Komputery PC
dla bystrzaków
Autor: Dan Gookin
Tłumaczenie: Tomasz Boszko
ISBN: 978-83-246-1853-8
Tytuł oryginału: PCs For Dummies
Format: 180x235, stron: 432
Dowiedz się więcej i ujarzmij swojego peceta
Komputer powstał po to, by ułatwić Ci życie, czasem jednak masz wrażenie, że ktoS

złoS
liwy skonstruował go tylko po to, aby zszargać Ci nerwy. JesteS
przekonany, że to,
co z założenia miało być proste, zostało celowo zaszyfrowane zagadkowym kodem tak,
by normalny użytkownik nie był w stanie zrozumieć, co poeta miał na myS
li?
JeS
li czujesz, że Twoja cierpliwoS
ć zaczyna się wyczerpywać  przybywamy Ci
z odsieczą.
Oddajemy w Twoje ręce książkę napisaną prostym i zrozumiałym językiem. Znajdziesz
w niej szczegółowe omówienie zagadnień związanych z budową i zasadami działania
komputera osobistego. Odpowiemy na każde pytanie, które w czasie obsługi tego
sprzętu mogło przyjS
ć Ci do głowy. Praktyczne wskazówki, pomocne informacje,
przejrzyS
cie omówione działanie każdego elementu  od momentu włączenia piekielnej
machiny, aż po jej ostatnie tchnienie przed zamknięciem systemu.
" Konfiguracja komputera i podłączanie sprzętu.
" Wnętrze komputera i jego sekrety.
" Dysk twardy, dyskietki, napęd DVD, karty pamięci.
" Komputer jako Twoje osobiste centrum multimedialne.
" Rodzaje monitorów, drukarek, klawiatur i myszek.
" Internet i kwestia bezpieczeństwa komputera...
" i setki innych zagadnień.
Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 rzeczy, które musisz mieć, i 10 niezbędnych porad
eksperta komputerowego.
DODATEK SPECJALNY: powszechne błędy początkujących i sposoby ich unikania
Spis tre ci
O autorze ..........................................................................................................................15
Wst p ................................................................................................................................17
Co nowego w tej edycji? ....................................................................................................... 18
Jak zacz ? .............................................................................................................................. 19
Konwencje zastosowane w ksi ce ....................................................................................... 19
Czego nie czyta ? .................................................................................................................. 20
Naiwne za o enia .................................................................................................................. 20
Ikony wykorzystane w ksi ce .............................................................................................. 21
Kontakt z autorem ................................................................................................................. 21
Co dalej? ................................................................................................................................ 22
Cz I: Twój komputer nie wybuchnie ........................23
Rozdzia 1: Bezbolesne wprowadzenie do zagadnie komputerowych .............................25
Podstawowe poj cia komputerowe ...................................................................................... 26
Wej cie-wyj cie ................................................................................................................. 27
Przetwarzanie .................................................................................................................... 27
Przechowywanie ............................................................................................................... 28
Sprz t i oprogramowanie ...................................................................................................... 29
System operacyjny ............................................................................................................ 30
Inne oprogramowanie ....................................................................................................... 31
Rzeczy, które tworzysz (pliki) .......................................................................................... 32
Komputer osobisty ................................................................................................................ 32
 Och, ta rzecz, co wybucha ................................................................................................. 33
Rozdzia 2: Oczami maniaka komputerów .........................................................................35
Odmiany komputera osobistego .......................................................................................... 35
Podstawowe podzespo y komputera PC ............................................................................. 36
Zwiedzamy jednostk centraln ........................................................................................... 38
Najbardziej interesuj ce miejsca z przodu jednostki centralnej ........................................ 38
Odwiedzamy zapuszczon stron jednostki centralnej .................................................. 41
W powi kszeniu  panel wej cia-wyj cia .......................................................................... 42
Przydatne wskazówki, odczytywanie hieroglifów i odcieni kolorów ............................ 45
4 Komputery PC dla bystrzaków
Rozdzia 3: Konfiguracja komputera ..................................................................................49
Rozpakowywanie kartonu ..................................................................................................... 50
Wpierw zmontuj jednostk centraln .................................................................................. 50
Pod czanie elementów systemu do jednostki centralnej  ogólny przewodnik ............ 51
D wi k ............................................................................................................................... 52
IEEE, 1394, FireWire ........................................................................................................ 54
Joystick lub manipulator do gier ...................................................................................... 54
Klawiatura i myszka .......................................................................................................... 55
Modem .............................................................................................................................. 55
Monitor .............................................................................................................................. 56
Sie ..................................................................................................................................... 56
Drukarka ............................................................................................................................ 57
S-Video .............................................................................................................................. 57
Port szeregowy .................................................................................................................. 58
USB .................................................................................................................................... 58
Gad ety bezprzewodowe .................................................................................................. 58
Ostatnie po czenia  pr d .................................................................................................. 59
Pot na listwa zasilaj ca .................................................................................................... 59
Rozwi zanie  zasilanie UPS .......................................................................................... 60
Krótka sztuka o korzystaniu z UPS-a .............................................................................. 63
Rozdzia 4: Najmocniejszy przycisk, czyli w cznik ...........................................................65
W cz komputer .................................................................................................................... 66
Konfiguracja ....................................................................................................................... 67
K opoty w krainie pocz tków ........................................................................................... 68
Nadchodzi system Windows! ............................................................................................... 68
Kim do licha jeste ? ........................................................................................................... 69
Zaloguj si , tajemniczy go ciu .......................................................................................... 69
Witamy na pulpicie ............................................................................................................ 70
Wy czanie komputera (zamykanie) .................................................................................... 70
Sposoby zamykania komputera ........................................................................................ 71
Wylogowanie ..................................................................................................................... 72
Blokowanie komputera ..................................................................................................... 73
Prze czanie u ytkowników ............................................................................................. 73
Tryb wstrzymania ............................................................................................................. 73
Hibernacja .......................................................................................................................... 74
Ponowne uruchomienie Windows .................................................................................. 75
Wy czanie tej cholernej maszyny .................................................................................... 75
Przycisku zasilania, do czego s u ysz? .................................................................................. 76
Konfiguracja przycisku zasilania jednostki centralnej ..................................................... 76
Konfiguracja przycisku wstrzymania ............................................................................... 78
Konfiguracja przycisku zasilania z menu Start ................................................................ 78
Czy komputer przez ca y czas powinien by w czony? ..................................................... 79
 Wol mie komputer wy czony przez ca y czas ......................................................... 80
 Wol mie komputer w czony przez ca y czas ........................................................... 80
 Spis tre ci
5
Rozdzia 5: System Windows rz dzi ..................................................................................83
U miechni ta twarz Windows ............................................................................................. 84
Pulpit ................................................................................................................................. 84
Pasek zada ........................................................................................................................ 85
Przycisk Start ..................................................................................................................... 86
Menu przycisku Start ........................................................................................................ 86
Obszar powiadomie ........................................................................................................ 87
Panel sterowania .................................................................................................................... 88
Ustawienia sieci ..................................................................................................................... 89
Centrum sieci i udost pniania ......................................................................................... 89
Okno Sie .......................................................................................................................... 90
Miejsca na Twoje rzeczy ....................................................................................................... 90
Pomoc Windows ................................................................................................................... 91
Cz II: Wn trzno ci komputera ...............................93
Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej ......................................................................95
Spojrzenie do wn trza jednostki centralnej ....................................................................... 95
Odkrywanie wn trzno ci komputera .............................................................................. 96
Otwieranie jednostki centralnej (zdob d si na odwag ) ............................................. 97
Zamykanie obudowy ........................................................................................................ 98
Najwa niejsza p yta ............................................................................................................... 99
Mikroprocesor nie jest mózgiem komputera ...................................................................... 99
Nadaj nazw mikroprocesorowi! ................................................................................... 100
Si a i szybko mikroprocesorów ................................................................................... 101
Jaki procesor mieszka w Twoim komputerze? ............................................................. 101
Karty rozszerze .................................................................................................................. 102
PCI Express ..................................................................................................................... 103
Starsze gniazda rozszerze ............................................................................................. 104
Zegarek w komputerze ....................................................................................................... 104
 Mój zegarek jest stukni ty! ......................................................................................... 105
Nastawianie zegarka ........................................................................................................ 105
Na ratunek czas internetowy .......................................................................................... 106
Bateria komputerowa .......................................................................................................... 107
Chipset ................................................................................................................................. 108
ród o mocy komputera .................................................................................................... 108
Rozdzia 7: Z cza w komputerze ....................................................................................111
Czy to port, czy to jack, czy po prostu dziurka? ................................................................ 111
Witaj, porcie USB ............................................................................................................... 112
Kable USB. Jak z nimi y ? ............................................................................................ 113
Pod czanie urz dzenia USB ......................................................................................... 113
A gdzie kabel zasilaj cy? .................................................................................................. 114
6 Komputery PC dla bystrzaków
Usuwanie urz dzenia USB ............................................................................................ 114
Rozszerzanie wszech wiata USB ................................................................................... 114
Port o wielu nazwach  IEEE ........................................................................................... 116
Spadek w postaci portów starego typu .............................................................................. 117
Myszka i klawiatura ......................................................................................................... 117
Port drukarki ................................................................................................................... 118
Port szeregowy ................................................................................................................ 118
Rozdzia 8: Przechowywanie tymczasowe (pami ) .......................................................119
Dlaczego pami ? ................................................................................................................ 119
Pyszne czekoladowe kostki pami ci ................................................................................... 121
Tutaj bajt, tam bajt, po prostu wsz dzie bajt ..................................................................... 122
Pami  niektóre pytania i odpowiedzi .......................................................................... 124
 Ile pami ci jest teraz w moim komputerze? ............................................................... 124
 Czy mam odpowiedni pami ? ................................................................................. 125
 Czy mój komputer ma dostatecznie du o pami ci? .................................................. 125
 Czy komputerowi zabraknie kiedy pami ci? ............................................................ 126
 Czym jest pami wirtualna? ...................................................................................... 126
 Co to jest pami grafiki? ............................................................................................ 127
 Co to kibi, mebi, gibi? ................................................................................................. 127
Dodawanie pami ci do komputera ..................................................................................... 128
Oddajmy cze pami ci ....................................................................................................... 130
Rozdzia 9: Przechowywanie d ugoterminowe (na dyskach i kartach pami ci) ..............131
Przechowywanie na d ugim dystansie ................................................................................ 132
Przegl d no ników i urz dze przechowywania d ugoterminowego .......................... 132
Zapytaj pana profesora: jak dzia a dysk twardy? ............................................................ 133
Dysk twardy ......................................................................................................................... 134
Nap d DVD ......................................................................................................................... 136
Pojemno dysku ............................................................................................................. 137
O szybko ci dysków (liczba X) ....................................................................................... 137
Wk adanie dysku ............................................................................................................. 137
Wyjmowanie dysku ......................................................................................................... 138
Nap d dyskietek .................................................................................................................. 139
Karty pami ci ....................................................................................................................... 140
Przegl d kart pami ci ...................................................................................................... 140
Wk adanie karty pami ci ................................................................................................. 141
Wyjmowanie karty pami ci ............................................................................................. 142
Gdy karta pami ci nadaje si do kasacji ......................................................................... 142
Przechowywanie zewn trzne ............................................................................................. 143
Dodawanie urz dze zewn trznych .............................................................................. 143
Usuwanie urz dzenia przechowywania zewn trznego ................................................ 143
ABC przechowywania d ugoterminowego ........................................................................ 144
 Spis tre ci
7
Rozdzia 10: Delikatesy komputerowej grafiki ................................................................147
Wydzia odpowiedniego argonu ....................................................................................... 148
System graficzny komputera .............................................................................................. 148
Dwa typy monitorów  LCD oraz CRT ..................................................................... 149
Karty graficzne ................................................................................................................ 150
Pokochaj swój monitor ....................................................................................................... 152
Opis fizyczny ................................................................................................................... 152
Konfiguracja monitora .................................................................................................... 153
Windows i monitor ............................................................................................................. 154
Podporz dkowanie okna personalizacji ......................................................................... 154
Od wie enie wygl du ..................................................................................................... 155
Zmiana t a (tapeta) .......................................................................................................... 156
Oszcz dzanie ekranu ...................................................................................................... 157
Dostosowywanie rozmiaru ekranu (rozdzielczo ci) oraz kolorów .............................. 159
Rozdzia 11: Kumple od wprowadzania danych  klawiatura i mysz ............................163
Ponaciskaj klawisze komputerowej klawiatury ................................................................. 164
Podstawowa klawiatura komputerowa .......................................................................... 164
Klawisze prze czaj ce .................................................................................................... 166
 Braterskie zamki .......................................................................................................... 167
Specyficzne klawisze ....................................................................................................... 168
Specjalne klawisze na specjalnych klawiaturach ........................................................... 170
Kontrolowanie klawiatury w Windows ............................................................................. 171
W a ciwe podej cie do pisania ............................................................................................ 172
Ty i Twój komputer. R ka w r k ..................................................................................... 172
Zwyk a mysz komputerowa ........................................................................................... 173
Optyczna czy mechaniczna? ........................................................................................... 174
Myszy bezprzewodowe .................................................................................................. 174
Inne gatunki myszy ......................................................................................................... 175
Podstawowe operacje mysz ............................................................................................... 175
Rzecz o myszy w Windows ................................................................................................ 177
 Nie mog znale wska nika myszy! ......................................................................... 177
 Dwukrotne klikni cie nie dzia a! ................................................................................ 178
 Jestem lewor czny, przyciski dzia aj odwrotnie! ..................................................... 179
Rozdzia 12: Drukarka, to dopiero! ..................................................................................181
Drukarka .............................................................................................................................. 182
Typy drukarek komputerowych .................................................................................... 182
Zapoznanie si z drukark .............................................................................................. 183
Wszechmocny panel steruj cy drukarki ........................................................................ 184
Karmienie drukarki, cz pierwsza: tusz ...................................................................... 185
Karmienie drukarki, cz druga: papier ........................................................................ 187
Rodzaje papierów ............................................................................................................ 188
Konfiguracja drukarki ......................................................................................................... 188
8 Komputery PC dla bystrzaków
Windows a Twoja drukarka ................................................................................................ 189
R czne dodawanie drukarki ............................................................................................ 190
Ustawianie drukarki domy lnej ..................................................................................... 191
Podstawowa obs uga drukarki ............................................................................................ 192
 Gdzie ustawia marginesy? .......................................................................................... 193
Drukowanie w odwrotnej kolejno ci ............................................................................. 194
Zatrzymaj si drukarko, zatrzymaj! ................................................................................ 195
Rozdzia 13: Dobrze s ycha ? ..........................................................................................197
D wi kowe zuchwalstwa .................................................................................................... 197
Potencja d wi kowy ....................................................................................................... 198
To i owo o g o nikach ..................................................................................................... 198
Rodzaje mikrofonów ....................................................................................................... 200
Ustawianie audio w Windows ............................................................................................ 201
Sterowanie sprz tem ....................................................................................................... 201
Konfiguracja g o ników .................................................................................................. 202
Konfiguracja mikrofonu ................................................................................................. 202
Dostosowanie g o no ci .................................................................................................. 203
Ha asuj ce Windows ........................................................................................................... 204
Odtwarzanie d wi ków w Windows ............................................................................. 204
Przypisywanie d wi ków zdarzeniom ........................................................................... 204
Rejestrowanie w asnych plików ..................................................................................... 207
Rozdzia 14: Wspania e modemy .....................................................................................209
Co robi modem? ................................................................................................................. 209
Typy modemów .................................................................................................................. 210
Modem telefoniczny ....................................................................................................... 211
Modemy szerokopasmowe ............................................................................................. 212
Szybko modemu .......................................................................................................... 213
Konfiguracja modemu telefonicznego ............................................................................... 214
Dodawanie do systemu komputerowego zewn trznego modemu telefonicznego .... 214
Konfiguracja wewn trznego modemu telefonicznego ................................................. 215
U ywanie modemu telefonicznego ................................................................................... 216
Konfiguracja po czenia .................................................................................................. 216
Nawi zywanie po czenia ............................................................................................... 217
Roz czanie po czenia modemowego ........................................................................... 218
Rozdzia 15: Optymalne zarz dzanie energi w komputerze ...........................................219
Czym jest oszcz dzanie energii? ......................................................................................... 219
Zarz dzanie energi w Windows ........................................................................................ 221
Wybór planu zarz dzania energi ................................................................................... 221
Tworzenie planu u ytkownika ....................................................................................... 222
Opcje planów oszcz dzania energii dla komputerów z zasilaniem bateryjnym ............. 223
 Spis tre ci
9
Cz III: Cyfrowe ycie ..........................................225
Rozdzia 16: Zrób zdj cie .................................................................................................227
Transferowanie obrazów do komputera ............................................................................ 227
Aparat cyfrowy ................................................................................................................ 228
Skaner .............................................................................................................................. 230
Praca z plikami graficznymi ................................................................................................ 233
Typy plików graficznych ................................................................................................ 233
Zamiana typów plików graficznych ............................................................................... 235
Edycja zdj ..................................................................................................................... 236
Ogl danie zdj w Windows .......................................................................................... 239
Rozdzia 17: Komputerowa telewizja ..............................................................................241
Jak z komputera zrobi telewizor? ..................................................................................... 242
Pod czanie tunera telewizyjnego .................................................................................. 243
Konfiguracja Windows Media Center ........................................................................... 243
Co jest w telewizji! ............................................................................................................ 243
Sprawd my, co jest w telewizji ...................................................................................... 245
Co dalej w programie? .................................................................................................... 245
Nagrywanie podczas ogl dania ...................................................................................... 246
Ustawianie czasu nagrania .............................................................................................. 247
Ogl danie nagranych programów telewizyjnych .......................................................... 248
Wypalanie DVD z nagraniem telewizyjnym .............................................................. 248
Usuwanie nagra telewizyjnych z dysku ....................................................................... 250
Przenoszenie filmów ........................................................................................................... 251
Nie tylko rejestruje obrazy na ywo, ale jeszcze mieszka na monitorze! .................... 251
Typy plików wideo ......................................................................................................... 252
Edycja wideo ................................................................................................................... 253
Rozdzia 18: Cyfrowe ucho ..............................................................................................255
Komputer jest teraz Twoj wie stereo ............................................................................... 255
Uruchamianie Windows Media Player ......................................................................... 256
Kolekcjonowanie piosenek ............................................................................................. 257
Budowanie listy odtwarzania .......................................................................................... 258
Zabierz muzyk ze sob .................................................................................................. 259
Tworzenie p yt kompaktowych z muzyk .................................................................... 260
Komputer potrafi rozmawia i s ucha .............................................................................. 262
Gaworz cy Windows ...................................................................................................... 262
10 Komputery PC dla bystrzaków
Cz IV: Sieci oraz praca w internecie .................... 265
Rozdzia 19: S jak sie ....................................................................................................267
Omówienie zagadnie sieciowych ..................................................................................... 267
Osprz t sieciowy ................................................................................................................. 269
wi te N.I.C. ................................................................................................................... 270
Sieciowe w e .................................................................................................................. 271
Koncentrator .................................................................................................................... 271
Druga strona sieci  oprogramowanie .............................................................................. 272
Jak si dosta do centralnej lokalizacji? .......................................................................... 273
Nawi zywanie po czenia z sieci .................................................................................. 274
Ustalanie nazwy sieci ...................................................................................................... 275
Do czanie do grupy roboczej ........................................................................................ 276
Konfiguracja routera ....................................................................................................... 277
Rozdzia 20: Sie to dla mnie nie pierwszyzna! ..............................................................281
System Windows tworzy sie ............................................................................................. 282
Przegl danie sieci ............................................................................................................ 283
Jak odnale sie ? ............................................................................................................ 284
Ogl danie mapy sieciowej .............................................................................................. 284
Udost pnianie zasobów w sieci .......................................................................................... 285
Sieciowa konfiguracja Windows ..................................................................................... 286
Udost pnianie jednego z Twoich folderów ..................................................................... 287
Dost p do folderu sieciowego ........................................................................................ 288
Mapowanie folderu sieciowego i przypisanie mu litery dysku ..................................... 288
Wy czanie udost pniania folderu .................................................................................. 289
Od czanie mapowanego dysku sieciowego ................................................................ 290
Udost pnianie drukarki .................................................................................................. 290
U ywanie drukarki sieciowej ......................................................................................... 291
Wy czenie udost pniania drukarki ............................................................................... 291
Rozdzia 21: Kowboja Daniela przegl d zagadnie internetowych ..................................293
Czym jest internet? ............................................................................................................. 294
Jak uzyska dost p do internetu? ........................................................................................ 294
Wybór ISP ........................................................................................................................ 294
Konfiguracja Windows pod k tem dost pu do internetu ............................................. 296
czenie si z internetem ................................................................................................ 296
wiatowa paj czyna, któr sami tkamy .............................................................................. 298
Wskazówki na temat przegl dania sieci .......................................................................... 298
Drukowanie stron internetowych .................................................................................. 299
Wskazówki wyszukiwania ............................................................................................... 300
E-mail ................................................................................................................................... 301
Odpowiedzi na pytania konkursowe .................................................................................. 302
 Spis tre ci
11
Rozdzia 22: Swobodne przerzucanie plików ..................................................................305
Porywanie ró nych rzeczy z witryn internetowych .......................................................... 305
Zapisywanie obrazka ze strony internetowej ................................................................ 306
Zapisywanie na dysku tekstu ze strony internetowej ................................................... 306
Oprogramowanie z internetu ............................................................................................. 307
Pobieranie oprogramowania z internetu ....................................................................... 307
Instalacja z pliku ZIP ...................................................................................................... 310
Dosta e e-mail z za cznikiem! ......................................................................................... 310
Zapisywanie za cznika z Poczty systemu Windows .................................................... 311
Wysy anie za cznika w programie Poczta systemu Windows ..................................... 312
Rozdzia 23: Internet a bezpiecze stwo komputera .......................................................315
Z oczy cy i superbohaterzy ................................................................................................ 315
Narz dzia Internet Explorera ............................................................................................. 317
Blokowanie wyskakuj cych okienek .............................................................................. 317
Walka z phishingiem ....................................................................................................... 319
Centrum zabezpiecze Windows ...................................................................................... 320
Zapora systemu Windows .............................................................................................. 321
Aktualizacje Windows ..................................................................................................... 322
Ochrona Windows .......................................................................................................... 324
Jak zaradzi pojawianiu si denerwuj cych
ostrze e kontroli konta u ytkownika (UAC)? ........................................................ 326
Cz V: Oprogramowanie komputerowe ...................329
Rozdzia 24: Pliki  klucz do zrozumienia, czym jest oprogramowanie ........................331
Czy wiesz, czym jest plik? .................................................................................................. 331
Prezentuj plik ................................................................................................................ 332
Co znajduje si w pliku? ................................................................................................. 332
Opis pliku ........................................................................................................................ 333
Pliki mieszkaj w folderach ............................................................................................ 334
Klaps z nazw dla pliku ....................................................................................................... 335
Wybranie najlepszej nazwy ............................................................................................. 335
Oficjalne regu y nazywania plików ................................................................................ 336
Typy plików i rodzaje ikon ................................................................................................. 337
ci le tajne rozszerzenie pliku ........................................................................................ 337
Rozszerzenie pliku  szczegó y .................................................................................... 337
W jaki sposób wy wietli lub ukry rozszerzenie pliku ................................................ 338
Nie zmieniaj nazwy rozszerzenia ................................................................................... 339
Ikony ................................................................................................................................ 339
Tworzenie plików ............................................................................................................... 340
Polecenie Zapisz ............................................................................................................. 340
Okno Zapisz jako ............................................................................................................ 341
12 Komputery PC dla bystrzaków
Rozdzia 25: Porz dkowanie komputerowych szparga ów ..............................................345
Historia folderu ................................................................................................................... 346
Najs ynniejsze foldery w historii ........................................................................................ 347
Folder (katalog) g ówny .................................................................................................. 347
Podfoldery oraz foldery nadrz dne ................................................................................ 347
Folder konta u ytkownika .............................................................................................. 348
Foldery s awne i znane, ale zakazane ............................................................................. 350
Program Windows Explorer ............................................................................................... 351
Foldery ................................................................................................................................. 352
Okno dialogowe otwierania plików ................................................................................... 353
Rozdzia 26: Zarz dzanie plikami .....................................................................................355
Praca z grupami plików ....................................................................................................... 355
Zaznaczanie wszystkich plików w folderze ...................................................................... 356
Zaznaczanie grupki plików ............................................................................................. 356
Zaznaczanie s siaduj cych plików .................................................................................. 357
Zaznaczanie grupy plików lassem .................................................................................. 358
Usuwanie zaznaczenia .................................................................................................... 358
Pliki tu i tam ........................................................................................................................ 359
Przenoszenie lub kopiowanie plików do innego folderu ............................................. 359
Przenoszenie lub kopiowanie plików metod przeci gania .......................................... 360
Duplikowanie plików ...................................................................................................... 361
Kopiowanie plików na no niki przeno ne ..................................................................... 361
Tworzenie skrótów ......................................................................................................... 362
Usuwanie plików ............................................................................................................ 363
Przywracanie plików (one nie umar y!) ......................................................................... 363
Zmiana nazw plików ....................................................................................................... 364
Odnajdowanie kapry nych plików ..................................................................................... 365
Rozdzia 27: Aplikacje, programy, oprogramowanie .......................................................367
Instalacja oprogramowania .................................................................................................. 368
Uruchamianie programu .................................................................................................... 370
Znajdowanie programu pod przyciskiem Start ............................................................. 371
Odnajdowanie ostatnio u ywanych programów ........................................................... 372
Przypinanie programu w menu Start ............................................................................. 373
Tworzenie ikony skrótu na pulpicie .............................................................................. 373
Umieszczanie ikony w pasku szybkiego uruchamiania ................................................ 373
Odinstalowywanie oprogramowania .................................................................................. 374
Aktualizacja oprogramowania oraz instalowanie nowych wersji ...................................... 376
Rozdzia 28: Nagrywanie dysków ....................................................................................379
Twoja fabryka dysków ......................................................................................................... 379
Sprawdzanie sprz tu ....................................................................................................... 380
Które dyski s w a ciwe? ................................................................................................. 380
 Spis tre ci
13
Oprogramowanie do nagrywania ................................................................................... 381
Jak wybra odpowiedni format? ..................................................................................... 382
Twój osobisty dysk z danymi ............................................................................................. 382
Wk adanie dysku ............................................................................................................. 383
Praca z dyskami w Windows .......................................................................................... 384
Wyjmowanie zapisywalnego dysku ................................................................................ 385
Ko czenie procesu nagrywania w formacie zarz dzanym ........................................... 386
Usuwanie danych z dysku RW ...................................................................................... 386
Etykiety dysku ................................................................................................................. 387
Pozbywanie si dysku ......................................................................................................... 387
Cz VI: Dekalogi ..................................................389
Rozdzia 29: Powszechne b dy pocz tkuj cych .............................................................391
Niew a ciwe zamykanie systemu Windows ...................................................................... 391
Kupowanie zbyt wielu programów .................................................................................... 392
Kupowanie niekompatybilnego sprz tu ............................................................................ 392
Kupowanie zbyt ma ej ilo ci materia ów komputerowych .............................................. 393
Niezapisywanie pracy ......................................................................................................... 393
Zaniechanie robienia kopii zapasowych ............................................................................ 393
Otwieranie lub usuwanie nieznanych rzeczy .................................................................. 394
Ratowanie ca ego wiata ...................................................................................................... 394
Odpowiadanie na spam ....................................................................................................... 395
Otwieranie programu do czonego do e-maila ................................................................. 395
Rozdzia 30: Dziesi rzeczy, które warto kupi .............................................................397
Podk adka pod mysz i nadgarstki ....................................................................................... 397
Filtr przeciwodblaskowy ..................................................................................................... 398
Os ona na klawiatur .......................................................................................................... 398
Wi cej pami ci ..................................................................................................................... 399
Wi kszy i szybszy dysk twardy ........................................................................................... 399
Ergonomiczna klawiatura ................................................................................................... 399
Zasilanie awaryjne (UPS) ................................................................................................... 400
Zestaw mikrofonowo-s uchawkowy ................................................................................. 400
Skaner lub aparat cyfrowy ................................................................................................... 401
Podr czny odtwarzacz muzyki cyfrowej .............................................................................. 401
Rozdzia 31: Dziesi porad eksperta komputerowego ..................................................403
Pami taj, e Ty tu rz dzisz ................................................................................................. 403
Zrozum, e pasjonaci komputerów uwielbiaj pomaga pocz tkuj cym ........................ 404
U ywaj oprogramowania antywirusowego ....................................................................... 404
Instalowanie nowych wersji oprogramowania nie jest absolutn konieczno ci ............ 405
Nie instaluj ponownie Windows ....................................................................................... 406
Perfekcyjnie ustaw swój monitor ....................................................................................... 406
14 Komputery PC dla bystrzaków
Od cz zasilanie przed otwarciem obudowy komputera .................................................. 407
Zaprenumeruj magazyn komputerowy ............................................................................. 407
Unikaj agresywnych reklam ............................................................................................... 407
Nie przejmuj si zbytnio komputerami ............................................................................. 408
Skorowidz .......................................................................................................................409
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
95
Rozdzia 6
Tajemnice jednostki centralnej
W tym rozdziale:
Wn trzno ci jednostki centralnej.
Badanie p yty g ównej.
Poznawanie procesora.
Korzystanie z kart rozszerze .
Ustawianie zegara.
Poznawanie uk adów scalonych.
Dostarczanie energii jednostce centralnej.
ewn trz eleganckiej, futurystycznej obudowy jednostki centralnej
Wpanuje istny chaos. Mnóstwo tu elektronicznych wn trzno ci.
Przypominaj tropikaln d ungl , z kablami-lianami cz cymi najró niejsze
p ytki z obwodami, z gniazdami zasilaj cymi i nap dami dyskowymi. Do tego
dochodzi technologiczna sa atka z obwodów, tranzystorów, kondensatorów,
oporników i innych komponentów. Wiele z nich jest ostro zako czonych
i spiczastych. Straszne? Nie do ko ca, chocia na pewno nie zach caj ce.
Mimo z o onej natury, wn trze jednostki centralnej nie jest miejscem
niedost pnym. Wi kszo obudów atwo si otwiera. Nie bez powodu
 czasami trzeba si tam dosta w celu do o enia nowych elementów
komputera. Rzadko, ale zdarza si . Nawet je li przypuszczasz, e nigdy
nie o mielisz si zajrze do obudowy komputera, znajomo tajemniczych
wewn trznych uk adów z pewno ci Ci nie zaszkodzi. W tym rozdziale
znajdziesz ich opis.
Spojrzenie do wn trza
jednostki centralnej
Mimo wielu opcji rozbudowy komputera od wewn trz, wi kszo
u ytkowników przez ca e  ycie jednostki centralnej nawet jej nie otwiera.
Ale przecie uk ady, cho niewidoczne, nie powinny by traktowane jak
Cz II: Wn trzno ci komputera
96
nieistniej ce. Niektóre wewn trzne elementy komputera warto pozna .
Dzi ki tej wiedzy staniesz si lepiej zorientowanym u ytkownikiem
komputera, znaj cym fachowe nazewnictwo i przeznaczenie podzespo ów,
których by mo e nigdy nie zobaczysz.
Odkrywanie wn trzno ci komputera
Na rysunku 6.1 znajduj si najistotniejsze elementy wn trza jednostki
centralnej. Ilustracja przedstawia boczny widok na wn trze typowej miniwie y
komputera PC (w widoku z prawej strony, jakby po zdj ciu prawej cianki
obudowy). Na rysunku lewy bok ilustruje przód jednostki centralnej.
Rysunek 6.1.
Wn trze
jednostki
centralnej
Na rysunku 6.1 zabrak o ca ej masy kabli przystrajaj cej wn trze jednostki
centralnej. Wp ywaj one w istotny sposób na ograniczenie miejsca w rodku.
A je li komputer masz ju od jakiego czasu, z pewno ci w rodku znajdzie
si du o kurzu, a by mo e sier kota!
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
97
Trzy g ówne cz ci komputerowego brzucha to:
przestrze na nap d dyskowy,
zasilacz,
p yta g ówna.
Przestrze na nap d dyskowy. W niej znajduje si oprzyrz dowanie
przytrzymuj ce wewn trzne nap dy dyskowe, dysk optyczny (DVD),
dysk twardy i czasami jeszcze stacj dyskietek. Poza nim jest te miejsce
na kolejne nap dy dyskowe (tak zwane miejsce na przysz e rozszerzenia).
Zazwyczaj znajduje si zaraz za panelami z przodu konsoli, które w razie
potrzeby mo na wy ama .
Zasilacz. Jego rola polega na dostarczaniu do komputera bardzo wa nego
sk adnika, tzw. pr du elektrycznego. Wi cej na temat pr du przeczytasz na
ko cu tego rozdzia u, w punkcie  ród o mocy komputera .
P yta g ówna. Na ko cu p yta g ówna, b d ca najwa niejsz p yt z obwodami
komputera. Ze wzgl du na jej istotno rozpisuj si na jej temat w punkcie
 Najwa niejsza p yta , w dalszej cz ci rozdzia u.
Ca e wn trze komputera zbudowane jest na zasadzie modularnych komponentów.
Chodzi o to, e poszczególne podzespo y mog zosta wymienione, w zwi zku
z czym nie trzeba wyrzuca ca ej konsoli. Modularno jest jednym z kluczowych
czynników sukcesu komputera osobistego.
Otwieranie jednostki centralnej
(zdob d si na odwag )
Dzisiaj bardzo rzadko zachodzi potrzeba otwierania jednostki centralnej
komputera. Szczególnie w przypadku nowych komputerów jest bardzo
niewiele podzespo ów, o które mo na komputer rozbudowa tylko od
rodka. Nie polecam otwierania obudowy tylko po to, eby sobie popatrze ,
jak komputer wygl da od wewn trz. W zasadzie tylko podczas niektórych
operacji rozbudowy komputera trzeba otworzy konsol . Je li nie nale ysz
do osób z zaci ciem technicznym, nie potrafisz odró ni rubokr ta od no a
do chleba lub je li nie masz dobrej polisy na ycie, zdecydowanie polecam
zlecenie rozbudowy profesjonali cie. W innym wypadku pomocny mo e si
okaza poni szy opis otwierania jednostki centralnej.
1. Wy cz komputer.
Patrz rozdzia 4.
Cz II: Wn trzno ci komputera
98
2. Od cz jednostk centraln , roz cz kabel zasilaj cy.
Wy czenie jednostki centralnej nie wystarczy. Bezwzgl dnie trzeba
od czy kabel zasilaj cy. Od czanie innych kabli nie jest konieczne,
chyba e blokuj dost p do wn trza komputera.
3. Odsu jednostk centraln od ciany lub ustaw j w miejscu,
gdzie b dziesz móg pracowa .
4. Otwórz obudow jednostki centralnej.
Etapy otwierania obudowy ró ni si w zale no ci od jednostki centralnej.
W przypadku niektórych konieczne b dzie u ycie rubokr tu i odkr cenie
kilku rub. W innych wystarczy podwa y i zdj ciank boczn ,
przesuwaj c j do góry, w prawo b d lewo.
Prac mo esz zaczyna , gdy obudowa jest otwarta i wida  wn trzno ci
komputera. W ogólnym zorientowaniu si pomocny b dzie rysunek 6.1,
ale pami taj, e brakuje na nim kabli!
Nigdy nie pod czaj kabla zasilaj cego, gdy jednostka centralna jest
otwarta. Je li musisz sprawdzi dzia anie komputera, wpierw j zamknij!
Jednostk centraln najcz ciej otwiera si w jednym z trzech przypadków:
eby doda pami , kart rozszerze lub wymieni bateri w komputerze.
Podczas pracy z jednostk centraln staraj si dotyka jedn r k obudowy,
a jeszcze lepiej czego metalowego, np. przestrzeni na nap d dyskowy.
W efekcie Twój potencja elektryczny b dzie taki sam jak obudowy
i zmniejszysz tym samym niebezpiecze stwo pojawienia si adunku
elektrostatycznego, który mo e popsu komputer.
Zamykanie obudowy
Po zako czeniu prac, jakie by y powodem otwarcia jednostki centralnej,
koniecznie zamknij obudow ! We pod uwag poni sze instrukcje.
1. Sprawd , czy wszystkie przewody i kable pod czy e
z powrotem jak nale y.
2. Upewnij si , e wewn trz obudowy nie zosta y adne narz dzia
ani lu ne cz ci.
3. Ponownie przymocuj pokryw jednostki centralnej.
4. Pod cz kabel zasilania.
5. W cz komputer.
6. Módl si , aby prawid owo dzia a .
To opcjonalny krok, którego nie musisz wykonywa , je li nie wierzysz
w istnienie boskiego bytu. Ale po co tak ryzykowa ?
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
99
Najwa niejsza p yta
Najwi ksz p yt z obwodami komputerowymi jest p yta g ówna. Tutaj
znajduj si najistotniejsze uk ady elektroniczne komputera. Na p ycie
g ównej znale mo na podzespo y komputerowe, z których wiele zosta o
zilustrowanych wcze niej w tym rozdziale, na rysunku 6.1. S to:
mikroprocesor,
uk ady scalone procesora,
pami ,
bateria,
karty rozszerze ,
gniazda wej cia-wyj cia,
pryszcze elektroniczne.
Mikroprocesor, uk ad scalony procesora, bateria oraz karty rozszerze
zosta y omówione w osobnych punktach tego rozdzia u. Tam znajdziesz
wi cej informacji na ich temat. Bardzo istotnym zagadnieniem jest pami ,
któr w szczegó ach omówi em w rozdziale 8.
Gniazda wej cia-wyj cia to miejsca na p ycie g ównej, do których pod czane
s okre lone podzespo y jednostki centralnej. Dzi ki nim komunikuj si
z reszt systemu komputerowego. Na p ycie g ównej mo na na przyk ad
znale gniazdo wej cia-wyj cia dla wewn trznego nap du dyskowego
oraz gniazdo zasilania pr dem elektrycznym.
Pryszcze elektroniczne to technologiczne gad ety, które zosta y umieszczone
na p ycie g ównej po to, eby wygl da a jeszcze bardziej imponuj co.
Mikroprocesor
nie jest mózgiem komputera
Zgadza si , mikroprocesor nie jest mózgiem komputera. T funkcj pe ni
oprogramowanie. Mikroprocesor to jedynie sprz t wykonuj cy instrukcje
p yn ce z oprogramowania. Poza tym procesor jest do istotnym podzespo em
systemu komputerowego, b d c w zasadzie g ównym uk adem scalonym
komputera. Pozosta e elementy p yty g ównej obs uguj procesor.
Cz II: Wn trzno ci komputera
100
Procesor jest na pewno istotny, chocia jego zadania s raczej
nieskomplikowane. Wykonuje podstawowe dzia ania matematyczne
(dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mno enie), przesy a i pobiera informacje
z pami ci oraz przeprowadza podstawowe czynno ci wej cia-wyj cia. Wydaje
si , e to tak niewiele& Kluczem do sukcesu mikroprocesora, w przeciwie stwie
do zadumanego nastolatka, jest bardzo szybkie wykonywanie zada .
Je li zaczyna Ci pobolewa j zyk, mikroprocesor mo esz nazywa
procesorem.
Kolejnym okre leniem procesora jest CPU, z angielskiego central
processing unit (centralna jednostka obliczeniowa).
Nowoczesne mikroprocesory bardzo mocno si nagrzewaj i w zwi zku
z tym wymagaj specjalnego ch odzenia. Je li si przyjrzysz wn trzu
jednostki centralnej, zobaczysz, e mikroprocesor ma na sobie wiatraczek,
który pomaga mu utrzyma ni sz temperatur .
Nadaj nazw mikroprocesorowi!
Dawniej mikroprocesorom nadawano nazwy numeryczne, np. s awne 386
lub 8088. Obecnie mamy do czynienia z trendem nadawania nazw procesorom.
Nie chodzi jednak o imiona ludzkie, np. Jan lub Maria, ani nawet imiona
zwierz t, np. Reksio czy Pimpu . Dzisiaj nazwy mikroprocesorów przypominaj
pseudonimy bohaterów science fiction, farmaceutyków lub te d wi ków,
jakie wydaje m odziutki zestresowany nosoro ec.
Mówi c powa nie, podstawowy mikroprocesor to Pentium, którego
konstrukcj opracowa lider bran y  Intel. W ród popularnych procesorów
znajdziemy te nazwy takie jak Celeron, Athlon, Opteron, Duron i Xenon.
(Jeszcze sze nazw i mieliby my galaktyczny panteon).
Bran y komputerowej trudno zerwa z umieszczaniem w nazwach
numerów i liczb. W zwi zku z tym w nazwach procesorów na ko cu s ów
znajdziesz cyfry oraz inne dziwne wyra enia. Uczciwie mówi c, nazwa
procesora ma znaczenie tylko podczas kupowania komputera. Nawet wtedy
liczb najbardziej licz c si jest cena mikroprocesora, przek adaj ca si na
liczb banknotów, jakie musisz wyrzuci na stó .
Naprawd istotn miar procesora, poza nazw i cen , jest jego szybko ,
o której pisz w nast pnym akapicie.
Najbardziej popularnymi typami procesorów na rynku s Pentium 4,
Pentium Dual Core, inaczej Core Duo, oraz Pentium Core 2 Duo.
Intel jest wiatowym liderem w produkcji mikroprocesorów dla
komputerów. Firma stworzy a procesor 8088, który znajdowa si
w onie pierwszego IBM PC.
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
101
Procesory mo na równie rozró nia ze wzgl du na typ z cza p yty
g ównej, do jakiego pasuj . Informacja ta jest istotna jedynie dla osób,
które zamierzaj samodzielnie zbudowa komputer.
Pomi dzy procesorami Intela a procesorami innych marek nie ma
wielkiej ró nicy. Dla oprogramowania nie ma znaczenia, kto jest
producentem mikroprocesora. Musz jednak zaznaczy , e fani gier
komputerowych preferuj mikroprocesory AMD.
Si a i szybko mikroprocesorów
Mikroprocesory mierzy si dwoma parametrami: si mi ni oraz szybko ci
poruszania si .
Si a mi ni procesora mierzona jest w bitach. Chodzi przede wszystkim o to,
z iloma bitami procesor mo e sobie poradzi w tej samej chwili. Im jest ich
wi cej, tym lepiej. W przypadku typowego procesora PC jest to 32, 64 lub
128 bitów. Najcz ciej spotyka si procesory 64-bitowe.
Przydatne jest porównanie bitów w mikroprocesorze do cylindrów w silniku
samochodowym. Im wi cej ich w aucie, tym jest silniejsze. Mo e nawet
lepiej wyobrazi sobie pasy na autostradzie. Wi ksza liczba pasów gwarantuje
szybsze przemieszczanie si wi kszej liczby aut. Podobnie jest z danymi
w komputerze.
Obecnie szybko mikroprocesorów mierzona jest w gigahercach (GHz)
lub miliardach cykli na sekund . Wi ksza warto przek ada si na wi ksz
szybko procesora. Mo na przyj , e rednie pr dko ci mieszcz si
pomi dzy 2.0 GHz (wolniejsze) a 4.0 GHz (szybsze).
Niestety, szybko procesora nie jest realistyczn miar oceny rzeczywistej
pr dko ci obliczeniowej procesora. Mo na j przyj jako relatywn miar
porównywania komputerów, bo chocia Pentium 2.4 GHz jest wolniejszy
od Pentium 3.0 GHz, to raczej nie odczujesz pomi dzy nimi ró nicy.
Jaki procesor mieszka
w Twoim komputerze?
Po powrocie do domu ze sklepu komputerowego nie b dzie wcale prosto
sprawdzi , czy w komputerze rzeczywi cie znajduje si procesor, jaki
kupi e . Po otwarciu obudowy komputera nie b dziesz móg atwo zobaczy ,
jaki jest w nim mikroprocesor, bo nosi on na sobie kapelusz w postaci
wiatraczka. Nawet je li zdj by ten kapelusz, liczby i nazwy znajduj ce si
na mikroprocesorze niekoniecznie musia yby Ci si przyda .
Cz II: Wn trzno ci komputera
102
Jednym ze sposobów przekonania si , kto zago ci w onie Twojego
komputera, jest uruchomienie Windows. Okno systemowe wy wietli
skrócone informacje o ilo ci pami ci RAM oraz o mikroprocesorze
(zob. rysunek 6.2).
Rysunek 6.2.
Okno
systemowe
eby przywo a okno systemowe, naci nij Win+Break na klawiaturze, czyli
klawisz Windows oraz klawisz z napisem Break lub Pause Break. Drugim
sposobem otwarcia go jest klikni cie ikony Komputer na pulpicie i wybranie
z wyskakuj cego okna W a ciwo ci.
Z rysunku 6.2 wynika, e komputer ma procesor Pentium D o szybko ci
3.00 GHz. Znajduje si w nim 1022MB pami ci RAM. Zgadza si z tym,
za co zap aci em, wi c sprzedawca mo e odetchn z ulg .
Nie ka de okno systemowe wy wietli tak kompletn informacj jak
pokazana na rysunku 6.2. Je eli system Windows nie potrafi do ko ca
rozpozna mikroprocesora, komunikat mo e brzmie  Rodzina x86 .
Wi cej informacji o pami ci RAM znajdziesz w rozdziale 8.
Karty rozszerze
Sukces oryginalnego IBM PC wynika z elastyczno ci jego konstrukcji.
Zwi zana ona by a z mo liwo ci rozbudowy komputera od wewn trz przez
wstawienie dodatkowych zespo ów obwodów elektronicznych na p ytkach.
P ytki te, zwane kartami rozszerze , stosowane do dzi , mo na bezpo rednio
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
103
wciska w gniazda rozszerze na p ycie g ównej. Pomys polega na mo liwo ci
rozbudowy komputera o opcje, których zakupiona podstawowa jednostka
centralna nie posiada.
Niestety, mimo e maszyny wyposa ane s w gniazda rozszerze , potrzeby
rozbudowy komputera o karty rozszerze s coraz mniejsze. Nowoczesne
komputery praktycznie wszystkie podzespo y maj ju na p ycie g ównej.
Inne peryferia pod cza si do portów USB (patrz rozdzia 7.). Chocia karty
rozszerze s nadal osi galne, dzisiaj nie pe ni ju tak istotnej roli i nie s
tak niezb dne jak kiedy .
Liczba i rodzaj gniazd rozszerze w komputerze zale y od rozmiaru
obudowy oraz konstrukcji p yty g ównej. Ma e jednostki centralne maj
ograniczon ich liczb . W niektórych komputerach domowych (i prawie
wszystkich laptopach) w ogóle nie ma kart rozszerze . Najwi cej
gniazd rozszerze znajduje si w obudowach typu wie a. Ich liczba
czasami dochodzi do 8!
Wi kszo kart ma te mnóstwo popl tanych przewodów. Ba agan, jaki
tworz , sprawia, e niby elegancka p yta g ówna przypomina elektroniczne
spaghetti. Niektóre z kabli s przeci gni te do wewn trz komputera,
inne wisz bez adnie z ty u. Kable w du ej mierze s przyczyn , dla której
rozbudowa komputera jest tak skomplikowana.
Najcz ciej tylna cz karty rozszerze wystaje z ty u jednostki
centralnej. Nie mo na zapomnie jednak o uprzednim usuni ciu
metalowej przykrywki szczeliny do rozbudowy. Je li karta rozszerze
posiada bowiem specjalne z cza i gniazda, dodatki do nich b dzie
mo na pod czy z ty u komputera.
PCI Express
Najlepszym typem gniazda rozszerze komputera jest PCI Express, czasami
zapisywane PCIe. Szybko i efektywnie komunikuje si ono z p yt g ówn ,
a co za tym idzie  tak e z procesorem. Dlatego jest najlepszym sposobem
dodawania do komputera peryferii w formie obwodów elektronicznych na
p ytce.
Je li komputer posiada gniazda rozszerze typu PCI Express, musisz
upewni si , e kupowane peryferia na kartach s typu PCI Express.
Na przyk ad, je li chcesz komputer rozbudowa o wewn trzn kart
telewizyjn , zwró uwag , aby by a to karta PCI Express.
Wysokiej klasy karty graficzne cz sto wyposa ane s w z cze PCI
Express. W rozdziale 10. znajdziesz wi cej informacji na ten temat.
Cz II: Wn trzno ci komputera
104
PCI to akronim angielskiego Peripheral Component Interconnect, który
w j zyku polskim funkcjonuje jako magistrala komunikacyjna, je li Ci
to w ogóle obchodzi...
Starsze gniazda rozszerze
Obok PCI Express (lub zamiast), w Twoim komputerze mo e si znale
jedno z gniazd starszego typu, które s nadal popularne. Mówimy tu o wielu
ró nych odmianach:
PCI. Gniazdo PCI jest najpopularniejszym typem gniazda s u cego do
rozbudowy wn trza komputera (popularne s równie w Macintoshach, ale
to wykracza poza temat dyskusji). W niektórych komputerach znale mo na
zarówno gniazda PCI, jak i PCI Express. Je li jest mo liwo wyboru,
powiniene zdecydowa si na PCI Express.
AGP. Typ z cza, który by specjalnie zaprojektowany dla kart graficznych.
Zreszt nazwa jest skrótem od angielskiego Accelerated Graphics Port (w wolnym
t umaczeniu: port szybkiej grafiki). W starszych komputerach mo na znale
gniazdo AGP, jednak najlepsze karty graficzne wykorzystuj PCI Express.
ISA. Najstarszy typ gniazda rozszerze to ISA, akronim angielskiego Industry
Standard Architecture (standardowa architektura przemys owa). Rozumiesz co
z tego? Mo e dlatego, e dla ISA nie by o nazwy a do momentu, gdy nie
powsta o nowe, lepsze gniazdo rozszerze . ISA natomiast pozosta a
w konstrukcjach starszych komputerów, aby zapewni zgodno ze starszymi
kartami rozszerze .
Starsze typy gniazd rozszerze ju dzi nie wyst puj , ale mo e ze wzgl dów
humorystycznych przypomn ich nazwy: MCA, VESA Local Bus, NuBus,
EISA oraz Lego. Wynika z tego jasno, e w komputerowym wiecie nowe
typy gniazd rozszerze pojawiaj si i znikaj do cz sto.
Zegarek w komputerze
Powiem Ci w tajemnicy, e komputer jest bardzo kosztownym, a do tego
niezbyt precyzyjnym zegarkiem. Praktycznie ka dy komputer ma wewn trzny
zegar, nawet przedpotopowe i prymitywne konstrukcje z lat 70. ubieg ego
wieku. Dzisiaj zegarki znajduj si na p ytach g ównych w towarzystwie
baterii, podtrzymuj cej dat i czas bez wzgl du na to, czy komputer jest
pod czony do pr du, czy nie. Poza tym Windows posiadaj w asny zegarek.
Dzi ki niemu mo esz kontrolowa up ywaj cy czas albo przestawia go,
gdy (bardzo cz sto) jest a o nie niedok adny.
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
105
W systemie Windows zegarek komputerowy wy wietlany jest w obszarze
powiadomie (patrz rozdzia 5.).
Zegarki s potrzebne komputerom tak samo jak ludziom  do mierzenia
czasu. Przydaj si komputerom do stosowania algorytmów szeregowania,
okre lania momentu zapisywania plików, ledzenia informacji i generalnie
zapobiegania sytuacjom, gdy wszystko dzieje si w tym samym czasie.
Format wy wietlania daty i czasu opiera si na ustawieniach kraju
i regionu okre lanych podczas pierwszej konfiguracji Windows. Mo na
go zmieni w panelu sterowania. W tym celu na stronie g ównej panelu
sterowania klikasz Zegar, j zyk i region i odszukujesz cze Zmie format
daty, godziny lub liczb. W przypadku wygl du klasycznego panelu sterowania
kliknij podwójnie ikon Opcje regionalne i j zykowe.
 Mój zegarek jest stukni ty!
Zegarki komputerowe s naprawd kiepskie. Typowy zegarek PC potrafi zwi ksza
swoje opó nienie o minut lub dwie ka dego dnia. Dlaczego? Któ to wie...
Ogólnie rzecz bior c, zegarek chodzi wolniej lub szybciej ze wzgl du na
wszystkie procesy maj ce miejsce wewn trz komputera. Im wi cej rzeczy si
dzieje, tym bardziej niedok adny staje si zegarek. Je li w czysz tryb u pienia
lub hibernacji, zegarek potrafi naprawd zwariowa . (W rozdziale 4. znajdziesz
wi cej informacji na temat hibernacji).
Zalet zegarka komputerowego jest automatyczne przestawianie si na czas
letni i zimowy. System Windows automatycznie cofa lub przyspiesza zegarek
o godzin . Nie musisz niczym si martwi ani niczego pami ta , komputer
sam przestawi czas.
Co zrobi , je li zegarek nieprecyzyjnie wskazuje czas? Oczywi cie nastawi go.
Czytaj dalej!
Nastawianie zegarka
eby nastawi dat i czas w komputerze, wykonaj nast puj ce czynno ci:
1. Kliknij prawym klawiszem myszki w obszarze powiadomie .
2. Z wyskakuj cego okienka wybierz polecenie Ustaw dat /godzin .
Pojawia si okno dialogowe Data i godzina.
3. Kliknij przycisk Zmie dat i godzin ....
Zmiana czasu wymaga zgody administratora.
Cz II: Wn trzno ci komputera
106
4. Uzyskaj zgod administratora. Je li zalogowa e si jako
administrator, kliknij przycisk Kontynuuj. W innym wypadku,
eby kontynuowa , wpisz has o administratora.
Pojawia si okno dialogowe Ustawienia daty i godziny, które pokazano na
rysunku 6.3.
Rysunek 6.3.
Okno dialogowe
ustawiania daty
i czasu
5. Do zmiany daty i czasu s u przyciski w oknie dialogowym
Ustawienia daty i godziny.
Na przyk ad wpisz 10:00, je li chcesz przestawi czas z 9:58. Gdy us yszysz
g os zegarynki (w radiu lub jeszcze gdzie indziej) potwierdzaj cy punkt
10:00, kliknij OK, eby natychmiast ustawi czas.
6. Po zako czeniu kliknij OK.
Na ratunek czas internetowy
Sposobem na powstrzymanie szalonego zegarka komputerowego jest jego
automatyczna synchronizacja z jednym z wielu wiatowych serwerów czasu.
Serwer czasu to specjalnie skonfigurowany komputer przekazuj cy przez
internet precyzyjne informacje o czasie. Dost pne s one dla ka dego
komputera, który wy le zapytanie.
eby komputer korzysta z serwera czasu i synchronizowa si z nim, trzeba
go skonfigurowa . W tym celu nale y otworzy okno dialogowe Ustawienia
daty i godziny, co zosta o opisane w poprzednim podpunkcie. Nast pnie
wykonaj poni sze czynno ci.
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
107
1. W oknie dialogowym Ustawienia daty i godziny kliknij zak adk
Czas z Internetu.
W oknie dialogowym wy wietlany jest aktualny czas internetowy.
2. Kliknij przycisk Zmie ustawienia& .
eby kontynuowa . niezb dna b dzie zgoda administratora.
3. Kliknij przycisk Kontynuuj albo wpisz has o administratora.
4. Klikaj c zaznacz opcj Synchronizuj z internetowym serwerem czasu.
5. (Opcjonalnie). Z rozwijanej listy wybierz serwer czasu.
6. Kliknij przycisk Aktualizuj teraz, aby przekona si , czy wszystko
dzia a.
Je li pojawi si problemy, ponownie wykonaj kroki 5. i 6., eby wybra
inny serwer czasu.
7. Kliknij OK i ponownie OK, aby zamkn wszystkie okna
dialogowe.
Gdy korzystasz z czasu internetowego, system Windows automatycznie
nastawia zegarek komputera, gdy komputer jest pod czony do internetu.
Nie musisz robi niczego innego, nigdy!
Bateria komputerowa
We wszystkich komputerach na p ycie g ównej znajduje si bateria. Jej g ównym
zadaniem jest podtrzymywanie zasilania zegarka, gdy komputer jest wy czony
lub jego kabel zasilaj cy nie jest pod czony.
Typowa bateria komputerowa starcza na oko o 6 lat, by mo e troch wi cej.
Zorientujesz si , gdy si wyczerpie, bo czas na zegarku w ogóle nie b dzie
zgadza si z rzeczywistym. Mo liwe nawet, e komputer sam wy wietli
wiadomo informuj ca, e nale y wymieni bateri na p ycie g ównej
komputera. Kupisz j w wi kszo ci sklepów RTV.
Aby dosta si do baterii, b dziesz musia otworzy obudow komputera.
Baterii wcale nie b dzie tak atwo znale !
Napi cie z baterii mo e równie podtrzymywa specjalne ustawienia
systemowe, np. liczb nap dów dyskowych, konfiguracj pami ci i inne
 b ahostki , o jakich komputer przez ca y czas musi by poinformowany.
Bez baterii nie b dzie ich  pami ta  .
Bateria na p ycie g ównej jest bateri dodatkow , niezale n od innych
komputerowych baterii, np. laptopowej, dzi ki której komputer ma
energi do pracy.
Cz II: Wn trzno ci komputera
108
Chipset
Projektanci i in ynierowie komputerowi wymy lili jedno s owo opisuj ce
ró ne ró niaste uk ady scalone na p ycie g ównej. Nie trzeba wi c ju mówi
o nich  Ró ne ró niaste uk ady scalone na p ycie g ównej , lecz wystarczy chipset.
Chipset odpowiedzialny jest za osobowo komputera. Chodzi mi tutaj np.
o instrukcje dotycz ce dzia ania podstawowych peryferiów sprz towych:
klawiatury, myszki, interfejsu sieciowego, d wi ku czy grafiki.
Na rynku dost pne s rozmaite chipsety. Co mo na o nich powiedzie ,
wiedz c, jakie funkcje ma komputer. Na przyk ad na niektórych p ytach
g ównych zabudowana jest zaawansowana karta graficzna, a w innych karta
sieci bezprzewodowej. Niestety, identyfikacja szczegó ów jest utrudniona ze
wzgl du na dziwaczne nazwy i symbole chipsetów. Jedynie zagl dni cie do
dokumentacji chipsetu mo e pomóc w okre leniu, co na nim si znajduje.
(Zaznaczam, e informacje takie bywaj interesuj ce jedynie dla zatwardzia ych
maniaków komputerowych).
W komputerach znale mo na rozmaite chipsety  w zale no ci od
tego, kto jest producentem p yty g ównej.
Starszym okre leniem elementu chipsetu, jakim jest g ówny uk ad
scalony ROM, jest BIOS (skrót od angielskiego Basic Input/Output
System, czyli podstawowy system wej cia-wyj cia). Istniej ró ne BIOS-y
dla poszczególnych urz dze : inny BIOS dla klawiatury i myszy,
inny dla grafiki, osobny dla sieci itd. Wszystkie razem tworz chipset.
(W rozdziale 8. znajdziesz wi cej informacji o uk adzie ROM).
ród o mocy komputera
Gdy b dziesz zagl da do wn trza jednostki centralnej, natkniesz si na
element, który ani nie  my li , ani nie przechowuje danych. Chodzi mi
o zasilacz, który odpowiedzialny jest w komputerze za kilka istotnych spraw.
Zasilacz wprowadza pr d do komputera. Zamienia dziki pr d zmienny
z gniazda w cianie na agodny pr d sta y.
Zasilacz dostarcza pr du do p yty g ównej i wszystkich jej mieszka ców.
Zapewnia napi cie wewn trznym nap dom dyskowym.
Posiada wiatraczki pomagaj ce utrzyma nisk temperatur w rodku
obudowy.
Zawiera przycisk zasilania komputera.
 Rozdzia 6: Tajemnice jednostki centralnej
109
Zadaniem zasilacza jest równie  przyj cie na siebie g ównych zniszcze
elektrycznych, niebezpiecze stw zwi zanych z burz , piorunami lub
nag ymi impulsami napi cia. Je li si pojawi , konstrukcja zasilacza
spowoduje, e si popsuje, broni c tym samym komputera. Nie panikuj!
Z atwo ci wymienisz zasilacz i przekonasz si , e reszta komputera nadal
dzia a bez zarzutu.
Dzi ki wiatraczkom zasilacz jest najg o niejszym podzespo em
komputera.
Zasilacze s klasyfikowane w watach. Im wi cej w komputerze znajduje
si wewn trznych podzespo ów, np. nap dów dyskowych, pami ci, kart
rozszerze , tym mocniejszy powinien by zasilacz, czyli mie wi cej
watów. W przypadku typowych komputerów zasilacz ma od 150 do 200
watów. Mocniejsze komputery wymagaj zasilaczy ponad 300-watowych.
Sposobem na unikni cie potencjalnego spalenia si zasilacza (lub,
co gorsza, komputera), i to nawet podczas burzy, jest zainwestowanie
w ochronn listw zasilaj c lub urz dzenie UPS. Szczegó y znajdziesz
w rozdziale 3.