Zjazd nr 6 i 7. Opracowanie i
Zjazd nr 6 i 7. Opracowanie i
interpretacja wyników zło\
onych skal
interpretacja wyników zło\
onych skal
na przykładzie Baterii Testów APIS
na przykładzie Baterii Testów APIS
na przykładzie Baterii Testów APIS
na przykładzie Baterii Testów APIS
Justyna Rozmysłowska
Wersje Baterii Testów APIS
Wersje Baterii Testów APIS
APIS-P(R)  wersja łatwiejsza, przeznaczona do badania
młodzie\
y kończącej szkołę podstawową i rozpoczynającej
naukę w szkołach ponadpodstawowych (normy: VI klasa
szkoły podstawowej  I klasa szkoły ponadgimnazjalnej)
APIS-Z  wersja trudniejsza, przeznaczona do badania
młodzie\
y kończącej szkołę średnią (normy ustalone dla
uczniów III klas szkoły średniej  przed reformą szkolnictwa);
studiującej na uczelniach wy\
szych (normy ustalone na
grupie studentów III roku studiów); osób dorosłych z
wykształceniem średnim lub wy\
szym
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
baterii APIS
baterii APIS
1. APIS jest skalą inteligencji ogólnej
ć% oznacza to przyjęcie zało\
enia o hierarchicznej
strukturze intelektu (nawiązanie do teorii
Spearmana) istnieje pewna zdolność ogólna
(nazywana  inteligencją ), stanowiąca globalną
dyspozycję poznawczą, będąca podstawą wszelkich
dyspozycję poznawczą, będąca podstawą wszelkich
czynności intelektualnych i odpowiadająca za ich
czynności intelektualnych i odpowiadająca za ich
indywidualne zró\
nicowanie.
ć% metodologiczną konsekwencją tego zało\
enia jest
ujmowanie rezultatu badania w postać wyniku
łącznego
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
baterii APIS
baterii APIS
2. APIS mierzy inteligencję skrystalizowaną
R. B. Cattell:
ć% inteligencja płynna  biologicznie uwarunkowane i jeszcze
nie związane z konkretnymi działaniami mo\
liwości umysłowe,
które mogą być wykorzystywane w rozwiązywaniu
problemów z dowolnego obszaru, odpowiada
spearmanowskiemu  g . Dostarcza informacji o
spearmanowskiemu  g . Dostarcza informacji o
intelektualnym potencjale osoby badanej, pozwalając na ocenę
jej szans rozwojowych przy optymalnej motywacji i
stymulacji środowiskowej
ć% inteligencja skrystalizowana  powstaje w wyniku
inwestowania inteligencji płynnej, określa mo\
liwości z
konkretnych obszarów, ukształtowane pod wpływem
indywidualnych doświadczeń. Dostarcza informacji o
mo\
liwościach rozwoju w realnych warunkach zewnętrznych
i motywacyjnych. Mo\
na ją rozumieć jako sumę posiadanych
przez człowieka zdolności szczegółowych
ć% APIS opiera się zatem na zadaniach  obcią\
onych kulturowo
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
baterii APIS
baterii APIS
3. APIS jest wielowymiarową baterią
ć% bada ró\
ne  obszary aktywności (rozwój inteligencji
skrystalizowanej wymaga inwestowania w rozwój
określonych zdolności kosztem innych)
ć% diagnoza inteligencji skrystalizowanej wymaga zatem
ć% diagnoza inteligencji skrystalizowanej wymaga zatem
badania szerokiego repertuaru zdolności diagnozą
powinny zostać objęte wszystkie główne typy
zdolności
ć% intraindywidualne zró\
nicowanie interpretacja
profilowa
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
baterii APIS
baterii APIS
4. Konstruując APIS uwzględniono 4 typy zdolności:
abstrakcyjno  logiczne, werbalne, wzrokowo 
przestrzenne i społeczne
ć% APIS nie mierzy tzw. zdolności specjalnych (muzycznych,
plastycznych)
ć% zdolności mierzone przez baterię APIS to wewnętrzne
mo\
liwość warunkujące efektywność wykonywania
mo\
liwość warunkujące efektywność wykonywania
określonego rodzaju zadań poznawczych  tak rozumiane
zdolności pośrednio wpływają na efektywność
podejmowanych przez jednostkę działań praktycznych
ć% 4 zdolności mierzone przez APIS zostały wybrane na
podstawie częstości ich występowania w analizach
czynnikowych ró\
nych koncepcji
ć% wyró\
nione zdolności wią\
ą się z zadaniami poznawczymi,
których specyfikę wyznacza 1. określony rodzaj materiału
operacji umysłowych i 2. określony typ operacji
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
baterii APIS
baterii APIS
5. APIS, podobnie jak wszystkie klasyczne skale
inteligencji, mierzy sprawność myślenia
konwergencyjnego
ć% zawsze tylko 1 poprawne rozwiązanie
ć% zadania o charakterze pytań otwartych i
ć% zadania o charakterze pytań otwartych i
zamkniętych
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
Zało\
enia teoretyczne i konstrukcyjne
baterii APIS
baterii APIS
6. Testy APIS są raczej testami  mocy ni\

 szybkości
ć% o wyniku decydują ró\
nice w zakresie mo\
liwości a
nie  tempa pracy
ć% limity czasowe nie premiują szybkości pracy
ć% limity czasowe nie premiują szybkości pracy
wprowadzone ze względów praktycznych
ć% ograniczenie czasowe w przypadku testów
mierzących zdolności werbalne  najbardziej
uzasadnione (płynne u\
ywanie słów)
Zdolności abstrakcyjno-logiczne
Zdolności abstrakcyjno-logiczne
zdolności abstrakcyjno-logiczne to zdolności do
przeprowadzania operacji rozumowania logicznego
(rozumowanie indukcyjne i dedukcyjne) na materiale
abstrakcyjnym (symbole, pojęcia, relacje, sądy, w tym
tak\
e zdolności do operowania liczbami)
TEST CO MIERZY MATERIAA

KLASYFIKACJA zdolność do rozumowania indukcyjnego, semantyczny
polegającego na wykrywaniu relacji (posiadania
cech wspólnych i przynale\
ności do wspólnego
pojęcia nadrzędnego)
PRZEKSZTAA
CENIA rozumowanie przez analogię (rozumowanie liczbowy
LICZB indukcyjne)  dokonywanie prostych
przekształceń na liczbach (dodawanie, dzielenie,
sumowanie, pierwiastkowanie itp.)
Zdolności werbalne
Zdolności werbalne
zdolności werbalne to zdolności warunkujące rozumienie
mowy (znajomość znaczenia słów i reguł językowych) i
czynne posługiwanie się nią (wydobywanie słów z pamięci i
czynną realizację)
TEST CO MIERZY MATERIAA

SYNONIMY znajomość słów (nie bada się znajomości semantyczny
ortografii), w mniejszym stopniu umiejętność
szybkiego wydobywania słów z pamięci -
płynność słowną
NOWE SA
OWA płynność słowna - umiejętność szybkiego semantyczny
wydobywania z pamięci potrzebnych słów (w
mniejszym stopniu znajomość słów)
Zdolności wzrokowo-przestrzenne
Zdolności wzrokowo-przestrzenne
zdolności wzrokowo-przestrzenne to zdolności
warunkujące efektywny przebieg umysłowych
reprezentacji przekształceń fizycznych (a nie logicznych).
Operacje te wykonywane są na materiale konkretnym:
spostrze\
eniowo-wyobra\
eniowym
TEST CO MIERZY MATERIAA

KWADRATY umiejętność dokonywania rotacji spostrze\
eniowo-
wyobra\
eniowej  manipulowania w wyobra\
eniowy
wyobraz
ni elementami dwuwymiarowej
przestrzeni
KLOCKI orientacja w przestrzeni trójwymiarowej, spostrze\
eniowo-
wyobraz
nia przestrzenna wyobra\
eniowy
Zdolności społeczne
Zdolności społeczne
zdolności społeczne to zdolności warunkujące
rozumienie ludzkich zachowań i relacji
interpersonalnych oraz planowanie skutecznych
sposobów oddziaływania na ludzi i na przebieg sytuacji
społecznych
TEST CO MIERZY MATERIAA

ZACHOWANIA znajomość reguł społecznych behawioralny:
werbalny
HISTORYJKI zdolność do trafnego spostrzegania innych behawioralny:
ludzi i rozumienia sytuacji społecznych percepcyjny
Własności psychometryczne APIS
Własności psychometryczne APIS
trudność zadań (stosunek liczby osób, które to zadanie
rozwiązały do ogólnej liczebności grupy)  stopień trudności
zadań w ka\
dym z testów rośnie
trudność testu (stosunek liczby punktów uzyskanych w tym
teście przez wszystkich badanych do maksymalnej liczby
punktów, jakie badani mogli w tym teście osiągnąć)  optymalny
punktów, jakie badani mogli w tym teście osiągnąć)  optymalny
poziom trudności testu wynosi 0,5
rzetelność testów (oszacowana metodą międzypołówkową)
0,56-0,81 (APIS-Z); 0,50-0,90 (APIS-P(R))
rzetelność wyniku ogólnego (oszacowana metodą Mosiera) 0,89-
0,90 (APIS-Z); 0,90-0,94 (APIS-P(R))
stabilność bezwzględna (oszacowana po 1 miesiącu) 0,49-0,83
(poszczególne testy APIS-Z); 0,67-0,86 (wynik ogólny w APIS-Z)
Trafność APIS
Trafność APIS
analiza ró\
nic międzygrupowych (ró\
nice ze
względu na płeć, wiek, typ szkoły ponadgimnazjalnej,
poziom wykształcenia osób badanych)
Wyniki testu APIS a płeć - uczniowie
Wyniki testu APIS a płeć - uczniowie
Wyniki testu APIS a płeć - studenci
Wyniki testu APIS a płeć - studenci
Trafność APIS
Trafność APIS
korelacje z innymi testami do pomiaru
inteligencji płynnej (TMS, r=0,66),
skrystalizowanej (Ogólny Test Klasyfikacyjny,
r=0,76) oraz Testem Znajomości Słów (r=0,68)
trafność diagnostyczna  korelacje wyniku
trafność diagnostyczna  korelacje wyniku
ogólnego z ocenami szkolnymi APIS-P(R)
r=0,49-0,67, APIS-Z r=0,27-0,35 (korelacje
testów z ocenami są ni\
sze)
korelacje wyników APIS-P(R) z wynikami w
skalach lęku-stan r=-0,09-(-)0,23, lęku-cecha
r=-0,09-(-)0,14 i lęku szkolnego r=-0,18-(-)0,25
Trafność APIS
Trafność APIS
wyniki baterii APIS-Z a kierunek studiów
ć% studenci kierunków humanistycznych i
społecznych  najwy\
sze wyniki w czynniku
zdolności werbalnych, najni\
sze w czynniku
zdolności wzrokowo-przestrzennych
zdolności wzrokowo-przestrzennych
ć% studenci kierunków ścisłych, technicznych i
lekarskich  najwy\
sze wyniki w czynniku
zdolności abstrakcyjno-logicznych
ć% studenci kierunków technicznych  najwy\
sze
wyniki w czynniku zdolności wzrokowo-
przestrzenne
Trafność APIS  analizy czynnikowe
Trafność APIS  analizy czynnikowe
3 czynniki wyodrębnione na wynikach 8 testów
ć% czynnik 1 (interpretacja: zdolności  ścisłe  czynnik przestrzenno-
liczbowy): KLOCKI, KWADRATY, PRZEKSZTAA
CENIA LICZB (u
studentów) i HISTORYJKI (u uczniów)
ć% czynnik 2 (interpretacja: werbalny): NOWE SA
OWA i SYNONIMY,
KLASYFIKACJA i PRZEKSZTAA
CENIA LICZB (uczniowie)
ć% czynnik 3: (interpretacja: społeczny): ZACHOWANIA, HISTORYJKI (niski
ładunek), KLASYFIKACJA (u studentów)
ładunek), KLASYFIKACJA (u studentów)
analizy czynnikowe na wynikach testów
ć% ró\
ne struktury czynnikowe w poszczególnych grupach
ć% APIS-Z mierzy inteligencję ogólną
ć% Czynnik zdolności werbalnych (SYNONIMY i NOWE SA
OWA)
ć% Czynnik zdolności wzrokowo-przestrzennych (KWADRATY i
KLOCKI; w grupie os. dorosłych równie\
HISTORYJKI  zaanga\
owanie
zdolności percepcyjnych; PRZEKSZTAA
CENIA LICZB)
ć% Czynnik zdolności logicznych (KLASYFIKACJA)
ć% Czynnik zdolności społecznych (w grupie dorosłych: społeczno-
logicznych)
Analiza skupień
Analiza skupień
Ze względu na zało\
enie, i\
test APIS mierzy 4 typy zdolności,
zało\
ono występowanie 4 typów skupień (wyznaczenie profilów
wyników poprzez wyodrębnienie wśród osób badanych grup
maksymalnie ró\
niących się między sobą)
W grupie uczniów wyodrębnione zostały skupienia, ró\
niące się
między sobą głównie wysokością profilów:
między sobą głównie wysokością profilów:
ć% Skupienie 1: osoby o wynikach przeciętnych we wszystkich
testach
ć% Skupienie 2: osoby o wynikach wysokich we wszystkich testach
ć% Skupienie 3: osoby o wynikach niskich we wszystkich testach
ć% Skupienie 4: osoby o wynikach niskich we wszystkich testach
(szczególnie niskie wyniki w teście KWADRATY)
Analiza skupień (grupa studentów)
Analiza skupień (grupa studentów)
Skupienie 1  osoby, które uzyskały relatywnie wysokie wyniki w
testach KLOCKI, KWADRATY i PRZEKSZTAA
CENIA LICZB, a
relatywnie niskie w testach SYNONIMY, NOWE SA
OWA i
ZACHOWANIA (zdolności wzrokowo-przestrzenne i logiczne
dominują nad werbalnymi)
Skupienie 2  profil wysoki i mało zró\
nicowany (wysokie wyniki
Skupienie 2  profil wysoki i mało zró\
nicowany (wysokie wyniki
we wszystkich testach): osoby wybitne i wszechstronnie uzdolnione
Skupienie 3  osoby, które uzyskały relatywnie wysokie wyniki w
testach SYNONIMY, NOWE SA
OWA i ZACHOWANIA, a
relatywnie niskie w pozostałych (zdolności werbalne i społeczne
przewa\
ają nad wzrokowo-przestrzennymi i liczbowymi)
Skupienie 4  profil niski i mało zró\
nicowany (niskie wyniki we
wszystkich testach)
Zastosowanie APIS
Zastosowanie APIS
test do badań grupowych
selekcja
doradztwo zawodowe
poradnictwo szkolne (APIS-P(R))
poradnictwo szkolne (APIS-P(R))
Obliczanie i interpretacja wyników w
Obliczanie i interpretacja wyników w
Baterii Testów APIS
BateriiTestów APIS
obliczanie wyników surowych w poszczególnych testach baterii
przekształcenie wyników surowych na wyniki przeliczone
ć% cel: sprowadzenie wyników wszystkich testów do jednej 10-punktowej
skali (zakres 0-9 punktów, M=4,5; SD=2)
ć% oddzielne tabele przekształceń wyników dla poszczególnych grup
wiekowych
obliczenie wyniku ogólnego (suma wyników przeliczonych w 8 testach)
obliczenie wyniku ogólnego (suma wyników przeliczonych w 8 testach)
odniesienie wyniku ogólnego do norm stenowych:
ć% 1 sten  wyniki bardzo niskie
ć% 2-3 sten  wyniki niskie
ć% 4 sten  wyniki obni\
one
ć% 5-6 sten  wyniki średnie
ć% 7 sten  wyniki podwy\
szone
ć% 8-9 sten  wyniki wysokie
ć% 10 sten  wyniki bardzo wysokie
Interpretacja wyniku ogólnego
Interpretacja wyniku ogólnego
odniesienie do norm
odniesienie do rozkładu wyników w
określonych grupach, wyodrębnionych ze
względu na płeć, miejsce zamieszkania, typ
szkoły średniej oraz rodzaj uczelni i kierunek
szkoły średniej oraz rodzaj uczelni i kierunek
studiów (podstawą interpretacji są średnie i
odchylenia standardowe  odległość od
średniego wyniku w danej grupie)
odniesienie do rozkładu wyników w badanej
grupie (przy badaniach selekcyjnych)
Interpretacja wyników w poszczególnych
Interpretacja wyników w poszczególnych
testach (analizy profilowe)
testach (analizy profilowe)
zewnętrzny układ odniesienia
ć% średnie i odchylenia standardowe lub wyniki przeliczone
dla poszczególnych testów w ró\
nych grupach uczniów i
studentów
ć% typy konfiguracji wyników (typy profilów), z którymi
ć% typy konfiguracji wyników (typy profilów), z którymi
mo\
na orientacyjnie porównać profil uzyskany przez
osobę badaną (analiza skupień)
wewnętrzny układ odniesienia
ć% analiza ró\
nic między wynikami dwóch testów (w tym
testów wchodzących w ten sam czynnik)
ć% analiza ró\
nic wyniku w teście od średniej profilu
Przykład
Przykład
Uczeń II klasy liceum ogólnokształcącego
PRZEDZIAA

PODTEST WS WP
UFNOŚCI
ZACHOWANIA 4 3 1-5
KWADRATY 7 7 5-9
KWADRATY 7 7 5-9
SYNONIMY 1 3 2-4
KLASYFIKACJA 6 5 4-6
PRZEKSZTAA
CENIA LICZB 7 8 6-9
NOWE SA
OWA 5 4 3-5
KLOCKI 6 6 4-8
HISTORYJKI 7 5 3-7
WYNIK OGÓLNY 41 37-45 (5-7 sten)
Przykład  c.d.
Przykład  c.d.
PRZ
ZACH KW SYN KLAS N SA
KLOC HIST WO
LB
3 7 3 5 8 4 6 5 41
KIERUNEK STUDIÓW
WYNIK
PODTEST
O.B.
HUM SPOA
ŚCIS TECH EKON PRZYR LEK ART
ZACHOWANIA 3 4,9 4,9 4,6 4,2 4,0 4,8 5,0 4,3
ZACHOWANIA 3 4,9 4,9 4,6 4,2 4,0 4,8 5,0 4,3
KWADRATY 7 3,9 4,1 4,5 5,3 4,3 4,3 4,8 4,5
SYNONIMY 3 5,9 4,7 4,3 4,0 4,2 4,2 4,6 4,2
KLASYFIKACJA 5 5,1 4,1 4,9 4,7 4,2 4,9 5,2 3,6
PRZEKSZTAA
CENIA
8 4,2 4,0 5,8 5,7 4,8 4,4 5,2 3,4
LICZB
NOWE SA
OWA 4 5,1 4,9 3,9 4,4 3,9 3,6 4,3 4,7
KLOCKI 6 4,2 4,3 5,4 6,0 5,1 5,0 5,3 4,7
HISTORYJKI 5 4,7 4,4 4,4 4,8 4,3 4,3 4,9 4,4
WYNIK OGÓLNY
41 38,0 35,4 37,8 39,2 34,8 35,4 39,3 33,8
Analiza skupień
Analiza skupień
Skupienie 1  osoby, które uzyskały relatywnie wysokie wyniki w
testach KLOCKI, KWADRATY i PRZEKSZTAA
CENIA LICZB, a
relatywnie niskie w testach SYNONIMY, NOWE SA
OWA i
ZACHOWANIA (zdolności wzrokowo-przestrzenne i logiczne
dominują nad werbalnymi)
Skupienie 2  profil wysoki i mało zró\
nicowany (wysokie wyniki
Skupienie 2  profil wysoki i mało zró\
nicowany (wysokie wyniki
we wszystkich testach): osoby wybitne i wszechstronnie uzdolnione
Skupienie 3  osoby, które uzyskały relatywnie wysokie wyniki w
testach SYNONIMY, NOWE SA
OWA i ZACHOWANIA, a
relatywnie niskie w pozostałych (zdolności werbalne i społeczne
przewa\
ają nad wzrokowo-przestrzennymi i liczbowymi)
Skupienie 4  profil niski i mało zró\
nicowany (niskie wyniki we
wszystkich testach)
Przykład  c.d.
Przykład  c.d.
ZACH 3
KW 7 �!
SYN 3 �!
KLAS 5 �! �! �!
PRZ L 8 �! �! �!
PRZ L 8 �! �! �!
N SA
4 �! �!
KLOC 6 �! �! �! �!
HIST 5 �!
ZACH 3 KW 7 SYN 3 KLAS 5 PRZ L 8 N SA
4 KLOC 6 HIST 5
Przykład  c.d.
Przykład  c.d.
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
ZACH KW SYN KLAS PRZ L N SA
KLOC HIST
ZACH KW SYN KLAS PRZ L N SA
KLOC HIST
wynik w teście średnia profilu: 5,125
Wartość krytyczna ró\
nic między wynikiem
Podtest WP WP-M
w danym teście a średnią profilu
ZACHOWANIA 3 -2,125* 1,60
KWADRATY 7 1,875* 1,50
SYNONIMY 3 -2,125* 1,47
KLASYFIKACJA 5 -0,125 1,41
PRZEK. LICZB 8 2,875* 1,50
NOWE SA
OWA 4 -1,125 1,30
KLOCKI 6 0,875 1,54
HISTORYJKI 5 -0,125 1,83
Wytyczne do przygotowania raportu z
Wytyczne do przygotowania raportu z
badania Baterią Testów APIS
badania Baterią Testów APIS
1. Dane osobowe (inicjały, płeć, wiek, wykształcenie)
2. Cel diagnozy i uzasadnienie wyboru określonej wersji APIS
3. Charakterystyka warunków badania
4. Obserwacja przebiegu wykonania testu i wnioski o nastawieniu
badanego do procedury testowej
5. Wyniki surowe kolejnych podtestów, wyniki przeliczone podtestów,
5. Wyniki surowe kolejnych podtestów, wyniki przeliczone podtestów,
suma wyników przeliczonych, przedziały ufności dla WP i WO
PODTEST WS WP PRZEDZIAA
UFNOŚCI
ZACHOWANIA 4 3 1-5
6. Sten dla wyniku sumarycznego według norm
7. Analiza profilowa uwzględniająca zewnętrzny i wewnętrzny układ
odniesienia (wszystkie mo\
liwe analizy)
8. Interpretacja wyniku (profilowa i funkcjonalna)
9. Podpis