Tanizaki Jun'ichiro - pochwała piękna

Urodził się 24 lipca 1886 w Kakigara-chō, gdzie jego dziadek Tanizaki Kyūemon odgrywał ważna rolę w handlu
ryżem. Miał drukarnię i publikował gazetę poświęconą aktualnej sytuacji na giełdzie ryżowej. Szczególną troską
otaczał córki. Przyjął do swej rodziny dwóch synów hurtownika sake i pożenił z córkami. Obaj przybrali
nazwisko Tanizaki i nowe imiona: Kyūbei i Sōgoro. Sōgoro poślubił najmłodszą Seki, która została matką
Jun’ichirō.

Dzieciństwo Jun’ichirō było spokojne i dostatnie. Wychował się w otoczeniu licznej służby, gdyż matka nic nie
umiała i nie potrzebowała robić w gospodarstwie domowym. Często chodziła do teatrów, śledziła wydarzenia
kulturalne i społeczne. Od wczesnych lat na przedstawienia i uroczystości świątynne zabierała syna. Seki była
najpiękniejszą spośród urodziwych córek Kyūemona. Rozpieszczała syna i z czasem stała się dla niego ideałem
pięknej kobiety. Motyw pięknej i ukochanej matki będzie się potem przewijała przez wiele utworów
Tanizakiego, jak np. „Kronika miłości do matki”, „Maranta z Yoshino”, „Matka generała Shigemoto”, „Ulotny
most snów”. Uczucie to przeistoczyło się w motyw kultu kobiety, którego rozmaite formy znajdujemy w
większości jego utworów. Można powiedzieć, że otoczenie, atmosfera i przede wszystkim matka, odegrały
wielką rolę w kształtowaniu się wyobraźni literackiej pisarza. Nikt zapewne nie stworzył w japońskiej literaturze
współczesnej tak dużej galerii ubóstwianych kobiet.

W dziesiątym roku życia Jun’ichirō i jego rodzina znalazła się w biedzie. Matka nie była przyzwyczajona do
pracy, co jeszcze bardziej utrudniło sytuację.

Tanizaki zaczął uczęszczać do szkoły powszechnej w Sakamoto-chō. Był rozpuszczonym, wstydliwym
dzieckiem. Bał się sam chodzić więc odprowadzała go opiekunka. Często więc opuszczał lekcje i w rezultacie
nie zdał do następnej klasy. Miał jednak szczęście ponieważ w nowej grupie spotkał kolegów, z którymi
zaprzyjaźnił się na całe życie, a przede wszystkim otrzymał doświadczonego wychowawcę, który się nim
zaopiekował. Dzięki temu Jun’ichirō polubił szkołę i szybko dał się poznać jako bardzo zdolny uczeń, któremu
pozwolono nawet „przeskoczyć” jedną klasę. Miał dobrą pamięć, potrafił recytować duże fragmenty tekstów
literackich. Był często wspierany finansowo przez najbliższego przyjaciela Gennosuke Sasanuma. Podczas nauki
w szkole powszechnej Tanizaki uczęszczał do szkółki klasycznego języka chińskiego i angielskiego. Na
zajęciach z języka angielskiego miał okazję do obserwowania Europejek pobudzających jego zainteresowanie
egzotyką, zapoczątkowane już w pokojach dziadka, który przez pewien czas był chrześcijaninem i miał w domu
różne przedmioty Europejskie.

Będąc w czwartej klasie rozpoczął pisanie tekstów literackich. Należał do grupy wydającej obiegowy biuletyn
„Gakusei Kurabu”, w którym zamieszczał pierwsze próby pisarskie. Wstąpił do Szkoły Średniej No. 1, w której
kształcili się przed laty Natsume Sōseki.

W związku z trudną sytuacją rodzinną został nauczycielem domowym u właścicieli restauracji, gdzie poznał
Fukuko, przebywającą w domu w charakterze służącej. Nawiązała się między nimi nić miłości. Po wykryciu ich
związku Tanizaki stracił pracę, a dziewczyna została odesłana do domu. Później spotykali się potajemnie, przez
pewien okres. Bohaterka powieści „Gorący rosół” wzorowana jest właśnie na Fukuko, pierwszej miłości
Tanizakiego.

W 1905 wstąpił do Gimnazjum No. 1, na sekcję prawa angielskiego, 1908 – na Wydział Literatury Japońskiej
Uniwersytetu Tokijskiego. W okresie studiów więcej uwagi poświęcał twórczości literackiej niż zajęciom
uniwersyteckim. W 1909 napisał dramat „Narodziny” i wysłał do czasopisma „Literatura Cesarska” lecz utwór
został odrzucony. Następne opowiadanie „Jeden dzień” nie zostało przyjęte „Waseda-bungaku”. Czuł się
zawiedziony i zniecierpliwiony, dużo podróżował i zaniedbał studia, które w końcu przerwał.

We wrześniu 1910 roku stał się jednym z założycieli pisma „Shinshichō”, w którym opublikował swoje pierwsze
utwory: dramat – „Narodziny”, „Słoń” i opowiadanie „The Affair of Two Watches”, „Ognisty Smok” oraz
głośne do dziś opowiadanie „Tatuaż”.

W 1911 roku opublikował dramat „Shinzei”, opowiadanie „Siła kłamstwa” i inne. Ogłosił wiele utworów, lecz
nie został dostrzeżony w kręgach literackich, przez co boleśnie przeżył swe niepowodzenia. W listopadzie 1911
roku na łamach „Mita bungaku” Nagai Kafū ogłosił entuzjastyczny artykuł pt. „Utwory Pana Tanizakiego”,
który zadecydował o karierze Tanizakiego jako pisarza.

W 1912 ukazały się tylko trzy jego utwory „Szatan”, „Ziewanie” i „Gorący rosół”.

Będąc w okręgu Kansai cierpiał na wyczerpanie nerwowe i atakowały go stany lękowe, które znikały pod
wpływem alkoholowym. Po czym wrócił do Tokio.

W 1913 roku napisał: „Lęk”, „Ciąg dalszy Szatana”.

W latach 1912-15 mało pisał, dużo pił i bawił się z kobietami. Najczęściej przesiadywał u gejszy Ohatsu,
kobiety demonicznej, która stała się pierwowzorem wielu bohaterek nurtu satanistycznego. Pojął za żonę siostrę
Ohatsu – Chiyoko, byłą gejszę i 20-letnią wdowę. Chiyoko była osobą spokojną, co sprawiło, że Tanizaki
przestał się nią interesować. Chciał mieć towarzyszkę życia na modłę tworzonych przez siebie bohaterek fikcji
literackiej – złych i rozpustnych, o duszy nawet przestępczej.

W krótko po tym ogłosił nowe opowiadania: „Zabójstwo Otsuya”, „Osai i Minosuke” oraz dramat „Opowieść o
świątyni Hōjōiji. Typ interesującej go dziewczyny dostrzegł w trzeciej siostrze, wówczas 14-letniej Seiko.
Przygarną ją do domu i wychowywał na swą modłę („Opowieść o księciu Genji”). Dziewczynka stała się
pierwowzorem bohaterki Naomi w powieści „Miłość szaleńca”.

W 1917 wydał „Rozpacz syreny”, „Smutki heretyka”. W 1918 – „Rodzeństwo” oraz „Królestwo w miniaturze”.

W 1920 roku został doradcą w wytwórni filmowej Taishokatsuei, dla której pisał scenariusze.

Podczas pobytu w Kansai odkrył dla siebie swoistą egzotykę. Oczarował go język okręgu, głos i wygląd kobiet.
Dostrzegał podobieństwo zachodzące między ich mową codzienną, a recytacją w teatrze lalek. Po kilkunastu
latach ulegania modom napływającym z zachodu miał tu po raz pierwszy okazję odkrycia drzemiącej w sobie
zainteresowania i tęsknoty. O tej duchowej przemianie opowiadał w esejach „Wspominam Tokyo”, „Osaka i jej
mieszkańcy w moich oczach”. Przemiana potwierdziła się po raz pierwszy w języku powieści „W wirach
namiętności”, a następnie „Niektórzy wolą pokrzywy”.

Kolejne utwory pt. „Mōmoku monogatari” oraz „Tajemna opowieść o lordzie Musashi” były inspirowane
kolejną jego kobietą – Matsuko.

W roku 1932 opublikował „Źle mi bez ciebie”, a w roku 1935 „Rozmyślania nad życiem wiosennej harfy”, oraz
„Wybór opowieść zasłyszanych”.

W 1959 Tanizaki stracił władze w prawej dłoni i nie mógł utrzymać pióra, lecz nie zrezygnował z pracy
pisarskiej. Powstało wówczas „Ulotny most snów”, „Dziennik szalonego starca” wyróżniony wielką nagrodą
artystyczną mainichi.

W 75 roku życia został honorowym członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.

Zmarł 30 lipca 1965.