• ŻYŁY

• Żyła środkowa siatkówki (vena centralis retinae)- zbiera krew z siatkówki i odprowadza ją najczęściej do zatoki jamistej, a niekoedy wprost do żyły ocznej (vena ophthalamica)

• Żyły wirowate (venae vorticosa)- powstają z połącznia żył błony naczyniowej, przebijają twardówkę i uchodzą do żyły ocznej górnej i dolnej (vena ophthalamica superior et inferior)

• NERWY, odchodzą od nerwu ocznego (V1) (nervus ophthalamicus)

• nerwy rzęskowe długie (nervi ciliares lonesi)- odchodzą od nerwu nosowo-rzęskowego (nervi nasociliaris) [który jest odgałęzieniem nerwu V1], nerwy te wiodą włókno czuciowe.

• nerwy rzęskowe krótkie (nervi ciliares breves)- są gałęziami zwoju rzęskowego (plexus ciliares), tzn. za pośrednictwem tego zwoju biegną do V1. prowadzą włókna czuciowe, współczulne i przywspółczulne.

6. Narządy dodatkowe oka.

• APARAT RUCHOWY GAŁKI OCZNEJ

Aparat ruchowy gałki ocznej tworzą:

• mięśnie proste oka (musculi rectus oculi)

• mięsień prosty boczny (musculus rectus lateralis)

• odwodzi gałkę oczną

• przyczep początkowy- pierścień ścięgnisty wspólny (anulus tendineus communis)

• przyczep końcowy- twardówka- bocznie

• unerwia go nerw odwodzący VI (nervus abducens)

• mięsień prosty przyśrodkowy (musculus rectus medialis)

• przywodzi gałkę oczną

• przyczep początkowy- pierścień ścięgnisty wspólny (anulus tendineus communis)

• przyczep końcowy- twardówka- przyśrodkowo

• unerwia go nerw okoruchowy III (nervus oculomotorius)

• mięsień prosty górny (musculus rectus superior)

• unosi biegun przedni gałki ocznej ku górze

• wspomaga mięsień przyśrodkowy w przywodzeniu gałki ocznej

• przyczep początkowy- pierścień ścięgnisty wspólny (anulus tendineus communis)

• przyczep końcowy- twardówka- w górnej części [tworzy kąt 25° od lini pośrodkowej ciała]

• unerwia go nerw okoruchowy III (nervus oculomotorius)

• mięsień prosty dolny (musculus rectus inferior)

• pociąga biegun przedni ku dołowi

• wspomaga mięsień przyśrodkowy w przywodzeniu gałki ocznej

• przyczep początkowy- pierścień ścięgnisty wspólny (anulus tendineus communis)

• przyczep końcowy- twardówka- u dołu [tworzy kąt 25° od lini pośrodkowej ciała]

• unerwia go nerw okoruchowy III (nervus oculomotorius)

• mięśnie skośne oka (musculi obliques oculi)

• mięsień skośny górny (musculus obliques superior)

• obraca powierzchnię górną gałki ocznej w stronę przyśrpdkową , obniża i odwodzi

• przyczep początkowy pierścień ścięgnisty wspólny (anulus tendineus communis)

• przyczep końcowy- przechodzi przez bloczek i przyczepia siędo twardówki wzdłóż lini skośnej poza równikiem gałki w ćwiartce górno- bocznej

• unerwia go nerw bloczkowy IV (nervus trochlearis)

• mięsień skośny dolny (musculus obliques inferior)

• obraca powierzchnię górną gałki ocznej ku bokowi, unosi odwodzi biegun przedni

• przyczep początkowy- dno oczodołu; dolna część grzebienia łzowego tylnego

• przyczep końcowy- twardówka, za równikiem gałki w ćwiartce dolno- bocznej

• unerwia go nerw okoruchowy III (nervus oculomotorius
  

• mięsień dźwigacz powieki górnej (musculus levator palpebrale superioris)

• przyczep początkowy- pierścień ścięgnisty wspólny

• przyczep końcowy- skóra powieki

• podnosi powiekę

• przyczynia się do wytworzenia bruzdy powiekowej górnej

• unerwia go nerw okoruchowy III (nervus oculomotorius)

• mięsień oczodołowy (musculus orbitalis)

• Wszystkie mięśnie proste i mięsień skośny górny rozpoczynają się od otaczającego ujście kanału nerwu wzrokowego pierścienia ścięgnistego wspólnego (anulus tendineus communis), a mięsień skośny dolny na dolnej części grzebienia łzowego tylnego (crista lacrimalis posterior)

• Mięśnie aparatu ruchowego oka zaopatrywane są przez trzy nerwy:

• nerw bloczkowy IV (nervus trochlearis)- unerwia mięsień skośny górny

• nerw okoruchowy III (nervus oculomotorius)- unerwia pozostałe mięśnie

• nerw odwodzący VI (nervus abducens)- unerwia mięsień prosty boczny

• przy patrzeniu w prawo działa mięsień prosty przyśrodkowy lewy i mięsień prosty boczny prawy

• MIĘŚNIE GAŁKI OCZNEJ

mięsień	przyczepy	czynność	unerwienie
m. rzęskowy (m. ciliares)	Granica rogówkowo-twardówkowa i aparat wieszadłowy soczewki	Włókna okrężne kurcząc się zmniejszają wewnętrzny obwód ciała rzęskowego i rozluźniają aparat wieszadłowy soczewki→soczewka uwypukla się→widzenie bliskich przedmiotów	Włókna przywspółczulne od zwoju rzęskowego
m. zwieracz źrenicy	Przy brzegu źrenicznym, okrężnie	Zwiera źrenicę	Włókna przywspółczulne od zwoju rzęskowego
m. rozwieracz źrenicy	Promieniście dookoła źrenicy	Rozwiera źrenicę	współczulnie

• APARAT OCHRONNY GAŁKI OCZNEJ

Aparat ochronny gałki ocznej stanowią

• powieki (palpebrae),

• są elastycznymi fałdami

• zbudowane z następujących warstw:

• tkanka podskórna

• mięsień okrężny oka (musculus orbicularis oculi)

• unerwiany przez nerw twarzowy VII (nervus facialis)

• powieka unerwiana jest przez:

• powieka górna- nerw oczny V1 (nervus ophthalamicus)

• powieka dolna- nerw szczękowy V2 (nervus maxillaris)

• tarczka (tarsus) przymocowana do oczodołu przez przegrodę oczodołową; jest chrzęstna

• część powiekowa spojówki (pars palpebrale tunicac onjunctiwa)

• spojówka (tunica conjunctiva)

• pokrywa od wewnątrz powieki, a dochodząc do ich podstawy tworzy zachyłki- załamek górny i dolny, po czym przechodzi na gałkę oczną, którą odkrywa od brzegu rogówki. W związku z tym odróżniamy

• spojówkę powiek

• sklepienie spojówki (fornix conjunctiva)

• spojówkę gałki ocznej (tunica conjunctiva bulbi)

• szczelina pomiędzy powieką górną i gałką oczną sięga dość wysoko ku górze , tworząc sklepienie górne spojówki (fornix superior conjunctivae), natomiast schodząc z powieki dolnej na gałkę oczną spojówka tworzy sklepienie dolne spojówki (fornix inferior conjunctivae)- znacznie płytsze od górnego.

• Spojówka gałki ocznej (tunica conjunctiva bulbi) jest luźno połączona z twardówką i daje się łatwo przesuwać, ale jest prawie niewidoczna, gdyż prześwieca przez nią biała twardówka. Przy przekrwieniu spojówek na skutek podrażnienia, a zwłaszcza w stanach zapalnych, widoczne są nastrzyknięte naczynka i spojówka nabiera zabarwienia czerwonego.

• Włosowata szczelina zawarta między spojówką powiek a spojówką gałki ocznej stanowi worek spojówkowy(saccus conjunctivae), do którego dopływają łzy, w związku z czym cały czas jest wilgotny

• NARZĄD ŁZOWY (APARATUS LACRIMALIS)

• składa się z

• gruczołu łzowego (glandula lacrimalis)

• zlokalizowany jest w górnej bocznej ścianie oczodołu, w dole gruczołu łzowego (fossa glandulae lacrimalis). Składa się z dwóch części: oczodołowej- większej i powiekowej- mniejszej, od których odchodzą liczne przewody wyprowadzające (ok. 30), które uchodzą do załamka górnego spojówki i oplatając całą gałkę oczną spływają do kąta przyśrodkowego oka, do punktów łzowych górnego i dolnego (puncta lacrimalia superiores et inferiores), leżących na niedużych wzniesieniach zwanych brodawkami łzowymi (papillae lacrimales). Tu początek biorą kanaliki łzowe (canaliculi lacrimalis), które biegną początkowo pionowo, a następnie zaginając się ku środkowi przechodzą w część poziomą. Kanaliki te uchodzą do worka łzowego (saccus lacrimalis), który zwężając się ku dołowi przechodzi w przewód nosowo- łzowy (ductus nasolacrimalis), przebiegający w kanale nosowo- łzowym (canalis nasolacrimalis), uchodzi do przewodu nosowego dolnego (meatus nasi inferior), gdzie otwiera się szczelinowatym ujściem zasłoniętym fałdem łzowym (plica lacrimalis).

• Unerwienie woreczka łzowego i kanału łzowego

• nerw podbloczkowy, od V1

• nerw podoczodołowy, od V2

• gruczoł łzowy unerwiany jest przez:

• czuciowo- nerw łzowy (nervus lacrimalis), od nerwu ocznego V1

• przywspółczulnie- wydzielnicze

nerw pośredni (nervus)

n. skalisty większy

zwój skrzydłowo-podniebienny

nerw jarzmowy

zespolenie z nerwem łzowym

nerw łzowy [zawierający teraz włókna przywspółczulne]

• współczulnie- wydzielnicze w porze nocnej

zwój szyjny górny

splot sztjno-tętniczy wewnętrzny

po naczyniach tętniczych do gruczołu

• gruczoł łzowy unaczyniany jest przez:

• tętnica łzowa (arteria lacrimalis)

• tętnica podoczodołowa (), od tętnicy szczękowej

• żyła oczna górna

• chłonka do naczyń limfatycznych spojówki i do przyuszniczych

• dróg łzowych odprowadzających łzy z worka spojówkowego do jamy nosowej

• unaczynienie dróg dopływu łez

• tt. górne i dolne, od t. Ocznej

• t. kątowa, t. twarzowa

• t. podoczodołowa, od t. ocznej

• t. klinowo- podniebienna, od t. ocznej

• ż. oczna górna i ż. twarzowa

• ż. przyusznicza i podżuchwowa

DROGA ŁEZ

gruczoł łzowy (glandula lacrimalis)

przewody wyprowadzające (ductuli extertori)

worek spojówkowy (saccus conjunctivae)

korytko łzowe (rivus lacrimalis)

jeziorko łzowe (lacus lacrimalis)

punkty łzowe (puncta lacrimalia)

kanaliki łzowe (canaliculi lacrimalis)

worek łzowy (saccus lacrimalis)

przewód nosowo-łzowy (ductus nasolacrimalis)

przewód nosowy dolny (meatus nasi inferior)

DROGA CIECZY WODNISTEJ

Ciało rzęskowe (corpus ciliare)

Komora tylna gałki ocznej (camera posterior bulbi)

Komora przednia gałki ocznej (camera anterior bulbi)

Więzadło grzebieniaste kąta tęczówkowo- rogówkowego

(ligamentum pectinatum anguli iridocornealis)

zatoka żylna twardówki (sinus venosus sclerae)

żyły wirowate (venae vorticosae)

żyła oczna (vena pohthalamica)

zatoka jamista (sinus cavenosus)

DROGA PROMIENIA ŚWIETLNEGO

Rogówka (cornea)

↓

Ciecz wodnista komory przedniej (humor aquosus, camera anterior bulbi)

↓

Źrenica (pupilla)

↓

Soczewka (lens)

↓

Ciało szkliste (corpus vitreum)

↓

Siatkówka- czopki i pręciki (retina- coni et bacilli)

↓

Komórki dwubiegunowe siatkówki- neuron I

↓

Komórki wielobiegunowe siatkówki- neuron II, są to komórki zwojowe

↓

Nerw wzrokowy (nervus opticus)

↓

Skrzyżowanie wzrokowe (chiasma opticum)- neuron III,

Krzyżuje się tylko 50% włókien nerwowych, tj. te biegnące w przyśrodkowej części nerwu, pozostałe biegną dalej po tej samej stronie

↓

Pasmo wzrokowe (tractus opticus) uszkodzenie prawego- niedowidzenie lewostronne

↓

Ośrodki podkorowe mózgu uszkodzenie kory w okolicy wzrokowej- ślepota mózgowa

↓

ciało kolankowate boczne (corpus geniculatum laterale)

↓

wzgórki górne blaszki czworaczej

↓

(colliculus)

↓

radio???

↓

prona???

↓

zakręt potyliczny (gyrus occypitalis)

↓

sulcus calcarinus

7. Przykładowe pytania

• wymień mięśnie zewnętrzne i wewnętrzne gałki ocznej i podaj ich unerwienie

• opisz drogę promienia świetlnego do kory

DROGA PROMIENIA ŚWIETLNEGO

Rogówka (cornea)

↓

Ciecz wodnista komory przedniej (humor aquosus, camera anterior bulbi)

↓

Źrenica (pupilla)

↓

Soczewka (lens)

↓

Ciało szkliste (corpus vitreum)

↓

Siatkówka- czopki i pręciki (retina- coni et bacilli)

↓

Komórki dwubiegunowe siatkówki- neuron I

↓

Komórki wielobiegunowe siatkówki- neuron II, są to komórki zwojowe

↓

Nerw wzrokowy (nervus opticus)

↓

Skrzyżowanie wzrokowe (chiasma opticum)- neuron III,

Krzyżuje się tylko 50% włókien nerwowych, tj. te biegnące w przyśrodkowej części nerwu, pozostałe biegną dalej po tej samej stronie

↓

Pasmo wzrokowe (tractus opticus) uszkodzenie prawego- niedowidzenie lewostronne

↓

Ośrodki podkorowe mózgu uszkodzenie kory w okolicy wzrokowej- ślepota mózgowa

• ograniczenia i zawartość komory tylnej oka

• komora tylna oka podobnie jak przednia zawiera ciecz wodnistą (humor aquosus) produkowaną przez nabłonek rzęskowy

• komora tylna kontakyuje się z komorą przednią przez szczelinę między soczewką i brzegiem źrenicowym tęczówki

• ciecz wodnista [płyn śródoczny](humor aquosus)

• ograniczenia komory tylnej:

• tęczówka (iris)

• soczewka (lens)

• ciało szkliste (corpus vitreum)

• ciało rzęskowe (corpus ciliare)

• droga cieczy wodnistej

DROGA CIECZY WODNISTEJ

Ciało rzęskowe (corpus ciliare)

Komora tylna gałki ocznej (camera posterior bulbi)

Komora przednia gałki ocznej (camera anterior bulbi)

Więzadło grzebieniaste kąta tęczówkowo- rogówkowego

(ligamentum pectinatum anguli iridocornealis)

zatoka żylna twardówki (sinus venosus sclerae)

żyły wirowate (venae vorticosae)

żyła oczna (vena pohthalamica)

zatoka jamista (sinus cavenosus)

19

---