Rozkład materiału

Rozkład materiału nauczania historii i społeczeństwa w klasie V szkoły podstawowej

(2 godziny tygodniowo)

Nr lekcji

Temat

1.

Jak mierzymy czas w historii?

2.

Epoki w dziejach ludzkości.

3.

Prehistoria – nauka o życiu pierwszych ludzi. Lub Z wizytą w muzeum.

STAROŻYTNOŚĆ

I. „Życie społeczeństw starożytnych”

4.

Narodziny pierwszych cywilizacji i państw.

5.

Praca podstawą cywilizacji starożytnych – rolnicze cywilizacje Wschodu.

6.

W górzystych krajach śródziemnomorskich.

7.

W miastach starożytnych.

8/9.

Życie codzienne w starożytności.

10/11.

Życie rodzinne w starożytności.

12.

W szkole greckiej i rzymskiej.

13.

Niewolnictwo – życie niegodne człowieka.

14.

Lekcja powtórzeniowa – Życie codzienne ludzi w starożytności.

15.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

II. „Bogowie i ludzie”

16.

Bogowie Egiptu i Mezopotamii.

17/18.

Wśród greckich i rzymskich bogów.

19.

Mity – opowieści o bogach i bohaterach.

20.

Mitologia Rzymian naśladownictwem greckich opowieści.

21.

Religia żydowska.

22.

Narodziny religii chrześcijańskiej.

23.

Lekcja powtórzeniowa – W świecie bogów i herosów.

24.

„Zamiast sprawdzianu” – Turniej mitologiczny.

III. „Dziedzictwo starożytności”

25.

Na dworze faraona i w demokratycznych Atenach.

26.

Ustrój republiki rzymskiej.

27.

Rządy w starożytności i współcześnie.

28.

Rozrywki starożytnych i współczesnych – teatr.

29.

Sport wczoraj i dziś.

30.

Architektura grecka wzorem dla późniejszych pokoleń.

31.

Budowniczowie rzymscy.

32.

Dorobek materialny i naukowy cywilizacji Wschodu.

33.

Greccy filozofowie i rzymscy prawnicy.

34.

Pismo, języki starożytne i współczesne.

35.

Lekcja powtórzeniowa – Dziedzictwo starożytności.

36.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

ŚREDNIOWIECZE

IV. „Wizerunek średniowiecznej Europy”

37.

Upadek Imperium Romanum.

38.

Narodziny nowej epoki – średniowiecza.

39.

Rozłam chrześcijaństwa w XI wieku.

40.

Narodziny i rozwój islamu.

Rozkład materiału

Nr lekcji

Temat

V. „W kręgu władców polskich”

41.

Mieszko I twórcą państwa polskiego.

42.

Chrzest Polski (966).

43/44.

Polska pod rządami Bolesław Chrobrego.

45.

Bolesław Krzywousty i jego testament.

46.

Wzrost zagrożenia Polski w okresie rozbicia dzielnicowego.

47.

Władysław Łokietek odzyskuje koronę.

48.

Działalność polityczna i gospodarcza Kazimierza Wielkiego.

49.

Lekcja powtórzeniowa – Polska pod rządami Piastów.

50.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

51.

Unia Polski z Litwą.

52/53.

Konflikty polsko-krzyżackie w czasach Jagiellonów.

54.

Lekcja powtórzeniowa – Dynastia Jagiellonów.

VI. „Życie społeczeństwa średniowiecznego”

55.

Seniorzy i wasale – nowy obraz społeczeństwa średniowiecznego.

56.

Cztery stany społeczeństwa średniowiecznego.

57.

Na dworach monarchów i możnowładców.

58.

Życie codzienne w średniowieczu.

59.

Praca na roli.

60.

Rozkwit rzemiosła w średniowieczu.

61.

Handel w średniowieczu.

62.

Dawne tradycje we współczesnym rzemiośle i handlu.

63.

W cieniu romańskich i gotyckich katedr.

VII. „Dziedzictwo średniowiecza”

64.

Architektura, sztuka romańska i gotycka w Polsce.

65/66.

Średniowieczni dziejopisarze i ich dzieła.

67.

Lekcja powtórzeniowa – Jak żyli ludzie w średniowieczu?

68.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

69.

Z wizytą w muzeum.

70.

W galerii portretów.

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

ŻYCIE SPOŁECZEŃSTW STAROŻYTNYCH

1.

Jak mierzymy
czas w historii?

– podstawowe

jednostki podziału
czasu,

– podział dziejów

na epoki
historyczne

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: wiek.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcie.
Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu daty

wydarzeń, które stanowią początek
kalendarza chrześcijan.

– obliczyć, ile lat upłynęło od danego

wydarzenia p.n.e.
lub n.e. do czasów współczesnych.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, taśma
czasu,

– pogadanka, rozmowa

nauczająca, ćwiczenia
z taśmą czasu

wiek,
chronologia

2.

Epoki
w dziejach
ludzkości.

– podział dziejów

na epoki
historyczne

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: epoka,
– nazwy epok historycznych: prehistoria,

starożytność, średniowiecze,
nowożytność.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– wymienić kolejność epoki: prehistoria,

starożytność, średniowiecze,
nowożytność, czasy najnowsze,

– umieścić na taśmie czasu okresy

trwania ww. epok

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, taśma
czasu,

– pogadanka, rozmowa

nauczająca, ćwiczenia
z taśmą czasu

epoka

3.

Prehistoria
– nauka
o życiu
pierwszych
ludzi.

1

4.

Narodziny
pierwszych
cywilizacji
i państw.

– czynniki

decydujące
o powstaniu
cywilizacji,

– ukształtowanie

organizacji
państwowych,

– materialne

i duchowe
czynniki składowe
cywilizacji

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: cywilizacja.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie wynalezienia pisma

dla powstania cywilizacji.

Potrafi:
– określić materialne i duchowe składniki

cywilizacji,

– opowiedzieć, jak kształtowały się

pierwsze państwa,

– wyjaśnić różnicę między koczowniczym

a osiadłym trybem życia,

– uszeregować chronologicznie epoki:

kamienia, brązu, żelaza.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, różne
przedmioty, które
można
zaprezentować jako
dorobek
cywilizacyjny,
przeźrocza, taśma
czasu,

– pogadanka, rozmowa

nauczająca, ćwiczenia
z taśmą czasu, pokaz

cywilizacja

5.

Praca
podstawą
cywilizacji
starożytnych
– rolnicze
cywilizacje
Wschodu.

– rolnicze

cywilizacje
Wschodu,

– położenie

cywilizacyjne
starożytnego
Wschodu,

– środowisko

geograficzne,

– początki

poszczególnych
cywilizacji

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– nazwy pierwszych cywilizacji.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– rolę wielkich rzek w powstaniu

cywilizacji

– związki między warunkami naturalnymi

i ich wpływem na powstanie cywilizacji.

Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu okres

powstania poszczególnych cywilizacji,

– wskazać na mapie starożytne cywilizacje

Wschodu: Chiny, Egipt, Mezopotamię,
Indie i określić ich położenie
geograficzne,

– wskazać na mapie wielkie rzeki: Nil,

Tygrys, Eufrat.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, atlasy
historyczne,
przeźrocza, zdjęcia,
ilustracje
przedstawiające
krajobrazy
omawianych państw,

– praca z mapą,

rozmowa nauczająca,
pokaz

– Grecy i Rzymianie

doskonałymi
żeglarzami

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– nazwy starożytnych państw położonych

nad Morzem Śródziemnym.

Rozumie:
– wyżej wymienione nazwy,
– wpływ warunków naturalnych na zajęcia

ludności,

– rolę morza w życiu ludów starożytnych.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa, atlasy
historyczne,
przeźrocza, zdjęcia,
ilustracje przedsta-
wiające krajobrazy
omawianych państw,
taśma czasu,

6.

W górzystych
krajach
śródziemno-
morskich.

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

– rola miast

starożytnych,

– Babilon w XVII w.

p.n.e.,

– w starożytnych

Atenach
i Rzymie

Po zakończonych zajęciach uczeń amięta:
– pojęcia: agora, terma, akwedukt,

Akropol, Forum Romanum,

– datę 753 r. p.n.e.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie wyrażenia „wszystkie drogi

prowadzą do Rzymu”.

Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu okres

świetności Babilonu, Aten, Rzymu,

– określić rolę miast starożytnych,
– wskazać na mapie Babilon, Ateny, Rzym,
– omówić czynniki ułatwiające

i utrudniające życie w miastach
starożytnych,

– opowiedzieć o architekturze Akropolu

i Forum Romanum,

– dostrzec różnice między miastem

starożytnym a współczesnym.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, taśma czasu,
plansze, widokówki
przedstawiające
Ateny, Rzym, pudełka
po zapałkach, brystol,
kolorowy papier
i inne elementy
przydatne
do wykonania
makiety Akropolu lub
Forum Romanum,

– praca z mapą,

rozmowa nauczająca,
pokaz, ćwiczenia
z taśmą czasu, praca
w grupach

– wykonanie makiety

Akropolu lub Forum
Romanum.

agora,
terma,
akwedukt,
Akropol,
Forum
Romanum,
753 r. p.n.e.

– domostwa, ubiór,
– jedzenie

i rozrywki ludów
Wschodu oraz
Greków
i Rzymian

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: toga, hetera,
– z jakich materiałów budowali domy

mieszkańcy Wschodu,

– jak wyglądały stroje mieszkańców

Wschodu oraz Greków i Rzymian.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– z czego wynikały różnice w życiu

mieszkańców Mezopotamii i Egiptu.

– wpływ zamożności mieszkańców Grecji

i Rzymu na styl ich życia.

Potrafi:
– opowiedzieć o różnicach w życiu

bogatych i biednych mieszkańców Mezo-
potamii i Egiptu oraz Grecji i Rzymu,

– na podstawie ilustracji rozpoznać dom

Egipcjanina, Greka i Rzymianina,

– opisać wygląd mieszkań w Grecji i Rzymie,
– opisać ubiory Egipcjan, Greków

i Rzymian,

– opowiedzieć o rozrywkach ludzi

w starożytności.

2

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, widokówki,
zdjęcia przedsta-
wiające współczesny
krajobraz Wschodu,
kości do gry, warcaby,
materiał do upięcia
togi, teksty źródłowe
opisujące życie
starożytnych Greków
i Rzymian,

– praca z mapą,

rozmowa nauczająca,
pokaz, praca
w grupach,

– gra w kości, warcaby,

przygotowanie
dziennego jadłospisu
Egipcjanina, praca
z tekstem źródłowym,
pokaz, praca
w grupach, elementy
dramy

toga, hetera

7.

W miastach
starożytnych.

8/9. Życie

codzienne
w starożytności.

Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym powstały Grecja i Rzym,

– wskazać na mapie Grecję, Rzym,

Fenicję, Palestynę oraz określić ich
położenie geograficzne,

– określić podstawowe zajęcia ludności

basenu Morza Śródziemnego.

– praca z mapą, taśmą

czasu rozmowa
nauczająca, pokaz

10/
11.

Życie rodzinne
w starożyt-
ności.

– dzieciństwo,
– szkoły w Grecji

i Rzymie,

– uroczystości

rodzinne

– obyczaje

małżeńskie,

– obrzędy

pogrzebowe

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: balsamowanie, mumia,

sarkofag, faraon,

– obyczaje związane z narodzinami

i pogrzebem w Grecji i Rzymie.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– zasadnicze różnice w sytuacji dzieci

i kobiet starożytności i współcześnie.

– konieczność zmian w sposobie

kształcenia wynikającą m.in. z postępu
cywilizacyjnego.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

2

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, teksty źró-
dłowe przedstawiające
życie rodzinne i szkol-
ne w starożytności,

– rozmowa nauczająca,

praca z mapą, praca
z tekstem źródło-
wym, materiałem
ilustracyjnym, praca
w grupach, elementy
dramy – „W egipskiej
rodzinie”, „W szkole
w Atenach, Sparcie
i Rzymie”

balsamowanie,
mumia,
sarkofag,
faraon

12. W szkole

greckiej
i rzymskiej.

1

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

BOGOWIE I LUDZIE

– opowiedzieć o warunkach życia dzieci

w różnych krajach w starożytności,

– porównać sytuację kobiety w czasach

starożytnych i współczesności,

– omówić obyczaje pogrzebowe

w Mezopotamii i Egipcie,

– określić rolę i pozycję poszczególnych

członków rodziny (ojca, matki, dzieci).

– wskazać na mapie Ateny i Spartę,
– przedstawić różnice w sposobie

wychowania, nauczania w Atenach
i Sparcie oraz określić dobre
i negatywne skutki określonej metody,

– opowiedzieć o nauczaniu w Rzymie.

13.

– system

niewolniczy,

– rola niewolnictwa

w gospodarce
starożytnej,

– bunty

niewolników

Niewolnictwo
– życie
niegodne
człowieka.

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: niewolnik, niewolnictwo,

gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz,

– postać: Spartakus.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– dlaczego doszło do wybuchu powstania

niewolników w Rzymie.

Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym miało miejsce powstanie
Spartakusa,

– wskazać różnice w położeniu

niewolników i pracach przez nich
wykonywanych,

– opowiedzieć skąd brali się niewolnicy,
– określić rolę niewolników

w gospodarce świata starożytnego.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, atlasy
historyczne, taśma
czasu, fragment filmu
Spartakus, teksty
źródłowe opisujące
życie niewolników,

– rozmowa nauczająca,

praca z mapą,
tekstem źródłowym,
projekcja filmu,
dyskusja, praca
w grupach,
stop-klatka
– niewolnik, drama
– „Na targu
niewolników ”

niewolnik,
niewolnictwo,
gladiator,
amfiteatr,
ONZ,
korsarz,
Spartakus

14.

Lekcja powtórzeniowa – Życie codzienne ludzi w starożytności.

1

15.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

1

16.

Bogowie Egiptu
i Mezopotamii.

– charakter

wierzeń egipskich
i babilońskich,

– architektura

sakralna

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: sfinks, piramida, kapłan,
– imiona najważniejszych bogów

czczonych w Mezopotamii i Egipcie.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– dlaczego mieszkańcy Mezopotamii

i Egiptu oddawali cześć siłom przyrody,

– jaką rolę odgrywali kapłani.
Potrafi:
– opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców

Wschodu,

– rozpoznać na ilustracjach budowle

charakterystyczne dla Egiptu
i Mezopotamii.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, tekst
źródłowy Księga
Umarłych, pocztówki,
zdjęcia, albumy
zawierające ilustracje
budowli egipskich
– piramidy, sfinksy,
świątynie w Mezopo-
tamii, film Faraon,

– rozmowa nauczająca,

praca z mapą,
tekstem źródłowym,
projekcja filmu

sfinks,
piramida,
kapłan

17/
18.

Wśród
greckich
i rzymskich
bogów.

– greckie

wyobrażenia
bogów,

– główni bogowie

greccy i rzymscy,

– formy kultu

w Grecji i Rzymie

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: wyrocznia,
– głównych bogów greckich i rzymskich,
– imiona domowych bóstw opiekuńczych

Rzymian.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– czym różniły się wierzenia

mieszkańców starożytnego Wschodu
od religii Greków i Rzymian.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami,
– opowiedzieć, w jaki sposób Grecy

i Rzymianie wyobrażali sobie bogów,

2

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, atlasy
historyczne, Mitologia
J. Parandowskiego,

– praca

z podręcznikiem,
mapą, tekstem
źródłowym, mapą,
gra dydaktyczna
„W świecie
rzymskich i greckich
bogów”, pionki
do gry, kostka

wyrocznia

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

DZIEDZICTWO STAROŻYTNOŚCI

– przypisać bogom ich atrybuty i dziedziny

życia, którymi się opiekowali

– wskazać na mapie Olimp,
– opowiedzieć, w jaki sposób Grecy

i Rzymianie oddawali cześć bogom.

19.

Mity
– opowieści
o bogach
i bohaterach.

– pojęcie i rola

mitów w religii
starożytnej,

– wybrane mity

greckie,

– literatura grecka

oparta na
mitologii – dzieła
Homera

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: mit,
– tytuły utworów Homera,
– dwa lub trzy wybrane mity,
– głównych bohaterów Iliady, Odysei.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– rolę mitów w życiu Greków,
– symboliczne znaczenie wyrażeń: „pięta

Achillesowa”, „koń trojański”.

Potrafi:
– opowiedzieć dwa lub trzy wybrane

przez siebie mity,

– dostrzec różnicę między rzeczywi-

stością mitologiczną a historyczną,

– wskazać na mapie Troję.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, rekwizyty
przygotowane przez
poszczególne zespoły
do inscenizacji mitu,
Mitologia
J. Parandowskiego,
fragment Iliady
Homera, atlasy
historyczne,

– praca

z podręcznikiem,
mapą, opowiadanie
praca w grupach,
inscenizacja

20.

Mitologia
Rzymian
naśladowni-
ctwem
greckich
opowieści.

– wpływ mitów

greckich
na literaturę
rzymską – Eneida,

– wybrane mity

rzymskie

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– tytuł utworu Wergiliusza,
– głównych bohaterów Eneidy.
Rozumie:
– rolę mitów w życiu Rzymian,
Potrafi:
– opowiedzieć o dziejach Eneasza,
– dostrzec różnicę między

rzeczywistością mitologiczną
a historyczną.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, rekwizyty
przygotowane przez
poszczególne zespoły
do inscenizacji mitu,
atlasy historyczne,

– praca z podręczni-

kiem, mapą, opowia-
danie, praca
w grupach, iscenizacja

21.

Religia
żydowska.

– działalność i nauki

Jezusa
i jego uczniów,

– podstawowe

zasady
chrześcijaństwa,

– rozszerzenie się

chrześcijaństwa
na inne obszary
wokół Morza
Śródziemnego

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament,

apostoł, judaizm, poganin,

– postaci: Mojżesz, Jezus, Konstantyn Wielki,
– inne określenia dla narodu żydowskiego

– Izraelici, Hebrajczycy.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie nauki Chrystusa i jego

uczniów dla powstania nowej religii.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu datę narodzin

Chrystusa,

– wskazać na mapie Palestynę, określić

jej położenie geograficzne,

– opowiedzieć o prześladowaniach

chrześcijan.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, Biblia, atlasy
historyczne, taśma
czasu,

– praca z

podręcznikiem,
mapą, tekstem
źródłowym

Biblia, Stary
i Nowy
Testament,
apostoł,
judaizm,
poganin,
Mojżesz,
Jezus,
Konstantyn
Wielki,
określenia:
Izraelici,
Hebrajczycy

22.

Narodziny
religii
chrześcijańskiej.

1

23.

Lekcja powtórzeniowa – W świecie bogów i herosów.

1

24.

„Zamiast sprawdzianu” – Turniej mitologiczny.

1

25.

Na dworze
faraona
i w demokra-
tycznych
Atenach.

– despotyzm

w Egipcie,

– demokracja

w Grecji

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: władza despotyczna, demokracja,

obywatel, miasto-państwo,
zgromadzenie ludowe.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia
– podstawową różnicę między władzą

despotyczną w Egipcie a demokracją
w Grecji.

Potrafi:
– wyjaśnić różnicę między władzą despo-

tyczną w Egipcie a demokracją w Grecji,

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, atlasy
historyczne, tekst
źródłowy Mowa
Peryklesa, ilustracje
przedstawiające
atrybuty władzy
faraona, fragment
obrad Sejmu
III Rzeczypospolitej,

władza
despotyczna,
demokracja,
obywatel,
miasto-
-państwo,
zgromadzenie
ludowe

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

26.

Ustrój
republiki
rzymskiej.

– republika

w Rzymie

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: republika, konsul, senat, trybun

ludowy, cesarz, legion, rzeczpospolita.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, atlasy
historyczne, tekst
źródłowy,

– praca z mapą,

tekstem źródłowym,
rozmowa nauczająca,
dyskusja

republika,
konsul,
senat, trybun
ludowy,
cesarz,
legion, rzecz-
pospolita

27.

Rządy
w starożytności
i współcześnie.

– współczesne

formy demokracji
i ich związek
z antykiem

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– skąd wywodzą się pojęcia związane

z życiem politycznym: demokracja,
obywatel, republika.

Rozumie:
– na jakich zasadach opiera się

współczesna demokracja w Polsce,

– przedstawić różnice między demokracją

antyczną a współczesną.

Potrafi:
– podać przykłady stosowania procedur

demokratycznych w swoim otoczeniu.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, kaseta
wideo z fragmentem
obrad Sejmu III
Rzeczypospolitej,

– rozmowa nauczająca,

projekcja filmu,
dyskusja

28.

Rozrywki
starożytnych
i współcze-
snych – teatr.

– pojawienie się

sztuki teatralnej
w Grecji,

– rodzaje

przedstawień
teatralnych
w Grecji,

– teatr współczesny

spadkobiercą
starożytnej sztuki
teatralnej

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: tragedia, komedia, dionizje.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym powstał teatr grecki,

– przedstawić różnice oraz podobieństwa

w organizacji teatru antycznego
i współczesnego.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, wycinki
prasowe, zdjęcia
dotyczące teatru,
kaseta z fragmentem
przedstawienia,
taśma czasu,

– praca z mapą,

podręcznikiem,
zeszytem ćwiczeń,
taśma czasu,
projekcja filmu,
elementy dramy –
„W teatrze ateńskim”

tragedia,
komedia,
dionizje

– opowiedzieć, jaką rolę odgrywało

w Atenach zgromadzenie ludowe
i kto mógł w nim uczestniczyć.

– praca z mapą,

tekstem źródłowym,
projekcja filmu,
inscenizacja
– „Obrady
zgromadzenia
ludowego”

29.

Sport wczoraj
i dziś.

– rola sportu

w życiu
starożytnych
Greków,

– igrzyska

w Olimpii,

– przejęcie idei

olimpijskiej
w czasach
współczesnych,

– elementy tradycji

międzynarodowego
ruchu
olimpijskiego
nawiązujące
do tradycji
antycznej

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: igrzyska, olimpiada
– datę: 776 r. p.n.e.
– jakie konkurencje wchodziły w skład

pięcioboju.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– rolę igrzysk olimpijskich w życiu

Greków.

Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu datę

pierwszych igrzysk olimpijskich,

– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– wskazać na mapie Olimpię,
– omówić różnice i podobieństwa igrzysk

starożytnych i nowożytnych,

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, wycinki
prasowe, zdjęcia
dotyczące sportu,
kaseta wideo
z otwarcia igrzysk
olimpijskich,

– praca z mapą,

podręcznikiem,
zeszytem ćwiczeń,
projekcja filmu,
elementy dramy
(stop-klatka) – „Jaka
to dyscyplina”

igrzyska,
olimpiada,
pięciobój,
776 r. p.n.e.

30.

Architektura
grecka wzorem
dla później-
szych pokoleń.

– rozwój

budownictwa
w Grecji,

– najpiękniejsze

budowle
starożytne,

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: kolumna, Akropol, kopuła,

porządek architektoniczny, antyk,
amfiteatr, akwedukt, płaskorzeźba,

– postać: Fidiasz,
– wybrane budowle architektury

starożytnej Grecji, np. Partenon.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, widokówki,
zdjęcia, albumy,
przeźrocza
przedstawiające
zabytki architektury
starożytnej Grecji,

kolumna,
Akropol,
kopuła,
porządek
architekto-
niczny, antyk,
amfiteatr,

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

31.

Budowniczowie
rzymscy.

– rozwój

budownictwa
w Rzymie,

– najpiękniejsze

budowle
starożytne

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: łuk tryumfalny, terma, cyrk,
– wybrane budowle architektury

starożytnej Rzymu, np. Panteon,
Koloseum, akwedukt.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– rozpoznać wybrane zabytki architektury

starożytnego Rzymu,

– dostrzec naśladownictwo wzorów

antycznych w architekturze późniejszych
czasów.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, widokówki,
zdjęcia, albumy,
przeźrocza
przedstawiające
zabytki architektury
starożtytnego Rzymu,
np. film Sztuka
starożytnego Rzymu,

– rozmowa nauczająca,

pokaz, praca
z zeszytem ćwiczeń,
wykonanie planszy
przedstawiającej
zabytki architektury
starożytnego Rzymu,
przygotowanie planu
wycieczki „Trzy dni
w Rzymie”

łuk
tryumfalny,
terma, cyrk

– wpływ

architektury
starożytnej
na sztukę
nowożytną

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– rozpoznać wybrane zabytki architektury

starożytnej Grecji,

– opowiedzieć, jak wyglądały świątynie

wznoszone przez Greków,

– dostrzec naśladownictwo wzorów

antycznych w architekturze późniejszych
czasów.

filmy np. Sztuka
starożytnej Grecji,
plansze poglądowe:
Ateny, Akropol,

– rozmowa nauczająca,

pokaz, praca
z zeszytem ćwiczeń,
wykonanie planszy
przedstawiającej
zabytki architektury
starożytnej Grecji,
przygotowanie planu
wycieczki „Trzy dni
w Atenach”

płaskorzeźba,
Fidiasz

32.

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– główne osiągnięcia nauki i dorobku

materialnego starożytnych.

Rozumie:
– wkład ludów starożytnego Wschodu

w rozwój cywilizacji.

Potrafi:
– przedstawić osiągnięcia egipskiej

i babilońskiej nauki,

– dostrzec obecność wynalazków ludów

starożytnego Wschodu
we współczesnym świecie.

Dorobek
materialny
i naukowy
cywilizacji
Wschodu.

– osiągnięcia

starożytnych w
dziedzinie nauki
i dorobku
materialnego

1

– podręcznik, mapa,

atlasy, zeszyt ćwiczeń,
różne przedmioty
prezentujące
dorobek materialny
starożytnych,

– praca pod kierunkiem

nauczyciela
z podręcznikiem
i zeszytem ćwiczeń,
wykonanie tabeli
prezentującej główne
osiągnięcia nauki
i dorobku material-
nego starożytnych

33.

Greccy
filozofowie
i rzymscy
prawnicy.

– filozofia grecka

i jej wpływ
na poglądy
współczesnych
ludzi,

– znaczenie prawa

rzymskiego
dla rozwoju
późniejszych
systemów
prawnych

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: filozofia, kodeks,
– postaci: Sokrates, Platon, Arystoteles,
– główne osiągnięcia nauki i dorobku

materialnego starożytnych.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie prawa w życiu Rzymian

i człowieka współczesnego.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– określić i ocenić wkład starożytnych

w postęp cywilizacyjny,

– wymienić zagadnienia, którymi zajmuje

się filozofia,

– podać jeden przykład świadczący

o doskonałości prawa rzymskiego.

1

– podręcznik, mapa,

atlasy, zeszyt
ćwiczeń, teksty
źródłowe,

– praca pod

kierunkiem
nauczyciela
z podręcznikiem
i zeszytem ćwiczeń,
analiza tekstów
źródłowych

filozofia,
kodeks,
Sokrates,
Platon,
Arystoteles

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

WIZERUNEK ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY

34.

Pismo, języki
starożytne
i współczesne.

– pismo

obrazkowe,

– pismo

alfabetyczne,

– greka i łacina

w świecie
współczesnym

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: języki romańskie.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie pisma w powstaniu i rozwoju

cywilizacji.

Potrafi:
– przedstawić znaczenie łaciny

w średniowieczu,

– wskazać na mapie zasięg języka

greckiego i łaciny,

– podać przykłady świadczące o obecności

grecki i łaciny we współczesnym języku.

1

– podręcznik, mapa,

atlasy, zeszyt ćwiczeń,
Słownik wyrazów obcych,

– praca pod kierunkiem

nauczyciela
z podręcznikiem, mapą,
zeszytem ćwiczeń,
Słownikiem wyrazów
obcych.

języki
romańskie

35.

Lekcja powtórzeniowa – Dziedzictwo starożytności.

36.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

37. Upadek

Imperium
Romanum.

– upadek

państwa
rzymskiego,

– narodziny

Europy

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: imperium, barbarzyńcy,

średniowiecze,

– daty: 395 r., 476 r., 1453 r.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– przyczyny upadku Imperium Romanum.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym upadło cesarstwo zachodnie,
oraz daty: 395 r., 476 r., 1453 r.

– wskazać na mapie linię podziału ustaloną

w 395 r.,

– wskazać na mapie obszar cesarstwa

zachodniego i cesarstwa wschodniego
oraz stolice obu państw.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa „Rzym
starożytny”, atlasy,
taśma czasu.

– praca z podręcznikiem,

atlasem, taśmą czasu,
zeszytem ćwiczeń,
rozmowa nauczająca,
dyskusja

imperium,
barbarzyńcy,
średnio-
wiecze,
395 r.,
476 r.,
1453 r.

38. Narodziny

nowej epoki
– średnio-
wiecza.

1

39.

Rozłam
chrześcijaństwa
w XI wieku.

– Europa staje

się chrześci-
jańska,

– rozłam

w Kościele

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: prawosławie, herezja.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym nastąpił rozłam
chrześcijaństwa,

– wskazać na mapie obszary zasięgu

chrześcijaństwa w średniowieczu
i współcześnie.

1

– podręcznik, zeszyt ćwi-

czeń, mapa średniowie-
cznej Europy, mapa
świata w XX w., atlasy,
taśma czasu, widokówki,
zdjęcia przedstawiające
świątynie: katolicką,
prawosławną,

– praca z podręcznikiem,

atlasem, tekstem źródło-
wym, taśmą czasu, zeszy-
tem ćwiczeń, rozmowa
nauczająca, analiza
materiału ilustracyjnego

prawosławie,
herezja

40.

Narodziny
i rozwój
islamu.

– narodziny

i rozwój
islamu

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: islam, Koran, muzułmanin,
– postać: Mahomet,
– datę: 622 r.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym narodził się islam,

– wskazać na mapie obszary zasięgu

islamu w średniowieczu i współcześnie.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa średnio-
wiecznej Europy, mapa
świata w XX w., atlasy,
taśma czasu, fragment
Koranu, widokówki,
zdjęcia przedstawiające
świątynię: muzułmańską,

– praca z podręcznikiem,

atlasem, tekstem źródło-
wym, ćwiczenia z taśmą
czasu, wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
rozmowa nauczająca,
gra dydaktyczna,
zgaduj-zgadula

islam,
Koran,
muzułmanin,
Mahomet,
622 r.

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

W KRĘGU WŁADCÓW POLSKICH

41. Mieszko I

twórcą
państwa
polskiego.

– Mieszko I twórcą

państwa
polskiego,

– przyjęcie

chrześcijaństwa,

– znaczenie chrztu

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: plemię, misjonarz, kronikarz,
– postaci: Mieszko I, Dobrawa, Gall

Anonim,

– datę: 966 r.
– nazwy plemion słowiańskich

zamieszkujących ziemie polskie.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym Polska przyjęła chrzest,

– narysować na podstawie tekstu

źródłowego fragment drzewa
genealogicznego Piastów.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, taśma
czasu, mapa Polski
w X w., atlasy,
schemat drzewa
decyzyjnego,
fragment kroniki
Galla Anonima,

– praca z

podręcznikiem,
atlasem, tekstem
źródłowym, taśmą
czasu, zeszytem
ćwiczeń, rozmowa
nauczająca, drzewo
decyzyjne

plemię,
misjonarz,
kronikarz,
Mieszko I,
Dobrawa,
Gall
Anonim,
966 r.

42.

Chrzest Polski
(966).

1

Polska pod
rządami
Bolesława
Chrobrego.

43/
44.

– zjazd w Gnieźnie,
– wzrost znaczenia

Polski w czasach
Bolesława
Chrobrego

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: metropolia, arcybiskupstwo,

koronacja, cesarz,

– postaci: Bolesław Chrobry, Otton III,

biskup Wojciech,

– daty: 1000 r., 1025 r.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego

dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce
i umocnienia państwa,

– znaczenie koronacji dla umocnienia

państwa i podwyższenia jego rangi.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu daty: zjazdu

gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława
Chrobrego,

– wskazać na mapie granice państwa

Bolesława Chrobrego.

2

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, taśma
czasu, mapa Polski
w X–XI w., atlasy,
fragment kroniki
Galla Anonima,

– praca

z podręcznikiem,
atlasem, tekstem
źródłowym, taśmą
czasu, zeszytem
ćwiczeń, rozmowa
nauczająca

metropolia,
arcybisku-
pstwo,
książę,
cesarz,
Bolesław
Chrobry,
Otton III,
Wojciech,
1000 r.,
1025 r.

45. Bolesław

Krzyowusty
i jego
testament.

– testament

Bolesława
Krzywoustego,

– groźni sąsiedzi

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcie: senior,
– datę: 1138 r.,
– postaci: Bolesław Krzywousty, Konrad

Mazowiecki,

– postanowienia testamentu Bolesława

Krzywoustego.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia
– dlaczego Bolesław Krzywousty spisał

testament.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu datę spisania

przez Bolesława Krzywoustego
testamentu,

– korzystać z tablic genealogicznych

Piastów,

– określić kształt terytorialny państwa

polskiego w czasach Bolesława
Krzywoustego i wskazać sąsiadów,

– wskazać na mapie dzielnice wyznaczone

w testamencie przez Bolesława
Krzywoustego.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa Polski
w X–XIII w.,

– praca

z podręcznikiem,
mapą, tekstem
źródłowym,
rozmowa nauczająca,
drzewo decyzyjne

senior,
Bolesław
Krzywousty,
Konrad
Mazowiecki,
1138 r.

46. Wzrost

zagrożenia
Polski
w okresie
rozbicia
dzielnicowego.

1

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

47.

Władysław
Łokietek
odzyskuje
koronę.

– Władysław

Łokietek

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– postać: Władysław Łokietek,
– datę: 1320 r.
Rozumie:
– wkład Władysława Łokietka

w odbudowę państwa polskiego.

Potrafi:
– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym sprawował rządy Władysław
Łokietek.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa Polski
w XIV–XV w., taśma
czasu,

– praca

z podręcznikiem,
mapą, tekstem
źródłowym, taśmą
czasu, rozmowa
nauczająca, drzewo
decyzyjne

Władysław
Łokietek,
1320 r.

48. Działalność

polityczna
i gospodarcza
Kazimierza
Wielkiego.

– Polska w czasach

Kazimierza
Wielkiego

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: uniwersytet, żupa,
– postać: Kazimierz Wielki,
– datę: 1364 r.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym sprawował rządy ostatni
władca z rodu Piastów,

– określić, jaką rolę odgrywał

uniwersytet w Krakowie w rozwoju
kultury,

– przedstawić sukcesy polityki

wewnętrznej i zagranicznej Kazimierza
Wielkiego,

– wskazać na mapie zmiany terytorialne

państwa polskiego za rządów
Kazimierza Wielkiego,

– korzystać z tablic genealogicznych

Piastów.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa Polski
w XIV–XV w., taśma
czasu.

– praca

z podręcznikiem,
mapą, taśmą czasu,
tekstem źródłowym,
rozmowa nauczająca,
drzewo decyzyjne

uniwersytet,
żupa,
Kazimierz
Wielki,
1364 r.

49.

Lekcja powtórzeniowa – Polska pod rządami Piastów.

1

50.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

1

51. Unia Polski

z Litwą.

– unia polsko-

-litewska,

– Jadwiga na tronie

polskim,

– konflikty

z Krzyżakami

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: unia, hołd, wielki mistrz,
– postaci: Jadwiga, Władysław

Jagiełlo,

– daty: 1385 r., 1410 r., 1466 r.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– przyczyny podpisania unii

polsko-litewskiej w Krewie,
bitwy pod Grunwaldem,

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– umieścić na osi czasu daty: unii

polsko-litewskiej, bitwy

– przedstawić konflikty polsko-krzyżackie

w XIV–XV w.

– wskazać na mapie ziemie

odzyskane przez Polskę
i pozostające w rękach zakonu jako
lenno.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa
Polska w XIV–XV w.,
taśma czasu,
reprodukcje
obrazów: Bitwa
pod Grunwaldem,
Hołd pruski,

– praca

z podręcznikiem,
mapą, tekstem
źródłowym,
rozmowa nauczająca

unia, hołd,
wielki
mistrz,
Jadwiga,
Władysław
Jagiełlo,
1385 r.,
1410 r.,
1466 r.

52/
53.

Konflikty
polsko-
-krzyżackie
w czasach
Jagiellonów.

2

Lekcja powtórzeniowa – Dynastia Jagiellonów.

1

54.

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

ŻYCIE SPOŁECZEŃSTWA ŚREDNIOWIECZNEGO

– drabina społeczna

– seniorzy
i wasale,

– społeczeństwo

stanowe,

– prawo na straży,

porządku
publicznego

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: pańszczyzna, stan, lenno, senior,

wasal.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– różnice między prawem zwyczajowym

a pisanym,

– z czego wynikała przynależność

do określonego stanu.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– przedstawić obowiązki wasala

względem seniora,

– omówić proces kształtowania się

stanów,

– wskazać różnice w położeniu

poszczególnych stanów.

2

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, ilustracje
przedstawiające:
stroje z epoki
średniowiecza, herby
szlacheckie,

– praca z

podręcznikiem,
analiza materiału
ilustracyjnego,
pogadanka

pańszczyzna,
stan, lenno,
senior, wasal

55. Seniorzy

i wasale
– nowy obraz
społeczeństwa
średniowiecz-
nego.

– w średniowiecz-

nych zamkach,

– kultura dworska,
– naśladownictwo

obyczajów
dworskich

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: możnowładca, marszałek

dworu, etykieta dworska, turniej,

– czym zajmowali się mieszkańcy

dworów.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– rolę średniowiecznych dworów jako

ośrodków kultury i sztuki.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– opowiedzieć o wybranych obyczajach

dworskich.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, ilustracje,
filmy
przedstawiające:
siedziby władców,
rozrywki
możnowładców,

– praca

z podręcznikiem,
analiza materiału
ilustracyjnego,
pogadanka, elementy
dramy
– „Na dworze
księcia”
– etykieta dworska

możnowładca,
marszałek
dworu,
etykieta
dworska,
turniej

– w średniowiecz-

nych domostwach,

– pożywienie,

rozrywki, ubiory
ludzi
średniowiecza

Po zakończonych

zajęciach uczeń pamięta:

– w jaki sposób ludzie epoki

średniowiecza spędzali czas wolny.

Rozumie:
– zależność między warunkami życia ludzi

w epoce średniowiecza a stanem ich
zamożności.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– opowiedzieć o warunkach życia ludzi

w epoce średniowiecza,

– rozpoznać stroje noszone w epoce

średniowiecza.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń,

– praca

z podręcznikiem,
analiza materiału
ilustracyjnego,
wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
pogadanka

57. Na dworach

monarchów
i możno-
władców.

58.

Życie
codzienne
w średnio-
wieczu.

56. Cztery stany

społeczeństwa
średnio-
wiecznego.

59.

Praca na roli.

– metody uprawy

roli,

– wygląd wsi

średniowiecznej,

– zajęcia

mieszkańców

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: trójpolówka, żarna, metoda

żarowa,

– nazwy narzędzi wykorzystywanych do

prac polowych.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– na czym polegała uprawa ziemi metodą

trójpolową.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– opowiedzieć o zajęciach mieszkańców

średniowiecznej wsi.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, materiał
ilustracyjny
przedstawiający
sceny z życia na wsi,
tekst źródłowy
– Lokacja wsi,

– praca z

podręcznikiem,
analiza materiału
ilustracyjnego,
wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
praca w grupach,
rozmowa nauczająca

trójpolówka,
żarna,
metoda
żarowa

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

60.

Rozkwit
rzemiosła
w średnio-
wieczu.

– początki

rzemiosła,

– rodzaje rzemiosł,
– rozwój cechów,
– od ucznia

do mistrza.

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: rzemieślnik, cech, terminator,

czeladnik, osada służebna, bractwo
strzeleckie,

– nazwy rzemieślników średniowiecznych.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– znaczenie cechów w życiu mieszkańców

średniowiecznego miasta.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– opowiedzieć o drodze od ucznia

do mistrza.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, przedmioty
wykonane przez
rzemieślników,
ilustracje,

– praca z podręczni-

kiem, analiza mate-
riału ilustracyjnego,
wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
pogadanka, elementy
dramy – „Od ucznia
do mistrza”.

rzemieślnik,
cech,
terminator,
czeladnik,
osada
służebna,
bractwo
strzeleckie

61.

Handel
w średnio-
wieczu.

– formy handlu,
– główne szlaki

handlowe,

– współczesne

ślady dawnego
handlu,

– dawne tradycje

we współczes-
nym rzemiośle
i handlu

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: jarmark, kram, targ.
Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– rolę handlu w średniowiecznej

gospodarce,

– różnice między handlem

średniowiecznym a współczesnym.

Potrafi:
– wskazać na mapie główne szlaki

handlowe średniowiecznej Europy,

– wskazać współczesne ślady dawnego

handlu.

2

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, mapa,
ilustracje,

– praca

z podręcznikiem,
analiza materiału
ilustracyjnego,
wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
pogadanka

jarmark,
kram, targ

62.

Dawne
tradycje
we współczes-
nym rzemiośle
i handlu.

DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZA

63. W cieniu

romańskich
i gotyckich
katedr.

– styl romański

i gotycki,

– sztuka gotycka

w Polsce

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: styl romański, gotycki, baszta,

barbakan, filar, portal, katedra,

– najważniejsze cechy stylów

średniowiecznych.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– w czym przejawiał się sakralny charakter

architektury średniowiecznej.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń, zdjęcia,
pocztówki, albumy,
przeźrocza
przedstawiające
zabytki architektury
romańskiej,
gotyckiej, taśma
czasu,

styl
romański,
gotycki,
baszta,
barbakan,
filar, portal,
katedra

64. Architektura,

sztuka
romańska
i gotycka
w Polsce.

Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– zaznaczyć na taśmie czasu wiek,

w którym rozpowszechnił się styl
romański i gotycki,

– wskazać zabytki architektury

średniowiecznej w Polsce.

– praca

z podręcznikiem,
taśmą czasu, analiza
materiału
ilustracyjnego,
wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
pogadanka, wycieczka

65/
66.

Średniowieczni
dziejopisarze
i ich dzieła.

– rozwój oświaty,
– średniowieczni

dziejopisarze
i ich dzieła,

– wynalezienie

druku,

– oświata

w średniowieczu,

– alchemicy

– średniowieczni
naukowcy

Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta:
– pojęcia: alchemik, pergamin,

uniwersytet, siedem sztuk wyzwolonych,
rocznik, kronika,

– postaci: Jan Długosz, Jan Gutenberg,

Wincenty Kadłubek,

– jakie materiały wykorzystywano

do pisania w średniowieczu.

Rozumie:
– wyżej wymienione pojęcia,
– rolę oświaty w rozwoju państwa.
Potrafi:
– prawidłowo operować pojęciami

poznanymi w trakcie lekcji,

– przedstawić współczesne zwyczaje

obowiązujące na uczelniach, które
nawiązują do tradycji średniowiecznej.

1

– podręcznik, zeszyt

ćwiczeń,

– praca

z podręcznikiem,
wykonanie zadań
w zeszycie ćwiczeń,
rozmowa nauczająca,
drama – prezentacja
jednego
ze zwyczajów
obowiązujących
w średniowiecznej
szkole

alchemik,
pergamin,
uniwersytet,
siedem
sztuk
wyzwolonych,
rocznik,
kronika,
Jan Długosz,
Jan
Gutenberg,
Wincenty
Kadłubek

67.

Lekcja powtórzeniowa – Jak żyli ludzie w średniowieczu?

1

Rozkład materiału

Cele

Treści programowe

Środki dydaktyczne

i metody

Nr

Temat

Czas

Daty, pojęcia

i postaci

68.

Pisemny sprawdzian wiadomości.

1

69.

Z wizytą
w muzeum.

1

70.

W galerii
portretów.

1