Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót posadzkarskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Małgorzata Karbowiak

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót
posadzkarskich 713[05].Z1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Ernest Białas
mgr inż. Małgorzata Chojnacka

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Karbowiak

Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[05].Z1.01
„Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót posadzkarskich”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu posadzkarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Właściwości fizyczne i mechaniczne materiałów posadzkarskich

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Metody oceny przydatności materiałów

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zasady prawidłowego doboru materiałów

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zasady prawidłowego składowania i magazynowania

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Podstawy obliczania ilości materiałów

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Składniki zapraw, betonów i mas asfaltowych i asfaltowo-kauczukowych

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Spoiwa wapienne, cementowe i gipsowe

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Kruszywa naturalne i sztuczne

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

4.9. Dodatki i domieszki chemiczne i mineralne do zapraw i betonów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.1. Materiał nauczania

4.9.2. Pytania sprawdzające

4.9.3. Ćwiczenia

4.9.4. Sprawdzian postępów

4.10. Narzędzia do robót podłogowych i posadzkarskich

4.10.1. Materiał nauczania

4.10.2. Pytania sprawdzające

4.10.3. Ćwiczenia

4.10.4. Sprawdzian postępów

4.11. Sprzęt i maszyny

4.11.1. Materiał nauczania

4.11.2. Pytania sprawdzające

4.11.3. Ćwiczenia

4.11.4. Sprawdzian postępów

4.12. Przepisy bhp i ppoż

4.12.1. Materiał nauczania

4.12.2. Pytania sprawdzające

4.12.3. Ćwiczenia

4.12.4. Sprawdzian postępów

4.13. Instrukcje stosowania i aprobaty techniczne

4.13.1. Materiał nauczania

4.13.2. Pytania sprawdzające

4.13.3. Ćwiczenia

4.13.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o dobieraniu materiałów, narzędzi

i sprzętu do robót posadzkarskich.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

−

Cele kształcenia tej jednostki modułowej.

−

Materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które
zawierają wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Po
ćwiczeniach zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian
postępów, powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś
materiał albo nie.

−

Sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
Zamieszczona została także karta odpowiedzi.

−

Wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości dotyczących tej jednostki modułowej,
która umożliwia Ci pogłębienie nabytych umiejętności.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót posadzkarskich,

której treści teraz poznasz, jest jednym z elementów modułu 713[05].Z1 „Technologie
wykonywania posadzek”, a jej miejsce w strukturze modułu jest zaznaczone na
zamieszczonym schemacie na stronie 5.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

713[05].Z1

Technologie wykonywania posadzek

713[05].Z1.02

Przygotowanie zapraw,klejów

i mieszanek betonowych

713[05].Z1.03

Wykonywanie izolacji

przeciwwilgociowych

713[05].Z1.04

Wykonywanie izolacjitermicznych

i akustycznych

713[05].Z1.05

Wykonywanie podkładów pod posadzki

713[05].Z1.06

Wykonywanie posadzek jastrychowych

713[05].Z1.07

Wykonywanie posadzek z drewna

i materiałów drewnopochodnych

713[05].Z1.08

Wykonywanie posadzek z materiałów

mineralnych

713[05].Z1.09

Wykonywanie posadzek z tworzyw

sztucznych

713[05].Z1.01 Dobieranie materiałów

i sprzętu do robót posadzkarskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi,

−

rozróżniać materiały do robót posadzkarskich,

−

przygotowywać narzędzia, sprzęt i maszyny do pracy,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

−

wykonywać konserwację oraz drobne naprawy narzędzi i sprzętu,

−

dobierać narzędzia i sprzęt do określonych robót posadzkarskich, zgodnie z zasadami bhp,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wymienić i rozróżnić właściwości fizyczne, mechaniczne i chemiczne materiałów,

−

dobrać materiały do wykonywania posadzek z drewna i materiałów drewnopochodnych,

−

ocenić jakość materiałów,

−

składować i magazynować materiały,

−

oszacować ilość materiałów do wykonania posadzek,

−

rozpoznać i dobrać materiały do wykonywania posadzek z tworzyw sztucznych,

−

rozpoznać i dobrać materiały posadzkowe mineralne,

−

dobrać składniki do wykonywania posadzek lastrykowych, betonowych, skałodrzewnych,

−

dobrać składniki do posadzek asfaltowych,

−

rozpoznać i stosować materiały do wykonywania posadzek o przeznaczeniu specjalnym,

−

stosować dylatacyjne kity: poliuretanowe, tiokolowe, epoksydowe, silikonowe,

−

stosować narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

dobrać narzędzia do cięcia, mocowania oraz nanoszenia klejów i konserwacji posadzek,

−

posługiwać się sprzętem przy wykonywaniu i konserwowaniu posadzek drewnianych,

−

dobrać narzędzia i sprzęt pomocniczy do wykonywania posadzek z tworzyw sztucznych,

−

stosować maszyny do przygotowywania zapraw i betonów,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do nakładania, rozprowadzania, gładzenia, ubijania mas
asfaltowych,

−

konserwować narzędzia i sprzęt,

−

przestrzegać obowiązujących przepisów bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.4. Właściwości

fizyczne

mechaniczne

materiałów

posadzkarskich

4.1.1 Materiał nauczania

Użycie w budynku danego materiału budowlanego zależy od charakteryzujących go

właściwości, zwanych cechami technicznymi, na które składają się właściwości fizyczne,
mechaniczne i chemiczne materiału. Charakterystyka materiału za pomocą cech technicznych
pozwala na ścisłe określenie jego przydatności w danym zastosowaniu. Ustalenie cechy danego
materiału zwykle nie ogranicza się do jego oględzin zewnętrznych; niezbędne jest także
wykonanie w laboratorium wielu czynności, zwanych badaniami materiału. Sposoby
oznaczania cech materiałów i oceny ich przydatności dla budownictwa zawarte są w normach
polskich (PN) i normach europejskich (EN) skoordynowanych z polskimi (PN-EN). Cechy te
szczegółowo zostały opisane w jednostce modułowej 713[05].B1.03 Rozpoznawanie
podstawowych materiałów budowlanych. Ich znajomość pozwala na prawidłowe
projektowanie i konstruowanie podłóg, które składają się z trzech zasadniczych warstw:
podłoża, podkładu i posadzki jako warstwy wierzchniej.

Cechy fizyczne materiału określają masę jednostki objętości, stan, w jakim materiał się

znajduje, wilgotność, rodzaj struktury-porowatość, zdolność do wchłaniania wody. Do
podstawowych właściwości fizycznych materiałów posadzkarskich zalicza się:

−

gęstość,

−

gęstość pozorną,

−

szczelność,

−

porowatość,

−

wilgotność,

−

nasiąkliwość,

−

przewodność cieplną,

−

izolacyjność cieplna,

−

ciepłochłonność podłóg,

−

izolacyjność akustyczna,

−

odporność na wodę,

−

rozszerzalność cieplna,

−

ogniotrwałość, odporność ogniową i palność.
Cechy mechaniczne materiału określają zdolność do przenoszenia naprężeń od obciążeń

zewnętrznych przy ściskaniu, zginaniu, rozciąganiu czy ścinaniu. Do podstawowych
właściwości mechanicznych materiałów posadzkarskich zalicza się:

−

wytrzymałość na zginanie,

−

wytrzymałość na ściskanie,

−

sprężystość (elastyczność),

−

twardość,

−

wytrzymałość na ścieranie.

Ze względu na rodzaj materiałów posadzkarskich, które w pewnym stopniu określają nam

właściwości i charakter podłogi, można podzielić je na podłogi z: drewna i tworzyw
drzewnych, tworzyw sztucznych i gumy, materiałów dywanowych, materiałów mineralnych
i materiałów bitumicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Właściwości fizyczne materiałów posadzkarskich

Izolacyjność cieplna

Wymaganą izolacyjność cieplną przegród budowlanych (podłóg) określa się

współczynnikiem przenikania ciepła, której najniższa dopuszczalna wartość podana jest
w Warunkach technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Celem izolacji cieplnej
jest utrzymanie w pomieszczeniach budynku stałej temperatury bez względu na zmiany
zewnętrznej temperatury powietrza. W celu spełnienia wymagań dotyczących izolacyjności
cieplnej- na stropach położonych nad nie ogrzewanymi piwnicami, przejazdami oraz na
podłożach leżących na gruncie- stosuje się konstrukcje podłóg, w których występuje warstwa
materiału izolacyjnego, ocieplającego przegrodę. Grubość tej warstwy ustala się w projekcie
na podstawie obliczeń. Warstwę izolacyjną wykonuje się z materiałów lekkich i porowatych
np. styropian, wełna mineralna, płyta pilśniowa porowata.

Ciepłochłonność podłóg

Ciepłochłonność podłóg (ciepło dotyku) to właściwość związana ze zjawiskiem odbierania

ciepła ze stopy ludzkiej przez posadzkę, co powoduje odczucie oziębienia się stóp. Wiąże się
to również z wymaganiami higieny. Dlatego w pomieszczeniach o zwiększonych wymaganiach
sanitarno- higienicznych, jak np. pokoje dla dzieci w żłobkach i przedszkolach, należy
stosować „materiały ciepłe” wykazujące możliwie małą ciepłochłonność.

Podłogi z betonu i kamienia zalicza się więc do podłóg zimnych. Podłogi dywanowe,

z drewna, z tworzyw sztucznych z odpowiednimi warstwami izolacyjnymi z filcu, korka lub
spienionego tworzywa sztucznego zalicza się do podłóg ciepłych.

Izolacyjność akustyczna

W budynkach, w czasie ich użytkowania, powstają dźwięki powietrzne i uderzeniowe.

Dźwięki powietrzne (rozmowa, gra na instrumencie) rozchodzą się w powietrzu, a kiedy
natrafią na przegrodę (ścianę, sufit, podłogę), część z nich odbija się, część pochłania
przegroda, a pozostałe przenikają przez przegrodę. Izolowanie tych dźwięków jest możliwe
dzięki odpowiedniej grubości podkładów.
Dźwięki uderzeniowe powstają przez uderzenia w podłogę (podczas chodzenia, tańca, upadku
przedmiotów). Powstają one na powierzchni podłogi i wprowadzają ją w drgania, które
przechodzą na podkład, a następnie na strop. Aby tłumić powstające drgania oraz dźwięki,
należy wykonać w podłodze warstwę materiału izolacyjnego.

Odporność na wodę

Prawie wszystkie materiały podłogowe wykazują odporność na wodę, co oznacza, że po

zawilgoceniu nie występują trwałe zmiany właściwości materiału. Jeśli natomiast zostanie
zalana wodą posadzka drewniana, to zaczyna pęcznieć, odspajać się od podkładu, ulega
wybrzuszeniu, powstaje korozja biologiczna (zaczyna rozwijać się grzyb domowy). Podłogi
z tworzyw sztucznych, potocznie uznawane jako wodoodporne, są czasem wykonane
z zastosowaniem klejów niedostatecznie wodoodpornych, co powoduje odspojenie wykładziny
od podkładu oraz trwałe uszkodzenie podłogi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nasiąkliwość

Jest to najbardziej niekorzystna cecha materiałów podłogowych z drewna, która powoduje

jego pęcznienie, łatwość zanieczyszczenia oraz ogranicza zakres ich stosowania. Aby
zmniejszyć tę nasiąkliwość, należy odpowiednio konserwować nawierzchnię podłogi
powłokami lakierowymi lub pastami.

Rozszerzalność cieplna

Jest to bardzo ważna właściwość fizyczna materiałów podłogowych. Szczególną uwagę

podczas wykonywania podłóg należy zwrócić na temperaturę odbiegającą od tej jaka będzie
panować w czasie użytkowania, a także wtedy, gdy podłoga będzie narażona na zmiany
temperatury w czasie użytkowania (tarasy, balkony, werandy). Aby uniknąć skutków
rozszerzalności cieplnej, które są proporcjonalne do długości materiału i różnicy wartości
temperatur, należy wykonywać podłogi w temperaturze zbliżonej do późniejszej temperatury
ich użytkowania oraz stosować, w razie potrzeby, odpowiednie dylatacje.

Przewodność elektryczna

Materiały podłogowe, szczególnie mineralne, np.: beton, lastryko, płytki kamionkowe,

skałodrzew, przewodzą prąd elektryczny. Przewodność ta wzrasta, gdy są one zawilgocone.
Stopień przewodności elektrycznej podłóg zależy od: rodzaju spoiwa i wypełniaczy, rodzaju
I wilgotności podkładu, wilgotności powietrza, sposobu połączenia z innymi warstwami.
Niebezpieczeństwo wynikające z przewodności elektrycznej materiałów podłogowych maleje,
gdy nie ma kontaktu z ziemią. Warstwa izolacji cieplnej lub akustycznej ułożona pod
podkładem stanowi dobrą izolację podłogi od połączenia z ziemią.
Dobrymi izolatorami są tworzywa sztuczne. Natomiast w czasie, gdy powietrze jest suche
powstają, na powierzchni posadzek z tworzyw sztucznych ładunki elektryczności statycznej.
Powstają one wskutek tarcia spowodowanego chodzeniem, zamiataniem, froterowaniem.

Właściwości mechaniczne materiałów posadzkarskich

Wytrzymałość na zginanie

Jest to naprężenie, które określa stosunek niszczącego momentu zginającego do

wskaźnika wytrzymałości przekroju elementu zginanego. Wytrzymałość na zginanie
materiałów podłogowych jest bardzo różna i zawiera się w granicach od 2,5 MPa do 100 MPa.
W związku z tym różne będą wymagania wytrzymałościowe w stosunku do podkładu, który
będzie stanowił w podłodze tę warstwę, której zadaniem jest m.in. przenoszenie obciążeń
zginających.

Wytrzymałość na ściskanie

Jest to największe naprężenie, jakie wytrzymuje materiał podczas ściskania. Podłoga

w czasie użytkowania również poddana jest różnego rodzaju obciążeniom, które powodują
ściskanie. Wszystkie dopuszczone do stosowania materiały podłogowe mają dostateczną
wytrzymałość na ściskanie, gdy to wymaganie gwarantuje producent. Natomiast wytrzymałość
na ściskanie podkładów, na których przyklejamy cienkie wykładziny z tworzyw sztucznych,
zależy od właściwego ich wykonania. W odniesieniu do materiałów z tworzyw sztucznych nie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uwzględnia się wymagań wytrzymałościowych na ściskanie. Ich sprężystość powoduje, że siły
ściskające lub zginające przenosi nie materiał nawierzchni lecz podkład.

Sprężystość (elastyczność)

Jest to zdolność materiału do przyjmowania pierwotnej postaci po usunięciu siły, pod

której wpływem posadzka zmienia swój kształt. Jeśli na posadzce występuje obciążenie, np.:
noga stołu wgniata się w wykładzinę, to po odjęciu obciążenia sprężystość materiału
powoduje, że wgniecenie po pewnym czasie ustępuje całkowicie lub pozostaje nieznaczne.

Twardość

Jest to odporność danego materiału na wciskanie w niego innego ciała o większej

twardości. Im twardość jest większa, tym materiał jest trudniejszy w obróbce i tym
odporniejszy na zarysowanie jego powierzchni i zużycie pod wpływem działań mechanicznych.

Odporność na ścieranie

Jest to podatność materiału na ścieranie. Produkowane materiały podłogowe

charakteryzują się różną odpornością na ścieranie. W zależności od tego, w jakim stopniu
materiał jest odporny na ścieranie, określa się zakres jego stosowania.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu określamy właściwości fizyczne i mechaniczne materiałów posadzkarskich?
2. Jakie znasz właściwości fizyczne materiałów posadzkarskich?
3. Jakie znasz właściwości mechaniczne materiałów posadzkarskich?
4. Jak dzielimy materiały posadzkarskie ze względu na rodzaj materiału?
5. Na czym polega izolacyjność cieplna posadzek?
6. Na czym polega ciepłochłonność podłóg?
7. Na czym polega izolacyjność akustyczna podłóg?
8. Co to jest rozszerzalność cieplna podłóg?
9. Co to jest przewodność elektryczna podłóg?
10. Na czym polega wytrzymałość na ściskanie i zginanie materiałów posadzkarskich?
11. Na czym polega sprężystość materiałów posadzkarskich?
12. Na czy polega twardość i odporność na ścieranie materiałów posadzkarskich?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na pojedynczych kartkach zostały wymienione nazwy cech fizycznych i mechanicznych

materiałów posadzkarskich. Ułóż w pierwszej kolumnie kartki z nazwami cech fizycznych,
a w drugiej kolumnie z nazwami cech mechanicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) wybrać kartki z nazwami cech fizycznych materiałów posadzkarskich,
3) wybrać kartki z nazwami cech mechanicznych materiałów posadzkarskich,
4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pojedyncze kartki z nazwami cech fizycznych i mechanicznych materiałów posadzkarskich,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Na podstawie obejrzanego filmu o produkcji styropianu, opisz jego cechy fizyczne

I mechaniczne. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć projekcję filmu o produkcji styropianu,
3) obejrzeć dokładnie próbkę styropianu otrzymaną od nauczyciela,
4) opisać cechy fizyczne i mechaniczne styropianu,
5) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

film o produkcji styropianu,

−

próbka styropianu,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Spośród kilku materiałów posadzkarskich leżących na stole wybierz te, które cechuje

największa wytrzymałość na ściskanie. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć dokładnie próbki materiałów posadzkarskich,
3) wybrać spośród próbek materiały posadzkarskie, które cechują się największą

wytrzymałość na ściskanie,

4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki materiałów posadzkarskich,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Spośród kilku materiałów posadzkarskich leżących na stole wybierz te, które cechuje

największa sprężystość. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć dokładnie próbki materiałów posadzkarskich,
3) wybrać spośród próbek materiały posadzkarskie, które cechują się największą

sprężystością,

4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki materiałów posadzkarskich,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić cechy fizyczne materiałów posadzkarskich?



2) rozróżnić cechy fizyczne i mechaniczne materiałów posadzkarskich?



3) określić właściwości fizyczne materiałów posadzkarskich?



4) określić właściwości mechaniczne materiałów posadzkarskich?



5) wymienić cechy mechaniczne materiałów posadzkarskich?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Metody oceny przydatności materiałów

4.2.1. Materiał nauczania

Posadzka, czyli warstwa użytkowa podłogi, wykonywana jest z materiałów podłogowych,

które ze względu na rodzaj surowca można podzielić na następujące grupy:

−

z drewna,

−

z tworzyw sztucznych i gumy,

−

z włókien mineralnych i syntetycznych,

−

z materiałów mineralnych,

−

z materiałów bitumicznych.
Podkłady, na których układa się lub przykleja materiały podłogowe, powinny być

odpowiednio suche. Przepisy techniczne określają dopuszczalną zawartość wilgoci
w podkładach, którą można sprawdzić za pomocą specjalnego aparatu elektrycznego (rys.1).
Działa on na zasadzie pomiaru wartości oporu elektrycznego podczas przepływu prądu między
dwiema elektrodami wbitymi w podkład. Wartość oporu odczytuje się na skali aparatu,
a wynik przelicza się na podstawie odpowiednich tabel, załączonych do aparatu. Z tabel ustala
się wilgotność podkładu w procentach.

Rys. 1. Aparat elektryczny do mierzenia wilgotności podkładów [4, s.94]

Posadzki z drewna

W świetle obecnych wymagań technicznych i użytkowych, podłogi z drewna lub podłogi

z nawierzchnią drewnianą należą do grupy najlepszych rozwiązań podłóg w pomieszczeniach
przeznaczonych na stały pobyt ludzi, nie narażonych na działanie zbyt intensywnego ruchu
oraz zbyt dużych zmian wilgotnościowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szczególną uwagę należy zwrócić na należyte zabezpieczenie podłogi z drewna przed
możliwością wystąpienia korozji biologicznej, na którą drewno nie jest odporne.
Częstym błędem jest układanie posadzki drewnianej z wilgotnych deszczułek na skutek
nieprzestrzegania wymagań normy przez producenta lub niewłaściwe składowanie deszczułek.
Po wykonaniu posadzki z takiego materiału powstaną zbyt duże spoiny spowodowane
kurczeniem się drewna w czasie jego wysychania.

Deszczułki zbyt suche lub o normowej wilgotności przyklejone do wilgotnego podkładu

zwiększają swoje wymiary liniowe. Powoduje to zjawisko wybrzuszenia się posadzek
z deszczułek i ich odspajanie od podkładu.

Posadzki z tworzyw sztucznych

Posadzki z tworzyw sztucznych można wykonywać po zakończeniu wszystkich robót

budowlanych i instalacyjnych wraz z przeprowadzeniem badań ciśnieniowych instalacji.
Temperatura powietrza w pomieszczeniu powinna wynosić nie mniej niż 15

º, zarówno

w czasie wykonywania robót, jak i w okresie wysychania kleju.

Przed przystąpieniem do układania posadzki należy sprawdzić jakość podkładu i starannie

go oczyścić. Podkład betonowy powinien być mocny i twardy. Zarysowany metalowym
przedmiotem (np. gwoździem) nie powinien wykazywać wgłębienia, lecz tylko zmianę barwy
w miejscu zarysowania. Przykładając do podkładu dwumetrową łatę, można zbadać jego
właściwości geometryczne. Łata kontrolna nie powinna w żadnym miejscu wykazywać
prześwitów między nią a podkładem większych niż 2 mm. Każda nierówność na podkładzie
odznaczać się będzie na powierzchni przyklejonej wykładziny podłogowej. Podkłady nie
spełniające wymaganej dokładności przygotowania powierzchni powinny być wyszpachlowane
odpowiednimi masami wygładzającymi.

Powierzchnia podkładu powinna być starannie odkurzona i zagruntowana. Przed

przystąpieniem do układania posadzki należy zbadać wilgotność podkładu, która powinna
wynosić nie więcej niż 3% dla podkładu betonowego, 2% dla podkładu anhydrytowego
i 8

10% dla podkładu z płyt drewnopochodnych.

Wszystkie materiały należy dostarczyć do pomieszczeń, w których będą wykonywane posadzki
na co najmniej 24 godziny przed rozpoczęciem robót, aby temperatura materiału dostosowała
się do temperatury pomieszczenia.

Posadzki z płytek mineralnych

Do wykonania posadzki z materiałów mineralnych powinno przystępować się po

wykonaniu tynków. Temperatura w pomieszczeniu w czasie pracy nie powinna być niższa niż
5ºC.
Oceniając przydatność materiałów z płytek mineralnych, należy zwrócić szczególną uwagę na
wygląd zewnętrzny płytek, prawidłowości powierzchni, odpowiednie związanie posadzki
wykonana i dobrze związana z podkładem, to przy ostukiwaniu gumowym młotkiem nie
powinna wydawać charakterystycznego głuchego dźwięku. Odchylenie od płaszczyzny
powierzchni dla płytek klinkierowych, kamionkowych i lastrykowych nie powinno być większe
niż 2 mm- dla płytek I gatunku i 3 mm- dla płytek II gatunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakich materiałów może być wykonana posadzka?
2. Jakim urządzeniem możemy zbadać wilgotność podkładu?
3. Jaka jest zasada działania aparatu do mierzenia wilgotności podkładu?
4. Jakie wady posiadają posadzki z deszczułek?
5. 5.Jaka powinna być temperatura powietrza podczas układania posadzek z tworzyw

sztucznych?

6. Jaka powinna być temperatura powietrza podczas układania posadzek z drewna?
7. Jak sprawdzamy jakość podkładu pod posadzkę?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar wilgotności podkładu za pomocą aparatu elektrycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z instrukcją obsługi aparatu do mierzenia wilgotności podkładu,
4) umieścić dwie elektrody aparatu w podkładzie,
5) odczytać wartość oporu elektrycznego na skali aparatu,
6) przeliczyć na podstawie odpowiednich tabel załączonych do aparatu wilgotność podkładu,
7) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbka podkładu z betonu,

−

aparat elektryczny do mierzenia wilgotności podkładu,

−

tabele z przelicznikami wilgotności podkładów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Mając dane próbki materiałów posadzkarskich z drewna i tworzyw sztucznych, określ ich

przydatność w określonych rodzajach pomieszczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przyjrzeć się próbkom materiałów posadzkarskich,
3) określić przydatność próbek w określonych rodzajach pomieszczeń,
4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki materiałów posadzkarskich,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić przydatność materiałów z drewna do robót posadzkarskich ?



2) określić przydatność materiałów mineralnych do robót posadzkarskich?



3) zademonstrować posługiwanie się aparatem do mierzenia wilgotności
4) podkładu?



5) sprawdzić stan podłoża pod wykładzinę z PVC?



6) przygotować podłoże pod płytki ceramiczne?



7) przygotować podłoże pod deszczułki?



8) przygotować podłoże pod wykładzinę z tworzyw sztucznych?



9) sprawdzić stan podłoża pod posadzkę z drewna?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zasady prawidłowego doboru materiałów

4.3.1. Materiał nauczania

Wymagania użytkowe stawiane podłogom są bardzo różne, w zależności od przeznaczenia

i charakteru pomieszczeń. W obecnych czasach istnieje wiele rodzajów materiałów
posadzkarskich, które różnią się właściwościami. Należy więc materiał na nawierzchnię
podłogi bardzo starannie dobierać, aby podłoga mogła w maksymalnym stopniu spełniać
wymagania techniczne i użytkowe. Materiał, który wybierzemy na warstwę ostateczną podłogi,
czyli posadzkę, będzie więc zależał od techniki wykonania, zakresu stosowania, kosztów oraz
właściwości estetycznych.

W praktyce występuje najczęściej kilka podstawowych schematów konstrukcji podłóg. Do

najważniejszych z nich zaliczamy:

−

podłogi z izolacją cieplną, na stropach położonych nad nie ogrzewanymi piwnicami, nad
ostatnią kondygnacją budynku (na strychu), wykonywane na podłożu bezpośrednio na
gruncie,

−

podłogi z izolacją przeciwdźwiękową, na stropach międzypiętrowych,

−

podłogi wodoszczelne (pralnie, łazienki),

−

podłogi o podwyższonych właściwościach sprężystych (sale gimnastyczne),

−

podłogi o podwyższonych właściwościach mechanicznych, przeznaczone do pomieszczeń
o intensywnym ruchu pieszym i ruchu mechanicznym,

−

podłogi o podwyższonej odporności chemicznej (budynki przemysłowe),

−

podłogi o obniżonych wymaganiach technicznych i estetycznych (pomieszczenia
prowizoryczne i o znaczeniu podrzędnym).

Posadzki z drewna

Podłogi z nawierzchnią z drewna zalicza się do tzw. podłóg ciepłych. Dysponujemy

obecnie dużą liczbą materiałów drewnianych o wysokiej jakości technicznej i użytkowej,
charakteryzujących się precyzyjną obróbką mechaniczną i fabrycznym wykończeniem
powierzchni.
Podłogi drewnianej nie należy stosować w pomieszczeniach o zawilgoconej nawierzchni oraz
tam, gdzie podłoga może być narażona na szybkie brudzenie się, niewłaściwą pielęgnację
I konserwację. Należy również zwrócić uwagę na zabezpieczenie podłogi z drewna przed
możliwością wystąpienia korozji biologicznej.

Ponieważ drewno jest materiałem higroskopijnym, wymaga się, aby w pomieszczeniach,

w których mają być wykonane posadzki z drewna, temperatura powietrza wynosiła nie mniej
niż 12

ºC, a wilgotność względna powietrza nie przekraczała 70%. Natomiast wilgotność

podkładów, na których będzie układana posadzka, nie może przekraczać 3% - dla podkładu
cementowego, 2% - anhydrytowego, 2% - estrichgipsowego, 12% - skałodrzewnego, 14% -
drewnianego (legary, belki).

Posadzki z tworzyw sztucznych

Podłogi z nawierzchnią z tworzyw sztucznych mają bardzo szerokie zastosowanie,

występują we wszystkich typach budynków i pomieszczeń. Posiadają bardzo dużo cech
techniczno-użytkowych, są odporne na zużycie i na działanie nacisków punktowych, wykazują
stabilność wymiarów, są odporne na krótkotrwałe działanie wody, łatwe w stosowaniu
i konserwacji. Można je stosować w budownictwie mieszkaniowym, użyteczności publicznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i przemysłowym, w pomieszczeniach narażonych na słaby lub średni ruch pieszy. Nie nadają się
do stosowania w pomieszczeniach, w których występuje duża intensywność ruchu, transport
kołowy, a także działanie temperatury i substancji chemicznych w stopniu przewyższającym
odporność materiału. Posadzki te produkowane są w licznych odmianach barw i wzorów, co
daje szerokie możliwości kolorystyczne rozwiązania posadzek i ich estetyce.
Temperatura powietrza w pomieszczeniu, w którym będzie układana posadzka z tworzywa
sztucznego, nie powinna być niższa niż 15

ºC.

Posadzki z wykładzin dywanowych

Podłogi z nawierzchnią z wykładziny dywanowej występują na rynku w bogatym

asortymencie odmian, kolorów i wzorów runa. Różnią się między sobą budową, rodzajem
włókien tworzących runo oraz strukturą runa. Cechy użytkowe wykładzin określa rodzaj runa,
właściwości techniczne włókna, lub mieszaniny włókien tworzących runo, jego gęstość
I wysokość. Ze względu na rodzaj runa wykładziny dywanowe dzielimy na:

−

tkane,

−

igłowe,

−

igłowane,

−

flokowane,

−

klejone.

Posadzki te odznaczają się dużą zdolnością tłumienia dźwięków uderzeniowych,

dźwiękochłonnością, wygodą przy chodzeniu, ciepłem dotyku oraz nadają pomieszczeniom
wyższy komfort użytkowania. Stosuje się je w budownictwie mieszkalnym we wszystkich
rodzajach pomieszczeń, z wyjątkiem tych, które narażone są na zalewanie wodą (łazienki,
kuchnie) oraz w niektórych pomieszczeniach w budynkach użyteczności publicznej (pokoje
hotelowe, pokoje biurowe, przedszkola).

Posadzki z płytek ceramicznych
Podłogi z nawierzchnią z płytek ceramicznych mają szerokie zastosowanie

w budownictwie. Temperatura w pomieszczeniu, gdzie będą układane nie powinna być niższa
niż 5

ºC. Posadzki te charakteryzują się dobrymi właściwościami mechanicznymi, dużą

odpornością na ścieranie, małą nasiąkliwością oraz odpornością chemiczną. Są twarde, zimne,
nienasiąkliwe i dające się łatwo utrzymywać w czystości. Nie są jednak odporne na mocniejsze
uderzenia oraz ruch środków transportowych.
Są powszechnie stosowane w pomieszczeniach sanitarnych we wszystkich rodzajach
budynków, w pomieszczeniach narażonych na częste zmywanie wodą oraz w pomieszczeniach,
gdzie występuje znaczny ruch pieszy.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Od czego zależy dobór materiałów posadzkarskich?
2. Jakie cechy użytkowe posiadają posadzki z drewna?
3. Jakie cechy użytkowe posiadają posadzki z tworzyw sztucznych?
4. Jakie cechy użytkowe posiadają posadzki z wykładzin dywanowych?
5. Jakie cechy użytkowe posiadają posadzki z płytek ceramicznych?
6. Jaki jest podział posadzek dywanowych ze względu na rodzaj runa?
7. czym decyduje rodzaj runa w posadzkach dywanowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dopasuj rysunki z konstrukcjami podłóg do odpowiednich pomieszczeń przedstawionych

na rysunkach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć rysunki z różnymi rodzajami pomieszczeń,
3) przyporządkować konstrukcję podłogi do rodzaju pomieszczenia,
4) przyporządkować rodzaj posadzki do rodzaju pomieszczenia,
5) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw rysunków z różnymi rodzajami pomieszczeń,

−

zestaw rysunków z przykładowymi konstrukcjami podłóg,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Spośród różnego rodzaju materiałów posadzkarskich wskaż ich zastosowanie

w odpowiednich pomieszczeniach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przyjrzeć się dokładnie próbkom materiałów posadzkarskich,
3) pogrupować zgromadzone próbki ze względu na zastosowanie w określonych rodzajach
4) pomieszczeń,
5) uzasadnić swój wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw próbek z materiałami posadzkarskimi,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić wymagania użytkowe stawiane podłogom ?



2) dobrać odpowiedni rodzaj materiału posadzkarskiego do warunków
3) panujących w pomieszczeniu?



4) omówić schematy konstrukcyjne podłóg?



5) zastosować materiały posadzkarskie w zależności od ich użytkowania?



6) określić warunki, w jakich powinno wykonywać się posadzki?



7) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady prawidłowego składowania i magazynowania

4.4.1. Materiał nauczania

Warunki prawidłowego składowania i magazynowania zależą od wrażliwości materiału na

wpływy atmosferyczne, na uderzenia bądź na uszkodzenia powierzchni obrobionych.
Wykładzinowe elementy kamienne powinny być do transportu i składowania opakowane.
Rodzaj opakowania jest określony w przedmiotowych normach dotyczących poszczególnych
asortymentów. Jako opakowania mogą służyć pudła kartonowe, klatki drewniane lub
metalowe, pojemniki bądź palety. Powierzchnie wypolerowane wymagają zabezpieczenia
przekładką z wełny drzewnej, miękkiego kartonu lub tektury falistej. Szczególnej uwagi
wymaga zabezpieczenie dokładnie obrobionych narożników i krawędzi.

Każde opakowanie powinno zawierać elementy o jednakowych wymiarach jednego typu

i asortymentu. Opakowania powinny być dokładnie oznakowane z podaniem nazwy lub
znormalizowanego symbolu elementów, nazwy wytwórni i liczby elementów w opakowaniu.
Składowanie wyrobów nasiąkliwych powinno być tak zorganizowane, by wyroby te były
chronione przed wilgocią i opadami atmosferycznymi. Poszczególne rodzaje wyrobów
powinny być magazynowane oddzielnie w sposób zapewniający do nich łatwy dostęp

Deszczułki posadzkowe dostarcza się na miejsce wykonywania w paczkach związanych

drutem stalowym, zawierających deszczułki jednego rodzaju drewna, typu, wymiarów oraz
klasy jakości. Należy je przechowywać w suchych pomieszczeniach ogrzewanych zimą do
temperatury 12

ºC. Można je przewozić tylko krytymi środkami transportu.

Płyty mozaikowe dostarcza się w pudłach tekturowych lub w paczkach owiniętych

papierem, zawierających po 12 płyt grubości 10 mm, 13 płyt grubości 8 mm lub 10 płyt
grubości 6 mm. Płyty powinny być przechowywane w suchych pomieszczeniach, ogrzewanych
zimą do 12

ºC. Transport powinien odbywać się krytymi środkami przewozowymi.

Deski klejone warstwowe składowane są w paczkach zawierających 10 sztuk desek

ułożonych stronami licowymi do siebie, opakowanych w folię polietylenową, zaklejonych
taśmą papierową oraz związanych taśmą stalową lub z tworzywa sztucznego. Deski powinny
być przechowywane w pomieszczeniach suchych, ogrzewanych zimą do temperatury 12

ºC.

Transport powinien odbywać się krytymi środkami przewozowymi, w których paczki układa
się dłuższymi bokami w kierunku jazdy.

Płytki sztywne z PVC magazynowane są w opakowaniach tekturowych lub klatkach

drewnianych zawierających 10

13m

płytek. Należy je przechowywać w pomieszczeniach

suchych, zimą ogrzewanych. Płytki dostarczone z magazynu powinny co najmniej przez 24
godziny pozostawać w temperaturze, w której będą układane. Wykładziny z PVC oraz
dywanowe dostarczane są i przechowywane w postaci rulonów, muszą być tak samo
składowane w pozycji pionowej, aby brzeg rolki nie uległ zgnieceniu.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Od czego zależą warunki składowania i magazynowania materiałów?
2. Od czego zależy rodzaj dobranego opakowania materiałów podłogowych?
3. Jakie informacje powinny znajdować się na opakowaniu?
4. Jak powinno być zorganizowane składowanie wyrobów nasiąkliwych?
5. Jak magazynowane są deszczułki posadzkowe?
6. Jak magazynowane są płyty mozaikowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Jak magazynowane są deski klejone warstwowe?
8. Jak magazynowane są płytki sztywne z PVC?
9. W jakiej minimalnej temperaturze powinny być magazynowane materiały posadzkowe
10. drewniane?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Omów warunki prawidłowego składowania i magazynowania deszczułek posadzkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przypomnieć sobie cechy fizyczne i mechaniczne drewna,
3) omówić warunki składowania i magazynowania deszczułek posadzkowych,
4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

deszczułki posadzkowe,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj opakowanie płyt mozaikowych zgodnie z zasadami ich składowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć dokładnie plansze przedstawiające płyty mozaikowe,
3) sprawdzić grubość płyt mozaikowych,
4) zapakować płyty mozaikowe w pudła tekturowe,
5) uzasadnić wykonanie swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw płyt mozaikowych,

−

plansze przedstawiające płyty mozaikowe,

−

pudła tekturowe,

−

przymiar taśmowy,

−

literatura z rozdziału 6.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić warunki składowania i magazynowania deszczułek posadzkowych?



2) określić warunki składowania i magazynowania płyt mozaikowych?



3) określić warunki składowania i magazynowania desek klejonych?



4) określić warunki składowania i magazynowania płytek z PVC?



5) wymienić rodzaje opakowań materiałów posadzkarskich?



6) określić warunki składowania wyrobów drewnianych?



7) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Podstawy obliczania ilości materiałów

4.5.1. Materiał nauczania

W celu określenia właściwego zapotrzebowania materiałów, a szczególnie limitowania

i kontroli ich zużycia, posługujemy się normami zużycia materiałów. Normy te określają
właściwe ilości poszczególnych materiałów, niezbędne do prawidłowego technicznie
wykonania danej pracy. Normy obejmują również pewne nakłady materiałów na ubytki
naturalne (np. wysychanie rozpuszczalnika) oraz straty produkcyjne (np. straty przy cięciu
materiałów).
Normy zużycia materiałów budowlanych do wykonania określonych jednostek robót są
zawarte w katalogach. Normy te określają największą dopuszczalną ilość materiałów, które
mogą być zużyte do wykonania danej roboty.

Ilość materiałów ustala się na podstawie przedmiaru robót, posługując się projektem

i oblicza się je w metrach kwadratowych układanej powierzchni. Wymiary powierzchni
przyjmuje się w świetle surowych murów.

Z obliczonej powierzchni potrąca się powierzchnie otworów, słupów, pilastrów, itp.

większe od 1m

Materiały posadzkarskie na powierzchniach krzywych oblicza się w metrach

kwadratowych w rozwinięciu.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu wykonujemy przedmiar robót?
2. W jakim celu posługujemy się normami zużycia materiałów?
3. Co określają normy zużycia materiałów?
4. W jaki sposób oblicza się powierzchnie krzywe?
5. W jakich jednostkach dokonujemy przedmiar posadzek?
6. Jakie powierzchnie potrąca się przy przedmiarze robót posadzkarskich?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie rysunku otrzymanego od nauczyciela, sporządź obmiar pomieszczenia,

w którym ma być ułożona posadzka z deszczułek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) zmierzyć przymiarem taśmowym powierzchnię pomieszczenia,
3) obliczyć powierzchnię podłogi,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przymiar taśmowy,

−

kalkulator,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kartka z zeszytu,

−

długopis lub ołówek,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Oblicz ilość kleju potrzebnego do ułożenia płytek ceramicznych w pomieszczeniu

o wymiarach 6x4 m. Producent przewiduje zużycie 4,5 kg kleju na 1m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obliczyć powierzchnię pomieszczenia,
3) obliczyć ilość kleju potrzebnego do ułożenia płytek ceramicznych,
4) uzasadnić sposób wykonania swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

kartka z zeszytu,

−

długopis lub ołówek,

−

literatura z rozdziału 6.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, w jakim celu sporządzamy przedmiar robót ?



2) określić, w jakich jednostkach wykonujemy przedmiar robót posadzkarskich?



3) wyjaśnić, jakie powierzchnie potrąca się przy przedmiarach robót?



4) sporządzić przedmiar na dowolne prace posadzkarskie?



5) skorzystać z instrukcji producenta na zużycie materiałów?



6) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Składniki zapraw, betonów i mas asfaltowych i asfaltowo-

kauczukowych

4.6.1. Materiał nauczania

Składniki zapraw

Zaprawami nazywamy mieszaniny zaczynów (spoiwo z wodą) z piaskiem i ewentualnie

z dodatkami lub domieszkami.

W zależności od użytego spoiwa rozróżnia się zaprawy:

−

wapienne,

−

gipsowe,

−

cementowe,

−

wapienno-gipsowe,

−

cementowo-wapienne,

−

anhydrytowe.
Uzyskiwanie

zapraw

budowlanych

potrzebnych

właściwościach

fizycznych

I wytrzymałościowych wymaga prawidłowego doboru składników, starannego ich dozowania
i mieszania oraz wykorzystania w czasie i w warunkach, w których nie nastąpi niepożądana
zmiana właściwości zaprawy.
Zaprawy wapienne

Składają się ze spoiwa wapiennego, piasku oraz wody. Ilościowy udział składników

zapraw wapiennych określa się stosunkiem objętościowym ciasta wapiennego do piasku luźno
nasypanego. Do zapraw wapiennych stosuje się wapno suchogaszone (hydratyzowane), wapno
hydrauliczne, wapno pokarbidowe lub ciasto wapienne. Ilość wody potrzebna do zaprawy
zależy od rodzaju zaprawy i od porowatości podłoża.
Zaprawy gipsowe

Składają się ze spoiwa gipsowego, wody i drobnego kruszywa. Czas zużycia zaprawy

gipsowej od momentu jej przygotowania nie może przekraczać 15 minut do 1 godziny,
w zależności od ilości dodanego opóźniacza wiązania gipsu. Kolejność dozowania składników
jest następująca: woda, spoiwo gipsowe, a po ich dokładnym wymieszaniu dodaje się piasek.
Zaprawy cementowe

Składają się ze spoiwa cementowego, piasku i wody. Dodaje się do nich również

dodatki uplastyczniające, przyspieszające wiązanie, zmniejszające ścieralność i inne,
wpływające na właściwości zapraw. Zaprawy produkuje się z piasku i cementu portlandzkiego
lub hutniczego.
Zaprawy wapienno-gipsowe

Składają się ze spoiwa gipsowego, ciasta wapiennego lub wapna hydratyzowanego, piasku

i wody. Kolejność dozowania składników zaprawy jest następująca: woda, spoiwo gipsowe;
po ich wymieszaniu dodaje się wapno lub ciasto wapienne; po kolejnym wymieszaniu
składników dodaje się piasek.
Zaprawy cementowo-wapienne

Składają się z cementu portlandzkiego, ciasta wapiennego lub wapna hydratyzowanego

oraz drobnego kruszywa. Zaprawy te mogą być wzbogacane dodatkami uplastyczniającymi,
regulującymi wiązanie lub barwiącymi.
Zaprawy anhydrytowe

Suche mieszanki anhydrytowe do wykonywania monolitycznych podkładów podłogowych

składają się ze zmielonego anhydrytu, cementu portlandzkiego, piasku, wypełniaczy oraz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

domieszek modyfikujących. Na budowie jest dodawana woda w takiej ilości, by konsystencja
zaprawy wynosiła 13 cm (głębokość zanurzenia stożka pomiarowego).

Składniki betonów

Beton to sztuczny kamień powstały przez związanie kruszywa zaczynem, czyli w wyniku

stwardnienia mieszanki betonowej. Mieszankę betonową otrzymuje się przez zmieszanie
zaprawy cementowej ze żwirem (kruszywo o ziarnach większych niż 2 mm). Do mieszanki
betonowej mogą być dodawane domieszki i dodatki. Dodatki i domieszki służą do nadawania
mieszankom lub stwardniałym betonom cementowym zamierzonych właściwości.

Składniki mas asfaltowych i asfaltowo-kauczukowych

Masy należą do materiałów bitumicznych (płynnych) lub mineralnych (gotowe suche

mieszanki łączone na miejscu z wodą) służących do wykonywania izolacji wodochronnych.
Emulsje i masy stosuje się do gruntowania podłoża oraz pokryć izolacyjnych
przeciwwilgociowych. Masy asfaltowe składają się z asfaltu przemysłowego oraz wypełniaczy
mineralnych (mączki kamiennej, grysu kamiennego i piasku).
Masa asfaltowo-kauczukowa

Jest to mieszanina asfaltów, kauczuków, żywic oraz dodatków przeciwstarzeniowych.

Masa ta jest stosowana do gruntowania podłoży i wykonywania izolacji przeciwwilgociowych
oraz do zabezpieczania i konserwacji pokryć dachowych z pap asfaltowych. W zależności od
konsystencji dzieli się ją na: ciekłą (R), półciekłą (D), i półgęstą (P). Czas schnięcia nałożonej
powłoki wynosi 10

12 godzin. Ma dobrą przyczepność do suchego betonu. Masa ta daje się

łatwo rozprowadzać warstwą grubości 1

2 mm na powierzchni betonu za pomocą pędzla.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1) Jakie znasz rodzaje zapraw budowlanych?
2) Z jakich materiałów składa się zaprawa wapienna?
3) Z jakich materiałów składa się zaprawa cementowa?
4) Z jakich materiałów składa się zaprawa gipsowa?
5) Jaki rodzaj cementu stosuje się do zaprawy cementowej?
6) Jakie są składniki betonów?
7) W jakim celu dodaje się domieszki do zapraw i betonów?
8) Co to są masy asfaltowe?
9) Do czego służą masy asfaltowo-kauczukowe?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród próbek materiałów leżących na stole wybierz te, z których można wykonać

mieszankę betonową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć próbki materiałów,
3) wybrać te materiały, z których można wykonać mieszankę betonową,
4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stół z próbkami materiałów do wykonania zapraw i betonów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Plansze przedstawiają nazwy zapraw i nazwy spoiw budowlanych. Przyporządkuj nazwy

spoiw do odpowiednich zapraw.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) obejrzeć dokładnie plansze,
3) przyporządkować nazwy spoiw do nazw zapraw budowlanych,
4) zaprezentować rozwiązanie swojego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze obrazujące nazwy spoiw i nazwy zapraw budowlanych,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić skład zapraw budowlanych?



2) określić skład betonów?



3) określić kolejność dozowania składników zapraw budowlanych?



4) określić zastosowanie mas asfaltowych?



5) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Spoiwa wapienne, cementowe i gipsowe

4.7.1. Materiał nauczania

Spoiwa mineralne są to wypalone i sproszkowane materiały, które po wymieszaniu z wodą

dzięki reakcjom chemicznym wiążą i twardnieją.

Spoiwa wapienne

Wapno niegaszone:

Otrzymuje się je przez wypalenie kamienia wapiennego w temperaturze 950

1050

ºC.

Budowlane wapno niegaszone mielone jest najczęściej stosowane do produkcji cegieł
wapienno-piaskowych lub betonów komórkowych. Wapno w bryłach przeznaczone jest bądź
do przemiału, bądź do otrzymywania ciasta wapiennego.
Wapno gaszone:

Gaszenie wapna polega na reakcji chemicznej tlenku wapnia z wodą, w wyniku której

powstaje wodorotlenek wapnia.
Gaszenie wapna sposobem rzemieślniczym polega na przygotowaniu odpowiednich stanowisk
oraz dołów do lasowania, natomiast gaszenie sposobem przemysłowym (zmechanizowanym)
odbywa się w gaszarkach.
Ciasto wapienne:

Ma kolor biały, lekko żółty lub szary. Barwa brązowa oznacza, że wapno jest „spalone”,

tj. zgaszone zbyt małą ilością wody. Dobre ciasto jest lepkie, tłuste i jednolite. W celu ochrony
ciasta wapiennego przed mrozem należy je przykryć warstwą piasku grubości powyżej 20 cm
oraz dodatkowo matami.
Wapno suchogaszone-hydratyzowane:

Jest sproszkowanym wodorotlenkiem wapnia, który uzyskuje się przez gaszenie wapna

palonego w sposób przemysłowy, małą ilością wody. Dostarczane jest w workach
papierowych i przechowywane w pomieszczeniach suchych.
Wapno pokarbidowe:

Jest produktem ubocznym wytwarzania acetylenu z karbidu. Ma barwę jasnoszarą i nie

powinno zawierać grudek zanieczyszczeń mechanicznych oraz ujawniać zapachu amoniaku lub
gaszącego się karbidu. Należy je magazynować w dołach ziemnych pod warstwą piasku.

Spoiwa cementowe

Są to spoiwa hydrauliczne otrzymywane ze zmielenia klinkieru cementowego z gipsem

i dodatkami hydraulicznymi. Wiązanie i twardnienie cementu jest złożonym procesem
fizykochemicznym. Po zarobieniu cementu wodą uzyskuje się zaczyn cementowy. W wyniku
reakcji zachodzącej między wodą i cementem powstają nowe związki.
Wynalezienie pierwszego cementu przypisuje się Anglikowi J. Apsdinowi, który w 1824 r.
uzyskał patent na jego wyrób.
Cement portlandzki:

Cementem portlandzkim nazywa się spoiwo hydrauliczne otrzymywane przez zmielenie

klinkieru cementowego z gipsem. Klinkier cementowy otrzymuje się przez wypalanie
w temperaturze spiekania ok. 1450

ºC mieszaniny zmielonych surowców zawierających wapień

i glinokrzemiany. Najczęściej stosowanym dodatkiem do cementu jest kamień gipsowy oraz
żużel wielkopiecowy lub popiół lotny. Cementy portlandzkie różnią się między sobą cechami

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wytrzymałościowymi (oznacza się je symbolami cyfrowymi - „klasami’, które liczbowo
odpowiadają wymaganiom minimalnym wytrzymałościom normowej zaprawy na ściskanie,
wyrażonym w MPa po 28 dniach twardnienia), jak też szybkością przyrostu wytrzymałości
zaprawy na ściskanie.
Cement murarski:

Stosuje się do zapraw murarskich i tynkarskich, a także do sporządzania betonów

niższych klas.
Cement hydrotechniczny:

Stosuje się go do robót hydrotechnicznych i w budownictwie wodno-inżynieryjnym.

Cement portlandzki biały

Stosuje się go do robót elewacyjnych, dekoracyjnych, do produkcji elementów

budowlanych oraz do produkcji cementu kolorowego. W zależności od stopnia białości
rozróżnia się trzy odmiany dla każdej marki (I, II, III), a w zależności od ilości zużytych
dodatków rozróżnia się dwa gatunki: D0- bez dodatków i D20- dodatków nie więcej niż 20%.
Cement biały składa się z białego klinkieru, cementu portlandzkiego, gipsu oraz dodatków
wybielających, nie pogarszających właściwości cementu.

Oznaczenie czasu wiązania cementu przeprowadza się za pomocą aparatu Vicata (rys.2.),

w którego pierścieniu umieszcza się zaczyn normowy. Za początek wiązania zaczynu
cementowego przyjmuje się czas, jaki upłynął od momentu dodania cementu do wody do
chwili, gdy swobodnie opuszczona igła zatrzyma się 33

35 mm od dna pierścienia. Jako

koniec wiązania zaczynu cementowego przyjmuje się moment, gdy igła ustawiona na próbce
zanurzy się nie więcej niż 1mm, a czas, jaki upłynął od sporządzenia zaczynu do danego
momentu, określa wartość liczbową tej cechy.

Rys. 2. Aparat Vicata [1, s.283]

Spoiwa gipsowe

Gips budowlany:

Jest to spoiwo powietrzne otrzymywane przez prażenie skały gipsowej w temperaturze

około 200

ºC, a następnie zmielenie. Produkuje się gips budowlany dwóch marek: GB-G6

i GB-G8. Ze względu na stopień rozdrobnienia rozróżnia się gips budowlany grubo mielony
i drobno mielony. Stosuje się go do sporządzania zaczynów, zapraw i betonów oraz do
produkcji drobnych wyrobów budowlanych. Pod wpływem wilgoci traci cechy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wytrzymałościowe, a zatem nie powinien być stosowany w miejscach o podwyższonej na stałe
wilgotności.
Gips specjalny:

W grupie budowlanych gipsów specjalnych produkuje się:

−

gips szpachlowy przeznaczony do szpachlowania budowlanych elementów betonowych
(B),

−

gips szpachlowy przeznaczony do szpachlowania budowlanych elementów gipsowych (G),

−

gips szpachlowy przeznaczony do spoinowania płyt gipsowo-kartonowych (F),

−

gips tynkarski przeznaczony do wykonywania wewnętrznych wypraw tynkarskich
sposobem zmechanizowanym (GTM),

−

gips tynkarski przeznaczony do ręcznego tynkowania (GTR),

−

klej gipsowy przeznaczony do klejenia prefabrykatów gipsowych (P),

−

klej gipsowy przeznaczony do osadzania płyt gipsowo-kartonowych (T).

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz rodzaje spoiw budowlanych?
2. Jakie znasz rodzaje spoiw wapiennych?
3. Jakie znasz rodzaje spoiw cementowych?
4. Jakie znasz rodzaje spoiw gipsowych?
5. Na czym polega gaszenie wapna?
6. Kto był wynalazcą pierwszego cementu?
7. Jakie zastosowanie posiada gips szpachlowy?
8. Jakie zastosowanie posiada klej gipsowy?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj spoiwa budowlane leżące na stole.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przyjrzeć się spoiwom leżącym na stole,
3) scharakteryzować spoiwa budowlane.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

spoiwa budowlane,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Spośród spoiw budowlanych wybierz te, których użyjesz do wykonania podkładu pod

posadzkę. Opisz ich właściwości fizyczne mechaniczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przyjrzeć się spoiwom leżącym na stole,
3) wybrać spoiwa, które można użyć do wykonania podkładu,
4) uzasadnić swój wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki spoiw budowlanych,

−

literatura z rozdziału 6.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać różnicę między spoiwem cementowym a spoiwem gipsowym?



2) scharakteryzować spoiwa wapienne?



3) scharakteryzować rodzaje spoiw gipsowych?



4) scharakteryzować rodzaje spoiw wapiennych?



5) scharakteryzować rodzaje spoiw cementowych?



6) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Kruszywa naturalne i sztuczne

4.8.1. Materiał nauczania

Kruszywa są to ziarniste materiały budowlane (naturalne lub sztuczne), wchodzące

skład zapraw i betonów, bitumicznych mieszanek do budowy dróg, warstw nawierzchni

drogowych, warstw filtracyjnych, urządzeń drenażowych, itp.
Rozróżnia się kruszywa mineralne - uzyskiwane w procesie mechanicznej przeróbki surowców
skalnych i kruszywa sztuczne - uzyskiwane z surowców mineralnych, których struktura uległa
przemianom w wyniku przeprowadzonych procesów cieplnych. Do kruszyw sztucznych są
zaliczane również kruszywa uzyskiwane z surowców pochodzenia organicznego.

Kruszywa naturalne
Kruszywa mineralne zależnie od pochodzenia surowca skalnego i od sposobu

produkowania dzieli się na kruszywa naturalne i na łamane. Kruszywa naturalne uzyskuje się
przez uszlachetnienie ziarnistego surowca ze skał luźnych. Ziarna tych kruszyw mają
zaokrąglone krawędzie i gładką powierzchnię. Kruszywa łamane uzyskuje się przez
rozdrobnienie surowców skalnych lub z żużla wielkopiecowego.
Piaski do zapraw budowlanych

Piaski do zapraw budowlanych dzieli się na naturalne i kruszone. Ich podział ze względu

na wielkość ziaren wykonuje się przesiewając kruszywo przez zestaw sit normowych. Zależnie
od zawartości ziaren największych rozróżnia się dwie odmiany: I - wielkość ziaren do 2 mm
i odmiana II - wielkość ziaren do 1mm. Podstawą podziału piasków na dwa gatunki jest
zawartość pyłów mineralnych oraz zanieczyszczeń obcych.
Kruszywa mineralne do betonu zwykłego

Zależnie od przeznaczenia do odpowiedniej klasy betonu kruszywa grube dzieli się na

cztery marki: 10, 20, 30 i 50. Marka kruszywa jest liczbą odpowiadającą klasie betonu, do
którego może być użyte.
Rozróżnia się trzy podstawowe grupy asortymentowe kruszywa mineralnego:

−

piasek zwykły, piasek łamany,

−

żwir, grys, grys z otoczaków,

−

mieszanka kruszywa naturalnego, mieszanka kruszywa łamanego i mieszanka
z otoczaków.
Piasek i piasek łamany zawiera ziarna do 2 mm, żwiry i grysy mają ziarna od 2 do 63 mm,

mieszanki mają ziarna od 0,125 do 63 mm. Kruszywa drobne (piaski) nie powinny zawierać
części pylastych więcej niż 4% wagi, kruszywa grube zaś wagowo nie więcej niż 1%.
W grysach dopuszcza się zawartość żwiru, a w żwirze grysu w ilości do 50% masy.

Kruszywa sztuczne
Kruszywem sztucznym do betonu lekkiego nazywa się materiał ziarnisty z surowców

mineralnych, otrzymany w wyniku obróbki termicznej, którego gęstość objętościowa jest
mniejsza niż 1800 kg/m

W zależności od rodzaju surowca użytego do produkcji kruszywa i metody produkcji

kruszywa dzieli się na:

−

kruszywa mineralne łamane (węglanoporyt z wapieni),

−

kruszywa sztuczne z surowców mineralnych poddanych obróbce termicznej (keramzyt,
glinoporyt),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kruszywa sztuczne z odpadów przemysłowych poddanych obróbce termicznej
(łupkoporyt, pumeks hutniczy, żużel granulowany),

−

kruszywa sztuczne z odpadów przemysłowych nie poddane dodatkowej obróbce
termicznej (żużel paleniskowy).
W zależności od granic nominalnego uziarnienia kruszywa do betonu lekkiego dzieli się na

dwa rodzaje:

−

drobne, o ziarnach do 4 mm,

−

grube, o ziarnach od 4 do 31,5 mm.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki znasz podział kruszyw?
2. Jak uzyskuje się kruszywa naturalne?
3. Jak uzyskuje się kruszywa sztuczne?
4. Jak dzielimy kruszywa naturalne?
5. Jak dzielimy kruszywa sztuczne?
6. Jakiej wielkości ziarna zawiera piasek?
7. Jakiej wielkości ziarna zawiera żwir?
8. Jaką gęstość objętościową zawierają kruszywa sztuczne?
9. Jak dzielimy kruszywa sztuczne w zależności od rodzaju użytego surowca?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zgromadzone kruszywo podziel na frakcje, wyniki zanotuj w zeszycie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) przesiać kruszywo przez sita,
4) zważyć kolejno przesiane frakcje,
5) zapisać wyniki w zeszycie,
6) sprawdzić jakość wykonanej pracy i zaprezentować jej efekty.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kruszywo,

−

zestaw sit normowych,

−

waga,

−

zeszyt przedmiotowy,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Podziel zgromadzone kruszywo na sztuczne i naturalne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) obejrzeć dokładnie kruszywo,
4) rozdzielić kruszywo na naturalne i sztuczne,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje kruszyw budowlanych,

−

literatura z rozdziału 6.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić rodzaje kruszyw budowlanych?



2) określić wielkości ziaren kruszyw?



3) określić zastosowanie kruszyw budowlanych?



4) wymienić rodzaje kruszyw naturalnych i sztucznych?



5) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Dodatki i domieszki chemiczne i mineralne do zapraw

i betonów

4.9.1. Materiał nauczania

Domieszki do zapraw i betonów służą do poprawienia właściwości mieszanek zapraw

i betonów z nich wykonanych. Wpływają na nie następująco:

−

polepszają urabialność mieszanek zapraw i betonów,

−

regulują warunki wiązania i twardnienia,

−

uszczelniają beton,

−

umożliwiają wykonanie zapraw i betonów w temperaturze bliskiej 0

ºC,

−

barwią zaprawy i betony.

Domieszki uplastyczniające
Ze względu na sposób działania rozróżnia się:

−

jonowe domieszki powierzchniowo czynne, do których należą: mydła żywiczne, sodowe
lub potasowe, sole kwasów abietynowych, sodowe lub wapniowe ługiposulfitowe, sole
węglowodorów sulfonowych,

−

niejonowe domieszki powierzchniowo czynne, np. eter poliglikolu.
Szczególnie skuteczne upłynnienie mieszanek zapewnia stosowanie superplastyfikatorów.

Po dodaniu do mieszanki betonowej o konsystencji gęstoplastycznej powodują zmianę
konsystencji na ciekłą. Po upływie kilkudziesięciu minut zanika działanie domieszki. Czas ten
wystarcza na wykonanie operacji mieszania, transportu, układania i zagęszczania. Domieszki
superplastyfikatorów nie wywołują ujemnych zmian wytrzymałościowych betonu. Do grupy
domieszek uplastyczniających produkowanych w Polsce należą preparaty: Klutan, Klutanit,
Upłynniacz SK-1, Upłynniacz SKP-26, Mixbet 5.

Domieszki napowietrzające
Są to hydrofobowe związki powierzchniowo czynne, wykazujące zdolność wytwarzania

drobnopęcherzykowej trwałej piany. Domieszki te powodują hydrofobizowanie ziaren spoiwa
i drobnoziarnistych wypełniaczy, a jednocześnie obniżają napięcie powierzchniowe na
zwilżonej powierzchni. Do grupy domieszek napowietrzających należą preparaty: Abiesod P1
i Abiesod 70. Podczas mieszania preparatów z wodą zarobową tworzą się pęcherzyki
powietrza o wielkościach 20

µm. Pęcherzyki te rozmieszczone równomiernie w mieszance

betonowej uplastyczniają ją, ułatwiając układanie i zagęszczanie. Abiesod dodaje się w ilości
do 0,25% masy cementu, mieszając z wodą zarobową. Beton z domieszką Abiesodu zawiera
3

5% objętości porów powietrznych i dlatego jest nazywany betonem napowietrzonym.

Szczególnie celowe jest stosowanie tych domieszek do betonów o małej zawartości cementu,
bądź betonów z kruszyw porowatych.

Domieszki opóźniające wiązanie

Domieszki opóźniające wiązanie stosuje się w razie konieczności ograniczenia rezerw

roboczych, betonowania dużych objętości w warunkach letniego lub gorącego klimatu, bądź w
razie potrzeby dokładnego wiązania warstw betonu. Jako domieszki opóźniające stosuje się
lignosulfoniany wapnia, sodu, potasu. Preparatem do opóźniania wiązania zaczynów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

cementowych jest Retarbet. Przygotowuje się go w postaci sproszkowanej i dostarcza
w workach po 50 kg. Opóźnienie wiązania można osiągnąć domieszką rozpuszczalnych
w wodzie soli kwasu fosforowego, dozowanych w ilości 0,1

1% w stosunku do masy

cementu.

Domieszki przyspieszające wiązanie i twardnienie
Domieszki przyspieszające wiązanie stosuje się w celu wywołania natychmiastowego

wiązania cementu, bądź w celu przyspieszenia okresu twardnienia. Najczęściej stosowanymi
domieszkami przyspieszającymi wiązanie i twardnienie są chlorki: wapnia, sodu lub potasu.
Dodatek ok. 1% chlorku wapnia skraca czas wiązania o ok. 30%. Obecność chlorków
w betonie sprzyja korozji stali, stąd w wielu konstrukcjach stosowanie domieszek chlorków nie
jest wskazane. Domieszka chlorku wapnia powoduje zmniejszenie odporności na działanie
mrozu, natomiast zwiększa wodoszczelność betonu oraz polepsza urabialność mieszanki.

Domieszkami wywołującymi natychmiastowe przyspieszenie wiązania są roztwory

związków sodowych. Jedną z takich domieszek jest szkło wodne w ilości 5% w stosunku do
masy cementu. Produkowanym preparatem powodującym przyspieszenie wiązania betonów
w warunkach naturalnych lub w warunkach naparzania betonu, jest Rapidbet. Jest to
mieszanina soli nieorganicznych i dodatku uplastyczniającego. Użycie tego preparatu w ilości
1,5

2,5% w stosunku do masy cementu zwiększa wytrzymałość betonu i przyspiesza

twardnienie. Następnym preparatem przyspieszającym twardnienie betonu jest Furmibet. Ma
on postać jasnobeżowego proszku rozpuszczalnego w wodzie. Niedopuszczalne jest
stosowanie tego preparatu w częściach budowli narażonych na wymywające działanie wody.
Furmibet przyspiesza twardnienie betonu, nie powodując obniżenia jego wytrzymałości.

Domieszki uszczelniające
Stosuje się je w celu zmniejszenia nasiąkliwości i przesiąkliwości zapraw i betonów.

Preparatem uszczelniającym jest Hydrobet produkowany w postaci sproszkowanej z bentonitu
i z substancji hydrofobowych. Hydrobet dozuje się po wymieszaniu z wodą zarobową w ilości
1,5

2% masy cementu.

Domieszki przeciwmrozowe
Domieszki przeciwmrozowe umożliwiają produkcję betonu i wszelkie roboty betoniarskie

w temperaturze poniżej 0

ºC. Do grupy tych domieszek należą chlorki, wśród których

najczęściej stosowany jest chlorek wapnia. Aby ograniczyć korozyjne oddziaływanie
roztworów solnych na stal zbrojeniową, stosuje się jako dodatek do mieszanki betonowej
węglan potasu w ilości 2

3% masy dozowanego cementu lub węglan sodu w ilości 3

masy cementu. Stosuje się również mieszaniny wymienionych soli z dodatkami
uplastyczniającymi.

Domieszki barwiące
Domieszki barwiące są najczęściej pochodzenia nieorganicznego. Niezbędnym warunkiem

stosowania tych barwideł jest ich odporność na działanie alkaliów oraz zapraw wapiennych
i cementowych. Warunkom tym odpowiadają najczęściej barwidła żelazistoziemne o różnych
odmianach barw żółtych, brunatnych i czerwonych. Dobrą domieszką barwiącą jest drobno
zmielona mączka ceglana.

4.9.2. Pytania sprawdzające

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu stosuje się dodatki i domieszki do zapraw i betonów?
2. Jakie zadania spełniają domieszki uplastyczniające?
3. Jakie zadania spełniają domieszki napowietrzające?
4. Jakie zadania spełniają domieszki opóźniające wiązanie?
5. Jakie zadania spełniają domieszki uszczelniające?
6. Co to są superplastyfikatory?
7. Jakie znasz rodzaje domieszek uplastyczniających?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj nazwy preparatów do właściwości, które mają spełniać w zaprawach

i betonach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć dokładnie nazwy preparatów,
3) dopasować nazwy preparatów do właściwości, które mają spełniać w zaprawach

i betonach,

4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

nazwy preparatów dodatków do zapraw i betonów,

−

nazwy właściwości , które mają spełniać domieszki i dodatki do zapraw i betonów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wybierz jeden z preparatów przyspieszających wiązanie cementu i objaśnij instrukcję jego

stosowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) wybrać preparat przyspieszający wiązanie cementu,
3) przeczytać dokładnie instrukcję stosowania preparatu,
4) wyjaśnić zastosowanie preparatu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

preparaty przyspieszające wiązanie cementu,

−

instrukcje obsługi preparatów,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) znaleźć w instrukcji preparatów informacje o ich zastosowaniu?



2) pogrupować domieszki i dodatki do zapraw i betonów?



3) wyjaśnić zastosowanie dodatków do zapraw i betonów?



4) zastosować dodatki do zapraw i betonów?



5) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.10. Narzędzia do robót podłogowych i posadzkarskich

4.10.1. Materiał nauczania

Roboty podłogowe to czynności związane z wykonywaniem podłogi wraz z ułożeniem jej

nawierzchni, czyli posadzki. Ze względu na postać materiału posadzki (nawierzchni) rozróżnia
się potocznie podłogi:

−

z desek, np.: sosnowych, klejonych warstwowych,

−

z deszczułek, np.: dębowych,

−

z płytek i płyt, np.: terakotowych, PVC, klejonych warstwowych z drewna, mozaikowych,

−

z arkuszy zwanych także wykładzinami, np.: wielowarstwowych PVC, gumowych,
dywanowych,

−

bezspoinowe, np.: z mas szpachlowych, skałodrzewne, asfaltowe, poliestrowe.
W zależności od postaci materiału, z którego wykonujemy posadzkę, niezbędne są nam

określone narzędzia.

Narzędzia do podłóg z drewna
Do wykonywania podłóg z drewna niezbędne są narzędzia do następujących czynności:

−

cięcia materiałów drzewnych na żądaną długość i szerokość,

−

wycinania w materiale (desce, płycie, deszczułce) wgłębień, otworów i wrębów,

−

wyrównywania i wygładzania powierzchni posadzek,

−

nanoszenia lepiku lub kleju,

−

pastowania i froterowania posadzek,

−

zamiatania i odkurzania podkładów oraz posadzek.
Ponadto potrzebny jest jeszcze sprzęt pomocniczy: sznur do odbijania linii prostych, łata

dwumetrowa do badania równości podkładu, pobijak (do zagłębiania główek gwoździ), gąbka
do zwilżania papieru, poziomnica, przymiar taśmowy lub składany, kliny drewniane, klamry
ciesielskie itp.

Do przecinania materiałów drzewnych stosuje się piły ręczne.
Do gruntowania podkładu roztworami asfaltowymi lub emulsyjnymi asfaltowymi stosuje

się szczotki o sztywnym włosiu, szerokości 40

50 cm, obsadzone na kiju o długości 120

140

cm, co umożliwia pracę w pozycji stojącej.

Do nakładania klejów lub lepików stosuje się szpachle ząbkowane i gładkie (rys. 3).

Szpachle ząbkowane maja tę właściwość, że przy nanoszeniu kleju na podkład dozują jego
ilość. Zależy to od wysokości ząbków.

Rys.3. Przykłady szpachli stalowych z brzeszczotami wymiennymi [1, s.105]

Do przecinania listew podłogowych pod kątem 45

º i 135º stosuje się wzorniki (rys.4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.4. Wzorniki do przycinania listew podłogowych pod kątem 45

º [1,s.113]

Ponadto przy wykonywaniu robót podłogowych z drewna używa się ręcznych narzędzi

stosowanych w robotach stolarskich i ciesielskich, jak: młotki, obcęgi, łapy ciesielskie,
wkrętaki, wiertarki itp.

Narzędzia do podłóg z tworzyw sztucznych
Do wykonywania posadzek z tworzyw sztucznych niezbędne są narzędzia i sprzęt

pomocniczy do następujących czynności:

−

cięcia materiałów,

−

wygładzania powierzchni podkładów,

−

nanoszenia klejów i gruntowania,

−

spawania połączeń arkuszy wykładzin oraz obróbki wykańczającej spawu,

−

czyszczenia i odkurzania powierzchni podkładu oraz gotowej posadzki.
Do cięcia płytek i wykładzin podłogowych z tworzyw sztucznych i włókien syntetycznych

(wykładzin dywanowych) stosuje się specjalne noże (rys. 5).

Rys.5. Nóż z wymiennymi ostrzami do przecinania wykładzin podłogowych z tworzyw sztucznych [1, s.165]

Do wygładzania powierzchni podkładów stosuje się packi z blachy stalowej lub szpachle

z wymiennymi brzeszczotami, których używa się do wygładzania podkładów, jak i nanoszenia
na podkład kleju.

Niezbędny jest również sprzęt pomocniczy, tj. liniał stalowy o przekroju 40

50x4

5 mm

i długości 2 m, taśma miernicza, sznur do odbijania linii prostych, gąbka, naczynia, itp.

Narzędzia do posadzek z materiałów mineralnych
Do wykonywania posadzek z materiałów mineralnych są niezbędne proste narzędzia

należące do wyposażenia posadzkarza: kielnie, packi, młotek, narzędzia do przecinania płytek,
poziomnice zwykła i wężowa, sznur do wyznaczania linii prostych, kątownica składana,
przymiar taśmowy, łaty długości 2 m do sprawdzania poziomu posadzki, listwy do układania
zapraw, naczynia do wody i zapraw itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Narzędzia do posadzek skałodrzewnych
Do wykonania posadzek skałodrzewnych stosuje się następujący sprzęt: beczkę drewnianą

do przygotowania roztworu chlorku magnezu, skrzynię do mieszania masy skałodrzewnej,
wiadra, grabie stalowe, listwy kierunkowe i łaty, ubijak drewniany, packi stalowe, szpachle.

4.10.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie narzędzia potrzebne są do wykonywania posadzek drewnianych?
2. Jakie narzędzia potrzebne są do wykonywania posadzek z tworzyw sztucznych?
3. Jakie narzędzia potrzebne są do wykonywania posadzek z materiałów mineralnych?
4. Jakie narzędzia służą do rozprowadzania klejów?
5. Jakie narzędzia służą do przecinania materiałów drzewnych?
6. Jakie narzędzia służą do wygładzania powierzchni podkładów?
7. Jakie narzędzia służą do gruntowania?

4.10.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z zestawu narzędzi do rozprowadzania klejów wybierz szpachlę ząbkowaną

i scharakteryzuj ją.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) wybrać spośród narzędzi szpachlę ząbkowaną,
3) opisać budowę szpachli ząbkowanej,
4) opisać zastosowanie szpachli ząbkowanej,
5) opisać sposób użytkowania szpachli ząbkowanej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestawy narzędzi do rozprowadzania klejów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Za pomocą gruntownika otrzymanego od nauczyciela, wykonaj gruntowanie podłoża

betonowego pod posadzkę z deszczułek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) sprawdzić stan podłoża,
4) dobrać narzędzia do wykonania powłoki gruntującej,
5) przygotować materiały,
6) wykonać powłokę,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko do wykonania ćwiczenia,

−

materiały do oczyszczenia podłoża,

−

materiały do gruntowania,

−

instrukcja do zadania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.10.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić narzędzia do robót posadzkarskich?



2) dobrać narzędzia do określonych rodzajów robót?



3) wykonać gruntowanie podłoża?



4) wykonać piłowanie desek drewnianych?



5) wykonać smarowanie klejem lub lepikiem?



6) wygładzić powierzchnię podkładu?



7) oczyścić powierzchnię podkładu i gotowej posadzki?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11. Sprzęt i maszyny

4.11.1. Materiał nauczania

Sprzęt i maszyny do wykonywania podkładów

Betoniarki:

Są to maszyny budowlane powszechnie stosowane w robotach betoniarskich, murarskich

i tynkarskich. W robotach podłogowych służą do mechanizacji przygotowania betonów,
używanych do wykonywania podkładów. Istnieje kilka rodzajów betoniarek różniących się
sposobem mieszania i konstrukcją maszyny. Najczęściej stosowane są:

−

betoniarki wolnospadowe, w których mieszanie następuje na skutek swobodnego spadania
składników zaprawy z łopatek obracającego się bębna betoniarki;

−

betoniarki mieszadłowe, o mieszaniu przymusowym, w których mieszanie następuje na
skutek ruchu mieszadła, przy czym w betoniarkach przeciwbieżnych wirnik (mieszadło)
i miska betoniarki obracają się jednocześnie, lecz w przeciwnych kierunkach, natomiast
w betoniarkach korytkowych mieszadło obraca się w nieruchomym korycie.
Dobór właściwej betoniarki zależy od ilości potrzebnej zaprawy. Ilość ta jest jednak

stosunkowo niewielka, ponieważ wynosi około 4 m

na 100 m

podkładu podłogowego.

Z tego względu wystarczają zazwyczaj betoniarki o niewielkiej wydajności.
Agregaty do mieszania i transportu gęstych zapraw:

Transport pneumatyczny ( za pomocą sprężonego powietrza) z zastosowaniem zwykłych

pomp do zapraw cementowych zmuszał do znacznego ich rozrzedzania, co było głównym
powodem nadmiernego zawilgocenia stropów, warstw izolacyjnych i podkładów.
Wprowadzenie specjalnych agregatów do mieszania i podawania gęstych zapraw pozwoliło
rozwiązać problem ich transportu przy wykonywaniu podkładów podłogowych. Obecnie
stosuje się do tego celu np. maszyny Pobet 260, Pobet 500, Mixokret M-201 i Mixokret M-
500E. Do zbiornika maszyny Mixokret M-201 wprowadza się składniki zaprawy i po
zamknięciu pokrywy uruchamia mieszadło. Po zakończeniu cyklu mieszania zaprawy
wprowadza się sprężone powietrze do komory zbiornika oraz do urządzenia dozującego.
Sprężone powietrze wywiera ciśnienie na zaprawę w zbiorniku i wypycha ją do węża
tłoczonego przez urządzenie dozujące, w którym strumień zaprawy jest dzielony na niewielkie
porcje. Dzięki takiemu systemowi tłoczenia zaprawy jest możliwe jej dostarczenie na dużą
wysokość przy stosunkowo niskim ciśnieniu sprężonego powietrza.
Agregat tynkarski:

Stosuje się go do przetłoczenia zapraw na miejsce wykonywania podkładu. Może być

użyty również do podawania mas polimerocementowych wyrównujących lub wygładzających.
Łaty wibracyjne i wyrównujące:

Są to urządzenia stosowane powszechnie do wyrównywania powierzchni podkładu

betonowego. Łata ze stopu lekkiego metalu o długości 1,5 m (lub dłuższa) jest zamocowana o
ramy z wbudowanym wibratorem. W czasie przesuwania łaty wzdłuż listew kierunkowych
drgania jej powodują zagęszczanie i wyrównywanie powierzchni podkładu betonowego.

Sprzęt i maszyny do wykonywania podłóg z drewna
Do wyrównywania powierzchni posadzek z desek stosuje się strugarki z napędem

elektrycznym. Elementem skrawającym jest zespół noży stalowych osadzonych na wale
roboczym napędzanym za pomocą silnika elektrycznego. Głębokość strugania jest regulowana
i wynosi około 0

3 mm.

Do wygładzania powierzchni posadzek z drewna służą szlifierki. Szlifowanie odbywa się

dwuetapowo. Najpierw wykonuje się szlifowanie zgrubne, stosując papier ścierny szorstki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o uziarnieniu 24

32. Szlifowanie wykańczające wykonuje się papierem ściernym o uziarnieniu

100. Do szlifowania posadzek w miejscach trudno dostępnych stosuje się szlifierki

tarczowe.

Sprzęt i maszyny do wykonywania podłóg z tworzyw sztucznych
Do cięcia mechanicznego wykładzin dywanowych stosuje się nóż tarczowy z napędem

elektrycznym.

Do wykonywania bruzdy spawalniczej stosuje się frezarkę z napędem elektrycznym.

4.11.2 Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1) Jakie znasz rodzaje betoniarek?
2) Jaka jest zasada pracy betoniarki?
3) Jaka jest zasada działania agregatu Mixokret M-201?
4) Do czego służy agregat tynkarski w pracach podłogowych?
5) Do czego służą łaty wibracyjne i wyrównujące?
6) Jakie maszyny stosujemy do wyrównywania powierzchni z desek?
7) Jakie maszyny stosujemy do wygładzania powierzchni posadzek z drewna?
8) Do jakich prac służy nóż tarczowy z napędem elektrycznym?

4.11.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Omów zasadę działania jednej z betoniarek, których ilustracje przedstawione są na

planszach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) omówić zasadę działania wybranej betoniarki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze ze zdjęciami betoniarek,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wypisz wszystkie maszyny potrzebne do wykonywania posadzek z drewna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) wypisać maszyny potrzebne do wykonywania posadzek z drewna,
3) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory piśmiennicze,

−

zeszyt przedmiotowy,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić maszyny do robót posadzkarskich?



2) dobrać maszyny i sprzęt do określonych rodzajów robót?



3) wykonać szlifowanie podłóg z drewna?



4) wykonać piłowanie desek drewnianych?



5) wykonać wyrównanie powierzchni za pomocą strugarki?



6) wygładzić powierzchnię podłogi za pomocą szlifierki?



7) oczyścić powierzchnię podkładu i gotowej posadzki?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.12. Przepisy bhp i ppoż

4.11.1. Materiał nauczania

Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy

Podczas wykonywania robót posadzkarskich można zatrudnić wyłącznie pracowników

przeszkolonych w tym zakresie, posiadających aktualne karty zdrowia i zaopatrzonych
w odpowiednią odzież i obuwie ochronne.

Stosowanie odzieży ochronnej
Do prac posadzkarskich należy używać odzieży roboczej, która ułatwia pracownikowi

wykonywanie czynności zawodowych w warunkach zagrażających życiu lub zdrowiu, chroni
odzież własną pracownika przed ubrudzeniem lub zniszczeniem. Elementy odzieży roboczej to:
spodnie, bluzy, koszule, kombinezony, nakolanniki i obuwie robocze.

Celem stosowania odzieży i sprzętu ochronnego jest zapobieganie zagrożeniom

związanym ze środowiskiem pracy. Podczas robót posadzkarskich oprócz odzieży ochronnej
należy stosować rękawice robocze oraz maski.

Zasady bezpieczeństwa pracy z materiałami szkodliwymi i łatwopalnymi
Materiały

niebezpieczne

robotach

podłogowych

zawierają

lotne

rozpuszczalniki organiczne (w klejach, lakierach, rozpuszczalnikach).

W razie użycia materiałów zawierających lotne rozpuszczalniki organiczne należy:

−

prowadzić roboty podłogowe przy otwartych oknach lub przy czynnej wentylacji,
zapewniającej należytą wymianę powietrza,

−

przestrzegać zakazu palenia papierosów,

−

wywiesić na drzwiach wejściowych napisy zakazujące wejścia z otwartym ogniem.

Zasady bezpiecznej obsługi urządzeń elektrycznych
Narzędzia i sprzęt powinny odpowiadać określonym wymaganiom, by pozwalały na

bezpieczną pracę. Używane przez posadzkarza narzędzia muszą być w dobrym stanie
technicznym i czyste. Powinny być zaopatrzone w izolację ochronną. Ze względu na
konieczność podwyższenia stopnia zabezpieczenia przed porażeniem przepisy budowy
i eksploatacji urządzeń elektrycznych nakazują stosowanie dodatkowych środków ochrony, do
których należą m. in. zerowanie, uziemienie ochronne, wyłączniki ochronne. Narzędzia należy
używać zgodnie z przeznaczeniem. Nie wolno używać uszkodzonych narzędzi. Po
zakończonej pracy należy oczyścić narzędzia i sprawdzić ich stan.

Wymagania przeciwpożarowe
Każda budowa powinna być wyposażona w podręczny sprzęt gaśniczy. Składa się on

z: beczek z wodą, skrzyń z piaskiem, hydronetek, gaśnic itp.

W związku z robotami podłogowymi mogą zaistnieć następujące możliwości powstania

pożaru:

−

w czasie magazynowania łatwopalnych materiałów, z powodu nieprzestrzegania zasad
składowania,

−

w czasie stosowania materiałów zawierających łatwopalne rozpuszczalniki organiczne –
z powodu nieostrożnego obchodzenia się z ogniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.12.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi mogą występować przy robotach

posadzkarskich?

2. Jaką odzież roboczą stosuje się w robotach posadzkarskich?
3. Jakie tablice należy umieścić w miejscach pracy z materiałami łatwopalnymi?
4. Jakie podstawowe wymagania stawia się narzędziom do robót posadzkarskich?
5. Jakie mogą być przyczyny powstawania pożarów przy wykonywaniu robót

posadzkarskich?

4.12.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz odzież roboczą i środki ochrony osobistej dla posadzkarza wykonującego

posadzkę z płytek mineralnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) dobrać odpowiednią odzież i środki ochrony osobistej,
3) uzasadnić swój wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież robocza i ochronna,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Na ilustracjach przedstawiona jest odzież ochronna i robocza dla posadzkarza. Spośród 8

ilustracji wybierz 4 i wyjaśnij cel jej stosowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) obejrzeć dokładnie ilustracje,
3) wybrać 4 ilustracje,
4) wyjaśnić cel stosowania wybranej odzieży.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ilustracje odzieży roboczej i ochronnej,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.12.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić niebezpieczeństwa występujące podczas pracy posadzkarza?



2) wymienić odzież ochronną i roboczą posadzkarza ?



3) określić przyczyny powstawania pożarów na budowie?



4) przygotować narzędzia i sprzęt do bezpiecznej pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.13. Instrukcje stosowania i aprobaty techniczne

4.13.1. Materiał nauczania

Aprobaty techniczne

W Polsce wyroby budowlane są dopuszczane do obrotu i stosowania zgodnie

z odpowiednim trybem przewidzianym w Prawie Budowlanym i w dużym stopniu
dostosowanym do wymagań europejskich. W tym celu Instytut Techniki Budowlanej wydaje
odpowiednie zalecenia udzielania aprobat technicznych (pozytywna ocena techniczna
przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależniona od spełnienia
wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest
stosowany), określające zbiór wymagań podstawowych. Dokumentem dopuszczającym między
innymi materiały budowlane do obrotu i stosowania jest aprobata techniczna. Wynika to
z Rozporządzenia z dnia 08 listopada 2004 r. (Dz.U. Nr 249 z dnia 23 listopada 2004 r. poz.
2497) w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych, upoważnionych do ich
wydania.

Aprobaty techniczne udziela się dla wyrobów innowacyjnych wprowadzanych do praktyki.

Wydaje się ją na 5 lat. Jej ważność może być przedłużona na kolejne lata.

Wszystkie wyroby, które są legalnie dopuszczone do stosowania, czyli spełniają

wymagania odnośnych przepisów, powinny mieć znak „B” (rys. 6).

Rys. 6. Oznakowanie wyrobu budowlanego spełniającego wymagania przepisów budowlanych

Znak ten może być umieszczony na wyrobie, opakowaniu lub w dokumentach dołączonych
do wyrobu.

Instrukcje stosowania
W związku z wejściem Polski do UE prowadzone są prace nad wprowadzeniem norm

europejskich do Polskich Norm.
Obecnie w dziedzinie budownictwa nie ma obligatoryjnych norm branżowych. Dlatego
producenci, którzy wytwarzają wyroby budowlane, powinni robić to zgodnie z określoną
normą branżową (do czasu jej wygaśnięcia) i wprowadzać swe wyroby do obrotu i stosowania
na podstawie certyfikatu lub deklaracji zgodności.

Każdy materiał budowlany wprowadzony do obrotu musi mieć instrukcję producenta,

która dołączona jest do materiału lub wyrobu. Instrukcja zawiera:

−

nazwę materiału lub wyrobu,

−

zastosowanie,

−

narzędzia,

−

opakowania,

−

przygotowanie materiału,

−

zużycie materiału,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

czyszczenie narzędzi,

−

dane techniczne.

Dzięki instrukcji można między innymi obliczyć ilość materiału, poznać właściwości

i przydatność materiału, dobrać narzędzia, itp.
Biuro Certyfikacji uzyskało status jednostki notyfikowanej w zakresie certyfikacji systemu
zakładowej kontroli produkcji (system 2+) wymaganą do oznakowania CE wyrobów
budowlanych.

Biuro Certyfikacji jako akredytowana / notyfikowana jednostka realizuje zadania

dotyczące:

−

Certyfikacji zgodności wyrobów,

−

Certyfikacji zakładowej kontroli produkcji.
Biuro Certyfikacji prowadzi następujące rodzaje certyfikacji:

−

certyfikację zgodności:
a) z postanowieniami norm zharmonizowanych, wymaganą do oznakowania CE wyrobu

budowlanego,

b) z postanowieniami polskich norm i polskich aprobat technicznych, wymaganą do

oznakowania wyrobu budowlanego znakiem budowlanym.

−

certyfikację zakładowej kontroli produkcji:

a) z postanowieniami polskich norm i polskich aprobat technicznych, wymaganą

do oznakowania wyrobu budowlanego znakiem budowlanym,

b) z postanowieniami norm zharmonizowanych, wymaganą do oznakowania CE wyrobu

budowlanego.

−

dobrowolną certyfikację zgodności:

a) z wymaganiami norm i aprobat technicznych.

Po pozytywnym zakończeniu procesu przyznawane są następujące certyfikaty:

−

Certyfikat zgodności wymagany do wydania deklaracji zgodności na potrzeby
oznakowania CE wyrobów budowlanych. Certyfikacja wg systemu 1.

−

Krajowy certyfikat zgodności wymagany do wydania krajowej deklaracji zgodności
na potrzeby oznakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym. Certyfikacja
wg systemu 1.

−

Certyfikat zakładowej kontroli produkcji wymagany do wydania deklaracji zgodności
na potrzeby oznakowania CE wyrobów budowlanych. Certyfikacja wg systemu 2+.

−

Krajowy certyfikat zakładowej kontroli produkcji wymagany do wydania krajowej
deklaracji zgodności na potrzeby oznakowania wyrobów budowlanych znakiem
budowlanym. Certyfikacja wg systemu 2+.

−

Certyfikat zgodności upoważniający do oznaczania wyrobów znakiem zgodności
z Polską Normą (Licencja Polskiego Komitetu Normalizacyjnego PN-15). Certyfikacja wg
systemu 1+.

−

Certyfikat zgodności z Polską Normą lub aprobatą techniczną. Certyfikacja wg systemu
1+.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Certyfikat zgodności upoważniający do oznaczania wyrobów do izolacji cieplnej znakiem
Keymark. Certyfikacja wg systemu 1+.

4.13.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co zawiera instrukcja stosowania danego wyrobu?
2. Jak należy rozumieć pojęcie aprobata techniczna danego wyrobu?
3. Na jaki okres wydaje się aprobaty techniczne?
4. Jak oznakowane są wyroby dopuszczone do stosowania?
5. Czy wszystkie materiały muszą mieć aprobaty techniczne?
6. Kto wydaje zalecenia udzielania aprobat technicznych na materiały i wyroby budowlane?

4.13.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z instrukcji producenta oblicz ilość płytek potrzebnych do wykonania posadzki na

podłożu o powierzchni 20 m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją producenta,
3) obliczyć ilość płytek do wykonania posadzki,
4) przedstawić efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja producenta,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Z instrukcji producenta oblicz ilość kleju do wykonania posadzki z płytek ceramicznych

na podłożu o powierzchni 30 m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać treść ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją producenta,
3) obliczyć ilość kleju do wykonania posadzki,
4) przedstawić efekty swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja producenta,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.13.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zastosować instrukcję producenta danego wyrobu?



2) skorzystać z danych zawartych w instrukcji producenta?



3) rozpoznać oznaczenia materiałów dopuszczonych do stosowania?



4) wykorzystać zdobyte wiadomości w praktycznym działaniu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania typu wielokrotnego

wyboru.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są

7. cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D. Tylko jedna jest poprawna; wybierz ją

i zaznaczkratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

8. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeśli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
9. odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedź, którą uważasz za poprawną.
10. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,

natomiast

11. w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć Ci

trudności,

12. gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe (dotyczy to pytań o numerach od 16 do

22). 9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego
zadania.

13. 10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

14. 11. Po rozwiązaniu testu sprawdź, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

15. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Do cech fizycznych materiałów budowlanych zaliczamy
a) twardość.
b) porowatość.
c) wytrzymałość na zginanie.
d) wytrzymałość na ściskanie.

2. Do cech mechanicznych materiałów budowlanych zaliczamy

a) sprężystość.
b) gęstość.
c) gęstość pozorną.
d) wilgotność.

3. Nadmierna nasiąkliwość drewna powoduje jego

a) zarysowanie.
b) kurczenie.
c) pęcznienie. 2.
d) zwiększenie wytrzymałości.

4. Posadzka to

a) podkład.
b) podłoga.
c) warstwa użytkowa podłogi.
d) przegroda w budynku.

5. Posadzki z tworzyw sztucznych wykonujemy w temperaturze nie mniejszej niż

a) 5ºC.
b) 8ºC.
c) 10ºC.
d) 15ºC.

6. Izolację przeciwdźwiękową wykonujemy w podłogach

a) o podwyższonej odporności chemicznej.
b) na stropach międzypiętrowych
c) nad nieogrzewanymi piwnicam.
d) na gruncie.

7. Ze względu na rodzaj runa wykładziny dywanowe dzielimy na

a) wytłaczane.
b) malowane.
c) flokowane.
d) nitkowane.

8. Posadzki dywanowe stosujemy w

a) łazienkach.
b) pokojach.
c) kuchniach.
d) pralniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Zaprawa budowlana to mieszanina

a) piasku z wodą.
b) cementu z wodą.
c) zaczynu z piaskiem.
d) piasku, kruszywa i wody.

10. Spoiwo budowlane to

a) kruszywo grube.
b) piasek.
c) piasek z wodą.
d) wapno.

11. Czas wiązania cementu oznaczamy za pomocą

a) aparatu Baumego.
b) aparatu Vicata.
c) aparatu Mesa.
d) stożka pomiarowego.

12. Wielkość ziaren piasku posiada średnicę do

a) 8 mm.
b) 6 mm.
c) 4 mm.
d) 2 mm.

13. Wymiary zębów packi stosowanej do nakładania zaprawy klejowej pod terakotę zależą

między innymi od
a) konsystencji kleju.
b) wymiarów płytki.
c) rodzaju podłoża.
d) ilości robót.

14. Przy stosowaniu farb i klejów rozpuszczalnikowych brak wentylacji pomieszczenia może

spowodować
a) zniszczenie powierzchni okładziny.
b) odkształcenie materiału.
c) zapylenie pomieszczenia.
d) zatrucie pracownika.

15. Stosowanie okularów ochronnych jest wymagane podczas

a) obróbki materiałów ceramicznych.
b) układania paneli podłogowych.
c) układania izolacji termicznej.
d) betonowania podkładu.

16. Spływanie ze ściany płytek ceramicznych podczas układania na zaprawie klejowej

następuje wskutek
a) zbyt słabego podłoża.
b) zbyt cienkiej warstwy zaprawy.
c) zbyt grubej warstwy zaprawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

d) D. dodania nadmiernej ilości wody do zaprawy.

17. Domieszkami wywołującymi przyspieszenie wiązania betonów są

a) roztwory związków sodowych.
b) roztwory związków azotowych.
c) azotany.
d) potasy.

18. W skład mieszanki skałodrzewnej wchodzi między innymi

a) zasada azotowa.
b) kwas siarkowy.
c) potas.
d) chlorek magnezu.

19. Szlifowanie zgrubne podłóg z drewna wykonuje się za pomocą papieru o uziarnieniu

a) 24

32.

b) 32

34.

c) 34

36.

d) 36

38.

20. Do robót elewacyjnych stosuje się zaprawę

a) gipsową.
b) cementowo-wapienną.
c) wapienną.
d) wapienno-gipsową.

21. Domieszki i dodatki do betonów

a) nadają im lepszy wygląd.
b) określają skład mieszanki.
c) określają ilość mieszanki.
d) pozwalają na uzyskanie zamierzonych właściwości.

22. Do gruntowania podkładu roztworami asfaltowymi służą

a) packi stalowe.
b) szczotki o miękkim włosiu.
c) szczotki o sztywnym włosiu.
d) packi drewniane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.....................................................

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót posadzkarskich

Zgodnie z instrukcją zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1999
2. Panas J.: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2005
3. Praca zbiorowa: Budownictwo Ogólne Tom 1.Materiały i Wyroby Budowlane.

Arkady Warszawa 2005

4. Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 2003
5. Wolski Z.: Roboty podłogowe i okładzinowe. WSiP, Warszawa 1998