Ocena ryzyka zawodowego hodowcy brojlerów

Identyfikacja zagrożeń

Zagrożenia biologiczne
Lp.	Zagrożenie lub czynnik niebezpieczny, szkodliwy, uciążliwy	Źródło zagrożenia	Możliwe skutki zagrożenia
	Grupa ryzyka	Droga przenoszenia
1	2	3	4
1.	Chlamydia psittaci, (Chalmydia ornitozy szczepy ptasie).	Ptaki (szczególnie papugi, rzadziej kury, kaczki, gołębie, indyki, gęsi, perliczki i inne).	Choroba wywoływana przez tę bakterię to tzw. papuzica. Początek choroby może być nagły, z gorączką i dreszczami, ogólnym pogorszeniem samopoczucia, kaszlem.
	Gr. 3 brak szczepień.	Powietrzno-pyłowa, powietrzno-kropelkowa.
2.	Wirus H5N1 wywołujący ptasią grypę.	Ptaki.	Grypa, zapalenie płuc.
	Gr. 3 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, kontakt bezpośredni.
3.	Listeria monocytogenes. Pałeczka listeriozy.	Ptaki, gleba, woda, ścieki, nawóz.	Listerioza może przebiegać pod postacią: zapalenia opon mózgu, anginy z posocznicą, zapalenia skóry, spojówek, węzłów oraz przewlekłego zapalenia na­rządu rodnego. Duże zagrożenie dla kobiet ciężarnych.
	Gr. 2 brak szczepień.	Bezpośrednia, powietrzno-pyłowa, pokarmowa (bezpośredni kontakt z chorymi zwierzętami, spożywanie zakażonych pokarmów, także przy wdychaniu zakażonego kurzu).
4.	Clostridium perfringens. Laseczka zgorzeli gazowej.	Woda, gleba, kał, ścieki.	Zgorzel gazowa z rozpadem tkanek, posocznica, wytwarza toksyny.
	Gr. 2 brak szczepień T.	Bezpośrednia, przyranna.
5.	Clostridium tetani. Laseczka tężca.	Przewód pokarmowy zwierząt, nawóz, gleba.	Okres inkubacji od kilku dni (w przypadkach ostrych) do miesiąca. Tężec, wytwarza toksyny.
	Gr. 2 szczepienia T.	Bezpośrednia, po zranieniach.
6.	Leptospira interrogans.	Gryzonie, bydło, gleba, woda, ścieki.	Leptospirozy (zespół Weila objawiający się uszkodzeniem wątroby i nerek, często żółtaczka, krwotoki, wybroczyny skórne), gorączka błotna.
	Gr. 2 szczepienia.	Bezpośrednia (przez skórę i błony śluzowe), rzadziej pokarmowa.
7.	Yersinia spp.	Gleba, zwierzęta – zwłaszcza gryzonie.	Jersinioza, zapalenie żołądka, jelit, zatrucia pokarmowe, ropne i inne zakażenia pozajelitowe.
	Gr. 2 brak szczepień.	Bezpośrednia (przez uszkodzoną skórę).
8.	Mycoplasma spp. Mikoplazma.	Ptaki, gleba, woda, ścieki.	Zakażenie błon śluzowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznica.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia.
9.	Staphylococcus ureus (gronkowiec złocisty).	Zwierzęta, pył, woda, przedmioty codziennego użytku.	Zakażenia ropne skóry i tkanek podskórnych, stany zapalne dróg oddechowych i innych narządów, posocznica. Często powoduje wymioty, biegunki, spadek ciśnienia krwi, a nawet zapaść.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-pyłowa, powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia.
10.	Streptococcus spp.	Zwierzęta.	Zapalenie płuc, jamy ustnej, dróg moczowych i innych narządów.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia.
11.	Salmonella choleraesuis var. typ hi (pałeczka duru brzusznego).	Woda, gleba, ścieki. Źle umyte pożywienie, ręce.	Dur brzuszny (gorączka, krańcowe wyczerpanie, bóle brzucha, różowa wysypka plamisto-grudkowa na klatce piersiowej lub nadbrzuszu.
	Gr. 3 szczepienia.	Pokarmowo-wodna, rzadko powietrzno-kropelkowa.
12.	Bacillus anthracis. Laseczka wąglika.	Gleba, woda, ścieki, nawóz.	Wąglik – postać: płucna (krwotoczne zapalenia śródpiersia, stany zapalne płuc), która początkowo daje objawy podobne do grypy, a później występują dreszcze, gorączka, duszność, sinica, męczący kaszel, skórna (obrzęk złośliwy – zazwyczaj w obrębie twarzy, na granicy skóry i błony śluzowej oraz krosta złośliwa – tzw. „czarna krosta”, od której polska nazwa wąglik) mogąca przechodzić w posocznicę z: wysoką gorączką, bólami głowy, dreszczami, wymiotami, biegunką i narastającą dusznością oraz skąpomoczem, jelitowa (najrzadsza) szybko przechodzi w posocznicę z: wymiotami, bólami brzucha, krwistą biegunką.
	Gr. 3 brak szczepień.	Bezpośrednia (drobne skaleczenia, otarcia naskórka), rzadziej powietrzno-pyłowa (z kurzem), kropelkowa (przez błony śluzowe oraz pokarmowa – wraz pożywieniem).
13.	Aspergillus fumigatus (kropidlak popielaty). Grzyby.	Gleba, kompost, odpady.	Aspergiloza płuc (kaszel, świsty, utrata masy ciała, astma, alergiczny nieżyt nosa, wytwarza mikotoksyny. Alergia. Niebezpieczne zwłaszcza dla ludzi o obniżonej odporności, np. wskutek częstego przyjmowania antybiotyków.
	Gr. 2 brak szczepień A.	Powietrzno-kropelkowa, powietrzno-pyłowa.
14.	Cryptococcus neoformans var. neoformans (Filobasidiella neoformans) Kryptokok (grzyby).	Gleba, rośliny, odchody ptaków, pył.	Kryptokokoza (grzybica głęboka, narządowa), zapalenie płuc i opon mózgowych. Szczególnie niebezpieczeństwo dla osób z osłabioną odpornością wskutek długotrwałego przyjmowania antybiotyków, także wskutek stresu, wyczerpania organizmu, braku snu i wypoczynku, złej diety.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-pyłowa, rzadziej bezpośrednia (przez skórę) i pokarmowa.
15.	Candida albicans (kropidlak biały).	Gleba, kompost, odpady.	Kandydoza (zwana też drożdżycą) paznokci, skóry, alergia. Szczególnie wrażliwe są osoby o osłabionym organizmie, pijące nieprzegotowaną wodę.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, powietrzno-pyłowa (np. używanie wspólnych ręczników, mydła, itp.).
16.	Toxoplasma gonidii.	Zwierzęta.	Toxoplazmoza. Szczególnie niebezpieczna dla osób z obniżoną odpornością i kobiet w ciąży. Przestrzeganie zasad higieny (mycie przed jedzeniem rąk, warzyw i owoców), oświata zdrowotna. Ochrona kobiet w ciąży.
	Gr. 2.	Pokarmowa, bezpośrednia.
Lp.	Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
	Zagrożenie	Źródło zagrożenia	Możliwe skutki zagrożenia
17.	Pożar.	Instalacja elektryczna, zaprószenie ognia, duże nagromadzenie materiałów łatwopalnych, siarkowodór, tlenek węgla, amoniak.	Ciężkie uszkodzenie ciała, poparzenia, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.
18.	Gorące powierzchnie i media.	Media do mycia i sterylizowania urządzeń.	Poparzenia ciała, szczególnie: dłoni, twarzy, nóg.
19.	Spadające przedmioty – uderzenie, przygniecenie.	Transport ręczny, zwłaszcza karmy (np.: w trakcie otwierania burt przyczep, upadki dyszli), elementy wyposażenia pomieszczeń pracy, źle przechowywane w magazynie: materiały, narzędzia, itp.	Urazy ciała, szczególnie kończyn.
20.	Poślizgnięcie, upadek na tej samej płaszczyźnie.	Nierówne, śliskie (błoto, zabrudzenia odchodami) posadzki i powierzchnie, bałagan na stanowiskach pracy.	Złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała, urazy głowy.
21.	Upadek na niższy poziom.	Ciągniki, przyczepy i inne maszyny rolnicze, drabiny, rampy, itp.	Złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała, urazy głowy.
22.	Uderzenie o nieruchome przedmioty.	Elementy wyposażenia pomieszczeń pracy, w tym szczególnie drzwi i wrota.	Urazy ciała – szczególnie kończyn i głowy.
23.	Ruchome elementy, pochwycenie, uderzenie.	Przenośniki, napędy maszyn, itp.	Urazy ciała – szczególnie rąk, zmiażdżenia, śmierć.
24.	Dociśnięcie, przygniecenie.	Poruszające się maszyny.	Złamania, zmiażdżenia, stłuczenia ciała, urazy głowy, a nawet śmierć.
25.	Ostre, szorstkie powierzchnie krawędzie.	Elementy wyposażenia pomieszczeń pracy, maszyn oraz urządzeń, krawędzie opakowań, wykorzystywane narzędzia.	Urazy dłoni, w tym najczęściej: skaleczenia, zakłucia.
26.	Energia elektryczna.	Instalacja i urządzenia elektryczne.	Porażenie prądem elektrycznym, poparzenia, śmierć.
27.	Przeciążenie układu ruchu (mięśniowo-szkieletowego) – statyczne.	Wymuszona pozycja pracy, szczególnie w trakcie wykonywania prac porządkowych na małych przestrzeniach, także w trakcie wykonywania ręcznych prac transportowych.	Urazy układu ruchu, w tym szczególnie: zwichnięcia, naciągnięcia mięśni i ścięgien.
28.	Przeciążenie układu ruchu (mięśniowo-szkieletowego) – dynamiczne.	Szczególnie w trakcie wykonywania ręcznych prac transportowych – przenoszenia, podnoszenia (np. samych ptaków, klatek, elementów wyposażenia, karmy).	Urazy układu ruchu (zerwanie ścięgien i mięśni, złamania kości), przepuklina.
29.	Drażniące preparaty i substancje chemiczne.	Środki do dezynfekcji, opary amoniaku.	Podrażnienie układu oddechowego, astma. Alergie.
30.	Szkodliwe preparaty i substancje chemiczne.	Środki do dezynfekcji, dezynsekcji, opary amoniaku, siarkowodór, dwutlenek węgla.	Zatrucie, podrażnienie układu oddechowego oraz oczu.
31.	Toksyczne preparaty i substancje chemiczne.	Siarkowodór.	Nawet w niewielkich stężeniach powoduje podrażnienie i zapalenie spojówek i rogówek, bóle głowy, nudności, zawroty głowy, poważne zatrucia, porażenie układu oddechowego, i układu nerwowego. W większych stężeniach może powodować śmierć.
		Opary amoniaku.	Podrażnienie błon śluzowych, kaszel, ból gardła, obrzęk krtani, skurcz oskrzeli, zatrzymanie oddechu, obrzęk płuc.
		Tlenek węgla.	Działanie toksyczne zwłaszcza na układ oddechowy. Może powodować śmierć.
32.	Żrące preparaty i substancje chemiczne.	Środki wykorzystywane do dezynfekcji.	Chemiczne, podrażnienie a nawet poparzenie skóry.
33.	Zapylenie.	Pył unoszący się ze ściółki, kurz, pierze.	Podrażnienie układu oddechowego oraz oczu, pylica.
34.	Wypadek drogowy.	Poruszanie się po drogach publicznych.	Śmierć, kalectwo, złamania, zmiażdżenia, stłuczenia ciała, urazy głowy.
35.	Hałas.	Dźwięki wydawane przez: ptaki, pracujące urządzenia, maszyny. Duże natężenie hałasu występuje w trakcie jazdy na ciągniku.	Uszkodzenie narządu słuchu, powodujące częściowy ubytek słuchu. Pozasłuchowe skutki oddziaływania hałasu.
36.	Wibracje.	Jazda na ciągniku.	Choroba wibracyjna (zmiany chorobowe w układzie krążenia, nerwowym i kostno-stawowym).
37.	Agresja zwierząt.	Podziobanie, podrapanie.	Przekłucia, rany całego ciała, w tym szczególnie rany rąk.
38.	Zmienne warunki atmosferyczne.	Praca na otwartym terenie.	Przeziębienie, choroby układu oddechowego, choroby układu ruchu, udar cieplny.

KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY					Data …...........	Numer Karty ....................................
						Sporządził zespół ............................................................ ............................................................ ............................................................
Stanowisko pracy Hodowca brojlerów (drobiu rzeźnego)					Liczba narażonych ........................
Charakterystyka stanowiska pracy: praca przy obsłudze zwierząt, w tym np.: zadawanie karmy, przygotowywanie ściółki, załadunek na środki transportu, utrzymanie w czystości, selekcja zwierząt, izolowanie ptaków chorych, podawanie leków, utrzymywanie odpowiedniego mikroklimatu, itp.; utrzymywanie czystości w pomieszczeniach gospodarskich, m.in.: usuwanie odchodów i ściółki, mycie urządzeń, mycie powierzchni ścian, dezynfekcja, dezynsekcja, itp.; pozyskiwanie paszy; wyładunek i załadunek na środki transportu i sam transport; jazda samochodem, ciągnikiem.					Dokumenty odniesienia: Dyrektywa Rady z 12.6.1989 r. o wprowadzeniu środków w celu zwiększania i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy 89/391/EWG, ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy, Dział X (tj. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.), ustawa z 11.1.2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11, poz. 84, ze zm.), rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.), rozp. MZ z 30.12.2004 r. w sprawie bezpieczeń­stwem i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86), rozp. MZ z 20.4.2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 73, poz. 645, ze zm.), rozp. MZ z 28.9.2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 201, poz. 1674), rozp. MZ z 22.4.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716, ze zm.), rozp. MPiPS z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.), rozp. MZ z 14.12.2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. z 2005 r. Nr 2, poz. 8), rozp. MG z 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych ­wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 259, poz. 2173), rozp. MRiRW z 28.9.2001 r. w sprawie bhp przy obsłudze zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 118, poz. 1268, ze zm.), rozp. MRiGŻ z 12.1.1998 r. w sprawie bhp przy obsłu­dze ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych stosowanych w rolnictwie (Dz.U. Nr 12, poz. 51), PN-N-18002:2000 System zarządzania bhp. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego, regulaminy zakładowe.
Lp.	Zagrożenia biologiczne
	Zagrożenie	Źródło zagrożenia Wyniki pomiarów	Ciężkość szkód	Prawdopodo- bieństwo	Oszacowanie ryzyka	Działania profilaktyczne
	Grupa ryzyka	Droga przenoszenia				Przechowywanie dokumentów (tak/nie)
1	2	3	4	5	6	7
1.	Chlamydia psittaci Chalmydia ornitozy (szczepy ptasie).	Ptaki (szczególnie papugi, rzadziej kury, kaczki, gołębie, indyki, gęsi, perliczki i inne).	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących) podczas pracy w pomieszczeniach kurnika, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy. Bezwzględne przestrzeganie zakazu spożywania posiłków poza miejscami wyznaczonymi do tego celu.
	Gr. 3 szczepienie.	Powietrzno-pyłowa, powietrzno-kropelkowa.				Nie
2.	Wirus H5N1 wywołujący ptasią grypę.	Ptaki.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, rękawic i ubrań ochronnych) podczas pracy w pomieszczeniach kurnika, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, dezynfekcja. W przypadku stwierdzenia choroby u ptaków podjęcie procedur przygotowanych na wypadek choroby, w tym wybijanie chorych stad, utylizacja ptaków, paszy, obornika, spalenie lub dezynfekcja sprzętu.
	Gr. 3 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, kontakt bezpośredni.				Nie
3.	Listeria monocytogenes. Pałeczka listeriozy.	Ptaki, gleba, woda, ścieki, nawóz.	Mała	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, rękawic i ubrań ochronnych). Przestrzeganie zasad higieny – mycie rąk po kontakcie ze zwierzętami, spożywanie posiłków i palenie tytoniu w miejscach wyznaczonych. Szczególna ochrona pracownic w ciąży od możliwego kontaktu z zarazkiem.
	Gr. 2 brak szczepień.	Bezpośrednia, powietrzno-pyłowa, pokarmowa (bezpośredni kontakt z chorymi zwierzętami, spożywanie zakażonych pokarmów, także przy wdychaniu zakażonego kurzu).				Nie
4.	Clostridium perfringens. Laseczka zgorzeli gazowej.	Przewód pokarmowy zwierząt, nawóz, gleba, ścieki.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Natychmiastowe opatrywanie ran i ich dezynfekcja, stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawice), przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy.
	Gr. 2 brak szczepień T.	Bezpośrednia, po zranieniach.				Nie
5.	Clostridium tetani. Laseczka tężca.	Przewód pokarmowy zwierząt, nawóz, gleba.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Szczepienia ochronne, stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawice, buty). Natychmiastowe opatrywanie ran oraz podawanie anatoksyny tężcowej osobom zranionym mającym kontakt z glebą i odchodami.
	Gr. 2 szczepienia T.	Bezpośrednia, po zranieniach.				Nie
6.	Leptospira interrogans.	Gryzonie, bydło, gleba, woda, ścieki.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, rękawic). Przestrzeganie zasad higieny. Dezynfekcja.
	Gr. 2 szczepienia.	Bezpośrednia (przez skórę i błony śluzowe), rzadziej pokarmowa.				Nie
7.	Yersinia spp.	Gleba, zwierzęta – zwłaszcza gryzonie.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawic). Zachowanie zasad higieny. Natychmiastowe opatrywanie ran. Dezynfekcja.
	Gr. 2 brak szczepień.	Bezpośrednia (przez uszkodzoną skórę).				Nie
8.	Mycoplasma spp. Mikoplazma.	Ptaki, gleba, woda, ścieki.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących). Dezynfekcja. Badania profilaktyczne.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia.				Nie
9.	Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty).	Zwierzęta, pył gleby, kału, ścieki, woda, przedmioty codziennego użytku.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Przestrzegania zasad higieny (mycie rąk). Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Dbałość o sprawność wentylacji ogólnej – redukcja zapylenia.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa i powietrzno-pyłowa oraz bezpośrednia, przyranna.				Nie
10.	Streptococcus spp.	Zwierzęta.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Dezynfekcja. Opatrywanie ran bez zbędnej zwłoki.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, bezpośrednia.				Nie
11.	Salmonella choleraesuis var. typ hi (pałeczka duru brzusznego).	Woda, gleba, ścieki. Źle umyte pożywienie, ręce.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawic). Dezynfekcja. Przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy (szczególną uwagę zwrócono na obowiązek częstego mycia rąk).
	Gr. 3 szczepienia.	Pokarmowo-wodna, rzadko powietrzno-kropelkowa.				Nie
12.	Bacillus anthracis (laseczka wąglika).	Gleba, woda, ścieki, nawóz.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Redukcja zapylenia. Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Nielekceważenie nawet małych zranień. Dezynfekcja.
	Gr. 3 brak szczepień.	Bezpośrednia (drobne skaleczenia i otarcia naskórka), rzadziej powietrzno-pyłowa (z kurzem), powietrzno-kropelkowa i pokarmowa.				Nie
13.	Aspergillus fumigatus (kropidlak popielaty). Grzyby.	Gleba, kompost, odpady.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Ochrona produktów roślinnych przed spleśnieniem. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (zwłaszcza ochrona dróg oddechowych). Kontrola sprawności działania wentylacji ogólnej – redukcja zapylenia. Dezynfekcja.
	Gr. 2 brak szczepień A.	Powietrzno-kropelkowa, powietrzno-pyłowa.				Nie
14.	Cryptococcus neoformans var. neoformans (Filobasidiella neoformans), Kryptokok (grzyby).	Gleba, rośliny, odchody ptaków, pył.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Ochrona produktów roślinnych przed spleśnieniem. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (zwłaszcza ochrona dróg oddechowych). Kontrola sprawności działania wentylacji ogólnej – redukcja zapylenia.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-pyłowa, rzadziej bezpośrednia (przez skórę) i pokarmowa.				Nie
15.	Candida albicans (kropidlak biały).	Gleba, kompost, odpady.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Ochrona produktów roślinnych przed spleśnieniem. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (zwłaszcza ochrona dróg oddechowych). Kontrola sprawności działania wentylacji ogólnej – redukcja zapylenia. Dezynfekcja.
	Gr. 2 brak szczepień.	Powietrzno-kropelkowa, powietrzno-pyłowa.				Nie
16.	Toxoplasma gonidii.	Zwierzęta.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk), oświata zdrowotna. Szczególna ochrona kobiet w ciąży.
	Gr. 2.	Pokarmowa, bezpośrednia.				Nie
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Lp.	Zagrożenie	Źródło zagrożenia	Ciężkość szkód	Prawdopodo- bieństwo	Oszacowanie ryzyka	Działania profilaktyczne
17.	Pożar.	Instalacja elektryczna. Przypadkowe zaprószenie ognia. Duże nagromadzenie materiałów łatwopalnych. Występujące w pomieszczeniach kurnika: siarkowodór, tlenek węgla, amoniak.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Przestrzeganie instrukcji ppoż. Dbałość o sprawność przewodów i urządzeń wentylacyjnych. Przeglądy i konserwacje sprzętu i urządzeń elektrycznych wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach. Bieżące usuwanie usterek. Zapewnienie podręcznego sprzętu ppoż. i okresowe kontrole jego sprawności. Zapewnienie środków ochrony indywidualnej i okresowe szkolenia. Zachowanie należytej ostrożności. Bezwzględny zakaz palenia poza miejscami specjalnie do tego wyznaczonymi. Oznakowanie pomieszczeń szczególnie wrażliwych na zaprószenie ognia tablicami zakazu wchodzenia z otwartym ogniem.
18.	Gorące powierzchnie i media.	Media do mycia i sterylizowania urządzeń.	Średnia	Prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Stosowanie w pracy rękawic. Stosowanie instrukcji stanowiskowych. Zachowanie należytej ostrożności. Działania ograniczające pośpiech.
19.	Spadające przedmioty – uderzenie, przygniecenie.	Transport ręczny, zwłaszcza karmy (np. w trakcie otwierania burt przyczep, upadki dyszli). Elementy wyposażenia pomieszczeń pracy. Źle przechowywane w magazynie: narzędzia, materiały, itp.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Prawidłowe składowanie materiałów i narzędzi (okresowe kontrole magazynów połączone ze szkoleniem z zasad składowania różnego rodzaju produktów). Utrzymanie porządku. Zachowanie należytej ostrożności. Ograniczanie pośpiechu.
20.	Poślizgnięcie, upadek na tej samej płaszczyźnie.	Nierówne, śliskie (błoto, zabrudzenia odchodami) posadzki i powierzchnie, bałagan na stanowiskach pracy.	Średnia	Prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Okresowe kontrole stanu posadzki. Dbałość o ład i porządek w miejscu wykonywania prac – wyznaczanie osób odpowiedzialnych za utrzymanie czystości. Zachowanie należytej ostrożności. Działania ograniczające pośpiech. Stosowanie odpowiedniego obuwia.
21.	Upadek na niższy poziom.	Ciągniki, przyczepy i inne maszyny rolnicze, drabiny, itp.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Dbałość o ład i porządek w miejscu wykonywania prac. Zachowanie należytej ostrożności. Działania ograniczające pośpiech. Stosowanie odpowiedniego obuwia.
22.	Uderzenie o nieruchome przedmioty.	Elementy wyposażenia pomieszczeń pracy, w tym szczególnie drzwi i wrota.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Zachowanie należytej ostrożności. Dbałość o ład i porządek w miejscu wykonywania prac. Działania ograniczające pośpiech.
23.	Ruchome elementy – pochwycenie, uderzenie.	Przenośniki, napędy maszyn, itp.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Przestrzeganie instrukcji stanowiskowych (kategoryczny zakaz regulacji, czy czyszczenia zespołów maszyn będących w ruchu). Stosowanie odpowiedniej odzieży, obuwia i rękawic ochronnych i roboczych (bez luźno zwisających części odzieży). Dbałość o ład i porządek. Działania ograniczające pośpiech. Zachowanie należytej ostrożności.
24.	Dociśnięcie, przygniecenie.	Poruszające się na placu maszyny.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Przestrzeganie zasad poruszania się maszyn na terenie zakładu. Wyznaczenie dróg transportowych. Prawidłowe oświetlenie terenów (zwłaszcza w porze jesienno-zimowej). Używanie przez pracowników kamizelek odblaskowych przy pracach na placu. Działania ograniczające pośpiech. Zachowanie należytej ostrożności.
25.	Ostre, szorstkie powierzchnie, krawędzie, ostrza wykorzystywanych narzędzi.	Elementy wyposażenia pomieszczeń pracy. Krawędzie maszyn, urządzeń, opakowań. Wykorzystywane narzędzia.	Mała	Bardzo prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Stosowanie: rękawic ochronnych i roboczych. Przestrzeganie instrukcji stanowiskowych. Zachowanie ostrożności. Ograniczanie pośpiechu.
26.	Energia elektryczna.	Instalacja i urządzenia elektryczne.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Sprawność instalacji i urządzeń elektrycznych, kontrole i przeglądy. Kontrola zabezpieczeń przeciwporażeniowych. Przestrzeganie zakazu wykonywania prac przy urządzeniach elektrycznych przez osoby nieupoważnione.
27.	Przeciążenie układu ruchu (mięśniowo-szkieletowego) – statyczne.	Wymuszona pozycja pracy, szczególnie w trakcie wykonywania prac porządkowych na małych przestrzeniach, także w trakcie wykonywania ręcznych prac transportowych.	Średnia	Prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Odpowiednia organizacja pracy – ograniczenie ekspozycji. Szkolenia w zakresie ergonomicznego wykonywania ręcznych prac transportowych.
28.	Przeciążenie układu ruchu (mięśniowo-szkieletowego) – dynamiczne.	Szczególnie w trakcie wykonywania ręcznych prac transportowych – przenoszenia, podnoszenia (np. samych ptaków, klatek, elementów wyposażenia, karmy).	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Przestrzeganie instrukcji ręcznych prac transportowych, zachowanie należytej ostrożności. Działania ograniczające pośpiech. Odpowiednia organizacja pracy – ograniczenie ekspozycji. Szkolenia w zakresie ergonomicznego wykonywania ręcznych prac transportowych (szczególną uwagę zwrócono na sposób podnoszenia).
29.	Drażniące preparaty i substancje chemiczne.	Środki do dezynfekcji, opary amoniaku.	Średnia	Prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Redukcja i ochrona przed pyłem, aerozolami i oparami – kontrola sprawności wentylacji ogólnej. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, rękawic, obuwia, kremów i maści). Przestrzeganie instrukcji stanowiskowych, w tym zasad stosowania substancji i preparatów chemicznych.
30.	Szkodliwe preparaty i substancje chemiczne.	Środki do dezynfekcji, dezynsekcji, opary amoniaku, siarkowodór, dwutlenek węgla.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Redukcja i ochrona przed pyłem, aerozolami i oparami – kontrola sprawności wentylacji ogólnej. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, okularów ochronnych, rękawic, obuwia). Przestrzeganie instrukcji stanowiskowych, w tym zasad stosowania substancji i preparatów chemicznych.
31.	Toksyczne preparaty i substancje chemiczne.	Siarkowodór opary amoniaku, tlenek węgla.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Redukcja i ochrona przed pyłem, aerozolami i oparami – kontrola sprawności wentylacji ogólnej. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, okularów ochronnych, rękawic, obuwia). Przestrzeganie instrukcji stanowiskowych, w tym zasad stosowania substancji i preparatów chemicznych.
32.	Żrące preparaty i substancje chemiczne.	Środki wykorzystywane do dezynfekcji.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Redukcja i ochrona przed pyłem, aerozolami i oparami – kontrola sprawności wentylacji ogólnej. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, okularów ochronnych, rękawic, obuwia, kremów i maści). Przestrzeganie instrukcji stanowiskowych, w tym zasad stosowania substancji i preparatów chemicznych.
33.	Zapylenie.	Pył unoszący się ze ściółki, kurz, pierze.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Kontrola sprawności wentylacji. Stosowanie środków ochrony indywidualnej (masek pochłaniająco-filtrujących, okularów ochronnych).
34.	Wypadek drogowy.	Poruszanie się po drogach publicznych.	Duża	Mało prawdopodobne	Średnie – dopuszczalne	Przestrzeganie prawa o ruchu drogowym. Pojazdy w dobrym stanie technicznym (regularne przeglądy, w tym wymiana opon). Zachowanie należytej ostrożności. Ograniczanie pośpiechu.
35.	Hałas.	Dźwięki wydawane przez: ptaki, pracujące urządzenia, maszyny, szczególnie w trakcie jazdy na ciągniku.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Stosowanie ochronników słuchu. Ograniczenie ekspozycji przez wprowadzenie przemienności wykonywania czynności i przerwy w pracy.
36.	Wibracje.	Jazda na ciągniku.	Średnia	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Dbałość, o to aby pojazdy znajdowały się w dobrym stanie technicznym. Przemienność wykonywania pracy. Przerwy w pracy.
37.	Agresja zwierząt.	Podziobanie, podrapanie.	Mała	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Zachowanie należytej ostrożności. Zachowanie spokoju. Stosowanie rękawic.
38.	Zmienne warunki atmosferyczne.	Praca na otwartym terenie.	Mała	Mało prawdopodobne	Małe – dopuszczalne	Odpowiednie ubranie w zależności od pory roku. Napoje dostosowane do panujących warunków atmosferycznych. Pomieszczenia do odpoczynku i grzania się.
Uwagi: Brak lub niestosowanie zabezpieczeń powoduje podwyższenie kategorii ryzyka, tzn. zwiększa prawdopodobieństwo zaistnienia wypadku, choroby.						Zatwierdził: