UNIWERSYTET EKONOMICZNY WE WROCŁAWIU

WYDZIAŁ GOSPODARKI REGIONALNEJ I TURYSTYKI

W JELENIEJ GÓRZE

Wypadki drogowe w województwach Polski

na przestrzeni lat 2004- 2009

Opracowała:

Kamila Waligóra

Jelenia Góra 2010

W wypadkach drogowych co roku ginie lub zostaje rannych tysiące osób. Pewna część z nich nie miałaby w ogóle miejsca, gdyby nie bezmyślna jazda kierowców, nieprzestrzegających zasad ruchu drogowego. Niestety nie jest to jedyna przyczyna wypadków. Wiele z nich ma swoją przyczynę w złym stanie nawierzchni dróg lub bezsensownych ograniczeń, które tylko prowokują kierowców do ich łamania, a jak wiadomo nie od dzisiaj, gwałtowne reakcje są często tymi, które mają dramatyczne konsekwencje. W miejscach, gdzie obowiązują przepisy ograniczające prędkość bez istotnej potrzeby, kierowcy, którzy nagminnie przekraczają prędkość mają tendencję lekceważenia innych nakazów i zakazów.

Celem pracy jest zbadanie, w których z województw Polski występuje najwięcej wypadków drogowych i czy ich liczba w kolejnych badanych latach przejawia tendencję spadkową oraz prześledzenie ile wypadków było spowodowanych przez osoby z danej kategorii wiekowej. Wartą uwagi analizą jest również zbadanie, które z województw są do siebie podobne pod względem zmian oraz gdzie w tej klasyfikacji znajduje się Polska jako zbiorowość wszystkich województw.

Struktura wypadków w 2004 roku dostarcza nam informacji jak niezwykle poważnym problemem jest zwiększanie bezpieczeństwa na polskich drogach. W całej Polsce zanotowano 51 069 wypadków, w których zabitych zostało 5 712 osób i 64 661 rannych. Oznacza to, że w każdej godzinie odnotowuje się prawie 6 wypadków.

Województwem o największej liczbie kolizji było śląskie, gdzie zginęło 511 osób, a 8 703 zostało rannych. Za główną przyczynę uznano winę kierującego, gdzie 32,6 % ogólnej liczby wypadków odnosiło się do niedostosowania prędkości do warunków ruchu. Drugą z kolei przyczyną było nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu (26,8 %).

Wypadki z winy kierującego (2009 r.)			Wypadki		Zabici		Ranni
			Ogółem	%	Ogółem	%	Ogółem	%
niedostosowanie prędkości do warunków ruchu			10934	32,0	1438	46,7	15907	34,9
nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu			8826	25,8	445	14,5	12179	26,7
nieprawidłowe wyprzedzanie			2326	6,8	316	10,3	3244	7,1
nieprawidłowe	omijanie	707		2,1	75	2,4	744	1,6
	wymijanie	547		1,6	57	1,9	805	1,8
	przejeżdżanie przejść dla pieszych	4859		14,2	305	9,9	4883	10,7
	skręcanie	1035		3,0	63	2,0	1235	2,7
	cofanie	610		1,8	21	0,7	614	1,3
jazda po niewłaściwej stronie drogi			853	2,5	188	6,1	1224	2,7
wjazd przy czerwonym świetle			487	1,4	21	0,7	720	1,6
nieprzestrzeganie innych znaków i sygnałów			106	0,3	11	0,4	140	0,3
brak bezpiecznej odległości między pojazdami			2182	6,4	51	1,7	2901	6,4
gwałtowne hamowanie			182	0,5	7	0,2	231	0,5
jazda bez wymaganego oświetlenia			56	0,2	14	0,5	51	0,1
zmęczenie, zaśnięcie			479	1,4	64	2,1	705	1,5

Wypadki z winy kierującego (2004 r.)		Wypadki		Zabici		Ranni
		Ogółem	%	Ogółem	%		Ogółem	%
niedostosowanie prędkości do warunków ruchu		12082	32,6	1654	44,6		17889	35,3
nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu		9944	26,8	627	16,9		13761	27,1
nieprawidłowe wyprzedzanie		2978	8,0	432	11,7		4289	8,5
nieprawidłowe	omijanie	986	2,7	95	2,6		1091	2,2
	wymijanie	739	2,0	125	3,4		1051	2,1
	przejeżdżanie przejść dla pieszych	3370	9,1	183	4,9		3485	6,9
	skręcanie	1752	4,7	122	3,3		2154	4,2
	cofanie	837	2,3	31	0,8		852	1,7
jazda po niewłaściwej stronie drogi		1185	3,2	219	5,9		1711	3,4
wjazd przy czerwonym świetle		598	1,6	32	0,9		821	1,6
nieprzestrzeganie innych znaków i sygnałów		113	0,3	11	0,3		136	0,3
brak bezpiecznej odległości między pojazdami		1812	4,9	48	1,3		2438	4,8
gwałtowne hamowanie		123	0,3	5	0,1		167	0,3
jazda bez wymaganego oświetlenia		139	0,4	28	0,8		163	0,3
zmęczenie, zaśnięcie		459	1,2	96	2,6		708	1,4

W kolejnych latach struktura wypadków z winy kierującego kształtuje się bardzo podobnie, tzn. głównymi przyczynami kolizji drogowych było niedostosowanie prędkości do warunków panujących na drogach oraz nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu. Oznacza to, że kierowcy głównie łamią przepisy dotyczące ograniczeń prędkości.

Z roku na rok można zaobserwować spadek liczby wypadków w Polsce, oprócz roku 2007, w którym liczba wypadków wzrosła o 5,7 % w stosunku do roku poprzedniego. Największy wzrost w tym roku zanotowano w województwie pomorskim (11,1 %), natomiast wyjątkowymi województwami, w których nie wzrosła liczba wypadków to kujawsko- pomorskie i mazowieckie.

	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Polska	51 069	48 100	46 876	49 536	49054	44 196
dolnośląskie	2 987	3 149	3 030	3 115	3003	2 668
kujawsko-pomorskie	2 396	2 157	2 051	2 038	1908	1 646
lubelskie	2 586	2 446	2 211	2 419	2358	2 093
lubuskie	847	860	835	908	906	992
łódzkie	4 826	4 753	4 554	4 847	4773	4 709
małopolskie	4 882	4 437	4 440	4720	4677	4 418
mazowieckie	3 188	3 468	3 614	3 587	3655	3 307
opolskie	1 191	1 013	1 048	1 087	1043	912
podkarpackie	2 380	2 244	2 223	2 278	2356	2 173
podlaskie	1 226	1 185	1 135	1 162	1136	1 041
pomorskie	3 214	3 064	2 751	3 057	3199	2 848
śląskie	7 046	6 355	6 179	6 320	5903	5 565
świętokrzyskie	2 172	1 906	1 886	1 919	1899	1 744
warmińsko-mazurskie	1 997	1 936	1 645	1 962	2241	1 817
wielkopolskie	4 910	4 268	4 500	4 886	4882	3 989
zachodniopomorskie	2 034	1 875	1 771	1 937	1860	1 818

Liczba rannych w wypadkach kształtuje się bardzo podobnie. W roku 2007 odnotowano ponowny wzrost liczby osób rannych w wyniku wypadków drogowych. Jedynym województwem mogącym pochwalić się spadkiem liczby rannych było woj. Mazowieckie. Natomiast w województwie warmińsko- mazurskim różnica między 2007 a rokiem poprzednim wzrosła o ponad 22%. Jednak gdy porównać ze sobą okresy graniczne, widać znaczący spadek poszkodowanych o 8615 osób.

	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Polska	64 661	61191	59123	63224	62097	56046
dolnośląskie	3 686	4089	3 958	4336	4111	3646
kujawsko-pomorskie	3 016	2757	2 560	2564	2343	1943
lubelskie	3287	3160	2 757	3051	2955	2574
lubuskie	1209	1169	1 125	1191	1236	1323
łódzkie	5 844	5753	5 623	6037	5953	5958
małopolskie	6 355	5596	5 692	6146	5973	5603
mazowieckie	3 982	4424	4 578	4490	4474	4129
opolskie	1 536	1294	1 325	1395	1281	1128
podkarpackie	3 000	2858	2 873	2985	3003	2776
podlaskie	1 572	1490	1 425	1441	1482	1353
pomorskie	4 272	4044	3 533	3988	4159	3641
śląskie	8 703	7894	7 742	7870	7294	6854
świętokrzyskie	2 813	2580	2 340	2397	2358	2275
warmińsko-mazurskie	2 498	2598	2 108	2590	2948	2382
wielkopolskie	6 435	5567	5 712	6338	6265	5171
zachodniopomorskie	2 683	2357	2 173	2410	2342	2237

Rok 2007 był również gorszym pod względem zanotowanych wypadków śmiertelnych. W stosunku do roku poprzedzającego liczba osób zabitych wzrosła o ponad 6 %.W ostatnich latach wypadki drogowe, które powstały na skutek jazdy z prędkością niedostosowaną do istniejących warunków na drodze, cechowały się dość wysoką

częstotliwością zgonów. Podobnie jak rok wcześniej, średnio w co siódmym takim wypadku ginął człowiek. Wśród województw pozytywnie wyróżniły się podkarpackie ze spadkiem osób śmiertelnych 1,15 %, zachodniopomorskie (1,72 %) oraz wielkopolskie, w którym nie przybyło ani nie ubyło osób śmiertelnych. Natomiast największy przyrost śmiertelnych przypadków spostrzeżono w woj. Śląskim (11,24 %).

	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Polska	5 712	5444	5243	5583	5437	4572
dolnośląskie	371	364	344	359	363	294
kujawsko-pomorskie	299	325	347	364	311	231
lubelskie	358	322	341	351	372	318
lubuskie	168	174	147	155	170	137
łódzkie	440	444	415	447	439	347
małopolskie	335	334	308	341	344	314
mazowieckie	569	533	535	587	552	513
opolskie	150	148	128	136	141	114
podkarpackie	295	287	260	257	234	220
podlaskie	200	211	208	209	162	179
pomorskie	307	266	256	266	265	257
śląskie	511	439	427	475	455	414
świętokrzyskie	221	227	221	256	240	176
warmińsko-mazurskie	315	279	248	271	224	176
wielkopolskie	540	503	511	511	553	403
zachodniopomorskie	235	236	233	229	244	206

Ważnym czynnikiem mającym decydujący wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego jest ustalenie z czyjej winy wypadek miał miejsce. Odnosząc się ogólnie do wypadków drogowych, główny udział w przyczynach ponoszą jednak kierujący pojazdami (ponad 80 %). To właśnie zachowanie się poszczególnych grup użytkowników dróg generalnie wpływa na powstawanie wypadków drogowych, inne czynniki miały zdecydowanie mniejsze znaczenie.

Podobne tendencje kształtują się w liczbie osób zabitych i rannych, ponieważ głównymi sprawcami wypadków gdzie odnotowano osoby zabite lub ranne byli kierowcy. Można również zaobserwować, że z roku na rok rośnie liczba wypadków z innej winy niż pieszego lub kierowcy.

Należałoby się również zastanowić czy wiek ma duży wpływ na powstawanie zagrożenia na drogach. Największa liczba sprawców wśród kierujących występuje w przedziale wiekowym 25– 39 lat. Niemniej jednak, szczególną uwagę należałoby zwrócić na kierowców – sprawców wypadków w wieku 18 – 24 lata, czyli na grupę „młodych kierowców”. Niejednokrotnie cechuje ich brawura i skłonność do ryzyka (45% wypadków spowodowanych przez tę grupę, to wypadki z powodu niedostosowania prędkości do warunków ruchu), przy braku doświadczenia i umiejętności w kierowaniu pojazdami. Problem ten występuje także w innych państwach europejskich i uznawany jest, obok przekraczania prędkości i jazdy po użyciu alkoholu lub narkotyków, za jeden z najpoważniejszych czynników oddziaływujących na stan bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Inaczej kształtują się wyniki, gdy w poszczególnych kategoriach wiekowych ujmiemy ich liczebność. Wtedy ujawnia się, że to kierowcy w wieku 18-24 są głównymi sprawcami wypadków w swojej części populacji. Świadczy to o złym przygotowaniu młodych kierowców włączających się do ruchu drogowego.

Niestety podobnie sytuacja wygląda w przypadku osób rannych i zabitych. Najwięcej osób rannych i zabitych odnotowano w przedziale wiekowym 25-39 lat, natomiast najwięcej osób ze swojej populacji zostało poszkodowanych z kategorii 18- 24 lata. Potwierdza to tylko, że młodzi kierowcy stanowią duże niebezpieczeństwo na drogach.

Ostatnim celem pracy jest zbadanie, które z poszczególnych województw cechują się podobną strukturą. Wykorzystując miarę Braya- Curtisa otrzymano wyniki, które pozwoliły na wyszczególnienie pięciu podobnych grup wśród badanych województw. Kształtują się one następująco:

Grupa I	Grupa II	Grupa III	Grupa IV	Grupa V
warmińsko-mazurskie	podlaskie	śląskie	opolskie	kujawsko-pomorskie
podkarpackie	zachodniopomorskie	lubelskie
dolnośląskie	Polska	wielkopolskie
mazowieckie	pomorskie	świętokrzyskie
łódzkie	lubuskie
	małopolskie

Oznacza to, że każde z województw, które znalazło się w jednej z grup cechuje się podobnym kształtowaniem się liczby wypadków. Wyniki całego kraju usytuowały się na podobnym poziomie zmian co woj. podlaskie, zachodniopomorskie, pomorskie, lubuskie i małopolskie.

Podsumowanie

Podsumowując możemy stwierdzić, że liczba wypadków drogowych w Polsce jest coraz niższa. Województwem o najniższej liczbie zanotowanych wypadków było województwo lubuskie, natomiast najwięcej wypadków występuje w woj. śląskim.

Odnotowywany spadek ogólnej liczby wypadków może być skutkiem działań policji, która w ciągu kilku lat zwiększyła ilość fotoradarów i masztów na drogach, które jak na ten moment są chyba jednym z najskuteczniejszych działań w przymuszaniu kierowców do zwolnienia. Jednak nie jest to do końca prawdą, ponieważ wielu kierowców ogranicza swoją prędkość jedynie w miejscu, w którym wie gdzie znajduje się fotoradar, natomiast na pozostałych miejscach już nie przestrzega ograniczeń. Każdego roku z fotoradarów otrzymuje się około 450 tysięcy zdjęć ( z czego 80% to zdjęcia czytelne), a dzięki temu wartość wystawionych mandatów kształtuje się w okolicy 27 mln zł rocznie. Taka suma powinna być przeznaczona m.in. na poprawę bezpieczeństwa na drogach.

Prawdopodobnie należałoby również upatrywać winę w złym stanie nawierzchni dróg. Jest to niezmiernie uciążliwy problem, ponieważ co roku nawet na nowo stworzonych drogach, pojawiają się nierówności, dziury oraz inne uszkodzenia nawierzchni, które stają się przeszkodą dla kierowców. Ujmując generalnie, tragiczne wypadki występują, gdy droga nie jest odpowiednio przygotowana do ilości i jakości korzystających z niej użytkowników oraz gdy nie ma rozsądnie rozmieszczonej regulacji świetlnej oraz oznakowania pionowego i poziomego oraz tablic informacyjnych eliminujących możliwość wjechania na niewłaściwy pas ruchu.

Chodzi więc o bezkolizyjne rozwiązania dróg i ich skrzyżowań. Stosowanie rond, które są tylko rozszerzonym skrzyżowaniem na jednym poziomie, w niewielkim stopniu zmniejsza zagrożenie wypadami i powoduje tylko opóźnianie czasu przejazdu.

Kolejną możliwością na ograniczenie wypadków drogowych jest specjalne traktowanie młodych kierowców, którzy powinni być szczególnie pod kontrolą policji, ze względu na brak nabytych umiejętności w trakcie jazdy, które potrafią wyprowadzić kierującego z niebezpiecznej sytuacji. To właśnie tak grupa wiekowa stanowi największe zagrożenie oprócz osób w wieku 25-39 lat, które były sprawcami największej liczby wypadków ogółem.

Oprócz działań policji, każdy z nas ma szansę ustrzec siebie lub osób ze swojego kręgu przed wypadkiem. Jeżeli jesteśmy świadkiem sytuacji, w której osoba po spożyciu alkoholu lub w złym stanie zdrowia próbuje wsiąść do samochodu, powinniśmy natychmiast interweniować. W wielu państwach takie zachowanie jest normą i nawet jeżeli muszą zaskarżyć bliską sobie osobę. Nie wahają się, ponieważ wiedzą, że w ten sposób ochraniają od narażenia zdrowia lub życia tą osobę i wszystkich w pobliżu.