2010-11-12
Stan techniczny instalacji mieszkaniowych w Polsce
Okres technicznej sprawności instalacji elektr. - około 30 lat.
Jest on dłuższy, niż okres wprowadzania zmian norm i przepisów
związanych z postępem techniki.
Nie ma problemu, gdy instalacje można łatwo przystosować do nowych
wymagań. Gorzej, gdy różnice dotyczą spraw zasadniczych, a ich
usunięcie staje się trudne technicznie
i bardzo kosztowne.
Taką właśnie sytuację mamy obecnie w Polsce.
Instalacje elektryczne wykonane do 1995 r. zgodnie z ówczesnymi
przepisami nie odpowiadają współczesnym wymaganiom.
KONIECZNOŚĆ MODERNIZACJI INSTALACJI
MIESZKANIOWYCH
Przyczyny, dla których instalacje sprzed 1995 r.
nie odpowiadają współczesnym wymaganiom:
1. powszechnie stosowano przewody o żyłach aluminiowych (względy
oszczędnościowe) i o przekrojach 1.5 mm2,
wyższe straty energii niż w przewodach miedzianych, mniejsza
trwałość, mniejsza niezawodność (bezpieczeństwo !),
2. przewody miedziane stosowano rzadko, a ich przekrój nie przekraczał
6 mm2,
zużycie miedzi na 100 m2 powierzchni mieszkalnej w 1995 r.:
Polska - 12,5 kg Europa - 30 kg USA - 53 kg
3. stosowano sieci i instalacje typu TN-C (4-żyłowe w części trójfazowej i
2-żyłowe w części jednofazowej),
1
2010-11-12
4. mostkowano przewód neutralny z zaciskiem (kołkiem) ochronnym w
gniazdkach wtyczkowych,
5. zbyt mała moc obliczeniowa na mieszkanie (4 kW) i zbyt małe
współczynniki jednoczesności  niewystarczające przekroje i
obciążalności prądowe przewodów do obecnych obciążeń,
6. zbyt mała liczba obwodów odbiorczych w mieszkaniu (zazwyczaj tylko
dwa),
7. przestarzała aparatura łączeniowa i zabezpieczająca,
8. niestosowanie wyłączników różnicowo-prądowych jako urządzeń
ochrony przeciwporażeniowej.
Instalacja elektryczna w przeciętnym mieszkaniu:
niezgodnie
z normami
2
2010-11-12
Zagrożenia i ograniczenia związane z istniejącym stanem
instalacji mieszkaniowych:
" upalenie lub uÅ‚amanie przewodu ochronno-neutralnego Ä…ðmożliwe
porażenie prądem przy całkowicie sprawnych urządzeniach elektrycznych,
230 V
230 V
Zagrożenia i ograniczenia związane z istniejącym stanem
instalacji mieszkaniowych (kontynuacja):
" możliwość porażenia wskutek zamiany przewodów L i PEN
w gniazdach wtyczkowych podczas napraw,
ok.
! !
3
2010-11-12
Zagrożenia i ograniczenia związane z istniejącym stanem
instalacji mieszkaniowych (kontynuacja):
" duża awaryjność instalacji (upalenia i ułamania przewodów w zaciskach
gniazd, puszek rozgałęz
nych, łączników),
" niebezpieczeństwo pożaru wskutek przeciążeń przewodów,
" niemożliwość zainstalowania wyłączników różnicowo-prądowych
(bo brak wydzielonego przewodu PE),
" niemożliwość przyłączenia nowych odbiorników energii zwłaszcza o
większych mocach znamionowych,
" duże straty energii w przewodach zasilających
(małe przekroje = duże rezystancje = straty energii),
" konieczność stosowania rozgałęziaczy i przedłużaczy
(oprócz uciążliwości - zagrożenie przeciążeniem przewodów).
Niektóre wymagania dot. nowoczesnych instalacji elektrycznych
zapewniających komfort i bezpieczeństwo użytkowania:
" stosowanie przewodów miedzianych, a nie aluminiowych, o dużej
obciążalności prądowej (przewidywanej w perspektywie nawet 30 lat),
np. przewody wlz nie mniejsze niż 10 mm2
" stosowanie układu z osobnym przewodem ochronnym PE
(czyli układ TN-C-S)
" duża liczba obwodów odbiorczych (5 7 w dużych mieszkaniach)
" duża liczba obwodów wydzielonych (kuchenka, pralka, zmywarka,
podgrzewacz wody itd.)
" duża liczba gniazd wtyczkowych (3 5 w pokojach, 7 9 w kuchni)
i wypustów oświetleniowych (po 2 3 w każdym pomieszczeniu)
" wyłączniki różnicowo-prądowe jako zabezpieczenia przeciwporażeniowe
4
2010-11-12
Zasada działania wyłącznika różnicowo-prądowego
Parametry wyłączników:
" prąd znamionowy ciągły
IN (od 6 do 125 A)
" prąd różnicowy I
N
(10, 30, 100, 300, 500 mA)
5
2010-11-12
Niektóre przypadki zagrożeń i zasada działania ochrony
przeciwporażeniowej z zastosowaniem wyłączników różnicowo-prądowych
Instalacja spełniająca współczesne wymagania norm i przepisów:
6
2010-11-12
Inne zabezpieczenia instalacji elektrycznej
wyłącznik nadprądowy
(potocznie - bezpiecznik automatyczny)
dawniej obecnie
stosowany dawniej
bezpiecznik topikowy
Zasada działania wyłącznika automatycznego
Wyzwalacz
elektromagnetyczny:
1 - rdzeń elektromagnesu
2 - cewka elektromagnesu
3 - sprężyna
4 - zamek wyłącznika
5 - styki główne
7
2010-11-12
Charakterystyki pasmowe wyłączników
instalacyjnych nadprÄ…dowych typu B, C i D
- Granica zadziałania termicznego:
od 1,13 do 1,45 krotności prądu
znamionowego wyłącznika .
- Obszar zadziałania wyzwalaczy
elektromagnetycznych: rysunek.
Przeznaczenie:
" B - do zabezpieczenia obwodów
oświetleniowych, gniazd wtykowych,
" C - do zabezpieczenia przed
skutkami zwarć i przeciążeń urządzeń
elektroenergetycznych o dużych
prÄ…dach rozruchowych (silniki,
transformatory),
" D - zabezpieczenie urządzeń o
bardzo dużych prądach rozruchowych
(silniki o ciężkim rozruchu,
transformatory, grupy lamp
oświetleniowych).
Izolowane przewody elektryczne
Budowa:
- żyła przewodu umożliwia przepływ prądu przy możliwie jak najmniejszych
stratach.
2
Obecnie w instalacjach o przekroju żyły do 6 mm stosuje
się wyłącznie miedz
.
- izolacja żył niedopuszczanie do kontaktu otoczenia z żyłą
(tworzywa sztuczne, guma, przędza, lakier)
- powłoki ochronne ochrona żyły i izolacji przed uszkodzeniem mechanicznym
oraz korozyjnym oddziaływaniem środowiska
W systemie sieciowym TN-S instalacja powinna być wykonana z przewodów:
" w instalacji 1-fazowej : 3 żyłowych
(przewód ochronny, neutralny, fazowy)
" w instalacji 3-fazowej : 5 żyłowych
(w tym trzy przewody fazowe).
8
2010-11-12
W celu wyróżnienia poszczególnych żył w przewodach wielożyłowych stosuje się różne
barwy izolacji. Ściśle określone kolory zostały przypisane tylko następującym żyłom:
" PE - przewód ochronny, kolor żółtozielony
" N - przewód neutralny, kolor niebieski (jasnoniebieski),
podłącza się go zwykle do prawego styku gniazdka elektrycznego
" L1, L2, L3 - przewody fazowe, dowolne różne kolory, z wyjątkiem
wyżej wymienionych.
Przekroje przewodów, jakie należy stosować, uzależnione są od różnych czynników:
" rodzaju zasilanego obwodu (mocy odbiorników),
" sposobu prowadzenia instalacji (w tynku, na tynku, w rurkach,
w korytkach, w listwach instalacyjnych),
" długości instalacji,
" rodzaju pomieszczenia, w którym instalacja jest układana
(wilgoć, temperatura, zagrożenie wystąpienia pożaru czy wybuchu).
Mieszkaniowe przewody instalacyjne
9
2010-11-12
Oznaczenie przewodu - składa się z liter i cyfr.
Litera określa:
" przeznaczenie przewodu
" materiał żyły i sposób jej wykonania (drut, linka)
" materiał izolacji żyły
" rodzaj i materiał powłoki
Cyfra:
pierwsza cyfra = dopuszczalne napięcie pracy przewodu
druga cyfra = liczba i przekrój żył
znormalizowane przekroje w mm2 :
0.35 0.5 0.75 1 1.5 2.5 4 6 10 16 25 35 50 70 95
Niektóre oznaczenia przewodów
Duże litery Małe litery
A - żyła aluminiowa a - oplot odporny na wpływy
atmosferyczne i chemiczne
D - drut
c - izolacja ciepłoodporna
F - linka stalowa, uzbrojenie stalowe
d - przewód odporny na wpływy atmosf.
G - izolacja gumowa
g - przewód giętki
K - kabel elektroenergetyczny
o - przewód okrągły
L - linka
p - przewód płaski
M - przewód mieszkaniowy
t - przewód wtynkowy
W - przewód warsztatowy
w - przewód na wysokie napięcie
Y - polwinit
YKY - kabel z miedzianymi żyłami, z
izolacją i powłoką polwinitową
X - polietylen
Np. DY-250 3x1,5
LYgd 1x6
ALY-750 3x16
10