Działanie, budowa, montaż i obsługa

układów klimatyzacji w pojazdach.

Eberspaecher -Sp. z o.o.

Wysogotowo k. Poznania

ul.

Okrężna 17

PL 62 081 Przeźmierowo

Tel. [phone]

Fax [phone]

2

Spis treści

Jednostki miar i przeliczniki

4

1. Bezpieczeństwo

5

1.1. Praca z czynnikami chłodniczymi

5

1.2.

Pierwsza

pomoc

7

Część A: Teoria działania

klimatyzacji

7

2.

Podstawy

termodynamiczne

8

3. Zasada działania

klimatyzacji

8

4. Elementy składowe instalacji klimatyzacyjnej i narzędzia

10

4.1.

Sprężarka

10

4.2.

Skraplacz

11

4.3. Osuszacz

12

4.4. Zawór rozprężny

13

4.5. Parownik

15

4.6. Termostat

15

4.7.

Obwód

elektryczny

16

4.8.

Wyłączniki ciśnieniowe

16

4.9.

Czynniki

chłodnicze

17

4.10. Pojemniki na czynniki chłodnicze

18

4.11. Olej

18

4.12.

Zestaw

manometrów

19

4.13. Zawory serwisowe

20

4.14.

Pompa

próżniowa

21

4.15. Detektory nieszczelności

21

4.16.

Komparator

22

4.17.

Węże i złącza

22

4.18. Paski napędowe

24

4.19. Wsporniki i uchwyty sprężarek

24

5. Freony i ich wpływ na środowisko

25

6. Nowy czynnik chłodniczy

–

R134a

26

Część B: Montaż

instalacji

klimatyzacyjnej

27

7. Ogólny przebieg montażu

i

uruchamiania

instalacji

27

8. Opróżnianie, odwadnianie kontrola szczelności układu 28

8.1. Metoda A – przy użyciu

zestawu

manometrów

28

8.2. Metoda B – przy użyciu stacji

29

8.2.1.

Stacja:

Sprawdzanie

29

8.2.2. Stacja: Obsługa

29

8.3.

Opróżnianie, odwadnianie i kontrola szczelności układu

30

9. Napełnianie układu

31

9.1.

Napełnianie czynnikiem gazowym – metoda A – przy użyciu manometrów

31

9.2.

Napełnianie czynnikiem ciekłym – metoda A – przy użyciu manometrów

31

9.3.

Napełnianie czynnikiem gazowym – metoda B – przy użyciu

stacji

32

9.4.

Napełnianie czynnikiem ciekłym – metoda B - przy użyciu

stacji

32

10. Kontrola układu

i

jego

uruchomienie

33

3

11. Odzysk czynnika

33

11.1. Przy użyciu

stacji

do

odzysku

33

11.2. Odzysk gazu przy użyciu nadciśnienia

33

Część C: Obsługa

instalacji

klimatyzacyjnych

34

12. Obsługa

instalacji

klimatyzacyjnych

34

12.1. Kontrola wstępna

34

12.2.

Obsługa układów

klimatyzacji

35

12.3.

Wymiana

elementów

klimatyzacji

35

12.4. Eksploatacja układu

poza

sezonem 36

4

Jednostki miar i przeliczniki

Jednostki układu SI

Ciśnienie:

Pascal

Pa

Temperatura:

stopień Celsjusza

O

C

Energia/Ciepło:

Dżul

J

Moc:

Wat

W

Prędkość:

metr na sekundę m/s

Przepływ: metr

sześcienny na godzinę

m

3

/h

Ciśnienie

760 mm Hg

= 1 bar

1 Torr

= 1 mmHg

1

A

=

1,013

bar

=

101300Pa

1

A

=

14,7psi

14,7psi absolutne

= 0,0 psig (wskazane)

Temperatura

0

O

C

=

32

O

F

100

O

C

=

212

O

F

O

C

=

5/9(

O

F-32)

O

F

=

9/5

O

C+32

Energia

1 J

= 1055 BTU

1 kWh

= 3,6 x 10

6

J

Moc

1

KM

=

746

W

1 kW

= 1000 W

= 3412 BTU/h

1 W

= 1 J/s

1 ca/s

= 4,18 W

1 cal/s

= 3,97 BTU/h

Prędkość

1 m/s

= 3,28 Ft/s

Przepływ

1 Ft

3

=

0,02832

m

3

1 Cfm

= 1,699 m

3

/h

5

1. Bezpieczeństwo

1.1. Praca z czynnikami chłodniczymi

Cały czas podczas pracy z czynnikami chłodniczymi należy zachować ostrożność.

1. Nosić okulary, rękawice i ubiór ochronny podczas pracy z czynnikiem chłodniczym. Gazy

chłodnicze mogą wywołać odmrożenia skóry lub oczu przy bezpośrednim zetknięciu się
z nimi (w warunkach normalnych, temperatura wrzenia R134a wynosi –30

O

C).

2. Nie

palić w pobliżu czynnika. Czynnik pod wpływem temperatury może rozłożyć się na

trujące gazy.

3. Opróżniać instalację powoli gdyż może ona być pod wysokim ciśnieniem.
4. Nigdy nie prowadzić prac spawalniczych ani mycia przy pomocy pary w pobliżu instalacji

klimatyzacyjnej. Wysoka temperatura może wywołać znaczny wzrost ciśnienia w
układzie i doprowadzić do jego rozszczelnienia lub pęknięcie węża.

5. Zachować ostrożność przy pracy z nieosłoniętymi rdzeniami parowników lub skraplaczy.

Ostre krawędzie blaszek mogą ranić, a ich uszkodzenie obniży wydajność tych
elementów.

6. Nie

przepełniać pojemników na gaz, szczególnie przy odzysku czynnika.

7. Nie

wystawiać pojemników z gazem na bezpośrednie działanie słońca czy innych źródeł

ciepła gdyż spowodowałoby to wzrost ciśnienia wewnątrz i groziłoby rozerwaniem
pojemnika.

8. Stosować tylko czynnik właściwego typu. Nigdy nie mieszać różnych gazów.
9. Jeśli możliwe, pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.
10. Czynniki chłodnicze są bezbarwne. Ich pary są cięższe od powietrza, są nie palne (poza

pewnymi sytuacjami), nie są trujące (chyba, że wejdą w kontakt z otwartym płomieniem),
nie są też korozyjne (chyba, że zetkną się z wodą, co powoduje powstanie silnie żrących
kwasów).

11. Podczas pracy silnika uważać na ruchome części, takie jak koła pasowe, paski

napędowe, wentylatory.

12. Odłączyć akumulator pojazdu przed rozpoczęciem prac.

6

1.2. Pierwsza pomoc

W przypadku dostania się czynnika do oczu należy natychmiast:

!

Przemyć oczy zimną wodą

!! Zgłosić się do lekarza.

Umyć ręce po pracy z gazami chłodniczymi lub olejami. Dłuższy kontakt z tymi substancjami może
wywołać reakcję skórne.

7

Część A: Teoria działania klimatyzacji.

2. Podstawy termodynamiczne.

Klimatyzowanie jest procesem zmiany mikroklimatu wewnątrz pomieszczeń. W pojazdach polega ono
na sterowaniu temperaturą i wilgotnością powietrza we wnętrzu. Termin „klimatyzacja” dotyczy
właściwie zarówno ogrzewania jak i chłodzenia, ale termin „klimatyzator” używa się zazwyczaj w
odniesieniu do urządzeń schładzających powietrze.

1. W

gorące dni kierowca pojazdu chciałby aby w kabinie było chłodno. Nie ma jednak znanego

procesu służącego do wytwarzania zimna. Są jedynie metody odbierania ciepła i jego
przenoszenia.

2. Ciepło zawsze płynie od obiektu o wyższej temperaturze do obiektu o temperaturze niższej,

aż do momentu gdy temperatury obu obiektów się wyrównają. To zjawisko można
obserwować jeśli wrzucimy kostkę lodu do ciepłej wody. Ciepło przepływa do lodu
powodując jego topnienie. W tym czasie woda w naczyniu schładza się. Szybkość topnienia
lodu zależy od temperatury wody na początku. To zjawisko jest podstawą działania urządzeń
chłodzących. Tak długo jak temperatura zimnego przedmiotu jest niższa od temperatury
źródła ciepła, będzie trwać przepływ ciepła i efekt chłodzenia.

3. Temperatura

jest

miarą koncentracji ciepła. Mierzy się ją w

O

C przy pomocy termometrów.

4. Ciepło jest formą energii. Gdy dostarczymy je do jakiegoś obiektu, jego temperatura

wzrośnie (cząsteczki substancji zostają pobudzone do intensywniejszego ruchu). W
pojeździe ciepło może pochodzić z różnych źródeł. Promienie słoneczne padają na dach i
ściany pojazdu, nagrzewając je do temperatury wyższej niż temperatura powietrza. Przy
temperaturze powietrza 20

O

C, temperatura blach nadwozia może dojść do 60

O

C. Światło

wpada też przez okna, nagrzewając wnętrze do wyższej nawet temperatury. Słońce
nagrzewa też jezdnię, która oddaje ciepło w górę. Silnik i układ wydechowy wytwarzają
znaczne ilości ciepła, które przenika do kabiny. Także kierowca i pasażerowie wytwarzają
ciepło. Wszystkie te czynniki wywołują szybki wzrost temperatury we wnętrzu pojazdu.
Latem, może ona łatwo dojść do 45

O

C.

5. Rozróżniamy dwa rodzaje ciepła:

- ciepło właściwe
- ciepło zmiany stanu skupienia

Ciepło właściwe jest tym, które powoduje wzrost temperatury ciała i może być mierzone przy
pomocy termometru.
Ciepło zmiany stanu skupienia jest tym, które powoduje topnienie lub parowanie substancji
bez zmiany temperatury. Wodę można podgrzać do 100

O

C (przy normalnym ciśnieniu).

Następnie ciepło jest zużywane na zamianę cieczy na parę wodną, której temperatura
wynosi nadal 100

O

C. Ciepło potrzebne do zamiany cieczy w gaz jest zwane ciepłem

parowania.

Odbierając ciepło można spowodować odwrócenie tego procesu. Schłodzona para wodna
zamieni się ponownie w ciecz. Ten proces zachodzi, gdy ciepłe i wilgotne powietrze spotyka
zimny obiekt, np. szybę okienną. Para wodna skrapla się na szkle, które odbiera od niej
ciepło.

6. Punkt wrzenia cieczy jest uzależniony od ciśnienia, obniżenie ciśnienia powoduje obniżenie

temperatury wrzenia. Woda podgrzewana w rejonach wysokogórskich (gdzie ciśnienie
powietrza jest niskie) zagotuje się przy temperaturze zbyt niskiej aby ugotować posiłek.
Szybkowar wykorzystuje przeciwne zjawisko, wzrost ciśnienia powoduje podwyższenie
temperatury wrzenia wody; potrawa gotuje się szybciej dzięki wyższej temperaturze.
Wykorzystanie zjawiska zmiany temperatury wrzenia pod wpływem ciśnienia pozwala na
wywołanie kondensacji pary w różnych temperaturach. Gdy ciecz jest podgrzewana i paruje,
powstały gaz odbiera ciepło bez zmiany ciśnienia. Jest on wtedy zwany parą przegrzaną.

7. W

procesach

chłodniczych temperatura i ciśnienie czynnika chłodniczego są dokładnie

kontrolowane, tak aby ciepło mogło być transportowane z wnętrza pojazdu do otoczenia.

8

3. Zasada działania klimatyzacji.

Obieg chłodniczy.

W instalacjach klimatyzacyjnych stosowanych w pojazdach, czynnik chłodniczy krąży pod ciśnieniem
w układzie zawierającym pięć głównych elementów. W tych miejscach czynnik podlega zmianom
ciśnienia i temperatury (p. rys. 1.). Zmiany te są kontrolowane tak aby ciepło było pobierane i
oddawane w określonym czasie i miejscu.

Sprężarka zasysa pod niskim ciśnieniem, chłodny, gazowy czynnik i spręża go. Sprężony i nagrzany
gaz jest tłoczony do skraplacza.

Powietrze z zewnętrz przepływa przez skraplacz i odbiera ciepło od gorącego gazu. W efekcie
następuje spadek temperatury gazowego czynnika i jego skroplenie. Pozostaje on jednak gorący i pod
wysokim ciśnieniem.

Ciekły czynnik przemieszcza się do osuszacza, gdzie usuwane są zanieczyszczenia i wilgoć.
Osuszacz pełni też funkcję zbiornika na czynnik. Ciekły czynnik, nadal pod wysokim ciśnieniem,
przepływa do zaworu rozprężnego. Zawór ten odmierza ilość czynnika wpływającego do parownika.

Po przejściu przez zawór rozprężny, ciśnienie czynnika gwałtownie spada. Spadek ciśnienia
powoduje, że część czynnika odparowuje i odbiera ciepło od reszty czynnika pozostającej w stanie
ciekłym. Temperatura cieczy spada. Tak powstaje mieszanina pary i cieczy o niskiej temperaturze i
niskim ciśnieniu. Wpływa ona do parownika.

Gorące i wilgotne powietrze z wnętrza kabiny pojazdu jest przetłaczane poprzez parownik oraz przez
dmuchawę. Ponieważ czynnik jest chłodniejszy od powietrza, absorbuje od niego ciepło. Schłodzone
w ten sposób powietrze jest wtłaczane do wnętrza kabiny. Nadmiar wilgoci w powietrzu wykrapla się w
parowniku i spływa na dno obudowy, skąd jest odprowadzany na zewnątrz.

Cykl zostaje zamknięty gdy podgrzany(ale nie gorący) i będący pod niskim ciśnieniem gaz zostanie
ponownie zassany do sprężarki.

9

10

4. Elementy składowe instalacji klimatyzacyjnej i narzędzia

Po przedstawieniu ogólnych zasad działania klimatyzacji przyjrzymy się dokładniej poszczególnym
elementom składowym. Zrozumienie tego jak działają i ze sobą współpracują pozwoli w
rozwiązywaniu problemów, które mogą wystąpić w trakcie eksploatacji.

4.1. Sprężarka

Sprężarka jest pompą, która wymusza obieg chłodniczy. Oddziela części układu będące pod wysokim
i niskim ciśnieniem. Spręża czynnik powracający z parownika (strona niskiego ciśnienia) podnosząc
jego ciśnienie i temperaturę dużo powyżej temperatury powietrza otoczenia.

Aby wytworzyć wysokie ciśnienie, tłoki sprężarki zasysają czynnik poprzez zawory płytkowe i
wypychają go przez zawór wylotowy. Gdy tłok cofa się, zawór ssący jest otwarty i pozwala czynnikowi
wpłynąć do cylindra. Podczas suwu sprężania, czynnik jest przetłaczany przez zawór wylotowy, który
oddziela wysokociśnieniową część układu od niskociśnieniowej. Sprężarka jest napędzana paskiem
od silnika pojazdu w układach ze sprężarką o stałym wydatku. Regulacja pracy układu jest
uzyskiwana poprzez włączanie i wyłączanie sprzęgła sprężarki.

Sprzęgło jest sterowane przez termostat wbudowany w parownik i ustawiany przez kierowcę.
Nastawiona temperatura rdzenia parownika jest regulowana poprzez włączanie i wyłączanie sprzęgła
sprężarki.


UWAGA
Sprężarki i oleje przeznaczone do pracy z czynnikiem R134a są inne niż te do układów pracujących
na czynniku R12. Informacja o czynniku, z którym może współpracować sprężarka jest podana na
tabliczce znamionowej. Użycie niewłaściwego oleju doprowadzi do zatarcia sprężarki lub jej
wadliwego działania.

1 – wał korbowy
2 – krzywka tarczowa
3 – tarcza bierna
4 – tłok z pierścieniem
5 – koło zębate ustalające
6 – łożysko igiełkowe
7 –zawór płytkowy
8 –płytka zaworowa
9 – uszczelka głowicy
10 – głowica
11 - przednia pokrywa
12 – uszczelka
13 – blok cylindrów
14 – korek wlewu oleju
15 – króciec przyłączeniowy
16 – zawór serwisowy

11

W sprężarkach wykorzystuje się sprzęgła z nieruchomą cewką, ponieważ mają one mało części
podlegających zużyciu. Cewka magnetyczna jest przymocowana do korpusu sprężarki a kółko
pasowe jest ułożyskowane na korpusie sprężarki. Tarcza sprzęgła jest zamocowana na wale
sprężarki.

Jeżeli cewka sprzęgła nie jest zasilana prądem elektrycznym, nie wytwarza pola magnetycznego i
kółko pasowe obraca się swobodnie, a tarcza i wał nie poruszają się. Gdy termostat połączy obwód
elektryczny, cewka wytwarza pole magnetyczne, a to przyciąga tarcz sprzęgła do kółka pasowego.
Siła tarcia przenosi moment obrotowy z kółka na tarcz, a tym samym na wał sprężarki. Otwarcie się
termostatu przerywa obwód elektryczny, tarcza sprzęgła cofa się, a wał sprężarki zatrzymuje się.

Sprężarka spręża tylko gaz. Jeśli ciecz dostanie się do sprężarki, zniszczy ją. Sprężarki mogą mieć
przyłącza skierowane ku górze lub ku tyłowi. Dostępna jest też pokrywa osłaniająca sprzęgło przed
kurzem.

4.2. Skraplacz

Do skraplacza wpływa gorący gaz pod wysokim ciśnieniem, a wypływa gorący ciekły czynnik pod
wysokim ciśnieniem. Wewnątrz skraplacza zachodzi proces skraplania gazowego czynnika. Dzieje się
tak, gdyż ciepło zgromadzone w gazie jest oddawane chłodniejszemu otoczeniu. Duża różnica
temperatur, między czynnikiem sprężonym w sprężarce, a otoczeniem wywołuje szybką wymianę
ciepła w skraplaczu.

Skraplanie czynnika jest zmianą stanu skupienia z gazowego na ciekły. Na przebieg tego procesu
wpływ mają ciśnienie czynnika i przepływ powietrza przez skraplacz. Ciśnienie skraplania jest
kontrolowane i ma wpływ na temperaturę skraplania czynnika. Ciśnienie czynnika w skraplaczu
powinno być w przybliżeniu równe ciśnieniu pary nasyconej czynnika w temperaturze o 15

O

C wyższej

niż temperatura powietrza przepływającego przez skraplacz. W poprawnie działającej instalacji,
skraplacz powinien być w dwu trzecich wypełniony gazem, a w jednej trzeciej – ciekłym czynnikiem.
Skraplacze należy montować tak aby wlot znajdował się powyżej wylotu.

1 – tarcza sprzęgła
2 – kółko pasowe
3 – cewka
4 – łożysko
5 –czop łożyska
6 - pokrywa przednia
sprężarki
7 – korpus sprężarki
8 – wał sprężarki

12

Skraplacze zwykle umieszcza się przed chłodnicą silnika pojazdu, a w przypadku pojazdów
poruszających się poza drogami, na dachu. Ważne jest zapewnienie dużego przepływu powietrza
przez skraplacz. Temperatura czynnika w skraplaczu może wahać się od 40

O

C do 77

O

C, a ciśnienie

od ok. 10bar do ok. 20bar. Skraplacze z własnymi wentylatorami mogą być montowane z dala od
wlotu powietrza do chłodnicy (na dachu, pod pojazdem). Wentylator może też służyć do wymuszenia
przepływu powietrza na postoju.

UWAGA
W instalacjach pracujących na czynniku R134a należy stosować skraplacze o większej wydajności.
R134a pracuje też przy wyższych ciśnieniach niż R12.

4.3. Osuszacz

Osuszacz jest bardzo ważną częścią instalacji klimatyzacyjnej. Jest umieszczony za skraplaczem i
odbiera od niego płynny czynnik. Pełni trzy zasadnicze funkcje:

- usuwa

wilgoć z czynnika;

-

odfiltrowuje zanieczyszczenia, krążące wraz z czynnikiem;

-

jest zbiornikiem umożliwiającym zmiany objętości czynnika i ilości ciekłego czynnika.

Gromadzenie ciekłego czynnika jest chwilowe i zależy od chwilowej przepustowości zaworu
rozprężnego.
Wewnątrz osuszacza znajduje się woreczek z substancją higroskopijną zwaną sykatywem. Jest to
ciało stałe o zdolności pochłaniania wilgoci z gazów, cieczy i ciał stałych. Usunięcie wilgoci z układu
jest bardzo ważne gdyż tworzy ona z gazami chłodniczymi kwasy solny, fluorowy i węglowy, które są
silnie żrące. Sykatyw umieszczony jest między dwoma przegrodami pełniącymi też rolę sit. Czasem,
jest on też umieszczony w metalowej siatce lub woreczku ze spilśnionej wełny. Efekt filtrowania
osiągany jest dzięki oddzielnemu sitku na rurce wylotowej.

UWAGA
Czynnik R134a wymaga innej substancji osuszającej niż R12. Dlatego należy zawsze upewnić się,
czy dany osuszacz może być użyty w instalacji napełnionej tym czynnikiem. Jednakże można użyć
osuszaczy dostosowanych do R134a w układach napełnionych R12.

Osuszacze posiadają korki pełniące funkcję bezpieczników. Są one ustawione na temperaturę 100

O

C.

W przypadku pożaru, korek ten zostanie wypchnięty i układ bezpiecznie opróżni się. Podobne do
osuszaczy akumulatory umieszcza się między parownikiem a sprężarką, aby uniemożliwić ciekłemu
czynnikowi dostanie się do sprężarki. Stosuje się je przy tzw. zalanych parownikach.

Skraplacz o przepływie
równoległym

Skraplacz rurkowy

13

Osuszacz należy wymienić gdy:
1. układ był otwarty przez dłuższy czas (np. wskutek pęknięcia węża);
2. wymieniono zawór rozprężny;
3. wskaźnik wilgoci pokazuje wilgoć w układzie;
4. raz na dwa lata, nawet jeśli nie wystąpiły żadne z powyższych okoliczności.

Wskaźnik wilgoci jest normalnie wbudowany w osuszacz , ale może też być częścią oddzielnego
okienka kontrolnego. Wskaźnik zmienia kolor jeżeli w układzie jest wilgoć. Normalnie wskaźnik jest
umieszczony między osuszaczem i zaworem rozprężnym. Zwykle niebieski kolor oznacza brak
wilgoci, a różowy – zanieczyszczenie wilgocią. W wypadku obecności wilgoci w układzie należy
wymienić osuszacz.

4.4. Termostatyczny zawór rozprężny.

Termostatyczny zawór rozprężny kontroluje ilość czynnika wpływającego do parownika. Zawór
rozprężny jest umieszczony w pobliżu wlotu do parownika, a często na samym wlocie. Ogranicza on
przepływ czynnika wywołując w ten sposób spadek ciśnienia. Zawór oddziela zatem niskociśnieniową
część układu od wysokociśnieniowej. Przed zaworem czynnik jest cieczą pod wysokim ciśnieniem, a
za zaworem – cieczą pod niskim ciśnieniem.

Ilość czynnika przepuszczana przez zawór zależy od ilości ciepła odbieranej od otoczenia przez
parownik. Zawór przestawia się samoczynnie od pozycji w pełni otwartej do całkowicie zamkniętej
utrzymując stałe ciepło przegrzania na wylocie z parownika. Zawór jest sterowany zarówno przez
temperaturę mieszka lub termopary i przez ciśnienie cieczy w parowniku. W miarę wzrostu obciążenia
zawór otwiera się szerzej i przepuszcza więcej czynnika. Spadek obciążenia powoduje przymykanie
się zaworu i zmniejszenie przepływu czynnika.

Osuszacz

14

Zawory rozprężne występują zwykle w dwóch odmianach:

- z

regulacją zewnętrzną;

- z

regulacją wewnętrzną.

Ciekły czynnik wprowadzony do parownika, zazwyczaj odparowuje całkowicie przed dotarciem do jego
wylotu. Ponieważ ciekły czynnik paruje w dość niskiej temperaturze, gaz pozostaje zimny nawet gdy
ciecz całkowicie odparuje. Zimny gaz przepływając przez parownik nadal odbiera ciepło i staje się
parą przegrzaną. Oznacza to, że jego temperatura wzrasta powyżej punktu, w którym odparował on
bez zmiany ciśnienia.

UWAGA
Zawory pracujące z czynnikiem R134a zostały zmienione tak aby uzyskiwać tą samą wydajność
chłodniczą co przy R12. Wprowadzono także inne uszczelnienia. Nie wolno stosować zaworów
przeznaczonych do pracy z innym czynnikiem.

Zawór typu L z regulacją zewnętrzną

Zawór typu L z regulacją wewnętrzną

Zawór blokowy z regulacją wewnętrzną

15

Parownik pracujący z czynnikiem R134a o ciśnieniu po stronie ssącej równym 2,00bar miałby
temperaturę cieczy nasyconej równą 0

O

C zależnie od zależności temperatura/ciśnienie. W miarę

odparowywania czynnika i absorpcji przezeń ciepła, jego temperatura wzrasta aż osiągnie na wylocie
5

O

C. Ciepło pochłonięte przez czynnik i dające tą różnicę temperatur jest zwane ciepłem przegrzania.

Wszystkie zawory są regulowane fabrycznie tak aby zapewniały właściwą wielkość ciepła przegrzania,
zależną od typu parownika, z którym współpracują. Ilość ciepła przegrzania pokazuje czy instalacja
jest napełniona właściwą ilością czynnika. Jeśli ciepło przegrzania jest za małe, ciekły gaz może
dostać się do sprężarki, jeśli za duże – nie zostanie osiągnięta maksymalna wydajność.

4.5. Parownik

Parownik działa odwrotnie do skraplacza. Gdy ciekły czynnik pod niskim ciśnieniem wpada do
parownika, wrze i odparowuje. Ciepło parowania jest ciepłem pochłoniętym podczas rozprężania
czynnika w procesie parowania. Część ciekłego czynnika przepływa przez całą długość rurki
parownika i odparowuje w tym czasie. Ponieważ temperatura powietrza omywającego parownik
spada, następuje kondensacja pary wodnej zawartej w powietrzu. Skrapla się ona na zewnętrznych
powierzchniach parownika i spływa w dół jako woda.

Proces wymiany ciepła zależy od różnicy temperatur między powietrzem a czynnikiem chłodniczym.
Im ta różnica jest większa, tym większa jest wymiana ciepła. Stąd wydajność instalacji zależy od
temperatury otoczenia. Niska temperatura powietrza zmniejsza intensywność wymiany ciepła.

Przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym, R134a wrze przy temperaturze –30

O

C a woda zamarza

przy 0

O

C. Dlatego, temperatura parownika musi być kontrolowana aby woda skraplająca się na nim

nie zamarzała i nie zmniejszała przepływu powietrza. Temperatura parownika jest kontrolowana przez
termostat, który włącza i wyłącza sprzęgło sprężarki. Parowniki mają wlot poniżej wylotu.

Parownik obniża temperaturę i wilgotność powietrza zanim wpadnie ono do wnętrza pojazdu.
Chłodzenie pomieszczeń o dużej objętości wymaga dużego przepływu powietrza przez parownik.
Dlatego dmuchawa jest jednym z najważniejszych elementów zespołu parownika. Zasysa ono ciepłe
powietrze i przetłacza przez rdzeń parownika, gdzie odbierane jest od niego ciepło.

4.6. Termostat

Termostat jest urządzeniem, które zależnie od temperatury załącza lub rozłącza wyłącznik
elektryczny. Gdy temperatura jest wyższa od zadanej, styki wyłącznika są zamknięte, gdy temperatura
jest niższa – otwarte. Termostat kontroluje temperaturę powietrza wylatującego z parownika i
zabezpiecza jego rdzeń przed oszronieniem. Większość termostatów posiada skrajne położenie, w
którym styki są otwarte niezależnie od temperatury. Pozwala to na wyłączenie klimatyzacji przy
pomocy termostatu. Termostaty mieszkowe posiadają kapilarę połączoną z mieszkiem i wypełnioną
czynnikiem chłodniczym. Koniec kapilary umieszcza się w rdzeniu parownika, tak aby kontrolować tam
temperaturę. Wzrost temperatury powoduje rozszerzanie się gazu w kapilarze i wzrost ciśnienia w
mieszku. Mieszek zwiększa swoją objętość naciskając na dźwigienkę wyłącznika i tym samym
zamykając obwód elektryczny przy nastawionej temperaturze.

Termostat mechaniczny

16

4.7. Obwód

elektryczny

Obwód elektryczny klimatyzacji jest zasilany z obwodów wyposażenia dodatkowego lub bezpośrednio
z akumulatora. Zasilanie elementów sterujących powinno być włączane wraz z włączeniem zapłonu i,
oczywiście, odbywać się poprzez bezpieczniki.

Regulator dmuchawy może być po prostu przełącznikiem pozwalającym na kilkustopniową regulację
prędkości obrotowej dmuchawy. Włączenie dmuchawy powoduje jednocześnie podanie zasilania na
termostat. Regulacja prędkości dmuchawy nie wpływa na nastawę termostatu.

4.8. Wyłączniki ciśnieniowe

Wyłączniki ciśnieniowe są częścią obwodu elektrycznego i uzależniają pracę układu od ciśnienia
czynnika. W normalnych warunkach pracy wyłączniki są zamknięte i pozwalają na załączenie sprzęgła
elektromagnetycznego. W przypadku nieprawidłowości, nastąpi zmiana ciśnienia w układzie i zadziała
któryś z wyłączników. Jeden z nich otworzy się jeśli ciśnienie spadnie poniżej zadanego, a drugi
otworzy się gdy ciśnienie przekroczy zadaną wartość. Wyłączniki mogą być kasowane ręcznie lub
automatycznie (najczęściej spotykane). Wyłączniki kasowane automatycznie pozwalają systemowi
włączać się i wyłączać aż do wykrycia usterki. W przypadku awarii takiego wyłącznika spowoduje to
brak zabezpieczenia układu.

Wyłączniki ciśnieniowe występują w kilku odmianach: niskociśnieniowe, wysokociśnieniowe,
podwójnego- i potrójnego działania.

- wyłączniki niskociśnieniowe – umieszczane po niskociśnieniowej części układu, otwierają się

przy ciśnieniu niższym niż 0,4 – 0,8bar; chronią układ przed spadkiem ciśnienia wskutek
ucieczki gazu lub zatkania obiegu;

- wyłączniki wysokociśnieniowe - umieszczane po wysokociśnieniowej części układu, otwierają

się przy ciśnieniu wyższym niż 20 – 27bar; chronią układ przed zbyt wysokim ciśnieniem;

- wyłączniki podwójnego działania – połączenie wyłączników nisko- i wysokociśnieniowego;

montowane po wysokociśnieniowej części układu;

- wyłączniki potrójnego działania – oprócz funkcji wyłącznika podwójnego działania, dodatkowo

sterują pracą elektrycznych wentylatorów skraplacza i włączają je przy wzroście ciśnienia.

17

UWAGA
Czynnik R134a ma inne parametry termodynamiczne niż R12. Pracuje on przy niższym „niskim
ciśnieniu” i wyższym „wysokim ciśnieniu”. Wyłączniki przeznaczone od układów pracujących na R134a
mają niższe dolne ciśnienie rozłączenia niż te do instalacji z R12. Także uszczelnienia są inne.

4.9. Czynniki

chłodnicze

Czynniki chłodnicze są głównym medium służącym do transportu ciepła w instalacji klimatyzacyjnej.
Często spotykanym jeszcze czynnikiem jest R12, czyli dwuchlorodwufluorometan (CCl

2

F

2

),

sprzedawany pod różnymi nazwami. Określenie „freon” jest popularną jego nazwą. R12 jest
nietoksyczny, niepalny i nie jest wybuchowy. Jest bardzo trwałym związkiem chemicznym i nie
rozpada się nawet w ekstremalnych warunkach. Jednakże, ulega rozkładowi jeśli wejdzie w kontakt z
wysoką temperaturą – otwartym płomieniem lub jakimś elementem grzejnym. Powstaje wtedy silnie
trujący gaz – fosgen. R12 miesza się łatwo z olejami mineralnymi w normalnych warunkach pracy.

R134a jest zaakceptowanym zamiennikiem R12. Jest to 1,1,1,2-czterofluoroetan (CH

2

FCF

3

) i jest

także sprzedawany pod różnymi nazwami. Popularna nazwa to „KLEA”. W normalnych warunkach jest
nietoksyczny, niepalny i nie jest wybuchowy. Jednak przy pewnych ciśnieniach może tworzyć z
powietrzem palną mieszaninę. W kontakcie z wysoką temperaturą (np. otwarty płomień) rozkłada się
wytwarzając trujący fluorowodór.

18

R22 może być używany do sprawdzania szczelności układów pracujących na R12. Jest to
monochlorodwufluorometan (CHClF

2

). Ma podobne własności do R12, jednakże pracuje przy

wyższych ciśnieniach i temperaturach.

Często spotykane są też inne czynniki, takie jak R11, R113, R114, R502 i R717 (amoniak).

UWAGA
Przy pracy z czynnikami chłodniczymi przestrzegać zasad bezpieczeństwa podanych na początku tej
instrukcji.

4.10. Pojemniki na czynniki chłodnicze.

Pojemniki (butle) na gazy chłodnicze mają różne wielkości. Dostawcy gazów stosują różne oznaczenia
dla różnych gazów, jednak zwykle butle są szare, a rodzaj gazu jest podany albo na tabliczce
identyfikacyjnej lub też zakodowany przy pomocy kolorów. Wszystkie butle są pod ciśnieniem i należy
otwierać je ostrożnie z użyciem odpowiednich zaworów.

Butla powinna mieć podaną tarę, objętość i datę ważności. Pojemność butli zależy od rodzaju
czynnika, odzyskanym czynnikiem można napełniać butlę tylko do 80% pojemności. Pojemniki na
odzyskany gaz są zwykle oznaczone żółtym pasem. Małe jednorazowe butle mają pojemność ok.
10kg i tylko jeden zawór. Przy opróżnianiu butli gazem stawia się ją zaworem ku górze, a przy
pobieraniu z butli ciekłego czynnika - dnem do góry. Większe butle mają dwa zawory – jeden do
poboru gazowego, a drugi do poboru ciekłego czynnika.

4.11. Olej

Olej w układzie jest niezbędny do smarowania sprężarki. Olej miesza się z czynnikiem i krąży z nim po
układzie. Sprężarka jest fabrycznie zalana olejem, ale zawsze należy dodać trochę oleju do układu. Ta
dodatkowa ilość zależy od długości przewodów gazowych. Ilość oleju, którą trzeba dolać można
wyliczyć przy pomocy wzoru:

ilość_oleju_do_dodania_w_ml = (długość_węży_w_m x 14,8) –67,72

Jeżeli w układzie wymieniono któryś zasadniczych elementów, należy także dodać pewną ilość oleju.

skraplacz ok.

30ml

osuszacz ok.

30ml

parownik ok.

90ml

sprężarka zależnie od sprężarki

Używać tylko oleju przeznaczonego do danego czynnika chłodniczego. Nigdy nie używać olejów
silnikowych. Olej należy dolać przez otwór wlewowy przed rozpoczęciem próżniowania lub w jego
trakcie, przy pomocy specjalnej pompki. Używać tylko nowego oleju, ponieważ olej, który miał kontakt
z powietrzem, zaabsorbował z niego wilgoć. Stan oleju można sprawdzić bez otwierania układu. Przy
pomocy specjalnego zestawu można podłączyć się do zaworu serwisowego i sprawdzić zawartość
wilgoci i kwasów w układzie.

UWAGA
Oleje stosowane w układach z R134a są inne niże te przeznaczone do R12.

Oleje do R134a są wytwarzane zwykle przez producentów sprężarek i są bazowane albo na glikolu –
olej PAG (Sanden SP20) lub na estrach. Oleje do czynnika R12 są mineralne (Suniso 5GS). Nie
wolno mieszać olejów, gdyż nie są one z sobą zgodne i wywoła to problemy z funkcjonowaniem
instalacji. Oleje należy przechowywać z dala od kurzu, zanieczyszczeń metalowych, itd.

19

4.12. Zestaw manometrów

Zestaw manometrów jest wykorzystywany do określenia stanu instalacji klimatyzacyjnej. Dlatego,
ważne jest zrozumienie zasady jego działania i metod korzystania z niego.

Zestaw manometrów zwany potocznie „belką” składa się z kolektora z zaworami, wkręconymi weń
manometrami i przyłączami węży. Elementy (manometry, złączki węży serwisowych, itp.) podłączane
do niskociśnieniowej części układu są w kolorze niebieskim, zaś te podłączane do części
wysokociśnieniowej – czerwonym. Kolektor posiada co najmniej trzy przyłącza: niskiego ciśnienia,
wysokiego ciśnienia, do pompy próżniowej lub pojemnika z czynnikiem. Zawory na kolektorze służą do
odcięcia węży serwisowych wraz z manometrami od kanału łączącego wszystkie króćce. Manometry
wskazują ciśnienie w wężach, nawet jeśli zawory na kolektorze są zamknięte.

Przy pomocy manometrów można rozpoznać większość usterek jakie mogą wystąpić w instalacji
klimatyzacyjnej. „Belka” jest też nieodzownym narzędziem podczas napełniania instalacji czynnikiem.
Ręczne zawory pozwalają kontrolować przepływ czynnika podczas napełniania układu, a także
sterować procesem „próżniowania”. Jeżeli na „belce” nie ma wakuometru, podciśnienie powstałe
podczas „próżniowania” odczytuje się na skali jednego z manometrów. Na tarczach manometrów jest
także naniesiona skala temperatur pary nasyconej czynnika dla danego ciśnienia. Odczyt ciśnienia
(temperatury) jest ważny jeśli oba zawory są zamknięte, a układ jest w pełni napełniony.

Nigdy nie otwierać zaworu wysokiego ciśnienia podczas pracy układu klimatyzacji. Gorący i będący
pod wysokim ciśnieniem czynnik, mógłby dostać się do butli i spowodować jej rozerwanie.

„Belka” posiada zazwyczaj króćce ¼”. Węże serwisowe podłącza się prostym końcem do „belki”, zaś
zagiętym końcem do zaworów serwisowych lub szybkozłączek (z tej strony węża w złączce znajduje
się bolec otwierający zawór serwisowy).

UWAGA
Zestaw manometrów wraz z wężami należy używać zawsze do tego samego rodzaju czynnika.

20

4.13. Zawory serwisowe.

W instalacjach klimatyzacyjnych w pobliży sprężarki, zwykle znajdują się dwa zawory serwisowe.
Służą one do opróżniania układu, napełniania go i diagnostyki poprzez pomiar ciśnienia. Zawory te,
jeżeli nie są wykorzystywane, powinny być zawsze osłonięte kapturkami ochronnymi. Zawory nie są
idealnie szczelne, dlatego w kapturkach są dodatkowe O-ringi.
Jeżeli zawory serwisowe nie są umieszczone na sprężarce lub tuż obok niej, to są umiejscowione
gdzieś na wężach. Gdyby ich nie było, napełnienie układu nie byłoby możliwe.

UWAGA
Zawory serwisowe i narzędzia do obsługi układów z czynnikiem R12 są inne niż te dla instalacji z
R134a. Nie są one też zamienne.

W układach z R12 stosuje się zawory serwisowe Schrader’a. Są one zbliżone konstrukcyjnie do
wentyli stosowanych w kołach samochodów.

Zawory serwisowe w układach z R134a są przystosowane do szybkozłączek. Zawór po
niskociśnieniowej stronie ma średnicę 13mm, a ten po stronie wysokociśnieniowej – 16mm.

Szybkozłączki do obsługi instalacji z R134a mają wbudowany zawór zwrotny, który zabezpiecza przed
ucieczką czynnika przy podłączaniu się do zaworu. Złączka niskiego ciśnienia jest w kolorze
niebieskim, a złączka wysokiego ciśnienia – czerwonym.

21

Po założeniu szybkozłączki na zawór, należy otworzyć zawór kręcąc w prawo pokrętłem na
szybkozłączce. Przed jej zdjęciem, należy zawór zamknąć.

4.14. Pompa próżniowa.

Pompa próżniowa jest potrzebna do usunięcia powietrza i wilgoci z układu klimatyzacji. Uzyskuje się
to poprzez znaczne obniżenie ciśnienia w układzie. Przy wysokiej próżni, woda doparowuje i wraz z
resztkami powietrza zostaje odpompowana z instalacji. Do wytworzenia dostatecznie wysokiej próżni
potrzebna jest pompa dwustopniowa o wydajności co najmniej 27l/min, mogąca wytworzyć
podciśnienie co najmniej 2mbar.

Pompa próżniowa jest delikatnym urządzeniem i wymaga odpowiedniej obsługi. Olej w pompie szybko
nasyca się wilgocią i czynnikiem i musi być regularnie wymieniany. Pompy nie należy wyłączać jeśli
jest podłączona do układu (nie jest połączona z atmosferą). Może to spowodować zaciągnięcie
czynnika do pompy, lub na odwrót – oleju z pompy do układu.

UWAGA
Przy pracy z układami napełnionymi R134a, między pompą a układem powinien być włączony
separator oleju i zawór odcinający. Zabezpieczy to przed dostaniem się oleju z pompy do układu.

4.15. Detektory nieszczelności.

Do wykrywania nieszczelności w układach klimatyzacji stosuje się kilka metod:

- palnik

halogenowy

-

woda z mydłem lub specjalny środek w sprayu

- wykrywacze

elektroniczne

- ultrafiolet.

Palnik halogenowy jest to palnik zasilany propanem wyposażony w wąż do wyszukiwania wycieków
czynnika. Jeżeli przez wąż zostanie zassany czynnik chłodniczy to wywoła to zmianę koloru
płomienia. Normalnie płomień jest niebieski, zielony płomień oznacza niewielki wyciek, zaś czerwono-
fioletowy – duży wyciek. Palnika nie należy używać w zamkniętych pomieszczeniach ani w pobliżu
palnych substancji. Należy też unikać wdychania spalin z palnika, gdyż spalany czynnik wytwarza
trujący fosgen.

Znacznie bezpieczniejsze są detektory elektroniczne. Są to małe urządzenia z czujnikiem
umieszczonym na końcu elastycznego ramienia. Wykrywacz reaguje na wyciek czynnika sygnałami
świetlnymi lub dźwiękowymi. Po wykryciu nieszczelności należy odsunąć czujnik od miejsca wycieku i
pozwolić przyrządowi ustabilizować się. W przeciągach wykrycie wycieku może być trudne, ponieważ
wiatr będzie porywał wydostający się czynnik. W trakcie pracy z wykrywaczem, trzymać ręce z dala od
czujnika, gdyż czynnik, który może się na nich znajdować będzie zafałszowywać wyniki pomiarów. Nie
używać wykrywacza w zamkniętych pomieszczeniach, gdzie mogą występować palne gazy.

UWAGA
Nie wszystkie detektory elektroniczne reagują na R134a.

Woda z mydłem lub innym pieniącym się detergentem jest najprostszym sposobem wykrywania
nieszczelności. Wyciek czynnika objawia się jako pęcherzyki mieszaniny wody z detergentem. Metoda
ta jest ostatnio rzadko wykorzystywana. Jej wadą jest utrudniony dostęp do wielu miejsc, w których
mogą wystąpić wycieki i słaba ich widoczność. Jest to jednak dobra metoda przy pracy na wietrze lub
w przeciągach. Jest to też właściwie jedyna metoda poszukiwania nieszczelności jeśli w ramach testu
napełniamy układ gazem obojętnym, jak np. azotem. Są też dostępne specjalne środki w pojemnikach
ciśnieniowych.

22

4.16. Komparator.

Komparator czyli suwak chłodniczy służy do wyznaczania temperatury pary nasyconej dla różnych
czynników. Ciśnienie wybieramy na wewnętrznej ruchomej części suwaka i przesuwamy go aż do
pokrycia się znaków na części ruchomej ze znakami na linii odniesienia. Temperaturę odczytuje się na
skali odpowiadającej danemu czynnikowi. Można też korzystać z suwaka w odwrotnej kolejności i
wybrać temperaturę, a następnie odczytać ciśnienie.
Zamiast suwaka można korzystać też z wykresów temperatura-ciśnienie.

4.17. Węże i złącza

Węże do czynników chłodniczych występują w czterech rozmiarach: #6 (Ø5/16”), #8 (Ø13/32”), #10
(Ø1/2”) i #12 (Ø5/8”). Spotyka się trzy rodzaje węży: zwykłe, laminowane („Galaxy”) i ze zbrojeniem
nylonowym. Do przecinania węży należy używać ostrych noży lub nożyc. Nigdy nie używać piłek lub
innych narzędzi, które dają drobiny materiału, które mogłyby dostać się do wnętrza węża. Przed
założeniem końcówek, należy posmarować węże olejem sprężarkowym. Węże z wewnętrzną
wykładziną należy dobrze posmarować olejem, gdyż podczas nakręcania złączki, można przekręcić
wykładzinę wewnątrz węża i tym samym go zablokować.

W instalacjach klimatyzacyjnych spotyka się dwa rodzaje złączy: płaskie i z uszczelnieniami typu O-
ring. Te pierwsze są często spotykane w instalacjach montowanych fabrycznie, zaś te drugie
zazwyczaj w instalacjach do późniejszego montażu. Końcówki z uszczelnieniami O-ring, występują w
dwóch rodzajach: wkręcane i wciskane. Złączki wkręcane mogą być użyte ponownie, jednak ich
montaż jest trudniejszy i grozi uszkodzeniem węża. Złączki wciskane są jednorazowe, a przed
zsuwaniem się, zabezpieczają je zaciskane okucia. Takie złączki nie mogą być jednak stosowane do
węży z oplotem nylonowym.

UWAGA
Złączki stosowane w instalacjach z R134a są inne od tych stosowanych w instalacjach z R12 i nie są z
nimi zamienne.

Przy użyciu specjalnych obejm możliwe jest tymczasowe zaciśnięcie złączek wciskanych lub użycie
ich do węży z oplotem nylonowym.
Przy skręcaniu połączeń należy poprawnie umieścić O-ring i posmarować go olejem.

23

UWAGA
O-ringi dostosowane do R134a można użyć w instalacjach z R12, ale nie na odwrót.

W celu poprawnego połączenia złączek z O-ringiem należy nasunąć O-ring na rurkę złączki, następnie
wsunąć ją do drugiej części połączenia (zaworu, filtra, parownika, złączki itp.) tak aby O-ring zniknął w
zagłębieniu otworu i dopiero wtedy zacząć skręcać połączenie. Dzięki temu mamy pewność, że O-ring
nie został uszkodzony i połączenie jest szczelne. Na gwinty należy nałożyć klej do gwintów, aby
zabezpieczyć połączenia przed rozkręcaniem się pod wpływem drgań. Złączki i węże należy
przechowywać z zatkanymi końcami, aby wilgoć i inne zanieczyszczenia nie dostały się do wnętrza.
Jeżeli do tego dojdzie, należy przed montażem przedmuchać je azotem (nie sprężonym powietrzem,
które zawiera wilgoć).
Połączenia dokręcać momentem

rozmiar węża

moment

[Nm]

6 15

–

18

8

20 – 25

10

25

–

35

12

32 – 38

24

4.18. Paski napędowe

Do napędu sprężarki najlepiej stosować paski firm Gates, Pirelli lub Dayco, gdyż są one
przystosowane do ciągłej pracy z dużym obciążeniem. Zwykłe paski nie mają takiej rozciągliwości.
Szarpnięcia powstające podczas włączania się sprzęgła sprężarki mogą wywoływać trwałe
rozciągnięcie się lub zrywanie włókien wzmacniających. Paski należy dobierać z uwzględnieniem
kółek z którymi będą współpracować.

Po założeniu paska, naciągnąć go z odpowiednią siłą i sprawdzić jego ułożenie na kółkach. Złe
ułożenie paska lub zbyt silny naciąg będą powodować szybkie zużycie paska i łożysk.

Zwykłe paski klinowe napędzające sprężarki Sanden serii SD naciągać siłą 55kg.

4.19. Wsporniki i uchwyty sprężarek.

Wsporniki sprężarek są bardzo ważną częścią instalacji. Od nich zależy ułożenie i naciąg paska
napędowego sprężarki. Przy montażu należy ściśle przestrzegać dołączonej instrukcji. Wsporniki są
zaprojektowane do konkretnych sprężarek i silników i co za tym idzie, nie są sobą zamienne.

25

5. Freony i ich wpływ na środowisko.

Na wysokości 20 – 40km rozciąga się na powierzchnią Ziemi tzw. „warstwa ozonowa”. Jest to warstwa
atmosfery zawierająca dużą ilość trójatomowego tlenu czyli ozonu. Ma on zdolność do pochłaniania
energii promieniowania ultrafioletowego. Energia niesiona przez to promieniowanie jest zużywana na
rozbicie cząsteczek ozonu na tlen dwuatomowy i wolne atomy tlenu, które następnie ponownie łączą
się ze sobą. promieniowanie ultrafioletowe w dużej ilości jest szkodliwe dla zwierząt i roślin. U zwierząt
wywołuje schorzenia oczu. U ludzi dodatkowo oparzenia skóry i jej nowotwory. Ma też niszczący
wpływ na barwniki, tworzywa sztuczne, gumę, itd.
Związki z rodzaju CFC (freony) uwalniane do atmosfery niszczą warstwę ozonową. Zawierają one
chlor, który reaguje z cząsteczkami ozonu i tlenu powodując przekształcanie się ozonu w tlen
dwuatomowy.
Freony mają też dużą zdolność do absorbowania ciepła i dlatego silnie zwiększają powstawanie
efektu cieplarnianego.
Aby móc porównywać wpływ różnych substancji na środowisko wprowadzono specjalne wskaźniki:
ODP (zdolność niszczenia ozonu) i GWP (zdolność absorpcji ciepła). Wskaźniki te mają dla różnych
substancji wartość od 0 do 10. Dla R12 oba mają wartość 1. Dla porównania dwutlenek węgla ma
ODP=0 a GWP=0,00001. Przeciętny samochód emituje 1kg dwutlenku węgla na trasie 5km. A zatem
uwolnienie 1kg R12 ma taki wpływ na efekt cieplarniany jak przejechanie samochodem 50000km.
Ze względu na tak niszczące działanie freonów, wprowadzono ograniczenia w ich stosowaniu, a w
1995 roku zaprzestano ich produkcji. Spowodowało to wzrost jego ceny i skłoniło użytkowników do
jego odzysku i regeneracji.

26

6. Nowy czynnik chłodniczy – R134a.

Czynnikiem, który zastępuje dotychczas stosowany R12 jest R134a. Jest to związek typu HFC
(wodorofluorowęglik). Nie zawiera on chloru i dzięki temu nie niszczy ozonu. Również jego wpływ na
powstawanie efektu cieplarnianego jest znacznie mniejszy niż freonów.

R134a ma zbliżone własności fizyczne do R12. Jednakże znacznie silniej oddziałuje na materiały z
którymi ma kontakt. Oleje mineralne, stosowane do układów pracujących na R12, nie mieszają się z
R134a. Dlatego opracowano nowe oleje syntetyczne. Bazują one na PAG (polialkiloglikol) lub na
poliestrach. Oleje różnych typów nie mieszają się ze sobą. Producenci sprężarek przeznaczonych do
pracy na R134a stosują różne oleje, należy więc stosować tylko te, które zalecają.

W instalacji klimatyzacyjnej czynnik chłodniczy i olej mają kontakt z elementami wykonanymi z
tworzyw sztucznych czy gumy, tj. uszczelnieniami, o-ringami, wężami. Z tego powodu niezwykle
ważne jest aby elementy te były wykonane z właściwych materiałów. Materiały nieprzystosowane do
kontaktu z danym czynnikiem czy olejem będą doznawać uszkodzeń takich jak pęcznienie, kurczenie
się czy utrata elastyczności. Dlatego materiały przeznaczone do układów pracujących na R12 nie
mogą być użyte do R134a. Większość nowych elastomerów może być wykorzystywana do układów z
oboma typami czynnika. Należy jednak zawsze sprawdzić to przed założeniem uszczelek czy innych
elementów je zawierających.

W przypadku przeróbki układu przeznaczonego do pracy na R12 na układ pracujący na R134a, należy
wymienić następujące elementy:

- o-ringi;
-

węże;

- zawór

rozprężny;

- osuszacz;
- sprężarkę.

Z układu muszą także zostać całkowicie usunięte resztki starego oleju.

Węże należy wymienić na węże laminowane (Galaxy), które mają znacznie mniejszą
przepuszczalność dla czynnika.

Zawór rozprężny posiada wewnątrz o-ringi i niewielką ilość czynnika w kapilarze, więc także musi być
wymieniony.

Osuszacz musi zostać wymieniony gdyż cząsteczki R134a są mniejsze niż cząsteczki R12, a zatem
kuleczki substancji absorbującej wilgoć także muszą być mniejsze aby zachować tą samą
powierzchnię kontaktu. R134a ma też większą zdolność wchłaniania wilgoci, a zatem osuszacz musi
być większy.

Aby zmniejszyć niebezpieczeństwo pomyłki, systemy pracujące na R134a mają inne złącza
serwisowe. Sprzęt do obsługi tych instalacji także ma inne złącza, aby nie mógł być podłączony do
układu z R12.

Bardzo ważne jest aby zawsze używać narzędzi do tego samego rodzaju czynnika.


Jakkolwiek R134a nie niszczy ozonu (ODP=0), przyczynia się jednak do powstawania efektu
cieplarnianego - GWP=0,1 !

27

Część B: Montaż instalacji klimatyzacyjnej.

7. Ogólny przebieg montażu i uruchamiania instalacji.

1. zamontować parownik

2. zamontować wspornik sprężarki i sprężarkę

3. zamontować skraplacz

4. zamontować wiązkę elektryczną

5. zamontować węże gazowe

6. sprawdzić obwód elektryczny, silniki wentylatorów i sprzęgło sprężarki

7. sprawdzić wizualnie całą instalację

8. opróżnić układ z wilgoci i powietrza, sprawdzić szczelność

9. napełnić układ czynnikiem gdy jest wyłączony

10. zakończyć napełnianie układu w czasie pracy

11. sprawdzić szczelność układu kontrolując go wykrywaczem wycieków

12. sprawdzić poprawność pracy układu

28

8. Opróżnianie, odwadnianie układu i kontrola szczelności.

8.1. Metoda A – przy użyciu zestawu manometrów.

UWAGA
Sprawdzić rodzaj czynnika stosowanego w danej instalacji. Do obsługi układów z R134a stosować
tylko narzędzia przystosowane do tego czynnika.

Manometry:

A wakuometr

B manometr niskiego ciśnienia

C manometr wysokiego ciśnienia

D

manometr

ciśnienia czynnika w butli

Zawory: 1.

podciśnienia – pompa próżniowa

2. niskie ciśnienie – strona ssąca sprężarki

3.

wysokie

ciśnienie – strona tłoczna sprężarki

4.

czynnik

gazowy

5. czynnik ciekły

Złącza

6. podciśnienie

1. połączyć pompę próżniową z kolektorem zestawu; upewnić się, że w kolektorze nie ma

czynnika – mógłby on zostać zassany do pompy

2. zamknąć wszystkie zawory na belce
3. podłączyć wąż serwisowy niskiego ciśnienia (niebieski) do zaworu serwisowego niskiego

ciśnienia, a wąż wysokiego ciśnienia (czerwony) do zaworu wysokiego ciśnienia

4. włączyć pompę próżniową, otworzyć zawór 1 aż ciśnienie spadnie poniżej 6mbar, po

zamknięciu zaworu wakuometr powinien wskazywać to samo ciśnienie – oznacza to brak
nieszczelności

5. otworzyć zawór niskiego ciśnienia i zawór 1 i obserwować czy ciśnienie spada; jeśli nie to

oznacza to, że obwód jest zatkany; otworzyć zawór wysokiego ciśnienia i „próżniować” aż
ciśnienie spadnie poniżej 10mbar

29

6. po 10-15 minutach zamknąć zawór pompy i pozwolić układowi ustabilizować się,

wskazanie wakuometru nie powinno się zmienić, brak zmian we wskazaniach oznacza, że
układ jest szczelny i nie ma w nim zanieczyszczonego oleju; jeśli ciśnienie w układzie
wzrasta, ponowić „próżniowanie” i sprawdzić ponownie szczelność; w przypadku jej
obecności sprawdzić wszystkie połączenia, dokręcić złącza

7. zamknąć zawory na „belce”, odłączyć wąż pompy i wyłączyć ją

UWAGA
W układach pracujących na R134a do testów używać tego samego czynnika.

8. podłączyć wąż żółty (łączący pompę z „belką”), otworzyć na chwilę zawór przy butli, aby

przedmuchać wąż czynnikiem i wyrzucić z niego powietrze

9. otworzyć zawór niskiego ciśnienia 2 aż manometr B wskaże ciśnienie równe ciśnieniu

czynnika w butli; obserwować manometr wysokiego ciśnienia aby upewnić się, że obwód
nie jest zatkany; zamknąć zawory na belce i przy butli i odłączyć wąż od butli

10. podłączyć tenże wąż do butli z azotem; otworzyć zawór na butli i reduktorem ustawić

ciśnienie tak aby było wyższe niż ciśnienie w instalacji; przedmuchać wąż azotem;
otworzyć zawór niskiego ciśnienia i w miarę wzrostu ciśnienia także zawór wysokiego
ciśnienia; pozwolić aby ciśnienie wzrosło do 10bar; zamknąć zawory; sprawdzić
szczelność układu; jeśli trzeba dokręcić połączenia i powtórzyć test

11. wypuścić mieszaninę czynnika i azotu do atmosfery odłączając wąż od butli z azotem i

otwierając zawór niskiego ciśnienia; powtórzyć „próżniowanie”.

8.2. Metoda B – przy użyciu stacji

Postępować zgodnie z instrukcją obsługi danej stacji.


8.2.1. Stacja:

Sprawdzanie

Przed użyciem stacji należy dokonać jej sprawdzenia.

1 sprawdzić stan oleju w pompie próżniowej, przestrzegać instrukcji użytkowania pompy;
2 sprawdzić czy wakuometr działa prawidłowo: zamknąć wszystkie zawory, włączyć pompę i

otworzyć zawór 1, pozwolić pompie pracować przez kilka minut; wakuometr powinien
pokazać 0mbar; jeśli pokazuje inną wartość, wyregulować go na 0mbar; sprawdzić
poprawność regulacji otwierając dwu- lub trzykrotnie zawory niskiego ciśnienia i pompy
próżniowej przy wężu ssącym połączonym z atmosferą; do precyzyjnych manometrów
stosuje się bardziej dokładne metody

3 sprawdzić poprawność działania wszystkich manometrów i wyłączników.

8.2.2. Stacja:

Obsługa

1. wymieniać olej w pompie próżniowej po ustalonej przez producenta liczbie godzin pracy

lub wcześniej, jeżeli wygląda na zanieczyszczony; jeśli po włączeniu pompy ciśnienie
spada wolno, to może to być oznaką zużycia oleju; przed wymianą oleju należy uruchomić
pompę na kilka minut aby olej się nagrzał;

2. stację można wykorzystywać naprzemiennie do różnych czynników chłodniczych (R12,

R22, R502) pod warunkiem, że przed każdą zmianą czynnika zostanie ona przepłukana
azotem; jeśli ta czynność nie zostanie wykonana, wewnątrz przewodów powstanie
mieszanina czynników różnych rodzajów, która może poważnie uszkodzić elementy
układu klimatyzacji oraz elementy stacji; stacja używana do R134a nie może być użyta do
innych czynników;

3. pojemniki na czynnik mają często zawory bezpieczeństwa, które nie pozwalają na

nadmierny wzrost ciśnienia czynnika;

4. nie

przewozić stacji ze zbiornikiem napełnionym czynnikiem, jest to niebezpieczne i

niezgodne z przepisami; czynnik powinien być przewożony w odpowiednich pojemnikach;

30

8.3. Opróżnianie, odwadnianie układu i kontrola szczelności.

Jeżeli przeprowadzamy napełnianie nowego układu, nie wykonuje się operacji odzysku gazu ani
poszukiwania nieszczelności.

1. Podłączyć stację do sieci elektrycznej.
2. Zamknąć wszystkie zawory
3. Podłączyć węże serwisowe do zaworów serwisowych (niebieski do zaworu po stronie

niskiego ciśnienia, czerwony – wysokiego ciśnienia)

4. Otworzyć zawór pompy próżniowej i włączyć ją; sprawdzić czy wakuometr wskazuje

spadek ciśnienia (próżnia powinna zostać wytworzona bardzo szybko).

5. Otworzyć zawór niskiego ciśnienia i zawór wakuometru i sprawdzić czy oba manometry

(niskiego i wysokiego ciśnienia) wskazują spadek ciśnienia. Jeżeli ciśnienie nie spada lub
wskazania manometrów wyraźnie się różnią to oznacza to, że obwód gazowy jest gdzieś
zatkany lub nieszczelny. Jeśli nie ma nieprawidłowości, otworzyć także zawór wysokiego
ciśnienia i pompować aż ciśnienie spadnie do 10mbar.

6. Zamknąć zawór pompy pozwolić układowi ustabilizować się. Jeżeli próżnia utrzymuje się,

nie ma nieszczelności ani resztek zanieczyszczonego oleju. Jeżeli ciśnienie wzrasta,
należy ponownie włączyć pompę i otworzyć zawór pompy. Sprawdzać regularnie
wskazania wakuometru. Powtórzyć kontrolę. Jeżeli stwierdzimy wystąpienie
nieszczelności, należy sprawdzić wszystkie połączenia i dokręcić je.

7. Jeżeli nie ma nieszczelności, zamknąć wszystkie zawory i wyłączyć pompę.
8. Podłączyć butlę z czynnikiem do „belki”. Otworzyć zawór butli i wydmuchać powietrze z

węża.

9. Przy

zamkniętym zaworze wysokiego ciśnienia, otworzyć zawór niskiego ciśnienia.

Poczekać aż układ napełni się czynnikiem pod ciśnieniem równym ciśnieniu w butli.
Obserwować wskazania manometrów aby upewnić się, że układ nie jest zatkany.
Zamknąć wszystkie zawory i odłączyć butlę.

10. Podłączyć butlę z azotem zamiast butli z czynnikiem. Otworzyć zawór na butli i

reduktorem ustawić ciśnienie tak aby było wyższe niż ciśnienie w instalacji; przedmuchać
wąż azotem. Otworzyć zawór niskiego ciśnienia i w miarę wzrostu ciśnienia także zawór
wysokiego ciśnienia; pozwolić aby ciśnienie wzrosło do 10bar. Zamknąć zawory.
Sprawdzić szczelność układu; jeśli trzeba dokręcić połączenia i powtórzyć test.

11. Wypuścić mieszaninę czynnika i azotu do atmosfery. Powtórzyć operacje 4. do 7.

wytwarzając próżnię 6mbar.

31

9. Napełnianie układu.

9.1. Napełnianie czynnikiem gazowym – metoda A – przy użyciu manometrów.

Układ musi być opróżniony z powietrza, wilgoci zgodnie z procedurami podanymi wcześniej. Zestaw
manometrów musi być podłączony do zaworów serwisowych.

1. Podłączyć butlę z czynnikiem do dolnego zaworu cylindra pomiarowego. Przedmuchać

węże i cylinder czynnikiem.

2. Napełnić cylinder ciekłym czynnikiem odwracając butlę do góry dnem i otwierając zawory

butli i cylindra. Butla musi być wyżej niż cylinder. Może być konieczne podgrzanie butli,
aby czynnik zaczął się przelewać. Zamknąć zawory kiedy do cylindra wpłynie
odpowiednia ilość czynnika.

3. Wagę czynnika wyznacza się obracając skalę na cylindrze pomiarowym aż linia

odpowiadająca ciśnieniu w cylindrze pokryje się z czerwoną linią. Ciśnienie czynnika w
cylindrze odczytać na odpowiednim manometrze. Włączyć grzałkę cylindra aby podnieść
ciśnienie w cylindrze. Zmniejszy to czas napełniania układu, szczególnie przy niskich
temperaturach otoczenia.

4. Odłączyć butlę od cylindra. Cylinder podłączyć do „belki”. Przedmuchać wąż czynnikiem.
5. W przypadku korzystania z wagi zamiast cylindra pomiarowego, butlę z czynnikiem

podłącza się bezpośrednio do belki i umieszcza na wadze. Przed rozpoczęciem
napełniania układu wagę należy wytarować. Przy niskich temperaturach otoczenia, dobrze
jest podgrzać butlę.

6. Otworzyć zawór niskiego ciśnienia. Czynnik zacznie przepływać do układu. Obserwować

manometr wysokiego ciśnienia aby upewnić się, że obwód nie jest zatkany. Poczekać aż
ciśnienie w układzie zrówna się z ciśnieniem w cylindrze (butli).

7. Zamknąć wszystkie zawory. uruchomić silnik i włączyć klimatyzację, a termostat nastawić

na maksymalne chłodzenie.

8. Skontrolować pracę systemu. Jeżeli w układzie jest za mało czynnika, otworzyć zawór

niskiego ciśnienia i pozwolić czynnikowi wpływać do układu. Zamknąć zawór gdy praca
układu będzie poprawna lub gdy do układu wprowadzimy podaną ilość czynnika.
Nie otwierać zaworu wysokiego ciśnienia.

9. Jeśli układ został napełniony i działa prawidłowo, zamknąć wszystkie zawory, wyłączyć

klimatyzację. Po zatrzymaniu silnika, można odłączyć węże serwisowe. Zachować
ostrożność przy odłączaniu węża wysokiego ciśnienia, gdyż jest tam gorący czynnik pod
wysokim ciśnieniem.
Układ jest właściwie napełniony kiedy:

-

we wzierniku nie widać pęcherzyków (nie dotyczy układów z R134a);

- niskie

ciśnienie wynosi 1,3 do 2,0bar przy temperaturze zewnętrznej 25

O

C;

- w

układzie jest podana przez producenta ilość czynnika;

- temperatura

powietrza

wylatującego z parownika jest z zakresu 3 do 6

O

C.

10. Skontrolować szczelność układu. Założyć kapturki ochronne na zawory serwisowe.

9.2. Napełnianie czynnikiem ciekłym – metoda A – przy użyciu manometrów.

1. Podłączyć butlę z czynnikiem do dolnego zaworu cylindra pomiarowego. Przedmuchać

węże i cylinder czynnikiem.

2. Napełnić cylinder ciekłym czynnikiem odwracając butlę do góry dnem i otwierając zawory

butli i cylindra. Butla musi być wyżej niż cylinder. Może być konieczne podgrzanie butli,
aby czynnik zaczął się przelewać. Zamknąć zawory kiedy do cylindra wpłynie odpowiednia
ilość czynnika.

3. Wagę czynnika wyznacza się obracając skalę na cylindrze pomiarowym aż linia

odpowiadająca ciśnieniu w cylindrze pokryje się z czerwoną linią. Ciśnienie czynnika w
cylindrze odczytać na odpowiednim manometrze. Włączyć grzałkę cylindra aby podnieść
ciśnienie w cylindrze. Zmniejszy to czas napełniania układu, szczególnie przy niskich
temperaturach otoczenia.

4. Odłączyć butlę od cylindra. Cylinder podłączyć do „belki”. Przedmuchać wąż czynnikiem.

32

5. W przypadku korzystania z wagi zamiast cylindra pomiarowego, butlę z czynnikiem

podłącza się bezpośrednio do belki i umieszcza na wadze dnem do góry. Przed
rozpoczęciem napełniania układu wagę należy wytarować. Przy niskich temperaturach
otoczenia, dobrze jest podgrzać butlę.

6. Otworzyć zawór wysokiego ciśnienia. Czynnik zacznie przelewać się do układu.

Obserwować manometr niskiego ciśnienia aby upewnić się, że obwód nie jest zatkany.
Poczekać aż do układu wpłynie ilość czynnika o ok.100g mniejsza niż przewidziana przez
producenta. Jeśli ilość czynnika, którą należy wprowadzić do układu nie jest znana wlać o
ok. 500g mniej niż się spodziewamy.

7. Zamknąć wszystkie zawory. Przełączyć wąż z dolnego zaworu cylindra do górnego

zaworu. Przedmuchać wąż czynnikiem.

8. W przypadku korzystania z wagi zamiast cylindra pomiarowego, butlę z czynnikiem

odwrócić w normalną pozycję.

9. Zamknąć wszystkie zawory. uruchomić silnik i włączyć klimatyzację, a termostat nastawić

na maksymalne chłodzenie.

10. Skontrolować pracę systemu. Jeżeli w układzie jest za mało czynnika, otworzyć zawór

niskiego ciśnienia i pozwolić czynnikowi wpływać do układu. Zamknąć zawór gdy praca
układu będzie poprawna lub gdy do układu wprowadzimy podaną ilość czynnika.
Nie otwierać zaworu wysokiego ciśnienia.

11. Jeśli układ został napełniony i działa prawidłowo, zamknąć wszystkie zawory, wyłączyć

klimatyzację. Po zatrzymaniu silnika, można odłączyć węże serwisowe. Zachować
ostrożność przy odłączaniu węża wysokiego ciśnienia, gdyż jest tam gorący czynnik pod
wysokim ciśnieniem.
Układ jest właściwie napełniony kiedy:

-

we wzierniku nie widać pęcherzyków (nie dotyczy układów z R134a);

- niskie

ciśnienie wynosi 1,3 do 2,0bar przy temperaturze zewnętrznej 25

O

C;

- w

układzie jest podana przez producenta ilość czynnika;

- temperatura

powietrza

wylatującego z parownika jest z zakresu 3 do 6

O

C.

12. Skontrolować szczelność układu. Założyć kapturki ochronne na zawory serwisowe.

UWAGA
Jeżeli ciekły czynnik zostanie zassany przez sprężarkę, może ją uszkodzić.

9.3. Napełnianie czynnikiem gazowym – metoda B – przy użyciu stacji.

Postępować zgodnie z instrukcją obsługi stacji.

9.4. Napełnianie czynnikiem ciekłym – metoda B – przy użyciu stacji.

Postępować zgodnie z instrukcją obsługi stacji.

33

10. Kontrola układu i jego uruchomienie.

Jeżeli układ został poprawnie napełniony, należy przeprowadzić następujące testy:

- sprawdzić poprawność montażu sprężarki, jej wspornika i ułożenie paska napędowego;
- sprawdzić czy wszystkie węże zostały dobrze poprowadzone i zamocowane; w miejscach

gdzie są narażone uszkodzenie powinny być założone węże osłonowe;

- upewnić się, że parownik jest dobrze zamontowany i czy wszystkie włączniki działają

poprawnie;

- sprawdzić czy skraplacz jest poprawnie zamontowany i przepływ powietrza nie jest

utrudniony;

- sprawdzić czy osuszacz jest dobrze umocowany i czy zachowany został właściwy kierunek

przepływu czynnika;

- upewnić się, że instalacja elektryczna jest poprawnie zamontowana i że wszystkie wyłączniki

działają prawidłowo; sprawdzić czy założono wszystkie bezpieczniki;

- zanotować temperatury i ciśnienia pracy.

Wszystkie te czynności są zawarte w „Raporcie z montażu i uruchomienia
układu klimatyzacji”.

11. Odzysk czynnika.

Czynnik chłodniczy może i powinien być odzyskiwany z układów klimatyzacyjnych także podczas prac
obsługowych i naprawczych.

Niezależnie od metody odzysku czynnika, należy przestrzegać poniższych wskazówek:

-

do odzyskanego czynnika używać specjalnie oznakowanych pojemników;

- nie

mieszać różnych czynników ze sobą;

- nie

przepełniać pojemników – można je napełniać tylko do 80% ich pojemności;

- pojemnik

oznakować ilością i rodzajem czynnika;

- nie

wykorzystywać odzyskanego czynnika do instalacji klimatyzacyjnych; używany czynnik

przekazywać firmom zajmującym się jego utylizacją.

11.1 Przy

użyciu stacji do odzysku czynnika.

Postępować zgodnie z instrukcją obsługi stacji.

11.2. Odzysk gazu przy użyciu nadciśnienia.

Tą metodą można odzyskać maksymalnie ok. 50% czynnika.

1. Podłączyć zestaw manometrów do zaworów serwisowych. Podłączyć wąż żółty do

pojemnika na odzyskany gaz.

2. Otworzyć zawory na „belce” (niskiego i wysokiego ciśnienia oraz zawór czynnika). Czynnik

ciekły i gazowy zacznie przepływać do pojemnika. Aby zwiększyć skuteczność tej metody
należy maksymalnie schłodzić pojemnik i lekko podgrzać osuszacz (np. suszarką do
włosów). Maksymalna ilość czynnika znajdzie się w pojemniku gdy ciśnienie w układzie
będzie równe ciśnieniu pary nasyconej w danej temperaturze otoczenia.

34

Część C: Obsługa instalacji klimatyzacyjnych.

12. Obsługa.

Instalacja klimatyzacyjna wymaga regularnej obsługi, która zapewni jej wydajne i sprawne działanie.
Najlepiej jest dokonywać przeglądu instalacji co roku przed sezonem czyli wiosną lub wczesnym
latem. W ramach przeglądu, w pierwszej kolejności należy sprawdzić poprawność pracy instalacji.
Nawet wstępna kontrola może pozwolić wyeliminować wiele prostych usterek.

12.1. Kontrola wstępna.

UWAGA
Sprawdzić rodzaj czynnika, którym napełniono układ.

Ustabilizować system:

1. Uruchomić silnik i podnieść obroty wału korbowego do ok. 1000obr/min.
2. Włączyć klimatyzację a termostat nastawić na maksymalne chłodzenie. Dmuchawę

włączyć na najwyższą prędkość.

3. Temperatura w kabinie powinna przekraczać 20

O

C. Przy niskich temperaturach

otoczenia może być konieczne włączenie ogrzewania, aby klimatyzacja nie wyłączała
się.

4. Poczekać aż silnik osiągnie normalną temperaturę pracy.
5. Zostawić pracujący układ na 5 – 10 minut.

Po ustabilizowaniu się systemu wykonać następujące czynności:

1. Sprawdzić co widać przez okienko wziernika. Zwykle wziernik jest umieszczony na

osuszaczu blisko skraplacza. Szkiełko wziernika powinno być czyste. Bąbelki
widoczne dłużej niż 15 sekund od włączenia się sprężarki mogą oznaczać zbyt mała
ilość czynnika.

UWAGA
W układach napełnionych R134a bąbelki widoczne we wzierniku są normalnym i prawidłowym
zjawiskiem. Dlatego osuszacze do R134a zwykle nie mają wziernika.

2. Zamknąć wszystkie drzwi i poczekać aż temperatura wewnątrz kabiny ustabilizuje się.

Zmierzyć temperaturę powietrza wylatującego z wylotów parownika. Powinna ona
zmieniać się nieznacznie w miarę włączania i wyłączania się sprężarki. Temperatura
ta powinna być znacznie niższa od temperatury otoczenia: 4 – 10

O

C przy włączonej

sprężarce i 6 – 8

O

C przy wyłączonej sprężarce.

3. Sprawdzić wskaźnik wilgoci. Jeżeli w układzie nie ma wilgoci, powinien on być

niebieski. W innym przypadku należy przeprowadzić pełną obsługę układu.

35

12.2. Obsługa układów klimatyzacji.

Po wstępnej kontroli pracy układu, przeprowadzić niżej opisane testy.
Podłączyć zestaw manometrów do zaworów serwisowych.
Uruchomić klimatyzację i odczekać kilka minut aż układ się ustabilizuje.
Odczytać wskazania manometrów. Niskie ciśnienie powinno mieścić się w zakresie 1,3 – 2,0 bar,
wysokie natomiast 10 – 14 bar (zależnie od temperatury otoczenia).


Zakres czynności obsługowych.

Odstęp czasowy
Czynność 12

miesięcy 24

miesiące

Kontrola naciągu paska

X

Kontrola złączy i węży

X

Kontrola działania wyłącznika ciśnieniowego

X

Kontrola instalacji elektrycznej

X

Kontrola elementów sterujących

X

Kontrola wentylatorów

X

Kontrola pracy silnika

X

Kontrola ciśnień z użyciem manometrów

X

Kontrola mocowania sprężarki

X

Sprawdzenie poprawności eksploatacji

X

Kontrola głośności pracy sprężarki

X

Wymiana oleju w sprężarce

X

Kontrola działania sprzęgła sprężarki

X

Czyszczenie skraplaczy

X

Kontrola rdzeni skraplaczy

X

Wymiana osuszacza

X

Kontrola wziernika

X

Czyszczenie parownika

X

Kontrola rdzenia parownika

X

Kontrola kanałów odwadniających

X

Przy intensywnej eksploatacji może zajść konieczność częstszego dokonywania obsług.

12.3. Wymiana elementów instalacji klimatyzacyjnej.

Osuszacz powinien być wymieniony gdy:

- układ był otwarty przez dłuższy czas (np. przy pęknięciu węża);
-

wymieniano zawór rozprężny;

- wskaźnik wilgoci pokazuje obecność wilgoci w systemie;
-

co drugi rok nawet jeśli nie zaszło żadne z powyższych.

W przypadku wymiany któregoś z elementów układu, należy dolać do układu oleju w ilości:

-

przy wymianie skraplacza

30g

-

przy wymianie osuszacza

30g

-

przy wymianie parownika

90g

-

przy wymianie sprężarki

zgodnie z danymi producenta

-

przy wymianie ponad 4m węża

15cm

3

na każdy metr powyżej 4m.

36

12.4. Eksploatacja układu poza sezonem.

Poza sezonem klimatyzację powinno włączać się przynajmniej raz na miesiąc na pięć minut. Dzięki
temu olej zostanie przetłoczony po całym obiegu i dotrze do wszystkich połączeń i uszczelnień. W
czasie pracy układu upewnić się, że:

-

silnik samochodu ma prędkość obrotową wyższą niż 1000obr/min;

- temperatura

otoczenia przekracza 0

O

C;

- temperatura

wewnątrz kabiny jest wyższa niż 20

O

C;

-

silnik samochodu osiągnął normalną temperaturę pracy.