RADIO RETRO Lata trzydzieste
Radiostacje wojskowe
Polska radiostacja polowa N1
osiemset zestawów znajdowało się liwość pracy z ręczną lub automa-
Korzystając z doświadczeń zdobytych przy
w różnych fazach montażu. tyczną regulację wzmocnienia. Kon-
budowie radiostacji polowej N2, konstruk-
Wysokie walory użytkowe także trolę napięć zasilających umożliwiał
torzy z Biura Badań Technicznych Wojsk
i tej radiostacji N1 docenili Niemcy, wbudowany miernik dwuzakre-
A
ączności (BBTWA
ącz.) i Państwowych Za-
którzy w czasie wojny w przejętych sowy. Po ustawieniu przełącznika
kładów Tele- i Radiotechnicznych (PZTiR) Państwowych Zakładach Tele- i Ra- rodzaju pracy na  strojenie można
diotechnicznych kontynuowali jej było zestroić nadajnik według wła-
opracowali w latach 1936-37 projekt kolej-
produkcję pod oryginalnym ozna- snego odbiornika.
nej radiostacji niższego szczebla dowodze-
czeniem fabrycznym AQ2/3. W charakterze odbiornika do-
nia. Radiostacja N1, bo takie oznaczenie
N1 była przystosowana do utrzy- datkowego, służącego głównie do
otrzymała nowa konstrukcja, miała za-
mywania łączności telegraficznej dublowania nasłuchu, wykorzy-
(CW, MCW) i telefonicznej (AM) na stywano odbiornik radiostacji ba-
pewniać łączność pomiędzy dowództwem
postoju i w ruchu (tylko nasłuch). talionowej N2. Była to superhete-
dywizji (brygady) a dowództwami pułków.
Zakres pracy zamykał się w prze- rodyna o uproszczonej konstrukcji
dziale od 2250 do 6750kHz i był (rys. 1), która została zbudowana
podzielony na 180 kanałów o sze- na czterech lampach w układzie:
rokości 25kHz każdy. Należy zazna- wzmacniacz w.cz. (KF 4), mieszacz
czyć, iż zakres ten nie pokrywał się z wewnętrzną heterodyną (KK 2),
z zakresem pracy wcześniejszego wzmacniacz p.cz. z dodatnim sprzę-
modelu radiostacji dywizyjnej - żeniem zwrotnym (KF 4) i wzmac-
RKD - co zupełnie uniemożliwiało niacz m.cz. (KF 4). Odbiornik ten
współpracę obu radiostacji. miał taki sam zakres i podział fal jak
Standardowy zestaw składał się odbiornik główny.
z nadajnika, odbiornika głównego Warto zwrócić uwagę, iż do budo-
oraz odbiornika dodatkowego. Na- wy urządzeń zastosowano odlewy
dajnik umieszczony był we wspól- ze specjalnych stopów, co zapewnia-
nej drewnianej skrzyni z odbiorni- ło nie tylko dużą wytrzymałość me-
kiem głównym. W skład wyposa- chaniczną, lecz także stabilną pracę.
Wnętrze odbiornika N1 (AQ2/3) wyprodukowanego przez Niemców żenia wchodziło urządzenie mani- y
ródłem zasilania nadajnika
w 1940 r. (fot. J.M. Noeding) pulacyjne z mikrotelefonem, które w podstawowej wersji była prąd-
pozwalało na zdalną obsługę stacji nica z napędem nożnym. Radiosta-
Projekt radiostacji N1 powstał z odległości do 200m od miejsca jej cje zainstalowane na samochodzie
w ramach realizowanego od połowy ustawienia. Obsługę wersji taczan- mogły korzystać także z prądnicy
lat trzydziestych programu moder- kowej stanowiło 4 radiotelegrafi- napędzanej silnikiem pojazdu. y
ró-
nizacji środków łączności Polskich stów i 1 woz
nica, natomiast wersji
Sił Zbrojnych. Zespołem konstruk- samochodowej  3 radiotelegrafi-
cyjnym z Państwowych Zakładów stów i 1 kierowca. W razie potrzeby
Tele- i Radiotechnicznych, którym stacja mogła być przenoszona przez
zlecono zaprojektowanie aparatu- pięciu ludzi.
ry, kierował inż. Henryk Magnuski Nadajnik został zbudowany
 póz
niejszy współtwórca amery- w układzie trzystopniowym (gene-
kańskiej radiostacji polowej z mo- rator w układzie Hartleya, wzmac-
dulacją FM, SCR-300  Walkie-Talkie , niacz mocy, modulator) i pozwalał
jednej z pierwszych tego rodzaju na pracować przy użyciu emisji CW
świecie. Radiostacje N1 zamierzano z mocą wyjściową około 20W. Za-
wprowadzić na miejsce przestarza- stosowano w nim sztuczną antenę,
łych i w znacznym stopniu zużytych strojenie zgrubne i precyzyjne oraz
radiostacji RKD (Radiostacja Kore- ograniczniki ruchu wskaz
nika fal,
spondencyjna Dywizji). które umożliwiały szybkie przecho-
Próbna seria stacji N1 została wy- dzenie na trzy wstępnie ustalone
produkowana przez PZTiR na prze- częstotliwości robocze.
łomie lat 1937/1938. W marcu 1939 Odbiornik główny zaprojektowa-
roku, po przeprowadzeniu szere- no jako sześciolampową superhete-
gu prób w warunkach terenowych rodynę w następującym układzie:
i dokonaniu koniecznych zmian, ra- wzmacniacz w.cz (KF 3), mieszacz
diostację skierowano do produkcji z wewnętrzną heterodyną (KK 2),
seryjnej. Według relacji płk. dypl. H. I wzmacniacz p.cz. (KF 3), II wzmac-
Cepy do wybuchu wojny przekaza- niacz p.cz. (KF 3), detektor i wzmac-
no wojsku 272 radiostacje w dwóch niacz m.cz. (KBC 1), generator dud- Radiostacja N1 znajdująca się w zbiorach
odmianach: taczankowej (N1/T) nieniowy (KF 3). Nominalna czułość Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy
i samochodowej (N1/S). Kolejnych nie była gorsza niż 7uV. Istniała moż- nad Bzurą w Sochaczewie (fot. A
. Wojtczak)
Świat Radio Marzec 2006
30
dłem napięcia żarzenia odbiornika
były dwa suche ogniwa NON I lub
akumulatory. Napięcie anodowe
odbiornika zapewniały dwie suche Rys. 1. Schemat ideowy
baterie o napięciu 72V każda. odbiornika radiostacji N1
Na postoju radiostacja mogła (AQ2/3) (rys. R. Buja)
współpracować z trzema rodzajami
anten: anteną teleskopową z rur pręt bambusowy z umieszczonym
stalowych o długości 9m, anteną wewnątrz przewodnikiem.
prętową o długości 6m oraz linką Antena dziewięciometrowa za-
antenową, tzw.  skośnym promie- pewniała łączność przy użyciu tele-
niem , o długości 9m. Ta ostatnia grafii na dystansie 50km, natomiast
służyła głównie do łączności z sa- przy zastosowaniu telefonii na dy-
molotami. A
ączność w czasie jazdy stansie 30km. Stosując 3,5-metrową
umożliwiała 3,5-metrowa antena antenę prętową, można było ocze-
prętowa, zainstalowana w pojez
- kiwać zasięgu niemal dwukrotnie
dzie na specjalnym przechylnym mniejszego.
uchwycie. Antenę prętową stanowił Roman Buja Radiostacja N1 z innej strony (fot. A
. Wojtczak)
Świat Radio Marzec 2006
31