Analiza systemowa

*System - umyślnie wybrany zbiór obiektów, ich atrybutów i relacji miedzy atrybutami. Wyróżniamy obiekty które są nam potrzebne (służą do zrealizowania zadania)

*Trzy kategorie obiektów :

1. Obiekty w ogóle nie oddziaływujące na system (dalekie otoczenie) - gwiazda alfa centurii

2. Obiekty jednostronnie oddziaływujące na system ale same pozostają niezmienione

3. Obiekt poza systemem, oddziaływujący na system i system oddziałuje na niego (należy włączyć do systemu)

*Populacja ludzka (system) - rozumiana jako zbiór wszystkich ludzi i grup ludzi, pomiędzy którymi zachodzą relacje spełniające określone kryteria jakości egzystencji np. kryteria zaspokojenia potrzeb, stabilność struktur społecznych i ekonomicznych. Środowiskiem populacji ludzkiej jest cała reszta wszechświata.

*Trzy kategorie obiektów środowiska :

1. Do pierwszej kategorii należy cały wszechświat wraz z istotną częścią planety Ziemia (np. jądro Ziemi)

2. Drugą kategorię tworzą obiekty z którymi populacja ludzka wymienia strumień masy i energii przyczyniając się do istotnej modyfikacji ich atrybutów. Jest to środowisko przyrodnicze i naturalne należące niedawno do kat. I

3. Obiekty trzeciej kat. są wytworami cywilizacji ludzkiej : miasta z ich infrastrukturą, zakłady przemysłowe, formy hodowlane, satelity itp. należące do środowiska cywilizacyjnego.

*Środowisko - dopełnienie wyróżnionego systemu do całej przestrzeni, czyli zbiór wszystkich obiektów (wraz z ich atrybutami), które z uwagi na przyjęte kryteria przynależności do systemu, nie zostały do niego zaliczone.

*Wyznaczenie granicy między systemem a środowiskiem:

- obiekty zdefiniowane są przez ich atrybuty.

- oprócz relacji między atrybutami, relacji wew. systemu i relacji wew. jego środowiska istotne są relacje pomiędzy obiektami środowiska. Ich rozpoznanie i definiowanie decyduje czy system może być uważany za izolowany.

- Obiekty systemu oraz obiekty jego środowiska nie musza być tego samego typu. Para system - środowisko może mieć charakter abstrakcyjny (mitologia grecka) lub materialny (system nerwowy człowieka), w skrajnych przypadkach systemem może być pojedyncza cząstka (jako jedyny obiekt systemu) jej środowiskiem są pola fizyczne.

*Kroki analizowania problemu :

1. Decydent rozwiązuje problem (nie musi sam rozwiązywać problemu, może zlecić np. ekspertom, którzy sprawdzą czy problem naprawdę istnieje

1. Sprawdzenie faktów - pomiary

2. przeprowadzenie wywiadu z ludźmi, których problem dotyczy

Na tej podstawie sprawdzają czy problem środowiskowy istnieje, kto/co jest przyczyna problemu - oczywiście człowiek i jego funkcjonowanie. Przeanalizować historię : wyjaśnić przyczynę i wyjaśnić jak do tego doszło.

Analiza problemu : dostarczyć decydentowi jak rozwiązać problem :

1. Wariant zerowy - nic nie rób, nic nie kosztuje

2. Na rozwiązanie problemu nie ma pieniędzy i nie można wykonać innych wariantów ; warianty rozwiązań efektywnych są nieporównywalne ze sobą

*Analizowanie i rozwiązywanie problemu wymaga :

1. Nazwanie problemu

2. Określenie nośnika problemu : człowieka lub grupy ludzi których problem dotyczy

3. Zbadanie czy problem istnieje lub może istnieć

4. Określenie skali problemu

5. Opisanie systemu w którym problem występuje

6. Określenie innych systemów związanych z systemem w których występuje problem

7. Wykrycie przyczyn, sprawcy problemu

8. Opis problemu z historią

9. Warianty rozwiązania , ich efekt.

10. Monitoring

11. Analiza Post fatum (jak dany wariant, technologia sprawdza się w życiu. Nigdy urządzenie nie będzie pracować z taka sama wysoką wydajnością. Trzeba będzie modernizować co jakiś czas lub wprowadzać nową technologie i lepsze urządzenia).

*Relacje pomiędzy populacją ludzką (systemem),a środowiskiem naturalnym -

1. Człowiek zmienia środowisko naturalne pobierając z niego masę i energię niezbędną dla swojej egzystencji i wytworzenia obiektów oraz pozostawiając w środowisku naturalnym odpad

2. Zmieniające się właściwości środowiska naturalnego wpływają na intensywność strumienia masy i energii wymienianych pomiędzy populacją a jej środowiskiem

Np. wyczerpywanie się nieodwracalnych zasobów środowiska naturalnego, zanik niektórych gatunków roślin i zwierząt, nieodwracalne zanieczyszczenia zasobów wodnych.

*Przesłanki analizy systemowej :

Globalne :

1. Czy możliwe jest i pod jakimi warunkami wyżywienie mieszkańców globu

2. Czy zasoby geologiczne i energetyczne w dającej się przewidzieć przyszłości pozwolą na rozwój gospodarczy wszystkich narodów

3. Czy można skutecznie ograniczyć zanieczyszczenia i zniekształcanie środowiska

4. Czy można stworzyć taki system warunków ekonomicznych i stosunków międzynarodowych aby zmniejszyć różnice miedzy krajami bogatymi i biednymi.

Lokalne:

1. Warunki produkcji żywności

2. Dostęp do wody

3. Zabezpieczenie energetyczne

4. Komunikacja

5. Zabezpieczenie socjalne

6. Bezpieczeństwo

7. Dostęp do dóbr kulturalnych

*Człowiek jako system - Człowiek posiada zdolność do:

1. Analiza (co jest? Jak się rzeczy mają?)

2. Oceny (jak jest? Jak powinno być? Czy jest / będzie dobrze?)

3. Podejmowanie decyzji (co / kiedy należy zrobić?)

4. Działanie (jak / kiedy/ gdzie / za pomocą czego należy robić?)

5. Przewidywanie (jaki będzie skutek?)

*Hierarchia wartości :

1. Potrzeba zaspokojenia potrzeb fizjologicznych

2. Potrzeba bezpieczeństwa

3. Potrzeba przynależności, miłości itp.

4. Potrzeba szacunku

5. Potrzeba samorealizacji

*Dewiza Forstera :

O zachowaniu się systemów w dużej mierze decydują związki i wzajemne oddziaływania / relacje które uważamy za istotne, lecz których jeszcze długo nie będziemy umieli określić ilościowo. Jeśli nie staramy się uzyskać możliwie najlepszych ocen tych oddziaływań to zachowujemy się tak jakbyśmy uważali że związki te nie mają znaczenia i można je pominąć.

Pominięcie związków które uważamy za ważne jest znacznie większym błędem niż uwzględnienie ich z niewielka nawet dokładnością.

*System statyczny - to taki w którym gdy znamy m wymuszeń (wejść) do systemu to umiemy wyliczyć odpowiadające im relacje przez wyliczenie funkcyjne.

*System dynamiczny - zmienne :

• Zmienne wejścia - zmienne otoczenia systemu zachowujące się niezależnie od zmiennych systemu : powodujące zmiany wewnątrz systemu (należą do otoczenia).

• Zmienne wyjścia - zmienne systemu, które mają charakter operacyjny tzn. są one wybrane przez nas w celu opisu zachowania się systemu.

• Zmienne stanu - zmienne wewnętrzne systemu (najważniejsze), które służą do ujednoznacznienie relacji między wymuszeniami, a odpowiedziami.

• Zmienne zwane parametrami - zmienne wewnętrzne systemu które nie zależą od pozostałych zmiennych.

System dynamiczny - jeśli potrafi policzyć zmienna stanu znając segment wymuszenia i wyjścia, oraz jeśli potrafi wskazać zmienna stanu.

*Niestacjonarność systemu - jawna zależności operatora od czasu oznacza że system jest niestacjonarny, zależy od czasu kalendarzowego. System inaczej reaguje na wymuszenie w roku 2006 i 2007

*Systemy deterministyczny -. który będąc w tym samym stanie początkowym przy tym samym wymuszeniu zachowa się tak samo, odpowiedź systemu będzie taka sama.

*Systemy Stochastyczne (Paraboliczne) - względem systemu deterministycznego jest stochastyczny gdy operator F jest parametrem losowym.

*Systemy przyczynowe :

- niezależny od dalekiej przyszłości - istnieje taka chwila mniejsza od t_o dla której wszystko co się działo przed chwilą t_onie jest ważne dla tego systemu.

- system jest nieprzewidujący (dzisiaj zachowuje się zależnie od przyszłych zdarzeń np. uczeń wracający z 2 do domu)

- zachowanie się systemu nie zależy od sposobu w jakim opisujemy ten system

*Systemy dynamiczne ciągłe - jest ciągły z faktu że ciąg z_o - ciąg stanów początkowych zmierza do stanu początkowego

Jeśli system dynamiczny jest ciągły to jego zachowanie (ewolucje w czasie) opisuje układ równań różniczkowych zwyczajnych.

- szybkość zmian wektora stanu jest opisywana za pomocą funkcji

- szybkość zmian wektora stanu zależy od wymuszenia w danej chwili.

*Systemy dynamiczne liniowy: ??

1. addytywny - daje się dekomponować na 2 składowe

2. multiplikatywność - dekomponuje się układ złożony do układów prostych a potem się to składa i sumuje ; superpozycja może być stosowana tylko do systemów które są liniowe.

*Wymień co najmniej cztery składniki w teście analizy:

Test analizy (jak jest? Jak się rzeczy mają?)

1. Na podstawie jakich informacji można wiedzieć jak jest? (zatrucie nastąpiło przez CO czy CO₂?)

2. Z jakich źródeł można wiedzieć jak jest? (informacja ilościowa i jakościowa na podstawie pytania 1, internet, specjaliści (źródła profesjonalne)

3. Jakim źródłom należy wierzyć? (Trzeba słuchać nawet wrogów, ale ostrożnie - można uzupełnić cenne informacje)

4. Kto jest odbiorcą informacji o tym jak jest? (czy jest to dyrektor czy szkoła podstawowa)

5. Jak odbiorca wykorzystuje informacje o tym jak jest? (zależy od odbiorcy, szefom trzeba patrzeć na ręce)

*Czym są lub mogą być zasoby w zadaniu złożonym?

Zasobami x_i w zadaniu złożonym mogą być:

• Surowce

• Półprodukty

• Ludzie (ich umiejętności)

• Pieniądze

• Czas

• Informacja

• Infrastruktura

*Podaj co najmniej 4 pytania z testu oceny?

Test oceny (czy jest / będzie dobrze?)

1. Kiedy jest dobrze? (kryteria, każdy ma inne)

2. Dla kogo jest dobrze? (są różne odczucia)

3. Czy jest dobrze? (wg kryteriów)

4. Czy było kiedyś dobrze?

5. Czy może być dobrze?

6. Dlaczego jest źle, gdy wcześniej było dobrze? (i na odwrót)

*Bayerowska funkcja ryzyka :

Stosując w grze z przyrodą różne funkcje decyzyjne α otrzymują dla stacjonarnej przyrody różne wartości BFR - r(α).

Funkcja decyzyjna d* nazywamy Bayerowską funkcją decyzyjna jeśli minimalizuje ona BFR w zbiorze wszystkich funkcji decyzyjnych

R(d*) = min r(d)

α

*Twierdzenie bez dowodu :

Jeśli w grze statystycznej eksperyment statystyczny polega na obserwacji pewnej zmiennej losowej x rozkładzie warunkowym f(x/w) to BFD - α* względem danego rozkładu a priori g(w) stanów natury jest zdefiniowana jako

a= α*(x)

gdzie :

x - jest wynikiem eksperymentu

a - jest decyzją minimalizującą wartość oczekiwana funkcji strat L (a,w) w warunkowym rozkładzie a posteriori stanów natury g₁ (w/x)

*Klasyfikacja projektów środowiskowych:

1. Przegląd środowiskowy

2. OOŚ

3. Projekt rozstrzygnięcia konfliktu

4. Projekt obiektu/produktu/technologii systemu przyjaznemu środowisku

5. Projekt obiektu/produktu/technologii systemu ochrony środowiska

6. Projekt naukowy

7. Projekt edukacyjny

*Fazy projektu:

1. Koncepcja (problem, system, skala)

2. Źródła finansowania - projekty naukowe (Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego), NFOŚ, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego - dostęp do funduszy UE.

3. Dobór zespołu projektowego

4. Planowanie przebiegu projektu i prognoza otoczenia

5. Kontrola przebiegu projektu

6. Sprawozdawczość merytoryczna i finansowa projektu

7. Zamknięcie projektu

8. Kryteria oceny projektu - czy projekt spełnił zakładane kryteria

*Co to jest system rozwoju zrównoważonego?

Należy tak planować realizować rozwój ekologiczny, społeczny oraz ochronę środowiska aby zapewnić możliwość życia następnym pokoleniom przynajmniej na poziomie życia obecnego pokolenia - z konferencji z Rio 10 lat temu.

---