Zostan administratorem sieci komputerowej cz 1(1)

Sieci komputerowe

Część pierwsza

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

www.lpmagazine.org

lin

ftw

Zostań administratorem

sieci komputerowej

Część pierwsza (1/9) : Wprowadzenie

Budowa i działanie sieci komputerowych to zagadnienia, które powinien opanować każdy
informatyk, niezależnie od specjalizacji. Trudno bowiem wyobrazić sobie pracę w biurze, banku
lub jakimkolwiek innym środowisku bez połączenia pomiędzy stacjami roboczymi. Na tym
nie kończą się jednak możliwości, jakie dają nam sieci komputerowe – większość rozwiązań
informatycznych wykorzystujących najnowsze technologie, wymaga do działania połączenia
sieciowego pomiędzy komputerami. Zapraszam na fascynującą podróż do świata sieci
komputerowych i rozwiązań na nich opartych!

Rafał Kułaga

ikt z Czytelników z pewnością nie ma wąt-
pliwości co do znaczenia współczesnych
technologii sieciowych. Trudno nam sobie
wyobrazić codzienne życie bez internetu

– to z niego czerpiemy informacje o najnowszych wydarze-
niach i nowinkach technicznych. To za jego pomocą kon-
taktujemy się ze znajomymi, kupujemy rozmaity sprzęt oraz
ściągamy najnowszą wersję ulubionej dystrybucji Linuksa.
O wpływie internetu na życie współczesnych ludzi najlepiej
świadczy ilość użytkowników portalów społecznościowych
oraz serwisów oferujących usługi strumieniowe, takich jak
YouTube.

Celowo piszę o internecie – jest to bowiem największa

funkcjonująca na całym świecie intersieć, łącząca kompu-
tery ze wszystkich krajów. Z pewnością większość Czytel-
ników dysponuje dostępem do internetu i zna podstawowe
pojęcia niezbędne do świadomego korzystania z jego zaso-
bów. Doświadczenie uczy jednak, że większość z nas nie-
zbyt dobrze rozumie działanie sieci komputerowych – nie
mam tu na myśli obsługę konkretnych programów, bo tą
potrafi opanować każdy. Problemy pojawiają się w momen-
cie, gdy programy lub sprzęt nie działają tak jak powinny

– wtedy wiedza o niskopoziomowym działaniu sieci kom-
puterowych jest niezbędna.

Rozwiązywaniu problemów i analizą działania sieci

komputerowych przy wykorzystaniu technik analizy pakie-
tów zostały poświęcone trzy artykuły napisane przeze mnie.
Były one jednak skierowane głównie do osób mających do-
świadczenia z sieciami komputerowymi. Celem tego cy-
klu artykułów jest nauczenie Czytelnika projektowania,
budowy i konfiguracji niewielkich lokalnych sieci kompu-
terowych od podstaw. Aby w pełni skorzystać z informa-
cji znajdujących się w tym i w następnych artykułach, nie
jest wymagane żadne doświadczenie ani wiedza w tym po-
lu. Do zagadnień trudniejszych oraz bardziej nietypowych
przejdziemy po zapoznaniu się z podstawowymi wiadomo-
ściami teoretycznymi oraz praktycznymi.

W pierwszej części cyklu zajmiemy się podstawo-

wymi zagadnieniami związanymi z sieciami kompu-
terowymi. Zastanowimy się, jakie kryteria musi speł-
niać sieć komputerowa oraz krótko omówimy histo-
rię sieci komputerowych. Dowiesz się, jakie są zasto-
sowania dla sieci komputerowych – również te bardziej
nietypowe. Sieci mają budowę warstwową – przeko-

Sieci komputerowe

Część pierwsza

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

www.lpmagazine.org

nasz się o tym, gdy będziemy omawiali mo-
dele warstwowe OSI i TCP/IP (będący pod-
stawą działania większości sieci lokalnych
i internetu). Dowiesz się, jak komputery opar-
te o sprzęt różnych producentów oraz działają-
ce pod kontrolą różnych systemów operacyj-
nych porozumiewają się ze sobą oraz poznasz
najważniejsze urządzenia sieciowe. Na koniec
wspomnimy o bardzo ważnej klasie sieci – in-
tranecie.

Jestem pewien, że po przeczytaniu tego ar-

tykułu zyskasz solidne podstawy, które wyko-
rzystasz przy budowie własnej sieci kompute-
rowej w kolejnych częściach cyklu!

Czym jest sieć komputerowa?

Pod pojęciem sieci komputerowej rozumiemy
grupę komputerów lub innych urządzeń (drukar-
ki z interfejsem sieciowym, systemy wbudowane
takie jak centralki PBX) połączonych w sposób
umożliwiający wymianę danych. Na sieć kom-
puterową składają się również wszelkie środki,
mające na celu zapewnienie połączenia – huby i
przełączniki, routery, access pointy oraz okablo-
wanie i interfejsy sieciowe w poszczególnych sta-
cjach roboczych. Najprostszy możliwy przykład
sieci komputerowej przedstawiono na Rysunku 1.
Sieć komputerowa w celu efektywnego jej wyko-
rzystania powinna spełniać następujące warunki:

• Wydajność – sieć komputerowa powin-

na zapewniać możliwość wymiany da-
nych pomiędzy dowolnymi dwoma podłą-
czonymi do niej komputerami z możliwie
wysoką prędkością oraz niskimi opóźnie-
niami. Zwróć uwagę, że te dwie cechy nie
są sobie równoważne. Zapewnienie odpo0
wiedniej wydajności we współczesnych sie-
ciach lokalnych jest łatwe – problemy mogą
pojawiać się gdy sieci lokalne łączymy
w bardziej skomplikowane struktury;

• Niezawodność – sieć komputerowa powin-

na być odporna na awarie. W szczegól-
ności, awaria jednego komputera (innego
niż centralny serwer) nie powinna upośle-
dzać działania całej sieci. Powtórnie oka-
zuje się, że zapewnienie odpowiedniej nie-
zawodności w niewielkich sieciach lokal-
nych jest bardzo łatwe – problemy mo-
gą pojawiać się, gdy sieci lokalne łączy
się w bardziej skomplikowane struktury.
W celu zapewnienia niezawodności uży-
wamy w nich odpowiednich protokołów
routingu (trasowania) a nawet decydujemy
się na rozwiązania redundantne – podwa-
jając ilość zasobów sprzętowych w da-
nym fragmencie sieci.

• Łatwość rozbudowy – sieć komputerowa

powinna być łatwa w rozbudowie. Ozna-

cza to nie tylko wybór sprzętu sieciowego
z odpowiednią liczbą portów, lecz głów-
nie o odpowiednim zapasie mocy, który
pozwoli na rozbudowę sieci w przyszło-
ści. Takie podejście znacznie ogranicza
wydatki na funkcjonowanie sieci oraz uła-
twia jej rozbudowę. O odpowiednim za-
pasie mocy powinniśmy również pamiętać
przy wyborze komputerów przeznaczonych
na serwery.

• Bezpieczeństwo – sieć komputerowa po-

winna umożliwiać bezpieczną wymia-
nę danych. Składa się na to ochrona przed
zagrożeniami pochodzącymi z sieci zewnę-
trznych (np. internetu) oraz sieci lokalnej
(np. podsłuchiwanie transmisji – sniffing).
Poprzez odpowiednią konfigurację sprzę-
tu sieciowego jesteśmy również w stanie
pomóc naszym użytkownikom w obronie
przed wirusami, robakami i trojanami (do-
tyczy to głównie komputerów z systemami
z rodziny Microsoft Windows).

Oprócz tego powinniśmy również zadbać o wy-
godę obsługi sieci przez użytkownika. W miarę
możliwości należy zawsze dążyć do wykorzysta-
nia usług dających możliwie jak największy po-
ziom transparencji sieci – ukrycia budowy i sku-
pienia się na usługach przez nią udostępnianych.

Czytelnikowi może się wydać, że skoro

należy zadbać o aż tyle rzeczy, to budowa sie-
ci komputerowych jest trudnym zadaniem – nie
jest to jednak prawdą. Spełnienie tych wszyst-
kich cech jest bowiem możliwe dzięki odpo-
wiedniemu doborowi sprzętu oraz jego konfigu-
racji i prawidłowemu zarządzaniu zasobami sie-
ci komputerowej.

Historia sieci komputerowych

Wiesz już, jakie cechy powinna spełniać do-
bra sieć komputerowa. Warto również poświę-
cić chwilę na poznanie historii sieci – pozwoli
to Czytelnikowi docenić postęp technologiczny
w tym polu. Jeszcze w latach 60 systemy kom-
puterowe nie były ze sobą połączone za pomo-
cą żadnych sieci. Wymiana danych, programów
(głównie na kartach perforowanych oraz pry-

mitywnych rodzajach pamięci magnetycznych)
była bardzo problematyczna oraz wymagała
wykorzystania klasycznej poczty.

Jedną z pierwszych prób utworzenia sieci

komputerowej była ALOHAnet, zbudowana na
Uniwersytecie Hawajskim w 1970 roku. Była
to sieć bezprzewodowa, wykorzystująca pasma
o szerokości 100 kHz. Jednym z głównych pro-
blemów, występujących w tym systemie, były
kolizje, które miały miejsce, gdy dwa kompu-
tery chciały jednocześnie nadawać. Można się
łatwo domyślić, że powodowało to zniekształ-
cenie danych (wkrótce dowiesz się, jak współ-
czesne sieci komputerowe radzą sobie z tym
problemem). Pomimo niewielkiej prędkości
transmisji i wielu problemów, ALOHAnet w
znacznym stopniu przyczyniła się do obecne-
go kształtu sieci komputerowych.

Milowym krokiem w historii sieci kompu-

terowych było opracowanie standardu Ethernet
przez firmę Xerox w latach 1973-1975. Z opi-
su we wniosku patentowym wynika, że ekspery-
mentalny Ethernet działał z prędkością 3 Mbps,
zaś adresacja odbywała się przy pomocy 8 bito-
wych identyfikatorów. W następnych latach w
promocję tego standardu zaangażowały się głów-
ne przedsiębiorstwa branży komputerowej, co za-
owocowało jego znaczną popularyzacją. Sieci
oparte na tym standardzie początkowo korzystały
z kabla koncentrycznego zakończonego złączami
BNC. Miał on jednak wiele wad - m. in. niewiel-
ką maksymalną prędkość transmisji oraz wysoką
podatność na uszkodzenie wskutek zginania.

Do powstania sieci w standardzie Ethernet,

w postaci jaką znamy obecnie doszło w latach
80. Opracowano wtedy standard, znany obecnie
jako 10BASE-T – sieci komputerowej o topolo-
gii gwiazdy (o topologiach sieciowych powie-
my więcej za chwilę), zbudowanej w oparciu

Rysunek 1.

Prosta sieć komputerowa działająca w

architekturze P2P (równy z równym)

Rysunek 2.

Model odniesienia OSI

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

www.lpmagazine.org

Sieci komputerowe

Część pierwsza

o skrętkę zakończoną wtykami RJ-45. Umoż-
liwiło to nie tylko znaczne zwiększenie prędko-
ści, ale również otworzyło drogę dla kolejnych
standardów, oferujących coraz to większe pręd-
kości – obecnie aż do 10 Gbps. Mimo znacz-
nych różnic w budowie urządzeń, podstawowe
rozwiązania pozostały niezmienione od począt-
ków standardu Ethernet.

Równolegle z rozwojem technologii sie-

ci lokalnych przebiegał rozwój internetu. Nale-
ży pamiętać, że są to procesy powiązane ze so-
bą – rozwój internetu jest ściśle uzależniony od
ilości komputerów w sieciach do niego podłą-
czonych.

Zastosowanie

sieci komputerowych

Nikogo nie trzeba przekonywać co do znacze-
nia sieci komputerowych we współczesnym
biznesie, rozrywce, przemyśle i wszystkich in-
nych dziedzinach życia i gospodarki. Bardzo
często jednak nie doceniamy znaczenia rozwo-
ju technologii związanych z sieciami kompute-
rowymi dla rozwoju informatyki w ogóle. Naj-
nowsze trendy w inżynierii oprogramowania,
rozproszonych systemach komputerowych oraz
rozwiązaniach dla data center są ściśle uzależ-
nione od sieci komputerowych.

W artykule o rozwiązaniach energoosz-

czędnych możesz dowiedzieć się, w jaki spo-
sób odpowiednie wykorzystanie sieci kompute-
rowych i architektury klient-serwer może przy-
czynić się do znacznego wzrostu efektywności
wykorzystania zasobów obliczeniowych w fir-
mie. Na tym jednak nie kończą się korzyści pły-
nące z instalacji sieci komputerowej w przedsię-
biorstwie. Dodatkowe możliwości, które prze-
mawiają za założeniem sieci komputerowej to:

• Współdzielenie urządzeń peryferyjnych ta-

kich jak drukarki i skanery – co pozwala
znacznie ograniczyć wydatki na sprzęt biu-
rowy i jego eksploatację;

• Znacznie ułatwiona wymiana plików – po-

zwalająca zapomnieć o przenoszeniu da-
nych pomiędzy komputerami przy użyciu
dysków optycznych i pendrive’ów;

• Wykorzystanie serwera jako źródła uwie-

rzytelniania – co pozwala zwiększyć bez-
pieczeństwo danych zgromadzonych na
komputerach;

• Zdalny dostęp do zasobów firmy oraz moż-

liwość wykorzystania oprogramowania do
pracy grupowej – dzięki oprogramowaniu
do pracy grupowej (groupware), użytkow-
nicy naszej sieci mogą łatwo uzyskiwać
dostęp do jej zasobów spoza biura;

• Znaczne obniżenie rachunków telefonicz-

nych – dzięki wykorzystaniu technologii
VoIP możemy radykalnie zmniejszyć wy-
sokość rachunków telefonicznych oraz
utworzyć automatyczne menu dla klientów
dzwoniących do naszej firmy;

• Współdzielenie oprogramowania – sieci

komputerowe pozwalają na współdzielenie
oprogramowania zainstalowanego na sta-
cjach roboczych;

• Scentralizowane zarządzanie kopiami

zapasowymi – dzięki systemom służą-
cym do scentralizowania wykonywania
kopii zapasowych, znacznie upraszcza-
my ten konieczny, chociaż bardzo żmudny
proces.

Oczywiście jest to tylko część możliwości,
jakie dają nam sieci komputerowe – bardzo
wiele zależy od charakterystyki środowiska,
w której będzie ona wykorzystywana. Już te-
raz, aby w pełni wykorzystać możliwości
oprogramowania dla firm, potrzebna jest sieć
komputerowa. W oprogramowaniu dla logi-
styki, księgowości i wielu innych dziedzin,
coraz większą popularność zyskuje model
klient-serwer, ponieważ pozwala on na lep-
sze zarządzanie całą infrastrukturą. Spróbuj
wyobrazić sobie sytuację, w której dane roz-
rzucone są po wielu stacjach roboczych, a na-
stępnie sytuację, kiedy klienci dokonują zmian
w danych zebranych na serwerze. Umożliwia
to łatwe tworzenie kopii zapasowych, łatwe
uwierzytelnianie oraz bardzo szybkie reago-
wanie w przypadku awarii.

Podsumowując, śmiało można powiedzieć,

że pytanie: Czy warto instalować sieć kompute-

rową? powinno zostać zmienione na: Jakiej sie-
ci komputerowej potrzebujemy?.

Struktura

komunikacji sieciowej

W paragrafie tym zajmiemy się opisem dzia-
łania sieci komputerowych – nie dotyczy on
żadnego konkretnego standardu, lecz ma na
celu wprowadzenie podstawowych pojęć, po-
zwalających na pełne zrozumienie materia-
łu, który znajdzie się w następnych częściach
kursu.

Budowa warstwowa

Oprogramowanie sieciowe i sieć ma warstwy.
Co to jednak oznacza i jakie są najważniejsze
konsekwencje wynikające z takiej budowy?

Budowa warstwowa sieci komputerowych

polega na wydzieleniu warstw, odpowiadają-
cych za konkretne aspekty komunikacji. Ma-
my więc warstwę odpowiadającą za obsłu-
gę komunikatów aplikacji oraz warstwę, któ-
rej zadaniem jest fizyczna realizacja transmi-
sji – zmieniającą fragmenty danych na sygnały
przesyłane za pomocą medium transmisyjnego.
O ile działanie całej sieci jest ściśle uzależnione
od prawidłowej współpracy wszystkich warstw,
o tyle każda z nich realizuje swoje zadania nie-
zależnie od warstw sąsiednich, pod warunkiem,
że zachowany zostaje odpowiedni format da-
nych przesyłanych pomiędzy warstwami.

W różnych technologiach sieciowych wystę-

pują różne podziały na warstwy. Zawsze jednak
jest tak, że warstwy wyższe operują na wyższym
poziomie abstrakcji, tzn. oderwania od funkcji
sprzętowych, warstwy niższe zaś odpowiadają za
funkcje bezpośrednio związane z przesyłaniem
danych za pomocą medium transmisyjnego.

Protokoły

Powiedzieliśmy, że sieci komputerowe powinny
umożliwiać wymianę danych pomiędzy urzą-
dzeniami i oprogramowaniem różnych produ-
centów. W jaki więc sposób firmy te porozu-
miewają się ze sobą w celu zapewnienia kom-
patybilności?

Otóż producenci nie wymieniają się ze sobą

informacjami. Nie ma takiej potrzeby, ponieważ
za opracowanie odpowiednich standardów od-
powiadają powołane w tym celu komitety. Jak-
kolwiek często tworzone są organizacje takie jak
np. Wi-Fi Alliance, które zrzeszają producentów
sprzętu w danym standardzie, zajmują się przy-
znawaniem certyfikatów i rozmaitymi działania-
mi marketingowymi, to praca nad czysto tech-
nicznymi aspektami standardów prowadzo-
na jest przez międzynarodową organizację IE-
EE (ang. Institute of Electrical and Electronics
Engineers – Instytut Inżynierów Elektryków i

Rysunek 3.

Model TCP/IP

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

www.lpmagazine.org

Sieci komputerowe

Część pierwsza

Elektroników). Standardy przez nią opracowa-
ne są uznawane na całym świecie, np. Ethernet
(IEEE 802.3), bezprzewodowy Ethernet (IEEE
802.11), Bluetooth (IEEE 802.15.1).

Protokół jest standardem określającym

reguły semantyczne (sposób reprezentacji da-
nych) i syntaktyczne (składnia, format da-
nych) przesyłania danych. Dwa komputery ko-
rzystające ze sprzętu i oprogramowania w tym
samym standardzie, mogą bez przeszkód po-
rozumiewać się ze sobą, nawet jeżeli różni-
ce w realizacji poszczególnych funkcji są bar-
dzo duże. Protokoły nie określają sposobu wy-
konywania poszczególnych operacji związa-
nych z przesyłaniem danych – określają jedy-
nie format danych wejściowych i wyjściowych.
Kwestia realizacji poszczególnych funkcji
pozostaje już po stronie producenta sprzętu lub
oprogramowania.

Protokołem jest np. HTTP (ang. Hypertext

Transfer Protocol – protokół transmisji hiper-
tekstu). Codziennie posługujemy się nim nie-
zliczoną ilość razy przeglądając strony inter-
netowe – każde nasze kliknięcie w łącze po-
woduje wysłanie żądania pobrania strony
(GET). Serwer odpowiada komunikatem błę-
du (np. nie odnaleziono żądanego dokumentu
– kod 404), lub potwierdza, że wszystko jest w
porządku (OK – 200) i rozpoczyna przesyłanie
zawartości dokumentu. Pamiętaj, że protokół
nigdy nie działa na własną rękę – zawsze ma-
my do czynienia z jednoczesnym wykorzysta-
niem protokołów innych warstw. Więcej na ten
temat dowiesz się, gdy będziemy opisywać mo-
del TCP/IP, będący podstawą internetu i współ-
czesnych sieci lokalnych.

Jednostki danych

Z pojęciem protokołu wiąże się pojęcie jednost-
ki danych, przesyłanej pomiędzy poszczególny-
mi warstwami. W zależności od rozpatrywanej
warstwy, mamy do czynienia z różnymi nazwa-
mi jednostek oraz różnym formatem przesyła-
nych danych.

W trakcie wysyłania danych, każdy proto-

kół dokleja swój nagłówek (rzadziej dodawana
jest również część zwana stopką). Podczas od-
bierania danych, nagłówki (ew. stopki) są sukce-
sywnie usuwane przy przetwarzaniu przez od-
powiednie warstwy.

Należy pamiętać, że przy transmisji danych,

pomimo udziału w transmisji wielu protokołów,
rzeczywiste połączenie istnieje jedynie na pozio-
mie sprzętu. Co więcej, wskutek rozwoju tech-
nik wirtualnych, trudno tak naprawdę mówić o
rzeczywistym połączeniu, lecz jedynie o osiągal-
ności danego interfejsu (który w rzeczywistości
może być urządzeniem wirtualnym). Protokoły
wyższych warstw porozumiewają się zawsze

z oprogramowaniem odpowiadającym za obsłu-
gę tego samego protokołu na maszynie docelo-
wej. Jest to jedno z podstawowych założeń mo-
delów warstwowych – oprogramowanie siecio-
we charakteryzuje się dużą hierarchizacją.

Adresy fizyczne i sieciowe

W większości technologii sieciowych istnieją
dwa typy adresów: adresy fizyczne – przypi-
sywane przez producentów sprzętu sieciowego
oraz adresy sieciowe – przypisane przez użyt-
kownika, charakterystyczne dla danej sieci.

Adresy fizyczne (w większości technologii

zwane adresami MAC – Media Access Control
– kontrola dostępu do medium transmisyjnego)
wykorzystywane są w celu adresowania danych
w sieciach lokalnych opartych na standardzie
Ethernet. Podstawowe urządzenie służące do
tworzenia sieci LAN w tym standardzie – switch
– opiera swoje działanie na wykorzystaniu adre-
sów MAC. Adresy fizyczne mogą być zmienia-
ne przez użytkownika, jednak muszą być unikal-
ne dla danej domeny rozgłoszeniowej (więcej na
ten temat powiemy w następnej części cyklu).

Adresy sieciowe są natomiast ściśle uza-

leżnione od wykorzystywanego przez nas pro-
tokołu warstwy sieciowej. Najbardziej rozpo-
wszechnionym protokołem tej warstwy jest IP
(ang. Internet Protocol), opierający się na ad-
resach unikalnych w skali światowej. Co waż-
ne, dzięki wykorzystaniu technologii transla-
cji adresów (NAT – Network Address Transla-
tion) możliwe jest przydzielenie jednego adresu
IP z puli ogólnoświatowej (publicznej, routo-
walnej) wielu komputerom w sieci lokalnej.
Jak to możliwe? Dowiesz się w jednej z następ-
nych części cyklu.

Model OSI i TCP/IP

Znasz już podstawowe informacje na temat bu-
dowy warstwowej i działania protokołów siecio-
wych. Przyszedł czas na poznanie dwóch pod-
stawowych modeli warstwowych – modelu OSI
oraz modelu TCP/IP. Są one podstawą współ-
czesnych sieci komputerowych, jednak na tym
nie kończy się ich zastosowanie – większość
systemów telekomunikacyjnych opiera się na
bardzo podobnych rozwiązaniach. Ich pozna-
nie jest kluczem do pełnego zrozumienia zasa-
dy działania sieci komputerowych.

Model OSI

Model OSI jest modelem odniesienia dla twór-
ców protokołów sieciowych, opracowanym przez
międzynarodową organizację ISO (ang. Interna-
tional Organization for Standardization – Mię-
dzynarodowa Organizacja Normalizacyjna).

Model OSI opisuje strukturę komuni-

kacji sieciowej za pomocą siedmiu warstw,
z których każda pełni określone funkcje (Rysu-
nek 2). Każdej warstwie odpowiada zestaw pro-
tokołów, które mogą zostać wykorzystane w
trakcie transmisji. Należy jednak pamiętać, że
różne protokoły jednej warstwy są zazwyczaj
ze niekompatybilne ze sobą. Co więcej, bardzo
często mają bardzo różne przeznaczenie (np.
protokoły HTTP i POP3).

Najwyższą warstwą w modelu OSI jest

warstwa aplikacji. Dostarcza ona programom
mechanizmów, z których mogą one skorzystać
w celu przesyłania danych przez sieć kompute-
rową. Ten mechanizm to gniazda (ang. sockets),
pozwalające na łatwe tworzenie aplikacji siecio-
wych, w pełni niezależnych od wykorzystywa-
nego sprzętu sieciowego. Obsługa gniazd odby-
wa się za pomocą odpowiedniego zestawu wy-
wołań systemowych.

Poniżej warstwy aplikacji znajduje się war-

stwa prezentacji. Jej najważniejszym zadaniem
jest zapewnienie odpowiedniego formatu repre-
zentacji danych. W szczególności, jednym z za-
dań warstwy prezentacji jest konwersja przesy-
łanych danych do reprezentacji kanonicznej,
uwzględniającej standardy sieciowe, w tym tzw.
network byte order – kolejność bajtów w zesta-
wie danych oderwaną od typu procesora kom-
putera lokalnego (ang. endianness). Warstwa
sesji, znajdująca się poniżej warstwy prezenta-
cji, odpowiada za realizację funkcji koniecznych
w celu utrzymania połączenia i jego poprawne-
go funkcjonowania. Warstwa sesji jest również
odpowiedzialna za wznawianie połączenia po
jego zerwaniu. Poniżej warstwy sesji znajduje

Rysunek 4.

Bezpołączeniowa transmisja danych w

protokole UDP

Rysunek 5.

Proces nawiązywania połączenia przy

użyciu protokołu TCP

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

www.lpmagazine.org

Sieci komputerowe

Część pierwsza

się warstwa transportowa, która odpowiada za
zapewnienie poprawności przesyłania danych.
Warstwa transportowa dzieli dane, które chcemy
przesłać za pomocą sieci komputerowej na małe
porcje, zwane segmentami.

Warstwa sieciowa odpowiada za funkcje

związane z przesyłaniem pakietów pomiędzy
dwoma komputerami, nie gwarantując ich do-
starczenia (zapewnienie niezawodności jest za-
daniem warstw wyższych). Protokoły warstwy
sieciowej mają za zadanie określić trasę, którą
należy przesyłać dane (o procesie trasowania
powiemy więcej za chwilę), jeżeli zaś okazuje
się, że dana sieć nie obsługuje pakietów o od-
powiedniej długości (określa to parametr zwa-
ny MTU – Maximum Transmission Unit – mak-
symalny rozmiar datagramu, który można prze-
słać bez fragmentacji), to dokonuje fragmentacji
przesyłanego datagramu (po opuszczeniu danej
sieci dane są ponownie składane).

Poniżej warstwy sieciowej znajduje się

warstwa łącza danych, odpowiadając m. in. za
odbiór i konwersję strumienia bitów, pocho-
dzącego od urządzenia transmisyjnego (war-
stwy fizycznej). Warstwa łącza danych operu-
je na tzw. ramkach, będących ciągami bitów
zawartych pomiędzy sekwencjami początku
i końca ramki. Jeżeli w odebranej ramce znajdują
się błędy, to zostaje ona odrzucona. Warstwa łą-
cza danych dba również o synchronizację urzą-
dzeń pod względem szybkości przesyłu danych.

Na najniższym poziomie modelu OSI znaj-

duje się warstwa fizyczna. Odpowiada ona za
transmisję sygnałów w sieci, zamieniając cią-
gi bitów na sygnały elektryczne, przesyłane
za pomocą medium transmisyjnego. Standar-
dy warstwy fizycznej określają m. in.: często-
tliwości i amplitudy sygnałów, rozkład sty-
ków w złączach oraz parametry mechaniczne
gniazd.

Gdy zdalna stacja chce przesłać dane do na-

szego komputera, informacje wędrują od war-
stwy fizycznej do warstwy aplikacji, gdzie zo-
stają obsłużone przez odpowiedni proces. Jeżeli
to nasz komputer przesyła dane, kierunek prze-
pływu danych jest odwrotny – od warstwy apli-
kacji do warstwy fizycznej.

Model TCP/IP

W większości sieci komputerowych, włą-
czając internet, wykorzystywany jest model
TCP/IP (zwany również modelem DoD – De-
partment of Defense – Departamentu Obrony
Stanów Zjednoczonych). Jest on uproszczoną
wersją modelu OSI, zawierającą jedynie czte-
ry warstwy. Zwróć uwagę, że warstwy, które
w modelu OSI odpowiadały za ściśle powią-
zane funkcje, w modelu TCP/IP zostały ze so-
bą połączone. Nazwa modelu TCP/IP podkre-

śla decydujące znaczenie protokołów: TCP
w warstwie transmisji oraz IP w warstwie siecio-
wej. Rzeczywiście – są to dwa protokoły, które
bez większych zmian przetrwały wiele lat i któ-
re są obecnie podstawą internetu.

Najwyższą warstwą modelu TCP/IP jest

warstwa aplikacji, odpowiadająca za realizację
wszystkich funkcji, za które w modelu OSI od-
powiadały trzy górne warstwy: aplikacji, prezen-
tacji oraz sesji. W warstwie tej istnieje ogromna
różnorodność protokołów, odpowiadająca za ob-
sługę wszystkich usług sieciowych, takich jak
WWW, e-mail, media strumieniowe, VoIP itp.
Do warstwy aplikacji należą również dwa bar-
dzo użyteczne protokoły: DNS – odpowiadają-
cy za tłumaczenie adresów domenowych na ad-
resy IP oraz DHCP – pozwalający na automa-
tyczne przypisywanie parametrów sieciowych
nowym interfejsom sieciowym. Więcej o pro-
tokołach tej warstwy powiemy za chwilę, przy
okazji opisywania najważniejszych usług w in-
ternecie.

Poniżej warstwy aplikacji znajduje się

warstwa transportu. Warstwa transporto-
wa może realizować dwa podstawowe typy
dostarczania pakietów: dostarczanie niezawod-
nymi strumieniami oraz dostarczanie bezpo-
łączeniowe. Dokładna różnica pomiędzy tymi
dwoma metodami zostanie opisana za chwi-
lę. Najpopularniejsze protokoły tej warstwy to
TCP (dostarczanie niezawodnymi strumieniami)
i UDP (dostarczanie bezpołączeniowe).

Warstwa internetowa, znajdująca się poni-

żej warstwy transportu, odpowiada za dostarcze-
nie pakietów do odbiorcy. Protokoły tej warstwy
ustalają zasady adresowania oraz biorą udział w
procesie trasowania (routingu), który ma na celu
dostarczenie pakietu, poprzez wiele sieci, do od-
biorcy. Warunkiem powodzenia tego procesu jest
istnienie ścieżki prowadzącej do hosta docelowe-
go – w szczególności wymagane jest, aby miał
on przypisany adres należący do publicznej, ro-
utowalnej puli. Więcej na temat adresacji i do-
starczania pakietów powiemy za chwilę, pamiętaj
jednak, że protokoły tej warstwy nie gwarantują
dostarczenia pakietu – za funkcje związane z nie-
zawodnością połączenia odpowiadają warstwy
wyższe. W obrębie warstwy sieciowej znajduje
się jeszcze jeden, bardzo ważny protokół – ICMP

(ang. Internet Control Message Protocol – in-
ternetowy protokół komunikatów kontrolnych),
który odpowiada za informowanie o nieprawi-
dłowościach w transmisji. Niektóre z komunika-
tów, które możemy otrzymać w trakcie przesyła-
nia danych, to Destination Unreachable (nieosią-
galne miejsce przeznaczenia), Datagram Conver-
sion Error (błąd konwersji datagramu) lub Time
Exceeded (przekroczenie czasu życia pakietu).

Najniższą warstwą modelu TCP/IP jest war-

stwa dostępu do sieci. Jej standardy określają ta-
kie parametry transmisji jak poziomy napięć,
wykorzystywane częstotliwości i sposoby mo-
dulacji. Do warstwy dostępu do sieci zaliczamy
również sterowniki interfejsów sieciowych oraz
standardy mające na celu ujednolicenie nisko-
poziomowych mechanizmów sieciowych (np.
NDIS i ODI). Na poziomie warstwy fizycznej,
urządzenia wymieniają między sobą jednostki
danych zwane ramkami. Sposób przesyłania da-
nych za pomocą medium transmisyjnego jest ści-
śle uzależniony od jego rodzaju i typu sieci (ro-
dzaj kabla połączeniowego, ew. sieć bezprzewo-
dowa). Do warstwy dostępu do sieci należą dwa
bardzo ważne protokoły wykorzystywane w sie-
ciach Ethernet – ARP (ang. Address Resolution
Protocol – protokół rozwiązywania adresów)
– odpowiadający za mapowanie adresów IP na
adresy fizyczne MAC oraz RARP (ang. Reverse
Address Resolution Protocol) – mapujący adre-
sy fizyczne MAC na adresy IP.

Połączeniowe

i bezpołączeniowe przesyłanie danych

Przy omawianiu warstwy transportu modelu
TCP/IP powiedzieliśmy, że protokoły tej war-
stwy mogą realizować dwa typy dostarcza-
nia: niezawodnymi strumieniami (połączenio-
we) oraz bezpołączeniowe (zawodne). Jaka jest
różnica pomiędzy tymi dwoma typami obsługi
i dlaczego mielibyśmy korzystać z dostarcza-
nia zawodnego? Najpopularniejszym protoko-
łem bezpołączeniowym wykorzystywanym w
internecie jest protokół UDP (ang. User Da-
tagram Protocol – protokół datagramów użyt-
kownika). Nie gwarantuje on jednak poprawne-
go dostarczenia datagramu – mogą one docie-
rać w nieodpowiedniej (zaburzonej) kolejności
lub w ogóle nie dotrzeć do odbiorcy (Rysunek

Tabela 1.

Najważniejsze protokoły modelu TCP/IP

Warstwa dostępu do sieci Warstwa sieciowa Warstwa transportowa

Warstwa aplikacji

Ethernet
ARP
802.11 WiFi a/b/g/n
FDDI
ADSL
NDIS/ODI
V.90

IP
ICMP
IPX
IGMP
IPsec

TCP
UDP
SPX
RTP

HTTP
POP3
SMTP
FTP
IMAP
DNS
Telnet

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

www.lpmagazine.org

Sieci komputerowe

Część pierwsza

4). Mogłoby się wydawać, że taki protokół nie
jest zbyt użyteczny w komunikacji.

UDP i inne protokoły bezpołączeniowe ma-

ją jednak ogromną zaletę – szybkość znacz-
nie większą niż przy połączeniowym przesyła-
niu danych. UDP doskonale sprawdzi się w ta-
kich aplikacjach jak: gry komputerowe, media
strumieniowe oraz wszędzie tam, gdzie waż-
na jest szybkość przesyłu danych oraz niewiel-
ki narzut transmisyjny. Pamiętaj, że brak nie-
zawodności na poziomie warstwy transportu
wcale nie oznacza, że przesyłanie danych za
pomocą aplikacji wykorzystujących ten proto-
kół jest bardziej ryzykowne – wszelkie funkcje
związane z retransmisją może przecież przejąć
aplikacja. Weźmy np. dowolną grę kompute-
rową multiplayer – informacje o poczynaniach
poszczególnych graczy przesyłane są do kil-
kudziesięciu razy w trakcie jednej sekundy
– nic się nie stanie, jeżeli część pakietów zo-
stanie utracona. Bardzo dużym problemem by-
łaby za to sytuacja, w której pakiety dociera-
łyby ze stałym, znacznie większym opóźnie-
niem. Wśród protokołów połączeniowych, reali-
zujących przesyłanie niezawodnymi strumienia-
mi, najpopularniejszy jest TCP (ang. Transmis-
sion Control Protocol – protokół kontroli trans-
misji). Gwarantuje on poprawne dostarczenie
danych oraz utrzymanie odpowiedniej kolejno-
ści datagramów, kosztem większej ilości prze-
słanych pakietów oraz znacznie dłuższego na-
główka (w porównaniu do UDP).

Charakterystyczną cechą protokołu TCP

jest sposób nawiązywania połączenia, zwa-
ny three-way handshake (Rysunek 5). Kom-
puter, chcąc nawiązać połączenie ze zdal-
nym hostem, wysyła pakiet z ustawioną fla-
gą SYN (synchronize – synchronizacja). Host
odbierający połączenie może je obsłużyć, wy-
syłając pakiet z ustawionymi flagami SYN
i ACK (acknowledge – potwierdzenie). Kompu-
ter nawiązujący połączenie odpowiada na to pa-
kietem z ustawioną flagą ACK – połączenie zo-
staje nawiązane. Każdy pakiet wymieniany po-
między hostami otrzymuje tzw. numer sekwen-
cyjny, służący do identyfikacji pakietów w stru-
mieniu. Komputer odbierający datagram po-
twierdza jego odebranie ustawiając flagę ACK.
Zagubione pakiety są retransmitowane.

Każdy z hostów może zakończyć połącze-

nie w dowolnej chwili, wysyłając w tym ce-
lu pakiet z ustawioną flagą FIN (finished – za-
kończono), a następnie oczekując (połączenie
znajduje się wtedy w stanie FIN-WAIT-1,
w którym możliwe jest już tylko odbieranie da-
nych) potwierdzenia od drugiej strony połącze-
nia (pakiet ACK). Jeżeli druga strona również
chce zakończyć połączenie, to odpowiada pa-
kietem z ustawionymi flagami FIN i ACK. Po
potwierdzeniu takiego pakietu połączenie zo-
staje zakończone.

W szczególnych sytuacjach, takich jak np.

brak wystarczających zasobów do obsłużenia
połączenia, zdalny komputer może przesłać pa-
kiet RST (reset), powodujący natychmiastowe
zerwanie połączenia.

Realizacja programowa

– stos TCP/IP

Model TCP/IP jest jedynie punktem odniesie-
nia dla twórców oprogramowania i sprzętu sie-
ciowego. W jaki więc sposób system operacyj-
ny realizuje rozmaite funkcje, związane z obsłu-
gą zadań poszczególnych warstw?

Za obsługę wszystkich tych funkcji od-

powiada część jądra systemu zwana stosem
TCP/IP. Jest ona nadbudową nad sprzętem, udo-
stępniającą programistom interfejs gniazd (ang.
socket), pozwalających na łatwe wykorzysta-
nie funkcji sieciowych w oprogramowaniu.
Oprócz tego, stos TCP/IP odpowiada za realiza-
cję wszystkich zadań warstwy sieciowej i war-
stwy transportu modelu OSI.

Działanie stosu TCP/IP najłatwiej zrozumieć

patrząc na diagram modelu TCP/IP. Wysyłane
dane przechodzą w nim od warstw najwyższych
(począwszy od warstwy aplikacji), do warstw niż-
szych, gdzie są przygotowywane do przesłania za
pomocą sieci komputerowej. Następnie są wysy-
łane za pomocą sprzętu sieciowego. W przypad-
ku odbierania danych, kierunek ich przechodze-
nia przez poszczególne warstwy zostaje odwró-
cony, aż do otrzymania oryginalnego komunika-
tu, który zostaje przekazany aplikacji.

Najważniejszy sprzęt sieciowy

Znasz już strukturę logiczną komunikacji
w sieci komputerowej – czas poznać podstawo-
we urządzenia, które umożliwiają działanie sie-
ci komputerowych.

Interfejsy sieciowe

Każdy komputer podłączony do sieci kompute-
rowej musi być wyposażone w urządzenie, któ-
re umożliwi nie tylko fizyczne przyłączenie do
sieci, ale również zajmie się obsługą podstawo-
wych zadań warstwy dostępu do łącza. Urzą-
dzenia takie nazywamy interfejsami sieciowy-

mi (Rysunek 6). Aby nie przytłaczać Czytelni-
ka zbyt dużą liczbą standardów, skupimy się tu
głównie na przewodowych kartach sieciowych
w standardzie Ethernet (IEEE 802.3).

Zintegrowana karta sieciowa Ethernet jest

obecna w każdym laptopie i na każdej nowej
płycie głównej. Wynika to nie tylko z faktu, że
obecnie prawie każdy komputer jest podłączony
do sieci, lecz również z bardzo niskiej ceny od-
powiednich układów. Dostępne są również in-
terfejsy sieciowe przygotowane do montażu w
gnieździe PCI lub PCI-E (zwłaszcza dla sprzę-
tu o większych prędkościach transmisji danych)
lub PCMCIA (w laptopach).

Karta sieciowa odpowiada za takie funk-

cje, jak przesyłanie danych za pomocą medium
transmisyjnego, przy jednoczesnym zapewnie-
niu odpowiednich parametrów elektrycznych sy-
gnału (amplituda, niski poziom zakłóceń). Każda
karta sieciowa ma również przypisany unikalny
(przynajmniej teoretycznie) adres MAC, na pod-
stawie którego odbywa się adresowanie w sie-
ciach Ethernetowych. Interfejs sieciowy dba o
poprawność odbieranych danych – wykrywając
i odrzucając zdeformowane ramki. Większość
funkcji karty sieciowej realizowana jest przez
wyspecjalizowane układy ASIC (np. RTL8139
firmy Realtek), co znacznie przyspiesza jej dzia-
łanie (nie mamy tu bowiem do czynienia z cza-
sochłonnym przetwarzaniem kodu). Interfejsem
pośredniczącym pomiędzy sprzętem a kartą sie-
ciową są sterowniki. To za ich pomocą system
operacyjny wydaje karcie polecenia.

Okablowanie

Elementem niezbędnym w każdej sieci kom-
puterowej jest okablowanie. Dotyczy to rów-
nież sieci bezprzewodowych, w których musi-
my wybrać odpowiedni kabel do połączenia an-
teny i interfejsu sieciowego naszego komputera.

W większości sieci komputerowych opar-

tych na standardzie Ethernet (100/1000Mbps)
dominuje okablowanie oparte na skrętce zakoń-
czonej wtykami RJ-45 (Rysunek 7). Rozwią-
zania oparte o kabel koncentryczny zostały już
praktycznie wyparte z racji jego kiepskich wła-
ściwości przy wyższych częstotliwościach (ko-
niecznych w celu zapewnienia wysokiej prędko-
ści przesyłu danych).

W sieciach bezprzewodowych istnieje

jednak znacznie większa różnorodność w za-

Rysunek 6.

Karta sieciowa standardu Ethernet. Źró-

dło: Wikimedia Commons. Autor: afrank99

Rysunek 7.

Wtyk RJ-45.

wrzesień 2009

Sieci komputerowe

Część pierwsza

kresie kabli antenowych i ich zakończeń. Naj-
bardziej popularny jest standardowy kabel kon-
centryczny, zakończony wtykiem RP-SMA.
Dokładny opis kabli połączeniowych znaj-
dziesz w części cyklu poświęconej sieciom
bezprzewodowym.

Koncentratory i przełączniki

Chociaż możliwe jest połączenie dwóch
komputerów za pomocą kabla z przeplotem
(więcej informacji na ten temat znajdziesz
w następnej części cyklu), to prawie zawsze bę-
dziesz potrzebował urządzenia centralnego, ta-
kiego jak switch (Rysunek 8) lub hub. Obydwa
te urządzenia mają za zadanie umożliwienie po-
łączenia wielu komputerów w sieć.

Hub (koncentrator) jest urządzeniem

znacznie prostszym w budowie i działaniu od
switcha – powiela sygnał pochodzący z jedne-
go portu na pozostałe. Koncentrator działa w
warstwie fizycznej modelu OSI – nie rozpozna-
je adresów fizycznych, nie jest w stanie okre-
ślić, do jakiego komputera faktycznie skiero-
wana jest dana ramka. Co więcej, hub nie roz-
poznaje początku ani końca ramki, przesyła je-
dynie sygnały elektryczne. Powoduje to znacz-
ne zwiększenie obciążenia sieci, ponieważ sy-
gnał powielany jest na wszystkie porty i dociera
do wszystkich urządzeń w sieci.

Switch (przełącznik) jest urządzeniem war-

stwy łącza danych modelu OSI – rozpoznaje ad-
resy MAC i na ich podstawie kieruje je do od-
powiednich portów. Eliminuje to nadmiarowy
ruch sieciowy oraz zwiększa bezpieczeństwo
sieci – podsłuchanie transmisji zostaje znacz-
nie utrudnione.

Mosty

Mosty są urządzeniami sieciowymi pracują-
cymi w warstwie łącza danych modelu OSI.
Służą do selektywnego przekazywania ra-
mek pomiędzy segmentami sieci. Mosty two-
rzone są zazwyczaj w oparciu o oprogramo-
wanie – w przeciwieństwie do przełączni-
ków, które prawie zawsze wykorzystują w tym
celu wyspecjalizowane układy ASIC. Wskutek
tego, mosty są zazwyczaj wolniejsze od prze-

łączników. Zasada działania mostu jest prosta:
przechwytuje on wszystkie ramki krążące w
sieci i na podstawie adresów MAC zawartych
w nagłówkach decyduje, na jakie porty powin-
ny być przesyłane. W celu podjęcia decyzji
tworzone są tzw. tablice mostkowania, zawiera-
jące adresy MAC wraz z odpowiadającymi im
portami mostu. Jeżeli znajduje się w niej wpis
odpowiadający danemu adresowi MAC, to
ramka zostaje przesłana przez wskazany port.
Jeżeli jednak adres fizyczny nie znajduje się w
tabeli mostkowania, to ramka zostaje przekaza-
na na wszystkie porty urządzenia.

Routery

Jednym z podstawowych urządzeń, niezbęd-
nych przy łączeniu sieci komputerowych jest
router, odpowiadający za kierowanie pakietów
do sieci docelowej (Rysunek 9). Router działa w
warstwie sieciowej modelu OSI – wszelkie de-
cyzje podejmuje na podstawie adresów IP. Ro-
utery są podstawą internetu i każdej rozległej
sieci komputerowej.

Każdy pakiet IP przesyłany za pomocą in-

ternetu lub dowolnej innej sieci rozległej mo-
że przebywać na swojej drodze wiele routerów
– każdy z nich posiada wiedzę jedynie o swo-
im własnym otoczeniu. Proces routingu może
się odbywać przy wykorzystaniu statycznych
tablic, zdefiniowanych przez administratora lub
tzw. protokołów routingu. Pierwsze z tych roz-
wiązań sprawdzi się jedynie w mniejszych sie-
ciach o nieskomplikowanej strukturze. Wy-
korzystanie protokołów routingu pozwala do-
datkowo na reagowanie sprzętu w przypadku
uszkodzenia sieci – informacje te są bowiem na
bieżąco przesyłane pomiędzy routerami.

W celu budowy routera możemy wyko-

rzystać dedykowany sprzęt (np. CISCO) lub
komputer z odpowiednim oprogramowaniem.
Sprzęt dedykowany ma dużą przewagę nad
oprogramowaniem jeżeli chodzi o ilość da-
nych, jakie jest w stanie obsłużyć w trakcie
sekundy. Zawdzięcza to głównie wykorzysta-
niu dedykowanych układów scalonych, reali-
zujących wszystkie funkcje związane z routin-
giem sprzętowo.

Intranet

We współczesnych przedsiębiorstwach i insty-
tucjach publicznych, wymiana danych za po-
mocą sieci komputerowej pełni kluczową rolę
w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania. Czę-
sto zdarza się jednak, że z racji rozrzucenia od-
działów w różnych miejscach (często na różnych
kontynentach) sieci lokalne przestają wystarczać.
Niejednokrotnie chcemy również udostępnić pra-
cownikom zdalny dostępu do systemu kompute-
rowego przedsiębiorstwa za pomocą internetu.

Rozwiązanie opisane powyżej nazywa-

my intranetem. Jest to więcej niż sieć lokal-
na – może to być połączenie wszystkich sie-
ci komputerowych znajdujących się w oddzia-
łach naszej firmy za pomocą dedykowanych
łącz lub (znacznie częściej) przy użyciu opro-
gramowania służącego do tworzenia wirtual-
nych sieci prywatnych VPN (ang. Virtual Pri-
vate Network) i połączenia internetowego.
W intranecie możemy udostępniać pracowni-
kom takie usługi, jak oprogramowanie do pra-
cy grupowej, systemy CRM itp.

Dobór rozwiązań, których można użyć

w celu stworzenia intranetu będzie tematem jed-
nej z następnych części cyklu.

Podsumowanie

W tej części cyklu zapoznałeś się z podstawo-
wymi pojęciami związanymi z sieciami kompu-
terowymi. Nie omawialiśmy bliżej żadnego ze
standardów, ponieważ zrobimy to w następnych
częściach. Będzie Ci znacznie łatwiej przyswoić
wiedzę na ich temat, gdy zajmiemy się konkret-
nymi krokami, które podejmuje się w celu budo-
wy własnej sieci komputerowej.

W następnej części cyklu zajmiemy się

szczegółowo budową sieci lokalnej w standar-
dzie Ethernet. Omówimy takie zagadnienia jak
projektowanie sieci, dobór i zakup sprzętu nie-
zbędnego do budowy sieci, odpowiedni wybór
i przygotowanie okablowania, łączenie poszcze-
gólnych urządzeń oraz konfigurację sprzętu sie-
ciowego i podłączonych komputerów. W tle dla
tych praktycznych umiejętności, zdobędziesz
również szczegółową wiedzę na temat standar-
du Ethernet. Do usłyszenia!

Autor interesuje się bezpieczeństwem sys-
temów informatycznych, programowa-
niem, elektroniką, muzyką rockową, archi-
tekturą mikroprocesorów oraz zastosowa-
niem Linuksa w systemach wbudowanych.
Kontakt z autorem: rkulaga89@gmail.com

O autorze

Rysunek 9.

Router sprzętowy firmy Cisco. Autor: Cisco Systems.

Rysunek 8.

Prosty przełącznik 8-portowy