1

Zarz

ą

dzanie finansami przedsi

ę

biorstw

1. Wymieni

ć

pierwsze i ostatnie 3 etapy rozwoju pieni

ą

dza.

Pierwsze trzy:

1)

Pieniądz naturalny – zachodziła bezpośrednia wymiana towaru na towar, pieniądz był
ekwiwalentem przypadkowym.

2)

Bezpośrednia wymiana rozwinięta – szczególny ekwiwalent w danym regionie.

3)

Pieniądz jako ogólny ekwiwalent – następuje rozerwanie czasu między zakupem a
zapłatą (powstają rozrachunki – należności i zobowiązania)

Ostatnie trzy:

1)

Pieniądz papierowy – od lat 30. XX w. w ramach waluty kierowanej.

2)

Pieniądz bezgotówkowy – pieniądz „pojawia” się jako zapis bankowy.

3)

Pieniądz elektroniczny – polega na automatycznych przelewach funduszy
międzybankowych rozliczeń z pominięciem całej dokumentacji papierowej.

2. Na czym polega równanie równowagi makroekonomicznej
Fishera/Marshalla/?

M * V = P * Y

Istota ilościowej teorii pieniądza sprowadza się do twierdzenia, że w długim okresie czasu
wzrost ilości pieniądza M prowadzi do wzrostu przeciętnego poziomu cen P. Zmiany realnego
dochodu narodowego Y nie dokonują się pod wpływem wzrostu podaży pieniądza, lecz są
rezultatem działania innych czynników wpływających na wzrost dochodu narodowego.
Szybkość obiegu pieniądza V jest względnie stała i może w długim okresie czasu zmieniać
się, ale także pod wpływem innych czynników niż ilość pieniądza w obiegu.

3. Rodzaje kursu walutowego.

Według kryterium czasu wyodrębnienia się:

•

kursy stałe

•

kursy zmienne

Według kryterium liczebności:

•

system kursu jednolitego, tzn. że wszystkie obce w stosunkach gospodarczych za
granicą, są rozliczane po jednolitym kursie

•

system kursu dualnego/ podwójnego – stosowany sporadycznie, przewiduje 2
oficjalne kursy: jeden do obrotów handlowych, drugi do obrotów kapitałowych

•

system różnicowanych kursów walutowych – ustala się odrębny poziom kursu
walutowego dla exportu i importu

Według kryterium ingerencji państwa:

•

kurs wolnorynkowy – kształtowany wyłącznie poprzez podaż i popyt, państwo nie
ingeruje

•

kursy, które wymagają ograniczonej interwencji państwa np. pełzający

•

kursy wymagające interwencji na rynku walutowym – sztywny, dualne, zróżnicowane

4. Cztery rodzaje operacji gospodarczych.

Operacje gospodarcze są zdarzeniami, które powodują zmianę stanu majątku lub źródeł jego
pochodzenia (następuje w określonym momencie i wyrażane liczbowo). Wyróżniamy:

2

a.

Operacje gospodarcze powodujące zmiany wyłącznie w składnikach majątku (aktywa)
jednostki gospodarczej - powodują zwiększenie stanu jednego składnika aktywów i
jednocześnie zmniejszenie innego składnika aktywów (A+ A-).

b.

Operacje gospodarcze wywołujące zmiany wyłącznie w źródłach finansowych
majątku (pasywach) - powodują zwiększenie jednego składnika pasywów i
jednocześnie zmniejszenie innego składnika pasywów (P+ P-).

c.

Operacje gospodarcze powodujące jednoczesne zwiększenie stanu majątku (aktywów)
i źródeł ich finansowania (pasywów) (A+ P+).

d.

Operacje gospodarcze powodujące jednoczesne zmniejszenie stanu majątku i
zmniejszenie odpowiedniego źródła ich finansowania (A- P-).

Wyróżniamy również:
- operacje bilansowe – powodują zmiany w strukturze aktywów (operacje aktywne),
strukturze pasywów (operacje pasywne) lub strukturze aktywów i pasywów (operacje
aktywno-pasywne), które mogą zwiększać lub zmniejszać sumę bilansową.

- operacje wynikowe - powodują zmiany w strukturze aktywów lub pasywów na skutek
osiągania przychodów (zysków) lub pomniejszania kosztów(strat)

- operacje kosztowe – np. zapłacono odsetki od otrzymanego kredytu.

- operacje przychodowe – np. otrzymano oprocentowanie od udzielonych pożyczek.

5. Co to s

ą

koszty finansowe?

Koszty finansowe – to opłaty pobierane za pożyczenie od osób trzecich środków
pieniężnych, co powoduje powstanie zobowiązań finansowych (odsetki, prowizje, dyskonto),
a także skutki utraty wartości aktywów finansowych.

6. Ogólna zasada finansowania.

Główne zasady:

a)

Zasada wiernego i rzetelnego obrazu – odzwierciedlenie przebiegu informacji.

b)

Zasada kontynuacji – domniemanie, że podmiot gospodarczy będzie prowadził dalej
działalność gospodarczą.

c)

Zasada kompletności inaczej zupełności – polega na ujęciu wszystkich operacji
gospodarczych.

d)

Zasada dokumentacji – operacje opisywane są w oficjalnym dokumencie przez osoby
odpowiedzialne.

e)

Zasada ostrożności (ostrożnej wyceny) – konieczność nie zawyżania wartości
poszczególnych składników bilansowych.

Szczegółowe zasady:

a)

Zasada memoriałowa

b)

Zasada ciągłości bilansowej

c)

Zasada współmierności

d)

Zasada przewagi treści nad formą

e)

Zasada kosztu historycznego

f)

Zasada kompensaty

7. Istota warto

ś

ci pieni

ą

dza w czasie.

Pieniądz ma swoją wartość w czasie ze względu na koszt utraconych możliwości oraz
preferencje inwestorów dotyczące rozkładu konsumpcji w czasie. Wartość pieniądza w czasie

3

umożliwia nam porównywanie różnych wartości pieniądza w różnym czasie. Wynika ona z
występowania zjawisk ekonomicznych tj. inflacji czy też zmiany stóp procentowych. To co
posiadamy w chwili obecnej może więc zmienić wartość w przyszłości. Ze zmianą wartości
jest związane ryzyko, gdyż bez szczegółowej analizy nie wiemy do końca czy pieniądz straci
na wartości czy też zyska.

8. Cykl realnego kapitału obrotowego netto.

Cyklem kapitału obrotowego określa się okres jaki upływa od momentu wydatkowania
ś

rodków pieniężnych na zakup czynników produkcji do momentu uzyskania przychodów ze

sprzedaży produktów i usług wytworzonych dzięki zastosowaniu tych czynników. Długość
cyklu kapitału obrotowego zdeterminowana jest następującymi czynnikami:

•

długością cyklu konwersji zapasów, czyli okresu jaki upływa do momentu zakupienia
zapasów materiałów i surowców do produkcji do momentu przekształcenia ich w
produkty gotowe

•

długością cyklu konwersji należności czyli okresu jaki upływa od powstania
należności do chwili ich uregulowania

•

długością okresu odroczenia płatności zobowiązania przedsiębiorstwa czyli okresu,
jaki upływa od momentu otrzymania dostawy materiałów i surowców do produkcji do
momentu uregulowania zobowiązań z tytułu tych dostaw.

Kapitał obrotowy netto wiąże się przede wszystkim z zarządzaniem aktywami i pasywami
bieżącymi (krótkoterminowymi pozycjami w bilansie). Z uwagi na ich charakter zarządzanie
to określa się też jako zarządzanie finansowe krótkookresowe. Wartość poszczególnych
składników aktywów bieżących [środki pieniężne i takie pozycje majątkowe, które
przewiduje się wykorzystywać do uzyskiwania przychodu lub uzyskania zapłaty w okresie nie
dłuższym niż rok, a więc należności krótkoterminowe, zapasy (materiały, produkty w toku i
zakończone, towary) i krótkoterminowe papiery wartościowe przeznaczone do obrotu] może
codziennie podlegać istotnym zmianom, a to pociąga za sobą decyzje wyboru ich
finansowania. Do pasywów bieżących zalicza się natomiast zobowiązania, których terminy
płatności przypadają nie później niż w okresie roku.
Kapitał obrotowy netto to inaczej kapitał pracujący w firmie. Może być wyznaczony w ujęciu
kapitałowym lub majątkowym (oba ujęcia dają takie same wyniki). W ujęciu pierwszym
kapitał obrotowy netto to różnica między kapitałem stałym a aktywami trwałymi.

Kapitał obrotowy netto jest płynną rezerwą, a jego wysokość świadczy m.in. o płynności
finansowej firmy. Obliczany jest obok wskaźników płynności (bieżącej i szybkiej) oraz
analizy przepływów pieniężnych, ponieważ firma jest zazwyczaj zainteresowana
kontrolowaniem i utrzymywaniem płynności finansowej, a więc sterowaniem poziomem
zobowiązań krótkoterminowych, płynnych środków obrotowych (służących regulowaniu
zobowiązań).
Wielkością graniczną dla kapitału obrotowego jest zero. Wynikają z tego trzy sytuacje:
• k.o.n. jest ujemny (majątek obrotowy jest niższy niż bieżące zobowiązania),
• k.o.n. jest zerowy (majątek obrotowy równy jest zobowiązaniom bieżącym),
• k.o.n. jest dodatni (majątek obrotowy jest większy niż zobowiązania bieżące).
Wielkość kapitału obrotowego netto charakteryzuje strukturę bilansu firmy.

9. Istota nadwy

ż

ki finansowej.

Nadwyżka finansowa to środki pieniężne wygospodarowane przez jednostkę w danym
okresie, tzn. różnica między faktycznymi pływami a wydatkami. Podstawowym źródłem

4

nadwyżki jest zysk netto, powiększony o dokonane w danym okresie odpisy z tytułu
amortyzacji majątku trwałego.

Cash flow = zysk netto + amortyzacja

Zakwalifikowanie odpisów amortyzacyjnych do nadwyżki finansowej wynika stąd, że są one
wprawdzie kosztem dla przedsiębiorstwa i wpływają na zmniejszenie zysku netto, ale ich
wartość nie wymaga wydatkowania środków pieniężnych.

10. Co to jest efektywna stopa procentowa?

Efektywna stopa procentowa określa rzeczywisty (a nie deklarowany) koszt kredytu.
Uwzględnia wszystkie elementy wpływające na koszt kredytu. Faktyczna wielkość
uzyskiwanej stopy procentowej, uwzględniająca kapitalizację odsetek.

11. Istota weksla.

Weksel jest dokumentem stwierdzającym wierzytelność pieniężną o treści i skutkach
unormowanych ustawą Prawo wekslowe.
Weksel - papier wartościowy dokumentujący bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy
weksla (w przypadku weksla własnego) lub osoby przez niego wskazanej (tzw. Weksel
trasowany, ciągniony) do wypłacenia określonej sumy pieniężnej w oznaczonym terminie
posiadaczowi tego papieru.
Funkcje weksla:
- płatnicza – umożliwia regulować zobowiązania
- kredytowa – pozwala na odroczenie w czasie terminu zapłaty
- biegowa – pozwala na przenoszenie na inne osoby praw wynikających z posiadania weksla
- gwarancyjna – umożliwia zabezpieczenie zapłaty poprzez wskazanie osób
odpowiedzialnych za jej realizację.

12. Istota NPV

NPV – wartość obecna netto
Jest to faktyczna teraźniejsza wartość przyszłych przepływów pieniężnych uwzględniających
nakłady inwestycyjne i dodatnie przepływy pieniężne generowane przez ocenianą na jej
podstawie inwestycję. NPV wartość zaktualizowana netto umożliwia ustalenie obecnej
wartości wpływów i wydatków pieniężnych związanych z oczekiwanym przedsięwzięciem.
Wartość NPV projektu to suma zdyskontowanych przepływów pieniężnych generowanych
przez projekt inwestycyjny w kolejnych okresach jego istnienia. Informuje o kwocie o jaką
wzrośnie wartość przedsiębiorstwa.
NPV < 0 nie podejmować realizacji przedsięwzięcia;
NPV > 0 podjąć realizację przedsięwzięcia;
NPV=0 przedsięwzięcie nie wpływa na wartość przedsiębiorstwa.

13. Istota IRR

IRR – wewnętrzna stopa zwrotu
To stopa, dla której zaktualizowana wartość dodatnich przepływów pieniężnych
generowanych przez inwestycje równa jest nakładom początkowym koniecznym do
rozpoczęcia tego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Jest to stopa dla której NPV=0, a PI=1.
Jest to stopa dyskontowa równoważąca wartość bieżącą spodziewanych przepływów
pieniężnych generowanych przez przedsięwzięcie z wartością bieżącą nakładów związanych z
jego realizacją. Krzywa IRR przedstawia dostępne warianty inwestycyjne uszeregowane

5

według spadającego poziomu efektywności mierzonego za pomocą wewnętrznej stopy
procentowej.

14. Formuła okresu zwrotu nakładów.

Okres zwrotu (payback period) jest miarą, która określa ile czasu potrzeba, aby suma
przepływów pieniężnych z inwestycji pokryła poniesione na nią wydatki. Inaczej mówiąc, jest
to liczba lat, w ciągu, których inwestorzy odzyskają swoje wydatki dzięki uzyskiwaniu
dochodów z inwestycji, czyli nadwyżek finansowych (nadwyżka finansowa to suma zysku
netto + amortyzacja). Metoda ta umożliwia sklasyfikowanie konkurencyjnych projektów
inwestycyjnych według kryterium czasu potrzebnego do spłaty nakładu inwestycyjnego:

okres zwrotu nakładów

= nakłady inwestycyjne .

inwestycyjnych (lata)

zysk netto + amortyzacja

Jest to odwrotność prostej stopy zwrotu.

Przy obliczaniu warto

ś

ci tego miernika nale

ż

y przyjmowa

ć

przeci

ę

tny zysk roczny powi

ę

kszony o

przeci

ę

tny roczny odpis amortyzacji.

cy

-

m

12

1

2

1

⋅

−

−

+

=

R

R

R

N

R

OZ

gdzie: OZ – okres zwrotu

R – rok, w którym nie zwracają się przewidywane nakłady, a poprzedzający rok, w
którym się zwracają
N – przewidywane nakłady
R

1

– skumulowana nadwyżka w roku poprzedzającym zwrot poniesionych nakładów

R

2

– skumulowana nadwyżka w roku pokrywającym nakłady

Przewagę uzyskuje ten projekt, który zapewnia najkrótszy okres zwrotu poniesionych
nakładów. Przyjmuje się założenie, że im wcześniej zostaną wycofane zainwestowane
kapitały, tym mniejsze jest ryzyko towarzyszące inwestycji, a zwolnione w krótszym okresie
kapitały można angażować w inne przedsięwzięcia. Jednocześnie z reguły odrzucane są
projekty, które nie zapewniają pewnego uznanego za minimalny (graniczny) okresu
zwrotności.
Istotną wadą stosowania metody okresu zwrotności przy wyborze określonego projektu
inwestycyjnego jest pomijanie faktu zmiennej wartości pieniądza w czasie. Brak jest
odpowiedzi na pytanie, czy zamierzona inwestycja zapewnia osiągnięcie z góry określonej
stopy zyskowności poniesionych nakładów, a więc czy aktualna wartość oczekiwanych
nadwyżek finansowych pokryje w pełni koszt zaangażowania kapitału w dane
przedsięwzięcie. Inaczej mówiąc, metoda okresu zwrotu nakładów inwestycyjnych nie daje
odpowiedzi na pytanie, czy przedsięwzięcie zapewnia zyskowność, jaką można by uzyskać na
przykład w przypadku innej lokaty kapitału (np. w banku).

15. Formuła ksi

ę

gowej stopy zwrotu.

Metoda księgowej stopy zwrotu jest często nazywana przeciętną, średnią księgową stopą
zwrotu. Formułę jej obliczania możemy zapisać w następujący sposób:

księgowa

= przeciętny roczny zysk netto .

stopa zwrotu

przeciętne nakłady inwestycyjne

6

Jest to relacja przeciętnego rocznego zysku z danej inwestycji pomniejszonego o wartość
inwestycji do nakładów inwestycyjnych.

I

I

Ni

ARR

n

i

i

Ni

∑

=

−

=

0

gdzie:

i - okres eksploatacji inwestycji w latach (0...n)

Ni

i

- suma zysków wygenerowanych z inwestycji w poszczególnych okresach

eksploatacyjnych [zł]
I - nakład inwestycyjny [zł].

Przeciętna stopa zwrotu informuje, jaka część nakładu zostanie pokryta średniorocznym
zyskiem. Ujemna wartość ARR oznacza, jaką część nakładu pokryją zyski z jednego roku
eksploatacji inwestycji, a dodatnia jaką część rocznego zysku z inwestycji zostanie
przeznaczona na inwestycję.
Do realizacji przyjmowane są te projekty, dla których księgowa stopa zwrotu jest wyższa niż
pewna założona przez decydenta wartość, np. przeciętna w danej branży. Metoda ta jest
krytycznie oceniania przez specjalistów od zarządzania finansami.
Wymienia się m.in. poniższe wady tej metody:
- nie uwzględnia zmiennej wartości pieniądza w czasie,
- posługuje się wielkościami średnimi, czyli nie bierze pod uwagę rozkładu strumienia
pieniądza w czasie,
- wykorzystuje kategorie zysku księgowego, a nie preferowane w finansach cash flow.

16. Co to s

ą

PKO a co straty nadzwyczajne?

PKO to pozostałe koszty operacyjne – są to zdarzenia gospodarcze nie związane
bezpośrednio ze zwykłą działalnością, choć wynikające z normalnej działalności operacyjnej
jednostki.
Do pozostałych kosztów operacyjnych zaliczamy:
- koszty zaniechanej lub nie podjętej produkcji, zaniechanych remontów, budów środków
trwałych, robót;
- koszty budowy środków trwałych, które nie dały efektu gospodarczego;
- nie obciążające kosztów zwykłej działalności operacyjnej niezawinione niedobory i szkody;
- odpisy aktualizujące wartość należności oraz przedawnione lub umorzone roszczenia i
należności;
- nie wynikające z normalnej działalności rezultaty obniżenia wartości oraz przeszacowania
rzeczowych składników majątku obrotowego; odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków
trwałych;
- wszelkie kary, grzywny i odszkodowania, w tym także koszty postępowania spornego;
- utworzenie rezerw na przewidywane straty ( jeżeli informacja o przewidywanej stracie
wynika z właściwego dowodu lub jej przewidywanie zostanie wiarygodnie uzasadnione);
- przekazane dary i darowizny oraz składki na rzecz organizacji społecznych, do których
przynależność nie jest obowiązkowa ( w tym nieodpłatne przekazanie środków trwałych lub
ś

rodków trwałych w budowie);

- wartość netto (wartość początkowa pomniejszona o dotychczasowe umorzenie) sprzedanych
ś

rodków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych;

7

- wartość netto likwidowanych środków trwałych oraz koszty likwidacji środków trwałych.

Straty i zyski nadzwyczajne - to straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do
przewidzenia , poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej
prowadzenia.

17. Trzy formy inwestycji. Dłu

ż

ne papiery warto

ś

ciowe.

Inwestycje rzeczowe – realne realizowane jako rozbudowa alb budowa nowych udziałów,
zakupu i montażu maszyn produkcyjnych lub modernizacja linii technologicznych.
Inwestycje finansowe – kapitałowe, w postaci udziałów w spółkach emisyjnych i nie
emisyjnych, zakup obligacji bądź deponowania czasowo wolnych środków w bankach w
postaci lokat terminowych.
Inwestycje niematerialne – w których kapitał pieniężny przekształcany jest na wartości
majątkowe na czas nieokreślony. Będą to inwestycje w zakresie badań, prace marketingowe
podejmowane w dziedzinie rozwoju reklamy, których wyniki trudno przewidzieć

Dłużne papiery wartościowe - reprezentują wierzytelności pieniężne płatne we wskazanych
terminach (bony skarbowe, obligacje, i inne).

18. Ekonomiczna warto

ść

dodana (EVA).

EVA skrót od ekonomicznej wartości dodanej (economic value added) jako miara wyników
przedsiębiorstwa należała do zestawu narzędzi ekonomisty przez ponad dwieście lat. W swej
istocie EVA jest miernikiem wyników działalności przedsiębiorstwa różniącym się od
większości innych tym, że potrąca z zysku koszty całego kapitału zainwestowanego przez
firmę. Stanowi szkielet kompleksowego zarządzania finansami i stymulującego systemu
wynagrodzeń, który może ukierunkować każdą decyzję podejmowaną w firmie, poczynając
od gabinetu zarządu, a kończąc na hali produkcyjnej: może przekształcić kulturę
przedsiębiorstwa, polepszyć życie zawodowe wszystkich członków organizacji, pozwalając
im odnieść większy sukces, i pomóc pracownikom w pomnożeniu bogactwa akcjonariuszy,
klientów oraz ich samych. W koncepcji EVA koszt kapitału to to, co ekonomiści nazywają
kosztem utraconych korzyści (opportunit cost). Jest to stopa zwrotu, jakiej mogliby oczekiwać
inwestorzy, lokując pieniądze w portfelu składającym się z akcji innych firm oraz obligacji o
porównywalnym ryzyku, i z którego rezygnują jako właściciele papierów wartościowych
danego przedsiębiorstwa. Koszt kapitału wiąże się z fundamentalną zasadą, pochodząca
jeszcze z czasów Adama Smitha, że firma musi osiągnąć minimalną, konkurencyjną stopę
zwrotu z całego zainwestowanego w niej kapitału. Jego koszty, czyli wymagana stopa zwrotu,
dotyczy kapitału własnego tak samo jak obcego. Tak jak pożyczkobiorcy domagają się
należnych im odsetek, tak akcjonariusze żądają przynajmniej minimalnej akceptowalnej stopy
zwrotu z pieniędzy, które ryzykują. Z drugiej strony, ekonomiczna wartość dodana to zysk
obliczany z punktu widzenia akcjonariuszy. Jeżeli oczekują minimalnej stopy zwrotu z
inwestycji równej, powiedzmy 12 procent, nie zaczynają  zarabiać pieniędzy , dopóki
nie przekroczą tej granicy. Ekonomiczna wartość dodana jest miernikiem tych prawdziwych
zysków. Z matematycznego punktu widzenia równa się różnicy pomiędzy zyskiem
operacyjnym po opodatkowaniu i odpowiednim kosztem kapitału zarówno obcego, jak i
własnego. To, co pozostaje, to wyrażona kwota, o którą zyski w danym okresie są wyższe lub
o którą są niższe od kosztu całego kapitału, zainwestowanego dla ich osiągnięcia. Wielkość tę
ekonomiści określają mianem dochodu rezydualnego, jest to reszta pozostała po pokryciu
wszystkich kosztów. Ekonomiści nazywają ją również zyskiem ekonomicznym lub
ekonomiczna rentą.

19. Rynkowa warto

ść

dodana (MVA).

8

Rynkowa wartość dodana MVA - nadwyżka wartości rynkowej przedsiębiorstwa nad
wartością zainwestowanego w przedsiębiorstwie kapitału.

MVA = CENA RYNKOWA AKCJI x LICZBA AKCJI - WARTO

ŚĆ

KSI

Ę

GOWA KAPITAŁU WŁASNEGO

MVA jest różnicą pomiędzy wartością całkowitych wpływów gotówkowych, jakie mogliby
uzyskać wszyscy akcjonariusze wycofując swój kapitał z przedsiębiorstwa, a kwotą
zaangażowaną przez nich uprzednio poprzez zakup emitowanych akcji i reinwestowanie
zysków.
W procesie wyceny przedsiębiorstwa wykorzystywany jest rozbudowany model
zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Model ten składa się z trzech modułów:

o

wolne przepływy pieniężne w szczegółowym okresie prognozy,

o

wolne przepływy pieniężne w okresie stabilnego wzrostu (po okresie szczegółowym),

o

koszt kapitału   stopa dyskontowa dla wolnych przepływów pieniężnych.

Obliczenie wartości dla każdego z tych modułów wymaga w pierwszej kolejności dokładnej
analizy wszystkich czynników wpływających na te wartości.
Wolne przepływy pieniężne oblicza się odejmując inwestycje poczynione w celu wspierania
bieżącej i przyszłej działalności operacyjnej od wpływów gotówkowych. Zazwyczaj w
tradycyjnych firmach źródłem napływającej gotówki są przychody, natomiast odpływ
gotówki jest spowodowany inwestycjami.
W największym uproszczeniu, celem każdej organizacji nastawionej na osiąganie zysków jest
zapewnienie sobie stałego, opłacalnego rozwoju, który z kolei zapewni inwestorom zwrot z
inwestycji przewyższający ten, jaki osiągnęliby lokując pieniądze gdzie indziej przy
porównywalnym poziomie ryzyka. Zwiększając ów zwrot z inwestycji, tworzy się wartość dla
akcjonariuszy. Nie istnieje żadna pojedyncza miara, którą da się zastosować na poziomie
operacyjnym do określenia poziomu wartości dla akcjonariuszy. Samo pojęcie tej wartości
odznacza się wysokim stopniem abstrakcyjności, jest wieloaspektowe i dotyczy długiego
okresu, a odnoszące się do niej decyzje nie mogą opierać się na jednej liczbie. Najlepszy
sposób pomiaru wartości dla akcjonariusza polega na rozbiciu jej na wiele miar o mniejszej
skali, które, zestawione następnie w odpowiednich proporcjach, dają wiarygodny jej obraz.
Owe drobniejsze miary stosujemy w rozmaitych kombinacjach w codziennym działaniu
jednostek organizacyjnych. Są wśród nich zysk netto, zysk na akcje i tym podobne. Firma jest
w stanie na bieżąco analizować swoje miary procesów i działalności, by wykazać, że osiąga
cele krótkookresowe, które, z założenia i po nałożeniu się na siebie, winny przyczyniać się do
realizacji długoterminowego celu, jakim jest tworzenie wartości dla akcjonariuszy.

Warto

ść

dla akcjonariuszy jest poj

ę

ciem, które nale

ż

y rozpatrywa

ć

w długim czasie i jej obliczenie jest

zadaniem niezwykle skomplikowanym. Wska

ź

niki krótkookresowe - w rodzaju wysoko

ś

ci dochodu,

kursu giełdowego akcji czy tempa wzrostu - niekoniecznie daj

ą

poj

ę

cie o warto

ś

ci dla akcjonariuszy,

zwłaszcza je

ś

li s

ą

brane pod uwag

ę

pojedynczo, w oderwaniu od innych wska

ź

ników.

Wartość dodana (SVA) jest wynikiem realizowania przez przedsiębiorstwo inwestycji , z
których stopy zwrotu przewyższają koszt kapitału wymagany przez rynek kapitałowy
Metoda obliczania wartości dodanej dla akcjonariuszy SVA (Shareholder Value Added)
Procedury:

Szacowanie przepływów gotówki z działalności operacyjnej.

Obliczanie kosztu kapitału.

Obliczanie wartości rezydualnej.

Obliczanie wartości dla akcjonariuszy SV (Shareholder Value ).

20. Wolne przepływy pieni

ęż

ne a warto

ść

przedsi

ę

biorstwa.

Wolne przepływy pieniężne – to nadwyżki środków pieniężnych wygospodarowane przez
przedsiębiorstwo i przynależne odpowiednim stronom finansującym działalność firmy
(właścicielom i wierzycielom lub jedynie właścicielom). Są to inaczej środki pieniężne

9

dawane do dyspozycji inwestorom po pokryciu wszystkich wydatków związanych z
ponoszonymi przez firmę kosztami i nakładami inwestycyjnymi. Innymi słowy, wolne
przepływy pieniężne odzwierciedlają zdolność przedsiębiorstwa do wzrostu (rozwoju
działalności) z wykorzystaniem wewnętrznie generowanych środków finansowych.

Wartość firmy to aktywa, które powstają tylko w momencie kupowania jednostki
gospodarczej lub zorganizowanej jej części. Wyraża ona renomę, pozycję firmy na rynku,
zaufanie klientów, usytuowanie w korzystnym punkcie, wartości, które wyróżniają ją spośród
innych podobnych. Biorąc pod uwagę te cechy, nabywcy są gotowi zapłacić więcej niż
wynosi wartość nabywanego majątku.
Wartość firmy jest określana jako różnica między ceną nabycia jednostki a niższą od niej
wartością godziwą aktywów netto tj. aktywów pomniejszonych o przyjęte zobowiązania.
Jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej
przyjętych aktywów pomniejszonych o przyjęte zobowiązania, to różnica ta stanowi ujemną
wartość firmy. Od wartości firmy jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych w okresie
nie dłuższym niż 5 lat. W uzasadnionych przypadkach kierownik jednostki może wydłużyć
ten okres do 20 lat.

21. Co oznacza przyrost d

ź

wigni poł

ą

czonej o 1 procent?

Dźwignia połączona to mechanizm, związany z połączeniem dźwigni operacyjnej i
finansowej. Iloczyn stopnia dźwigni finansowej i operacyjnej stanowi tzw. stopień dźwigni
połączonej. Oblicza się go według wzoru:

DTL = DOL x DFL, a więc:

DTL = %D EBIT / %D S x %D r / %D EBIT = %D r / %D s

Lub:

DFL = S(0) – K(ZO) / EBIT(0) x EBIT(0) / EBIT(0) – 0 (d) = S(0) – K(ZO) / EBIT(0)- 0(d)

gdzie: DTL - stopień dźwigni połączonej DOL - stopień dźwigni operacyjnej DFL - stopień
dźwigni finansowej EBIT (0) - poziom zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem według
stanu bazowego S (0) - sprzedaż netto według stanu bazowego K (Z0) - koszty zmienne
według stanu bazowego O (d) - odsetki od kapitału obcego %D r - procentowy przyrost
rentowności kapitału własnego %D S - procent przyrostu sprzedaży netto %D EBIT - procent
przyrostu zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem

Stopień dźwigni połączonej informuje, jak wzrośnie rentowność kapitału własnego dzięki
uzyskanemu wzrostowi sprzedaży netto. Przykładowo, jeżeli sprzedaż wzrośnie o 15 procent,
to uzyskany przyrost rentowności kapitału własnego będzie równy 15 proc. x DFL (stopa
dźwigni finansowej).

Wydaje mi się, że ten 1% to wzrost sprzedaży.

22. Co to jest sekuryzacja?

Sekurytyzacja polega na wykupie wierzytelności ze środków uzyskanych z emisji obligacji.
W efekcie występuje przekształcenie wierzytelności w papiery wartościowe. Cechą
charakterystyczną sekuryzacji jest to, że zdarzenia związane z realizacja programu
sekuryzacji izolowane są od inicjatora programu poprzez sprzedaż aktywów organizatorowi
emisji papierów wartościowych (bank). W ten sposób zmniejsza się zależność ryzyka
papierów wartościowych od kondycji finansowej inicjatora.

24. Dłu

ż

ne a kapitałowe papiery warto

ś

ciowe.

10

Dłużne papiery wartościowe - papiery wartościowe reprezentujące wierzytelności pieniężne
na sumy oznaczone, płatne we wskazanych terminach, w szczególności obligacje oraz bony
skarbowe, jak również papiery wartościowe reprezentujące wierzytelności pieniężne
uwarunkowane przez zaistnienie zdarzeń losowych (m.in. losy loteryjne, polisy
ubezpieczeniowe).:
- pożyczkowe – obligacje, bony skarbowe;
- wierzytelnościowe – derywaty, leasing, kredyty, lokaty bankowe, przelewy wierzytelności;
- losowe – polisy ubezpieczeniowe, losy loteryjne.

Hybrydowe papiery wartościowe:
- udziałowo-pożyczkowe – obligacje zmienne, certyfikat inwestycyjny;
- pożyczkowo wierzytelnościowe – obligacje wieczyste z odsetkami od zysku netto, obligacje
z wariantem;
- udziałowo-wierzytelnościowe – akcje z prawem wyboru, akcje z wariantem;
- pożyczkowo-losowe – obligacje premiowe.

Udziałowe papiery wartościowe:
- udziały – w spółce z o.o., w spółce cywilnej, w spółce jawnej, w spółce komandytowej, w
spółce komandytowo-akcyjnej;
- świadectwa uczestnictwa w funduszach powierniczych;
- akcje w spółce akcyjnej – zwykłe, uprzywilejowane, imienne, na okaziciela.

25. Czym ró

ż

ni si

ę

zysk ekonomiczny od zysku ksi

ę

gowego.

Zysk ekonomiczny – kwota pozostała po odjęciu od przychodów firmy wszystkich kosztów.

Zysk księgowy – dodatnia różnica między przychodami przedsiębiorstwa a kosztem
uzyskania przez nie przychodów.

26. Wady zysku jako wska

ź

nika efektywno

ś

ci.

27. Relacja mi

ę

dzy ROA a ROE.

ROA – zyskowność majątku
ROE – zysk z kapitału własnego
Relacja między ROA a ROE (model DU PONTA)
Do kompleksowej oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa można wykorzystywać model
Du Ponta. Model ten wiąże efektywność ekonomiczną z gospodarką finansową. Jego zaletą
jest to, że poza rentownością majątku i jego udziałem w pokryciu zobowiązań uwzględnia
działanie tzw. sił specjalnych, przejawiających się w dźwigni operacyjnej (strukturze
majątku) i dźwigni finansowej (strukturze kapitału).
Stopa zysku z aktywów ogółem =ROA
ROA= marża zysku netto × wskaźnik rotacji aktywów ogółem
Lub ROA= zysk netto/sprzedaż ×sprzedaż/aktywa ogółem

ROE= ROA × mnożnik kapitału własnego
Lub ROE= zysk netto/aktywa ogółem × aktywa ogółem/kapitał własny

11

28. Formuła Wilcoxa.

Formuła Wilcoxa-Gamblera - metoda wyceny wartości firmy, pozwala ona ocenić wartość
firmy w momencie jej likwidacji. Podstawę analizy stanowi tu bilans przedsiębiorstwa
sporządzony na dzień wyceny, potem na bazie tego dokumentu ustala się hipotetyczną
wartość likwidacyjną aktywów bilansowych, przyjmując określone współczynniki
przeliczeniowe.
Formuła Wilcoxa:

Wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa równa się:

Gotówka + papiery wartościowe, które można upłynnić

plus: 70% wartości księgowej zapasów, należności, zaliczek

plus: 50% wartości księgowej innych aktywów

minus: Zobowiązania krótkoterminowe

minus: Zobowiązania długoterminowe.

Wzór ten pozwala na obliczenie, jaką wartość likwidacyjną będzie miało przedsiębiorstwo w
wypadku ewentualnego bankructwa czy wymuszonej wyprzedaży jego mienia. Pozwala to
więc także na określenie stopnia wypłacalności przedsiębiorstwa, a tym samym szans
kredytodawców na odzyskanie wierzytelności.

29. Co oznacza warto

ść

2 w modelu Altmana?

Altman zbudował model, na podstawie którego można przewidzieć ewentualne problemy
finansowe, określić zagrożenie związane z upadłością firmy. Jest on zbudowany w oparciu o
pięć wskaźników, które przemnożone przez odpowiednio dobrane współczynniki korygujące i
następnie zsumowane dają wynik, obrazujący kondycję finansową przedsiębiorstwa.

1)

Pomiar płynności oraz struktury aktywów, wyrażający się wzorem x1:

X1 = kapitał pracujący / aktywa ogółem

Kapitał pracujący = majątek obrotowy – zobowiązania krótkoterminowe

2)

Pomiar rentowności zysku zatrzymanego w przedsiębiorstwie (x2):

x2 = zysk brutto – zapłacone odsetki / aktywa ogółem

3)

Pomiar rentowności aktywów (wskaźnik x3):

x3 = zysk brutto – zapłacone odsetki / aktywa ogółem

4)

Wskaźnik wspomagania finansowego (x4):

x4 = wartość rynkowa kapitału akcyjnego / zobow.długoterm. + zobow.krótkoterm.

Wartość rynkowa kapitału akcyjnego = wartość rynkowa przedsiębiorstwa

5)

Pomiar wykorzystania posiadanych aktywów (x5):

x5 = przychody ze sprzedaży / aktywa ogółem

Z = 1,2 X1 +1,4 X2 +3,3 X3 +0,6 X4 +1,0 X5

Według Altmana, przedsiębiorstwo o wartości wskaźnika (Z) powyżej 2.99 charakteryzuje się
dobrą kondycją finansową, natomiast wskaźnik na poziomie poniżej 1.81 oznacza już

12

bankruta (przedział 1,8 -3,0 określany jest jako strefa niepewności). Wartością graniczną dla
tego wskaźnika jest jednak 2.675 - poziom niższy wskazuje na trudności przedsiębiorstwa.

30. Finansowa funkcja amortyzacji. Inne funkcje amortyzacji.

Funkcje amortyzacji:

•

Umorzenia (korekta wartości początkowej)

•

Kosztowa (obciążą koszty przedsiębiorstwa, ale nie jest wydatkiem)

•

Finansowa (gromadzenie funduszy pieniężnych przeznaczonych na reprodukcję
ś

rodków trwałych)

Amortyzacja jest drugim oprócz zysku, źródłem samofinansowania rozwoju. Jest finansowym
wyrazem zużycia kapitału własnego. Amortyzacja w miarę dokonywania odpisów może być
wykorzystywana na nowe inwestycje.

31. Istota i funkcje pieni

ą

dza.

Pieniądz – wszystko to, co powszechnie akceptowane jako środek płatniczy, służy do
regulowania zobowiązań, określany przez funkcja, które pełni:

1.środek wymiany - transakcje kupna-sprzedaży
2.środek płatniczy - coraz częściej zastępuje pieniądz jako środek wymiany; coraz
częściej stosuje się sprzedaż kredytową np. bez natychmiastowej zapłaty
3.miernik wartości - pieniądz jest wspólnym miernikiem do wyrażania wartości towarów
4.środek tezauryzacji - wynika bezpośrednio z funkcji pieniądza jako środka płatniczego
5.pieniądz światowy

32. Pionowa zasada struktury kapitału.

Pionowa zasada struktury kapitału stanowi regułę finansowania., przy której kapitał własny
powinien w pełni odpowiadać kapitałowi obcemu, na skutek czego można przyjąć że
zaangażowane w przedsiębiorstwie kapitału obce są zabezpieczone kapitałem własnym.

33. Zobowi

ą

zania finansowe i kapitałowe. Aktywa finansowe.

Zobowiązania finansowe – zobowiązania jednostki do wydania aktywów finansowych albo
do wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką, na niekorzystnych warunkach.
Aktywa finansowe - do aktywów finansowych należą np. weksle, akcje i obligacje. Aktywa
finansowe to papiery uprawniające ich posiadacza do otrzymywania określonych płatności
odsetek w ściśle określonym czasie.
Zobowiązania kapitałowe -

34. Złota zasada bilansowa.

Złota zasada bilansowa, która wymaga dostosowania sposobu finansowania do czasu
wykorzystania kapitału i rodzaju finansowanego majątku. W wąskim (starszym) ujęciu złota
reguła bilansowa wymaga, by majątek trwały, obciążony wysokim stopniem ryzyka, był w
pełni sfinansowany kapitałami własnymi. Szersze ujęcie tej reguły zakłada natomiast

13

sfinansowanie aktywów trwałych i części aktywów obrotowych kapitałem stałym
przedsiębiorstwa, tj. kapitałem własnym i zobowiązaniami długoterminowymi

6

.

suma aktywów = suma pasywów
Oprócz ogólnej relacji bilansowej, na podstawie bilansu można także ocenić zależności
między odpowiednimi grupami składników aktywów i pasywów jednostki.

35. Cztery perspektywy strategicznej karty wyników.

Jedną z charakterystycznych cech Strategicznej Karty Wyników są jej cztery perspektywy:

a)

finansowa,

b)

klienta,

c)

operacyjna

d)

rozwoju,

dzięki którym cele przedsiębiorstwa nie ograniczają się jedynie do osiągania coraz lepszych
wyników finansowych, lecz są definiowane również w obszarze rynkowym i innowacji. Takie
rozłożenie celów strategicznych ma służyć ogólnemu rozwojowi przedsiębiorstwa, a efekcie
finalnym przyczyniać się do wzrostu wartości firmy, a więc m.in. do coraz lepszych wyników
finansowych.

Ad. a) Perspektywa finansowa
Istota i waga wszelakich finansowych wskaźników obrazujących efektywność działalności
przedsiębiorstwa nie były i nie są negowane w Strategicznej Karcie Wyników. Pomiędzy
znawcami tematu istnieją, co prawda dyskusje odnośnie tego, czy mierniki finansowe w
dalszym ciągu są najważniejszą prawdą odzwierciedlającą skuteczność firmy, czy też
ustępują, co do ważności miernikom z płaszczyzny dynamicznej.

Ad. b) Perspektywa klienta
Perspektywa klienta (nazywana niekiedy perspektywą rynkową) skupia wszystkie
zamierzenia strategiczne przedsiębiorstwa, które odnoszą się do klientów oraz tych
segmentów rynku, na których firma ma zamiar konkurować. Cele precyzowane w tej
płaszczyźnie, wymagają podjęcia decyzji odnośnie konkretyzacji docelowych rynków,
charakterystyki odbiorcy, do którego przedsiębiorstwo chce kierować swoją ofertę oraz
zdefiniowania oferty, która pomogłaby zapewnić przedsiębiorstwu uzyskanie przewagi
konkurencyjnej.

Ad. c) Perspektywa operacyjna
Przewaga konkurencyjna wyrasta na systemie działań realizowanych w firmie, przy czym
system ten musi być spójny ze strategią firmy. Niższe koszty efektem wykonywania
określonych czynności inaczej niż konkurencji.

Ad. d) Perspektywa rozwoju
Skuteczna strategia bazuje na umiejętnej kombinacji zasobów materialnych i niematerialnych
( takich jak: wiedza, informacja, zaufanie odbiorców i konsumentów, normy i wartości
pracowników), która tworzy konkurencyjną przewagę w przyszłym okresie

36. O czym mówi kra

ń

cowy koszt kapitału?

KOSZT POZYSKANIA DODATKOWYCH KAPITAŁÓW określany jest jako krańcowy
koszt kapitału. Koszt niepodzielnych zysków jest stopą dochodów wymaganą przez
akcjonariuszy od kapitału akcyjnego, jakie firma otrzymuje dzięki niepodzielnym zyskom.

14

Przedsiębiorstwo powinno zarobić na niepodzielnych zyskach przynajmniej tyle, ile sami
akcjonariusze mieliby zarobić na alternatywnych inwestycjach o porównywalnym ryzyku. W
przeciwnym wypadku powinno wypłacić dywidendę.
1. Reinwestowanie zysku nie powoduje dodatkowych kosztów kapitału w sensie kapitału
krańcowego.
2. Utrzymanie dotychczasowej struktury kapitałowej jest korzystne ze względu na reakcje
otoczenia finansowego.

Krańcowy koszt kapitału uzyskiwany drogą zadłużenia zależy od
1.

stopy oprocentowania nowych długów

2.

stawki podatku dochodowego

3.

kosztów emisji obligacji

Krańcowy koszt powiększenia całości kapitału zależy od:
1.

krańcowych kosztów jego składników

2.

od struktury przyrostu kapitału

Krańcowy koszt kapitału jest kosztem następnej „porcji” kapitału ,jaki ma być zaangażowany
tzn. kwotą funduszy do uzyskania w określonym czasie po stopie rynkowej , w tym czasie
wymaganej i płaconej. Krańcowy koszt jest stosowany do oceny prawdopodobnej
rentowności proponowanych zamierzeń rozwojowych

37. Formuła kosztu kapitału całkowitego. Kiedy kapitał własny ma
„swój” koszt? Jaka jest ró

ż

nica pod tym wzgl

ę

dem z kosztem

kapitału obcego?

Średni ważony koszt kapitału (z ang. Weighted average cost of capital - WACC) wskaźnik
finansowy, informujący o przeciętnym koszcie względnym kapitału zaangażowanego w
finansowanie inwestycji przez przedsiębiorstwo.
Podejmowane przez przedsiębiorstwa projekty inwestycyjne mogą być finansowane z wielu
ź

ródeł, np:

•

niepodzielone zyski

•

emisja akcji

•

dług

Udział poszczególnych składników kapitału w finansowaniu inwestycji może być
zróżnicowany. Jednocześnie użycie każdego z tych składników wiąże się z poniesieniem
określonego kosztu, np. zapłatą odsetek od kredytu lub wypłaceniem dywidendy z akcji.
Ś

redni ważony koszt kapitału uwzględnia zróżnicowanie struktury finansowania inwestycji

oraz zróżnicowane koszty poszczególnych składników kapitałowych i wskazuje jaki
przeciętny koszt względny ponosi przedsiębiorstwo angażując dany kapitał.
Jest średnią ważoną kosztów składników kapitału finansującego inwestycję i dany jest
wzorem:

gdzie:

•

WACC

- średni ważony koszt kapitału,

•

K

i

- koszt i-tego składnika kapitału,

•

w

i

- udział i-tego składnika kapitału w źródłach finansowania,

•

n

- liczba składników kapitału,

o

Zastosowanie

Ś

redni ważony koszt kapitału jest używany przy ocenie rentowności inwestycji. Bardzo

często WACC jest używany do wyznaczania stopy dyskonta przy stosowaniu metod oceny

15

projektów inwestycyjnych opartych na zdyskontowanych przepływach pieniężnych (np.
metoda NPV).
Jeżeli wewnętrzna stopa zwrotu danej inwestycji jest większa od średniego kosztu kapitału
zaangażowanego w jej finansowanie, wówczas inwestycja taka przyniesie zysk, natomiast
jeżeli koszt kapitału finansującego przewyższa wewnętrzną stopę zwrotu wówczas inwestycja
nie będzie zyskowna - przychody będą zbyt niskie, by pokryć koszty np. odsetek od kredytu
lub koszt wypłaconej akcjonariuszom dywidendy

KOSZT KAPITAŁÓW OBCYCH- liczony jest wg. Stóp ich oprocentowania Jeżeli kapitał
obcy składa się z różnych zobowiązań o różnej wysokości oprocentowania to dla ustalenia
stóp procentowych należy określić średnią ważoną poszczególnych stóp procentowych
Kapitał obcy w przedsiębiorstwie jest tym składnikiem kapitału, dla którego :kreślenie kosztu
sprawia z reguły najmniej kłopotu. Korzystanie z długu jest związane z ponoszeniem przez
przedsiębiorstwo pieniężnych kosztów, czyli koniecznością wydatkowania określonej —
zależnej od oprocentowania — ilości środków pieniężnych. Z tego względu sprawa kosztu
długu wydaje się zarządzającym daną jednostką najczęściej oczywista. Dla przedsiębiorstwa,
które zdecydowało się wykorzystać kapitał obcy do finansowania swych potrzeb, koszty
związane z użyciem tego kapitału oznaczają rzeczywisty odpływ środków pieniężnych z
przedsiębiorstwa. Niezależnie od tego, czy przedsiębiorstwo zadłuży się zaciągając kredyt w
banku czy też zdecyduje się na wyemitowanie obligacji, będzie zobowiązane zapłacić
stosowną cenę wierzycielom za czasowo użyczone środki finansowe.
Analizując koszt długu w przedsiębiorstwie, należy pamiętać, że z punktu widzenia
całkowitego kosztu kapitału zaangażowanego w danym podmiocie, podstawowe znaczenie
ma koszt długu przyszłego, czyli tego, którego ewentualne zaciągniecie jest w danym
momencie rozpatrywane przez kierownictwo przedsiębiorstwa. Prowadzona kalkulacja kosztu
kapitału powinna bowiem umożliwić oszacowanie wielkości dochodu, który będzie z tego
kapitału uzyskany w przyszłości.

38. Krzywa Laffera.

Krzywa Laffera: dopóki wzrost stopy podatkowej wiąże się ze wzrostem produktu
społecznego (państwo ma więcej pieniędzy na zapewnienie odpowiednich warunków do
gospodarowania), przychody budżetowe rosną proporcjonalnie do obciążeń podatkowych. Po
przekroczeniu przez stopę podatkową pewnego poziomu, (odpowiadającego maksymalnej
wielkości wydatków państwa na poprawę warunków gospodarowania), przychody budżetowe
będą maleć.

Krzywa Laffera – koncepcja teoretyczna, która za pomocą krzywej ilustruje zależność
między stawką opodatkowania a przychodami budżetowymi państwa z tytułu podatków;
opracowana w latach 70. XX w przez amerykańskiego ekonomistę Arthura Laffera; bywa
używana jako argument za zmniejszeniem podatków.

Koncepcja

Wartość przychodów budżetowych przy stawce opodatkowania równej t = 0% jest zerowa.
Zgodnie z teorią Laffera kolejne wzrosty stawek opodatkowania powodują coraz mniejsze
przyrosty przychodów podatkowych, aż do momentu, w którym dalszy wzrost stawki będzie
skutkował obniżeniem całkowitej wartości przychodów z tytułu podatków. Gdy stawka
opodatkowania osiągnie t = 100%, przychody znów będą zerowe. Punkt na krzywej Laffera
odpowiadający stawce maksymalizującej przychody podatkowe nazywany jest punktem
nasycenia

. Z kształtu krzywej Laffera wynika, że ten sam poziom przychodów do budżetu z

tytułu podatków rząd może osiągnąć dla dwóch różnych stawek opodatkowania - t

1

i t

3

.

16

Założenia

Laffer w swojej koncepcji oparł się na następujących założeniach:

•

Przy stawce opodatkowania równej t = 0% podatnicy nie płacą żadnych podatków,
zatem budżet państwa nie odnotowuje żadnych przychodów z podatków.

•

Wzrost stawki opodatkowania wyzwala dwa przeciwstawne efekty:

o

zwiększenie udziału budżetu państwa w dochodach podmiotów
gospodarczych,

o

zmniejszenie deklarowanego do opodatkowania dochodu podmiotów
gospodarczych.

Ten drugi efekt podniesienia stawki opodatkowania Laffer wyjaśnia:

•

Zmniejszeniem motywacji

do podejmowania pracy i działalności gospodarczej -

ograniczenie korzyści, jaką podmioty gospodarcze odnoszą ze swojej pracy i
działalności gospodarczej skłania je do ograniczenia swojej aktywności w tej
dziedzinie.

•

Zwiększeniem skłonności podmiotów gospodarczych do ukrywania swoich dochodów
i wchodzenia w szarą strefę - przy wyższej stawce opodatkowania podmioty
gospodarcze odnoszą większe korzyści z niepłacenia podatków, co skłania je do
rozwinięcia tego procederu.

•

Zwiększeniem skłonności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw, do delokalizacji
działalności gospodarczej

, przeniesienia całości lub znacznej części czynników

produkcji za granicę, do tzw. rajów podatkowych.

Przy poziomie opodatkowania t = 100% ustają wszelkie bodźce do pracy i prowadzenia
działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu. Nie mając motywacji do pracy i
prowadzenia działalności gospodarczej, podmioty zaprzestają działalności i żadne dochody
nie są wytwarzane (albo są wytwarzane w szarej strefie). W ten sposób przestaje istnieć
przedmiot opodatkowania i przychody z tego tytułu mają wartość zerową.

39. Zasada kapitału pracuj

ą

cego.

Zasada kapitału pracującego - jest to część aktywów bieżących, finansowana kapitałami
stałymi. Jest to wartość majątku obrotowego (kapitału obrotowego brutto), pomniejszona o
stan zobowiązań krótkoterminowych. Kapitał obrotowy netto może być obliczony w dwojaki
sposób:
- według podejścia kapitałowego
- według podejścia majątkowego
Odpowiednia gospodarka kapitałem pracującym (obrotowym) minimalizuje ryzyko,
wynikające z finansowania środków obrotowych kapitałem obcym oraz ułatwia zachowanie
płynności.
Kapitał obrotowy /pracujący odzwierciedla stopień płynności środków w przedsiębiorstwie.
Im wyższy poziom osiąga kapitał pracujący, tym lepsza jest wypłacalność jednostki.

40. Na czym polega teoria kosztów komparatywnych.

Kosztów komparatywnych teoria, sformułowana przez D. Ricardo, a rozwinięta przez J.S.
Milla teoria wymiany międzynarodowej i międzynarodowego podziału pracy.

Zgodnie z nią kraj może osiągać korzyści w wymianie handlowej nie tylko wtedy, gdy swoje
towary wytwarza taniej niż inne kraje w ujęciu bezwzględnym, ale także wówczas, gdy
wytwarza bezwzględnie drożej, ale różnice kosztów wytwarzania różnych towarów w

17

porównaniu z innymi krajami (koszty relatywne, komparatywne) są zróżnicowane. Inne kraje
mogą być zainteresowane importem towarów, które jakiś kraj wytwarza niewiele drożej od
nich samych, gdyż dzięki temu oszczędzają pracę pozwalającą im wytworzyć i sprzedać za
granicę więcej tych towarów, które same produkują taniej.

Istotne znaczenie dla ustalenia korzyści z takiej wymiany ma kurs walutowy.

41. Koszty bierne a koszty czynne.

Rozliczenie międzyokresowe kosztów to sposób rozliczania kosztów działalności w czasie,
tak aby została zachowana zasada współmierności kosztów i przychodów.
Stosuje się go, gdy w jednostce wystąpią koszty dotyczące innego okresu sprawozdawczego
lub kilku okresów sprawozdawczych.
W zależności od sposobu rozliczania kosztów w czasie wyróżniamy rozliczenia bierne i
czynne.

1.

Czynne dotyczą np. opłaconego z góry: czynszu za następny rok, prenumeraty
czasopism, ubezpieczenia, remontu (gdy już zapłaciliśmy, a zostanie dokonany
dopiero w następnym okresie sprawozdawczym). Odnoszą się do kosztów
poniesionych w danym okresie, które przyniosą efekty dopiero w okresie następnym.
W bilansie są one wykazywane po stronie aktywów. Do ich rozliczania stosuje się
konto "Rozliczenie międzyokresowe kosztów".

2.

Bierne dotyczące:

o

dostaw niefakturowanych, np. gdy naszej firmie dostarczono energię
elektryczną, ale nie otrzymaliśmy jeszcze faktury lub rachunku
potwierdzającego tę dostawę. W takiej sytuacji dokonuje się rozliczenia
międzyokresowego biernego. Na dostawy niezafakturowane do końca okresu
sprawozd. powinny być wystawione własne dowody wewnętrzne. Po
otrzymaniu faktury, bierne rozliczenia międzyokresowe stają się
zobowiązaniami (bo to my jesteśmy coś winni)

o

rezerw na przyszłe zobowiązania, np. rezerw na naprawy gwarancyjne lub z
tytułu rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku (przykładowo:
firma sprzedaje pralki i wie, że część w ramach reklamacji będzie musiała
naprawić - wie, że poniesie koszty, więc tworzy na nie rezerwę). Chodzi tu
zatem o prawdopodobne koszty, których kwota lub data powstania
zobowiązania z ich tytułu nie są pewne.

Rozliczenia międzyokresowe bierne umieszcza się w bilansie po stronie pasywów. Do ich
rozliczania stosuje się konto "Rozliczenie międzyokresowe kosztów"

42. Ró

ż

nica mi

ę

dzy rezerw

ą

a odpisem aktualizuj

ą

cym.

Rezerwy – to zobowiązania , których termin wymagalności lub kwota nie są pewne.

Odpis aktualizujący, czyli tymczasowy koszt podatkowy
Przejściowy charakter, z punktu widzenia zaliczenia do kosztów podatkowych, będą miały
tzw. odpisy aktualizujące dokonywane przez wierzyciela. Zgodnie z art. 35b ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości, wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień
prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego. Stworzenie
odpisu aktualizującego w oparciu o zasady określone we wspomnianym artykule, uzależnione
jest w szczególności od zaistnienia określonego etapu postępowania, w którym dłużnik się
znajduje (np. postępowanie likwidacyjne, upadłościowe itp.) lub od charakteru samej
wierzytelności, cechującej się znacznym stopniem prawdopodobieństwa nieściągalności.

18

Dokonanie odpisu aktualizującego oraz jego księgowe zaliczenie do kosztów operacyjnych
nie oznacza, iż wartość taka stanowić będzie każdorazowo koszt dla celów podatkowych.
Uwzględnienie w kosztach uzyskania przychodów dokonanego odpisu uzależnione będzie od
łącznego spełnienia dodatkowych przesłanek, tj. uprzedniego zarachowania wierzytelności
jako przychodu należnego, o czym była mowa wyżej, oraz uprawdopodobnienia
nieściągalności wierzytelności.

43. Ró

ż

nice mi

ę

dzy kredytem a po

ż

yczk

ą

.

Różnice miedzy pożyczką a kredytem są m.in. takie:
- kredyt udzielany jest na konkretne cele, w wypadku pożyczki nie ma takiego wymogu;
- wykorzystanie środków finansowych z kredytu musi nastąpić na określonych warunkach i
zasadach,
zawartych pomiędzy kredytobiorcą a kredytodawcą, natomiast warunek ten nie dotyczy
pożyczki;
- na mocy umowy pożyczki na pożyczkobiorcę przenoszona jest własność określonej ilości
pieniędzy, a
na mocy umowy kredytowej określona ilość środków pieniężnych stawiana jest do
dyspozycji
kredytobiorcy

44. Co to jest zysk zatrzymany?

Zyski zatrzymane, nazywane także zyskami nie podzielonymi, to jedno ze źródeł
zwiększania wartości kapitału własnego przedsiębiorstwa. Zysk zatrzymany stanowi tę część
dochodu pozostającego do dyspozycji przedsiębiorstwa, która nie została wypłacona
akcjonariuszom w postaci dywidendy, lecz pozostała w przedsiębiorstwie do sfinansowania
jego potrzeb.
Zadaniem kierownictwa spółki jest taki sposób wykorzystania zatrzymanego zysku, który
pozwoli na osiągnięcie stopy zwrotu nie mniejszej od możliwej do uzyskania przez
akcjonariuszy z wypłaconej im i zainwestowanej poza spółką dywidendy. Ta minimalna
wymagana stopa zwrotu jest kosztem zysku nie podzielonego, reinwestowanego w
przedsiębiorstwie.
Koszt zysku zatrzymanego odpowiada kosztowi kapitału akcyjnego zwykłego spółki, który
nie pochodzi z emisji.

45. Do czego słu

ż

y dyskontowanie kapitału, a do czego

kapitalizowanie?

WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE
Zmienna wartość pieniądza w czasie umożliwia nam porównywanie różnych wartości
pieniądza w różnych czasie. Wynika ona z występowania zjawisk ekonomicznych tj. inflacja
czy też zmiana stóp procentowych. To co posiadamy w chwili obecnej może więc zmienić
wartość w przyszłości. Ze zmianą wartości jest związane ryzyko, gdyż bez szczegółowej
analizy nie wiemy do końca czy pieniądz straci na wartości czy też zyska.
Narzędziami służącymi porównywaniu różnych kwot pieniężnych w czasie służą:
- Kapitalizacja - proces szukania wartości przyszłej wykorzystując narzędzie procesu
składowanego,
- Dyskontowanie – proces odwrotny, szukanie wartości obecnej,

Dyskontowanie jest odwrotnością kapitalizacji, to proces obliczanie obecnej wartości
pieniędzy które możemy zarobić (lub stracić) w przyszłości. Koncepcja dyskontowania
wynika z tego, że ludzie wolą uzyskiwać większe korzyści teraz a straty ponosić w jak

19

najodleglejszej przyszłości. Jeżeli znamy przyszłą wartość korzyści (lub straty) to obecną
wartość możemy obliczyć po przekształceniu wzoru na obliczanie przyszłej wartości

PV=FV/(1+r)

t

Gdzie

•

PV wartość obecna

•

FV - przyszła wartość (korzyści lub straty)

•

r - stopa dyskonta

•

t - okres dyskontowania

Przykład
Załóżmy, że wiemy, że za 5 lat zarobimy 1 zł. Jaka będzie jej wartość dzisiaj. Stopa dyskonta
wynosi 20%. Po podstawieniu do wzorów otrzymujemy 0,4 zł. Tyle jest warta złotówka
zarobiona za pięć lat.
W zależności od źródła pochodzenia pieniędzy stopa dyskontowa może być różna. Jeżeli
pieniądze na inwestycje (kapitał) pochodzą z kredytu bankowego, to stopa dyskontowa
powinna równać się stopie oprocentowania kredytu bankowego, jeżeli pieniądze pochodzą z
własnych źródeł to stopa dyskonta powinna być równa stopie zysku. Stopa zysku powinna
zostać określona przy uwzględnieniu stopy inflacji: jeżeli stopa zysku jest mniejsza od
oprocentowania kredytu bankowego to przedsięwzięcie jest nieopłacalne.
Kapitalizacja (co miesiąc są dopisywane odsetki od odsetek). Kapitalizacja jest procesem
szukania przyszłej wartości przypływających sum pieniężnych. Procent składany można
obliczyć wg zależności,
(1+r)t
r - stopa procentowa
t – długość okresu inwestowania
ten wzór jest właściwy, gdy kapitalizacja odbywa się raz do roku.
W przypadku inwestycji lokaty do roku ale realizowanej częściej ma zastosowanie
następujący wzór:

m

t

m

r

*

1













+

46. Elementy przedmiotowej klasyfikacji zjawisk finansowych.

1. przychody i wydatki o charakterze ekwiwalentnym (operacje kupna-sprzedaży)
2. przychody i wydatki redystrybucyjne o charakterze budżetowym tzw. transfery budżetowe
3. transfery pozabudżetowe – redystrybucyjne przychody i wydatki o charakterze
pozabudżetowym (np. darowizny, transfery zagraniczne)

47. Na czym polega mechanizm deflacji?

Deflacja to wzrost wartości pieniądza w czasie - z czasem można za daną ilość pieniędzy
kupić coraz więcej towarów i usług. Potocznie, określenie spadku cen rynkowych. Zjawiskiem
przeciwnym jest inflacja.

Deflacja była powszechna w XIX wieku, kiedy to pieniądz był w stałej relacji do cen srebra i
złota. Współcześnie deflacja jest bardzo rzadka, gdyż w polityce ekonomicznej większości
krajów dominuje presja na utrzymywanie stałej, niewielkiej inflacji, uważanej obecnie przez
sporą część ekonomistów za korzystną dla gospodarki. Występowanie deflacji (jak na
przykład w latach 90. XX wieku w Japonii) wiąże się zazwyczaj ze stagnacją gospodarczą.

20

Zjawiskiem podobnym do deflacji o mniejszej skali jest np. spadek cen urządzeń
informatycznych, ze względu na ciągły wzrost ich mocy obliczeniowej. Występuje ono
głównie w sektorze nowoczesnych technologii.
Opinie ekonomistów o deflacji są różne, głównie z powodu niewielkiej dostępności danych.
Niektórzy ekonomiści deflacją nazywają również zjawisko spadku inflacji.

48. Co to jest venture capital? Kim s

ą

tzw. Aniołowie Biznesu

(Business Angels)?

Venture Capital - jest to średnio i długoterminowy kapitał inwestycyjny charakteryzujący się
dużym stopniem ryzyka, ale mogący w przyszłości przynieść wysokie zyski. Jest to forma
finansowania innowacyjnych (a przez to obarczonych ryzykiem) projektów inwestycyjnych
W gospodarce powstaje wiele projektów, które mogą być zamienione w bardzo opłacalne
przedsięwzięcia, ale do ich realizacji potrzebne są środki finansowe. Ponieważ ludzie
tworzący te projekty nie posiadają wystarczającej ilości kapitału muszą sięgnąć po kapitał
zewnętrzny. Banki nie są skore do pożyczania w takich sytuacjach pieniędzy, gdyż realizacja
projektów obarczona jest wysokim ryzykiem. Rozwiązaniem stają się specjalne instytucje,
które finansują projekty, a w zamian za to w razie dużego sukcesu partycypują w dużej części
w zyskach z tego przedsięwzięcia, bądź np. stają się współwłaścicielami firmy (mają 40%
bądź więcej kapitału własnego lub posiadają akcje uprzywilejowane firmy). Fundusze VC
otrzymują wiele propozycji współpracy, ale większość z nich jest zazwyczaj odrzucana.
Wybierane są pomysły najlepsze. Dużą rolę w dostępie do rynku VC odgrywają także
wcześniej utrzymywane kontakty.
Od strony firmy ubiegającej się o wsparcie finansowe z rynku VC ważne jest przy wyborze
instytucji finansującej zwrócenie uwagi na:

•

jaką siłę finansową posiada dana instytucja,

•

w jakich okolicznościach zechce ona wycofać się z przedsięwzięcia, gdy powiedzie
się ono,

•

jak duży udział w zyskach chce zdobyć firma VC,

•

jakie kontakty ma firma VC na rynku (mogą one być wykorzystane w dalszej
działalności projektu),

•

jak duży wpływ na firmę chce wywierać instytucja VC, oraz jakich ma specjalsitów,
którzy mogli by pomóc w zarządzaniu nowopowstałą spółką.

Business angel (dosł. anioł biznesowy)
Inwestor indywidualny zapewniający spółce środki finansowe, wiedzę, doświadczenie i
znajomości na bardzo wczesnym etapie rozwoju.

49. Czym ró

ż

ni si

ę

factoring od forfaitingu.

Faktoring - opisuje sytuację, gdy pewne przedsiębiorstwo kupuje od innego przedsiębiorstwa
za określoną cenę (wymagalną!) wierzytelność przysługującą mu w stosunku do pewnego
dłużnika. Ponadto przedsiębiorstwo dokonujące skupu wierzytelności świadczy dodatkowe
usługi na rzecz podmiotu sprzedającego tę wierzytelność.

Forfaiting - mowa nienazwana prawa cywilnego, polega na sprzedaży organizacji
forfaitingowej przez przedsiębiorcę wierzytelności za kwotę odpowiadającą jej wartości,
pomniejszoną o koszty oraz prowizje wspomnianej organizacji.

50. Czym si

ę

ró

ż

ni deprecjacja od dewaluacji?

Deprecjacja - spadek ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w
odniesieniu do spadku wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie
płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego obniżanie wartości waluty

21

krajowej nazywamy dewaluacją. Deprecjacja (dewaluacja) oznacza obniżenie siły nabywczej
danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.

Pozytywne skutki deprecjacji:

•

poprawienie konkurencyjności eksportu,

•

obniżka kosztów pracy (w gospodarce o sztywnym prawie pracy depracjacja waluty
umożliwia obniżkę płac dzięki iluzji pieniężnej - ludzie dostrzegają realne zmiany
wartości pieniądza z opóźnieniem, nominalne natychmiast).

Negatywne skutki deprecjacji:

•

wzrost kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego (budżet ma przychody w walucie
krajowej zatem rośnie deficyt),

•

zwiększenie presji inflacyjnej,

•

zubożenie społeczeństwa - głównie na skutek obniżenia siły nabywczej płac.

Zjawiskiem odwrotnym do deprecjacji jest aprecjacja.

DEPRECJACJA PIENIĄDZA, obniżenie siły nabywczej (wartości) pieniądza. Na rynku
krajowym przejawia się ona zmniejszeniem ilości dóbr i usług, które można kupić za
określoną kwotę. Z reguły jest rezultatem inflacji.
Na rynku międzynarodowym w warunkach płynnego kursu walutowego deprecjacja
przejawia się obniżeniem kursu danej waluty w stosunku do innych walut. Jest rezultatem
zmniejszenia popytu na rynku międzynarodowym na towary lub papiery wartościowe danego
kraju, a zatem i na jego walutę ze strony innych krajów. Zjawiskiem przeciwnym do
deprecjacji jest aprecjacja pieniądza.

Dewaluacja - reforma pieniężna, która polega na sztucznym obniżenie kursu waluty
narodowej wobec innych walut przez narodowy bank centralny, np. w celu poprawienia
bilansu handlowego. Nie należy jej mylić z denominacją, ponieważ następuje tutaj realne
obniżenie wartości waluty.

51. 4 rodzaje elementów przedmiotowych finansów.

PRZEDMIOTEM FINANSÓW SĄ

-

strumienie pieniężne przepływające między podmiotem sfery realnej w toku
produkcji, podziału, wymiany, spożycia, akumulacji

-

zasoby pieniądza gromadzone w toku tych procesów

-

związki i zależności między strumieniem przepływu pieniądza i rozdysponowaniem
jego zasobów a przepływem

-

kategorie finansowe np. stopa procentowa, stawki podatkowe, amortyzacja

52. Istota zasady memoriałowej.

Zasada memoriałowa – to fundamentalna zasada rachunkowości, według której przychody i
koszty uważa się za osiągnięte lub poniesione w momencie ich wystąpienia, a nie w
momencie wpływu lub wydatku pieniężnego; przychody i koszty ujmowane są w okresach, w
których powstały.

53. Elementy kapitału zapasowego. Co to jest agio?

22

Kapitał zapasowy jest tworzony z zysku lub dodatkowych źródeł określonych przez umowę
lub statut spółki.
Kapitały zapasowe odzwierciedlają źródła sfinansowania aktywów osiągniętych przez firmę
w trakcie jej działalności. Kapitał zapasowy tworzony jest z:
- podziału zysku,
- nadwyżki ceny emisyjnej nad ceną sprzedaży akcji,
- opłat akcjonariuszy, udziałowców,
- wyniku na przeszacowaniu zlikwidowanych lub sprzedanych środków trwałych.
Tworzenie kapitału zapasowego może nastąpić na dwa sposoby:

1)

ustawowo - gdy przepisy prawa zobowiązują do dokonania odpisów z zysku, na
przykład w spółkach akcyjnych (według ksh) musisz przeznaczać 8% zysku netto na
kapitał zapasowy do czasu, gdy kapitał ten nie osiągnie jednej trzeciej wartości
kapitału akcyjnego,

2)

dobrowolnie - zależne od decyzji organów firmy.

Kapitał zapasowy przeznacza się na:
- pokrycie strat bilansowych,
- zwrot ewentualnych dopłat do kapitału,
- umorzenie udziałów lub akcji,
- pokrycie kosztów niepowodujących zwiększenia aktywów spółki (np. negatywny wynik
prac rozwojowych, zaniechanie budowy środków trwałych).

Agio - premia emisyjna (wł. aggio - nadwyżka) wyrażona procentowo nadwyżka ceny
rynkowej (kursu) danego papieru wartościowego (akcji, obligacji) ponad jego wartość
nominalną.
Agio dla akcji lub obligacji szacowane jest przy pierwotnej emisji i stąd określana jest często
premią emisyjną, gdyż stanowi przedmiot gry giełdowej. Agio występuje też jako pojęcie,
określające procent pobierany przy wymianie jednej waluty (słabej) na inną (mocną), bądź też
przy wymianie pieniądza papierowego na gotówkę. W transakcjach clearingowych agio to
różnica pomiędzy kursem rynkowym danej waluty a jej kursem przyjętym oficjalnie.
Pojęciem przeciwstawnym jest disagio.

54. Warto

ść

firmy.

Wartość firmy to aktywa, które powstają tylko w momencie kupowania jednostki
gospodarczej lub zorganizowanej jej części. Wyraża ona renomę, pozycję firmy na rynku,
zaufanie klientów, usytuowanie w korzystnym punkcie, wartości, które wyróżniają ją spośród
innych podobnych. Biorąc pod uwagę te cechy, nabywcy są gotowi zapłacić więcej niż
wynosi wartość nabywanego majątku.
Wartość firmy jest określana jako różnica między ceną nabycia jednostki a niższą od niej
wartością godziwą aktywów netto tj. aktywów pomniejszonych o przyjęte zobowiązania.
Jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej
przyjętych aktywów pomniejszonych o przyjęte zobowiązania, to różnica ta stanowi ujemną
wartość firmy.
Od wartości firmy jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych w okresie nie dłuższym niż
5 lat. W uzasadnionych przypadkach kierownik jednostki może wydłużyć ten okres do 20 lat.

55. Czym ró

ż

ni si

ę

warto

ść

firmy od warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa?

Wartość firmy to aktywa, które powstają tylko w momencie kupowania jednostki
gospodarczej lub zorganizowanej jej części. Wyraża ona renomę, pozycję firmy na rynku,
zaufanie klientów, usytuowanie w korzystnym punkcie, wartości, które wyróżniają ją spośród
innych podobnych.
Wartość przedsiębiorstwa jest wyznaczona przez wartość jego majątku, czyli aktywów
pomniejszonych o sumę zobowiązań pieniężnych ciążących na przedsiębiorstwie

23

Na wartość przedsiębiorstwa wpływa wiele czynników, z których większość jest niezwykle
trudna do zmierzenia bez odpowiedniego doświadczenia i umiejętności. Takimi czynnikami
mogą być przykładowo składniki niematerialne, udział w rynku, prognoza wyników,
procentowa stopa dyskontowa, aktualny poziom cen środków trwałych i instrumentów
finansowych. Dlatego w trakcie wyceny należy odpowiednio dobrać metody, które pozwolą
określić rzeczywistą wartość wycenianego podmiotu. Poniżej wskazano metody, które ze
względu na swoją wiarygodność zdobyły uznanie wśród specjalistów i są powszechnie
najczęściej stosowane przy wycenianiu przedsiębiorstw.

56. Warto

ść

godziwa a cena sprzeda

ż

y.

Wartość godziwa - to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony,
a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi
i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Wartość godziwą
instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena
rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich
wysokość była znacząca. Cenę rynkową aktywów finansowych posiadanych przez jednostkę
oraz zobowiązań finansowych, które jednostka zamierza zaciągnąć, stanowi zgłoszona na
rynku bieżąca oferta kupna, natomiast cenę rynkową aktywów finansowych, które jednostka
zamierz a nabyć, oraz zaciągniętych zobowiązań finansowych stanowi zgłoszona na rynek
bieżąca oferta sprzedaży.

Cena sprzedaży netto – składnika aktywów to możliwa do uzyskania na dzień bilansowy
cena jego sprzedaży pomniejszona o:
-

przypadający od sprzedaży podatek VAT oraz akcyzę,

-

koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem
sprzedaży,

-

udzielone rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia,

a powiększona o należną dotację przedmiotową.

Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy
w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy.

57. Kredyt konsorcjalny.

Kredyt konsorcjalny - kredyt udzielany przez co najmniej dwa banki, które zawierając z
kredytobiorcą wspólną umowę kredytową zobowiązują się udostępnić mu kredyt na
jednakowych warunkach. Banki uczestniczące w kredytowaniu tworzą tzw. konsorcjum i
działają w ramach zawartej umowy konsorcjalnej. Bank organizujący konsorcjum nazywany
jest bankiem aranżerem konsorcjum. Zazwyczaj bank aranżer przejmuje następnie funkcję
agenta konsorcjum, działającego w imieniu pozostałych uczestników konsorcjum. Agent
reprezentuje pozostałych uczestników konsorcjum (m.in. w trakcie negocjacji dotyczących
zmian umowy kredytowej), prowadzi rozliczenia kredytu oraz odpowiada za organizację
technicznej obsługi transakcji. Zgodnie z zasadami stosowanymi powszechnie na świecie,
każdy bank działa w ramach zawartej umowy konsorcjalnej, lecz nie ponosi żadnej
odpowiedzialności za pozostałe banki. Kredyty konsorcjalne udzielane są ze względu na ich
wysokość lub związane z nimi ryzyko (finansowanie tylko pewnej części projektu pozwala
bankom na zmniejszenie ryzyka kredytowego).

58. O czym mówi rentowno

ść

, a o czym płynno

ść

?

Rentowność - miara efektywności gospodarowania, wyrażająca się stosunkiem zysku lub
bardziej ogólnie wyniku finansowego do sprzedaży netto, wielkości zaangażowanego kapitału

24

lub wartości wszystkich aktywów. Pojęcie to może dotyczyć przedsiębiorstw, pojedyńczych
inwestycji i papierów wartościowych.
Rentowność, w odróżnieniu od samej wartości zysku bierze pod uwagę skalę analizowanych
operacji gospodarczych. Umożliwia to porównywanie efektywności gospodarowania dużych i
małych przedsiębiorstw. Rentowność może być zarówno dodatnia jak i ujemna, w zależności
od tego czy przedsięwzięcie gospodarcze przynosi dochód czy też stratę.

Płynność finansowa – zdolność do terminowego realizowania zobowiązań, jeden z
elementów oceny finansowej przedsiębiorstwa. Zarządzanie płynnością ma na celu
utrzymywanie odpowiedniej ilości środków pieniężnych i linii kredytowych, gdyż opóźnienia
w wywiązywaniu się ze zobowiązań powodują nieufność kontrahentów i kredytujących
instytucji finansowych co może doprowadzić do bankructwa, zaś zbyt wysoki poziom
powoduje zamrożenie części kapitału obrotowego, a tym samym zmniejszenie rentowności
przedsiębiorstwa.

59. Co to s

ą

ś

rodki trwałe a co warto

ś

ci niematerialne i prawne?

Środki trwałe – to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie
ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok , kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone
na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

a)

nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i
budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo
do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

b)

maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

c)

ulepszenia w obcych środkach trwałych,

d)

inwentarz żywy.

Ś

rodki trwałe oddane na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym

charakterze zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy.

Środki trwałe w budowie – to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich
budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.
Wartości niematerialne i prawne – rozumie się przez to, nabyte przez jednostkę, zaliczane
do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o
przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do
używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

a)

autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje , koncesje,

b)

prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz
zdobniczych,

c)

know-how.

W przypadku wartości niematerialnych i prawnych oddanych do używania na podstawie
umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, wartości niematerialne i
prawne zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy. Do wartości niematerialnych
i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac
rozwojowych.

60. Czym si

ę

ró

ż

ni cena zakupu od ceny nabycia?

Cena zakupu - to kwota należna sprzedającemu, jednak bez podlegającego odliczeniu
podatku VAT , o ile podlega on odliczeniu; w razie importu do ceny zakupu wlicza się cło; do
ceny zakupu wlicza się także naliczony przez dostawcę podatek akcyzowy, cenę zakupu
pomniejszają udzielone przez dostawcę rabaty, opusty, skonta oraz inne uzyskane korzyści
np. odzyski.

25

Cena nabycia – to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną
sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usługo raz podatku
akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze
publicznoprawnym ( cło ) oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i
przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do
obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub
wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne zmniejszenia i odzyski. Jeżeli
Nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego
nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny- jego wyceny dokonuje się wg ceny sprzedaży
takiego samego lub podobnego przedmiotu.
W przypadku nabycia udziałów (akcji) własnych w drodze egzekucji za cenę nabycia uważa
się cenę nabycia ustaloną w postępowaniu egzekucyjnym, powiększona o koszty poniesione
w toku postępowania egzekucyjnego. które nie zostały spółce zwrócone.
W przypadku nieodpłatnego nabycia udziałów (akcji) własnych cena nabycia obejmuje
wszystkie koszty ponoszone przez spółkę na ich nabycie.

61. Co finansuje działalno

ść

bie

żą

ca a co rozwojow

ą

(w procesie

samofinansowania)?

Kapitał potrzebny do finansowania działalności bieżącej i rozwojowej przedsiębiorstwa może
pochodzić z rożnych źródeł. Źródła te różnicuje się za pomaca odpowiednich kryteriów.
Jeżeli za kryterium przyjmiemy źródło pochodzenia kapitału to wyróżnimy źródła zewnętrzne
i wewnętrzne (finansowanie zew. i wew.)

Finansowanie zew. obejmuje kapitał pieniężny i rzeczowy, jaki dopływa do przedsiębiorstwa
od podmiotów w zróżnicowanej formie. Finansowanie zew można podzieli na: zew własne i
zew obce.

Finansowanie zew własne-uzyskany kapitał pieniężny lub rzeczowy pozostaje do dyspozycji
przedsiębiorstwa na czas nieokreślony. Konsekwencja bezterminowego angażowania kapitału
jest powstanie stosunków własnościowych, z których wynika prawo do udziału w podziale
zysku lub obowiązek uczestniczenia w pokrywaniu strat przedsiębiorstwa. Ponadto uzyskany
kapitał ze źródeł zew własnych stanowi z reguły bazę gwarancyjna wierzycieli.

Finansowanie zew obce- kapitał jest odstępowany przedsiębiorstwom na czas określony i w
uzgodnionym terminie podlega zwrotowi. W tym przypadku powstają stosunki dłużnicze. Od
pożyczonego kapitału należy z reguły płaci odsetki.

Finansowanie wewnętrzne polega na uzyskiwaniu środków finansowych przez
przekształcenia majątkowe i przez gromadzenie (kształtowanie) kapitału

.

62. Ró

ż

nica mi

ę

dzy leasingiem operacyjnym a finansowym.

Leasing operacyjny polega na czasowym przekazaniu w użytkowanie dobra inwestycyjnego.
Czas ten jest z reguły krótszy niż okres normatywnego zużycia leasingowanej rzeczy. W
praktyce, umowy leasingu operacyjnego zawierają zapis o wykupie przez Korzystającego po
jej zakończeniu, za określoną z góry wartość końcową powiększoną o podatek VAT.
Korzystający może mieć zagwarantowane w Umowie Leasingu prawo sprzedaży na jego
rzecz przedmiotu leasingu po zakończeniu Umowy. Efektywny koszt finansowania poprzez
ten rodzaj leasingu jest niższy niż finansowanie ze środków własnych czy kredytu
bankowego, między innymi ze względu na korzyści podatkowe. W odróżnieniu od kredytu
bankowego, przy uwzględnieniu korzyści podatkowych, koszt pozyskania kapitału przy

26

leasingu jest niższy, płatności leasingowe dopasowywane są do założeń budżetowych
Korzystającego.
W obecnym kształcie prawnym leasing operacyjny jest również szczególnie atrakcyjny ze
względu na preferencje podatkowe, które pozwalają korzystającemu zaliczyć raty
leasingowe w poczet kosztów uzyskania przychodu.

Leasing finansowy (kapitałowy) polega na oddaniu rzeczy w użytkowanie, w zamian za raty
leasingowe. Przedmiot leasingu jest własnością Finansującego, amortyzuje go Korzystający,
natomiast przeniesienie tytułu własności może być zagwarantowane w umowie. Firma
zwiększa więc wartość swojego majątku nie ponosząc dodatkowych kosztów po zakończeniu
umowy, a zwiększona forma amortyzacji pozwala regulować jej koszty i dochody.
Leasing finansowy, podobnie jak operacyjny, charakteryzuje się tym, iż zawiera klauzulę
opcji na sprzedaż przedmiotu leasingu po zakończeniu okresu umowy. Oznacza to
iż Korzystający ma prawo wykupu (przeniesienia własności) rzeczy oddanej mu w leasing.
Leasing finansowy jest więc zbliżony do kredytu lub pożyczki. Przedmiotem "pożyczki" jest
tu środek trwały a nie gotówka.

63. Istota zasady istotno

ś

ci oraz przewagi tre

ś

ci nad form

ą

.

Zasada istotności, ujawniania, prawdy materialnej. Wszystkie znaczące zdarzenia
gospodarcze wpływające na ekonomiczne rezultaty firmy powinny być udokumentowane i
ujawnione w sprawozdaniach. Można pominąć szczegółową dokumentację drobnych operacji
gospodarczych, gdy koszt udokumentowania przekracza wartość operacji. Zdarzenie uznaje
się za znaczące (istotne) jeśli brak informacji o nim przyczyniłby się do zmiany sposobu
działania w porównaniu ze zwykłym tokiem postępowania. Ta zasada przesadza o minimalnej
zawartości sprawozdań finansowych, o tym, co musi być w nich ujawnione. Każdą
wyobrażalną operację gospodarczą, prawidłowo zdefiniowaną, można analizować badając jej
wpływ na aktywa i pasywa firmy respektując przy tym wyszczególnione podstawowe zasady
rachunkowości.

Przewaga treści nad formą – ustawa o rachunkowości art. 4 - zdarzenia, w tym operacje
gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym
zgodnie z ich

treścią ekonomiczną.

64. Okre

ś

lenie kosztu wytworzenia i kosztu własnego sprzeda

ż

y.

Koszt wytworzenia – obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym
produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego
produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty
pozyskania i przetwarzania związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w
związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu
wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów
pośrednich, zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych,
pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym
wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za normalny poziom wykorzystania zdolności
produkcyjnych uznano przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach,
wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów ; przy uwzględnieniu planowanych
remontów. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny
dokonuje się wg ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produkt,
pomniejszonego o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktu zysk brutto ze sprzedaży, a
w przypadku produktu w toku – także z uwzględnieniem stopnia jego przetwarzania.
Do kosztów wytwarzania produktu nie zalicza się kosztów:

27

1)

będących konsekwencją nie wykorzystanych zdolności produkcyjnych, tj. części
stałych pośrednich kosztów wytwarzania oraz strat produkcyjnych związanych z
przestojami, brakami produkcyjnymi itp.

2)

magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów, jeżeli w toku magazynowania
nie następują procesy technologiczne,

3)

ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzeniem produktu do postaci i
miejsca, w jakich znajduje się na dzień wyceny,

4)

sprzedaży produktów.

Koszty te wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym zostały
poniesione.
W przypadkach uzasadnionych niezbędny, długotrwałym przygotowaniem towaru lub
produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, cenę nabycia lub koszt
wytworzenia można zwiększyć o koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu
finansowania zapasu towarów lub produktów w okresie ich przygotowania do sprzedaży
bądź wytwarzania i związanych z nimi różnic kursowych, pomniejszone o przychody z tego
tytułu.

Koszt własny sprzedaży (KWS) obejmuje wszystkie koszty pośrednie i bezpośrednie
związane z wytworzeniem wyrobów sprzedanych. Nie obejmują kosztów Okresu, do których
należą Koszty Zarządu i Koszty Sprzedaży.

Używany w kalkulacyjnym rachunku wyników: Przychód ze sprzedaży – KWS - Koszty
Zarządu – Koszty Sprzedaży = Wynik na działalności operacyjnej.

65. Gdzie i kiedy wynaleziono pieni

ą

dz monetarny?

Pierwsza moneta pojawiła się w Libi ok. VII wieku.

66. Wymieni

ć

dwie formy organizacji, które nie musz

ą

sporz

ą

dza

ć

sprawozdania finansowego.

Od 1 stycznia 2004 r. zwolnione zostały gminy, powiaty, województwa i ich związki a także
państwowe, gminne i wojewódzkie:
- jednostki budżetowe
- gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
- zakłady budżetowe
- fundusze celowe nie posiadające osobowości prawnej.

67. Istota synergii.

Synergia (współpraca) różnych czynników, której efekt jest większy niż suma ich
oddzielnego działania.
W znaczeniu organizacyjnym synergia oznacza, że poszczególne działy organizacji
współpracują ze sobą i oddziałują na siebie , stają się wydajniejsze, niż gdyby każdy z nich
działał w odosobnieniu.

68. Funkcje finansów a funkcje systemu finansowego.

FUNKCJE FINANSÓW



rozdzielcza (alokacyjna) – polega na rozdysponowaniu czynników wytwórczych dóbr

i usług przy pomocy przepływów pieniężnych tzw. pierwotnym podziale oraz alokacji
zasobów przy pomocy budżetu publicznego oraz instytucji finansowych przy tzw.
wtórnym podziale

28



bodźcowa – związana z wykorzystaniem finansów do zjawisk gospodarczych



kontrolna – kontrolujemy mechanizmy weryfikacyjne zjawisk gospodarczych



informacyjna



poza ekonomiczna – związana z kształtowaniem postaw człowieka w naszej
cywilizacji

Funkcje systemu finansowego:

•

Funkcja płatnicza, polegająca na tym, że system finansowy powinien zapewnić
sprawne działanie mechanizmu rozliczeń w transakcjach gospodarczych, zwłaszcza
przy zakupie dóbr i usług,

•

Funkcja płynności, w ramach której system finansowy umożliwia i ułatwia zamianę
papierów wartościowych i innych aktywów finansowych na gotówkę,

•

Funkcja oszczędności, polegająca na promowaniu warunków atrakcyjnego lokowania
nadwyżek pieniądza przy umiarkowanym ryzyku,

•

Funkcja akumulacji bogactwa, polegająca na przechowywaniu siły nabywczej danego
podmiotu,

•

Funkcja kredytowa, która polega na zapewnieniu nieprzerwanego dopływu kredytu
dla przedsiębiorstw, gospodarstw domowych i rządu, w celu finansowania inwestycji i
konsumpcji,

•

Funkcja minimalizowania ryzyka, polegająca na tym, że w system finansowy powinny
być wbudowane mechanizmy i instrumenty minimalizujące ryzyko,

•

Funkcja polityki gospodarczej, polegająca na możliwości prowadzenie przez rząd
polityki mającej na celu wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, walkę z inflacją i
zachowanie stabilnej pozycji płatniczej względem zagranicy

69. Co jest wa

ż

niejsze: cel długofalowy czy krótkofalowy działania

przedsi

ę

biorstwa?

CEL DZIALALNOSCI PRZEDSIEBIORSTW
Współczesna teoria przedsiębiorstwa stoi na stanowisku, że celem wszelkich decyzji
podejmowanych w

przedsiębiorstwie jest maksymalizacja jego wartości rynkowej. Wzrost

wartości rynkowej przedsiębiorstwa prowadzi do zwiększenia stanu posiadania jego
właścicieli. Zarządzanie finansami firmy jest więc jednym z głównych sposobów realizacji
tak rozumianego celu przedsiębiorstwa.
Sformułowanie ogólnego celu zarządzania finansami firmy nie wyklucza wielu celów
odcinkowych. Cele odcinkowe dotyczą różnych obszarów finansowych firmy. Tak więc
można mówić o celach zarządzania kapitałem obrotowym, kształtowania wielkości i struktury
kapitału, planowania finansowego czy celach dokonywanych analiz. Formułowanie tych
celów jest uzasadnione, gdyż zwykle dzięki temu w procesie zarządzania lepiej dostrzega się i
realizuje cel główny.
Oprócz ww. celów wyróżniamy: cele krótkookresowe i długookresowe.
Zadania krótkookresowe - są to skonkretyzowane cele jakich osiągnięcia oczekuje
przedsiębiorstwo w sukcesywnej realizacji celów długookresowych. Zadania krótkookresowe
determinują tempo i moment realizacji celów długookresowych.

Cele długookresowe:
1. Poziomowy przyrost sprzedaży - cele marketingowe,
2. Nowoczesność produktu - cele innowacyjne,
3. Zyskowność - cele finansowe,
4. Właściwe wykorzystanie zasobów naturalnych, ludzkich, kapitału - cele zaopatrzenia
przedsiębiorstwa w zasoby.
5. Zwiększenie płacy.

29

Cele krótkookresowe:
1. Przyrost udziału w rynku,
2. Wprowadzenie jednej modyfikacji produktu rocznie,
3. Poprawa zyskowności o 10% rocznie,
4. Zmniejszenie zakupu surowców, pracowników,
5. Zwiększenie płacy.

70. Zasada 5I.

Wiarygodność rachunkowości jest możliwa dzięki stworzonym i praktycznie stwarzanym
procedurom, które cechują się rzetelnością, ciągłością, systematycznością i sprawdzalnością.
Działanie tych procedur opiera się na 5 filarach (zasada 5 I):

•

INFORMACJACH, które są gromadzone i przetwarzane;

•

IDEII, która polega na zastosowaniu podwójnego zapisu;

•

INSTRUMENTARIUM (konta i inwentaryzacja) chodzi tutaj o instrumenty, które SA
wykorzystywane przez przedsiębiorstwo do prowadzenia rachunkowości;

•

IMPLEMENTACJI ZASAD ROZWIJAJĄCYCH IDEE; które zostały wypracowane
w toku doświadczen historycznych kształtowaniu rachunkowości;

•

INTERPRETACJI WIELKOŚCI EKONOMICZNO-FINANSOWYCH; które są
generowane przez rachunkowość, a także ich wzajemnych związków (analiza danych
liczbowych wynikających ze sprawozdań).

71. Ró

ż

nice mi

ę

dzy płynno

ś

ci

ą

a wypłacalno

ś

ci

ą

.

Płynność finansowa to zdolność do regulowania bieżących zobowiązań. Płynność jest
jednym z elementów oceny finansowej przedsiębiorstwa. Zarządzanie płynnością ma na celu
utrzymanie odpowiedniej ilości środków pieniężnych i linii kredytowych, gdyż opóźnienia w
wywiązywaniu się ze zobowiązań powodują nieufność kontrahentów i kredytujących
instytucji finansowych co może doprowadzić do bankructwa, zaś zbyt wysoki poziom
płynności powoduje zamrożenie części kapitału obrotowego, a tym samym zmniejszenie
rentowności przedsiębiorstwa.

Wypłacalność to zdolność firmy do spłaty zobowiązań w terminie. Przedsiębiorstwo zdolne
do spłaty swoich długów w terminie określa się jako wypłacalne, w przeciwnym przypadku
staję się ono niewypłacalne. Wypłacalności nie należy utożsamiać z płynnością, która jest
kategorią węższą niż wypłacalność. Wypłacalność firmy w długim okresie związana jest
ś

ciśle z jej zyskownością. W krótkim okresie jednak zyskowność nie stanowi niezbędnego

warunku dla wypłacalności. Jednostka osiągająca zyski może być niewypłacalną w sytuacji,
gdy zaciągając kolejne kredyty akceptuje nierealne warunki ich spłaty, z tego powodu nie jest
w stanie spłacać w terminie swoich długów.

Wypłacalność dotyczy każdego okresu: przyszłego, bieżącego i przeszłego jest to
zdolność do płynności. Będziemy wypłacalni, gdy będziemy mieć dodatni kapitał
pracujący.

73. Czym ró

ż

ni si

ę

d

ź

wignia finansowa od operacyjnej?

ISTOTA DŹWIGNI FINANSOWEJ.

30

Dźwignia finansowa wykorzystanie zadłużenia jako źródła finansowania dla powiększenia
zysku przypadającego na akcję.
Nadwyżka finansowa przed odliczeniem oprocentowania obcych kapitałów i podatku
dochodowego zależy od ⇒ produktywności kapitału rzeczowego zaangażowanego w
przedsiębiorstwie.
Jeżeli produktywność jest wyższa od stopy oprocentowania kapitałów obcych to ⇒ wzrost
udziału długu w finansowaniu aktywów powoduje ⇒ przenoszenie coraz większej nadwyżki
zysku po odjęciu oprocentowania na kapitał akcyjny i wzrost zysku przypadającego na 1
akcję.

DŹWIGNIA OPERACYJNA - w

zrost procentowego udziału nadwyżki bez odsetek i podatku w

przychodach ze sprzedaży wywołanej ze sprzedaży wywołanych rozkładaniem się kosztów stałych na
coraz większą liczbę jednostek wyprodukowanych i sprzedanych towarów.

74. Co to jest private equity? Czym si

ę

ró

ż

ni do venture capital?

Private equity (PE) to inwestycje w przedsiębiorstwa nie notowane na publicznym rynku
kapitałowym. Inwestycje private equity mają na celu osiągnięcia średnio- i długoterminowych
zysków z przyrostu wartości kapitału. Jedną z odmian private equity jest

venture capital

(VC) - są to inwestycje dokonywane we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw,
służące uruchomieniu danej spółki lub jej ekspansji, charakteryzujący się dużym stopniem
ryzyka, ale mogący w przyszłości przynieść wysokie zyski..

Od strony firmy ubiegającej się o wsparcie finansowe z rynku VC ważne jest przy wyborze
instytucji finansującej zwrócenie uwagi na:

•

jaką siłę finansową posiada dana instytucja,

•

w jakich okolicznościach zechce ona wycofać się z przedsięwzięcia, gdy powiedzie
się ono,

•

jak duży udział w zyskach chce zdobyć firma VC,

•

jakie kontakty ma firma VC na rynku (mogą one być wykorzystane w dalszej
działalności projektu),

•

jak duży wpływ na firmę chce wywierać instytucja VC, oraz jakich ma specjalistów,
którzy mogli by pomóc w zarządzaniu nowo powstałą spółką.

Fundusze PE mogą inwestować także w spółki dojrzałe, planujące wejście na giełdę w
przyszłości, wymagające restrukturyzacji lub zmieniające właścicieli. Popularną formą
inwestycji PE jest udział w wykupie menedżerskim.

75. Jak si

ę

okre

ś

la poziom płynno

ś

ci krótkoterminowej, a jak

długoterminowej?

Płynność finansowa w krótkim okresie – zdolność rozpatrywanej jednostki gospodarczej do
dokonywania zakupów wszelkiego rodzaju towarów i usług, jak i zdolność do regulowania jej
wszelkiego rodzaju zobowiązań finansowych w pełnej wysokości w obowiązujących
terminach.

Płynność finansowa w długim okresie to stan, w którym przedsiębiorstwo posiada zdolność
do dokonywania zakupów i do regulowania zobowiązań finansowych.
Przychody pieniężne podmiotu zasadniczo przewyższają jego łączne wymagania pieniężne,
ale nie koniecznie jest to gwarancja istnienia płynności finansowej w krótkim okresie.

31

76. Ró

ż

nice mi

ę

dzy niepewno

ś

ci

ą

a ryzykiem. Na czym polega

rachunek ryzyka?

Ryzykiem nazywamy statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego o

charakterze negatywnym dla dotkniętego nim podmiotu. Ryzyko występuje wtedy,
kiedy prawdopodobieństwo realizacji zamierzonego zadania dla spełnienia się
określonych warunków zawiera się w granicach 0 < P(x) < 1 gdzie P(x) oznacza
prawdopodobieństwo wystąpienia zmiennej losowej. Statystycznie pojęciem ryzyka
określa się sytuację, w której co najmniej jeden z elementów składających się na nią
nie jest znany ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia.

Niepewność – występuje wtedy kiedy podejmujący decyzję wie iż wszystkie dopuszczalne

zdarzenia i wyniki są możliwe ale nie jest możliwe określenie prawdopodobieństwa
wystąpienia zdarzenia losowego. Niepewność jest niepoliczalna, ponieważ brak jest
statystycznych parametrów dla oszacowania możliwości powstania zdarzenia
losowego

1.

Niechęć do podejmowania ryzyka – awersja inwestora względem ryzyka skłania go do
oczekiwania szczególnej „premii za ryzyko” które przybierają najczęściej postać
dodatkowych przychodów z tytułu podjęcia ryzykownej decyzji inwestycyjnej.

2.

Obojętność (neutralność) względem ryzyka. Inwestor o takim stosunku do ryzyka nie
oczekuje dodatkowych przychodów, podejmuje ryzykowną decyzję inwestycyjną.

3.

Preferowanie ryzyka – niektórzy inwestorzy szczególnie chętnie podejmują ryzyko,
akceptując wyższe przychody jako element pożądany. Są oni rozważni, skłonni
ponieść dodatkowe koszty udziału w ryzykownych przedsięwzięciach.

Obserwując rzeczywistość potwierdza się, że inwestorzy niechętnie podejmują ryzyko. W
praktyce oznacza to, że przedsięwzięcia o wyższym stopniu ryzyka generują wyższe
przychody niż propozycje mniej ryzykowne.

Inwestorzy w swych decyzjach przedkładają niższe ryzyko nad wyższym stąd można w ich
decyzjach zaobserwować następujące prawidłowości:

-

wyższe ryzyko, oczekiwanie większej korzyści;

-

wyższe ryzyko zwiększa możliwość poniesienia większych strat;

-

z punktu widzenia racjonalności decyzji za sytuację krańcową uznaje się taką,
w

której

prawdopodobieństwo

straty

nie

może

przewyższyć

prawdopodobieństwa korzyści.

77. Ryzyko systematyczne i specyficzne.

Ryzyko systematyczne (rynkowe) wynika z istniejących na danym rynku warunków
gospodarowania. Istotne są tu elementy społeczne, ekonomiczne, prawne i polityczne,
bezpośrednio lub pośrednio wpływające na warunki działania jednostek na rynku.
Ryzyko systematyczne jest specyficzną formą ryzyka, gdyż nie można go wyeliminować
poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego. Występowanie tego ryzyka zmusza do
uwzględnienia rynkowej premii z tytułu ryzyka.

Ryzyko specyficzne (czy inaczej indywidualne albo niesystematyczne) z kolei jest
związane z przyszłymi zdarzeniami, które możemy częściowo kontrolować albo
przewidywać. Wiąże się z indywidualnymi decyzjami. Na przykład przy posiadaniu
samochodu-z decyzją o wykupieniu polisy od kradzieży samochodu oraz wypadku na drodze;
przy inwestowaniu na giełdzie-z decyzją o stworzeniu portfela różnorodnych lokat
inwestycyjnych, skorelowanych ze sobą ujemnie. Przyczynami ryzyka specyficznego mogą
być m.in.: zarządzanie firmą, konkurencja, dostępność surowców, płynność, bankructwo
firmy, poziom dźwigni finansowej i operacyjnej.

32

78. Etymologia poj

ę

cia „finanse”, „pieni

ą

dz” i „ryzyko”.

Etymologia ryzyka nie została dotychczas jednoznacznie wyjaśniona. W języku perskim
rozi(k) oznacza los, dzienną zapłatę, ale też chleb. W języku arabskim risq znaczy los, dopust
boży. Hiszpańskie ar-rico to odwaga i niebezpieczeństwo, angielskie risk – sytuacja
powodująca niebezpieczeństwo lub możliwość, że zdarzy się coś złego. Greckie riza
podobnie jak włoskie ris(i)co oznacza rafę, którą statek powinien ominąć, a więc
niebezpieczeństwo, którego powinien uniknąć [Kaczmarek 2003, s. 11–12]. Najczęściej
jednak podaje się, że słowo ryzyko (ang. risk, fr. risque, niem. Risiko) pochodzi od
łacińskiego risicum oznaczającego szansę, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
pozytywnego lub negatywnego, sukcesu lub porażki [Nahotko 2001, s. 37–38], lub też od
starowłoskiego risicare oznaczającego tyle, co odważyć się [Bern- stein 1997, s. XIX–XX].

79. Jaka wielko

ść

najbardziej wpływa na wynik formuły Z-Score?

80. Czym ró

ż

ni si

ę

opcja od swapu?

Opcja to prawo do dokonania pewnej transakcji w danym czasie - np. kupna lub sprzedaży
pewnych papierów wartościowych po określonej cenie. Innymi słowy jest to instrument
finansowy dający nabywcy prawo, lecz nie obowiązek żądania od sprzedawcy spełnienia
ś

wiadczenia, na które opiewa opcja. Może być przedmiotem obrotu na giełdzie.

W praktyce opcja zostaje zrealizowana jeśli przewidywana przez nią cena jest lepsza niż cena
oferowana na wolnym rynku w danym czasie. Wartość opcji bardzo silnie zależy od
niewielkich wahań notowań przedmiotu transakcji dlatego wartość opcji trudno jest wyceniać.
Istnieją różne metody określania optymalnej ceny opcji. Łatwym w zastosowaniu jest wzór
Blacka-Scholesa, ale lepsze rezultaty dają różne odmiany modeli GARCH (Generalized
Autoregressive Conditional Heteroscedasticity), które są już bardziej skomplikowane
obliczeniowo. Główną różnicą jest to, że w modelu Blacka-Scholesa zakłada się, że
zmienność (volatility) ceny papieru wartościowego jest stała w czasie, natomiast w modelach
GARCH nie ma takiego założenia, co bardziej odpowiada rzeczywistości.

Swap to umowa pomiędzy dwoma podmiotami na wymianę przyszłych przepływów
pieniężnych. Umowa ta określa jak ma wyglądać rozliczenie oraz kiedy przepływy mają
nastąpić.W szczególności może polegać na umowie między dwoma podmiotami, w której
płatność o oprocentowaniu zmiennym zamieniana jest na płatność o oprocentowaniu stałym.
Pozwala to uzyskać korzyści obu stron.

81. Warunki równowagi finansowej przedsi

ę

biorstwa.

RÓWNOWAGA FINANSOWA –wynika z potrzeby utrzymania się w dłuższym okresie na
rynku. Przychody i koszty działalności muszą być co najmniej sobie
równe lub przychody > od kosztów. Jeżeli jest inaczej, przedsiębiorstwo bankrutuje.

82. Ró

ż

nice mi

ę

dzy cyrkulacyjn

ą

a płatnicz

ą

funkcja pieni

ą

dza.

33

Najstarszą funkcją pieniądza jest wymiana (cyrkulacja) – pośrednictwo w transakcjach, w
których dochodzi do równoczesnego wzajemnego przekazania towaru i pieniądza pomiędzy
uczestnikami wymiany.
Ludzie od zarania dziejów kupowali i sprzedawali towary – początkowo był to handel
wymienny, później pojawiła się jednostka pośrednicząca, czyli właśnie pieniądz. Dzięki
sprzedaży towarów lub usług otrzymujemy pieniądze, które następnie możemy wymienić na
inne potrzebne nam dobra. Specyficzną formą wymiany jest praca: tu w zamian za
wykonywane – w ramach umowy – usługi otrzymujemy pieniądze, dzięki którym możliwa
jest codzienna egzystencja.

Pieniądz jest również wykorzystywany jako środek płatniczy – to znaczy do dokonywania
płatności transferowych lub transakcji, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z
zapłatą.
Płatności transferowe to wypłaty, realizowane przez państwo, w zamian za które nie
otrzymuje ono bezpośrednio żadnych dóbr czy usług. Typowym przykładem płatności
transferowych są wypłaty emerytur i rent z budżetu państwa bądź też płatności zasiłków dla
bezrobotnych.
Transakcje wymienne, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z przepływem
pieniądza, to na przykład dostawy energii elektrycznej, gazu, usługi telefoniczne, jak również
praca na etacie. We wszystkich wymienionych tu przypadkach strony zawierają umowę, na
podstawie której świadczone są określone usługi, a płatność za ich wykonanie następuje nie
systematycznie, ale raz w miesiącu lub nawet rzadziej

.

83. Co to jest maczuga finansowa?

Rentowność operacyjna aktywów służy do oceny zjawiska dźwigni finansowej, która
występuje, jeżeli rentowność operacyjna aktywów jest większa od stopy procentowej płaconej
od kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych. W przeciwnym
wypadku, powstaje tzw.

maczuga finansowa.

84. Kryteria kolejno

ś

ci bilansowej aktywów i pasywów.

Aktywa w bilansie analitycznym szereguje się w kolejności od najmniej do najbardziej
płynnych. Pasywa natomiast szeregowane są według stopnia ich wymagalności.

85. Czym si

ę

ró

ż

ni kalkulacyjny układ kosztów od porównawczego?

Do ewidencji i obliczania wyniku finansowego firmy służy konto „Wynik finansowy”. W
zależności od sposobu ewidencji i ujmowania kosztów można wyróżnić dwa warianty
ustalania wyniku finansowego, a mianowicie wariant porównawczy oraz kalkulacyjny.

Porównawczy wariant ustalania rachunku wyników-patrz pyt.12.
Kalkulacyjny rachunek wyników sporządza się wówczas, gdy jednostka gospodarcza

ewidencjonuje koszty:


tylko w układzie kalkulacyjnym,



jednocześnie w układzie kalkulacyjnym i rodzajowym.

W tym wariancie koszty uzyskania przychodów ze sprzedaży produktów są wykazywane w
układzie kalkulacyjnym. Metoda ta umożliwia:


ocenę wpływu struktury asortymentowej produkcji na wynik finansowy,



analizę efektywności poszczególnych produktów,



analizę wpływu kosztów pośrednich na wynik finansowy.

W kalkulacyjnym rachunku wyników po jego stronie prawej wykazuje się sumy uzyskanych
przychodów ze sprzedaży produktów i towarów, natomiast po stronie lewej – koszty
uzyskania tych przychodów w układzie kalkulacyjnym. Pozwala to nie tylko określić łączny
wynik, ale również wyniki cząstkowe, uzyskane ze sprzedaży poszczególnych produktów lub

34

ich grup. Dzięki temu jednostka gospodarcza może oceniać rentowność poszczególnych
produktów, co ma duże znaczenie dla wyznaczania kierunków produkcji.

Na konto „Wynik finansowy”,

niezależnie od wariantu, przenosi się salda

następujących kont:
1)

na stronę Dt – wartość sprzedanych materiałów i towarów, pozostałe koszty operacyjne,
koszty finansowe, straty nadzwyczajne, obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
(podatek dochodowy),

2)

na stronę Ct – przychody ze sprzedaży produktów, przychody ze sprzedaży materiałów i
towarów, pozostałe przychody operacyjne, przychody finansowe, zyski nadzwyczajne.
Różnice między wariantami ustalania wyniku finansowego sprowadzają się do sposobu

ujęcia kosztów działalności operacyjnej, i tak:
1)

w wariancie porównawczym przenosi się koszty według rodzaju i saldo konta
„Rozliczenie kosztów rodzajowych”, które wyraża zmianę stanu produktów,

2)

w wariancie kalkulacyjnym przenosi się koszt własny sprzedaży produktów, koszty
zarządu oraz koszty sprzedaży.

Układ funkcjonalny dzieli koszty według miejsc powstawania kosztów. Mamy więc:

1.

koszty działalności podstawowej (produkcyjnej, usługowej, handlowej),

2.

koszty wydziałowe,

3.

koszty zarządu,

4.

koszty sprzedaży.

86. Czym ró

ż

ni si

ę

amortyzacja od umorzenia?

AMORTYZACJA I UMORZENIE - dotyczą tylko majątku trwałego

Często mylonymi pojęciami są amortyzacja i umorzenie. Obywa odnoszą się do środków
trwałych (a także wartości niematerialnych i prawnych), jednak amortyzacja jest kategoria
kosztowa, natomiast umorzenie - ewidencyjna i mowa o nim w zasadzie jest tylko w
przepisach prawa bilansowego. Amortyzacja jest zawsze równa umorzeniom.

Amortyzacja jest to zużycie:

•

fizyczne – środki zużywają się w wyniku wykonywania pracy

•

ekonomiczne – starzeje się majątek, na jego miejsce wchodzi nowszy, nowocześniejszy.

Zużycia te powodują obniżenie wartości majątku trwałego. Szybkość zużywania się zależy od
okresu użytkowania
Umorzenie - suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych

87. Jak wpływa zwolnienie rotacji aktywów na płynno

ść

finansow

ą

?

88. Strategie finansowania przedsi

ę

biorstwa.

W zależności od tego, czy przy definiowaniu pojęcia 'finansowanie' uwzględnimy więcej lub
mniej płaszczyzn odniesienia, mówi się o finansowaniu w węższym bądź w szerszym ujęciu.
Finansowanie węższe ogranicza się do pozyskiwanie kapitału:
- podejmowanie przedsięwzięć prowadzących do otrzymywania kapitału długo i
krótkookresowego,
- lokowanie kapitału w przedsiębiorstwie na określony czas, w konkretnej formie, na

35

określony cel (zdobywanie kapitału długookresowego na finansowanie inwestycji za pomocą
udziałów).
Finansowanie szersze - pozyskiwanie kapitału oraz dysponowanie nim:
- codzienne dyspozycje prowadzące do utrzymania równowagi finansowej, wyboru
stosowanych metod regulowania wydatków, korzystnej lokaty wolnych środków finansowych
oraz sporządzenia sprawozdań finansowych.

Na tle takiego podziału odróżnia się również finansowanie aktywne i pasywne.
Kiedy mowa o aktywnym finansowaniu oznacza ono umieszczenie kapitału w innym
przedsiębiorstwie. W przypadku pasywnego finansowania, polega ono na finansowaniu
własnego przedsiębiorstwa.

FORMY FINANSOWANIA
Kapitał wykorzystywany w przedsiębiorstwie może pochodzić z różnych źródeł. Przyjmując
ź

ródło pochodzenia jako kryterium można wyróżnić finansowanie zewnętrzne i wewnętrzne.

Finansowanie zewnętrzne charakteryzuje się tym, że przedsiębiorstwo otrzymuje środki
finansowe - kapitał, spoza przedsiębiorstwa. W ramach tego finansowania wyróżniamy:
- finansowanie własne
- poprzez wkłady (które mogą pochodzić od przedsiębiorstw, których właścicielem jest jedna
osoba lub spółek osobowych, bądź w formie papierów wartościowych) lub udziały,
- finansowanie obce - dopływ kapitału odbywa się poprzez:
- rynek kapitałowy i pieniężny - krótkookresowe kredyty bankowe (kredyt w rachunku
bieżącym, kredyt pod zastaw ruchomości, kredyt wekslowy, kredyt na poręczenie osoby
trzeciej) i długookresowe pożyczki (obligacje, pożyczki, pożyczki bez gwarancji),
- obrót kredytowy i towarowy - kredyt dostawcy i odbiorcy, tzw. przedpłaty,
- poprzez szczególne formy finansowania - leasing i factoring.
Finansowanie wewnętrzne polega na uzyskiwaniu bądź zwiększaniu środków w drodze
przekształcenia dóbr rzeczowych w środki finansowe (kapitał wzrasta bez dopływu środków z
zewnątrz), jeśli środki wpływają w postaci zysku z tytułu obrotu bądź wcześniej
zaangażowanych środków, to jest to też finansowanie wewnętrzne. Sposoby pozyskiwania
ś

rodków:

- przekształcenia majątkowe - zmiana struktury majątku w wyniku:
- finansowania dodatkowych i okresowych inwestycji z odpisów amortyzacyjnych,
- przyspieszenia obrotu kapitału,
- w drodze zmniejszenia majątku przez racjonalizację i sprzedaż zbędnych elementów
zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.
- kształtowanie kapitału - tworzenie długookresowych rezerw i zatrzymanie zysku w
przedsiębiorstwie, czyli nie wypłacenie akcjonariuszom lub udziałowcom reszty zysku
pozostającego po opodatkowaniu.

Według kryterium pozycji prawnej dawcy kapitału wyróżnić można: finansowanie własne i
obce.
Finansowanie własne - finansowanie z zysku, z wkładów, z udziałów otrzymywanie
dodatkowego kapitału własnego.
Finansowanie obce - finansowanie za pomocą kredytów, środków zgromadzonych na
długookresowych rezerwach - np. środki na funduszach emerytalnych i rentowych.

89. Stopa oprocentowania kredytu kupieckiego – efektywno

ść

kredytowa.

Kredyt kupiecki to jedno z głównych źródeł finansowania polskich MSP. Kredyt kupiecki
przyjmuje jedną z dwóch postaci: kredytu odbiorcy lub kredytu dostawcy.
Kredyt odbiorcy to tak zwana zaliczka. Ma ona charakter przede wszystkim instrumentu
gwarancyjnego wywiązania się ze świadczenia płatności przez klienta. W momencie nie

36

wywiązania się kupującego ze świadczenia płatności, zaliczka zostaje u sprzedawcy. Zaliczka
stanowi najczęściej część płatności określonej w umowie (bardzo rzadko całość). W
momencie, gdy klient przekazuje na rachunek sprzedawcy część umówionych środków
pieniężnych udziela mu kredytu (nieoprocentowanego). Zaliczka umożliwia pokrycie części
kosztów związanych z produktem lub usługą i w ten sposób poprawia płynność sprzedawcy.
Kredyt dostawcy jest nieoprocentowany. Polega na tym, że sprzedawca odracza termin
płatności za towary lub usługę odbiorcy. Kredytu kupieckiego udziela się klientom, którzy
mogą mieć przejściowe problemy z płynnością. Kredyt kupiecki często jest także narzędziem
pozyskiwania klientów. Zwłaszcza stagnacja lub recesja sprzyjają takiemu postępowaniu.
Udzielanie kredytu kupieckiego wiąże się w tej sytuacji z większym ryzykiem, ale też często
jest to jedyny sposób na utrzymanie klientów (nie wspominając o pozyskiwaniu nowych).
Klient ma z reguły możliwość opłacenia towaru lub usługi gotówką, otrzymując rabat
określony zazwyczaj jako procent ceny, tak zwane skonto (1-5% zależy od oferowanej
długości kredytu kupieckiego). Pozwala to sądzić, iż koszt kredytu kupieckiego
(uwzględniając oprocentowanie kredytu kupieckiego oraz odsetki od kredytu, którym
sprzedawca będzie musiał się finansować) jest wliczony w cenę.

90. Jak nazywa si

ę

kredyt, gdy klient dokonuje wpłat przed

wyprodukowaniem wyrobu?

Kredyt odbiorcy - kredytodawcą jest klient (odbiorca), który dokonuje wpłat na dane dobro
zanim producent je wyprodukuje (przedpłaty). Ta forma finansowania jest rzadko stosowana
w krajach rozwiniętych.

91. Podstawowa ró

ż

nica mi

ę

dzy akcj

ą

a obligacj

ą

.

Akcja (papier własnościowy) jest papierem wartościowym wyrażającym część kapitału
akcyjnego spółki. Wielkość posiadanego przez akcjonariuszy kapitału spółki zależy od liczby
nabytych akcji. Każdy akcjonariusz odpowiada za zobowiązania spółki akcyjnej jedynie do
wysokości wpłaconego kapitału
Obligacja (papier dłużny) jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym
emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się
wobec niego do spełnienia określonych świadczeń na zasadach ustalonych w warunkach
emisji w wyznaczonym czasie.

92. Co to jest kredyt lombardowy?

Kredyt lombardowy – to kredyt udzielany pod zastaw ruchomości, w tym głównie papierów
wartościowych, towarów, metali szlachetnych.
Kredyt lombardowy banku centralnego - kredyt pod zastaw papierów wartościowych,
udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny.
Kredyt lombardowy banku komercyjnego - udzielany osobom fizycznym lub prawnym. Na
czas trwania umowy kredytowej bank przejmuje zastawioną ruchomość, a w przypadku nie
wywiązania się klienta ze spłaty nabywa możliwość sprzedaży zastawu.

93. Na czym polega kredyt akceptacyjny?

Kredyt akceptacyjny - w tym dostawca (eksporter), nie mając pełnego zaufania do odbiorcy
(importera), żąda, aby wystawiony przez odbiorcę weksel został poparty akceptem przez
bank. Bank udzielając akceptu gwarantuje wykup weksla i przyjmuje na siebie zobowiązanie
odbiorcy. W związku z dużym ryzykiem bank udziela tego kredytu tylko uznanym i znanym
kredytobiorcom. Wykorzystywany głównie do finansowania transakcji towarowych

37

związanych z handlem zagranicznym. Konsekwencją tego jest stosunkowo duży koszt tego
rozwiązania. W praktyce ta forma kredytowania jest stosowana tylko w stosunku do solidnych
kontrahentów.

94. Co to jest ł

ą

czne sprawozdanie finansowe?

Łączne sprawozdanie finansowe sporządzają jednostki posiadające osobowość prawną w
skład której wchodzą jedna lub więcej wewnętrznych jednostek mające siedzibę w kraju lub za
granicą. Łączne sprawozdanie finansowe powstaje drogą sumowania odpowiednich danych
rocznych sprawozdań finansowych jednostki statutowej i jej zakładów.
Z łącznej sumy wyłącza się:

1.

aktywa i fundusze wydzielone

2.

wzajemne należności i zobowiązania oraz inne podobne rozrachunki
wewnątrzzakładowe

3.

przychody i koszty z tyt. dostaw i usług dokonywanych wewnątrz jednostki

4.

ewentualnych zysków i strat powstałych na operacjach dokonanych
wewnątrz jednostki

95. Co to jest kredyt płatniczy?

Kredyt płatniczy jest rodzajem kredytu obrotowego przeznaczonego na finansowanie
krótkoterminowych potrzeb Kredytobiorcy wynikających z prowadzenia działalności
gospodarczej w razie przejściowego braku środków finansowych na pokrycie wymagalnych
zobowiązań pojawiających się nagle, lub których skala nie mogła być wcześniej
przewidziana.

96. Co to jest hedging? Wymieni

ć

strategie zarz

ą

dzania ryzykiem.

Jak si

ę

przenosi ryzyka?

POJĘCIE HEDGINGU
Termin hedging pochodzi od czasownika „to hedge”, oznaczającego w języku angielskim
m.in. odgradzanie się czy zabezpieczanie. W działalności gospodarczej mianem tym określa
się metody ograniczania bądź neutralizowania ryzyka zmian cen instrumentów finansowych
lub towarów, przy wykorzystaniu instrumentów pochodnych. W tym celu zawierane są
transakcje hedgingowe, zwane również transakcjami zabezpieczającymi. Pod tym pojęciem
rozumiemy zajęcie pozycji na rynku terminowym, która jest odwrotna w stosunku do pozycji
zajmowanej na rynku natychmiastowym, dzięki czemu potencjalne straty wynikające z jednej
z nich, zostaną w mniejszym lub większym stopniu zrównoważone przez zyski osiągnięte na
drugiej pozycji. Możliwość zabezpieczenia pozycji na rynku spotowym występuje w wyniku
pewnej zależności pomiędzy cenami na rynku terminowym.

Zasadniczą ekonomiczną funkcją rynków terminowych jest więc tworzenie warunków do
efektywnego przenoszenia ryzyka przez podmioty wykazujące awersję do ryzyka (hedgersi)
na inne podmioty, które ryzyko to skłonne są przejąć, w nadziei na osiągnięcie zysku
(spekulanci).
Przenoszenie ryzyka na inne podmioty - wiąże się z transferem odpowiedzialności za
pokrycie ewentualnych strat. Może ono przyjmować takie formy, jak np.: ubezpieczenia,
gwarancje, poręczenia, transakcje terminowe.
Transfer ryzyka z pozycji przekazującego nazywany jest właśnie hedgingiem, natomiast z
pozycji odbierającego – tradingiem.

Zarządzanie ryzykiem
Zarządzanie ryzykiem stanowi centralny element zarządzania strategicznego każdej
organizacji. Jest to proces, w ramach którego organizacja w sposób metodyczny rozwiązuje

38

problemy związane z ryzykiem, które towarzyszy jej działalności, w taki sposób, aby ta
działalność – zarówno w poszczególnych dziedzinach jak i traktowana jako całość –
przynosiła trwałe korzyści. Przedmiotem prawidłowego zarządzania ryzykiem jest jego
identyfikacja oraz właściwe działania względem niego, zaś celem zarządzania ryzykiem jest
zapewnienie maksymalnych trwałych korzyści we wszelkich dziedzinach działalności
organizacji. Obejmuje to zrozumienie potencjalnych pozytywnych i negatywnych skutków
oddziaływania wszelkich czynników, które mogą mieć wpływ na organizację, a także
działania na rzecz zwiększenia prawdopodobieństwa sukcesu oraz zmniejszenia
prawdopodobieństwa porażki i niepewności co do osiągnięcia przez organizację zakładanych
celów. Zarządzanie ryzykiem powinno być procesem ciągłym i stale udoskonalanym, który
obejmuje zarówno strategię organizacji jak i procedury wdrażania tej strategii. Powinno w
sposób metodyczny rozwiązywać wszelkie kwestie związane z zagrożeniami dla działalności
organizacji, jakie miały miejsce w przeszłości, występują obecnie i – w największym stopniu
– mogą wystąpić w przyszłości. Zarządzanie ryzykiem musi się stać – w wyniku określonej
polityki ścisłego kierownictwa – integralnym elementem kultury organizacyjnej (czyli stylu
działania organizacji). W ramach tego procesu musi nastąpić przełożenie założeń
strategicznych na konkretne cele taktyczne i operacyjne, a także ścisłe określenie
odpowiedzialności wszystkich menedżerów i pracowników, którzy w ramach swoich
obowiązków zajmują się zarządzaniem ryzykiem. Ponadto wprowadzenie zarządzania
ryzykiem wiąże się z określeniem odpowiedzialności za wyniki, oceną osiągnięć i
właściwemu wynagradzaniu za nie, a tym samym promowaniu efektywności działania na
wszystkich szczeblach organizacji.
Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne
Zagrożenia dla organizacji i jej działalności mogą wynikać zarówno z czynników
wewnętrznych jak i zewnętrznych w stosunku do organizacji. Rysunek na następnej stronie
przedstawia przykładowy zbiór czynników ryzyka, przy czym widać, że niektóre ryzyka
mogą wynikać zarówno z przyczyn wewnętrznych jak i zewnętrznych – oba te obszary
nakładają się na siebie. Ryzyka wynikające z przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych można
następnie podzielić na poszczególne rodzaje ryzyka, takie jak ryzyko strategiczne, ryzyko
finansowe, ryzyko operacyjne, niebezpieczeństwa, itp.

97. 2 aspekty interpretacji krzywej Philipsa.

98. Na czym polega warto

ść

rezydualna?

Wartość rezydualna to wartość dochodów generowanych w latach następujących po okresie
szczegółowej prognozy wolnych przepływów pieniężnych. Szczegółowa prognoza wolnych
przepływów pieniężnych sporządzana jest zazwyczaj na okres od kilku do kilkunastu lat. Po
ich upływie zakłada się, że firma nadal będzie generować dochody i dlatego ich wartość nie
sposób pominąć.

99. Jak okre

ś

la si

ę

warto

ść

przyszł

ą

aktywów w zale

ż

no

ś

ci od

zdyskontowanej warto

ś

ci bie

żą

cej?

39

100. Na czym polega skonsolidowane sprawozdanie finansowe?

Jednostka dominująca, mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, sporządza roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy
kapitałowej, obejmujące dane jednostki dominującej i jednostek od niej zależnych wszystkich
szczebli, bez względu na to, w jakim państwie znajduje się ich siedziba, zestawione w taki
sposób, jakby grupa kapitałowa stanowiła jedną jednostkę.
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe składa się z:

1.

skonsolidowanego bilansu,

2.

skonsolidowanego rachunku zysków i strat,

3.

skonsolidowanego rachunku przepływów pieniężnych,

4.

zestawienia zmian w skonsolidowanym kapitale własnym,

5.

informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do skonsolidowanego
sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.

Do rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej dołącza się
sprawozdanie z jej działalności.

101. Kiedy zawód złotnika przekształcił si

ę

w zawód bankiera?

102. Motywy utrzymywania gotówki w przedsi

ę

biorstwie wg

Keynesa.

Teoria preferencji płynności Keynesa – podjął on próbę wyjaśnienia korzyści z
przechowywania nominalnego zasobu pieniądza przez określenie motywów takiego
zachowania . W celach analitycznych wyróżnił w popycie na pieniądz trzy motywy:
• transakcyjny,
• ostrożnościowy,
• spekulacyjny.
Zauważył jednak, że podmioty nie zawsze są w stanie podporządkować określoną część
swojej gotówki tym właśnie motywom. Według Keynesa utrzymywanie zasobów pieniężnych
wynika z faktu, iż przychody i wydatki wypadają w różnym okresie czasu i w różnej
wysokości więc nie pokrywają się ze sobą. Powoduje to konieczność utrzymywania rezerw
gotówkowych dla celów transakcyjnych. Gdyby nawet nastąpiła pełna synchronizacja
dochodów i wydatków podmiotów gospodarczych to utrzymywałyby one zasoby pieniądza z
ostrożności, aby dokonać nieregularnych płatności. Czynniki określające wielkość zasobów
transakcyjnych i ostrożnościowych są u Keynesa podobne jak w teorii ilościowej. Są to
rozkład dochodów i stopa procentowa. Kiedy podmiot gospodarczy zdecydował już o
podziale swojego całego majątku między aktywa finansowe i rzeczowe to staje przed
problemem wyboru form w jakich powinien lokować swój majątek: czy ma to być gotówka
(zasoby spekulacyjne) czy papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu. Keynes uważa, że
każdy podmiot ma pewne wyobrażenie dotyczące „normalnego” poziomu oprocentowania i
będzie oczekiwał spadku albo wzrostu stóp procentowych, gdy znajdują się one powyżej lub
poniżej stawek uznanych za normalne. W każdym momencie podmiot oczekuje albo spadku
rynkowych stóp procentowych i wtedy oczekiwane zyski kapitałowe zwiększają dochody
otrzymane z tytułu stałego oprocentowania. Pozwala to oczekiwać na dodatni całkowity
przychód z posiadanych papierów wartościowych. Wtedy podmiot utrzymuje majątek
finansowy tylko w tej postaci. W warunkach wzrostu rynkowych stóp procentowych
antycypowane straty kapitałowe powodują, że posiadacz obligacji utrzymuj e je tak długo jak
długo ich oprocentowanie jest wyższe od strat, czyli utrzymuje je do momentu, gdy całkowity

40

przychód z obligacji jest dodatni. Natomiast gdy pojawia się ujemny przychód całość swoich
zasobów lokuje w pieniądzu.

103. Co oznacza skrót SWOT? Na czym polega zastosowanie tej
metody w finansach?

SWOT – Strength Eeaknesses Opportunities Theats (Silne Słabe Szanse Zagrożenia)
Analiza SWOT

•

Mocne strony (np. potencjał, kapitał, technika, technologia, management)

•

Słabe strony (aspekty ograniczające rozwój rynku)

•

Szanse i zagrożenia (analiza rynku, konkurencja)

W analizie strategicznej przedsiębiorstwa szczególne znaczenie ma ta metoda, która jest jedną
z metod kompleksowych służących do badania otoczenia organizacji oraz analizy jej wnętrza.
Analiza wewnętrzna przedsiębiorstwie ma na celu określenie i ocenę zarówno materialnych i
niematerialnych czynników sprzyjających rozwojowi lub utrudniających jego funkcjonowanie
obecnie jaki w przyszłości. Zatem celem tego typu analizy jest wskazanie wszystkich tych
elementów i zasobów przedsięio4stwa, które mogą być traktowane jako niewątpliwe atuty
czyli jakby walory odróżniające je od konkurentów na rynku.

104.

Ź

ródła przewagi konkurencyjnej przedsi

ę

biorstwa.

Na znaczenie innowacji jako czynnika wzrostu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw
wskazują autorzy wielu prac teoretycznych, jak też wyniki badań empirycznych.
Ź

ródła przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa:

1.

jakość

2.

innowacje produktowe i inne innowacje dokonywane w firmie

3.

czynniki o charakterze ekonomiczno-finansowym (koszty, inwestycje, ceny)

4.

czynnik kadry menedżerskiej, doskonałą organizację i zarządzanie.

105. Jak ogólnie nazywa si

ę

proces transformacji pieni

ą

dza

towarowego w elektroniczny?

Ewolucja systemu pieniężnego w kierunku pieniądza symbolicznego, a więc znanego nam
obecnie, pchnęła sferę finansów w kierunku pieniądza abstrakcyjnego. To wprawdzie
spowodowało jakościowy rozwój stosunków finansowych, ale też istotnie skomplikowało
zjawiska finansowe i pogłębiło trudności w poznaniu ich natury, zwłaszcza w przypadku
zależności przyczynowo – skutkowych występujących między zjawiskami finansowymi.
Jedną kwestię trzeba uznać za bezsporną, a mianowicie, to że wzrostowi gospodarczemu
narodów towarzyszył wzrost ilości pieniądza w obiegu oraz coraz intensywniejsze
posługiwanie się nimi przez podmioty. Nie jest natomiast jasne, czy zjawiska gospodarcze
(rzeczowe) determinują zjawiska finansowe, czy też jest odwrotnie.

106. Jakie jest powi

ą

zanie mi

ę

dzy EVA a NPV?

Niedoszacowania kosztu kapitału będzie prowadzić do przeszacowanie wielkości wartości
dodanej (EVA).

Otóż można algebraicznie wykazać, że NPV biznesu jest równa zaktualizowanej wartości
oczekiwanych w związku z jego prowadzeniem przyszłych EVA:

41

Z powyższego wzoru wynika, że jeżeli przyszłe EVA biznesu po zaktualizowaniu wynoszą w
sumie zero, wówczas jego wartość jest równa zainwestowanemu weń kapitałowi. Jeżeli biznes
ten zostałby włączony do sumy przedsięwzięć spółki, wówczas zwiększyłoby to jej wartość, ale
tylko o wielkość dokładnie równą uwzględnionemu dodatkowo kapitałowi (nie ma - mimo
wzrostu wartości - jej kreacji, jednak nie ma też konsumpcji wartości). Jeżeli suma
zaktualizowanych wartości przyszłych EVA biznesu jest większa od zera, to uwzględnienie go
w całości przedsięwzięć spółki podniesie jej wartość, przy czym tym razem wzrost wartości
będzie szedł w parze z jej kreacją (wartość biznesu jest bowiem większa od zainwestowanego
weń kapitału). Jeżeli łączne przyszłe EVA biznesu po zdyskontowaniu są ujemne, wówczas
włączenie tego biznesu do całego portfela przedsięwzięć spółki wprawdzie zwiększy jej wartość,
ale w stopniu mniejszym niż wynosi dodatkowo uwzględniony w rachunku kapitał zaangażowany
w ten biznes, a to oznacza konsumpcję wartości (wartość biznesu jest mniejsza od
zainwestowanego w nim kapitału).

107. Jaka jest relacja mi

ę

dzy realn

ą

a nominaln

ą

stop

ą

procentow

ą

?

Realna stopa procentowa - stopa procentowa pomniejszona o oczekiwaną stopę inflacji.
Nominalna stopa procentowa - jest to stopa procentowa umowna lub deklarowana.

108. Co to jest bie

żą

ca stopa zwrotu?

109. Co to s

ą

annuity, a co perpetuity?

Annuity oznacza serie stałych płatności (PMT) dokonywanych w ciągu n okresów, w
równych odstępach czasu (nazywamy ciąg płatności z ograniczonym czasem trwania n).
Przykładem tego typu płatności są:

•

Spłaty rat kapitałowych kredytu bankowego

•

Opłaty leasingowe

•

Spłaty kredytu annuitowego (w kolejnych okresach równe sumy rat i odsetek)

•

Płatności wynikające z umowy wynajmu lub dzierżawy

•

Płatności ubezpieczeniowe

•

Płatności na fundusze emerytalne

Annuity może być seria stałych i regularnych wpływów do firmy, np. wynikających z
uruchomienia inwestycji.

Perpetuity - nieskończony strumień płatności.

110. Jaka jest ró

ż

nica mi

ę

dzy strat

ą

bilansow

ą

a podatkow

ą

?

Strata księgowa (bilansowa) jest ustalana zgodnie z zasadami rachunkowości. Natomiast
strata podatkowa jest ustalana wyłącznie na podstawie przepisów prawa podatkowego.
Wpływ na wysokość zysku lub straty mają tylko wymienione w ustawie o podatku
dochodowym od osób prawnych przychody i koszty ich uzyskania, zasady przypisywania ich
danemu rokowi podatkowemu oraz przewidziane w tej ustawie zwolnienia i ulgi podatkowe.

Niestety, rozbieżności między wielkością wyniku bilansowego w ujęciu rachunkowym, czyli
zyskiem lub stratą bilansową, a wielkością dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem

42

dochodowym od osób prawnych mogą być bardzo znaczne. Może się tak stać, że spółka przy
wykazaniu zysku bilansowego w danym roku podatkowym ponosi stratę podatkową lub
odwrotnie - przy powstaniu straty w ujęciu rachunkowym w bilansowym wystąpi w tym
samym czasie dochód podlegający opodatkowaniu.

Strata podatkowa - dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania,
osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę
przychodów, różnica jest stratą.

111. Cykl

ż

ycia przedsi

ę

wzi

ę

cia inwestycyjnego.

Inwestycja (projekt inwestycyjny) definiowana jest jako długookresowe zaangażowanie
zasobów ekonomicznych w celu produkowania i odnoszenia korzyści netto w przyszłości.
Okres ekonomicznego życia projektu inwestycyjnego jest to okres, w którym generuje on
korzyści netto.

Jego długość zależy przede wszystkim od:

a)

trwałości popytu na produkt (związanego z cyklem życia produktu),

b)

trwałości złóż surowców naturalnych i źródeł zaopatrzenia,

c)

tempa postępu technicznego,

d)

cyklu życia branży,

e)

trwałości budynków i budowli.

Okres ekonomicznego życia projektu inwestycyjnego nie może być nigdy dłuższy od okresu
ż

ycia technicznego lub prawnego.

Ogół decyzji inwestycyjnych można podzielić na trzy grupy:

•

decyzje służące akceptacji lub odrzuceniu konkretnego projektu inwestycyjnego, jest
to tzw. bezwzględna ocena opłacalności inwestycji, informująca czy realizacja
danego przedsięwzięcia będzie dla firmy opłacalna,

•

decyzje dotyczące klasyfikacji, stanowiące wyraz tzw. względnej oceny
opłacalności, decyzje te podejmuje się wówczas, gdy założony cel można osiągnąć
realizując jeden z wielu wzajemnie wykluczających się projektów, i zachodzi
potrzeba wyboru najbardziej opłacalnego wariantu inwestycyjnego,

•

decyzje odnoszące się do programowania, odzwierciedlające wybór
najkorzystniejszego programu rozwoju firmy, program ten tworzy się uwzględniając
z jednej strony środki będące w dyspozycji przedsiębiorstwa, z drugiej zaś wszystkie
potencjalne kierunki rozwoju i związane z nimi projekty inwestycyjne; decyzje te
określają zatem, optymalny z punktu widzenia firmy, zbiór przedsięwzięć
inwestycyjnych przyjętych do realizacji.

112. Zało

ż

enia i zasady NPV.

NPV - Net Present Value, wartość bieżaca netto
Metoda ta pozwala nam określić jaka będzie oczekiwana wartość pieniężna zysku, bądź
straty, po zdyskontowaniu wszystkich przyszłych oddziaływań finansowych w stosunku do
stanu z dnia dzisiejszego i przy założeniu wymaganej stopy zwrotu.
Metoda NPV koncentruje się jedynie na przepływach pieniężnych, przedstawia bieżacą
wartość przepływów pieniężnych netto zrealizowanych w całym okresie życia projektu
inwestycyjnego.
Jednym z lepszych wzorów odzwierciedlających wartość NPV jest:

43

gdzie
EVA – ekonomiczna wartość dodana;
WACC – średni ważony koszt kapitału.

Zaletą tej metody jest przede wszystkim uwzględnienie przy kalkulacji ekonomicznej

efektywności inwestycji zmiennej wartości pieniądza w czasie. Jeżeli warianty opłacalne, tj.
wykazujące wynik nie gorszy niż zero, zostaną uszeregowane według rosnących lub
malejących dodatnich różnic między nadwyżkami finansowymi netto i preliminowanymi
nakładami inwestycyjnymi, to łatwo ustalić rosnący lub malejący stopień ich opłacalności.
Może to ułatwić wybór właściwego wariantu inwestowania, jeżeli podaż kapitału jest
ograniczona i przedsiębiorstwo nie jest w stanie podjąć się realizacji wszystkich opłacalnych
wariantów, albo są rozpatrywane alternatywy dotyczące substytucyjnych rozwiązań.

113. Zmodyfikowana IRR.

Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu – MIRR (modified internal rate of
return)

MIRR jest zmodyfikowaną wewnętrzną stopą zwrotu, przy założeniu, że przepływy pieniężne
netto reinwestowane są po koszcie kapitału (po tej samej stopie co przy NPV).

MIRR zakłada reinwestowanie po koszcie kapitału natomiast IRR po stopie = IRR projektu.
W przypadku MIRR nie wystąpi więc konflikt między NPV a MIRR jeżeli rozpatrywane
projekty będą miały taką samą wielkość i taki sam okres realizacji. Metody NPV i MIRR
będą wtedy prowadzić do tych samych decyzji. ( NPV

1

>

NPV

2

oraz MIRR

1

>MIRR

2

)

Jeżeli jednak projekty różnią się wielkością (skalą) to sprzeczność może wystąpić
(NPV

1

>NPV

2 ,

ale MIRR

2

>

MIRR

1

).

114. Indeks zyskowno

ś

ci.

Indeks zyskowności (dochodowości) odzwierciedla względną dochodowość projektu.
Umożliwia udzielenie odpowiedzi o wielkość zysku jaką przyniesie każda jednostka środków
zainwestowanych w projekt inwestycyjny.
Formalnie wskaźnik PI można zapisać jako relację wartości bieżącej korzyści do wartości
bieżącej kosztów dyskontowanych wg kosztu kapitału (k).
Projekt może być przyjęty jeżeli wartość bieżącą korzyści przekracza wartość bieżącą
kosztów, czyli PI > 1,0.

115. Metody okre

ś

lania NPV: Ła

ń

cucha wymiany, wymiany ci

ą

głej,

rocznego ekwiwalentu?

116. Jaki jest zwi

ą

zek kosztów z d

ź

wigni

ą

operacyjn

ą

?

Dźwignia operacyjna jest to miara kosztów stałych w ogólnej strukturze kosztów
przedsiębiorstwa. Jej działanie jest tym silniejsze im większy jest udział kosztów stałych w

44

stosunku do kosztów zmiennych. W przypadku gdy przedsiębiorstwo ma wysoki udział
kosztów stałych w ogólnej strukturze kosztów, wynik finansowy przedsiębiorstwa jest
bardziej wrażliwy na zmiany wielkości sprzedaży. Zmiana sprzedaży o jednostkę powoduje
znacznie większy wzrost lub spadek wyniku finansowego niż w przypadku przedsiębiorstwa o
niższym udziale kosztów stałych. Stosunek procentowej zmiany zysku operacyjnego do
procentowej zmiany wielkości sprzedaży jest nazywany stopniem dźwigni operacyjnej.
Wskaźnik ten mierzy wpływ zmiany wielkości sprzedaży na zysk operacyjny.

117. Na czym polega próg rentowno

ś

ci?

Próg rentowności (próg opłacalności) jest to wyznaczona wielkość produkcji (sprzedaży),
przy której koszty produkcji zrównają się z przychodami ze sprzedaży. Zadaniem progu
rentowności jest ustalenie jaka jest min. wielkość sprzedaży, która pokryje koszty.
W analizie progu rentowności brane są pod uwagę koszty stałe i koszty zmienne:

•

koszty stałe są niezależne od wielkości produkcji np. (amortyzacja, wynagrodzenia,
dzierżawa, ubezpieczenia itp).

•

koszty zmienne zmieniają się proporcjonalnie do wielkości produkcji np. podwojenie
wielkości produkcji powoduje podwojenie poziomu całkowitych kosztów zmiennych,
np. (koszty surowców i materiałów bezpośrednich robocizny bezpośredniej, energii
itp.).

Badania wykonuje się zwykle w odniesieniu do trzech wariantów:

•

realistycznego,

•

optymistycznego,

•

pesymistycznego.

W rezultacie przeprowadzonego badania otrzymuje się informację, jaka będzie opłacalność
projektu, jeśli warunki funkcjonowania będą korzystniejsze od przyjętych (wariant
optymistyczny) lub mniej korzystne (wariant pesymistyczny).

Próg rentowności oblicza się go według wzoru:

Koszty stałe produkcji

BEP =

jednostkowa cena

sprzedaży produktu

-

jednostkowe koszty

zmienne produkcji

118. Jaka jest ró

ż

nica mi

ę

dzy rentowno

ś

ci

ą

brutto a tzw.

wska

ź

nikiem wyniku brutto?

Wskaźnik rentowności brutto (RBr) jest wskaźnikiem należącym do grupy formuł
oceniających rentowność firmy.

Wskaźnik rentowności brutto możesz przedstawić za pomocą następującej formuły:

45

Wskaźnik ten mierzy

zależność między uzyskanym zyskiem brutto a sprzedażą.

Wskaźnik RBr charakteryzuje rentowność Twojej firmy przed obciążeniami podatkowymi, za
to uwzględnia poza efektami działalności podstawowej, pozostałej operacyjnej oraz
finansowej zyski i straty nadzwyczajne.

119. Co to jest margines bezpiecze

ń

stwa?

Margines bezpieczeństwa to współczynnik określający na ile ryzykowna jest bieżąca
działalność. Można go wyliczać dla okresów rocznych, kwartalnych, a nawet miesięcznych.
Potrzebna jest znajomość zysku brutto i netto w konkretnym okresie.

120. O czym mówi tzw. przedział znacz

ą

cy w analizie CVP?