Wy��czniki niskonapi�ciowe pr�du przemiennego
Wykład 7:
� Copyright by Wieslaw Nowak, Kraków 2002 1. Uk�ady gaszeniowe
wy��cznikŁw nN
. Uk dy sz ni y znik n ...................
. .Uk dy n t yd u h ....................
. .Uk dy p ytk ..........................................
y znik h n st s n s d r dz uk -
d sz ni y h
. r y yk n ni y znik n ..................... 4
" n t yd u h  y znik h pr du
. y zniki r ni z ....................................
st r z y znik h uni rs lny h (pr du
4. r try zn i n y znik n ............
st i prz i nn
" p ytk  tylk y znik h pr du
. h niz y n p d y znik ..................
prz i nn
. . p d ..........................................................
. . yz l z ..............................................
. . rzyk d n p du y znik .....................
1.1. Uk�ady magnetowydmuchowe
runki z sz ni uku pr du st st by
" h r kt rystyk uku l p y
h r kt rystyki z n trzn b du  rysun k .
y . . . r k z k r t
usi by i sp ni n ni r n
> E - / . /
dzi  n pi i uku E  s z sil b d
kt ry p li si uk  pr d b dzi 
r zyst n b du
pi i uku n przybli niu prz dst i k
(p trz yk d nr
= + Kl / . /
"
dzi Ł  su sp dk przy l ktr d y h K 
r di nt (n t ni p l l ktry zn k lu ni
uk l  d u k lu ny uk
str. 2/11/W7
pr kty zr st n pi i uku r liz ny st rysunku . prz dst i n szki k ry sz ni -
prz z y znik pr du st . Uz ni l ktr -
n su yd u h z n st n st
" yd u ni uku
b d pr d y. p tyk n s r ni r z i z ni z
" z i ksz ni r di ntu K
d uz ni i yd u h y i  z s
 n d ni uk i du pr dk i ( uk
dn z ni h st z n n st dru i st
p rusz y si z zn zn pr dk i n
z n prz z s uk dyni p d z s y z ni
l ktr d h bi nik y h h dny
pr du.
p i trzu st silni h dz ny  r di nt
zr st
 pr dz ni uku d k ry sz ni
yk n n z t ri u iz l y n du
prz dn i i pln
Dl uzysk ni p y szy h f kt st su si y-
d u h n ty zny  rysun k .
" k n uk y (d z pr d zn du si
pr st p d y d ni p lu n ty zny B
y ny prz z uz ni (b u i sz z n n
rdz niu n ty zny (
" dp i dni r zk d p l n ty zn
z p ni n bi unniki (
" n uk dzi si dn stk
�
= B / . /
4Ą
y . . . K r z y z k r t
tyk r y tyk r y 4 l ktr y
k r z k 7 z
k k ry I - IV zy l k
skut zni szy r dki d uzysk ni zr stu
r di ntu uku st pr dz ni uku d k ry
sz ni . uk pi r sz f zi p li si p z
k r dzi n bi r du pr dk i n st pni
st pr dz ny p i dzy i nki k ry. y -
znik h n s st s n k ry sz ni
" sk sz z lin  rysun k .4
y . . . Z z k t y -
" z p prz zny i prz r d i iz l y ny i 
r z z k
rysun k .
k l ktry z y
i nki k r sz ni y h yk ny n s z
t ri
By p n dt ni ki dy r z i z ni k r
kt ry h p l n ty zn st yt rz n z b " iz l y ny h
r d . y ny ki run k si y yst pu z s " du prz dn i i pln  np. zb st -
tylk przy dny ki runku pr du y z n . nt tl nki lu iniu krz i ny yrk nu
k rdi ryty itp.
str. 3/11/W7
y . .4. K ry z k z z l
y r t y l ry t
k l ktry z y z l y z k ry
k
y . . . Il tr k t r k t -
r y k r rz k
1.2. Uk�ady p�ytkowe
y znik h pr du prz i nn st su si
sz ni uku k r h z p prz zny i
prz r d i t l y i (p ytk i  rysun k . .
y . . . K r z rz z y rz r
z l y y
k l ktry z y rz r y z l y l ktr y
k
y . .7. K r z rz z y rz r
B rdz ist tn dl pr y k ry  z u i n z s
t l y
uk y r z zu y i styk  st pi r sz f z
tyk r y tyk r y ytk 4 k
p l ni si uku b zp r dni p utr i sty zn i
styk . Istni p n ini ln d u uku ( &
k rz sz ni p ytk
 z l ni d kszt tu i t ri u styk przy
kt r uk z zyn si p rusz  rysun k . . rzy
" t l p ytki ( i dzi n lub st l s
d u i ni sz d ini ln uk p li si st -
u i sz z n pr st p dl si uku
n rni  dp i d t u p sk z prz bi u
" uk pr dz ny p i dzy p ytki ul
n pi i uku n rysunku . . kr ni z su p l ni
p dzi i n sz r uk kr tki h
si uku st n rn uzysku si np. prz z
" dbi r i p z uk dby si prz z p ytki
p i ksz ni pr dk i styku ru h znik .
" p prz iu pr du prz z z r ytrzy
p r tn k n u p uk st su
ytrzy i p sz z lny h prz r p i dzy
p ytk i
str. 4/11/W7
zp tru z isk yst pu k rz n ytki st s n k r h sz ni y h p inny
r zr ni trzy k l n f zy p ni uku  rysun k i t ki kszt ty by z p ni k dy przy-
. p dku li i p ry r dyn i zn d
str ny i uku. n dt ist tn zn z ni dl
" st n prz d i uku i dzy p ytki
f zy (rysun k . ukszt t ni p yt k
" nt i uku prz strz p i dzy
p sz zy ni uku
p ytk i
" p dzi uku n sz r uk kr tki h p l y h " przyp dku p yt k pr sty h (rysun k . li
si p i dzy p ytk i ni kt r uki przyspi sz st sunku d inny h
z s ni kt r uki yniku ddzi y
p tl h b d h n
" z st s ni p yt k kszt i lit ry p z l
unikn p y sz st nu
2. Formy wykonania
wy��cznikŁw nN
y zniki pr du prz i nn n n p dzi li
n d i rupy k nstruk y n
" y zniki bud y t rt - rysun k .
" y zniki bud y z kni t (z i z y zniki
k p kt  rysun k .
y zniki bud y t rt s pr duk n dl
p n prz dzi u pr d
y . . . zy l k k rz ytk
" pr d zn i n y d A
" pr d r ni zny y z lny d kA
y zniki k p kt
" szystki z i y znik s s ni t bud
iz l y n
" bi uny s d k dni d si bi ddzi l n
prz r d i iz l y ny i
" k nstruk st b rdz z rt i k n i zn z
z l du n z n b t bs u st
hr ni n prz d dzi ni uku i r z rz ny h
z (p z st i si dyni t ry iz l y n
" pr duk n dl r ni z n prz dzi u
pr d
pr d zn i n y d k. A
pr d r ni zny y z lny d kA
y zniki z z l du n sp s b ni
by yk n niu
" st n rny
" tyk y
" ysu ny
rzyk d y zniki pr du prz i nn n
prz dst i rysunki .  . .
y . . . ytk t k r z y
r l r V
str. 5/11/W7
 p dst li n
 r i styku ru h
 ypr sk iz l y n
4  d ln szyn przy z
 rn szyn przy z
 r i styku ni ru h
 spr yn styk
 z styk ny
 z styk p lny
 k r sz ni
 p ytki st l
 yz l z l ktr n s y
 z k
4  n p d y
 n p d r zny sk k y
 d i ni n p du r zn
 n st i ni yz l z
 k yz l y
 br tu styku ni ru h
 i n n p d
y . . . rz kr rz z y z k
r l y t rt ty A -
( V 4 & A r y z l y kA
r k A A
 z styk
 k r sz ni
 n p d
4  yz l z l ktr n s y
y . . . rz kr rz z y z k k kt y
str. 6/11/W7
y . . . y z k y t rt ty A -
y . .4. y z k y t rt ty ( &
( V 4 & A r y z l y kA r - A r y z y r z y kA yk
k A A yk t r y y ( y z k zy y t
r zk r z rzy k y z y k k tyk k r rz
k t z yz l z z r 4 y z k rzy k t r z 4 k k
z k zy k r k z r z k r y rzy k z yk
l ktr y 7 ty z k r z y z z r r z 7 rzy k
l ktr rz k k r z yk l ktry z z z rz -
yz l z y k k ty- t tyk z z z k tyk y
k l t z k t r zy
y . . . y z k ty t r t ( V y . . . y z k k kt y ty L ( V
& A r y z l y r z y kA A r y z l y r z y kA r y rl
r
r y rl r
rzy k y z y rzy k z z y kl z l k y zy  ty  y ty  t t 4
l k rz r z z l y r y l z k z 7 l k kl z t  y z y
k r y y z k ( zy zy k k k y z k l k
k r y z y y z k l k k k zy  ty  y ty  t t k k
t r y k k t y z k 4 z z z z k r k y
str. 7/11/W7
r ni z ni pr du n st pu prz z tr ni
3. Wy��czniki ograniczaj�ce
b rdz kr tki z si p p st niu z r i du y h
r zyst n i
uku p i dzy r z h dz y i si styk i
y zniki r ni z zn du z st s ni
" p d p y dzi ni b rdz szybki h
dzi
l ktr n s t i r y h z i z ny h
" pr dy z r i si b rdz du rt i
b zp r dni z styk i ru h y i
(n p y kA  k szt z inst l ni
" skut k drzutu l ktr dyn i zn styk
kl sy zn y znik by by zn zny
uku p st s bny h l nt h tz .
" pr dy z r i si b rdz du rt i
r ni znik h dzi y h n p d bn
przy dn z ni ni du y h rt i h pr d
z s dzi k b zpi zniki
r b zy h (np. dp y y d h dz b zp r dni
z ny h r zdzi lni  z inst l ni
y zniki n l d rupy przy t n zy
kl sy zn y znik dp i dni
y z k r z y z d rupy b
ytrzy i z r i st z s
y z k z z y . y zniki d b zpi -
ni k n i zn
z n ysz y pr kty zn z kspl t i.
" z st s ni b zpi znik p y szy h
sytu h st ni l
rysunku . prz dst i n z s d dzi ni y -
znik z rupy
y zniki r ni z dzi b rdz kr tki
z si ( s ni d pusz z d si ni i prz z
" z przyspi sz ni drzutu styk yniku
pr d y z ny rt i ud r  rysun k . .
ddzi y ni n styk ru h y l ktr n su
(rysun k . prz z kt ry prz p y pr d
z r i y
" z przyspi sz ni drzutu styk yniku
p tl ukszt t ni t ru pr d
(rysun k . b  r z i z ni t st st s n
y znik h i kszy h p r tr h
z ni y h
y . . . rz r y z k
r z y
z l r k
r r y z y r r z y
t pi r ni z ni st h r kt ryz ny prz z
sp zynnik r ni z ni
y . . . t y rzy z t r tyk y-
z k r z y k z l ktr -
k = / . /
tl k zt t t r r
tyk r y tyk r y z r
l ktr r tyk r z
dzi  pr d z r i y ud r y sp dzi ny
l ktr
rt pr du r ni z n .
id k y znik r ni z yk n niu
k p kt y prz dst i rysun k . i . .
str. 8/11/W7
4. Parametry znamionowe 5. Mechanizmy nap�dowe
wy��cznikŁw nN wy��cznikŁw
D p dst y h p r tr zn i n y h h niz n p d y st z i y znik
y znik nisk n pi i y h z li z y ( lni znik kt ry
" pr d zn i n y I " n d i y ru h z i ru h
" n pi i zn i n z ni y znik
" n pi i zn i n iz l i " utrzy z ru h p ni h
" li zb bi un ( p p 4p dp i d y st n t r i lub z kni i
" pr d zn i n y z rt bi un y znik
" pr d y z lny r ni zy I  kr l ny dl
dp i dni n pi i zn i n h niz n p d y st t i h niz
z ni s u y d prz st i ni styk ru h y h p -
" pr d y z lny kspl t y ny I  kr l ny dl ni ust l n .
dp i dni n pi i zn i n
h niz i n p d y y znik n
z ni przy zy I d" I r z
yr ni ln i n st pu z i sk d
zn r liz n rt i st sunku I / I
" n p d  s u y d prz t rz ni z n trzn
n r ii n p d (d pr dz n d
k t ri u ytk ni A k t ri u ytk ni B
h niz u n p d z z n trz n r i
( y zniki ni prz zn z n ( y znik prz zn z n d
d s l kty n sp dzi - s l kty n sp dzi ni
h ni zn s u b zp r dni d
ni z inny i sz r y i z inny i sz r y i z b z-
prz st i ni styk
z b zpi z ni i z r i y- pi z ni i z r i y i p
" z s bnik n r ii z r tn  s u y d yt rz ni
i p str ni b i ni t . str ni b i ni t . y -
si y z r tn t . si y n trzn y znik
y zniki b z z ki zniki z z k z s
z s
prz zn z n d prz st i ni styk
ru h y h ki runku prz i ny d ki runku
n d n prz z si n p d n z i st
ni spr yn
" prz k dni  s u y d prz n sz ni n styki
ru h ru hu z i p rusz y h si n p du
lub z s bnik n r ii z r tn
" z k  s u y d utrzy y ni st ni
" kr tk tr y pr d ytrzy y ny I  h r kt -
z kni i y znik br sil z r tn
ryzu i pln ytrzy z r i i p ini n
" yz l z  s u d st r ni znik
by p d ny dl z su tr ni pr du e" s
pr d t n p ini n by ni ni szy ni
y zniki by yp s n szystki lub
ni kt r y i ni n y l nty.
I I
5.1. Nap�d
d" A I lub kA ( i ksz z
ty h rt i
y znik h n p d s u y n z i d z y-
A kA
k ni y znik . t r i y znik n st pu p d
p y n r ii z r dz n z s bniku n r ii
" pr d zn i n y z z lny I  ksy ln
z r tn .
rt h il pr du sp dzi n kt r
by z z n przy zn i n y n pi iu
przyp dk y znik ys k n pi i y h
z ni y
n p d st n i n s bny l nt. z st
" n pi i zn i n ud r ytrzy y n
istni li z st s ni d t s
y znik r ny h n p d . n dt bi uny
" z s z z ni i y z ni
y znik i d n sp lny n p d lub trzy
" tr h ni zn i l ktry zn  li zb ykli
ni z l n n p dy indy idu ln .
z dzi
Kl syfik n p d prz dst i t b l . .
str. 9/11/W7
T . . . Kl y k z k
!A
maszynowy
r�czny
r d n r ii n p d t
r d n r ii n p d
n r i inn ni i i ni
i ni ludzki
ludzki h
bezpoęredni bezpoęredni poęredni
z n trzn n r i n p d z n trzn n r i n p d z n trzn n r i n p d
t prz n z n b z t prz n z n b z t prz n z n z
p r dni t z bnik n r ii p r dni t z bnik n r ii p r dni t z bnik n r ii
poęredni
z n trzn n r i n p d
silnikowy
t prz n z n z skokowy zasobnikowy
p r dni t z bnik n r ii prz t rniki n r ii n p -
n r i z r - n r i z r -
d t ilnik l ktr zn
dz n z bniku dz n z bniku
pi r z t - n r ii b
diu ru hu n p du z l n p
z t z n- d lni d u i
elektromagnesowy
ni z l n z i
prz t rniki n r ii n p -
n t pn
d t l ktr n
t diu t ru hu
pneumatyczny
spr��ynowy
n r i n p d d t r z n
n r i r dz n t
t p t i pr n
n pi t pr ni
p i trz
skokowy zasobnikowy ci��arowy
n r i z r - n r i z r - n r i r dz n t
dz n z bniku dz n z bniku p dni i n i rz
pi r z t - n r ii b
diu ru hu n p du z l n p
z t z n- d lni d u i
bezw�adnoęciowy
ni z l n z i
n r i r dz n t
n t pn
h iru h
t diu t ru hu
spr��ynowy
pneumatyczny
n r i r dz n t
n r i r dz n t
n pi t pr ni
pr n zi
ci��arowy
n r i r dz n t
p dni i n i rz
str. 10/11/W7
y znik h p sz hni st su si n p dy
5.3. Przyk�ad nap�du wy��cznika
z s bnik kt ry h z s bnik n r ii st n i
spr yn n pin n r zni l ktr n s lub
rysunku . prz dst i n z s d dzi ni
silniki l ktry zny r z b zp r dni n p dy
n p du p r dni z s bnik .
pn u ty zn .
y znik h ys k n pi i y h st s ni
n p d r zny h b zp r dni h st z br ni n .
i ki dy y znik h pn u ty zny h z h dzi
z isk d r tn  spr n p i trz t i r styki.
u h z yk y st z s y ny prz z
spr yny z s bnik n r ii z r tn  b i
przyp dku br ku spr n p i trz ni n
t i r y znik dy uk ni b dzi by
z s z sz ny.
5.2. Wyzwalacze
yz l z st l nt y znik kt ry p d
p y kr l n z i ny d n i lk i fizy zn
p du n dr dz h ni zn yz l ni n r ii
n r dz n z s bniku n r ii.
yz l z dzi l si n
" z b zpi z ni  u i sz z n s b dzi
y . . . Z z r
z b zpi z ny prz z y znik i dzi p d
z k t z r y
p y ni p d n z i ny n pi i lub pr du
rzy t y z z t
yz l z t ni usz st n i yp s ni
z k y z k t t r
y znik b i st n i l nt
y z k
z b zpi z ni
r y z k r z r t ( t r
" p ni z  u i sz z n s b dzi
y z k 4 rz t r z
z sil ny prz z p ni z r d n r ii lub
7 r y z k r
prz k dniki i dzi p d p y kr l ny h
(z yk r
z i n pr du i n pi i y ny h prz z
dzi ni znik p ni z lub prz k nik
rysunku . n p d st st ni uzbr ny .
yz l z p ni z u li i
y znik st t rty h niz przy t ny
d z yk ni .
" zd ln st r ni y znik
" r liz ni hr ny bi kt
rz bi z yk ni st n st pu y
l ktr n r ty zny h kt r przyp dku
z k usz by d z n d r d z sil ni
" z lni ni z p dki
" t r z br si p d p y si y spr yny
yz l z p ni z dzi l si n
z yk pr
" r n z ni n p d y br si r ni
" n pi i zr st  dzi p d p y
pr z yk styki y znik
n pi i p i si n i h z isk h
" ty s y z si n pin n st spr yn
" n pi i z nik  dzi p d p y
z s bnik n r ii z r tn k szt n r ii
z niku n pi i n i h z isk h
spr yny z s bnik n r ii n p du kt r z st
" pr d zr st  dzi p d p y pr du
k i i u lni n
p i si i h uz ni h
" z p dk (kt r p ni r l z k ni p z l n
br t t r zy
" n p d si sytu prz dst i n n rysunku
. .b
str. 11/11/W7
Z k l i prz bi y z ni st n st pu y
" z lni ni z p dki
" n st pu br t t r zy kt r k u pi r si
yst p
" dn z ni n st pu z ni prz ubu 4
prz z spr yn br i i n d
u p ni dp i d st n i t r i
y znik  rysun k .
lu p n n uzbr ni n p du i przy t -
ni d pr y n l y
" br i t r z t k by z p ni k n
rysunku .
" z si t ru hu z st n pi t spr yn
prz ub 4 st ypr st ny
" zbr ni spr yny dby si prz z br t u
ki runku prz i ni d ru hu sk z k z r
przyp dku n p du z s bnik pr s zbr -
ni tr n t kilk dzi si t s kund. ynik
z t z s dni z k ns k n d z pr -
kt ni i yk n ni n p du y znik kt ry
by by przyst s ny d sp pr y z ut tyk
Z.