Prawo administracyjne, Prawo cywilne - ściąga 2, NACZELNE ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO


NACZELNE ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Naczelne zasady postępowania cywilnego są to założenia, pewne konstrukcje, na których opierają się zasady procesowe. Niektóre z nich są sformułowane w przepisach procesowych, jednak większość z nich nie. Zasady te reprezentują pewne wartości, wynikają z całości przepisów, mają większe znaczenie niż poszczególne rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę.

Triada zasad naczelnych:

-zasada prawdy materialnej (obiektywnej)- wszystkie

ustalenia, których dokonuje sąd w postępowaniu cywilnym powinny być zgodne ze stanem faktycznym, z prawdą. Sąd powinien dążyć do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy i do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych oraz w tym celu przedsięwziąć wszelkie możliwe środki. Istotnym

czynnikiem tej zasady jest prawdziwość twierdzeń uczestników co do stanu faktycznego i prawnego sprawy. Są oni zobowiązani dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek. Dotyczy to też problemu kłamstwa procesowego- strony powinny zgłaszać twierdzenia zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Czasem dochodzi do tzw. procesów

fikcyjnych- strony umawiają się na wytoczenie fikcyjnego procesu opartego na zmowie dotyczącej manipulacji faktami. Kwestia prawdy pozostaje w sferze działania samych stron.

- zasada kontradyktoryjności (sporności)- materiał

procesowy gromadzą uczestnicy postępowania, powinni oni

przytoczyć odpowiednie okoliczności faktyczne mogące być

podstawą rozstrzygnięcia sądowego. Przywiązuje się do niej dużą wagę, jest to zasada ?równości broni?, możliwości zaprzeczenia,

konfrontowania stwierdzeń obu stron. Sąd ma obowiązek wysłuchać

powoda i pozwanego, jest to podstawowe prawo do obrony

-zasada dyspozycyjności ( rozporządzalności)- możliwość

rozporządzania przedmiotem postępowania i środkami zaczepnymi i obronnymi w postępowaniu służy podmiotom, których sfery prawnej dotyczy postępowanie. Powód może rozporządzać procesem: zwrócić

się lub nie na drogę sądową, zrzec się dochodzonego roszczenia,

cofnąć powództwo, ograniczyć kwotę roszczenia, proponować

pozwanemu zawarcie umowy. Pozwany może uznać powództwo

całkowicie lub częściowo, zgodzić się na zawarcie ugody. Poza

pewnymi wyjątkami sąd nie może kontrolować czynności o

charakterze rozporządzającym.

Pozostałe zasady nadrzędne postępowania cywilnego:

-zasada jawności- każdy ma prawo do publicznego rozpatrzenia jego sprawy, a rozpoznanie spraw przed wszystkimi sądami RP odbywa się jawnie. Wiąże się z dostępem publiczności do obserwowania rozprawy, przebiegu postępowania sądowego, zapewnia kontrolę społeczną.

Rozróżnia się dwa rodzaje jawności postępowania sądowego:

ˇw stosunku do osób trzecich- publiczności (jawność

zewnętrzna)

ˇw stosunku do stron- uczestnicy mają prawo obserwować

jego przebieg (jawność wewnętrzna)

-zasada ustności i pisemności- określa formę, w jakiej

mogą lub powinny być dokonane czynności postępowania. Polskie

postępowanie cywilne opiera się na zasadzie ustności z silnymi

ograniczeniami na rzecz zasady pisemności. Wszystkie pisma

procesowe muszą być złożone w formie pisemnej, protokół musi być

spisany, dlatego przeważa zasada pisemności- wszystko co

zostanie powiedziane musi być zapisane. W pewnych okręgach

przeważa jednak zasada ustności. Problem dotyczy ustalenia

zakresu obowiązywania tych zasad, ograniczenia zasady pisemności

na rzecz zasady ustności.

-zasada swobodnej oceny dowodów- ważność dowodu nie jest określona ustawowo, oceny tej dokonuje sąd

-zasada koncentracji (skupienia) materiału procesowego

-zasada równości stron

-zasada swobodnego dostępu do sądu

-zasada bezpośredniości

-zasada umiarkowanego formalizmu procesowego

-zasada inicjatywy procesowej organów procesowych i

egzekucyjnych

POJĘCIE SPRAWY CYWILNEJ

Pojęcie sprawy cywilnej:

-w znaczeniu materialnym są to sprawy wynikające ze

stosunków cywilno- prawnych, jeżeli sprawa nie ma charakteru

publiczno- prawnego stosuje się domniemanie, że jest to sprawa z

zakresu prawa cywilnego. Charakterystyczna jest równość

podmiotów.

Istnieją sprawy cywilne w znaczeniu formalnym- nie należą do prawa cywilnego, ale zostają przekazane do postępowania cywilnego, są to z reguły sprawy o charakterze spornym ( z zakresu prawa administracyjnego, a wyjątkowo karnego i in.). Także niektóre sprawy cywilne mogą zostać wyjątkowo przekazane do postępowania administracyjnego. Przed wszczęciem postępowania należy ocenić charakter sprawy.

Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy.

Droga sądowa:

-w ścisłym znaczeniu: postępowanie przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym

- w szerszym znaczeniu: postępowanie przed jakimkolwiek

sądem, a więc nie tylko powszechnym ale także szczególnym.

Dopuszczalność drogi sądowej:

-stanowi jedną z przesłanek procesowych postępowania

cywilnego. Można ją określić jako kompetencję sądów powszechnych

w sprawach cywilnych. Dopuszczalność drogi sądowej zachodzi jeżeli sprawa jest sprawą cywilną i podlega załatwieniu przez

sąd powszechny. W KPC nie mówi się o dopuszczalności drogi

sądowej, lecz uregulowane są tylko skutki niedopuszczalności tej

drogi. Sąd powszechny nie rozstrzyga bowiem w sposób pozytywny o zachodzącej w danej sprawie dopuszczalności drogi sądowej, tj. nie stwierdza, że wniesiona przezeń sprawa podlega przezeń załatwieniu. Natomiast niedopuszczalność drogi sądowej zawsze wymaga stwierdzenia w odpowiednim orzeczeniu.

Niedopuszczalność drogi sądowej:

-zachodzi jeżeli sprawa nie podlega załatwieniu przez sąd powszechny i może być spowodowana tym, że:

ˇ sprawa nie jest sprawą cywilną ani w znaczeniu materialnym, ani w znaczeniu formalnym

ˇsprawa jest sprawą cywilną w znaczeniu materialnym,

jednak z mocy szczególnego przepisu ustawy została przekazana do załatwienia innemu organowi niż sąd powszechny

-niedopuszczalność drogi sądowej może być względna lub

bezwzględna:

ˇbezwzględna- jeżeli sprawa nie jest sprawą cywilną oraz jeżeli jest sprawą cywilną w znaczeniu materialnym, należy jednak do wyłącznej kompetencji innego organu niż sąd powszechny

ˇ względna- może być niedopuszczalnością czasową lub

wynikać przemienności drogi sądowej i drogi innego postępowania

- niedopuszczalność drogi sądowej sąd bierze pod uwagę w każdym stanie postępowania, istnieje możliwość zgłoszenia zarzutu tej niedopuszczalności. Postępowanie toczące się w razie niedopuszczalności drogi sądowej dotknięte jest nieważnością.

WSPÓŁCZESTNICTWO, WIELOŚĆ STRON

Współuczestnictwo procesowe- zachodzi, gdy stronę procesową tworzy grupa podmiotów. Dzieli się w zależności od różnych kryteriów na :

-materialne i formalne- współuczestnictwo materialne

zachodzi w wypadku, gdy przedmiotem sporu są prawa i obowiązki wspólne dla współuczestników albo prawa i obowiązki współuczestników oparte są na tej samej podstawie prawnej i

faktycznej. Przy tym współuczestnictwie występuje tylko jeden przedmiot sporu. Współuczestnictwo formalne zachodzi w wypadku,

gdy będące przedmiotem sporu roszczenia lub zobowiązania

współuczestników są jednego rodzaju i opierają się na

jednakowej, tj. takiej samej podstawie faktycznej i prawnej.

Przy współuczestnictwie procesowym występuje tyle przedmiotów

sporu ilu jest współuczestników.

-jednolite i zwykłe- współuczestnictwo jednolite

zachodzi, gdy z istoty spornego stosunku lub z przepisu ustawy

wynika, że wyrok, jaki ma zapaść dotyczyć ma niepodzielnie

wszystkich współuczestników. Oznacza to, że skutek jest taki sam

dla każdego współuczestnika, np. unieważnienie małżeństwa.

Współuczestnictwo jednolite zawsze jest współuczestnictwem

materialnym, współuczestnicy nie mogą być świadkami.

Współuczestnictwo nie mające charakteru jednolitego jest

współuczestnictwem zwykłym. Może ono być współuczestnictwem

materialnym i formalnym.

-konieczne i dowolne- współuczestnictwo konieczne

zachodzi, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu

ustawy wynika, że w charakterze danej strony procesowej musi

wystąpić więcej niż jeden podmiot. Współuczestnictwo dowolne

zachodzi wówczas, gdy z istoty spornego stosunku lub z przepisu

ustawy wynika, że w charakterze danej strony może wystąpić

więcej niż jeden podmiot.

Każdy ze współuczestników może działać w procesie samodzielnie,

za wyjątkiem współuczestnictwa jednolitego, przy którym potrzebna jest zgoda wszystkich współuczestników. Każdy ze współuczestników działa we

własnym imieniu, w imieniu innych może działać wtedy, gdy jest

ich pełnomocnikiem procesowym.

Przepisy o współuczestnictwie stosuje się w czterech

przypadkach:

-jeżeli osoba, na rzecz której powództwo wytoczył

prokurator, wstąpi do procesu w charakterze powoda, do udziału

prokuratora i tej osoby stosuje się odpowiednio przepisy o

współuczestnictwie jednolitym

-w wypadku interwencji ubocznej samoistnej do stosunku

między interwenientem a stroną, do której przystąpił, stosuje

się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym

-w wypadku podmiotowej zmiany powództwa w stosunku

między stroną pierwotną i nową stosuje się odpowiednio przepisy

o współuczestnictwie

-nadzorca sądowy ustanowiony w postępowaniu układowym

może w każdym stanie postępowania wziąć udział po stronie

dłużnika z uprawnieniami interwenienta ubocznego, do interwencji stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym.

INTERWENCA GŁÓWNA I UBOCZNA

Interwencja główna- jest to powództwo wytoczone przez podmiot trzeci, interwenienta głównego, przeciwko obu stronom toczącego się

procesu o ten sam przedmiot. Np. A wystąpił przeciwko B z

powództwem o wydanie rzeczy, natomiast C występuje przeciwko A i B z interwencją główną o wydanie tej samej rzeczy. Właściwy do

wytoczenia interwencji głównej jest sąd, w którym toczy się

proces pomiędzy pozwanymi. Interwencję główną można wytoczyć do chwili zamknięcia rozprawy w I instancji. Między stronami

pierwotnego procesu zachodzi współuczestnictwo konieczne. W

razie wytoczenia interwencji głównej sąd może z urzędu zawiesić

postępowanie w sprawie pierwotnej. Zawieszenie to może trwać aż

do uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie

interwencyjne, sąd może jednak i przedtem, stosownie do

okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.

Interwencja uboczna- polega na przystąpieniu do procesu obok danej strony procesowej podmiotu mającego interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść tej strony. Np. Sprzedawca rzeczy może zgłosić interwencję uboczną po stronie kupującego, pozwanego o wydanie rzeczy przez osobę trzecią, która twierdzi, że jest jej właścicielem. Zgłoszenie

interwencji ubocznej może nastąpić do chwili zamknięcia rozprawy

w drugiej instancji. Zgłoszenie to powinno być dokonane w piśmie

procesowym, w którym należy wskazać interes prawny, jaki we

wstąpieniu ma interwenient, i stronę, do której przystępuje.

Każda ze stron może do czasu rozpoczęcia najbliższej rozprawy

zgłosić opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego. W celu rozpoznania opozycji sąd wyznacza osobną rozprawę. Jeżeli

interwenient uboczny udowodni, że ma interes prawny we

wstąpieniu do sprawy, sąd wydaje postanowienie o oddaleniu

opozycji, w przeciwnym razie- o niedopuszczalności interwencji

ubocznej. Każde z tych postanowień podlega zaskarżeniu

zażaleniem.

Interwenient uboczny jest uprawniony do wszelkich

czynności procesowych dopuszczalnych wg stanu sprawy.

Uprawnienie to kształtuje się w zależności od rodzaju

interwencji:

-samoistna, kwalifikowana- zachodzi w wypadku, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił. Do udziału w procesie interwenienta samoistnego stosuje się odpowiednio przepisy o

współuczestnictwie jednolitym. Oznacza to, że czynności

procesowe interwenienta samoistnego są skuteczne wobec strony, do której przystąpił, jeżeli strona ta sama nie działa.

-niesamoistna, zwykła- interwencja nie mająca charakteru samoistnego. Interwenient zwykły nie może dokonywać czynności procesowych sprzecznych z czynnościami strony, do której przystąpił.

Interwenient uboczny może dokonywać czynności procesowe od

chwili zgłoszenia interwencji. Zgłoszenie opozycji nie pozbawia go tego uprawnienia, dopóki opozycja nie będzie prawomocnie uwzględniona. Wtedy czynności interwenienta będą uważane za niebyłe.

Interes prawny to obiektywna potrzeba ochrony prawnej.

Interes ten musi być zgodny z prawem, zasadami współżycia

społecznego i celem procesu cywilnego. Może on wynikać z

zagrożenia majątkowej lub niemajątkowej sfery prawnej powoda.

Interes prawny jest przesłanką merytoryczną, którą powód

powinien wykazać już przy wytaczaniu powództwa, a fakty

uzasadniające interes prawny muszą być przez powoda uzasadnione.

Na sądzie natomiast ciąży obowiązek badania interesu prawnego w

każdym stanie sprawy.

ORZECZENIA SĄDOWE

Orzeczenia sądowe- czynności decyzyjne sądów.

Orzeczenia mogą mieć postać wyroków, postanowień oraz zarządzeń.

Postać orzeczenia zależy od rodzaju sądu, rodzaju postępowania i

rodzaju rozstrzyganej kwestii. Należy rozróżnić postać i formę

orzeczenia- orzeczenie danej postaci może mieć te samą formę.

WYROK- jest to orzeczenie sądu rozstrzygające sprawę

co do istoty w procesie.

Rodzaje wyroków:

I.Ze względu na sposób ustosunkowania się sądu do

powództwa:

-wyroki uwzględniające powództwo

-wyroki oddalające powództwo

II.Ze względu na treść:

-wyroki zasądzające świadczenia

-wyroki ustalające istnienie albo nieistnienie stosunku

prawnego lub prawa

-wyroki kształtujące stosunek prawny lub prawo

III.Ze względu na skutki prawne:

-wyroki deklaratywne ( stwierdzające)

-wyroki konstytutywne ( prawotwórcze)

IV.Ze względu na zakres rozstrzygnięcia:

-wyroki pełne

-wyroki częściowe

-wyroki wstępne

-wyroki końcowe

-wyroki łączne

-wyroki uzupełniające

V.Ze względu na sposób wydania:

-wyroki kantradyktoryjne

-wyroki zaoczne

Wyrok pełny jest to wyrok rozstrzygający o całości powództwa.

Przez całość powództwa należy rozumieć całość wszystkich

zgłoszonych w powództwie roszczeń. Wyrokiem pełnym sąd albo w całości powództwo uwzględnia, albo w całości powództwo oddala, albo częściowo powództwo uwzględnia, a w pozostałej części oddala.

Wyrok częściowy to wyrok rozstrzygający o części powództwa. Sąd może wydać wyrok częściowy jeżeli:

-wyjaśniona do rozstrzygnięcia została tylko część roszczenia

-zostały wyjaśnione tylko niektóre roszczenia objęte powództwem

- zostało wyjaśnione tylko powództwo główne albo tylko

powództwo wzajemne

Wyrok częściowy może być zarówno wyrokiem uwzględniającym jak i

Oddalającym powództwo.

O pozostałej części sprawy sąd orzeka wyrokiem końcowym.

Wyrok wstępny jest to wyrok uwzględniający powództwo

co do samej zasady. Wydanie tego wyroku może być aktualne przy

powództwach o świadczenia pieniężne albo dotyczące innych rzeczy zamiennych. W powództwach tych występują dwa zagadnienia: zasada ( czy się należy) i wysokość (ile się należy). Rozstrzygnięcie

co do zasady stanowi przesłankę możności rozstrzygnięcia co do

wysokości. Pozytywne rozstrzygnięcie co do wysokości jest

możliwe tylko w razie pozytywnego rozstrzygnięcia co do zasady,

negatywne zaś rozstrzygnięcie co do zasady czyni bezprzedmiotowym rozstrzygnięcie co do wysokości. Wyrok wstępny może być tylko wyrokiem uwzględniającym powództwo.

Wyrok rozstrzygający co do wysokości jest wyrokiem końcowym.

Wyrok łączny jest to wyrok wydany w razie połączenia przez sąd kilku spraw do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrok końcowy- sąd rozstrzyga nim o pozostałych żądaniach powoda ( w wypadku, gdy wcześniej wydany był wyrok częściowy) lub o wysokości roszczenia ( gdy wyrok końcowy jest

następstwem wydanego wcześniej wyroku wstępnego).

Wyrok końcowy rozstrzygający o wysokości świadczenia może zapaść dopiero po uprawomocnieniu się wyroku wstępnego. W wyroku tym należy rozstrzygnąć o kosztach procesu.

Części składowe wyroku- sentencja wyroku składa się z dwóch części, tj. komparycji, czyli części wstępnej oraz tenoru-właściwego rozstrzygnięcia.

Komparycja zawiera:

-sygnaturę akt

-nagłówek w postaci słowa ?wyrok?

-zwrot ?w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej?

-wymienienie sądu

-sędziów

-protokolanta

-prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie

-datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku

-wymienienie stron

-oznaczenie przedmiotu rozprawy

W tenorze zawarte jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, w

którym sąd ustosunkowuje się do zawartego w pozwie żądania.

Uzasadnienie wyroku sąd sporządza na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji wyroku lub od dnia doręczenia sentencji wyroku oraz gdy wyrok został zaskarżony w ustawowym terminie.

Żądanie spóźnione sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym. Natomiast wniosek strony o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, nadany w polskim urzędzie pocztowym przed jego ogłoszeniem nie jest skuteczny, jednak pismo strony zawierające żądanie sporządzenia uzasadnienia

wyroku, wniesione przed ogłoszeniem sentencji wyroku, a

uzupełnione przez stronę na żądanie sądu w terminie tygodniowym

od ogłoszenia sentencji wyroku, uznać należy za wniesione

prawidłowo.

Uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia:

-ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione

-dowodów, na których się oparł

-przyczyny dla których innym dowodom odmówił

wiarygodności i mocy dowodowej

-wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem

przepisów prawa

Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie tygodniowym od dnia

Złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a gdy wniosek taki nie był złożony- od dnia zaskarżenia wyroku. Wyrok z uzasadnieniem

doręcza się tylko stronie, która żądała uzasadnienia.

Wydanie wyroku- następuje po uprzednim rozpoznaniu sprawy na

rozprawie, poza wyjątkami jakie stanowią wyroki wydane na

posiedzeniu niejawnym.

Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca

bezpośrednio wydanie wyroku.

Sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, a co do

dowodów przeprowadzonych po zamknięciu rozprawy- w chwili

wydania wyroku.

POSTANOWIENIA- sąd wydaje orzeczenie w postaci postanowienia,

jeżeli kodeks nie przewiduje wydania wyroku. Oznacza to, że sąd

wydaje postanowienie, jeżeli rozstrzyga kwestię, której nie może

rozstrzygnąć wyrokiem. Ponieważ zaś wyrokiem sąd rozstrzyga co

do istoty sprawy, zatem wydaje postanowienie jeżeli rozstrzyga o

kwestii nie dotyczącej istoty sprawy. Wszelkie zaś kwestie nie

dotyczące istoty sprawy dotyczą postępowania. Sąd wydaje zatem

postanowienie, jeśli rozstrzyga w kwestii dotyczącej postępowania, tj. o kwestii proceduralnej. Odnosi się to jednak

tylko do procesu, w innych bowiem postępowaniach cywilnych,

które nie znają wyroku, sąd rozstrzyga postanowieniem zarówno co do istoty sprawy, jak i o kwestiach proceduralnych.

Postanowienia różnią się między sobą:

-co do znaczenia, jakie mają dla postępowania:

ˇpostanowienia kończące postępowanie w sprawie- są to

postanowienia zamykające drogę do wydania wyroku, np. postanowienie o odrzuceniu pozwu. Postanowienia te nie mogą być, przez sąd, który je wydał, zmienione ani uchylone poza pewnymi wyjątkami

ˇpostanowienia nie kończące postępowania w sprawie

-wszystkie pozostałe postanowienia, np. postanowienie o odroczeniu rozprawy. Postanowienia te mogą być uchylane i zmieniane przez sąd, który je wydał, wskutek zmiany okoliczności sprawy

- co do zaskarżalności:

ˇpostanowienia zaskarżalne zażaleniem- są to wszystkie

postanowienia sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie

oraz postanowienia nie kończące postępowania w sprawie

wymienione w sposób szczególny w ustawie o kosztach sądowych w

sprawach cywilnych. Postanowienia zaskarżalne zażaleniem mogą

być uchylone przez sąd, który je wydał, jeżeli zażalenie zarzuca

nieważność albo jest oczywiście uzasadnione

ˇpostanowienia niezaskarżalne- niezaskarżalne są

postanowienia nie kończące postępowania w sprawie i nie

wymienione w sposób szczególny w ustawie o kosztach sądowych w

sprawach cywilnych

-co do sposobu wydania, uzasadnienia i doręczenia- na

posiedzeniu jawnym postanowienia niezaskarżalne zażaleniem

wydaje się przez ich ogłoszenie i wpisanie do protokołu bez

spisywania odrębnej sentencji, zaś postanowienia zaskarżalne

zażaleniem przez spisanie sentencji i jej ogłoszenie. Stronie

działającej bez adwokata, która była nieobecna przy ogłoszeniu

postanowienia, sąd z urzędu w ciągu tygodnia od dnia ogłoszenia

postanowienia doręcza opis jego sentencji z pouczeniem o

terminie i sposobie wniesienia zażalenia. Postanowienie wydane

na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu obu stronom,

chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Postanowień, które

dotyczą wyłącznie innych niż strony osób, nie doręcza się stronom, osobom, których te postanowienia dotyczą doręcza się je tylko wówczas, jeżeli nie były obecne na posiedzeniu, na którym

postanowienia te zostały wydane. Postanowienia wydane na

posiedzeniu jawnym wiążą od chwili ich ogłoszenia, a postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym- od chwili podpisania.

-co do wykonalności:

ˇpodlegające wykonaniu- wykonalne. Dzielą się na

postanowienia wykonalne w drodze egzekucji i postanowienia

wykonalne w innej drodze.

ˇnie podlegające wykonaniu- niewykonalne

ZARZĄDZENIA- w postępowaniu nieprocesowym przepisy szczególne

przewidują takie sytuacje, gdy sąd jest obowiązany wydać

odpowiednie zarządzenia, których cel i charakter jest odmienny

od zarządzeń zapadających w procesie. Skutki tych zarządzeń mogą bowiem dotyczyć stanu faktycznego sprawy, będącej przedmiotem postępowania. Przykładem tych zarządzeń są zarządzenia wydawane

przez sąd rodzinny bądź opiekuńczy.

APELACJA I KASACJA

Apelacja- od wyroku sądu I instancji przysługuje apelacja do

sądu II instancji.

Apelację od wyroku sądu rejonowego rozpatruje sąd wojewódzki, a od wyroku sądu wojewódzkiego jako I instancji- sąd apelacyjny.

Apelację można wnieść od:

-nieprawomocnych wyroków wydanych w procesie

-postanowień co do istoty sprawy wydanych w postępowaniu nieprocesowym

-postanowień dotyczących uznania orzeczenia sądu zagranicznego

Podmioty uprawnione do wniesienia apelacji:

-uczestnicy postępowania przed sądem I instancji

-podmioty nie biorące udziału w postępowaniu I

instancji, a chcące przystąpić do procesu i poprzez wniesienie

apelacji zgłaszające przystąpienie do postępowania

Podstawy apelacji:

-zarzut naruszenia prawa materialnego- błędna jego

wykładnia albo niewłaściwe zastosowanie

-zarzut naruszenia prawa procesowego- może być oparty

na nieważności postępowania, niewyjaśnieniu wszystkich istotnych

okoliczności dla rozstrzygnięcia sprawy, sprzeczności ustaleń

sądu z treścią zebranego w sprawie materiału lub innych

naruszeniach KPC

-zgłoszenie nowych faktów lub dowodów- warunkiem ich

uwzględnienia przez sąd II instancji jest niemożność ich

powołania przed sądem I instancji lub późniejsze wyniknięcie

potrzeby ich powołania

Rozpoznanie sprawy następuje w składzie trzech sędziów. Postanowienia dotyczące postępowania dowodowego na

posiedzeniu niejawnym wydaje sąd w składzie jednego sędziego.

Apelacja jest pismem procesowym, powinna zawierać:

-oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części

-zwięzłe postawienie zarzutów

-uzasadnienie zarzutów

-powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów

oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem I

instancji nie było możliwe albo, że potrzeba powołania się na

nie wynikła później

-wniosek o zmianę lub uchylenie wyroku z zaznaczeniem

zakresu żądanej zmiany lub uchylenia

Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżany wyrok, w

terminie dwóch tygodni

od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Po

doręczeniu apelacji stronie przeciwnej sąd I instancji

przedstawia niezwłocznie akta sprawy sądowi II instancji.

Rozprawa przed sądem II instancji odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej lub obu stron. Wydany wyrok

nie jest zaoczny.

Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w

postępowaniu I instancji

oraz w postępowaniu apelacyjnym. Sąd nie ma prawa zmienić lub

uchylić wyroku na niekorzyść strony, która wniosła apelację,

chyba, że strona przeciwna również wniosła apelację. Sąd II instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wyrok sądu II instancji jest natychmiast wykonalny,

jeżeli kodeks nie stanowi inaczej. Jeżeli przy rozpatrywaniu

apelacji powstaje zagadnienie prawne budzące poważne

wątpliwości, sąd może to zagadnienie przedstawić do

rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

Orzeczenie sądu II instancji uprawomocnia się:

-z upływem terminu do złożenia wniosku o doręczenie

orzeczenia z uzasadnieniem

-z upływem terminu do wniesienia kasacji, gdy nie

została ona wniesiona

-z chwilą odrzucenia kasacji przez Sąd Najwyższy

-z chwilą wydania orzeczenia oddalającego kasację

Orzeczenia w postępowaniu apelacyjnym:

-orzeczenia formalne:

ˇodrzucenie apelacji

ˇumorzenie postępowania w sytuacji cofnięcia apelacji

ˇuchylenie wyroku i odrzucenie pozwu lub umorzenie

postępowania

-orzeczenia merytoryczne:

ˇoddalenie apelacji, gdy jest ona bezzasadna

ˇzmiana zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty

sprawy

ˇuchylenie zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania

w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy sądowi I

instancji do ponownego rozpoznania

ˇuchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do

ponownego rozpoznania

Kasacja- od wydanego przez sąd II instancji wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje kasacja do Sadu Najwyższego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.

Kasacja nie przysługuje w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 30 000 zł., a w sprawach gospodarczych- niższa niż 50 000 zł.

Kasacja nie przysługuje także w sprawach:

-o alimenty, gdy dotyczy wysokości świadczeń

-o czynsz najmu i dzierżawy

-o naruszenie posiadania

-o jednorazowe świadczenie z zakresu ubezpieczeń

społecznych, przewidziane w przepisach o świadczeniach z

ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz o

określenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne

-dotyczących świadectwa pracy i roszczeń z tym

związanych oraz o zasądzenie świadczenia w naturze lub ich

ekwiwalentu, wynikających z postanowień zbiorowych układów pracy

-dotyczących zarządu związanego ze współwłasnością lub

użytkowaniem

-z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i

samorządzie załogi przedsiębiorstw państwowych

-dotyczących złożenia przedmiotu świadczenia do

depozytu sądowego

-w sprawach rejestrowych, z wyjątkiem postanowień sądu

II instancji w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru

podmiotu podlegającego rejestracji

-rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym

Kasacja może oprzeć się na następujących podstawach:

-naruszenie prawa materialnego przez błędną jego

wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie

-naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie

to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

Podstawę kasacji mogą stanowić wyłącznie uchybienia popełnione

przez sąd II instancji.

Kasacja powinna być sporządzona przez pełnomocnika będącego

adwokatem lub radcą prawnym. Może być złożona przez strony procesu, a w postępowaniu nieprocesowym przez uczestników postępowania. Może być złożona również przez interwenienta, zarówno ubocznego jak i samoistnego. Kasację może wnieść prokurator, jeżeli uczestniczył w postępowaniu apelacyjnym, to samo dotyczy organizacji społecznej, inspektora pracy, Rzecznika Praw Obywatelskich.

Kasacja powinna zawierać:

- oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona ze

wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy też w części

-przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie

-przedstawienie okoliczności uzasadniających jej

rozpoznanie

-wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany

Zasadą jest niedopuszczalność przed Sądem Najwyższym nowych

Okolliczności faktycznych i dowodów.

Kasację wnosi się w terminie miesięcznym od dnia doręczenia

orzeczenia stronie skarżącej. Orzeczenie sądu II instancji doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Jeżeli strona nie wniosła o doręczenie jej orzeczenia wraz z uzasadnieniem, nie będzie jej przysługiwało prawo do złożenia kasacji.

Sąd II instancji przeprowadza badanie wstępne kasacji w ramach tzw. postępowania międzyinstancyjnego. Sprawdza on, czy kasacja została wniesiona w terminie, czy jest dopuszczalna oraz czy pismo procesowe nie zawiera braków formalnych. W wypadku braków formalnych sąd wzywa do ich uzupełnienia. Po rzeprowadzeniu badania wstępnego sąd II instancji niezwłocznie przedstawia kasację wraz z aktami sprawy Sądowi Najwyższemu. Po przekazaniu akt Sąd Najwyższy ponownie prowadzi postępowanie wstępne, które odbywa się na posiedzeniu niejawnym.

W wyniku przeprowadzonej kontroli Sąd Najwyższy może:

-odrzucić kasacje, w przypadku, gdy uległa ona

odrzuceniu przez sąd II instancji

-przekazać akta sądowi II instancji celem wezwania

strony do uzupełnienia braków formalnych kasacji.

Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść kasację w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia kasacji stronie. W razie wniesienia kasacji po upływie terminu określonego podstawą kasacji powinno ponadto stanowić naruszenie przepisów

Konstytucji dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela.

O odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania orzeka na

posiedzeniu niejawnym Sąd Najwyższy w składzie jednego sędziego.

W tym samym składzie SN może także odrzucić kasację, gdy uległa

ona odrzuceniu przez sąd II instancji albo zwrócić ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.

SN rozpoznaje kasację w składzie 3 sędziów.

Zażalenie do SN przysługuje także na postanowienie sądu II instancji odrzucające kasację.

Orzeczenia sądu kasacyjnego:

-orzeczenia formalne:

ˇodrzucenie kasacji

ˇumorzenie postępowania kasacyjnego

ˇuchylenie zaskarżonego wyroku i odrzucenie pozwu

ˇumorzenie postępowania

-orzeczenia merytoryczne:

ˇoddalenie kasacji

ˇorzeczenie kasacyjne polegające na:

uchyleniu zaskarżonego wyroku w całości lub w części i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia sądowi, który wydał wyrok lub innemu sądowi równorzędnemu uchyleniu w całości lub części wyroku sądu I instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia sądowi, który wydał wyrok lub innemu sądowi równorzędnemu uchyleniu zaskarżonego wyroku, zniesieniu postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością oraz przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania

ˇorzeczenia reformatoryjnego- jeśli nie ma istotnych naruszeń przepisów postępowania, a zachodzi jedynie naruszenie pawa materialnego, Sąd Najwyższy może orzec co do istoty sprawy.

DOWODY

Pojęcie i przedmiot dowodu- słowo ?dowód? jest używane w KPC w

znaczeniu:

-środka dowodowego

-czynności dowodowej, czyli dowodzenia lub udowodnienia

-postępowania dowodowego

-wyniku postępowania dowodowego

-czynnika przekonującego sąd o istnieniu albo

nieistnieniu określonego faktu

-dokumentu, przedmiotu oględzin i przedmiotu

utrwalającego i przenoszącego obrazy lub dźwięki

Przedmiotem dowodu, tj. tym, co podlega w postępowaniu

dowodzeniu lub udowodnieniu, są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne

znaczenie.

Zasada prawdy materialnej (obiektywnej)- wszystkie ustalenia,

których dokonuje sąd w ostępowaniu cywilnym powinny być zgodne ze stanem faktycznym, z prawdą. Sąd powinien dążyć do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy i do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych oraz w tym celu przedsięwziąć wszelkie możliwe środki. Istotnym czynnikiem tej zasady jest prawdziwość twierdzeń uczestników co do stanu faktycznego i prawnego sprawy. Są oni zobowiązani dawać

wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez

zatajania czegokolwiek.

Dotyczy to też problemu kłamstwa

procesowego- strony powinny zgłaszać twierdzenia zgodne z

rzeczywistym stanem prawnym. Czasem dochodzi do tzw. procesów

fikcyjnych- strony umawiają się na wytoczenie fikcyjnego procesu

opartego na zmowie dotyczącej manipulacji faktami. Kwestia

prawdy pozostaje w sferze działania samych stron.

Ciężar udowodnienia- ciężar dowodu, spoczywa na osobie, która z dowodzonego faktu wywodzi skutki prawne. Ciężar udowodnienia spoczywa więc na twierdzącym, a nie przeczącym. Niekiedy jednak ustawa

przerzuca ciężar udowodnienia na przeczącego. Generalnym

środkiem służącym temu przerzuceniu są domniemania prawne.

Środki dowodowe- KPC zna osiem następujących środków

dowodowych:

-dokumenty

-zeznania świadków

-opinie biegłych

-oględziny

-przesłuchanie stron

-grupowe badanie krwi

-przyrządy utrwalające albo przenoszące obrazy lub dźwięki, jak film, telewizja, fotokopia, fotografia, rysunek, płyty, taśmy, itp.

-środki dowodowe nienazwane

Dowód z opinii biegłego- w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Przez

wiadomości specjalne rozumie się pewną wiedzę zawodową lub

naukową, wykraczającą poza zasób wiadomości potocznych lub zasad

doświadczenia życiowego, dostępnych każdemu przeciętnie

inteligentnemu i wykształconemu człowiekowi.

Biegłym jest osoba, która dysponuje wiedzą specjalistyczną z danej dziedziny nauki, sztuki, techniki lub w zakresie zasad funkcjonowania gospodarki w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, handlu, transportu, itp., potrzebną do ustalenia lub oceny określonych faktów, do czego w danym przypadku nie wystarcza wiedza i doświadczenie sędziego.

Opinia biegłego zawierająca ocenę przyczyn i skutków określonych

zdarzeń lub innych kwestii w świetle stanu wiedzy w danej gałęzi

nauki albo w świetle zasad doświadczenia w danej dziedzinie

ludzkiej działalności, staje się podstawą ustaleń sądu.

Różnicę pomiędzy opinią biegłego a zeznaniem świadka określa się w ten sposób, że zeznanie jest prostą reprodukcją wrażeń odebranych w przeszłości, a opinia biegłego stanowi refleksyjną interpretację znanych już faktów. Funkcja jaką ma do spełnienia biegły w procesie sądowym różni się zatem znacznie od roli świadka. Ze względu na inny zakres i charakter wiadomości

jakimi dysponuje każdy z tych środków, ich odmienną pozycję

procesową nie można łączyć tych dwóch ról procesowych w jednej

osobie.

Najczęstszymi przypadkami w praktyce sądowej są powołania na biegłych specjalistów od księgowości, inżynierów i

lekarzy.

Odróżnia się stałych biegłych sądowych oraz biegłych

powoływanych dla poszczególnego wypadku.

Stali biegli sądowi powoływani są dla całych okręgów przez prezesa sądu okręgowego.

Biegli ci po odebraniu od nich przyrzeczenia wpisywani są na

listę biegłych sądu okręgowego. Sąd może jednak powołać do danej

sprawy biegłego spoza listy biegłych.

Osoba wyznaczona na biegłego może nie przyjąć włożonego na nią obowiązku z przyczyn jakie uprawniają świadka do odmowy zeznań, a ponadto z powodu przeszkody, która uniemożliwia jej wydanie opinii. Strona aż do ukończenia czynności przez biegłego może żądać jego wyłączenia z przyczyn, z jakich można zażądać wyłączenia sędziego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego już po rozpoczęciu przez niego czynności, zobowiązana jest udowodnić, że przyczyna wyłączenia

powstała później lub że przedtem nie była jej znana.

Sąd oznacza czy opinia ma być złożona pisemnie czy

ustnie.

Sąd może również zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Biegli mogą złożyć opinię łączną. Opinia powinna zawierać uzasadnienie ze

wskazaniem przesłanek, które doprowadziły biegłego do

sformułowania wniosków końcowych. Sąd może zarządzić okazanie biegłemu akt sprawy i przedmiotu oględzin oraz zarządzić, by brał udział w postępowaniu dowodowym. Do wezwania i

przesłuchania biegłych stosuje się odpowiednio przepisy o

świadkach z wyjątkiem przepisów o przymusowym doprowadzeniu.

Biegły ma prawo żądać wynagrodzenia za stawiennictwo do sądu i wykonaną pracę, a przewodniczący może mu przyzna zaliczkę na poczet wydatków.

Oprócz dowodu z biegłych jako osób fizycznych, Kodeks postępowania cywilnego przewiduje także dowód z opinii odpowiedniego instytutu naukowo- badawczego. Jest on szczególnie użyteczny, gdy jest niewystarczająca opinia wydana na podstawie akt sądowych i bezpośredniej obserwacji przedmiotu, lecz potrzebne są informacje dodatkowe, dostępne tylko w drodze badań

empirycznych przeprowadzonych za pomocą odpowiedniej aparatury i

przez większą liczbę osób.

Opinia instytutu naukowo- badawczego powinna zawierać

wskazanie osób, które przeprowadziły badania i wydały opinię, powinna też być podpisana przez pracownika uprawnionego do

prowadzenia samodzielnych badań naukowych, a jeżeli prowadził je

pracownik pomocniczy, powinna być podpisana przez tego

pracownika samodzielnego, pod którego kierownictwem była

opracowywana.

Sąd może zażądać od instytutu dodatkowych wyjaśnień

bądź pisemnych, bądź ustnych przez wyznaczoną do tego osobę,

może też zażądać dodatkowej opinii sporządzonej przez ten sam

lub inny instytut. Instytut, który opracował opinię może żądać

wynagrodzenia za wykonaną pracę i za stawiennictwo swoich

przedstawicieli na rozprawie.

Opinia biegłego wymaga należytego ustosunkowania się do niej, a więc i oceny. Sąd powinien zatem w każdym wypadku sprawdzić, czy opinia nie zawiera niejasności, sprzeczności, luk oraz czy konkluzja jest konkretna i przekonująca.

Niedopuszczalne jest więc bezkrytyczne przyjmowanie przez sąd opinii biegłego.

Nie należy powoływać biegłego w sprawach, do których

rozstrzygnięcia nie są konieczne wiadomości specjalne.

Dowód z oględzin- są one obok dokumentu dowodem najbardziej

bezpośrednim.

Przedmiotem oględzin może być miejsce, osoba lub rzecz.

Oględziny osoby mogą się odbywać tylko za jej zgodą. Sąd może

zarządzić oględziny bez udziału albo z udziałem biegłych, a stosownie do okoliczności- również w połączeniu z przesłuchaniem świadków.

Jeżeli rodzaj przedmiotu oględzin na to pozwala i nie jest to połączone ze znacznymi kosztami, należy przedmiot ten dostarczyć do sądu. W innych wypadkach sąd dokonuje oględzin tam, gdzie znajduje się przedmiot oględzin.

Do obowiązku przedstawienia przedmiotu oględzin stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku

przedstawienia dokumentu. Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osoby trzeciej, ma ona w związku z

zarządzeniem tego dowodu szereg obowiązków o uprawnień.

Ocena dowodów- po przeprowadzeniu postępowania

dowodowego sąd powinien dokonać oceny jego wyników. Za wyniki

postępowania dowodowego należy uważać treść zaprezentowanych w

tym postępowaniu środków dowodowych. Polskie postępowanie

cywilne opiera się na zasadzie swobodnej oceny dowodów, tzn. że

sąd ocenia wyniki postępowania dowodowego według własnego

przekonania, poza pewnymi wyjątkami. Swobodna ocena dowodów nie oznacza dowolności, musi bowiem opierać się na kryteriach pozwalających sprawdzić prawidłowość oceny. O prawidłowości oceny dowodów decydują zasady dialektyki i logiki. Dokonana przez sąd ocena dowodów znajduje swój wyraz w uzasadnieniu

wyroku. Błędność tej oceny stanowi podstawę środka odwoławczego.

Zabezpieczenie dowodów- polega na przeprowadzeniu dowodów przed wszczęciem procesu albo w jego toku, ale wcześniej niż przy normalnym przebiegu procesu mogłoby to nastąpić.

Zabezpieczenie dowodów może mieć miejsce w dwóch przypadkach:

-gdy zachodzi obawa, że przeprowadzenie dowodu stanie

się niewykonalne albo zbyt utrudnione, np. świadek jest

śmiertelnie chory

-gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia

istniejącego stanu rzeczy, np. aktualnego stanu trwającej budowy

Zabezpieczenia dowodów dokonuje się przed wszczęciem procesu na

wniosek, a w toku procesu z urzędu. Wniosek o zabezpieczenie dowodu składa się w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki w sądzie rejonowym, w którego okręgu dowód ma być przeprowadzony. Sąd wzywa zainteresowanych na termin

wyznaczony do przeprowadzenia dowodu, jednakże w wypadkach nie

cierpiących zwłoki, gdy przeciwnik nie jest znany lub miejsce

jego pobytu nie jest znane- nie wzywa się przeciwnika.

WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO

Ze względu na określone powiązania prawne lub faktyczne, jakie mogą zachodzić między sędzią a sprawą mającą być przez niego rozpoznawaną lub zainteresowanymi w jej rozstrzygnięciu podmiotami, strona może mieć uzasadnione

wątpliwości co do bezstronności sędziego. Aby takiej sytuacji

uniknąć Kodeks przewiduje dwa rodzaje wyłączenia sędziego:

-wyłączenie sędziego z mocy prawa- iudex inhabilis-

jest to wyłączenie bezwzględne, ma charakter deklaratoryjny.

Sędzia jest wyłączony z mocy prawa:

ˇw sytuacji, w której jest stroną lub pozostaje z jedną

ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na

jego prawa i obowiązki

ˇw sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w

linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i

powinowatych bocznych do drugiego stopnia

ˇw sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli

ˇw sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo radcą prawnym jednej ze stron

ˇw sprawach, w których w niższej instancji brał udział w wydawaniu zaskarżonego orzeczenia, jak i w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator

Ustanie takich przesłanek jak małżeństwo, przysposobienie,

opieka lub kuratela, nie ma wpływu na wyłączenie sędziego z mocy

prawa. Wydanie orzeczenia przez sąd, w skład którego wchodził

sędzia, który podlegał wyłączeniu powoduje nieważność

postępowania. Jest to również przesłanka do złożenia skargi o

wznowienie postępowania.

-wyłączenie sędziego na wniosek strony- iudex suspectus-

strona może żądać wyłączenia sędziego, jeśli jego udział w

rozpoznaniu sprawy może u strony wywołać wątpliwości co do

bezstronności. Powodem żądania wyłączenia sędziego jest

sytuacja, gdy między sędzią, a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności. Uprawnionym do złożenia wniosku jest wyłącznie strona, uczestnicy postępowania nieprocesowego, interwenient uboczny, prokurator, organizacja społeczna. Wniosek może być złożony w formie pisemnej, jak również ustnie do protokołu w sądzie. We wniosku należy wskazać sędziego, który ma być wyłączony i uprawdopodobnić przyczyny uzasadniające żądanie wyłączenia sędziego. Od chwili złożenia wniosku, sędzia którego dotyczy wniosek, może spełniać tylko czynności nie cierpiące zwłoki. Wniosek o wyłączenie sędziego

rozpatrywany jest przez sąd, w którym sprawa się toczy.

Rozstrzygnięcie wniosku następuje w drodze postanowienia, które

jest wydawane po złożeniu wyjaśnień przez sędziego, którego

dotyczy wniosek. W przypadku, gdy sąd stwierdzi, że wniosek o

wyłączenie sędziego został zgłoszony w złej wierze, może skazać wnioskodawcę na karę grzywny.

KOSZTY PROCESU

Koszty postępowania składają się z kosztów utrzymania organów wymiaru Sprawiedliwości oraz kosztów szczegółowych, związanych z dokonywaniem czynności procesowych w konkretnej sprawie.

Ustawodawca, chcąc zapewnić dostęp do sądu każdemu podmiotowi

potrzebującemu ochrony prawnej, musi odpowiednio regulować

wysokość opłat pobieranych na rzecz Skarbu Państwa oraz zasady

obciążania kosztami postępowania w danej sprawie, a także

sytuacje, gdy dana strona zwolniona jest od ponoszenia kosztów.

Zasady orzekania o kosztach- obowiązek zwrotu kosztów

procesu ciąży w zasadzie na jednej ze stron procesowych. Na

której stronie ciąży ten obowiązek orzeka sąd kierując się

zasadami:

-zasada odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasada kosztów celowych- pierwsza rozstrzyga, która ze stron ma obowiązek zwrócić koszty przeciwnikowi, obowiązkiem tym obciążając stronę przegrywającą sprawę. Zasada kosztów celowych

decyduje o tym, jakie koszty podlegają obowiązkowi zwrotu, są to koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony

-zasada zawinienia- występuje w trzech sytuacjach:

ˇzwrot kosztów należy się pozwanemu mimo uwzględnienia

powództwa, jeżeli nie dał powodów do wytoczenia sprawy i uznał

powództwo przy pierwszej czynności procesowej

ˇniezależnie od wyników sprawy sąd może nałożyć na

stronę lub interwenienta ubocznego obowiązek zwrotu kosztów,

wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym

postępowaniem

ˇsąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika

lub przedstawiciela ustawowego, po ich wysłuchaniu, zwrot

kosztów wywołanych ich rażącą winą

-zasada słuszności- w przypadkach szczególnie

uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko

część kosztów albo w ogóle nie obciążyć jej kosztami

-zasada kompensaty- jest uzupełnieniem zasady

odpowiedzialności za wynik postępowania, ma miejsce:

ˇw razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty

będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może

jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich

kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej

części swego żądania albo gdy określenie należnej sumy zależało

od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu

ˇw procesie, w którym zawarto ugodę, koszty znosi się

wzajemnie, chyba, że strony postanowiły inaczej

ˇpo stronie przegrywającej sprawę, rozdział kosztów

między współuczestników następuje w częściach równych

Orzekanie o kosztach- oparte jest na zasadzie unifikacji i koncentracji kosztów procesu. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie w danej instancji. Istnieje także zasada zasądzenia kosztów na wniosek strony wygrywającej, jeżeli

reprezentowana jest przez adwokata lub radcę prawnego. Oznacza

to, że sąd nie uwzględnia kosztów z urzędu. Zwrotu kosztów można

dochodzić tylko w procesie, w którym powstały i od którego

wyniku są uzależnione. Orzeczenie o kosztach ma zawsze formę

postanowienia, dlatego zaskarżalne jest zażaleniem.

Zwolnienie od kosztów sądowych- podmioty słabe ekonomicznie, których nie stać na sfinansowanie postępowania, muszą mieć zapewnioną możliwość rozstrzygnięcia sprawy przed

sądem.

Zwolnienie od kosztów z mocy ustawy może być całkowite

albo częściowe. W całości zwolniona jest:

-strona dochodząca ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym

związanych

-strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych

-prokurator oraz organizacja społeczna

-kurator, wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd

opiekuńczy dla danej sprawy

-pracownik dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy

lub ubezpieczeń społecznych

Zwolnienie częściowe obejmuje zwolnienie od uiszczenia opłat,

nie zwalnia natomiast

z ponoszenia wydatków. Obowiązku uiszczania opłat nie mają:

-Skarb Państwa oraz instytucje państwowe, których

zadanie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej

-gmina oraz związek gmin, chyba, że sprawa dotyczy prowadzonej przez nie działalności gospodarczej

Zwolnienie od kosztów z mocy orzeczenia sądu może być całkowite

lub częściowe.

Warunkami formalnymi zwolnienia od kosztów jest złożenie wniosku

o przyznanie zwolnienia i złożenie oświadczenia przez osobę fizyczną, że nie jest w stanie ponieść kosztów wraz z danymi o stanie rodzinnym, majątku i dochodach.

Osoba prawna musi natomiast wykazać, że nie ma dostatecznych środków na te koszty.

Zwolnienie od kosztów dotyczy jedynie kosztów sądowych.

Zwrot kosztów sądowych wyłożonych za stronę przez

Skarb Państwa- za stronę zwolnioną od kosztów, tymczasowo ponosi

opłaty i wydatki Skarb Państwa. Jednakże w orzeczeniu kończącym

sprawę w danej instancji sąd obciąża tymi kosztami przeciwnika

procesowego, jeżeli istnieją do tego podstawy.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
NACZELNE ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
NACZELNE ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
PRAWO CYWILNE-sciaga-, Rózne z sieci sciagi Administracja
Ściąga z cywila z leasingiem, Administracja-notatki WSPol, prawo cywilne z umowami w administracji,
PRAWO CYWILNE ściąga, Rózne z sieci sciagi Administracja, sciagi
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE13.10(1), PRAWO-CYWILNE, ADMINISTRACYJNE, PRACY
ściąga na cywilne z dziennych, Administracja-notatki WSPol, prawo cywilne z umowami w administracji
Cywil 2 dodatek o spółkach-ściąga, Administracja-notatki WSPol, prawo cywilne z umowami w administra
Rodzaje rzeczy SCIAGA, prawo cywilne z umowami w administracji(1)
Pojecie źródła cechy zasady i systematyka prawa cywilnego, prawo cywilne z umowami w administracji(1
ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, PRAWO OGÓLNE
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE cz.1, Prawo cywilne(5), Postępowanie Administracyjne(1)
Cywil 2-ściąga, Administracja-notatki WSPol, prawo cywilne z umowami w administracji, pr. cywilne

więcej podobnych podstron