"Bogurodzica" - najstarszy zabytek literatury polskiej (tresc i jezyk).
Bogurodzica jest zabytkowa polska piesnia religijna i rycerska. Dwie pierwsze zwrotki to najstarsza czesc Bogurodzicy - pochodzi z pierwszej polowy XIII wieku, choc spisana zostala w poczatkach XV wieku. W pzniejszym okresie utwr bardzo sie rozrsl, gdyz dopisywano kolejne zwrotki, poza tym popularnosc i wymowa Bogurodzicy sprawily, iz uznano ja za pierwszy hymn polski. Autorstwo najstarszej czesci przypisywano sw. Wojciechowi - wg pietnastowiecznej legendy. Bogurodzica jest wierszem zdaniowo-rymowym. Pierwsza jej zwrotka skierowana jest do Matki Boskiej, druga do Jana Chrzciciela. Jest ona ciagiem prsb modlitewnych: do Matki Boskiej, aby posredniczyla u swego syna - Chrystusa a Syna Bozego o wysluchanie modlitwy, o dobrobyt w zyciu ziemskim i wieczne zycie po smierci. Zwraca uwage symboliczna liczba 4, do ktrej czesto nawiazywali ludzie sredniowiecza, ktra wspltworza w Bogurodzicy swiete osoby: Matka Boska, Chrystus, Bg i Jan Chrzciciel. W Bogurodzicy zauwazamy wiele historycznych form gramatycznych, archaizmw skladniowych, leksykalnych i fonetycznych (Archaizm - element jezykowy pochodzacy z minionej epoki hist., ktry zostal zastapiony nowszym i wyszedl z powszechnego uzycia.). Np. w funkcji wolacza wystepuja mianowniki (Bogurodzica zamiast Bogurodzico!), stare formy trybu rozkazujacego: zyszczy!, spusci! (pozyskaj, zeslij!), wyrazy, w ktrych nie nastapil jeszcze przeglos polski: (zwolena, slawiena zamiast zwolona, slawiona). Wsrd starszych form leksykalnych znajdujemy np. wyraz dziela zamiast dla, "jaz" zamiast "ktra", "jagoz" zamiast "czego", "co". Rymy w piesni znajdujemy na koncu wersw (nosimy-prosimy), a takze wewnatrz wersw np. (dziela Krzciciela). Zastosowane sa rwniez paralelizmy skladniowe oraz paralelny, czyli rwnolegly, symetryczny, rozklad tresci. Do konca wieku XVI byla to piesn bardzo popularna, traktowana jako hymn, piesn ojczysta - rycerze spiewali ja na polu bitwy, prawdopodobnie ruszajac do slynnych bitew: pod Grunwaldem lub Warna.