Bariery architektoniczne
a
osoby niepełnosprawne
Wykładowca:
Autor:
Rozdział I
Osoba niepełnosprawna - bariery architektoniczne i społeczne współczesnej Polski
Polskie miasta nie są dobrze przystosowane dla osób niepełnosprawnych, osób starszych i matek z małymi dziećmi w wózku. Problem dotyka wielu ludzi, zwłaszcza że pod pojęciem "niepełnosprawni" należy rozumieć nie tylko osoby poruszające się na wózkach, niedowidzące i niedosłyszące, ale także niepełnosprawnych czasowo - wystarczy złamana noga, by nie być w stanie poruszać się samodzielnie bez kuli czy wózka.
Wszystkie wymienione osoby mają problemy z samodzielnym poruszaniem się w przestrzeniach publicznych naszych miast. Istniejące rozwiązania architektoniczno - urbanistyczne przez lata projektowane były pod kątem zdrowej części społeczeństwa, co najczęściej przejawia się dużą ilością schodów, różnic poziomów w terenie itp. To prawda, że obowiązujące dziś przepisy określają m.in. warunki dostosowywania obiektów budowlanych dla osób niepełnosprawnych, gorzej jest jednak z realizacją tych przepisów w praktyce. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury precyzuje: „W budynku mieszkalnym wielorodzinnym nie wyposażonym w dźwigi należy zapewnić możliwość wykonania pochylni lub zainstalowania odpowiednich urządzeń technicznych umożliwiających dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na parterze”. Sformułowanie „zapewnić możliwość” nie oznacza obowiązku wykonania. W związku z ciągłym borykaniem się z brakiem funduszy inwestorzy odkładają tego typu inwestycje na później chociaż dokumentacja techniczna projektu budowlanego zawiera opis dostępności dla osób niepełnosprawnych, a opis techniczny obiektu określa sposób zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne. Obowiązek dotyczy budynków mieszkalnych wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej, pomieszczeń mieszkalnych, użytkowych i pomocniczych a także najbliższego otoczenia tj. dojść i dojazdów, bram, furtek oraz urządzeń np. śmietników, miejsc rekreacji. Obowiązek nie dotyczy budownictwa jednorodzinnego. Wymóg dostępności nie dotyczy ponadto budynków na terenach zamkniętych, budynków w zakładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz w budynkach w zakładach pracy nie będących zakładami pracy chronionej. Zapis ten budzi wątpliwości, czy nie narusza konstytucyjnych zasad równości wszystkich obywateli wobec prawa. Błędy w prawodawstwie dotyczą także zakładów pracy. Obecnie tylko zakłady pracy chronionej są zobowiązane do dostosowania zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Większość ludzi zdrowych nie dostrzega, jak wiele barier ma do pokonania niepełnosprawny każdego dnia. Zdrowi zauważają je dopiero, gdy dotkną ich (nas!) bezpośrednio, gdy zdarzy się iść z ciężkim bagażem. Wtedy dopiero zaczynają rozumieć znaczenie barier architektoniczno – urbanistycznych.
Wyjść z domu na ulicę
Wyobraźmy sobie np. matkę z dzieckiem w wózku lub osobę na wózku inwalidzkim, idącą na spacer. By wydostać się z budynku, musi pokonać z wózkiem schody w stosunkowo wąskiej klatce schodowej, gdzie trudno jest manewrować, zachować równowagę. A gdy zamiast małego dziecka w wózku znajduje się dziecko starsze lub dorosły? Jak pokona schody, tym bardziej samodzielnie?
W nowych obiektach obok schodów coraz częściej zlokalizowane są pochylnie lub inne rozwiązania (np. windy, podnośniki - platformy) prowadzące na poziom parteru, umożliwiając dostęp do wszystkich lokali. W budynkach istniejących problem ten jest rozwiązywany samodzielnie. Inwestor, czyli osoba niepełnosprawna, wyposaża swoje mieszkanie w dodatkowe wejście (najczęściej przez drzwi balkonowe) i pochylnię lub podnośnik. Jest to praktycznie jedyny indywidualny sposób likwidacji bariery w postaci wejścia do mieszkania.
Jezdnie, chodniki, krawężniki
Po wyjściu z bloku czeka nierówno położony chodnik i wysokie krawężniki. Na szczęście przy wielu przejściach przez jezdnie można już zauważyć obniżony na fragmencie krawężnik. Ten rodzaj bariery jest dziś likwidowany w zasadzie przy każdym remoncie skrzyżowań oraz budowie nowych przejść. Należy jednak zwracać uwagę, by w miejscu obniżonego krawężnika była wyczuwalna różnica pomiędzy chodnikiem - przestrzenią pieszych, a jezdnią - przestrzenią samochodów. Brak ostrzeżenia o wejściu na jezdnię może mieś fatalne skutki dla niewidomego lub osoby niedowidzącej. Różnicę taką uzyskuje się za pomocą specjalnych elementów o innej, wyraźnej fakturze. Istotne jest też, by zielone światło przy przejściu dla pieszych miało swój odpowiednik w postaci sygnalizatora dźwiękowego. Niestety, często zdarza się, że jego sygnał przeszkadza okolicznym mieszkańcom. Mając to na uwadze należy instalować urządzenia, które nie emitują dźwięków zbyt głośnych lub niemiłych dla ucha.
Innym problemem są przejścia podziemne i nadziemne (kładki nad jezdniami). Rozdzielenie ruchu pieszego od samochodowego w założeniu miało zapewnić bezpieczeństwo pieszych. Jednak powstałe w efekcie przejścia są bardzo często niedostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wyposażone są zwykle w różnorakie pochylnie, ale nie zawsze zgodne z odpowiednimi przepisami. Bywają tak strome, że wózek, zjeżdżając, osiąga zawrotną prędkość, natomiast wjazd pod górę wymaga wielkiej siły, sprawności i samozaparcia.
Komunikacja miejska
W miastach jeździ coraz więcej autobusów niskopodłogowych, rośnie też liczba przystanków tramwajowych o wysokości podniesionej do wysokości podłóg pojazdów szynowych. Rozwiązania te pozwalają na swobodne poruszanie się osoby niepełnosprawnej, ale... w pewnym tylko zakresie.
Niestety fakt, że niepełnosprawny dojedzie do przystanku tramwajowego na swoim osiedlu, to, że uda mu się wsiąść i wysiąść np. w centrum miasta, nie oznacza, iż będzie mógł skorzystać z przejścia podziemnego łączącego chodnik z innymi elementami przestrzeni publicznej. W tym całym łańcuszku elementów zawsze któryś jest zerwany lub jeszcze nie istnieje
Obiekty użyteczności publicznej
Do wielu sklepów, placówek służby zdrowia, kościołów, banków, szkół, urzędów i innych budynków użyteczności publicznej można dostać się, pokonując tylko jeden stopień. Bardzo często brakuje pochylni lub urządzeń technicznych, które umożliwiłyby dostęp osobom na wózkach. Wejście utrudniają również zbyt wąskie drzwi wejściowe i progi. A tuż po wejściu trafia się często na windy zbyt wąskie dla wózka, w dodatku wyposażone w drzwi otwierane do wewnątrz.
Coraz więcej nowo powstających budynków jest już wyposażanych w urządzenia dla osób niepełnosprawnych, jednak nie zawsze są one traktowane na równi z rozwiązaniami dla osób w pełni sprawnych. Zdarza się, że pochylnia albo winda jest zlokalizowana z boku lub z tyłu budynku, powodując w pewnym sensie segregację społeczeństwa na lepszych i gorszch. I nie wynika to z przekonań projektanta lub inwestora, czasami po prostu zapomina się o tych urządzeniach i uzupełnia projekt o brakujące elementy, dopasowując je do tych już zaprojektowanych. Jedyną grupą, w której chyba nie występuje ten problem, są duże obiekty handlowe, najczęściej parterowe (hipermarkety). Budynki te są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych i starają się ich nie dyskryminować.
Statystyka niepełnosprawności
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z rozmiarów problemu. Tymczasem w Polsce niepełnosprawna jest co szósta osoba w wieku powyżej 15 lat (wg Rocznika Demograficznego z 2000 r.), a w państwach UE szacuje się, że niepełnosprawność w jakiejkolwiek formie dotyka ok. 10% ludności. Oznacza to ok. 37mln ludzi w Europie, z których mniej więcej połowa znajduje się w wieku produkcyjnym.
Wszystkie te liczby skłaniają do zastanowienia się nad sposobem dostosowania standardów życia zdrowej części społeczeństwa do potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych. Bardzo często niepełnosprawny może być tak samo dobrym pracownikiem lub klientem jak inny człowiek. A zatem powinno się zająć problemem organizacji przestrzeni publicznej dla osób z niepełnosprawnością fizyczną.
Pocieszający może byś fakt uznania przez ONZ roku 2003 za Rok Osób Niepełnosprawnych. Należy to wykorzystać w celu propagowania projektowania w sposób uniwersalny, czyli dostępny dla osób niepełnosprawnych. Oprócz właściwego podejścia do projektowania samych architektów potrzebna jest też zmiana podejścia społeczeństwa i władz samorządowych. Częste poruszanie problemu dostępności lub jej braku dla osób niepełnosprawnych na pewno pozwoli na zmianę podejścia nas, osób zdrowych (w pełni sprawnych), do tego tematu.
Kilka praktycznych rozwiązań
Na ulicach niwelowanie barier architektonicznych powinno dotyczyć ciągów komunikacyjnych, miejsc parkingowych i chodników. Minimalna szerokość ciągów komunikacyjnych powinna mieć 1,50m., a lokalne zwężenia nie powinny być mniejsze niż 1 m. Natomiast progi i zjazdy nie mogą przekroczyć 2cm. Rozporządzenia zawierają wymagania odnośnie liczby, usytuowania, wymiarów i oznakowania stanowisk postojowych. Przykładowo stanowisko parkingowe dla samochodu osoby niepełnosprawnej powinno mieć szerokość 3,60m. Na przejściach dla pieszych powinny być instalowane pochylnie (w tym wypadku są to specjalne zjazdy niwelujące różnice poziomów pomiędzy krawężnikiem a jezdnią), których minimalna szerokość powinna wynosić 1,50m. Wytyczne dotyczą także maksymalnego pochylenia chodników, ciągów pieszych i pochylni oraz wymiarów przystanku autobusowego, który powinien być usytuowany w odległości 1,50m od krawędzi zatoki przystankowej.
W budynkach przynajmniej jedno z dojść powinno osobom niepełnosprawnym zapewniać dostęp do wejść do całego budynku lub tych jego części, z których osoby niepełnosprawne mogą korzystać. Pochylnia prowadząca do wejścia powinna być wyłożona gładką nawierzchnią wykonaną z materiałów antypoślizgowych o fakturowanej powierzchni, mieć szerokość 1,20m i długość 9m (w przypadku dłuższych pochylni konieczny jest podział na krótsze odcinki i oddzielenie ich podestami). Drzwi wejściowe, ich położenie, kształt i wymiary powinny umożliwić dogodne warunki ruchu osobom niepełnosprawnym. Najlepszym, ale kosztownym rozwiązaniem są drzwi na fotokomórkę. W przypadku tradycyjnych drzwi szerokość wjazdu powinna mieć minimum 90cm, a kąt otwarcia powinien wynosić 110º. Drzwi, których skrzydła są wykonane ze szkła, powinny być oznakowane w sposób widoczny i zapewnić bezpieczeństwo w przypadku stłuczenia.
Podobnie w przypadku najbliższego otoczenia budynków: bramy i furtki nie mogą się otwierać na zewnątrz działki i mieć progów utrudniających wjazd osobom niepełnosprawnym.
Niepełnosprawni powinni mieć nieograniczony dostęp do dźwigów i wind znajdujących się w budynku. W przypadku braku wind projektanci powinni zapewnić dostęp do wyższych kondygnacji za pomocą pochylni lub innych urządzeń. Przykładowo kabina windy powinna mieć wymiary 1,80m x 1, 50m. Nieco inne wymiary mają platformy, jeszcze inne transportery nad schodami. W budynku powinien być dokonany właściwy dobór typu schodów, nie powinny to być schody kręcone, zabiegowe czy też wachlarzowe. Wysokość stopnia powinna wynosić 17,5cm natomiast balustrady i poręcze powinny znajdować się na wysokości 75-90cm. Wewnętrzna komunikacja powinna odbywać się w korytarzach o szerokości 1,20 - 1,80m. Ważne jest zaokrąglenie narożnika ściany („zakręt”).
W mieszkaniach użytkowanych przez osoby niepełnosprawne sypialnia powinna mieć szerokość 2,2m., jednak szczegółowe wymiary są zależne od ilości osób korzystających z pomieszczenia. Kuchnia zaś powinna mieć minimalną szerokość 1,80m, ale w tym przypadku wymiary zależą od wielkości całego mieszkania. Przedpokój i korytarze powinny mieć kształt i wymiary tak obliczone, aby możliwe było przeniesienie chorego na noszach oraz wykonywanie manewrów wózkiem inwalidzkim w miejscach zmiany kierunku ruchu, czyli powinny mieć minimalną szerokość 1,20m.
Specjalne zasady dotyczą przystosowania toalet do potrzeb osób niepełnosprawnych, w których minimalne pole manewru powinno mieć średnicę 1,50m. Szczegóły wyposażenia dotyczą między innymi umieszczenia miski ustępowej na wysokości 50cm, a umywalki na wysokości 80cm. Uchwyty, lustro odwracane pod dowolnym kątem, przycisk spłukiwacza, uchwyt na papier toaletowy, podajnik ręczników mają również swoje optymalne wysokości. W budynkach użyteczności publicznej na każdej kondygnacji co najmniej jedno z pomieszczeń higieniczno-sanitarnych powinno być przystosowane dla osób niepełnosprawnych. To oczywiście tylko kilka przykładów rozwiązań.
Społeczna sytuacja ludzi niepełnosprawnych
Ponad 10% całej ludności świata to osoby niepełnosprawne. Są one często spychane w stan ubóstwa, bezrobocia i izolacji społecznej. Niepełnosprawność - cecha rzadko kiedy zawiniona przez osoby nią dotknięte- była i jest nadal przyczyną pozbawiania tej grupy osób dóbr i przywilejów, z których korzystają ludzie cieszący się pełną sprawnością fizyczną i umysłową. Osoby niepełnosprawne są często społecznie izolowane, podlegają segregacji i są spychane na drugorzędną pozycję w społeczeństwie, są dyskryminowane, źle traktowane i ograniczane w korzystaniu z wielu przysługujących im praw człowieka. Natrafiają w swym życiu na bariery architektoniczne, na niechęć środowiska (bariery społeczne), na trudności w zakresie transportu i łączności ograniczające im możliwości zatrudnienia, korzystania z różnych urządzeń i czynnego uczestnictwa w życiu społecznym. Upośledzeni przez naturę i społeczne środowisko- tworzą z
tych wszystkich podgrup grupę marginalną.
Dyskryminacja osób niepełnosprawnych
Osoby
niepełnosprawne dzieli od świata zewnętrznego coś więcej niż
zwykła bariera fizyczna. Jest jeszcze wiele innych ograniczeń
wynikających z braku akceptacji społecznej. Być może nie są one
tak widoczne jak np. niemożność korzystania z pociągów czy
autobusów, albo jak utrudniony dostęp do budynków, ale czasami
bywają jeszcze bardziej uciążliwe.
Odrzucanie, marginalizowanie i izolowanie osób niepełnosprawnych ma długą i niechlubną historię. Dla inwalidów udział w najzwyklejszych działaniach społecznych bywał mniej lub bardziej utrudniony. Rzadko kiedy można było ich zobaczyć w miejscach publicznych, ponieważ dotarcie do nich było (i ciągle jest) niezwykle trudne albo wręcz niemożliwe. Dlatego też często są ignorowani "bo nieobecni nie mają głosu"
Prawa ludzi niepełnosprawnych są ograniczane przez istniejące uprzedzenia, dyskryminację i związane z nią różnego rodzaju bariery. Negatywny stosunek i zachowania wobec osób niepełnosprawnych zmniejszają prawdopodobieństwo uzyskania przez nich pracy, wykształcenia, mieszkania i pełnego udziału w życiu społeczności.
Zmiana tej sytuacji nie jest sprawą łatwą. Jedna z dróg do tego celu wiedzie przez środki masowego przekazu, które powinny ludziom pełnosprawnym wyjaśnić istotę niepełnosprawności, tym samym zwalczać mity i stereotypowe sądy na jej temat. Konieczne jest otwarcie osobom niepełnosprawnym szerszego dostępu do szkół, centrów zakupów, urządzeń wypoczynkowych, czynnego uczestnictwa w turystyce i rekreacji. Wielu niepełnosprawnych jest wyizolowanych i wyłączonych ze środowiska lokalnego na skutek tego że wejścia do pomieszczeń są za wąskie dla wózków inwalidzkich, a urządzenia komunikowania nie są przystosowane do tego by korzystali z nich ludzie z ograniczeniami wzroku i słuchu. Rehabilitacja zawodowa i tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych jest najskuteczniejszą drogą integrowania ich ze środowiskiem lokalnym. Ich praca jest źródłem bogactwa dla obszaru, na którym jest wykonywana, a równocześnie buduje szacunek środowiska dla niepełnosprawnych i szacunek niepełnosprawnych dla samego siebie.
Dyskryminacja
jeszcze nadal istnieje, rozwiązywanie praktyczne tej trudności
wymaga wielostronnych działań. Trudno przecenić inicjatywy
społeczne, upór rodziców i zapał pedagogów specjalnych
przełamujących bariery społeczne dla tej szlachetnej idei. Właśnie
sukcesem jest samo przeciwstawienie się dyskryminacji
niepełnosprawnych, przypomnienie społeczeństwu o ich istnieniu i
specyficznych potrzebach, wołanie o pomoc dla nich samych i ich
rodzin.
Dyskryminacja osób
niepełnosprawnych daje również o sobie znać w sferze dostępu do
mieszkań, w sferze zatrudnienia- należy tu podkreślić że
podobnie jak i w rodzinie tak i w zakładach czy kolektywach pracy
pojawienie się osoby niepełnosprawnej pociąga za sobą konieczność
pewnych reorientacji, przystosowań i wywołuje napięcia i
konflikty. Należy więc na nowo podejmować próby rozwiązywania
takich sytuacji, napięć i konfliktów - przez prawo i działania
polityki opiekuńczej. Trzeba również podkreślić konieczność
włączenia w proces nauczania zawodu wszystkich pracowników całej
gospodarki narodowej, elementów radzenia sobie z sytuacjami
zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Trzeba wpoić każdemu
zatrudnionemu przekonanie że on też może ulec wypadkowi i że
stwarzając warunki pracy "czyni to także dla siebie".
Osoba pełnosprawna najłatwiej będzie rozumiała osobę
niepełnosprawną, gdy wyobrazi sobie sytuację, wraz z jej
konsekwencjami, w której mogłaby się znaleźć sama. Przecież np.
będąc uczestnikiem wypadku samochodowego konsekwencją którego
jest np. trwałe uszkodzenie górnych partii kręgosłupa i rdzenia
kręgowego, jest się do końca życia sparaliżowanym i "przykutym"
do wózka inwalidzkiego; po takim zdarzeniu przecież jest się dalej
pełnoprawnym obywatelem kraju, pozostaje się tym samym człowiekiem
co przedtem, posiada się te same ludzkie potrzeby, marzenia,
pragnienia...
Analiza ankiety dotyczącej barier architektonicznych w Polsce
W przeprowadzonej przez "Gazetę Wyborczą", fundację DOM DOSTĘPNY i wydawnictwo MURATOR ankiecie na temat sytuacji osób niepełnosprawnych i możliwości adaptacji mieszkań do ich potrzeb rysuje się dramatyczny obraz warunków ich życia, zwłaszcza w budynkach wielorodzinnych. Z ankiety okazuje się, że: 58,6% osób niepełnosprawnych mieszka w blokach wybudowanych przed 1994 r.; 11,4% w starych kamienicach;
80% osób poruszających się na wózkach mieszka w mieszkaniach do tego nieprzystosowanych;
tylko połowa osób niepełnosprawnych może wykonywać podstawowe czynności domowe samodzielnie.
|
UDOGODNIENIA W BUDYNKU |
||
|
TAK (%) |
NIE (%) |
|
|
bezpośredni podjazd pod klatkę schodową |
13,7 |
86,3 |
|
drzwi wejściowe na klatkę schod. szerokości wózka |
20 |
80 |
|
system pochylni i podjazdów |
2,9 |
97,1 |
|
windy z szerokimi drzwiami |
5,6 |
94,4 |
|
poręcze przy schodach |
19,5 |
80,5 |
|
inne |
6,8 |
93,2 |
|
UDOGODNIENIA W MIESZKANIU |
||
|
TAK (%) |
NIE (%) |
|
|
wyrównany poziom progów i posadzek |
47,5 |
52,5 |
|
wystarczająco szerokie trasy komunikacyjne |
23,3 |
76,7 |
|
antypoślizgowa podłoga |
11,5 |
88,5 |
|
szersze od wózka drzwi |
27,1 |
72,9 |
|
drzwi przesuwane |
5,9 |
94,1 |
|
poręcze i uchwyty przy drzwiach zamiast klamek |
4,9 |
95,1 |
|
okna na wysokości dostosowanej do wózka |
7,6 |
92,4 |
|
inne |
6,7 |
93,3 |
Potrzeby niepełnosprawnych wciąż są lekceważone. Wrocław wciąż jest miastem pełnym barier architektonicznych. Często nawet nowo powstające budynki użyteczności publicznej są niedostępne dla niepełnosprawnych. Istnieją co prawda dobre przykłady dostosowania obiektów do potrzeb ludzi poruszających się na wózkach, ale niepełnosprawni to także np. ludzie niewidomi i słabo widzący. A złe przykłady? Tych jest mnóstwo. Przystanki autobusowe i tramwajowe.
Obiekty znienawidzone przez niepełnosprawnych.
Niedostępna jest zdecydowana większość eleganckich sklepów najważniejszych ciągach komunikacyjnych na osiedlu. Mają podwyższone progi lub schodki. Często zdarza się, że sklep, który miał kiedyś gładki próg, po remoncie lub modernizacji staje się mniej dostępny dla niepełnosprawnych właśnie przez dodanie schodów. Przykładem obiektu niedostępnego dla niepełnosprawnych jest i siedziba Rady Osiedla Huby. Są też sukcesy połowiczne. Wejście do gmachu jest dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych, ale dotarcie do innych pomieszczeń jest często niemożliwe.
Z raportu "Życie usłane schodami" (opublikowanego w najnowszym numerze magazynu dla niepełnosprawnych "Integracja") wynika, że w województwie mazowieckim dostępnych dla niepełnosprawnych jest zaledwie 7,6 proc. obiektów użyteczności publicznej. Zdaniem autora raportu sytuacja ta de facto pozbawia osoby niepełnosprawne możliwości ochrony wielu swoich praw i wolności. Organy władzy i administracji publicznej, sądy, zakłady ubezpieczeń społecznych w ogromnej większości są dla nich niedostępne. Wymóg dostępności nie dotyczy także budynków na terenach zamkniętych, budynków w zakładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz budynków w zakładach pracy niebędących zakładami pracy chronionej. Zdaniem niepełnosprawnych zamyka im to możliwość wykonywania pracy oraz stwarza istotne wątpliwości co do tego, czy konstytucyjne zasady państwa prawnego oraz równości wobec prawa są realizowane. Raport przypomina, że zgodnie z art. 5 prawa budowlanego przy wznoszeniu nowych obiektów konieczne jest zapewnienie niezbędnych warunków do korzystania z nich przez osoby niepełnosprawne."
Najlepiej mają niepełnosprawni w Gdyni. Prezydent miasta nie otworzy żadnego obiektu, jeśli nie będzie on uwzględniał sytuacji osób niepełnosprawnych. To w Polsce ewenement.
Najczęściej jest tak, że inwestor mimo spoczywającego na nim obowiązku zapewnienia dostępności obiektu dla niepełnosprawnych doprowadza do oddania go do użytkowania, z zastrzeżeniem wykonania pewnych prac w przyszłości. Zazwyczaj windy i pochylnie mają się pojawić w drugim etapie, gdy tylko inwestor zdobędzie fundusze." Funkcjonuje mit o ogromnych kosztach dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Takim sytuacjom sprzyja także nieprecyzyjne prawo. Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. stanowi, że w budynku wielorodzinnym niewyposażonym w dźwigi "należy zapewnić możliwość wykonania pochylni lub zainstalowania odpowiednich urządzeń technicznych, umożliwiających dostęp osobom niepełnosprawnym do mieszkań położonych na parterze". Zdaniem architekt Ewy Kuryłowicz sformułowanie "zapewnić możliwość" otwiera ogromne pole do nadużyć. - Jeśli przepis stanowi, że należy zapewnić możliwość wykonania pochylni, a nie ma obowiązku jej wykonania, inwestor może jej nie robić i wiadomo, że najczęściej nie zrobi, bo jego priorytetem są oszczędności finansowe. W pokonywaniu barier architektonicznych decydującą rolę odgrywają władze gminy. Mogą one stymulować przystosowanie miasta do potrzeb osób niepełnosprawnych, począwszy od planu zagospodarowania, a skończywszy na pozwoleniach budowlanych. Nie chodzi o przepisy, ale o urzędniczą mentalność. Urzędnicy częściej zastanawiają się nad tym, jak ominąć przepis, niż w jaki sposób go zrealizować.
Gdzie szukać pomocy finansowej: bariery architektoniczne w domu i mieszkaniu?
Osoba niepełnosprawna, zwłaszcza z ograniczeniami w poruszaniu się, może skorzystać z pomocy finansowej z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, aby dokonać przeróbek w mieszkaniu lub domu. Pomoc sięga nawet 80 proc. wydatku
Co może sfinansować fundusz?
Na przykład:
likwidację progów,
poszerzenie drzwi,
montaż drzwi przesuwnych,
zmianę klamek i umieszczenie ich na odpowiedniej dla osoby niepełnosprawnej wysokości.
przeróbkę łazienki - np. wymianę wanny na prysznic, wbudowanie uchwytów i poczynienie innych udogodnień, które ułatwią osobie niepełnosprawnej poruszanie się po mieszkaniu i wykonywanie podstawowych czynności życiowych.
Osoba niepełnosprawna może również ubiegać się o sfinansowanie niektórych prac na zewnątrz budynku, np. podjazdu, po którym można by wjeżdżać wózkiem inwalidzkim. Wówczas jednak musi zebrać wszelkie pozwolenia i opinie, np. dzielnicowego wydziału architektury, a także uzyskać zgodę administracji osiedlowej (w przypadku mieszkań spółdzielczych - zgodę spółdzielni).
Obowiązuje zasada, że tego rodzaju pomoc finansowa obejmuje najwyżej 80 proc. kosztu przedsięwzięcia, więc za pozostałe 20 proc. inwalida musi zapłacić sam. W przypadkach wyjątkowo ubogich i samotnych osób niepełnosprawnych pomoc może być jednak wyższa niż 80 proc.
Jak załatwia się formalności?
Pieniądze przeznaczone na sfinansowanie likwidacji barier architektonicznych PFRON przekazuje do powiatowych centrów pomocy rodzinie i tam należy składać odpowiednie wnioski o dofinansowanie. Wielkość wsparcia zależy również od sytuacji finansowej i rodzinnej osoby niepełnosprawnej. Do wniosku o sfinansowanie trzeba dołączyć projekt i kosztorys całego przedsięwzięcia. Zanim powiatowe centrum przyzna pomoc, dokładnie przeanalizuje wniosek, a także dokona wizji lokalnej. Aplikacje dotyczące przyznania środków składa się do 15 grudnia na rok następny. PFRON nie refunduje wydatków, lecz płaci za wykonane prace po wystawieniu faktury, jeżeli oczywiście prace i kosztorys zostały zaakceptowane. Fundusz nie limituje pomocy, ale zazwyczaj nie przekracza ona kilku tysięcy złotych.
I. Warunki jakie muszą spełniać wnioskodawcy:
- osoba niepełnosprawna, która ma trudności w poruszaniu się, jeżeli
jest właścicielem nieruchomości lub użytkownikiem wieczystym
nieruchomości albo posiada pisemną zgodę właściciela lokalu lub
budynku mieszkalnego, w którym stale mieszka , a realizacja zadania
umożliwi lub w znacznym stopniu ułatwi osobie niepełnosprawnej
wykonywanie podstawowych, codziennych czynności lub kontaktów
z otoczeniem. Trudność w poruszaniu się musi być potwierdzona
orzeczeniem , które określa dysfunkcje narządu ruchu, słuchu
lub wzroku. Orzeczenie musi być ważne w dniu składania wniosku i
w dniu podpisywania umowy.
- konieczność poruszania się na wózku inwalidzkim musi być
potwierdzona zaświadczeniem lekarskim ważnym jeden miesiąc od
dnia wystawienia.
II. Kto nie może ubiegać się o dofinansowanie:
- osoby, które w ciągu trzech lat przed złożeniem wniosku uzyskały
dofinansowanie na likwidację barier architektonicznych
- osoby, które nie wywiązały się ze zobowiązań wobec Funduszu.
III. Wnioski składa się w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego realizację zadania.
IV. Wysokość dofinansowania:
- do 80 % kosztów przedsięwzięcia, nie więcej niż do wysokości 15 –
krotnego przeciętnego wynagrodzenia. Wysokość przeciętnego
wynagrodzenia obowiązuje z dnia podpisania umowy.
- dofinansowanie nie może obejmować kosztów realizacji zadania
poniesionych przed przyznaniem środków finansowych i zawarciem
umowy o dofinansowanie.
V. Procedura.
Przy rozpatrywaniu wniosków bierze się pod uwagę m.in.:
- stopień i rodzaj niepełnosprawności
- warunki mieszkaniowe
- deklarowany udział własny.
2. Wnioski podlegające ocenie punktowej według skali .
3. W celu weryfikacji zasadności zaproponowanego przez Wnioskodawcę zakresu
zadania PCPR dokonuje wstępnej wizji lokalnej.
4. Komisja powołana zarządzeniem Nr 2/2003 dyrektora PCPR z dnia 24 czerwca 2003 r.
dokonuje ostatecznej oceny i kwalifikacji wniosków do realizacji wg największej
ilości uzyskanych punktów i ilości środków finansowych w danym roku
kalendarzowym.
5. W sytuacji, gdy PCPR otrzyma dodatkowe środki finansowe będą realizowane te
wnioski, których realizacja jest możliwa do 15 grudnia danego roku.
6. Szczegółowe zasady przekazania i rozliczenia środków finansowych określi umowa
zawarta między Wnioskodawcą a Dyrektorem PCPR działającym z upoważnienia
Starosty.
Katalog zawierający wykaz urządzeń, materiałów budowlanych, robót lub innych czynności z zakresu likwidacji barier dla osób fizycznych
1.1. W zależności od rodzaju niepełnosprawności, wymienionego w orzeczeniu i stanowiące-
go podstawę zaliczenia do określonego stopnia niepełnosprawności oraz indywidualnych
potrzeb, wnioskodawcy z katalogu, o którym mowa w ustępie 2, wybierają urządzenia,
materiały budowlane oraz rodzaj robót lub innych czynności, na jakie chcą przeznaczyć
środki własne i Funduszu oraz określają szacunkowy koszt zadania z zakresu likwidacji
barier, na podstawie średnich cen.
2. Katalog rzeczowy urządzeń, materiałów budowlanych, robót lub innych czynności, jakie
mogą być objęte dofinansowaniem na wniosek osoby fizycznej, w szczególności
obejmuje:
dla osób niepełnosprawnych ruchowo, z koniecznością poruszania się na wózku
inwalidzki oraz osób z dysfunkcją narządu ruchu – potwierdzonych orzeczeniem
i aktualnym zaświadczeniem lekarskim (w przypadku osób poruszających się na wózku inwalidzkim):
a) udokumentowane koszty przeprowadzki do lokalu wymagającego małego
przystosowania do potrzeb osoby niepełnosprawnej ruchowo,
b) budowę pochylni i dojścia do budynku mieszkalnego, zapewniającego osobom
niepełnosprawnym samodzielny dostęp do lokalu,
c) dostawę, zakup i montaż:
- podnośnika,
- platformy schodowej,
- transportera schodowego,
- windy przyściennej,
- innych urządzeń do transportu pionowego,
d) dostawę, zakup i montaż poręczy i uchwytów w ciągach komunikacyjnych oraz
uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higieniczno - sanitarnych,
e) roboty polegające na:
- likwidacji progów,
- likwidacji zróżnicowania poziomu podłogi,
f) przystosowanie drzwi:
- zakup i montaż drzwi wejściowych o szerokości w świetle ościeżnicy co najmniej
90 cm, pozostałych – co najmniej 80 cm,
- zakup i montaż drzwi przesuwnych,
- zakup i zamontowanie systemu otwierania drzwi, w tym balkonowych,
przyciskiem ( dla wnioskodawców o niesprawnych rękach),
- zakup i montaż zabezpieczenia drzwi ( do wysokości 40 cm od podłogi ) przed
uszkodzeniami mechanicznymi i zainstalowanie ościeżnicy stalowej – wyłącznie
wnioskodawcom poruszającym się na wózku inwalidzkim,
- zakup i montaż okuć do drzwi balkonowych i okien, umożliwiające ich
samodzielną obsługę przez osobę poruszająca się na wózku inwalidzkim,
zamieszkałą samotnie lub z osobą o takiej samej lub innej dysfunkcji narządu
ruchu – gdy montaż okuć ze względu na stan techniczny okien i drzwi
balkonowych jest możliwy – w kuchni i w jednym pokoju, wybranym przez
wnioskodawcę, obniżenie klamek
- zakup i wymiana okien i drzwi balkonowych w przypadkach, o których mowa
wyżej, gdy montaż okuć nie jest możliwy,
- zakup i zainstalowanie systemu automatycznego otwierania drzwi garażu – dla
wnioskodawców posiadających i prowadzących samodzielnie samochód oraz
prowadzących działalność gospodarczą lub zatrudnionych na podstawie umowy
o pracę ,
g) przystosowanie podłoża pod wykładzinę antypoślizgową lub kafle oraz
ułożenie wykładziny antypoślizgowej lub kafli,
h) budowę przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych od sieci zewnętrznych oraz
instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej,
i) budowę lub zakup wolnostojących łazienki i wc dostosowanych do potrzeb
wnioskodawcy, kafelki tylko w miejscach uzasadnionych wymogami
higienicznymi,
j) budowę instalacji oraz zakup i montaż urządzeń do ogrzewania z własnym źródłem
ciepła na paliwo gazowe, olejowe lub energię elektryczną w lokalu lub budynku
mieszkalnym osoby niepełnosprawnej zamieszkałej samotnie lub z inną osobą
niepełnosprawną z powodu dysfunkcji narządu ruchu,
k) przystosowanie wyposażenia kuchni do samodzielnej obsługi przez osobę niepełno-
sprawną poruszającą się na wózku inwalidzkim , w tym:
- obniżenie i obudowanie zlewozmywaka oraz zakup i montaż niskich blatów,
umożliwiające dojazd wózkiem inwalidzkim,
- zakup i montaż ruchomych półek oraz pojemników na specjalnych prowadnicach
dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim,
- zakup i montaż zawiasów umożliwiających otwieranie drzwiczek pod kątem
większym niż 90° ( do 170° ),
- zakup i montaż zatrzasków magnetycznych,
2) dla osób z dysfunkcją narządu wzroku:
a) dostawę, zakup i montaż poręczy i uchwytów w ciągach komunikacyjnych oraz
uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higieniczno – sanitarnych,
b) roboty polegające na:
- likwidacji progów,
- likwidacji zróżnicowania poziomu podłogi,
c) przystosowanie podłoża pod wykładzinę antypoślizgową lub kafle oraz ułożenie
wykładziny antypoślizgowej lub kafli,
d) zakup i montaż instalacji dźwiękowej – sygnalizacyjnej i alarmowej,
e) oznakowanie wyposażenia lokalu i ciągów komunikacyjnych różnym kolorem lub
fakturą,
f) budowę instalacji oraz zakup i montaż urządzeń do ogrzewania z własnym źródłem
ciepła na paliwo gazowe, olejowe lub energię elektryczną w lokalu lub budynku
mieszkalnym osoby niepełnosprawnej zamieszkałej samotnie lub z inną osobą
niepełnosprawną,
g) wykonanie dodatkowego oświetlenia w pomieszczeniu lub zmiana sposobu
oświetlenia dla wnioskodawców o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełno-
sprawności,
3) dla osób z dysfunkcją narządu słuchu:
a) zakup i montaż specjalistycznej sygnalizacji świetlnej:
- wyposażenie dzwonka do drzwi w sygnalizację świetlną.
3. Jeżeli wnioskodawca nie określił we wniosku zakresu likwidacji barier – zakres dofinanso-
wania, w zależności od rodzaju niepełnosprawności i stopnia samodzielności wniosko-
dawcy, ustala, w porozumieniu z wnioskodawcą, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.
ZASADY ROZPATRYWANIA WNIOSKÓW O UDZIELENIE DOFINANSOWANIA
2.1. Przy rozpatrywaniu wniosku osoby fizycznej bierze się pod uwagę: całkowity koszt
zadania, stopień i rodzaj niepełnosprawności, warunki mieszkaniowe, sytuację
zawodową, uczęszczanie do szkoły, w tym wyższej, prowadzenie gospodarstwa
domowego samotnie lub z rodziną, średni dochód na członka rodziny, deklarowany
udział własny ponad 20 % wartości zadania, możliwość dofinansowania przez inne
podmioty ( spółdzielnię, urząd gminy, administrację mieszkaniową lub inne ) oraz
wcześniejsze korzystanie przez wnioskodawcę ze środków Funduszu na likwidację barier
lub inne cele ustawowe. Skalę punktową dla wniosków określa załącznik nr 1.
2. Jeżeli w lokalu zameldowana jest na stałe i mieszka więcej niż jedna osoba niepełnospra-
wna, a rodzaj niepełnosprawności wymaga likwidacji barier architektonicznych,
punktacja określona w skali punktowej, dotycząca rodzaju niepełnosprawności
oraz sytuacji zawodowej podlega sumowaniu.
3. Wniosek osoby fizycznej powinien zawierać informację, czy wnioskodawca będzie
osobiście zlecał i nadzorował roboty w zakresie likwidacji barier.
4. Rozpatrywanie wniosków odbywa się w dwóch etapach.
Etap pierwszy obejmuje:
a) sprawdzenie, czy wniosek posiada wymagane załączniki,
b) dokonanie oceny wniosku według skali punktowej,
c) dokonanie wstępnej wizji lokalnej, w celu weryfikacji zasadności zaproponowanego
przez wnioskodawcę zakresu zadania,
d) sprawdzenie wiarygodności podanych we wniosku informacji,
e) sporządzenie listy wniosków według uzyskanej punktacji – od najwyższej do najniższej.
Drugi etap obejmuje sprawdzenie poprawności rozwiązań technicznych i ich zgodności z
zakresem, ustalonym w pierwszym etapie, a także weryfikację przedstawionych koszto-
rysów – w oparciu o dokonaną wizję lokalną. Realizacja wniosków następuje – w miarę
posiadanych przez Centrum środków, wg kolejności ustalonej na liście punktowej.
5. Podanie przez wnioskodawcę informacji niezgodnych z prawdą, bez względu na to, czego
dotyczą, eliminuje wniosek z dalszego rozpatrywania.
6. Jeżeli wnioskodawca zmarł, wniosek nie podlega dalszemu rozpatrywaniu. Należy przyjąć
do rozpatrzenia kolejny wniosek, który otrzymał najwyższą ocenę punktową.
7. Wnioskodawcy, którym nie zostało przyznane dofinansowanie, z powodu niewystarczają-
cej wysokości środków Funduszu przeznaczonych na likwidację barier w roku rozpatry-
wania wniosku, mogą wystąpić o dofinansowanie ponownie, składając nowy wniosek.
Zasady ustalania wysokości i rozliczania przyznanego dofinansowania.
3. 1 Dofinansowanie obejmuje koszt zakupu urządzeń, materiałów budowlanych oraz budowy lub robót budowlanych albo innych usług z zakresu likwidacji barier , zakupionych lub wykonanych po przyznaniu środków finansowych i zawarciu przez wnioskodawcę umowy z PCPR.
2. Zakres rzeczowy i finansowy prac określa kosztorys i szkic mieszkania, wykonany przez osobę mającą odpowiednie uprawnienia budowlane.
3. Szczegółowy koszt urządzeń, materiałów budowlanych i robót ustala się wg średnich cen.
4. Do obowiązków wnioskodawcy należy uzyskanie uzgodnień, opinii i pozwoleń wymaganych przepisami szczególnymi oraz pozwolenia na budowę, a także zapewnienia nadzoru inwestorskiego – w koniecznych przypadkach. Koszty powyższych czynności pokrywa wnioskodawca.
5. Przekroczenie kosztów ponad wysokość określoną w zaakceptowanym przez PCPR kosztorysie, także w przypadkach, gdy niezbędne było wykonanie dodatkowych robót budowlanych wymaganych przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, wnioskodawca pokrywa ze środków własnych.
6. Wnioskodawca obowiązany jest, w zależności od rodzaju zadania, powierzyć wykonanie prac wybranym przez siebie podmiotom, z zastrzeżeniem udzielenia gwarancji na wykonywane prace oraz z zachowaniem terminu ich wykonania, określonego w umowie z PCPR.
6. Wnioskodawca zobowiązany jest do powiadomienia PCPR, w formie pisemnej, o każdej zmianie mającej wpływ na realizację jego zobowiązań, w terminie 7 dni od ich zaistnienia.
7. Wykonywanie robót budowlanych przez współmałżonka, opiekuna prawnego wnioskodawcy jest wykluczone, ze względu na sprzeczność interesów stron umowy.
4. 1. Przekazanie środków finansowych następuje po dostarczeniu przez wnioskodawcę w
ciągu 7 dni od zakończenia prac:
a) kosztorysu powykonawczego
b) rachunków wystawionych na wnioskodawcę przez wykonawcę – o terminie płatności
nie krótszym niż 30 dni
c) dowodu uiszczenia udziału własnego
oraz po sprawdzeniu przez PCPR stanu wykonania prac, przedłożonych dokumentów
pod względem merytorycznym i formalnym.
SKALA PUNKTOWANIA DLA WNIOSKÓW NA LIKWIDACJĘ BARIER ARCHITEKTONICZNYCH.
I. Rodzaj niepełnosprawności – wg treści orzeczenia i zaświadczenia lekarskiego specjalisty.
1) osoby z dysfunkcją narządu ruchu, poruszające się na wózku inwalidzkim lub po amputacji
dłoni lub rąk
10 pkt
2) inne osoby z dysfunkcją narządu ruchu o stopniu niepełnosprawności:
a) znacznym 8 pkt
b) umiarkowanym 4 pkt
c) lekkim 1 pkt
3) osoby z dysfunkcją narządu wzroku o stopniu niepełnosprawności:
a) znacznym 6 pkt
b) umiarkowanym 3 pkt
c) lekkim 1 pkt
4) osoby z dysfunkcją narządu słuchu
a) znacznym 6 pkt
b) umiarkowanym 3 pkt
c) lekkim 1 pkt
W przypadku kilku osób niepełnosprawnych zameldowanych i zamieszkujących we wspólnym lokalu sumuje się punkty za rodzaje niepełnosprawności pozostałych osób
– w przypadku, gdy nie złożyły one odrębnych wniosków, a zakres zadania obejmuje likwidację barier dla wszystkich niepełnosprawnych zamieszkujących z głównym wnioskodawcą.
II. Sytuacja zawodowa.
1) zatrudniony lub prowadzący działalność gospodarczą 4 pkt
2) młodzież od lat 18 do 24, ucząca się w systemie szkolnym lub studiująca 3 pkt
3) nie zatrudniony ( bezrobotny lub poszukujący pracy ) 2 pkt
4) nie zatrudniony ( emeryt lub rencista ) nie zainteresowany podjęciem pracy 1 pkt
5) dzieci i młodzież do lat 18 2 pkt
III. Sytuacja mieszkaniowa
1) warunki mieszkaniowe ( ustala wyłącznie pracownik PCPR )
a) złe 3 pkt
b) przeciętne 2 pkt
c) dobre 1 pkt
d) bardzo dobre 0 pkt
2) zamieszkuje
a) samotnie 5 pkt
b) z rodziną 2 pkt
c) z osobami nie spokrewnionymi 3 pkt
IV. Średni dochód miesięczny netto na członka wspólnego gospodarstwa domowego
|
Poniżej 200,00 zł |
8 pkt |
|
201,00 – 300,00 zł |
7 pkt |
|
301,00 – 400,00 zł |
6 pkt |
|
401,00 – 500,00 zł |
5 pkt |
|
501,00 – 600,00 zł |
4 pkt |
|
601,00 – 700,00 zł |
3 pkt |
|
701,oo – 800,00 zł |
2 pkt |
|
801,00 – 900,00 zł |
1 pkt |
|
Powyżej 900,00 zł |
0 pkt |
V. Korzystanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
1) na likwidację barier architektonicznych
a) nie korzystał 2 pkt
b) korzystał 0 pkt
VI. deklarowany udział własny wnioskodawcy lub/i sponsora ponad obowiązkowe 20%
1) za każde 5 % kosztów realizacji 2 pkt
2) za każde 10 % kosztów realizacji 5 pkt
VII. Za każdy kolejny rok składania wniosku ( niezrealizowanego z powodu braku środków
finansowych ) 2 pkt.
Rozdział II
Definicje związane z niepełnosprawnością
Nauka Braille'a
Nie istnieje jedna, powszechnie uznana definicja niepełnosprawności. Światowy Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych (The World Programme of Action for Disabled Persons) oraz Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych (The Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities) podkreślają, iż niepełnosprawność jest problemem społecznym i nie ogranicza się do konkretnej osoby. Mówiąc o niepełnosprawności mamy na względzie relację między zdrowiem człowieka (uwzględniając jego wiek, płeć i wykształcenie), a społeczeństwem i środowiskiem, które go otacza.
Mały Nepalczyk
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadza następujące pojęcia niepełnosprawności, uwzględniając stan zdrowia człowieka:
Niesprawność (impariment) - każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym;
Niepełnosprawność (disability) - każde ograniczenie bądź niemożność (wynikające z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka;
Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych (handicap) - ułomność określonej osoby wynikająca z niesprawności lub niepełnosprawności, ograniczająca lub uniemożliwiająca pełną realizację roli społecznej odpowiadającej wiekowi, płci oraz zgodnej ze społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami.
Społeczny kontekst tematyki niepełnosprawności został omówiony w Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (International Classification of Functioning, Disability and Health - ICF), przyjętej podczas Światowego Zgromadzenia na rzecz Zdrowia (World Health Assembly) w 2001 roku. Dokument ten podkreśla, że niepełnosprawność dotyczy całej ludzkości, nie można obarczać problemami związanymi z niepełnosprawnością mniejszości społecznych - każdy człowiek może doświadczyć pogorszenia stanu zdrowia i stać się osoba niepełnosprawną.
|
Zgodnie z definicją słownikową bariery:
Architektoniczne to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i jego elementach zewnętrznych, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub zmniejszają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym. Może to być np. budowa podjazdów dla wózków, specjalnej windy na klatce schodowej,
W komunikowaniu się to ograniczenia uniemożliwiające lub utrudniające osobie niepełnosprawnej swobodne porozumiewanie się i / lub przekazywanie informacji, np. zakup komputera a również jego oprzyrządowanie tj. zestaw głośnomówiący, specjalna klawiatura, dostęp do Internetu, edukacyjne programy komputerowe,
Techniczne to bariery uniemożliwiające lub utrudniające osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie społeczne.
|
Definicja osoby niepełnosprawnej
Uwagi wstępne
Obserwowane w ostatnich latach zmiany w koncepcjach dotyczących niepełnosprawności zmuszają do zrewidowania niektórych dotychczasowych definicji i uściślenia stosowanej terminologii. Coraz wyraźniej wyrażana jest potrzeba uwzględniania w większym niż dotąd stopniu kontekstu środowiskowego. Takie postulaty są zawarte, m.in. w wydanych w 1994 r. Standardowych zasadach wyrównywania szans osób niepełnosprawnych udostępnionych zainteresowanym instytucjom i organizacjom w naszym kraju przez Pełnomocnika ds. Osób Niepełnosprawnych. Sformułowane tam cele i zadania zostały następnie wykorzystane przez grupę ekspertów, w październiku 1994 r. w ramach Europejskiego Forum Niepełnosprawności (European Disability Forum). Debaty dotyczyły czterech głównych problemów: 1. europejskiej definicji niepełnosprawności, 2. eugeniki, bio-etyki i eutanazji, 3. niezależnego życia i 4. seksualności. Chcąc wyjść naprzeciw aktualnym przemianom dokonującym się w zakresie koncepcji niepełnosprawności, trzeba dokonać podstawowych ustaleń terminologicznych, co nie jest sprawą prostą i łatwą.
Ustalenia terminologiczne
Podejmowane próby posługiwania się jednoznacznymi i dobrze zdefiniowanymi określeniami napotykają na przeszkody i taki stan rzeczy jeszcze pogłębia trudności w porozumiewaniu się. W publikacjach z tego zakresu spotyka się wciąż zamiennie stosowane terminy handicap i disability. W tłumaczeniach na język polski oba terminy zastępuje się słowami "niepełnosprawność" lub "upośledzenie". Tymczasem takie stosowanie ich bywa przyczyną nieporozumień przed którymi warto się bronić. Susser i Watson (1971) brytyjscy socjolodzy medycyny dokonują, jak się wydaje, dość sensownego rozróżnienia w odniesieniu do trzech najczęściej w tej dziedzinie stosowanych terminów do których należą "uszkodzenie" - impairment, upośledzenie - disability i niepełnosprawność - handicap. Pierwszy z tych terminów - "uszkodzenie zawiera komponent organiczny o statycznym charakterze. Analogicznym terminem medycznym może być "schorzenie" - disease... Ograniczenie jakiejś funkcji odnosi się do terminu upośledzenie i analogicznym określeniem może być "brak zdrowia" - illness. Wreszcie niepełnosprawność - handicap ma wymiar społeczny odnosi się bowiem do relacji i ról jakie jednostka może pełnić w społeczeństwie. Wydaje się, że dobrze byłoby aby na drodze wzajemnych ustaleń, dokonanych w wielospecjalistycznym gronie czy też specjalnie w tym celu powołanej komisji, uzyskano wyjaśnienia ustalające jednoznaczne posługiwanie się tymi terminami.
Wydaje się, że takie ustalenia niezbędne na forum europejskim, powinny zostać podjęte w poszczególnych krajach podczas opracowywania dla celów legislacyjnych znaczenia poszczególnych terminów najczęściej występujących w tej dziedzinie. Należą do nich m.in. "rehabilitacja", "prewencja", "wyrównywanie szans", "niezależne życie", "jakość życia" i inne. W opracowywaniu tych definicji powinny brać udział osoby zaliczane do różnych grup niepełnosprawnych, a w przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną przedstawiciele ich rodzin. Dzięki udziałowi organizacji pozarządowych skupiających te osoby w 24 europejskich stowarzyszeniach, można było dokonać istotnych modyfikacji w dotychczasowych sformułowaniach dotyczących osób niepełnosprawnych.
Ogólne założenia europejskiej definicji osoby niepełnosprawnej
Należy
podkreślić, że prace nad ogólną definicją osoby
niepełnosprawnej stanowią zadanie, w którym powinny brać udział
ludzie niepełnosprawni zainteresowani najżywotniej ich pomyślnym
przebiegiem, lub ich rodziny. W tej dziedzinie społeczeństwa
zwłaszcza o wyższym standardzie socjo - ekonomicznym wolą
wyasygnować nawet pokaźne środki finansowe i pozbyć się
odpowiedzialności za los grupy ludzi pokonujących z trudem bariery
psychologiczne jakie przed nimi
Dotychczasowe definicje
opracowane w ramach międzynarodowej klasyfikacji niepełnosprawności
i upośledzeń jakie przyjęła Światowa Organizacja Zdrowia, nie są
wystarczające ponieważ niedostatecznie wyjaśniają interakcje
pomiędzy warunkami społecznymi, a oczekiwaniami i możliwościami
jednostki.
Istnieje specyficzna zależność pomiędzy ogólną definicją osoby niepełnosprawnej, a definicjami szczegółowymi odnoszącymi się do rozmaitych grup klinicznych niepełnosprawności. W 1993 r. europejski program HELIOS II wyodrębnił 6 podstawowych sektorów niepełnosprawności (wzrokowa, słuchowa, ruchowa, umysłowe upośledzenie, sektor zdrowia psychicznego, oraz specyficzne medyczne uszkodzenia, upośledzenia i niepełnosprawności obejmujące 23 europejskie pozarządowe organizacje osób niepełnosprawnych). Definicja ogólna nie może pozostawać w sprzeczności z definicjami szczegółowymi, które określają kryteria oraz stopień nasilenia dysfunkcji, wyznaczając tym samym zakres świadczenia specjalistycznej pomocy. W definicjach szczegółowych zaś znajdują się klasyfikacje ułatwiające dostosowanie świadczonych usług do potrzeb i możliwości ich odbiorców. Definicje szczegółowe mogą wraz z postępem wiedzy i techniki ulegać dalszej rozbudowie. Łączy się to z rozszerzaniem zakresu i doskonaleniem wykrywalności, rozbudowywaniem technik diagnostycznych, coraz większymi możliwościami zabiegów chirurgicznych, zastosowaniem protetyki, z poradnictwem genetycznym.
Wraz z odkrywaniem nowych zespołów wad genetycznych lub pojawieniem się nowych schorzeń, jak np. AIDS, zarówno definicje poszczególnych rodzajów niepełnosprawności, jak i definicja ogólna mogą być wzbogacane o nowe elementy.
Rozwijanie modelu rehabilitacji opartego na lokalnej społeczności oraz promowanie działań mieszczących się w programach prewencji wtórnej, wyznaczają nowe perspektywy dla ogólnej definicji osoby niepełnosprawnej. W ostatnich latach obserwuje się w środowiskach osób z uszkodzeniami zmysłów tendencje do postrzegania siebie jako ludzi stanowiących mniejszość kulturową w społeczeństwie, domagającą się podobnych praw i przywilejów jak te, które należą się tego typu grupom społecznym. W skrajnych przypadkach, jak ma to miejsce w przypadku osób głuchych w USA, występują fakty odmowy przyjmowania świadczeń pieniężnych (rent) należnych osobom niepełnosprawnym, ponieważ nie chcą by je za takie uznawać. Pisze o tym szeroko w swej książce Harlan Lane (1996). Są to postawy wynikające z zaniedbań i deprecjacji wielu grup osób niepełnosprawnych, które pragną obecnie same decydować o swym losie prezentując bardzo często skrajne stanowiska, przeciwstawiające się powszechnym wyobrażeniom o ich statusie społecznym.
Rozszerzona definicja osoby niepełnosprawnej przedstawiona przez Europejskie Forum Niepełnosprawności w Parlamencie Europejskim w październiku 1994 roku
Przedstawiciele
24 europejskich i krajowych organizacji osób niepełnosprawnych
zebrali się w Brukseli w dniach 17 i 18 października 1994 r. aby
omówić podstawowe problemy dotyczące tej grupy ludzi w świetle
Standardowych zasad wyrównywania szans osób niepełnosprawnych
ogłoszonych przez ONZ. Był to zresztą wyraz jednego z głównych
punktów zawartych w tej rezolucji, który mówi o rozbudzaniu
świadomości społecznej, jako podstawowym zadaniu.
Stwierdzono
wówczas, że międzynarodowa klasyfikacja Światowej Organizacji
Zdrowia nie uwzględnia faktu jaki doświadczają osoby
niepełnosprawne na samych sobie, a mianowicie, że niepełnosprawność
wynika z interakcji pomiędzy uszkodzeniem a społeczeństwem
tworzącym bariery wobec integracji i właściwego rozumienia
problemów tych osób.
Przyjęto też, że nosiciele wirusa HIV oraz osoby chore na AIDS powinny zostać włączone do kategorii niepełnosprawnych. Doświadczenia będące ich udziałem, a dotyczące dyskryminacji i deprecjacji powinny zostać spożytkowane w działaniach na rzecz ludzi niepełnosprawnych.
A
oto przyjęta przez wspomniane Forum definicja:
Osobą
niepełnosprawną jest jednostka w pełni swych praw, znajdująca się
w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych,
ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u
niej uszkodzeń nie może przezwyciężać w taki sposób jak inni
ludzie. Bariery te zbyt często są zwiększane przez deprecjonujące
postawy ze strony społeczeństwa.
Do zadań społeczeństwa należy eliminowanie, zmniejszanie lub kompensowanie tych barier aby każdej jednostce umożliwić korzystanie z dóbr publicznych jednocześnie respektując jej prawa i przywileje. Opowiadając się za przyjęciem rezolucji na temat praw człowieka, zebrani na sesji plenarnej przedstawiciele poszczególnych krajów nie wyrażają poparcia dla obecnej Klasyfikacji uszkodzeń, upośledzeń i niepełnosprawności opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia. Wzywamy WHO do podjęcia dialogu z organizacjami osób niepełnosprawnych i przyjęcia nowej definicji, zgodnej z powyższą rezolucją.
Jest sprawą oczywistą, że postrzeganie statusu osoby niepełnosprawnej zależy od takich czynników, jak: wyznawane w danym społeczeństwie systemy wartości, wpływy kulturowe i status socjoekonomiczny danego kraju. Jeśli przez długi okres czasu trwała marginalizacja określonych grup społecznych, to zupełnie naturalną reakcją będą tendencje zmierzające do wzmacniania i utrwalania własnej tożsamości, odrębności kulturowej i społecznej. Osobnym, ale obszernie w wielu publikacjach omawianym zagadnieniem pozostaje tzw. duet zależności pomiędzy darczyńcą i darbiorcą, który odnieść można do wielu relacji osób niepełnosprawnych ze środowiskiem w jakim przyszło im żyć. W społeczeństwach, gdzie poziom wymagań stawianych przeciętnemu obywatelowi zwiększa się wskutek zachodzących przemian cywilizacyjnych lub transformacji ustrojowych, sytuacja osób należących do grup zależnych, jest szczególnie trudna.
Dlatego definicja europejska, dysponując mniej lub bardziej precyzyjnymi określeniami stara się ukazać przede wszystkim obowiązek świadczenia pomocy osobom, które mogą mieć trudności w samodzielnym jej uzyskiwaniu; wskazuje na to jak powinna być postrzegana jednostka mająca mniejsze od innych szanse zaspokajania swych podstawowych życiowych potrzeb.
Istniejące w społeczeństwie grupy mniejszościowe wyodrębnione na podstawie swych specyficznych cech wyzwalają postawy niechęci, a nawet odrzucenia, demonstrując stereotypowe uprzedzenia i tworząc podział na "swoich" i "obcych". Dyskryminację społeczną może pogłębiać i utrwalać niewłaściwa polityka oświatowa w której akceptuje się brak zainteresowania ze strony szkół masowych problematyką kształcenia i wychowania uczniów niepełnosprawnych. (Błeszyńska, 1996). Tworzenie definicji szczegółowych stanowi dość trudne i złożone zadanie, w którym ujawnia się tendencja do porządkowania faktów zgodnie z powszechnie akceptowanymi danymi klinicznymi, które zresztą w miarę postępu wiedzy ulegają rozszerzaniu lub zawężaniu. Coraz częściej są to definicje opisowe, starające się ujmować możliwie szerokie spektrum objawów, uwzględniające stopień ich nasilenia trwałość i rozległość.
Jeśli szczegółowe definicje stanowią obszerne opisy przedstawiające jednocześnie sytuację życiową dotkniętych różnymi rodzajami niepełnosprawności osób, to tym bardziej ogólna definicja powinna być wyczerpująca i satysfakcjonująca zarówno przedstawicieli organizacji osób niepełnosprawnych jak i profesjonalistów. Dotychczasowe próby podejmowane w Polsce w tej dziedzinie można uznać za niewystarczające, ponieważ nie odbiegają one od schematu zawartego w dawno sformułowanej i przestarzałej definicji WHO. Utrwalają one dotychczasowy stan rzeczy nie wpływając na świadomość społeczną co jest jednym z naczelnych postulatów zawartych w wyżej wspomnianej rezolucji ONZ.
Podsumowanie
W
Rządowym programie działań na rzecz osób niepełnosprawnych i ich
integracji ze społeczeństwem określa się w siedmiu punktach, jaka
powinna być definicja osoby niepełnosprawnej. Przyjmuje się, że
powinna być ona zgodna z intencją zawartą w dokumentach ONZ, choć
wydaje się, że intencja ta nie została we właściwy sposób
odczytana.
Wydaje się, że dalsze prace w tym zakresie są
konieczne i udział w nich powinni wziąć przedstawiciele wszystkich
organizacji pozarządowych zajmujących się poszczególnymi
rodzajami niepełnosprawności. Wnieść oni mogą istotne wartości
przez ukazanie nowych perspektyw społecznej integracji mającej
obecnie zupełnie inne wymiary, niż przed kilkunastu laty, gdy
powstała definicja WHO. Im bliższa będzie współpraca między
profesjonalistami i osobami niepełnosprawnymi lub ich
przedstawicielami w zakresie tworzenia ogólnej i szczegółowych
definicji, tym bardziej można się spodziewać, że będzie ona obie
strony zadowalać, pozostając zgodną z europejskimi standardami.
Definicja barier
W myśl przepisów zawartych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. z 2002r.Nr 96poz.861, Dz.U. z 2003r. Nr 100 poz.930) dofinansowaniu podlegać może likwidacja barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się.
Zgodnie z definicją słownikową :
· Bariery architektoniczne – oznacza to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i w jego najbliższej okolicy, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub utrudniają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym,
· Bariery w komunikowaniu się – oznacza to ograniczenia uniemożliwiające lub utrudniające osobie niepełnosprawnej swobodne porozumiewanie się i / lub przekazywanie informacji,
· Bariery techniczne – oznacza to bariery utrudniające lub uniemożliwiające osobie niepełnosprawnej usprawnianie. Likwidacja tej bariery powinna powodować sprawniejsze działanie tej osoby w społeczeństwie i umożliwić wydajniejsze jej funkcjonowanie,
Rozdział II
Definicje związane z niepełnosprawnością
Rozdział III
Bariery architektoniczne
w
moim mieście
Ogólne informacje o Wrześni
|
Praca nad barierami architektonicznymi we Wrześni
Miasto Września napisało projekt pt.: Września Bez Barier, który dotyczy likwidowania barier architektonicznych. A polega on na:
PROGRAM
„WRZEŚNIA
BEZ BARIER – informacja dla każdego”
Ideą przedsięwzięcia jest kompleksowy program likwidacji barier architektonicznych i informacyjnych co pozwoli na poprawę stanu komunikacji społecznej osób niepełnosprawnych i ich integracji w środowisku lokalnym.
Prezentacja
dotychczasowych działań podjętych we Wrześni w ramach programu
„Września bez barier” w latach 2002-2006
Określenie ciągów komunikacyjnych, które powinny być dostosowane dla osób niepełnosprawnych w pierwszej kolejności (dojście z osiedli do miasta oraz dostęp do budynków użyteczności publicznej) zostało wykonane w ramach działalności Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło Pomocy Dzieciom o Niepełnej Sprawności Ruchowej – program PARTNER w 2002r.
Raport fotograficzny barier architektonicznych we Wrześni ( krawężniki, studzienki, chodniki, brak dostępu do niektórych instytucji takich jak: PCPR, Poczta, Urząd Gminy) został zrealizowany przez Warsztat Terapii Zajęciowej we współpracy z prasą lokalną – „Wiadomościami Wrzesińskimi” w 2004 roku (dokumentacja fotograficzna, artykuły w prasie Wiadomości Wrzesińskie 30.04.2004r)
Podjęcie inicjatywy i zachęcenie do współpracy Zakładów Pracy Chronionej. Zorganizowano spotkanie w sprawie likwidacji barier architektonicznych 26.04.2004 (informacja na temat spotkania artykuł „Wieści z Ratusza” Nr 9/2004)
20.06.2004 r. –zorganizowano Festyn "Września bez barier" propagujący inicjatywę podjętą przez władze miasta. Festyn miał na celu:
uświadomienie istnienia problemu barier architektonicznych
włączenie społeczeństwa w podjętą inicjatywę
pokonywanie barier i doświadczenie problemu przez władze i mieszkańców Wrześni
promocja instytucji dla niepełnosprawnych oraz osób niepełnosprawnych działających w różnych dziedzinach życia (sporcie, sztuce itp.)
Organizatorami festynu byli: Warsztat Terapii Zajęciowej
we Wrześni, Starostwo Powiatowe we Wrześni, Urząd Miasta i
Gminy Września. Informacje o festynie: zaproszenie w "Wieściach
z Ratusza" Nr 13/2004, ulotka informacyjna o problemie
barier architektonicznych rozdawana podczas festynu, artykuły -
"Wieściach z Ratusza" Nr 14/2004, „Wiadomości
Wrzesińskie” 25.06.2004r., dokumentacja fotograficzna
przebiegu festynu. Podczas festynu zorganizowano: pokonywanie
toru przeszkód do nauki jazdy na wózku inwalidzkim (przejazd
przez symulację torów), informacje na temat barier i sposobu
ich likwidowania, „testowanie Wrześni” – przejazd wózkami
inwalidzkimi po ulicach Wrześni (wzięli w nim udział miedzy
innymi: Starostwa, Burmistrz, Komendant Straży Miejskiej,
Dyrektor PCPR, zaproszeni goście), konkurs plastyczny "Moje
miasto bez barier", prezentacje firm i sprzętu
rehabilitacyjnego, występy artystyczne WTZ Ruda Komorska, WTZ w
Czeszewie oraz WTZ Września z zespołem ETANIS
Współpraca z lokalnymi mediami – informowanie
społeczeństwa o problemach i działaniach na rzecz likwidacji
barier architektonicznych.
Inicjatywę likwidacji barier
architektonicznych we Wrześni, która realizowana jest pod
hasłem „Września bez barier”, od początku promują media
lokalne. Zarówno tygodnik Wiadomości Wrzesińskie, jak i
dwutygodnik Wieści z Ratusza na bieżąco zamieszczają
informacje o aktualnym stanie działań.
30 kwietnia 2004r.
Wiadomości Wrzesińskie zamieściły artykuł informujący o
debacie, jaka miała miejsce w Ratuszu, o barierach
architektonicznych we Wrześni. Efektem tego i kolejnych spotkań
ma być powstanie funduszu na likwidację barier.
Wieści z
Ratusza w numerze 9/2004 z 1 maja br. w relacji z tego samego
spotkania poinformowały o postanowieniu przystosowania do
potrzeb niepełnosprawnych w pierwszej kolejności ciągu
komunikacyjnego, uznanego za najbardziej istotny ze względu na
dostępność do obiektów użyteczności publicznej (Starostwo
Powiatowe, Urząd Miasta i Gminy, Poczta, Szpital).
15
czerwca 2004 roku Wieści z Ratusza w numerze 13/2004 zamieściły
informację – zaproszenie na festyn propagujący inicjatywę
„Września bez barier”.
Wiadomości Wrzesińskie w
numerze z 25 czerwca br. zamieściły szeroką relację z festynu
„Września bez barier”, jaki odbył się na wrzesińskim
rynku 20.06.2004r. Artykuł podobnej treści ukazał się również
w Wieściach z Ratusza, w numerze 14/2004 z 1 lipca br.
Wiadomości Wrzesińskie w numerze z dnia 3 września br.
zamieściły reportaż traktujący o pierwszych owocach akcji
„Września bez Barier”.
Inicjatywą likwidacji barier
architektonicznych we Wrześni zainteresowały się również
media regionalne. 31 sierpnia br. w głównym wydaniu Teleskopu
pokazano reportaż o akcji „Września bez barier”, jakiej
podjęły się lokalne władze wraz z zakładami pracy
chronionej, Warsztatem Terapii Zajęciowej oraz Towarzystwem
Przyjaciół Dzieci. Pokazano miejsca, które w ramach tej akcji
już zostały usprawnione, przystosowane dla osób
niepełnosprawnych, jak również te, które wymagają jeszcze
zmian.
3 września 2004 r. „Wiadomości Wrzesińskie”
zamieściły artykuł „Droga do normalności” przedstawiający
postępy w likwidacji barier architektonicznych na terenie miasta
Września.
17 września 2004 r. tygodnik „Wiadomości
Wrzesińskie” poinformował, że gmina września stanęła do
konkursu „Równe szanse, równy dostęp” ogłoszonego przez
instytucje rządowe (PFRON i pełnomocnika Rządu ds. Osób
Niepełnosprawnych) dla samorządów, które likwidują bariery
architektoniczne w miastach.
Rozstrzygnięcie konkursu
„Równe szanse, równy dostęp”, projekt z Wrześni otrzymał
wyróżnienie – zajął 9 miejsce wśród 170 projektów, które
brały udział (informacja „Wieści z Ratusza nr 21/2004 – 15
październik 2004 r.).
Rozpoczęcie działań pod hasłem
„Akcja Parkingowa” mających na celu zwiększenie świadomości
społecznej na temat problemów osób niepełnosprawnych, poprawę
kultury kierowców, zwłaszcza tych, którzy nie respektują
przepisów nadających przywileje osobom o niepełnej sprawności
ruchowej. (artykuł „Jak ułatwić życie niepełnosprawnym?”
zamieszczony w „Wieściach z Ratusza 23/2004 15 listopada 2004
r.).
Informacje o postępach rozpoczętej w 2004 r. akcji
„Września bez barier” („Wieści z Ratusza nr 1/2005 – 1
stycznia 2005 r.).
Informacja o wznowieniu programu
„Września bez barier”, w ramach którego na rok 2006
zaplanowano modernizację skrzyżowania Kaliska-Opieszyn,
wybudowanie dwóch przejść z sygnalizacją wzbudzeniową (na
żądanie) przy ul. Kaliskiej oraz powstanie sygnalizacji
świetlnej na skrzyżowaniu ulic
Paderewskiego-Działkowców-Słonecznej. (artykuł „Pokonajmy
bariery”, który ukazał się 1 maja 2006 r. w „Wieściach z
Ratusza” nr 9/2006).
15 maja 2006 r. w „Wieściach z
Ratusza” nr 10/2006 ukazała się druga część artykułu
„Pokonajmy bariery”, który przedstawiał wyniki sondażu na
temat dostosowania wrzesińskich obiektów użyteczności
publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych, przeprowadzonego
w 2005 r. przez pracowników Warsztatu Terapii Zajęciowej we
Wrześni.
W ramach akcji „Września bez barier” przystosowano do potrzeb osób niepełnosprawnych następujące obiekty i ciągi komunikacyjne:
Basen odkryty przy ul. Gnieźnieńskiej – podjazdy i pochylnie prowadzące do niecki basenu
Przedszkole "Słoneczko" z oddziałami integracyjnymi - ul. 3 Maja – podjazd dla wózków
Rondo ul. Sikorskiego-Kościuszki (droga do WTZ i na Cmentarz Komunalny) – obniżone krawężniki
Starostwo Powiatowe - ul. Chopina - pochylnia dla wózków
Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1 - ul. Szkolna podjazd i winda dla niepełnosprawnych
Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 2 - ul. Kościuszki, - podjazdy na dziedziniec i do wejścia szkoły
Szpital Powiatowy (izba przyjęć) – podjazd dla wózków i winda
Urząd Skarbowy ul. Warszawska – obiekt bez barier
ul Sienkiewicza – przejścia dla pieszych – obniżone krawężniki
ul. Słoneczna (Os. Lipówka) – przejście dla pieszych – obniżone krawężniki
ul. Opieszyn – przejście dla pieszych z wysepką – obniżone krawężniki
Gimnazjum nr 2 we Wrześni podjazd dla wózków
Zakup do Ratusza urządzenia schodowego (schodołaz) dla osób niepełnosprawnych
Przejście przy skrzyżowaniu ulic Szkolna-Staszica
Obniżenie chodników na przejściach dla pieszych wokół Ratusza
Modernizacja ciągów komunikacyjnych w ulicy Słowackiego, Kościuszki oraz Witkowska i Szosa Witkowska
Modernizacja z obniżeniem krawężników i przebudową wysepek na skrzyżowaniu Szkolna -Gnieźnieńska
Przebudowa chodnika do Sokołowa oraz ścieżki pieszo-rowerowe nad Zalewem Wrzesińskim
Winda i podjazd w Zespole Szkół Politechnicznych.
Powstanie miejsc parkingowych przy ul. Kosynierów, ul. Warszawskiej i ul. Szkolnej
ul. Moniuszki – obniżenie krawężników
Nowy budynek z podjazdem do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie we Wrześni, ul. Wojska Polskiego - 2005 r.
Nowy budynek z podjazdem do Powiatowego Urzędu Pracy we Wrześni, ul. Wojska Polskiego
Przejścia dla pieszych na ul. Kaliskiej
Przejście dla pieszych na ul. Harcerskiej
Przejście dla pieszych na ul. Jana Pawła II
Chodniki i przejście dla pieszych na ul. Kutrzeby
Przejście dla pieszych na ul. Kosynierów
Przejście dla pieszych na ul. Legii Wrzesińskiej
Przejścia dla pieszych na ul. Kościuszki
Podjazd przy PKO na ul. Szkolnej
Chodniki i przejście dla pieszych na ul. Dondajewskiego i Powstańców Wielkopolskich
Przejście dla pieszych na ul. Sienkiewicza
Przejście dla pieszych na ul. Opieszyn
Przejście dla pieszych na ul. Chopina
Przejście dla pieszych na ul. Słupskiej
Chodniki przy SSP nr 1 we Wrześni
Przejście dla pieszych na ul. Rynek
Przejście dla pieszych na ul. Szkolnej
Przejście dla pieszych na ul. Wojska Polskiego
Podjazd przy mieszkaniu w Sokołowie
Podjazd przy WOK-u
Realizatorem tego zadania były władze miasta i gminy
Września oraz instytucje odpowiedzialne za dane obiekty.
Warsztat Terapii Zajęciowej we Wrześni z materiałów zgromadzonych podczas trwania akcji „Września bez barier” (filmy, fotografie, informacje w prasie) przygotował materiał informacyjny – teledysk prezentujący istotę problemu i informujący o działaniach władz Wrześni w celu likwidacji barier architektonicznych oraz planach na przyszłość i kontynuowaniu akcji W tekście piosenki zostały omówione poszczególne etapy działań na rzecz likwidacji barier. Pierwsza projekcja teledysku miała miejsce w styczniu 2005 roku na Spotkaniu Noworocznym organizowanym przez Burmistrza Wrześni dla mieszkańców, samorządowców, władz gminnych i powiatowych, dyrektorów różnego rodzaju placówek z terenu Wrześni, lokalnych przedsiębiorców.
Wyniki
spotkań, konsultacji, imprez przy okazji realizacji akcji
„Września bez barier” na przełomie 2004 – 2005 roku
podjęto kolejny etap działań szeroko rozumianej polityki
informacyjnej.
W celu rozpoznania potrzeb i preferowanych
form przekazywania informacji dotyczących osób niepełnosprawnych
(informacje o dostosowaniu obiektów użyteczności publicznej we
Wrześni, barierach, formach pomocy osobom niepełnosprawnym,
programach pomocowych, rehabilitacyjnych, kulturalnych itp.,
przepisach prawnych, ofercie instytucji, ośrodków i organizacji
pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych)
przygotowana została ankieta. W sondażu wzięło udział 313
osób. Badanie przeprowadzono wśród osób niepełnosprawnych,
ich rodzin, osób mających kontakt osobisty i zawodowy z osobami
niepełnosprawnymi, mieszkańców oraz władz Wrześni.
Września a realne bariery dla osób niepełnosprawnych
Jednakże Września z
perspektywy osoby niepełnosprawnej jest plątaniną barier, które
dla osoby poruszającej się pieszo są błahostką. Dziurę można
przeskoczyć, wyłamany krawężnik obejść, idiotycznie zaparkowany
na całej szerokości chodnika samochód ominąć. Przeskoczyć,
obejść, ominąć - tych słów nie nie ma w słowniku osób
niepełnosprawnych. Poruszanie się na wózku inwalidzkim w nieznanym
terenie przypomina grę komputerową, w której postać musi
spenetrować kilka komnat, zanim trafi do właściwej. Na szczycie
chodnik, który kończy się 20 centymetrowym krawężnikiem. Osoba
musi się wycofać, szukać innej drogi. Przez cały czas musi zerkać
do przodu na odległość, którą może zmierzyć wzrokiem - szukać
zjazdów, podjazdów, możliwości poruszania się.
Na pierwszy ogień idzie gmach wrzesińskiego Ratusza. Następnie
Prokuratury Okręgowej, Sąd Okręgowy, sklepy (dwa, trzy schody),
restauracje (wielkie progi), fryzjerzy i kosmetyczki (i progi i
schody). W końcu, starannie wypatrując właściwej trasy osoba
niepełnosprawna wjeżdża pod gmach urzędu (trzy schody), sądu i
prokuratury (12 schodów!!!). Można jeździć tutaj bezradnie
pomiędzy kamiennymi przeszkodami. Jedynie można liczyć zna pomoc
ochroniarzy pilnująch gmachu urzędu, którzy będą mieli tak dobre
serce i pomogą.
Ochroniarze bardzo chcieliby
pomóc, ale w walce ze schodami oni też wydają się być bezradni.
W końcu wpadają na pomysł, że przecież Sąd Okręgowy we Wrześni
ma windę. Jednakże okazuje się, że przed windą jest brama. Kto
ma klucz? Nikt tego nie wie, ani woźni, ani panie w sekretariacie. W
końcu można usłyszeć po, co klucz, jak winda i tak nie działa.
Natomiast od prokuratury wciąż dzieli osobę
niepełnosprawną siedem schodów. Najpierw należy zawołać
ochronę, która jak wcześniej zastanawia się, jak pomóc (lub
pozbyć się) rozwiązać problem. Okazuje się, że prokuratura nie
posiada windy. Jedynie specjalny podjazd dla podejrzanych, ale tam
tez są 3 stopnie.
Osoba
niepełnosprawna chcąca załatwić sprawę we wrzesińskim Ratuszu
musi uzbroić się w cierpliwość. Z jakiego powodu? 12 stopni.
Okazuje się, że tu także jest zainstalowana winda, jednakże
znajduje się ona w piwnicy Ratusza. To samo wejście, co do straży
miejskiej. Jednak następny problem: 3 stopnie.
I chyba tak
już będzie do końca - bariery architektoniczne i dobra wola ludzi,
którzy za wszelką cenę chcą pomóc osobie niepełnosprawnej.
Przykład? Weszłam do solarium i pytam ekspedientek, czy taka osoba
może skorzystać z usług solarium.. Młode, spalone na brąz
dziewczyny z obsługi są kompletnie zdezorientowane. - Ale jak? Co ?
Opalać? - pytają zerkając na siebie niepewnie. Nie mają takich
klientów, nie znają tego problemu. Tak jakby niepełnosprawny nie
miał prawa skorzystać z solarium.
- No wie Pani, może to się jednorazowo da jakoś zorganizować - znowu patrzą na siebie. - Może kolegów poprosimy - mówią.
Koledzy brąz piękności okazują się siedzieć w zaparkowanym nieopodal BMW. Są w dresach, skórach, obwieszeni złotem, ogoleni i mają naprawdę spore karki. Krótka dyskusja i jeden z nich podchodzi do mnie.
- Pani , nie ma
tematu, zadzwonisz wcześniej, przyjedziemy i włożymy elegancko do
łóżeczka.
Co mnie najbardziej rozbawiło? Ośrodek Pomocy
we Wrześni brał udział i bierze w Programie„WRZEŚNIA BEZ BARIER
” i z tego tytułu został zbudowany podjazd dla osób
niepełnosprawnych prowadzący do środka budynku. W tym celu są
oddzielne drzwi, które mają ulepszać dostanie się do Ośrodka.
Jednakże są one zamknięte, a klucz ma Pani sprzątająca, która
zaczyna prace o 16. Natomiast urząd jest czynny do 15.
Wszędzie,gdzie się pojawi osoba bezrobotna, każą jej dzwonić.
Podobnie na dworcu PKP. Już sam dojazd do dworca jest koszmarem. 15
centymetrowy krawężnik można sforsować tylko przednim kołom
wózka. Następnie schody do informacji. Ale jest też przejście po
torach dla osób niepełnosprawnych na peron. Jednakże jak kupić
bilet?
W
informacji PKP okazuje się, że dla osób niepełnosprawnych są
specjalne pociągi ze specjalną windą, ale ta winda jest w
specjalnych pociągach, które jeżdżą albo wcześnie rano, albo
przed północą.
Inną przeszkodą dokuczliwą dla osoby
niepełnosprawnej jest bezmyślność ludzi zapominających, że obok
nich żyją osoby, które poruszają się na wózkach. Tak będzie w
szpitalu. Tabliczki na dobrze oznakowanym budynku wyraźnie wskazują
drogę, którą ma się poruszać osoba niepełnosprawna , żeby
dojechać na tyły, gdzie znajduje się przystosowany wjazd do
przychodni. Cóż z tego, kiedy na wąskim pasie przed głównym
wejściem często kierowcy zatarasują drogę przeznaczoną dla
wózków.
- To pewnie lekarz -
śmieją się ludzie, którzy pracują w szpitalu
Błeszyńska K. (1996): Niepełnosprawność jako czynnik kształtujący usytuowanie jednostki w życiu zbiorowości społecznej Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej 148, 9-17.
Gałkowski T. (1997): Nowe tendencje w podejściu do niepełnosprawności Audiofonologia (w druku).
Lane H. (1996): Maska dobroczynności. Deprecjacja społeczności głuchych. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Tłum.: T. Gałkowski i J. Kobosko.
Report on the disabilities represented in the # Specific/Medical Disabilities, Impairments and Handicaps Sector of the Helios II programme, 1995.
Sroczyński W. (1995): O pracach nad projektem definicji osoby niepełnosprawnej Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej, 143, ss. 72-78.
Standardowe zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. ONZ, 1994.
Susser M.W. i Watson W. (1971): Sociology in medicine. London. Oxford University Press.
Synopsis of the Human Rights Plenary Meeting 17-18 October 1994. Supported by the HELIOS Programme. Bibliografia
Błeszyńska K. (1996): Niepełnosprawność jako czynnik kształtujący usytuowanie jednostki w życiu zbiorowości społecznej Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej 148, 9-17.
Gałkowski T. (1997): Nowe tendencje w podejściu do niepełnosprawności Audiofonologia (w druku).
Lane H. (1996): Maska dobroczynności. Deprecjacja społeczności głuchych. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Tłum.: T. Gałkowski i J. Kobosko.
Report on the disabilities represented in the # Specific/Medical Disabilities, Impairments and Handicaps Sector of the Helios II programme, 1995.
Sroczyński W. (1995): O pracach nad projektem definicji osoby niepełnosprawnej Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej, 143, ss. 72-78.
Standardowe zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. ONZ, 1994.
Susser M.W. i Watson W. (1971): Sociology in medicine. London. Oxford University Press.
Synopsis of the Human Rights Plenary Meeting 17-18 October 1994. Supported by the HELIOS Programme.