Jak, gdzie i co jadaj± bohaterowie literaccy

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Jak, gdzie i co jadają bohaterowie literaccy?
Przedstaw motyw sztuki kulinarnej
w tekstach literackich różnych epok.

Bibliografia podmiotu

•

• O zachowaniu się przy stole (Ti-

schzucht w wersji oryginalnej),
anonimowy tekst z kręgu lite-
ratury niemieckiej

•

• Przecław Słota,

Przecław Słota,

Wiersz o chlebowym stole zna-
ny również jako Wiersz o zacho-
waniu się przy stole

•

• Jędrzej Kitowicz,

Jędrzej Kitowicz,

Opis obyczajów za panowania
Augusta III

•

• Jan Chryzostom Pasek,

Jan Chryzostom Pasek,

Pamiętniki

•

• Ignacy Krasicki,

Ignacy Krasicki,

Pijaństwo

•

• Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Pan Tadeusz

•

• Eliza Orzeszkowa,

Eliza Orzeszkowa,

Nad Niemnem

•

• Henryk Sienkiewicz,

Henryk Sienkiewicz,

Potop

•

• Władysław Stanisław Reymont,

Władysław Stanisław Reymont,

Chłopi

•

• Zofia Nałkowska,

Zofia Nałkowska,

Granica

•

• Stefan Żeromski,

Stefan Żeromski,

Przedwiośnie

•

• Honoriusz Balzak,

Honoriusz Balzak,

Ojciec Goriot

Temat obszerny, a przy tym niezwykle barwny i wdzięczny. Spektrum utworów ogromne.
Właściwie w każdym tekście literackim o charakterze obyczajowym znajdziesz coś na
temat kuchni, bo to nieodłączna część ludzkiego życia. Możesz w głównej mierze wyko-
rzystać znane Ci pozycje z kanonu obowiązkowego i to niewątpliwy plus tematu. Pro-
blem w tym, że w trakcie lektury nie przywiązywałeś pewnie do tego motywu aż tak
szczególnej wagi, jak do fabuły, postaci, problematyki itp. Jeśli chcesz podjąć się reali-
zacji tego tematu na maturze ustnej, musisz nastawić się na dość żmudną pracę poszuki-
wacza i tropiciela motywów sztuki kulinarnej w przeróżnych tekstach. Ponadto temat
wymaga sporej rzetelności i dobrej pamięci. Trzeba będzie w trakcie prezentacji przy-
wołać mnóstwo szczegółów, bo cały urok tematu polega na uwydatnieniu urody detali,
ważne więc, by nie pomieszały Ci się rodzaje potraw, trunków, sposoby serwowania,
maniery przy stole itd. przedstawione w poszczególnych tekstach literackich.

Inne możliwe sformułowania tematu

• Sztuka kulinarna jako przejaw kultury i obyczaju. Omów temat, odwołu-

jąc się do tekstów literackich różnych epok.

• Obrazy sztuki kulinarnej okazją poznania kultury społeczeństwa czy pre-

tekstem do jego demaskacji? Omów różne funkcje motywu w literaturze.

PREZENTACJA

Strategie wstępu

Materiał rzeczowy jest bardzo obszerny, dlatego musisz się zdecydować na prezentację
według określonego klucza, bo wszystkiego powiedzieć nie zdążysz.

Wariant 1

Zwróć uwagę na ważność tematu. Postaw tezę, że wbrew pozorom motyw sztuki kulinar-
nej nie musi być w tekście jedynie elementem ubarwiającym fabułę, chociaż nierzadko
tak jest, ale spełnia inne ważne funkcje:

• przede wszystkim poznawczą, bo jest częścią kultury, obyczaju, tradycji, daje pojęcie

o życiu ludzi w różnym czasie,

• demaskatorską, bo w niejednym tekście fakt, jak i co się jada, stanowi przedmiot

satyry, krytyki, obnaża pewne cechy charakteru, mentalność, nawyki, przyzwyczaje-
nia, odsłania obraz świata w krzywym zwierciadle.

Wariant 2

Rozpocznij od anegdoty – przywołaj jakiś humorystyczny epizod, na przykład z Lalki,
kiedy to Wokulski podczas obiadu u Łęckich z premedytacją jadł rybę nożem, by zbul-
wersować Izabelę, a przy okazji ośmieszyć arystokrację hołdującą niewolniczo sztyw-
nym zasadom etykiety. Inny dobry przykład znajdziesz w Mistrzu i Małgorzacie. Przypo-

Prezentacje maturalne

Ucz się z

mnij sobie motyw jesiotra „drugiej świeżości”, serwowanego na balu literatów, który był
wymownym symbolem tragikomicznej radzieckiej rzeczywistości. Zabawne epizody
posłużyć mogą postawieniu tezy o ważności motywu sztuki kulinarnej w literaturze, o jej
funkcjach. Takimi anegdotami na pewno wzbudzisz sympatię komisji.

Strategia rozwinięcia

Możesz pokazać, jak, gdzie i co jadają różne stany, ukazując tym samym poprzez motyw
sztuki kulinarnej różnice w kulturze i obyczaju poszczególnych warstw społecznych, zatem:

Rycerstwo

Przywołaj następujące teksty:

O zachowaniu się przy stole

O zachowaniu się przy stole, tytuł oryginału Tischzucht

Tischzucht

W tym niemieckim utworze anonimowy autor formułuje pierwsze aczkolwiek mocno
prymitywne zasady rycerskiego savoir-vivre’u, zdradzające fakt, że kultura zachowania
się przy stole w średniowieczu pozostawiała wiele do życzenia. Wskazówki są jasne,
mianowicie: jedz własną łyżką, jeśli nadgryzłeś chleb, „nie wtykaj” go z powrotem do
wspólnej misy, nie wrzucaj do niej obgryzionych już kości, nie chrząkaj, nie mlaskaj, nie
posapuj, nie wysmarkuj nosa w obrus, nie dłub w uchu, wreszcie: myj ręce!

Wiersz o chlebowym stole

Wiersz o chlebowym stole Przecława Słoty znany jako Wiersz o zachowaniu się przy stole

Wiersz o zachowaniu się przy stole

Polski savoir-vivre nie różni się wiele od niemieckiego odpowiednika. Jego autor, nieja-
ki Słota opisuje prostacki sposób zachowania przy stole polskiego rycerstwa: grubiań-
stwo, brak ogłady, przepychanie się do misy łokciami i wybieranie najlepszych dla siebie
kąsków, podkradanie z talerza sąsiadowi, obżarstwo ponad miarę, brak szacunku dla
płci pięknej… Co ciekawe, autor daje rady także kobietom; przypomina, by nie kroić
grubych kawałków, jeść małymi kęsami i tylko tyle, aby zaspokoić głód.

Wypowiedź możesz wzbogacić informacjami z książek Normana Davisa i Claudie Du-
hamel-Amado o rozpowszechnionym w średniowieczu zwyczaju jadania ze wspólnej
misy, gdzie mięso brano palcami, a noża używano tylko do krojenia grubych pajd chleba.
Dodaj, że widelec wprowadzono dopiero w renesansie. Ciekawostką jest, że w XI wieku
bizantyjska księżniczka, która przyjechała do Wenecji na swój ślub i jadła złotym widel-
cem, została skarcona przez biskupa za aspołeczne zachowanie.

Szlachta

Utrwalił się w literaturze epoki sarmackiej wzorzec staropolskiej biesiady przy dobrym
winie i muzyce, o której mówił już Jan Kochanowski w swoich pieśniach. Zacytuj w tym
miejscu Pieśń IX z Ksiąg I:

Rozkaż, panie, czeladzi,

Niechaj na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają.

W wielu jednak przypadkach scenariusz takowych biesiad miał znacznie gwałtowniej-
szy i nie zawsze przewidywalny przebieg, szlachta nie znała miary w jedzeniu i piciu
i właśnie takie prymitywne aczkolwiek barwne wzorce biesiadne polskiej szlachty notu-
je literatura. Znajdziesz je w:

• Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska
• Opisie obyczajów za panowania Augusta III Jędrzeja Kitowicza
• Satyrze Pijaństwo Ignacego Krasickiego
• Trylogii Henryka Sienkiewicza

W tych książkach możesz na przykład znaleźć ciekawostki mówiące o tym, że trakcie
biesiady nad każdym gościem stał pachołek z gąsiorem wina i dolewał nieustannie. Tra-
dycją stało się wznoszenie toastów za czyjeś zdrowie i tłuczenie kielicha po wypiciu

Bibliografia przedmiotu

• Norbert Elias, Przemiany obycza-

jów w cywilizacji Zachodu

• Norman Davis, Europa

• Jacques Le Goff (red.), Człowiek

średniowiecza

• Claudie Duhamel-Amado, Gene-

viev Brunel-Lobrichion, Życie co-
dzienne w czasach trubadurów

• Jan Bystroń, Dzieje obyczajów

w dawnej Polsce

• Anna Zadrożyńska, Światy, zaświa-

ty. O tradycji świętowań w Polsce

• Władysław Kopaliński, Słownik

mitów i tradycji kultury

Prezentacje maturalne

Ucz się z

trunku. Jeśli ktoś usiłował wymknąć się ukradkiem, goniono go i nakłaniano do picia.
Efektem – zabawne sceny, jakie opisuje choćby ksiądz Kitowicz: staczanie się po scho-
dach, wybijanie zębów, wszczynanie burd i awantur. Honorem dla gospodarza było, by
nikt nie opuścił zabawy trzeźwy. Niewypełnienie toastu uchodziło za nietakt, a upijanie
się należało do dobrego tonu. Przywołaj w tym miejscu opis imienin z satyry Pijaństwo,
kiedy to goście, obawiając się niestrawności po spożyciu szynki, opróżnili niezliczoną
ilość butelek wina. Przypomnij scenę z Potopu Sienkiewicza, w której kompani Kmicica
ucztę mocno zakrapianą alkoholem zakończyli strzelaniem do portretów przodków.
Wiele ciekawych informacji znajdziesz w książce Jana Bystronia.

Ziemiaństwo i arystokracja

Potomkowie sarmackiej szlachty, tak zwani obywatele ziemscy w XIX wieku kultywo-
wali zwyczaje swoich przodków w mniej lub bardziej doskonałych formach. Wiele tego
rodzaju opisów zarówno w konwencji idealizującej jak i satyrycznej znajdziesz w zna-
nych Ci lekturach:

idealizująco

Pan Tadeusz

Pan Tadeusz Adama Mickiewicza

Prawdziwa skarbnica imponująco barwnych obrazów sztuki kulinarnej. Znajdziesz tu opisy:

• Śniadania w domu Sędziego, podczas którego panował mały nieporządek. Pan

domu go nie pochwalał, ale tolerował. Młodsi z talerzami chodzili po pokojach,
rozmawiając przy tym o sztuce myśliwskiej, starsi siedzieli za stołem. Podawano
wędliny wędzone dymem jałowcowym, tłuste półgęski, kumpie, ozorki, na końcu
spożywano zrazy. Oddzielnym rytuałem było picie kawy. Serwowano ją bardzo wy-
twornie, w porcelanowych filiżankach. Do każdej podawano oddzielny garnuszek
ze świeżą śmietanką. Starsze panie po śniadaniu pijały zabielane piwo, w którym
pływały grudki twarogu.

• Obiadu, który odbył się po grzybobraniu. Wówczas domownicy siedzieli w ustalonym

porządku, „Podkomorzy najwyższe brał miejsce za stołem”. Ksiądz Robak odmawiał
pacierz po łacinie. Zanim wszyscy usiedli podawano wódkę a następnie serwowano
chołodziec litewski i inne potrawy, spożywane „milczkiem” i „żwawo”.

• wieczerzy, która miała miejsce w zamku Horeszków. Goście wchodzili w odpowied-

nim porządku i stawali kołem, witał ich Podkomorzy, a Sędzia wskazywał im miejsce
i błogosławił stół, czyniąc znak krzyża. Przystępowano do wieczerzy, rozpoczynając
od chłodnika, po którym „szły raki, kurczęta, szparagi,/ W towarzystwie kielichów
węgrzyna, malagi…” Słychać było co chwila pukanie korków i brzęki talerzy.

Nie zapomnij o scenie warzenia bigosu według specjalnej receptury. Był to swoisty ry-
tuał, kończący polowanie.

satyrycznie

Nad Niemnem

Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej

Przywołaj obraz imienin Emilii: do stołu zasiadło około czterdziestu osób. Podawano na
staroświeckiej porcelanie, kryształach i srebrach, świadczących o niegdysiejszej świet-
ności domu. Serwowano między innymi polędwicę, kurczęta, galaretę, szparagi i bisz-
kopty. Deser spożywano w salonie. Składał się z kawy i różnego rodzaju likierów: mara-
skino, różanego i kawowego. Nad sprawnością obsługi czuwała Marta, siostra
Korczyńskiego, która wobec całej parady zachowywała wyraźny dystans, widząc w niej
przejaw pozerstwa i próżniactwa. Zauważ, że autorka nie uwodzi barwnym opisem po-
traw, imieniny pani domu są raczej pretekstem do charakterystyki środowiska ziemiań-
skiego; ukazania jego zróżnicowania majątkowego, horyzontów myślowych, nieporad-
nego naśladowania wielkopańskich manier, prostactwa niektórych gości. Z sarkazmem
pisarka zauważa, jak gościom trudno wstać od stołu z racji przesadnego apetytu, jak
rozmawia się tylko o zagranicznych podróżach, jak niektóre panie silą się na konwersa-
cje w języku francuskim. W konsekwencji otrzymujemy satyryczno-karykaturalny obraz
polskiego ziemiaństwa na kresach.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Przedwiośnie

Przedwiośnie Stefana Żeromskiego

Przywołaj na wstępie sąd krytyki, że Przedwiośnie przedstawia Soplicowo w karykatu-
rze. Podkreśl styl, w jakim autor opisuje celebrację posiłków w dworze Wielopolskich
w Nawłoci. Żeromski parodiuje obraz śniadania w Soplicowie, wymieniając rejestr
spożywanych potraw przy użyciu wyrazów zdrobniałych w przesadnym zagęszczeniu.
A zatem czytamy, że były tam ciasteczka, rogaliki i masełko, nie zapominano też o ka-
wusi, którą podawał służący Maciejunio. Wnosił uroczyście tacę z kamiennymi imbry-
kami i garnuszkami wypełnionymi śmietanką, by uzyskać odpowiedni „ kożuszek”. Do
tego słoiki z miodem i konfiturami, soki i inne tego typu delicje. Przy domownikach
uwijał się cały tabun pokojówek i tak zwanych podręcznych, by w każdej chwili usługi-
wać jaśnie państwu. Na obiadek baraninka albo kurczątka, wkrótce potem five o’oclock
tea z „tymi chlebkami żytnim i pszennym, z owym masełkiem nieopisanym i świeżym,
z tymi ciasteczkami suchymi” i oczywiście „kawuńcia biała”, która stanowiła „specia-
lite de la maison” nawłockiego dworu. Wieczorem „domowe serki owcze, obce, ostre
zielone jabłka” i „jakieś tam malusieńkie kieliszeczki z czymś tam ciemnowiśnio-
wym”. Zaznacz wyraźnie ironię autora, zwróć uwagę, że opis nieustającej celebracji
posiłków służy celom demaskatorskim. Jak się okazuje, poprzez motyw sztuki kulinar-
nej można też demaskować.

Granica

Granica Zofii Nałkowskiej

Wymień specjały, jakie przygotowywała Bogutowa hrabiostwu Tczewskim, mianowicie
były to długie ryby, wypukłe ptaki, chropowate pieczenie, pasztety, sarnina przekładana
płatkami ananasa, sałatki, galaretki itp. Wszystko ułożone „malowniczo na srebrnych
półmiskach w elipsie garniturów, w polewie majonezów i sosów holenderskich”. Do tego
wina dobrane z wiedzą protokołu, na deser lody w gorącym cieście. Gdyby nie wzmianka
o tym, że przyrządzająca je kucharka nie miała prawa przekroczyć granicy kuchni i wejść
na salony, te apetyczne detale kulinarne dodawałyby powieści trochę ponętnego kolory-
tu. Umiejscowione w szerszym kontekście stają się znakami stosunków społecznych,
pretekstem do ukazania barier dzielących ludzi różnych warstw. Stąd ironia autorki,
opisującej najdrobniejsze szczegóły menu Tczewskich: barwy i kształty, zapachy, smaki,
nawet konsystencję potraw.

Mieszczaństwo

W książce Człowiek średniowiecza znajdziesz wiele szczegółów dotyczących obyczajo-
wości mieszczan. Okazuje się, że ta warstwa społeczna, pogardzana w tym czasie przez
wyższe stany, dawała znacznie lepszy przykład zachowania się przy stole niż osławione
rycerstwo: „Mieszczanin uczył się więc jeść z umiarem, bez zbytniego przy tym hałaso-
wania, nabierać sobie potrawy…” Obrazy literackie późniejszych epok nie potwier-
dzają tak pochlebnego wizerunku. Poszukaj ich w znanych Ci utworach:

Ojciec Goriot

Ojciec Goriot Honoriusza Balzaka

Znajdziesz tu nie tyle rozbudowany jadłospis, co opis otoczenia, w jakim jadali stołowni-
cy pensjonatu pani Vauquer: nędzny salon ze stojącym na środku stołem imitującym
marmur. Na nim stary serwis z białej porcelany z pozacieranymi już złotymi wzorami.
Pokój miał lichą podłogę i takież same meble. Stołowników bawił wiszący na ścianie
obraz przedstawiający mitologiczną scenę uczty wydanej przez nimfę Kalipso dla Tele-
maka, bo był jaskrawym zaprzeczeniem menu, jakie serwowała pani Vauquer. Jeszcze
gorzej przedstawiała się jadalnia: lepkie półki z pożółkłymi, wyszczerbionymi karafka-
mi, stosy fajansowych talerzy, poplamione serwety, długi stół pokryty tłustą ceratą, kula-
we krzesła, przepalone piecyki do grzania półmisków, wszystko „spróchniałe, przegniłe,
zżarte, kulawe, ślepe, chrome, dychawiczne…”, opis otoczenia nie pozostawia wątpli-
wości co do jakości potraw spożywanych przez pensjonariuszy.

Granica

Granica Zofii Nałkowskiej

Możesz wykorzystać mało apetyczny opis imienin pani Kolichowskiej, właścicielki ka-
mienicy. Podawano wówczas tort orzechowy, białą kawę z ciastkami i specjalnie na tę
okazję właścicielka z żalem wyjmowała ze spiżarni dwie butelki wina porzeczkowego.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Podkreśl, że autorka motyw imienin wykorzystuje jako okazję do charakterystyki środo-

wiska mieszczańskiego. Czyni ze spotkania towarzyskiego coś w rodzaju ponurego i żało-
snego widowiska, parady wiedźm. Z sarkazmem obnaża zakłamanie i brak znajomości za-
sad etykiety, choćby poprzez opis degustacji, podczas której zgromadzone damy krygowały
się, że kawałki tortu są takie duże, a mieszając kawę, łyżeczki pozostawiały w filiżankach.

Chłopi

Nieocenioną kopalnią wiedzy na ten temat jest, oczywiście, powieść Reymonta. W Chło-
pach motyw sztuki kulinarnej spełnia funkcje poznawcze, stanowi przejaw kultury i oby-
czaju, ubarwia fabułę powieści. Znajdziesz tutaj opisy:

• Uczty weselnej: na początku zanim goście zasiedli do stołu roznoszono wódkę i placki

położone na przetakach. Następnie wnoszono gorące potrawy między innymi rosół
z ryżem i słone flaki. Towarzyszyły temu przeróżne wesołe przyśpiewki zachwalające
weselne jadło. Przy kominie przygrywała orkiestra. Chłopi jedli „przystojnie, wolno,
w milczeniu prawie”. Słychać było mlaskanie, siorbanie, skrzybot łyżek. Kiedy zaspo-
kojono pierwszy głód, znowu przepijano alkoholem. W następnej kolejności szły da-
nia mięsne, a na zakończenie dla wybranych gości podawano krupnik zaprawiony
miodem i korzeniami a reszcie nie żałowano okowity i piwa. Nie było chłopa, który by
z wesela Boryny wyszedł trzeźwy.

• wigilii: na stole Macieja Boryny znalazły się takie oto potrawy: kwas buraczany goto-

wany na grzybkach, śledzie w mące smażone na oleju konopnym, pszenne kluski z ma-
kiem, kapusta z grzybami, a na koniec prawdziwy przysmak: racuszki z gryczanej mąki
z miodem uprażone w makowym oleju. Przegryzano prostym chlebem, bo jadłospis
musiał być postny, dlatego nie jedzono ani placka, ani strucli, bo te pieczono zazwyczaj
na maśle. Nastrój panował uroczysty, jedli, milcząc, więc ino „skrzybot łyżek o wręby się
rozlegał i mlaskanie”. Stawiano dodatkowy talerz i hołdowano zwyczajowi, że w Wigi-
lię nikt nie może pozostać bez dachu nad głową, dlatego udzielono gościny Jagustynce.
Na koniec Jagna przygotowała kawę, którą pito, słuchając opowieści wigilijnej Rocha.

• Śniadania wielkanocnego: „I pojadali z wolna, w cichości smakując święconego…”

A jedli przede wszystkim kiełbasy przyprawione dobrze czosnkiem i przepijali ostro
gorzałką. Posiłek trwał długo, bo po okresie ścisłego postu chcieli jak najwięcej zmie-
ścić i jak najdłużej „czuć w gębie smakowitości”.

Strategia zakończenia

Możesz zakończyć stwierdzeniem, że motyw sztuki kulinarnej jest wszechobecny w lite-
raturze różnych epok. Niewątpliwie dodaje kolorytu każdej książce bez względu na
funkcje, jaką mu przeznaczył autor. Przegląd poszczególnych tekstów dowodzi, jak bar-
dzo uległy zmianie formy zachowania się przy stole od średniowiecza, kiedy nie używa-
no widelca i jedzono ze wspólnej misy, do czasów epoki nowożytnej, w której kult stołu
zaczął przejawiać się w niezwykle wytwornych i nierzadko przesadnych formach.

Zaznacz również, że zaprezentowane przez Ciebie teksty pokazują ogromną różno-

rodność zwyczajów obowiązujących przy stole, obrazują różnice kulturowe w obrębie
poszczególnych warstw społecznych.

Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi

• Przede wszystkim cytuj! Głównie Pana Tadeusza,

Przedwiośnie, Granicę. Obrazowy, mistrzowski język
pisarzy ożywi Twoją wypowiedź, uważaj, aby nie za-
mieniła się w wyliczankę potraw.

• Możesz wykorzystać kasety wideo i zaprezentować

krótkie fragmenty filmów przedstawiające sceny bie-

siadowania np. w Panu Tadeuszu Andrzeja Wajdy,
Chłopach Jana Rybkowskiego, itp.

• Wykorzystaj zdjęcia z albumów etnograficznych po-

kazujących zwyczaje przy stole np. album Anny Za-
drożyńskiej, Światy, zaświaty. O tradycji świętowań
w Polsce.

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Przykładowy plan prezentacji

Ramowy plan wypowiedzi

Określenie problemu

Wskazanie różnych funkcji motywu sztuki kulinarnej w literaturze

Kolejność prezentowanych argumentów

Ukazanie zwyczajów kulinarnych różnych stanów

• Rycerstwo – utwory Tischzucht, O zachowaniu się przy stole

• Szlachta – Pamiętniki Paska, Opis obyczajów Kitowicza, Pijaństwo Krasickie-

go, Trylogia Sienkiewicza

• Ziemiaństwo i arystokracja:

•

idealizująco – Pan Tadeusz Mickiewicza

•

satyrycznie – Nad Niemnem Orzeszkowej, Przedwiośnie Żeromskiego, Gra-
nica Nałkowskiej

• Mieszczaństwo – Ojciec Goriot Balzaka, Granica Nałkowskiej

• Chłopi – Chłopi Reymonta

Wnioski

Literatura jako obraz zmian w kulturze i obyczajach kulinarnych na przełomie epok.

Literatura jako obraz różnic w kulturze i obyczaju poszczególnych warstw spo-

łecznych.

O co może zapytać komisja?

Jak Ci się wydaje, czy postęp techniczny wpływa w jakiejś mierze na zwyczaje
kulinarne we współczesnym świecie?

Proponowana odpowiedź

Z pewnością tak i to nie zawsze pozytywnie. Wszelkie atrybuty techniki, w tym
także lodówka, kuchenka mikrofalowa, mikser czy inne wynalazki usprawnia-
jące pracę w kuchni oszczędzają niewątpliwie nasz czas, ale sprawiają, że nie
przywiązujemy na co dzień tak wielkiej wagi do celebracji posiłków. Ponadto
mamy obecnie wszelkiego rodzaju półprodukty, to absolutne zaprzeczenie sztuki
kulinarnej poprzednich wieków. Postęp techniczny w dziedzinie kuchni wpływa
negatywnie na tradycje kulinarne, odbiera im magię, tajemnicę.

Podawałeś przykłady tekstów, w których motyw sztuki kulinarnej służył za-
biegom demaskatorskim. Co uprawnia do takiej tezy?

Proponowana odpowiedź

Przede wszystkim język, styl, jakim posługują się autorzy wymienionych utwo-
rów. Na przykład w przypadku Przedwiośnia będzie to jaskrawe nagromadze-
nie wyrazów zdrobniałych. To zdradza prześmiewcze zamiary pisarza. Twórcy
tacy jak Żeromski, Nałkowska czy Orzeszkowa piszą z wyraźnym dystansem,
ironią, są kąśliwi, kpiarscy, odważnie manifestują swoje przekonania.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poradnik jak gdzie i co ;)
Gdzie co i jak w emu
Co jak gdzie i dlaczego - Projekt 1 i 2(1), automatyka i robotyka, biomechanika i robotyka
A PRZECIEŻ MOGLI BYĆ SZCZĘŚLIWI CO SPOWODOWAŁO, ŻE NIEKTÓRZY BOHATEROWIE LITERACCY TRACILI SZNS
Gdzie co i jak w emu
Klub Passata 35i MFA co, jak, gdzie i po co
Jak stuningować K850i poradnik gdzie co wgrać
Imiona postaci literackich – czyli jak powinni nazywać się bohaterowie Twojej powieści
Państwo jako najwyższa wartość narodowa w widzeniu bohaterów literackich różnych epok, prezentacje
Wpływ pieniądza na życie bohaterów literackich Zanalizuj problem na wybranych przykładachx
Zbrodnia jako motyw literacki różny stosunek do niej bohaterów literackich wybranych epok
powinowactwo duchowe bohaterow literackich
BOHATER LITERATURY ANTYCZNEJ A ODRODZENIOWA
gotowce7, Bohaterowie literaccy w sytuacji wyboru , "Uczyniwszy na wieki wybór, w każdej chwili
Miłość, W kręgu miłości i nienawiści - o bohaterach literackich, których rozumiem, podziwiam, oskarż
Znani mi bohaterowie w literaturze XIX i XX wiek, P-Ż
prezentacja Dziecko jako bohater literacki i temat malarski – porównaj różne ujęcia tego motywu

więcej podobnych podstron