5.''Bogurodzica'' jako arcydzieło średniowiecznej liryki polskiej.
`'Bogurodzica'' stała się pierwszym hymnem narodowym, pieśnią ojczyźnianą, jest dziełem rodzimym, najstarsze dwie zwrotki pochodzą z XIII w.Tytuł wywodzi się z języka starocerkiewno-słowiańskiego. Uważa się, że 2 zwrotki są tropami tzw. dodatkiem do liturgicznego zawołania `'kyrie eleison''. Legenda przypisuje autorstwo św. Wojciechowi co wydaje się mało prawdopodobne. Przypuszcza się, że autor był wykształconym i utalentowanym poetą i muzykiem, prawdopodobnie zakonnikiem. Dwu najstarszym strofom towarzyszy melodia śpiewana chórowo bez akompaniamentu .Kompozycja określa porządek próśb modlitewnych, cechuje ją dwuczłonowość i treściowy oraz składniowy paraleizm (podobieństwo).Jest wierszem zdaniowo-rymowanym (poszczególne wersy tworzą pełne zdania, rymy wyznaczają zakończenie zwane klauzulą),asylabicznym, występuje niejednakowa ilość sylab w wersie. Pierwsza zwrotka jest apostrofą skierowaną do Matki Bożej. Przedstawia doskonałą próbę staropolszczyzny, wiele historycznych form gramatycznych, archaizmów (gospodzin-pan; dziela- dla; Bożyc-syn Boży;jąż-którą).Zawiera dwa wyrazy w formie przegłosu polskiego: sławiena, zwolena świadczy to o wpływach czeskich, ponieważ proces przegłosu został już wówczas zakończony; w funkcji wołacza występuje mianownik: Bogurodzica! dziewica! Maryja!, pojawia się stara forma trybu rozkazującego `'zyszczy -pozyskaj,'' spuści''- ześlij.
`'Bogurodzica''stanowi arcydzieło polskiej poezji średniowiecznej.
1.Omów znane ci średniowieczne zabytki języka polskiego.
Zabytki języka polskiego to nie tylko stare polskie teksty, lecz nawet pojedyncze polskie nazwy czy słowa, które znajdujemy w historycznych
dokumentach. Najdawniejsze nazwy polskie w tekstach łacińskich:
-Greograf bawarski-dzieło,które zawiera opis średniowiecznej Europy,
pochodzi z IX w.; znajdują się tu nazwy polskie (tj. Opolanie, Dziadoszanie)
-Dagome index- dokument, w którym Mieszko I oddaje państwo polskie pod opiekę papieża(990r.) znajdują się tu nazwy polskie, tj .Kraków, Odra.
-kronika Thietmara-o pisane są tu walki polsko- niemieckie; nazwy polskie
np. Dziadoszycy XI w.
Następne zabytki języka polskiego możemy dzielić nazwy miejscowe i
osobowe. Są to nazwy zawarte w Bulli Gnieżnieńskiej, pochodzącej z XII w. Bullia Gnieżnieńska zawiera rejestr dóbr arcybiskupstwa gnieżnieńskiego, a w tym znajduje się już 410 wyrazów polskich.
Wśród nich znajdziemy:
a)nazwy miejscowe:
-pochodzące od ukształtowania terenu np. Dolisko;
-od nazw osobowych np. Hermanowo- ziemie Hermana;
-od potomków założycieli np. Janowo (syn Jana- Janowic)
b)nazwy osobowe (ludzi):
-imiona dwuczłonowe- Bogu-sław
-skróty i zdrobnienia, przezwiska np. Gęba;
-zapożyczenia z innych języków;
XIII w.-z tego wieku pochodzi pierwsze zdanie polskie z Księgi Henrykowskiej. Jest to Księga, która opisuje dzieje klasztoru cystersów w Henrykowie. Zdanie brzmi :''daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj''. Mówi je chłop do żony, a chodzi o mielenie żarnami.
Całe teksty, już nie pojedyncze zdania a średniowieczne teksty polskie
pochodzą z XIII i XIV w.
-`'Bogurodzica'' -hymn rycerski,powstały w XIII w.choć spisany w początkach XV w.
-`'Kazania gnieżnieńskie `'-XV w.
-Żywoty święte-XV w.
-`'O zachowaniu się przy stole `'-XV w.