„Choroba jest wpisana w ludzką egzystencję. Zdarza się
jednak tak, że przyczynia się ona do ograniczenia, bądź
całkowitej niepełnosprawności osoby, którą dotyka. Wówczas
zarówno człowiek chory jak i jego rodzina potrzebują
wsparcia z różnych źródeł.”
*FORMY POMOCY RODZINOM OSÓB W OKRESIE
TERMINALNYM – BEATA MARIA SLEDZ

http://www.fundacjapalium.pl/sledzbeata.pdf

]

„Nauczyciel – wychowawca powinien nie tylko zajmowad się
edukacją dziecka, ale rozwijad jego zainteresowania
zmieniające się często na poszczególnych etapach sprawności
fizycznej.” (zmieniłabym na poszczególnych etapach rozwoju)
*PORADNIK DLA CHORYCH NA DYSTROFIĘ I ICH RODZIN –
GABRIELA KOWALSKA, 2010, TARNOWSKIE GÓRY, FUNDACJA
NA RZECZ DZIECI „MIASTECZKO ŚLĄSKIE”+ str.38

Diagnoza edukacyjna pomaga w określeniu zainteresowao,
potrzebach ich rozwoju, a także wskazuje na specyficzne
potrzeby dziecka. Jedną z nich jest potrzeba afiliacji, czyli
przynależności do grupy. Potrzebę afiliacji rozbudza i
podtrzymuje kontakt z rówieśnikami, nawet wtedy, gdy
dziecko leży w łóżku. Szkoła powinna podtrzymywad
rówieśnicze kontakty z niepełnosprawnym, aby chore dziecko
czuło się potrzebne i kochane.
*PORADNIK DLA CHORYCH NA DYSTROFIĘ I ICH RODZIN –
GABRIELA KOWALSKA, 2010, TARNOWSKIE GÓRY, FUNDACJA
NA RZECZ DZIECI „MIASTECZKO ŚLĄSKIE”+ str. 38

Pomoc psychologiczna jest niezbędna w chwilach kryzysu
emocjonalnego rodziców i dziecka z niepełnosprawnością. Po
otrzymaniu diagnozy medycznej dziecko powinno trafid do
poradni psychologicznej gdzie psycholog po wykonaniu
testów, obserwacji i wywiadu środowiskowego sporządza
diagnozę psychologiczną. Na podstawie diagnozy określa
sposób, ciągłośd i systematycznośd pomocy udzielanej dziecku
i jego rodzinie.
[PORADNIK DLA CHORYCH NA DYSTROFIĘ I ICH RODZIN –
GABRIELA KOWALSKA, 2010, TARNOWSKIE GÓRY, FUNDACJA
NA RZECZ DZIECI „MIASTECZKO ŚLĄSKIE”+ str. 39

„Naczelnym zadaniem pedagoga jest dodatnie oddziaływanie
na procesy nerwowo-psychiczne dziecka, w celu wyrobienia
dobrego samopoczucia.”
*PORADNIK DLA CHORYCH NA DYSTROFIĘ I ICH RODZIN –
GABRIELA KOWALSKA, 2010, TARNOWSKIE GÓRY, FUNDACJA
NA RZECZ DZIECI „MIASTECZKO ŚLĄSKIE”+ str. 36

„Każdy człowiek zdrowy, głuchy, niewidomy, słabo widzący,
niedostosowany społecznie, inwalida ruchu ma prawo do:
opieki, wychowania, pobierania nauki i życia w
społeczeostwie.”
*Preambuła Międzynarodowej Konwencji Praw Człowieka+

„Dzieci o specjalnych potrzebach oraz ich rodzice wymagają i
zasługują , na wyjątkowe doświadczenie edukacyjne. (…)
Osoby niepełnosprawne pozostają w rodzinach swoich
rodziców dłużej od ich pełnosprawnych rówieśników, a ich
usamodzielnianie i wchodzenie w dorosłośd jest
uwarunkowane m.in. wsparciem środowiskowym dostępnym
w lokalnej społeczności.”
[Wybrane zagadnienia z pediatrii i opieki nad dzieckiem
niepełnosprawnym, redaktor naukowy Edyta Kędra, Wyższa
Szkoła Medyczna w Legnicy, 2011] str. 78-79

„Istnieje szereg różnorodnych form reakcji na potrzeby ucznia
z trudnościami rozwojowymi. Powinny się one sprowadzad
do: okazywania dziecku zainteresowania, bazowania na
czynnościach prostych, znanych i lubianych przez ucznia,
prowadzenia zajęd w oparciu o pracę na konkretach, uczeniu
teorii w powiązaniu z praktyką, szukania porozumienia z
dzieckiem wszystkimi kanałami komunikacji, stosowania
pozytywnego wzmocnienia, stopniowania wymagania w
stosunku do ucznia. Należy także systematycznie kontrolowad
wykonywane przez ucznia czynności, nie eliminowad ucznia z
zajęd, nie stawiad żadnych warunków uczestnictwa,
dostosowad swoje działania do możliwości i zainteresowao
ucznia, przekazywad krótkie i precyzyjne
kontakty/komunikaty słowne, pozwalad na wielozmysłowe
poznawanie przedmiotów/problemów, pamiętad, że agresja
nie jest zachowaniem wynikającym z upośledzenia
umysłowego, a każdy przejaw agresji traktowad jako sygnał,
wołanie o pomoc. Starad się nie wprowadzad rywalizacji w
grupie (dziecko powinno czud się bezpiecznie), nie blokowad i
nie ograniczad ucznia, korzystad z potencjału danej cechy
osobowości, wzmacniad pozytywne zachowania, dad dziecku
prawo do wyrażania swoich uczud, zapewnid uczniowi opiekę
i pomoc specjalistyczną, stosowad zasadę indywidualizacji,
dostosowad tempo nauki do indywidualnych możliwości
ucznia. Ważna jest także kompensacja zaburzonych funkcji i
funkcjami niezaburzonymi, korekta negatywnej samooceny,
poznanie ograniczeo i możliwości ucznia, współpraca z

rodzicami/opiekunami ucznia, integracja ucznia
niepełnosprawnego z zespołem klasowym. Niezbędnym jest
przygotowanie merytoryczne i metodyczne nauczyciela,
poznanie środowiska rodzinnego ucznia oraz prowadzenie
możliwie szerokiej/dokładnej dokumentacji.”
[Wybrane zagadnienia z pediatrii i opieki nad dzieckiem
niepełnosprawnym, redaktor naukowy Edyta Kędra, Wyższa
Szkoła Medyczna w Legnicy, 2011+ str. 83-84

„Pedagog specjalny nie może podejmowad jakichkolwiek
działao bez wiary w ich skutecznośd. Musi on więc cechowad
się radością życia i optymizmem pedagogicznym. Pedagog nie
pracuje tylko z dzieckiem w izolacji. Zasadnicze znaczenie ma
współdziałanie ze środowiskiem wychowawczym. Jest to
teren trudny. Dziecko upośledzone nie spełnia marzeo
rodziców, rodzice ponadto mają ograniczone możliwości
zarobkowe. Często współpraca i terapia rodziny to zadanie
bardzo trudne i odpowiedzialne.
„Dojrzałośd emocjonalna jest ważnym wyznacznikiem
osobowości nauczyciela szkoły specjalnej/integracyjnej, a
ostatnio ogólnodostępnej. Tylko nauczyciel/pedagog
specjalny o rozwiniętej samoświadomości może pozwolid
sobie na autentyczną otwartośd – konstruktywną i
rozwojową. W tym przejawiad się powinna dojrzałośd
emocjonalna nauczyciela. Naturalnośd i prostota to cechy,
które pozwalają na nawiązanie przyjaznych relacji nauczycieli
z uczniami i ich rodzinami. Maria Grzegorzewska wielokrotnie

wyrażała pogląd, że w stosunku do dziecka upośledzonego
wartości charakteru pedagoga są ważniejsze aniżeli wiedza i
walory intelektu. Pozytywne cechy osobowości pedagoga
mają niewątpliwie wartości instrumentalne, ale dobre efekty
uzyskują pedagodzy o bardzo różnych, wartościowych
cechach charakteru. Nie można zatem ustalid hierarchii
wartości cech osobowości, przejawiają się bowiem różnie w
obrazie kompleksowym osobowości i w działaniu w różnych
sytuacjach wychowawczych.
W pracy pedagoga specjalnego (ale też każdego nauczyciela!)
bardzo ważna jest odpowiedzialnośd rozpatrywana w trzech
aspektach: odpowiedzialnośd wobec społeczeostwa, wobec
dziecka i samego siebie. Poczucie odpowiedzialności skłania
do stałego doskonalenia warsztatu pracy, do ulepszania
metod, do twórczego poszukiwania środków i sposobów.
Najczęściej wykorzystywaną formą pracy z dziedmi
niepełnosprawnymi umysłowo jest terapia pedagogiczna.
Terapia pedagogiczna, zwana dawniej reedukacją lub
zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi, to specjalistyczne
działania mające na celu niesienie pomocy dzieciom
ujawniającym różnego rodzaju nieprawidłowości rozwoju i
zachowania. Zaburzenia te koryguje się poprzez odpowiednie
oddziaływania specjalistyczne o charakterze psychologiczno-
pedagogicznym, profilaktycznym i medycznym. Jest to
szczególnie ważne na początku kariery szkolnej dziecka.
(…)
Do zadao nauczyciela ze specjalnym przygotowaniem

pedagogicznym (oligofrenopedagogika, surdopedagogika,
tyflopedagogika,…) należą m.in.: zadania edukacyjne,
integrujące, wychowawcze.”
[Wybrane zagadnienia z pediatrii i opieki nad dzieckiem
niepełnosprawnym, redaktor naukowy Edyta Kędra, Wyższa
Szkoła Medyczna w Legnicy, 2011+ str. 84-85

„Pedagogiczne, psychologiczne i rehabilitacyjne metody
oddziaływania na pacjentów chorych terminalnie
Kompleksowe oddziaływania na pacjentów terminalnie
chorych obejmują zarówno sferę fizyczną, jak i psychiczną.
Jako podstawę tych oddziaływao – psychologicznych,
pedagogicznych i rehabilitacyjnych – przyjmujemy założenie,
że zostanie opanowany lub złagodzony ból fizyczny,
odczuwany przez pacjentów. Jego obecnośd utrudnia lub
wręcz uniemożliwia oddziaływanie na chorego. Łagodzenie i
zwalczanie bólu fizycznego pacjentów odbywa się głównie
poprzez farmakoterapię, która poprzedza bądź
współwystępuje z innymi oddziaływaniami. Problematyka ta
znajduje swoje odzwierciedlenie w bogatej literaturze
przedmiotu, zarówno polskiej, jak i zagranicznej.”
[HOSPICJA NADZIEI, pod redakcją Wojciecha Falkowskiego,
Ewy Lewandowskiej-Tarasiuk, Jana Wiktora Sienkiewicza,
wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii
Grzegorzewskiej – Warszawa 2004] str. 67