Etyka nikomachejska

Księga 1.

Celem działania jest dobro. Celem jest to, co człowiek może osiągnąć przez swoje działanie i posiąść. Przedmiotem nauki o państwie jest szczęście. Dobro przez ludzi upatrywane jest w szczęściu. Są 3 rodzaje życia: ludzie prości dobro i szczęście widzą w rozkoszy, oprócz tego jest życie poświęcone działalności obywatelskiej i teoretycznej kontemplacji. Nie są one jednak celami ostatecznymi. Dobro nie różni się od dobra niezależnie czy jedno trwa dłużej od drugiego. Arystoteles rozważając dobro skupia się na rzeczach dobrych samych w sobie odróżniając je od rzeczy pożytecznych - dobrych ze względu na tamto dobro. Cel jest tym, ze względu na co wszyscy wszystko czynią. Jeśli istnieje jeden cel wspólny dla wszystkich możliwych czynności, to on jest najwyższym dobrem osiągalnym przez działanie; jeśli zaś tych celów jest więced, to one nim są. Najwyższe dobro jest czymś ostatecznym do czego się dąży zawsze dla niego samego. Temu określeniu odpowiada szczęście. Arystoteles rozróżnia 3 rodzaje dóbr: zewnętrzne, duchowe i cielesne. Do dóbr duchowych zalicza się działania i czynności duszy, które są najwyższymi dobrami.Tak więc cel ostateczny zaliczony jest do dóbr duchowych.Każdemu sprawia przyjemność to, czego jest miłośnikiem.

Nie jest etycznie dzielnym ten, kogo nie cieszą czyny piękne. Szczęście jest najwyższym dobrem i tym, co moralnie najpiękniejsze. Szczęście nie może zaistnieć bez dóbr zewnętrznych. Szczęściem jest czynność duszy zgodna z wymogami jej dzielności. Dziecko i zwierzęta nie mogą być szczęśliwe, bo nie są zdolne dokonywać czynów moralnie pięknych, i nie mają jeszcze dość długiego życia. O tym, czy ktoś był szczęśliwy dowiedzieć się można _dopiero na koniec jego życia lub po śmierci. Najtrwalsze jest działanie zgodne z nakazami dzielności; a życie ludzi szczęśliwych upływa na nieprzerwanym spełnianiu najwyżej stojących rodzajów tego działania. (Szczęście człowieka polega na wykonywaniu cnót). Przez przeciwności losu też prześwieca blask piękna moralnego, ,jeśli ktoś dzięki usposobieniu szlachetnemu (równowaga ducha) ze spokojem znosi ciosy losu. Człowiek prawdziwie dzielny i mądry znosi z godnością każdy los i zawsze czyni to, co jest najlepsze. Ostatecznie szczęśliwymi nazwać można ludzi, którym przysługują obecnie powyższe cechy i przysługiwać będą w przyszłości. Powodzenia i niepowodzenia bliskich dotykają też zmarłych, ale nie mają na nich żadnego wpływu (zakładając, że dusza jest nieśmiertelna). Pochwała przystoi dzielności etycznej, bo dzięki niej dokonuje się czynów moralnie pięknych. Szczęście należy do rzeczy godnych uwielbienia, bo jest najwyższą zasadą działania, dla niego jesteśmy zrobić wszystko. Szczęście jest pewnego rodzaju działaniem duszy zgodnym z nakazami doskonałej dzielności.

Jest dusza nierozumna i rozumna. Dusza nierozumna dzieli się na wegetatywną, która czyna jest najbardziej we śnie i taką, która jest zdolnością pożądania i pragnienia. Ta druga częściowo uczestniczy w duszy rozumnej. Dusza rozumna jest dwojaka: rozumna we właściwym tego słowa znaczeniu i sama w sobie oraz posłuszna rozumowi. Podział duszy jest podstawą do podziału dzielności na zalety: dianoetyczne i etyczne, czyli cnoty. Dianoetyczne to mądrość teoretyczna, zdolność rozumienia i rozsądek; etyczne - szczodrość i umiarkowanie.