Notatka: Maja Pęczak

Wyższe procesy psychiczne (Dollard i Miler, Osobowość i psychoterapia)

Czynność instrumentalna a reakcje sygnałotwórcze

•

Funkcje reakcji sygnałotwórczych:

o

Tworzenie sygnału, skłanianie organizmu do odpowiedniej reakcji

•

Generalizacja reakcji: związanie tej samej reakcji sygnałotwórczej z z dwoma (lub więcej) bodźcami

•

Różnicowanie: powiązanie odmiennych reakcji sygnałotwórczych z podobnymi przedmiotami/bodźcami

•

Strukturalizacja – dzięki niej reakcje na ten sam sygnał słowny mogą być różne, kiedy pojawia się on w

kontekście odmiennych sygnałów pochodzących z otoczenia

•

Antycypacyjne reakcje spełniające – pewne reakcje sygnałotwórcze, które zostały skojarzone z celem, będą

przesuwać się na początkowe miejsce tej sekwencji i dostarczą sygnałów, mających wybiórczy wpływ na

nasze reakcje. Różnią się znacznie od sekwencji reakcji instrumentalnych tym, że w inst. szereg reakcji może

wystąpić tylko w jednej sekwencji, prowadzącej od problemu do celu. Natomiast r. s. kolejność kroków

pośredniczących może być różna, wewnętrzne rozwiązywanie problemu rozpoczyna się od celu (od celu

wstecz). Wiąże się to z planowaniem.

•

Trzy poziomy generalizacji i różnicowania:

1.

Oparte na wrodzonych podobieństwach i różnicach: tendencja do generalizacji (czyli gradient

wrodzonej generalizacji bodźca:P ciekawe czy panowie Dollard i Miller mieli jakąś nieuświadomioną

potrzebę tworzenia nowych, dziwnych pojęć). Im bardziej podobny bodziec tym większa generalizacja.

Np. jeżeli dziecko skaleczyło się nożem to będzie unikało przedmiotów podłużnych, ostro

zakończonych, np. może też czarnych, jeżeli rękojeść noża miała taki kolor; brak reakcji

sygnałotwórczych.

2.

Wrodzone podobieństwa i różnice zostają zwiększone przez odpowiednie oznaczenia słowne i inne

reakcje sygnałotwórcze: jeżeli dziecko zna pojęcia zimny-gorący, to jeśli oparzy się poraz pierwszy, to

będzie łatwo generalizować „gorące” na inne przedmioty; nazwa wyuczona, ale reakcja jeszcze nie

3.

Oznaczenia słowne i inne r. s. pośredniczą w przeniesieniu reakcji już wyuczonych: postępujące

różnicowanie bodźców dzięki umiejętności rozpoznawania sygnałów słownych: np. zimny-gorący –

jeżeli dziecko wcześniej nie miało do czynienia z danym przedmiotem, ale rozumie słowo „gorący (czyli

niebezpieczny)” to zareaguje na niego odpowiednio (np. nie będzie się zbliżać); nazwa i reakcja

wyuczone, łatwość generalizacji i różnicowania.

•

Pośrednio wzbudzony wyuczony popęd: słowa same w sobie nie mają tendencji do wzbudzania popędu.

Trzeba znać sowa i przypisane im znaczenie. Jeżeli jest to wyuczone, to dane słowo może wywołać

konkretny popęd.

•

Popęd – bodziec motywujący do podjęcia działań; nagrodą jest to, co redukuje popęd (np. dążenie do

bliskości dziecka – nagroda: odnalezienie bliskości u kogoś)

Wytworzenie natychmiastowej zmiany w
stosunkach ze środowiskiem
zewnętrznym. Reakcja natychmiastowa.
Sygnał

reakcja

Wytworzenie sygnału, będącego elementem układu

bodźców, wywołującego inną reakcję. Reakcja nie musi

być natychmiastowa.

Bodziec

sygnał reakcja

Notatka: Maja Pęczak

Sygnał bezw.

reakcja bezwarunkowa / warunkowa

Sygnał warunk.

lęk (popęd)

unikanie (reakcja)

Na co wpływają, co zmieniają r. sygn. w naszym funkcjonowaniu?

1.

Planowanie i rozumowanie – zwiększa szansę na przetrwanie

•

Myślenie „od tyłu”

•

Myślenie na zapas

•

Myślenie wg życzeń

•

Ekonomiczność

2.

Wpływają na uczenie się – proces generalizacji i różnicowania

•

Wrodzone właściwości (zmysły)

3.

Wzbudzanie popędu

4.

Pośredniczenie w dostarczaniu nagród

5.

Przewidywanie

Warunki, które trzeba spełnić, by na sygnał werbalny pojawiła się reakcja:

•

Zahamowanie reakcji instrumentalnej (pierwotnej)

•

Pojawienie się właściwej myśli

•

Zachowanie pod wpływem myśli, a nie popędu