Zgapa.pl Oryginalny tekst: http://www.zgapa.pl/zgapedia/view.php?name=System_dur-moll

System dur-moll

System tonalny opierający się na skalach durowych i molowych ukształtowany w muzyce europejskiej na przełomie Renesansu i Baroku. W drugiej połowie XIX stulecia kompozytorzy poszukujący nowych środków ekspresji wprowadzali coraz większą ilość dźwięków pobocznych, co w XX wieku doprowadziło do powstania nowych systemów tonalnych i muzyki atonalnej.

System tonalny dur-moll opiera się na pokrewieństwie tonacji durowych i molowych. Każda gama składa się z dwóch tetrachordów, przy czym pierwszy tetrachord gamy C-dur (opartej na naturalnym szeregu diatonicznym) jest drugim tetrachordem gamy F-dur (1 bemol), a drugi tetrachord gamy C-dur jest pierwszym tetrachordem gamy G-dur (1 krzyżyk). Analogicznie pierwszy tetrachord gamy F-dur jest drugim tetrachordem gamy B-dur (2 bemole), pierwszy tetrachord gamy B-dur jest drugim tetrachordem gamy Es-dur (3 bemole). Podobnie drugi tetrachord gamy G-dur jest pierwszym tetrachordem gamy D-dur (2 krzyżyki), a drugi tetrachord gamy D-dur jest pierwszym tetrachordem gamy A-dur (3 krzyżyki). Taka prawidłowość ma miejsce również w przypadku gam molowych (w trybie naturalnym). Następstwo kolejnych gam zamyka koło kwintowe. Pokrewieństwo pomiędzy gamami durowymi i molowymi oparte są na zasadzie paralelizmu, przy czym o paralelnym charakterze tonacji decyduje zbieżność materiału dźwiękowego, a więc także ilość przykluczowych znaków chromatycznych. Na przykład gamie C-dur odpowiada a-moll, G-dur - e-moll, D-dur - h-moll, F-dur - d-moll, B-dur - g-moll.

System dur-moll określa się również jako system funkcyjny. Konsekwencją organizacji materiału dźwiękowego na bazie skal opartych na interwałach sekundowych było wytworzenie napięć pomiędzy centrum tonalnym i dźwiękami składowymi akordów tercjowych budowanych na kolejnych stopniach tych skal. Na tej podstawie w epoce Klasycyzmu ukształtował się system harmonii funkcyjnej.

Zobacz też: dźwięk muzyczny

Kategoria:Dźwięki muzyczne