Warstwy cieszyńskie w potoku Jabłonka
Baligród
w Bystrem
Lokalizacja:
województwo podkarpackie
5466
powiat leski
gmina Baligród
miejscowoS
ć Bystre
Rejon geograficzny:
Zewnętrzne Karpaty Wschodnie
Beskidy lesiste
Bieszczady Zachodnie
Jednostka geologiczna:
5464
Zewnętrzne Karpaty fliszowe
płaszczowina S
ląska
4594
Cisna
Obiekt ten położony jest we wsi Bystre, w dolnej częS
ci Zewnętrznych. W swej najbardziej północnej częS
ci profil
potoku Jabłonka, tuż przed jego połączeniem się z potokiem warstw cieszyńskich jest przecięty uskokiem przesuwczym
Rabskim w Hoczewkę. Zarówno profil w potoku Jabłonka, o znacznym przesuwie.
jak i w potoku Rabskim są doskonale odsłonięte, co pozwa- Obiekt ten jest unikalny w skali Karpat i w skali regio-
la obserwować relacje facjalne w tej częS
ci Karpat. Poza nalnej  profil odsłania najstarsze elementy litologiczne serii
odsłonięciami naturalnymi w okolicy znajdują się też czynne S
ląskiej, co dokumentuje pozycję tektoniczną poszczegól-
kamieniołomy, w których wspaniale odsłonięte są warstwy nych członów stratygraficznych.
lgockie i istebniańskie. Odsłonięcie znajduje się w pobliżu schroniska Kropiwne
Przed nasunięciem dukielskim, w obrębie jednostki i hotelu Zelmer, dwa kilometry od przystanku autobusowe-
S
ląskiej pojawia się głęboko odkłuty element tektoniczny  go. Od drogi głównej Baligród-Cisna można tu dojS
ć drogą
nazwany łuską Bystrego, która kontaktuje w częS
ci północnej bitą (ok. 500 m). W pobliżu znajduje się szlak turystyczny
z tzw. centralną depresją karpacką (elementem tektonicz- do rezerwatu  Gołoborze , który zaczyna się pod hotelem
nym, w którym występują tylko warstwy kroS
nieńskie). w Bystrem. Ponadto z Bystrego prowadzi zielony szlak
Odsłaniające się tuż przy starym tartaku (obok schroniska) turystyczny na trasie: Bystre  Rabe  Chryszczata (997
warstwy cieszyńskie, których profil ma tu kilkaset metrów, m n.p.m.).
stanowią czoło łuski Bystrego, nasuniętej tu na warstwy W przyszłoS
ci proponuje się objęcie ochroną profili
kroS
nieńskie. w obu potokach  potoku Jabłonki i Rabskim.
Istotną cechą tych odsłonięć jest pojawienie się naj-
The Cieszyn Beds in the Jabłonka Stream
starszych osadów profilu Karpat Zewnętrznych  dolno-
in Bystre
kredowych warstw cieszyńskich, wierzowskich i lgockich.
Odsłonięcia w potokach Jabłonka i Rabskim ukazują utwory
The exposure is located in the Bystre village, in the lower
1
od dolnej kredy po górny oligocen, czyli powstałe 145-23
course of the Jabłonka Stream, just above the confluence
mln lat temu (trzeba zaznaczyć, że utwory dolnej kredy
with the Rabski Stream. Apart from exposures, several quar-
pojawiają się dopiero w zachodniej częS
ci Karpat polskich,
ries operate in the neighbourhood, where perfect outcrops
w znacznej odległoS
ci od tego stanowiska). Reprezentowane
of the Lgota and the Istebna beds can be studied.
są one przez ok. 300-metrową serię ciemnobrunatnych,
The Cieszyn Beds crop out at the old sawmill, close
silnie wapnistych piaskowców S
rednio- i cienkoławicowych,
to the hostel. Their thickness reaches several hundreds of
przekładanych ciemnobrunatnymi i czarnymi łupkami ilastymi.
meters. The exposure is cut in a front of the so-called Bystre
2 Piaskowce cienkoławicowe są drobno- lub S
rednioziarniste,
slice-fold, thrusted over the Krosno Beds.
natomiast w dolnej częS
ci profilu występują doS
ć liczne
Sediments exposed in the Jabłonka and the Rabski stream
wkładki piaskowców gruboławicowych (do 1 m) o war- beds are 300-meters-thick series of dark-brown, medium- and
stwowaniu frakcjonalnym. W odsłonięciach tych możemy
thin-bedded, highly calcareous sandstones interbedded with
obserwować szereg struktur tektonicznych: fałdy typu
dark-brown and black clayey shales. Several types of tectonic
3 szewronowego, uskoki o niewielkim zrzucie, struktury
structures can be observed: chevron folds, faults of small throw,
typu  pop-up . Szereg struktur tektonicznych wskazuje
pop-up structures. Analysis of structures points out to the
na kierunek transportu tektonicznego w odsłaniających
southward tectonic transport. The strata represent time span
się utworach ku południowi, co jest rzadkie w Karpatach
from the Lower Cretaceous to the Upper Oligocene.
128
Bystre
1
3
Wybrana literatura: 111, 153, 255,
340, 348, 413
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
2
L. Jankowski (2005)
129