NARZĄD WZROKU

Narząd wzroku

• oko

  • gałka oczna

  • nerw wzrokowy

• narządy dodatkowe (pomocnicze)

  • urządzenia kierunkowe (mięśnie)

  • urządzenia ochronne – powięzie oczodołu, powieki, spojówka, narząd łzowy

GAŁKA OCZNA

• biegun przedni i tylny

• równik i południki

• południk pionowy i poziomy dzielą gałkę na 4 ćwiartki - kwadranty

• oś zewnętrzna gałki ocznej – łączy oba bieguny

• oś wewnętrzna gałki ocznej – odległość między powierzchnią tylną rogówki a przednią powierzchnią siatkówki

• oś optyczna – łączy środki krzywizn powierzchni ośrodków optycznych oka różnie załamujących światło

• oś widzenia – od przedmiotu, w który się wpatrujemy, do dołka środkowego siatkówki

• wymiary

  • 24 mm – przednio-tylny

  • 23 mm – pionowy

  • 23,5 mm – poprzeczy

  • u kobiet każdy wymiar jest o 0,5 mm mniejszy

  • 37 mm – obwód

  • 7,2 cm³ – objętość gałki ocznej

  • 30 cm³ – objętość oczodołu

  • 56-61 mm – odległość między obiema gałkami

  • 7, 45 g – waga

• ściana gałki ocznej

  • błona włóknista

  • błona naczyniowa

  • siatkówka

BŁONA WŁÓKNISTA

tunica fibrosa bulbi

- zrąb gałki, do niego przyczepiają się mm.

- mocna łącznotkankowa osłonka

2 części:

• 5/6 – twardówka

• 1/6 – rogówka

- obie części oddzielone od siebie bruzdą twardówki (sulcus sclerae)

ROGÓWKA (cornea)

• 5 warstw

• Nabłonek przedni – epithelium anterius

  • przedłużenie nabłonka spojówki

  • nabłonek wielowarstwowy płaski, niezrogowaciały

  • 5-7 warstw

• Blaszka graniczna przednia – lamina limitans anterior s. Bowmani

  • zagęszczona warstwa istoty właściwej

  • nie odradza się po zniszczeniu

• Istota właściwa – substantia propria

  • 9/10 grubości rogówki

  • zmodyfikowana tkanka łączna

  • 60 równoległych blaszek z włókien klejodajnych

  • zawiera komórki:

    • stałe

    • wędrujące

• Blaszka graniczna tylna – lamina limitans posterior s. Descemeti

  • cienka, jednolita błona

  • odporna na czynniki chemiczne

  • ma zdolność regeneracji

  • ciałka Hassala-Henlego – półkoliste, brodawkowate wzniesienia

• Nabłonek tylny – epithelium posterior

  • śródbłonek komory przedniej

  • sześcioboczne komórki, o jasnej cytoplazmie i okrągłym jądrze

  • Rąbek rogówki – limbus corneae

    • wąski pas przejściowy, 1 mm szerokości

    • biegnie między rogówką, a spojówka i twardówką

    • w jego obrębie nabłonek jest zgrubiały

• Czynność rogówki

  • nadaje kształt gałce ocznej

  • narząd ochronny

  • przepuszczanie i załamywanie promieni świetlnych

  • wchłanianie leków

• Unaczynienie

  • brak własnych naczyń

  • odżywianie odbywa się z:

    • powierzchownego, przybrzeżnego pierścienia naczyniowego

    • głębszych naczyń twardówki (od naczyń rzęskowych przednich)

    • cieczy wodnistej i łez

• Unerwienie

  • nn. rzęskowe

  • nn. spojówki

  • zakończenia nerwowe w rogówce

    • cholinergiczne

    • adrenogeniczne

TWARDÓWKA – sclera

• nieprzezroczysta

• od zewnątrz otoczona pochewka gałki ocznej

• kanał twardówki – canalis sclerae

  • otwór dla włókien n. wzrokowego

  • w nim blaszka sitowa

• inne otwory, dla:

  • tt. rzęskowych tylnych

  • nn. rzęskowych

  • żż. wirowatych

  • naczyń rzęskowych przednich

• 3 warstwy:

• Istota właściwa – substantia propria

  • gęste wiązki włóknistej tkanki łącznej

  • obecne komórki stałe i wędrujące

• Blaszka brunatna twardówki – lamina fusca sclerae

  • obecne komórki barwnikowe, pochodzące z naczyniówki

• Blaszka nadtwardówkowa – lamina episcleralis

  • wiotkie utkanie

  • włókna klejodajne i sprężyste

• Zatoka żylna twardówki – sinus venosus sclerae s. canalis Schlemmi

  • kanał wzdłuż granicy rogówkowo-twardówkowej

  • ograniczenia

    • od zewnątrz, przodu i tyłu – warstwy twardówki

    • przyśrodkowo – siateczka beleczkowa (reticulum trabeculare), więzadło grzebieniaste (ligamentum pectinatum)

    • przestrzeń kąta tęczówkowo-rogówkowego (spatia anguli iridocornealis s. Fontene)

      • układ luk i szczelin w utkaniu więz. grzebieniastego

      • łączy się zewnętrznie z zatoka żylną, a od wewnątrz z przednią komora oka

  • droga odpływu cieczy wodnistej z oka

  • żż. wodne – odprowadzają z zatoki żylnej ciecz wodnistą pod spojówkę

• Unaczynienie

  • słabo unaczyniona

  • naczynia przechodzą przez twardówkę, zaopatrują ja swoimi drobnymi gałązkami

• Unerwienie

  • słabe

  • włókna nerwowe pochodzą z nn. rzęskowych

BŁONA NACZYNIOWA

tunica vasculosa bulbi

3 części:

• naczyniówka

• ciało rzęskowe

• źrenica

NACZYNIÓWKA – choroidea

• wyściela twardówkę od n. wzrokowego do rąbka zębatego

• odżywia zewnętrzne warstwy siatkówki

• powierzchnie

  • zewnętrzna – pokryta strzępkami poprzerywanych włókien i blaszek warstwy nadnaczyniówkowej

  • wewnętrzna – gładka, ściśle przylega do siatkówki

• 4 warstwy

• Blaszka nadnaczyniówkowa – lamina suprachoroidea

  • kilka blaszek przedzielonych szczelinami włosowatymi (przestrzeń przynaczyniówkowa)

  • między blaszkami komórki tkanki łącznej i komórki barwnikowe

  • obecne włókna sprężyste i mięśniowe gładkie

  • tt. rzęskowe długie i krótkie

  • nerwy

• Blaszka naczyniowa – lamina vasculosa

  • żż. wirowate – vv. vorticosae – przechodzą przez przestrzeń nadnaczyniówkową i twardówkę, po czym wchodzą do oczodołu opuszczając gałkę oczną, nie mają zastawek

• Blaszka naczyń włosowatych – lamina choroidocapillaris

  • gęsta sieć najdrobniejszych rozgałęzień tętniczych i żylnych

  • siec najgęstsza w okolicy plamki żółtej

  • brak barwnika

• Blaszka podstawna – lamina basa lis

  • dwie warstwy:

    • zewnętrzna – budowa siateczkowata, z włókienek sprężystych

    • wewnętrzna – jednolita, bez widocznej struktury, wytwór ektodermalnego nabłonka barwnikowego siatkówki

CIAŁO RZĘSKOWE – corpus ciliaris

• cześć środkowa błony naczyniowej

• oddzielone od naczyniówki rąbkiem zębatym (ora serrata)

• czarny, szeroki pierścień

• powierzchnia wewnętrzna

  • część płaska (pars plana), obrączka rzęskowa (orbiculus ciliaris)

  • drobne listewki przebiegające promieniście, do przodu zlewające się w większe wyrostki rzęskowe (processus ciliares)

• 6 warstw

• Blaszka nadnaczyniówkowa – lamina suprachoroidea

• Mięsień rzęskowy – musculus ciliaris

  • 3 części

    • włókna południkowe – fibrae meridonales (mięsień Brueckego)

    • włókna skośne/promieniste

    • włókna okrężne – fibrae circulares (mięsień Muellera)

  • czynność

    • udział w akomodacji oka

      • skurcz – ciało rzęskowe grubieje, przesuwa się do przodu, torebka soczewki wiotczeje, soczewka staje się bardziej wypukła

      • rozkurcz – ciało rzęskowe ulega ścieńczeniu, przesuwa się ku tyłowi, napina się obwódka rzęskowa, soczewka ulega spłaszczeniu

• Warstwa naczyniowa – stratum vasculosum

  • składa się głównie z żył, które odprowadzają krew ku tyłowi w kierunku naczyniówki i żż. wirowatych

  • splot naczyniowy – tworzy podstawę wyrostków rzęskowatych (processus ciliares)

  • fałdy rzęskowe – plicae ciliares – zmarszczki lezące w rowkach miedzy wyrostkami, które są przedłużeniem listewek obrączki rzęskowej ciała rzęskowego

  • zrąb warstwy naczyniowej składa się z włóknistej tkanki łącznej

• Blaszka podstawna – lamina basalis

  • przedłużenie blaszki naczyniówki

  • ma 2 warstwy, przedzielone kolagenową tkanką łączną:

    • wewnętrzna – elastyczna

    • zewnętrzna – oskórkowa

• Nabłonek dwuwarstwowy – część rzęskowa siatkówki

  • warstwa zewnętrzna

    • komórki barwnikowe

    • przedłużenie nabłonka barwnikowego siatkówki

  • warstwa wewnętrzna

    • brak barwnika

    • przedłużenie właściwej siatkówki

  • przechodzi na tylną powierzchnię tęczówki

• Unaczynienie

  • gg. tt. rzęskowych tylnych długich (od t. ocznej)

  • gg. tt. rzęskowych przednich (od gg. mięśniowych t. ocznej)

  • koło tętnicze tęczówki większe – circulus arteriosus iridis major

    • tt. rzęskowe tylne długie

    • tt. rzęskowe przednie

    • leży w ciele rzęskowym w pobliżu podstawy tęczówki

• Unerwienie

  • nn. rzęskowe krótkie (ze zwoju rzęskowego)

    • włókna – przywspółczulna, czuciowe, współczulna

  • nn. rzęskowe długie (od n. nosowo-rzęskowego)

    • włókna czuciowe

  • splot rzęskowy

  • pobudzenie elementów przywspółczulnych – skurcz cz. okrężnej m. rzęskowego – akomodacja oka

TĘCZÓWKA – Iris

• błona w kształcie krążka

• źrenica (pupilla)

  • otwór w tęczówce, o zmiennym świetle

  • swym obwodem łączy się z przednią powierzchnią ciała rzęskowego (brzeg rzęskowy)

  • brzeg źreniczny – opiera się na soczewce

• powierzchnia przednia

  • beleczki – trabeculae

    • początkowo biegną promieniście, następnie linią zygzakowatą, tworząc

      • pierścień mniejszy tęczówki – annulus iridis minor

      • pierścień większy tęczówki – annulus iridis major

  • zatoki – cryptae

    • dołki wiodące w głąb zrębu tęczówki

• powierzchnia tylna

  • ciemnobrunatna

  • fałdy tęczówki – plicae iridis

• 4 warstwy

• Blaszka brzeżna przednia tęczówki – lamina marginalia anterior iridis

  • komórki zrębu

• Zrąb tęczówki – stroma iridis

  • naczynia krwionośne

    • biegną falisto i promieniście

    • pochodzą z koła tętniczego większego

    • koło tętnicze mniejsze tęczówki - w miejscu połączenia pierścienia większego i mniejszego

  • nerwy

  • chromatofory

  • mięśnie

• M. zwieracz i m. rozwieracz źrenicy

  • m. zwieracz źrenicy – m. sphincter pupillae

    • płaski miesień gładki

    • otacza źrenicę 1 mm pierścieniem

    • pobudzany przez włókna przywspółczulne

  • m. rozwieracz źrenicy – m. dilator pupillae

    • cienka warstwa promieniście ułożonych włókien mięśniowych gładkich, rozpiętych na całej tylnej powierzchni

    • pobudzany przez włókna współczulne

• Nabłonek barwnikowy tęczówki

  • na tylnej powierzchni

  • podwójny pokład komórek zawierających dużą ilość barwnika

• Unaczynienie

  • promieniste odgałęzienia koła tętniczego większego, które zespalając się tworzą koło tętnicze mniejsze

  • krew żylna odpływa do żż, rzęskowych przednich i żz, wirowatych

• Unerwienie

  • nn. rzęskowe długie

  • nn. rzęskowe krótkie

ŹRENICA – pupilla

• otwór w tęczówce

• pod wpływem działania mięśni zwęża się lub poszerza

• ma średnice od 3-8 mm

BŁONA WEWNĘTRZNA GAŁKI OCZNEJ

tunica interna bulbi

2 części:

• część wzrokowa siatkówki –pars optica retinae

  • tylna, większa, światłoczuła

• część ślepa siatkówki – pars ceca retinae

  • część rzęskowa siatkówki – pars ciliaris retinae

    • pokrywa ciało rzęskowe od tyłu

  • część tęczówkowa siatkówki – pars iridica retinae

    • pokrywa powierzchnie tylna tęczówki

CZĘŚC WZROKOWA SIATKÓWKI

• siatkówka właściwa

• wyściela całą tylna połowę gałki, do przodu sięga do rąbka zębatego, w którym traci swoje składniki światłoczułe

• dalszym przedłużeniem siatkówki jest dwuwarstwowy pokład komórek tylnej powierzchni ciała rzęskowego i tęczówki

• cienka, łatwo rwąca się błonka

• tarcza nerwu wzrokowego – discus nervi opici

  • małe, białawe, okrężne pole

  • pośrodku niej wgłębienie tarczy – excavatio disci

• plamka żółta – macula lutea

  • żółtawo zabarwiona

  • najwrażliwsze miejsce siatkówki

  • dołek środkowy – fovea centralis – małe zagłębienie w środku plamki żółtej

• 2 warstwy różne rozwojowo i czynnościowo

  • część barwnikowa – pars pigmentosa

  • część nerwowa – pars nervosa

• siatkówka jest zróżnicowana na 3 neurony

  • pierwszy neuron – komórki wzrokowe wrażliwe na światło – pręciki i czopki

  • drugi neuron – komórki dwubiegunowe

  • trzeci neuron – komórki zwojowe wielobiegunowe

• 10 warstw

• warstwa (część) barwnikowa – pars pigmenti retinae

  • pojedyncza warstwa sześciobocznych komórek barwnikowych

  • liczne ziarenka barwnika

  • komórki maja wypustki wypełnione barwnikiem, które otaczają poszczególne pręciki i czopki oddzielają je od siebie

  • światło powoduje przemieszczanie się pigmentu

    • obecność światła – pigment przesuwa się do wypustek

    • brak światła – pigment przesuwa się do ciała komórek

• warstwa światłoczuła – stratum photosensorium

  • właściwy narząd odbiorczy

  • zawiera zewnętrzne, dośrodkowe wypustki komórek receptorowych siatkówki – komórek wzrokowych czopkowych i pręcikowych – cellulae opticae coniformes et bacilliformes:

    • czopki

    • pręciki

    • wypustki dośrodkowe czopków są grubsze od wypustek pręcików

• warstwa graniczna zewnętrzna – stratum limitans externum

  • blaszka z licznymi otworkami dla wewnętrznych członów pręcików i czopków

• warstwa jądrzasta zewnętrzna – stratum nucleare externum

  • ciała komórek pręcików i czopków

  • człony wewnętrzne pręcików

  • aksony czopków i pręcików

• warstwa splotowa ta zewnętrzna – stratum plexiforme externum

  • aksony komórek czopkowych i pręcikowych

  • dendryty i aksony komórek dwubiegunowych

  • włókna poziome

  • synapsy łączące pierwszy neuron wzrokowy z drugim

• warstwa jądrzasta wewnętrzna czyli zwojowa siatkówki – stratum nucleare internum s. ganglionare retinae

  • dwubiegunowe komórki nerwowe

  • komórki poziome

  • komórki amakrynowe

  • włośniczki naczyń środkowych siatkówki

  • gliocyty siatkówki

• warstwa splotowa ta wewnętrzna – stratum plexiforme internum

  • połączone ze sobą wypustki komórek dwubiegunowych, amakrynowych i zwojowych

• warstwa zwojowa – stratum ganglionare

  • komórki zwojowe – trzeci neuron

• warstwa włókien nerwowych – stratum neurofibrarum

  • aksony komórek zwojowych

  • gliocyty

  • elementy neurogleju

• warstwa graniczna wewnętrzna – stratum limitans internum

  • granica między siatkówką a ciałem szklistym

• PLAMKA ŻÓŁTA – macula lutea

  • najwrażliwsze miejsce siatkówki

  • płytkie owalne zagłębienie

  • dołek środkowy – fovea centralis

    • w nim tylko czopki

  • im dalej od dołka środkowego tym więcej pręcików

• Unaczynienie

  • t. oczna

    • t. środkowa siatkówki

      • gg. górna i dolna

        • tt, skroniowe siatkówki

          • tt. górna i dolna plamki – do plamki żółtej

        • tt. nosowe siatkówki

  • żyły uchodzą do zatoki jamistej lub ż. ocznej

  • naczyń chłonnych nie ma

• NERW WZROKOWY – nerwus opticus

  • 4 odcinki

  • odcinek wewnątrzgałkowy

    • włókna nerwowe siatkówki zbiegają się w kierunku tarczy nerwu wzrokowego

    • wnęka naczyniowa – hilus vasculosus

      • pośrodku tarczy n. wzrokowego

      • przez nią wchodzi t. środkowa siatkówki

    • blaszka sitowa – lamina cribrosa

      • rozpięta w kanale twardówki

      • zbudowana z tkanki łącznej i glejowej

  • odcinek wewnątrzoczodołowy

    • nerw wzrokowy wynurza się z gałki ocznej i kieruje w stronę kanału wzrokowego

    • objęty pochewkami odpowiadającymi oponom mózgowia

      • zewnętrzną

      • środkowa

      • wewnętrzną

  • odcinek wewnątrz kanału wzrokowego

    • pochewki nerwu są ściśle połączone ze sobą i z okostną

  • odcinek wewnątrzczaszkowy

ZAWARTOŚĆ GAŁKI OCZNEJ

3 struktury łamiące światło

• ciecz wodnista – humor aquosus

• soczewka - lens

• ciało szkliste – corpus vitreum

CIECZ WODNISTA

• wypełnia przednia i tylną komorę gałki ocznej

• komora przednia gałki ocznej – camera anterior bulbi

  • z przodu ograniczona tylna powierzchnią rogówki i niewielką częścią twardówki

  • z tyłu ograniczona tęczówką i częścią powierzchni przedniej soczewki

  • kąt tęczówkowo-rogówkowy – angulus iridocornealis – kąt przesącza

    • skrajny obwód

    • w nim przestrzenie kąta tęczówkowo-rogówkowego

      • łączą komorę przednia gałki z zatoką żylną twardówki

      • biorą udział w odsączaniu cieczy wodnistej

• komora tylna gałki ocznej – camera posterior bulbi

  • z przodu – tylna powierzchnia tęczówki

  • przyśrodkowo – soczewka

  • bocznie – ciało rzęskowe

  • z tyłu – ciało szkliste

  • obwódka rzęskowa – zonula ciliaris

    • układ delikatnych włókienek

    • rozpięta między ciałem rzęskowym a soczewką

  • łączy się z komora przednią przez źrenicę

• ciecz wodnista

  • skład:

    • woda

    • NaCl

    • białka

  • powstaje w obrębie włośniczek ciała rzęskowego, 2mm³/min

  • czynność

    • odżywianie soczewki i rogówki

    • odprowadza produkty przemiany materii

    • część układu optycznego

    • napina powłoki gałki, nadając jej właściwy kształt

SOCZEWKA

• przezroczysta, dwuwypukła

• 2 powierzchnie

  • przednia – zwrócona do komory przedniej, styka się z brzegiem źrenicznym tęczówki

  • tylna – silniej wypukła, leży w dole ciała szklistego

  • równik soczewki – equator – miejsce zejścia się obu powierzchni, wykazuje zazębienia, łączy się z włóknami obwódkowymi – fibrae zonulares

• 2 bieguny

  • przedni

  • tylny

  • oś soczewki – łączy oba bieguny

• obwódka rzęskowa – zonula ciliaris

  • utrzymuje soczewkę w odpowiednim położeniu

  • biegnie od równika soczewki do ciała rzęskowego

• wzrasta w ciągu całego życia

• kształt soczewki zmienia się:

  • wraz z wiekiem

  • w zależności od akomodacji

• objęta jest sprężystą torebką

• 3 części:

  • torebka – capsula lentis

  • nabłonek - epithelium lentis

  • istota soczewki – substantia lentis

• Torebka soczewki

  • cienka, bezpostaciowa błonka

  • całkowicie otacza soczewkę

  • w okolicy równikowej objęta blaszka obwódkową – przedłużeniem obwódki rzęskowej

• Nabłonek soczewki

  • jednowarstwowy pokład komórek pod torebką na powierzchni przedniej soczewki

• Istota soczewki

  • składa się z włókien

• Obwódka rzęskowa – zonula ciliaris

  • włókna obwódkowe, na których zawieszona jest soczewka

  • biegną od rąbka zębatego do równika soczewki

  • luki między włóknami – przestrzenie obwódkowe – wypełnione cieczą wodnistą

CIAŁO SZKLISTE

• przezroczysta, bezbarwna masa galaretowata

• 4/5 zawartości gałki ocznej

• dostosowuje się do kształtu otoczenia

• tylna połowa jest kulista

• z przodu – dół ciała szklistego – fossa hyaloidea

• luźno złączone z siatkówką, ściśle tylko w 3 miejscach:

  • z częścią rzęskowa siatkówki, tuż ku przodowi do rąbka zębatego

  • wokół tarczy n. wzrokowego

  • do tylnej, przyrównikowej powierzchni soczewki – więzadło szklisto-torebkowe – ligamentum hyaloideocapsulare

• kanał ciała szklistego – canalis hyaloideus

  • od tarczy n. wzrokowego do dołu ciała szklistego

  • pozostałość płodowej t. ciała szklistego

• błona szklista – membrana vitres

• zrąb szklisty – stroma vitreum

• czynność:

  • wytwarzanie obrazów optycznych

  • utrzymanie prawidłowego ciśnienia śródocznego

  • łagodzenie i znoszenie drgań wywołanych ruchami oka

NACZYNIA I NERWY GAŁKI OCZNEJ

TĘTNICE

• tętnice rzęskowe tylne krótkie – aa. ciliares posteriores breves

  • od t. ocznej

  • oddają gg. do twardówki, po czym ją przebijają

  • koło naczyniowe n. wzrokowego – circulus vasculosus nervi optici seu Zinni

    • zespolenie tt. rzęskowych tylnych krótkich z gg. t. środkowej siatkówki

    • zaopatruje część n. wzrokowego i blaszkę sitową

    • jedyne połączenie między siatkówkowym, a rzęskowym układem naczyniowym

    • t. rzęskowo-siatkówkowa – a. cilioretinalis

      • niestała

      • odchodzi do części siatkówki między tarczą n. wzrokowego a plamka żółtą

  • po przebiciu twardówki tt. biegną w przestrzeni przynaczyniówkowej naczyniówki i wytwarzają sploty w blaszce naczyń włosowatych

  • na przodzie zespalają się z gg. wstecznymi tt. rzęskowych tylnych długich i rzęskowych przednich

• tt. rzęskowe tylne długie – aa. ciliares posteriores longan

  • dwie – jedna przyśrodkowa, druga boczna

  • biegną w przestrzeni podnaczyniówkowej do m. rzęskowego

  • wchodzą do twardówki po obu stronach n. wzrokowego, do przestrzeni przynaczyniówkowej, wraz z towarzyszącym n. rzęskowym

  • przed wstąpieniem do ciała rzęskowego dzielą się na 2 gałęzie

  • koło tętnicze większe tęczówki – circulus arteriosus iridis major

    • gg. tt. rzęskowych tylnych długich

    • gg. tt. rzęskowych przednich

• tt. rzęskowe przednie – aa. ciliares anteriores

  • 5-7

  • od tt. mięśni prostych gałki ocznej

  • oddaja gg. wsteczne do:

    • blaszki nadtwardówkowej

    • spojówki

  • zespalają się z tt. rzęskowymi tylnymi

• tt. rzęskowe wsteczne – aa. ciliares recurrentees

  • 10-20

  • odchodzą od:

    • koła tętniczego większego tęczówki

    • tt. rzęskowych tylnych długich

    • tt. rzęskowych przednich

ŻYŁY

• zwykle nie towarzysza tętnicom

• krew zbiera się w 4 (6) pni – żż. wirowate – vv. vorticosae

• ż. tarczowo-rzęskowa – v. opticociliaris – odprowadza krew do ż. środkowej siatkówki

NERWY

• nn. rzęskowe długie – od n. nosowo-rzęskowego

• nn. rzęskowe krótkie – ze zwoju rzęskowego

• powyższe nerwy zespalają się ze sobą i wnikają do gałki ocznej, zaopatrują twardówkę i wytwarzają splot na zewnętrznej powierzchni naczyniówki (plexus ganglionosus choroideae), reszta włókien tworzy splot rzęskowy (plexus gangliosus ciliaris) na powierzchni zewnętrznej ciała rzęskowego

• zwój rzęskowy

  • włókna:

    • czuciowe – do twardówki i rogówki

    • współczulne i przywspółczulne – m. rzęskowy, mm. zwieracz i rozwieracz źrenicy

NARZĄDY DODATKOWE OKA

POWIEKI – palpebrae

• ruchome fałdy twarzy, przykrywają gałkę oczną od przodu i są jej ochroną

• granica powieki górnej – brew – supercilium

• granica powieki dolnej – dolna krawędź oczodołu

• powierzchnie

  • przednia, skórna

  • tylna, spojówkowa

• szpara powiek – przestrzeń między wolnymi brzegami powiek

• kąty oka

  • przyśrodkowy

    • podkowiasto wycięty

    • ogranicza jeziorko łzowe – lacus lacrimalis, w którym leży mięsko łzowe – caruncula lacrimalis

    • brodawka łzowa z punktem łzowym – punc tum lacrimale

  • boczny

    • ostry

• spoidło powiek – comissura palpebralis medialis et lateralis

  • połączeni e powiek

• krawędzie

  • przednia

    • rzęsy – cilia

    • gruczoły łojowe Zeissa i potowe Molla

  • tylna

    • skóra przechodzi w spojówkę

    • ujścia gruczołów tarczkowych

• 4 warstwy

• skóra powiek

  • cienka

  • ściśle złączona z tarczką, luźno z resztą

• m. okrężny oka – cz. powiekowa

• tarczka – tarsus

  • zbita tkanka łączna

  • nadaje kształt i zawiera gruczoły łojowe

  • tarczka górna jest dwa razy wyższa niż dolna

  • boczne i przyśrodkowe końce tarczek przyczepiają się do brzegów oczodołu

    • więzadło powiekowe boczne i przyśrodkowe – lig. palpebrale laterale et mediale

  • gruczoły tarczkowe, o charakterze łojowym

  • mm. tarczkowe górny i dolny – przyczyniają się do rozwarcia szpary powiek

• spojówka – conjunctiva

• Unaczynienie

  • tt. powiekowe przyśrodkowe górna i dolna (od t. czołowej)

  • tt. powiekowe boczne górna i dolna (od t. łzowej)

  • łuki powiekowe górny i dolny

  • żż. uchodzą do ż. nosowo-czołowej (przyśrodkowo) i ż. łzowej (bocznie)

  • naczynia chłonne

    • bocznie – do węzłów przyuszniczych

    • przyśrodkowo – do węzłów podżuchwowych

• Unerwienie

  • czuciowo

    • powieka górna

      • n. nadoczodołowy

    • powieka górna

      • g. n. podoczodołowego

    • kąt przyśrodkowy

      • n. nadbloczkowy

      • n. podbloczkowy

    • kąt boczny

      • n. łzowy

SPOJÓWKA – conjunctiva

• błona śluzowa, wyścielajaca przednią powierzchnie gałki ocznej i tylną powierzchnie powiek

• 3 części

  • spojówka powiek – tunica conjunctiva palpebrarum

    • na tylnej powierzchni powiek

  • spojówka gałki ocznej – tunica conjunctiva bulbi

    • pokrywa twardówkę, aż do rąbka rogówki po czym przechodzi w nabłonek rogówki

  • sklepienie spojówki górne i dolne – fornir conjunctivae superior et interior

    • przejście spojówki powiek w spojówkę gałki ocznej

• Unaczynienie

  • gg. powiekowych łuków tętniczych

    • tt. spojówkowe tylne

  • tt. rzęskowe przednie

    • tt. spojówkowe przednie

  • żż. towarzysza tętnicom

  • chłonka odpływa tak jak z powiek

• Unerwienie

  • spojówka górna – gg. V1

  • spojówka dolna – gg. V2

NARZĄD ŁZOWY – apparatus lacrimalis

Składa się z 4 cześci:

• gruczoł łzowy

• kanaliki łzowe

• woreczek łzowy

• przewód nosowo-łzowy

Gruczoł łzowy – glandula lacrimalis

• w górno-bocznej okolicy oczodołu

• ma 2 części:

  • oczodołowa

    • w dole gruczołu łzowego

  • powiekowa

    • przylega do górnego sklepienia spojówki i bocznego kąta oka

• przewodziki odprowadzające – ductuli excretorii

  • 10-12

  • ujścia znajdują się w górno-bocznej części górnego sklepienia spojówki

• gruczoł cewkowy

• wysłany dwuwarstwowym nabłonkiem walcowatym

• występują gruczoły łzowe dodatkowe

• Unaczynienie

  • t. łzowa

  • gg. oczodołowe t. podoczodołowej

  • krew uchodzi do ż. ocznej górnej

• Unerwienie

  • czuciowo – n. łzowy

  • przywspółczulnie – n. skalisty większy, zwój skrzydłowo-podniebienny, n. jarzmowy, zespolenia z n. łzowym

  • współczulnie – zwój szyjny górny pnia współczulnego

Kanaliki łzowe – canaliculi lacrimales

• drogi łzowe:

  • punkty łzowe na brodawkach łzowych

  • kanaliki łzowe górny i dolny

  • bańka kanalika łzowego

  • uchodzą do woreczka łzowego

Woreczek łzowy – saccus lacrimalis

• leży w dole woreczka łzowego

• oddzielony od oczodołu przegrodą oczodołową

Przewód nosowo-łzowy

• przedłużenie woreczka łzowego

• 15 mm długości

• ujście prowadzi do przewodu nosowego dolnego

MIĘŚNIE GAŁKI OCZNEJ

• 6 mięśni

  • 4 proste

    • m. prosty przyśrodkowy

    • m. prosty boczny

    • m. prosty górny

    • m. prosty dolny

  • 2 skośne

    • m. skośny górny

    • m. skośny dolny

• wykonują ruchy obrotowe, a gałka oczna nie zmienia miejsca położenia

• wszystkie (oprócz m. skośnego dolnego) rozpoczynają się w pierścieniu ścięgnistym

• kierują się rozbieżnie ku równikowi gałki ocznej, tworząc lejek mięśniowy, w którego osi przebiega n. wzrokowy

• końcowe przyczepy znajdują się na twardówce

  • przed równikiem – przyczepy mm. prostych

  • za równikiem – przyczepy mm. skośnych

• Czynność

  • m. prosty przyśrodkowy i boczny – obracają gałkę dokoła osi pionowej

  • m. prosty górny i dolny – podnoszą i obniżają biegun przedni, działanie przywodzące i odwodzące

  • mm. skośne – obracają gałkę bocznie i przyśrodkowo

• Unaczynienie

  • t. oczna

• Unerwienie

  • ruchowo – n. okoruchowy, n. odwodzący, n. bloczkowy

  • czuciowo – n. oczny

• Inne mm. oczodołu

  • m. dźwigacz powieki górnej

  • m. oczodołowy

ZAWARTOŚĆ OCZODOŁU

• gałka oczna

• mięsnie gałki ocznej

• narząd łzowy

• okostna

• przegroda oczodołowa

• pochewka gałki ocznej

• powięzie mięśniowe

• ciało tłuszczowe