IDŹ DO:

KATALOG KSIĄŻEK:

CENNIK I INFORMACJE:

CZYTELNIA:

`

`

`

`

`

`

`

6SLVWUHĞFL
3U]\NáDGRZ\UR]G]LDá

.DWDORJRQOLQH
=DPyZGUXNRZDQ\
NDWDORJ

=DPyZLQIRUPDFMH
RQRZRĞFLDFK
=DPyZFHQQLN

)UDJPHQW\NVLąĪHN
RQOLQH

2QHSUHVVSO+HOLRQ6$
XO.RĞFLXV]NLF
*OLZLFH
WHO
HPDLO

RQHSUHVV#RQHSUHVVSO

UHGDNFMD

UHGDNFMDZZZ#RQHSUHVVSO

LQIRUPDFMH

RNVLĊJDUQLRQHSUHVVSO

Do koszyka

Nowość

Promocja

Do przechowalni

0$5.,:<1$/$=.,
:=25<8IJ<7.2:(
2&+521$:â$612Ħ&,
35=(0<6â2:(-

$XWRU$QQD*U]\ZLĝVND6]\PRQ2NRĝ
,6%1
)RUPDW$VWURQ

3DWHQWQDLQQRZDFMĚ

‡:\QDOD]NL]QDNLWRZDURZHZ]RU\XĦ\WNRZHLSU]HP\VãRZH
‡6NXWHF]QDRFKURQDZãDVQRġFLSU]HP\VãRZHM
‡(IHNW\ZQH]DU]ėG]DQLHLZ\FHQD
‡$VSHNW\PLĚG]\QDURGRZHLHXURSHMVNLH
‡3UDNW\F]QHSU]\NãDG\

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĦRQH

:\QDOD]NLRG]DZV]HQDSĚG]Dã\UR]ZyMOXG]NRġFL:FLėĦV]XNDP\QRZ\FKUR]ZLė]Dĝ
XUXFKDPLDP\SURFHV\LQQRZDF\MQHSU]HSURZDG]DP\EDGDQLDSU]HGVWDZLDP\
QLHVSRW\NDQHGRWėGSURMHNW\Z]RU\L]QDNL7ZRU]\P\SURGXNW\NWyUHF]\QLėĦ\FLH
ãDWZLHMV]\PLSU]\MHPQLHMV]\PRUD]VėRGSRZLHG]LėQDQDV]HSRWU]HE\-HGQDN
WDNMDNSRWU]HEDMHVWPDWNėZ\QDOD]NXWDNRFKURQDSDWHQWRZDSRZLQQDE\þMHJR
ORJLF]Q\PQDVWĚSVWZHP

%H]Z]JOĚGXQDWRF]\SUDFXMHV]ZODERUDWRULXPEDGDZF]\PSURMHNWXMHV]ORJRILUP\
F]\RSUDFRZXMHV]XU]ėG]HQLHXPRĦOLZLDMėFHSRGUyĦHZF]DVLH]DZV]HSRZLQLHQHġ
]DGEDþREH]SLHF]HĝVWZRWHJRFRVWZRU]\ãHġ&KURĝVZRMėZãDVQRġþSU]HP\VãRZė
6WU]HĦSUDZGRPDUNL3LOQXME\QLNWQLHSRZRãDQ\QLHSU]\ZãDV]F]\ãVRELH7ZRMHJR
Z\QDOD]NX

6\VWHPZãDVQRġFLSU]HP\VãRZHM

‡:ãDVQRġþSU]HP\VãRZDLMHMĥUyGãD
‡=QDF]HQLHSUDZDZãDVQRġFLSU]HP\VãRZHMZNDĦG\PSU]HGVLĚELRUVWZLH
‡3U]HGPLRW\SUDZDZãDVQRġFLSU]HP\VãRZHM³]HV]F]HJyOQ\PXZ]JOĚGQLHQLHP

Z\QDOD]NyZZ]RUyZXĦ\WNRZ\FKZ]RUyZSU]HP\VãRZ\FKF]\]QDNyZ
WRZDURZ\FK

‡3RZVWDQLHSDWHQWXX]\VNDQLHSUDZDRFKURQQHJRLSUDZD]UHMHVWUDFML
‡$QDOL]D]DJDGQLHĝZ\FHQ\ZãDVQRġFLSU]HP\VãRZHMRUD]QDMLVWRWQLHMV]HVSUDZ\

]ZLė]DQH]HIHNW\ZQ\P]DU]ėG]DQLHPWėZ\FHQė

‡.ZHVWLDSUDZDZãDVQRġFLSU]HP\VãRZHMSR]DJUDQLFDPLNUDMX

Spis treści

WstÚp

7

1 Prawo wïasnoĂci przemysïowej w ogólnoĂci

9

PojÚcie

10

½ródïa prawa

11

UrzÈd Patentowy RP

12

Rola rzecznika patentowego

15

Jak zostaÊ rzecznikiem patentowym w Polsce?

15

W jakiej formie moĝe byÊ wykonywany zawód

rzecznika patentowego?

16

2 Znaczenie prawa wïasnoĂci przemysïowej w przedsiÚbiorstwie

19

3 Przedmioty prawa wïasnoĂci przemysïowej

25

Wynalazek

27

Wzór uĝytkowy

31

Wzór przemysïowy (tzw. design)

32

Topografia ukïadu scalonego

33

Projekt racjonalizatorski

33

Znak towarowy (tzw. marka)

34

Oznaczenie geograficzne

35

Know-how

35

4

Marki, wynalazki, wzory użytkowe. Ochrona własności przemysłowej

4 Powstanie patentu, prawa ochronnego na przedmiot

wïasnoĂci przemysïowej oraz prawa z rejestracji przedmiotu
prawa wïasnoĂci przemysïowej

39

Procedura przyznawania ochrony patentowej

40

Procedura przyznawania prawa ochronnego na wzór uĝytkowy

44

Procedura przyznawania prawa

z rejestracji wzoru przemysïowego

46

Procedura przyznawania prawa ochronnego na znak towarowy 48

Procedura przyznawania prawa

z rejestracji oznaczenia geograficznego

52

5 Korzystanie z przedmiotu prawa wïasnoĂci przemysïowej

55

Korzystanie z wynalazku, na który uzyskano patent

56

Korzystanie ze wzoru uĝytkowego,

na który przyznano prawo ochronne

59

Korzystanie ze wzoru przemysïowego,

na który przyznano prawo z rejestracji

60

Uĝywanie znaku towarowego,

na który przyznano prawo ochronne

62

Uĝywanie oznaczenia geograficznego,

na które przyznano prawo z rejestracji

63

6 Ochrona przedmiotów wïasnoĂci przemysïowej

67

ZasiÚg ochrony

68

Aspekt terytorialny

68

Aspekt czasowy

68

Cywilnoprawna ochrona przedmiotów wïasnoĂci przemysïowej

69

Karnoprawna ochrona przedmiotów wïasnoĂci przemysïowej

71

7 Wycena wïasnoĂci przemysïowej

73

Wycena znaku towarowego

75

WartoĂÊ ekonomiczna

76

WartoĂÊ ksiÚgowa

77

WartoĂÊ rynkowa

78

Spis treści

5

WartoĂÊ odtworzeniowa

78

WartoĂÊ godziwa

78

WartoĂÊ likwidacyjna

79

Metody dochodowe

80

Metody kosztowe

84

Metody porównawcze

84

Wycena know-how

85

Metody dochodowe

86

Metody kosztowe

87

Metody rynkowe

87

8 Efektywne zarzÈdzanie wïasnoĂciÈ przemysïowÈ

89

9 Prawo wïasnoĂci przemysïowej poza granicami kraju

99

Porozumienie w sprawie handlowych aspektów

praw wïasnoĂci intelektualnej (TRIPS)

100

Przykïady miÚdzynarodowej ochrony praw

wïasnoĂci przemysïowej

101

Patent udzielony w trybie PCT

102

Prawo ochronne na znak towarowy — system madrycki

103

Przykïady europejskiej ochrony praw wïasnoĂci przemysïowej

103

Patent europejski

104

Wspólnotowy znak towarowy

105

Wspólnotowy wzór przemysïowy

105

Podsumowanie

107

Dodatek

109

Przykïad umowy sprzedaĝy patentu

109

Przykïad umowy licencyjnej

114

Bibliografia

117

Strony internetowe

119

5

Korzystanie
z przedmiotu
prawa własności
przemysłowej

W tym rozdziale dowiesz się:

„

Jakie są uprawnienia osoby, której przyznano patent,
prawo ochronne lub prawo z rejestracji?

„

Jaki jest charakter patentu, prawa ochronnego,
prawa z rejestracji?

„

Co to jest licencja i jakie są rodzaje licencji?

„

Kiedy można unieważnić patent, prawo ochronne
i prawo z rejestracji?

„

Kiedy wygasa patent, prawo ochronne i prawo z rejestracji?

56

Marki, wynalazki, wzory użytkowe. Ochrona własności przemysłowej

soba, która uzyskaïa patent, prawo ochronne bÈdě prawo z reje-
stracji na dany przedmiot, jest uprawniona do korzystania z przy-

znanego prawa. Sposób oraz granice korzystania przedstawione zo-
stanÈ poniĝej, w odniesieniu do kaĝdego przedmiotu z osobna.

Korzystanie z wynalazku, na który uzyskano patent

Wraz z uzyskaniem patentu osoba uprawniona moĝe zakazaÊ innej
osobie korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawo-
dowy (m.in. wytwarzania, uĝywania, oferowania produktu bÚdÈcego
przedmiotem wynalazku, stosowania sposobu bÚdÈcego przedmio-
tem wynalazku). Prawo to ograniczone jest ramami czasowymi i roz-
ciÈga siÚ zasadniczo na caïe terytorium RP. Moĝliwe jest jednak
uzyskanie ochrony równieĝ poza granicami kraju.

Osoba, której przysïuguje uprawnienie z patentu, moĝe wska-

zaÊ, ĝe jej wynalazek korzysta z ochrony. NastÈpi to np. poprzez sto-
sowne oznaczenie na towarach.

Niektóre sposoby korzystania z wynalazku przez osoby trzecie

nie naruszajÈ jednak patentu. SÈ to m.in.:

„

korzystanie z wynalazku dotyczÈcego Ărodków komunikacji
i ich czÚĂci lub urzÈdzeñ, które znajdujÈ siÚ na obszarze
Polski czasowo, a takĝe przedmiotów, które znajdujÈ sie
na tym obszarze w komunikacji tranzytowej;

„

korzystanie z wynalazku dla celów pañstwowych
w niezbÚdnym wymiarze, jeĝeli jest to konieczne
do zapobieĝenia stanowi zagroĝenia waĝnych interesów
pañstwa lub usuniÚcia tego stanu;

„

stosowanie wynalazku dla celów badawczych
i doĂwiadczalnych;

„

wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej
recepty lekarskiej;

O

Korzystanie z przedmiotu prawa własności przemysłowej

57

„

korzystanie z wynalazku w celu wykonania czynnoĂci
wymaganych do uzyskania rejestracji bÈdě zezwolenia,
stanowiÈcych warunek dopuszczenia do obrotu niektórych
wytworów.

Moĝliwe jest zawarcie umowy licencyjnej, na której podstawie

licencjobiorca uzyskuje zgodÚ uprawnionego licencjodawcy na ko-
rzystanie z wynalazku w zamian za wynagrodzenie. Istnieje moĝli-
woĂÊ wpisu licencji do rejestru patentowego. NastÚpuje to na wniosek
osoby zainteresowanej.

Moĝna wyróĝniÊ m.in. licencje wyïÈczne (przysïugujÈ tylko jed-

nemu podmiotowi) i licencje niewyïÈczne (przysïugujÈ przynajmniej
dwóm podmiotom), licencje wïaĂciwe (przyznawane jedynie przez
podmioty, które uzyskaïy patent, prawo ochronne, prawo z rejestracji)
i sublicencje (przyznawane przez licencjobiorcÚ), licencje peïne (o nie-
ograniczonym zakresie korzystania) i licencje ograniczone (o ograni-
czonym zakresie korzystania). Warto zwróciÊ równieĝ uwagÚ na
wymienionÈ w ustawie licencjÚ otwartÈ. Polega ona na tym, ĝe
uprawniony z patentu skïada w UrzÚdzie Patentowym RP oĂwiad-
czenie o gotowoĂci udzielenia licencji na korzystanie z jego wy-
nalazku, przy czym nie moĝe on tego oĂwiadczenia odwoïaÊ lub
zmieniÊ (rys. 5.1).

W umowie licencyjnej naleĝy m.in. okreĂliÊ, co jest przedmiotem

umowy, jakie prawa i obowiÈzki przysïugujÈ stronom, jaki jest zakres
udzielonej licencji. Ze wzglÚdu na to, ĝe umowa zawierana jest
coraz czÚĂciej w obrocie gospodarczym, warto zapoznaÊ siÚ z jej
budowÈ. PrzykïadowÈ umowÚ zaïÈczono jako dodatek na koñcu
niniejszej ksiÈĝki.

Ustawa wprowadza zakaz naduĝywania patentu. Z tego wzglÚdu

UrzÈd Patentowy RP moĝe w szczególnych przypadkach wydaÊ
decyzjÚ o przyznaniu licencji przymusowej. BÚdzie to miaïo miejsce

58

Marki, wynalazki, wzory użytkowe. Ochrona własności przemysłowej

đródäo: opracowanie wäasne

RYSUNEK 5.1.

Rodzaje licencji

wtedy, gdy uprawniony naduĝywa wïasnego prawa w taki sposób, ĝe
uniemoĝliwia innym korzystanie z niego, a korzystanie z danego
przedmiotu jest konieczne do zaspokojenia potrzeb rynku krajowego
— zwïaszcza gdy wymaga tego interes publiczny, a wyrób nie jest
dostÚpny spoïeczeñstwu w dostatecznej iloĂci lub jakoĂci. Licencja
przymusowa jest licencjÈ odpïatnÈ oraz wyïÈcznÈ.

Patenty sÈ prawami, które moĝna przenosiÊ i dziedziczyÊ, przy

czym, przykïadowo, przenieĂÊ moĝna zarówno patent, jak teĝ samo
prawo do patentu. Patent moĝna zbyÊ w drodze umowy sprzedaĝy.
Przykïad takiej umowy zamieszczono w dodatku na koñcu niniej-
szej ksiÈĝki.

Korzystanie z przedmiotu prawa własności przemysłowej

59

Istnieje moĝliwoĂÊ uniewaĝnienia patentu, o co wnioskowaÊ

moĝe Prezes UrzÚdu Patentowego RP, Prokurator Generalny RP,
a takĝe kaĝda osoba majÈca w tym interes prawny. Musi ona wykazaÊ,
ĝe nie speïniono przesïanek, które wymagane sÈ do uzyskania patentu.

Patent wygasa równieĝ w nastÚpujÈcych sytuacjach:

„

upïyw 20-letniego okresu ochrony,

„

zrzeczenie siÚ patentu,

„

nieuiszczenie opïaty okresowej,

„

trwaïa utrata moĝliwoĂci korzystania z wynalazku.

Korzystanie ze wzoru uĝytkowego,
na który przyznano prawo ochronne

Poprzez uzyskanie prawa ochronnego na wzór uĝytkowy nabywa siÚ
prawo wyïÈcznego korzystania ze wzoru uĝytkowego w sposób za-
wodowy i zarobkowy na terytorium RP. Prawo to jest ograniczone
ramami czasowym.

TreĂÊ prawa ochronnego na wzór uĝytkowy zbliĝona jest do treĂci

patentu. W wielu aspektach ustawa odsyïa wprost do przepisów do-
tyczÈcych patentów.

Podobnie jak w przypadku patentów okreĂlono zachowania,

które nie naruszajÈ praw ochronnych. SÈ to:

„

korzystanie ze wzoru uĝytkowego dotyczÈcego Ărodków
komunikacji i ich czÚĂci lub urzÈdzeñ, które znajdujÈ siÚ
na obszarze Polski czasowo, a takĝe przedmiotów, które
znajdujÈ sie na tym obszarze w komunikacji tranzytowej;

„

korzystanie ze wzoru uĝytkowego dla celów pañstwowych
w niezbÚdnym wymiarze, jeĝeli jest to konieczne do
zapobieĝenia stanowi zagroĝenia waĝnych interesów
pañstwa lub usuniÚcia tego stanu;

60

Marki, wynalazki, wzory użytkowe. Ochrona własności przemysłowej

„

stosowanie wzoru uĝytkowego dla celów badawczych
i doĂwiadczalnych.

Osoba uprawniona do korzystania ze wzoru uĝytkowego, tak

jak osoba uprawniona do patentu, równieĝ nie moĝe naduĝywaÊ
swojego prawa. Takĝe w przypadku wzorów uĝytkowych UrzÈd
Patentowy RP moĝe wydaÊ licencjÚ przymusowÈ.

Prawa ochronne na wzór uĝytkowy sÈ prawami zbywalnymi

i dziedzicznymi. Moĝliwe jest równieĝ zawarcie umowy licencyjnej,
uprawniajÈcej do korzystania ze wzoru uĝytkowego.

Prawo ochronne wygasa w nastÚpujÈcych sytuacjach:

„

upïyw 10-letniego okresu ochrony,

„

zrzeczenie siÚ prawa ochronnego,

„

nieuiszczenie opïaty okresowej,

„

trwaïa utrata moĝliwoĂci korzystania z wzoru
uĝytkowego.

Istnieje moĝliwoĂÊ wszczÚcia postÚpowania o uniewaĝnienie

prawa na wniosek Prezesa UrzÚdu Patentowego RP, Prokuratora
Generalnego RP lub osoby, która ma w tym interes prawny. DecyzjÚ
w tej sprawie wydaje UrzÈd Patentowy RP.

Korzystanie ze wzoru przemysïowego,
na który przyznano prawo z rejestracji

Prawo z rejestracji wzoru przemysïowego uprawnia do wyïÈcznego
korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy i zawodowy na caïym
obszarze RP. Osoba uprawniona moĝe zakazaÊ osobom trzecim
podejmowania nastÚpujÈcych czynnoĂci:

„

wytwarzania,

„

oferowania,

Korzystanie z przedmiotu prawa własności przemysłowej

61

„

wprowadzania do obrotu,

„

importu i eksportu,

„

uĝywania

wytworu, w którym wystÚpuje wzór. Zabronione jest równieĝ

skïadowanie wytworów dla powyĝszych celów.

IstniejÈ równieĝ sytuacje, w których uprawniony do prawa z reje-

stracji nie moĝe zabroniÊ korzystania z prawa. Chodzi tutaj m. in.
o korzystanie do uĝytku osobistego, niezwiÈzane z dziaïalnoĂciÈ
gospodarczÈ, korzystanie w celu doĂwiadczalnym bÈdě odtwarzanie
w celu cytowania lub nauczania. W ostatnim przypadku zastrzega siÚ,
ĝe nie moĝna naruszaÊ dobrych obyczajów, nie moĝna osobie upraw-
nionej utrudniaÊ korzystania z jej prawa oraz naleĝy wskazywaÊ
na ěródïo pochodzenia.

Tak jak w przypadku wynalazku oraz wzoru uĝytkowego osoba

uprawniona moĝe wskazaÊ, ĝe jej wzór przemysïowy korzysta
z ochrony. NastÈpi to np. poprzez stosowne oznaczenie.

Prawo z rejestracji wzoru przemysïowego jest prawem zby-

walnym i dziedzicznym. Moĝna na nie udzieliÊ licencji. Tak jak
w przypadku pozostaïych przedmiotów prawa wïasnoĂci przemysïo-
wej UrzÈd Patentowy RP moĝe w okreĂlonych sytuacjach wydaÊ
licencjÚ przymusowÈ na wzór przemysïowy.

Prawo z rejestracji wygasa na skutek:

„

upïywu okresu ochrony (maksymalnie 25 lat),

„

zrzeczenia siĊ prawa,

„

nieuiszczenia opáaty okresowej,

„

trwaáej utraty moĪliwoĞci korzystania ze wzoru
uĪytkowego.

DrogÈ decyzji UrzÚdu Patentowego RP moĝliwe jest równieĝ

uniewaĝnienie prawa z rejestracji.

62

Marki, wynalazki, wzory użytkowe. Ochrona własności przemysłowej

Uĝywanie znaku towarowego,
na który przyznano prawo ochronne

Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa siÚ prawo wyïÈcznego
uĝywania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy
na caïym obszarze RP. Inaczej niĝ w przypadku wyĝej omówionych
praw wïasnoĂci przemysïowej, w ustawie okreĂlono, na czym mo-
ĝe polegaÊ uĝywanie. Chodzi tutaj m.in. o:

„

umieszczanie znaku na towarach i ich opakowaniach,

„

oferowanie towarów opatrzonych znakiem oraz
wprowadzanie ich do obrotu,

„

eksport, import oznakowanych towarów,

„

posïugiwanie siÚ towarem opatrzonym znakiem w celu
reklamy,

„

umieszczanie znaku na dokumentach zwiÈzanych
z wprowadzaniem towarów do obrotu.

Wskazanie, ĝe na znak towarowy zostaïo udzielone prawo

ochronne, nastÚpuje poprzez umieszczenie w sÈsiedztwie znaku
towarowego litery „R” wpisanej w okrÈg.

SkutecznoĂÊ prawa ochronnego na znak towarowy podlega

jednak znacznym ograniczeniom. Uprawniony nie moĝe zakazywaÊ
uĝywania przez inne osoby w obrocie:

„

ich nazwisk lub adresu,

„

oznaczeñ wskazujÈcych na cechy i charakterystykÚ
towarów, ich rodzaj, pochodzenie itp.,

„

zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego,
jeĂli jest to konieczne do wskazania przeznaczenia towaru,

„

takiego samego lub podobnego znaku, jeĂli uprawniony
sam go nie uĝywaï nieprzerwanie przez 5 lat.

Czytaj dalej...

Korzystanie z przedmiotu prawa własności przemysłowej

63

Uprawniony nie moĝe równieĝ zabroniÊ innej osobie posïu-

giwania siÚ nazwÈ, pod którÈ osoba ta prowadzi dziaïalnoĂÊ gospo-
darczÈ. W tym przypadku wymaga siÚ dodatkowo, aby nazwa nie byïa
uĝywana do oznaczenia towarów bÚdÈcych przedmiotem dziaïalnoĂci,
aby nie zachodziïa moĝliwoĂÊ wprowadzenia odbiorców w bïÈd i aby
osoba prowadzÈca dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ dziaïaïa w dobrej wierze.

Prawo ochronne na znak towarowy jest prawem zbywalnym

i podlega dziedziczeniu. Moĝe ono byÊ przedmiotem umowy li-
cencyjnej.

Takĝe w przypadku znaku towarowego istnieje moĝliwoĂÊ

uniewaĝnienia prawa ochronnego. WygaĂniÚcie prawa nastÚpuje
na skutek:

„

upïywu okresu ochrony,

„

zrzeczenia siĊ prawa,

„

nieuiszczenia opáaty okresowej,

„

nieuĝywania znaku towarowego w sposób rzeczywisty
nieprzerwanie przez 5 lat,

„

utraty przez znak towarowy znamion odróĝniajÈcych,

„

dziaïañ uprawnionego, gdy znak towarowy moĝe
wprowadzaÊ odbiorców w bïÈd,

„

wykreĂlenia z wïaĂciwego rejestru podmiotu majÈcego
osobowoĂÊ prawnÈ, któremu przysïugiwaïo prawo ochronne.

Uĝywanie oznaczenia geograficznego,
na które przyznano prawo z rejestracji

Zakres uprawnienia do uĝywania oznaczenia geograficznego od-
powiada w zasadzie zakresowi uĝywania znaku towarowego. Jednak
w przypadku oznaczeñ geograficznych okreĂlono dodatkowo, jakie
przypadki uĝycia sÈ zabronione. Chodzi tutaj o uĝywanie oznaczenia