Piaskowce glaukonitowe w potoku Szczawa
Nowy Żmigród
Lokalizacja:
województwo podkarpackie
powiat jasielski
gmina Osiek Jasielski
miejscowoS
ć Mrukowa
Rejon geograficzny:
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Beskidy R
rodkowe
Beskid Niski
5494
Jednostka geologiczna:
Zewnętrzne Karpaty fliszowe
płaszczowina magurska
4532 4534
W potoku Szczawa, w miejscowoS
ci Mrukowa w po- 10%.
1 wiecie jasielskim, odsłania się profil warstw magurskich MiąższoS
ć kompleksu piaskowców z Wątkowej sięga 800
w facji glaukonitowej, zwanej piaskowcami z Wątkowej. - 1300 metrów; w opisywanym odsłonięciu zobaczyć można
Ogniwo to należy do płaszczowiny magurskiej, a jego około 100 metrowy profil ich wyższej częS
ci.
wiek datuje się na oligocen (około 34 - 23 mln lat temu). Obiekt znajduje się w malowniczym potoku Szczawa,
W składzie mineralnym piaskowców z Wątkowej stwierdzo- którego zbocza poroS
nięte są lasem mieszanym. Woda
no kwarc, muskowit, skalenie, glaukonit i drobne okruchy wyerodowała w korycie wiele przegłębień i niewielkich 3
rogowców oraz mułowców. Spoiwo piaskowców jest kal- kaskad, wcinając się w grube ławice piaskowca i tworząc
cytowe, czasami zawiera niewielkÄ… iloS
ć minerałów ilastych urokliwy zakątek. Aby dojS
ć do opisywanego odsłonięcia
(spoiwo margliste). Występujący w piaskowcach glaukonit należy z Mrukowej udać się S
cieżką, w górę potoku Szczawa,
może niekiedy dominować (w iloS
ci nawet do 60%). Ziarna w kierunku południowo-zachodnim około 1,5 km.
tego minerału są ciemnozielone, kuliste lub tworzą kseno- W pobliżu znajduje się zielony szlak turystyczny wiodący
morficzne wypełnienia między ziarnami kwarcu. z Nowego Żmigrodu do Folusza oraz zabytkowa kaplica z
Piaskowce odsłaniające się w korycie potoku występują droga krzyżową i S
ladami dawnej warowni.
2 w grubych i bardzo grubych ławicach, których miąższoS
ć
The glauconitic sandstones
dochodzi nawet do kilku metrów. Zapadają pod kątem 40
in the Szczawa Stream
- 45° na poÅ‚udnie. W wielu grubych Å‚awicach powszechna
jest amalgamacja. Piaskowce sÄ… grubo- i S
rednioziarniste, a
In Mrukowa village the succession of the Magura Beds
budujące je ziarna są półobtoczone, bądx
półostrokrawędziste.
developed in glauconitic facies crops out in the Szczawa
Rozmiar większoS
ci ziarn kwarcu nie przekracza 0,1 cm;
Stream bed.
jedynie w spągowych częS
ciach Å‚awic ich wielkoS
ć może
The succession bears the name  the WÄ…tkowa Sand-
dochodzić nawet do 1 - 2 cm (uziarnienie frakcjonalne). Skały
stones and was deposited in the Oligocene (34-23 Ma ago)
te sÄ… barwy jasnopopielatej, z ciemniejszymi przebarwienia- in the Magura basin. Rock is thick- and very thick-bedded (in-
mi związanymi z występowaniem glaukonitu; na powierzch- dividual beds are up to several meters thick). Beds dip to the
niach zwietrzałych kolor zmienia się w brunatnożółty, a
south at 40-45°. Sandstones are coarse- to medium-grained
skała rozsypuje się. Oprócz uziarnienia frakcjonalnego, na
(mean grain diameter is below 0.1 centimeters but may reach
przekrojach ławic zobaczyć można laminację równoległą i
1-2 centimeters in bottom parts of layers), clastic material is
warstwowanie przekątne, jednak w większoS
ci Å‚awic pia- semi-rounded to semi-angular. Mineral composition includes
skowce sÄ… masywne.
quartz, muscovite, feldspars and fine grains of lydites and mud-
Utwory te powstały wskutek depozycji ze spływów
stones, all cemented with calcite and glauconite (up to even
piaszczystych (o małej zawartoS
ci frakcji drobnoziarnistej),
60%), locally also with clay minerals. Glauconite is dark-green
znoszących materiał okruchowy z nasypu litoralnego na
and form spherules or xenomorphic fillings of intergranular
dno basenu. Grube ławice piaskowców przedzielone są
spaces. Color of the sandstones depends on mineral compo-
wkładkami szarozielonych, grubołupliwych mułowców,
sition: from light-ash-grey to dark if glauconite is abundant.
których udział w opisywanym odsłonięciu nie przekracza
Weathered surfaces become brownish-yellow, weathering is
144
KÄ…ty
Mrukowa
quick and the rock readily disintegrates. Sedimentary struc- Thickness of the WÄ…tkowa Sandstones reaches 800-
tures include graded bedding (normal and reverse), parallel 1,300 meters from which about 100-meters-thick portion
lamination and cross-bedding, however, most of beds are is exposed at the described site.
massive. In many thick beds almalgamation structures are The site is located in the picturesque stream bed and is
seen. The WÄ…tkowa Sandstones were deposited by gravity accessible from Mrukowa village by patch leading upstream,
flows (with low percentage of fine fraction) transporting the to the southwest. After about 1.5 kilometer the outcrop
clastic material from the littoral zone to the basin floor. Thick begins. In the vicinity the green touristic trail connects Nowy
sandstone beds are intercalated by greyish-green, thick-lay- Żmigród and Folusz. There is also a historical chapel with the
ered mudstones (up to 10%). Way of the Cross and relics of ancient castle.
1
2 3
Wybrana literatura: 31, 49, 53, 59, 203, 256,
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
332, 383, 403, 418, 419, 420
R. Kopciowski (2005)
145