SŁOWNIK

TERMINÓW KRYSTALOGRAFICZNYCH

OPRACOWANY PRZEZ KOMITET KRYSTALOGRAFII PAN

pod redakcją

Kazimierza Łukaszewicza

na prawach rękopisu

Wrocław 1990

A

absent reflections wygaszenie, wygaszony refleks
absolute configuration konfiguracja absolutna

- intensity intensywność absolutna, natężenie absolutne
- scale skala absolutna

absorption absorpcja
- anomalous - anomalna

- atomic - atomowa
- coefficient współczynnik absorpcji
- correction poprawka na absorpcję
- edge (limit) próg (krawędź) absorpcji
- effect of efekt absorpcji
- topography topografia absorpcyjna

accomodation strain odkształcenie akomodacji, przystosowania
accuracy dokładność
acicular habit (needle-like habit) pokrój igiełkowy
acute bisectrix pierwsza dwusieczna (ostrego kąta)
addition solid solution addycyjny roztwór stały
adjustment justowanie, regulacja, dopasowanie
AES (Auger Electron Spectroscopy) spektroskopia elektronów Augera
age-hardening utwardzanie przez starzenie
ageing starzenie

Aizu ferroic species gatunki (postacie) ferroiczne Aizu

albite law prawo albitowe
alignment of diffractometer ustawienie dyfraktometru
- of sample - próbek
allotropy alotropia
alpha doublet resolution rozdzielenie dubletu alfa
alpha 1 - alpha 2 split rozszczepienie alfa l - alfa 2
alternating axis (axis of rotatory reflection) oś przemienna
amorphous bezpostaciowy, amorficzny
amorphous state stan bezpostaciowy
- structure struktura -
amorphousness, degree of stopień bezpostaciowości, amorficzności
amplitude amplituda

- structure - struktury

amplitudon amplitudon
analyzer analizator
angle kąt

- Bragg - Bragga, bragowski

- interfacial - między ścianami, dwuścienny
- interplanar - międzypłaszczyznowy

- of incidence - padania

- of reflection (- reflection) - załamania (odbicia)
- of scattering (- scattering) - rozproszenia
- of tilt (- inclination) - nachylenia

Angstrem (unit, A) angstrem (jednostka, A)
angular calibration kalibracja kątowa, skalowanie
anion vacancy luka anionowa, wakans anionowy
anisotropic absorption absorpcja anizotropowa
- extinction ekstynkcja -
- thermal vibrations anizotropowe drgania termiczne
- temperature factor anizotropowy czynnik temperaturowy
anisotropy anizotropia
annealing wygrzewanie (odpuszczanie)
anomalous dispersion dyspersja anomalna
- scattering rozpraszanie anomalne
- transmission topography anomalna topografia transmisyjna
anorthic system (triclinic system) układ trójskośny
anti-equi-inclination method metoda antyrównokątowa, antyrównonachyleniowa

- setting ustawienie antyrównokątowe

antiphase boundary granica antyfazowa

- domain domena -

antisymmetry antysymetria

- operation operacja antysymetrii

aperture przesłona, apertura
arithmetical crystal class arytmetyczna klasa krystalograficzna
array detector detektor (licznik) powierzchniowy (pozycyjnie czuły)

- of dislocations układ dyslokacji

asterizm asteryzm
asymmetric film loading asymetryczne załadowanie fiImu (błony)
- powder method - metoda proszkowa (Straumanisa)

- unit jednostka asymetryczna

asymmetry

asymetria

asymmorphic (asymmorphous) space group asymorficzna grupa przestrzenna
atomic coordinate współrzędna atomowa

- displacement vector wektor przesunięcia atomu

- form factor (scattering factor) czynnik atomowy (rozpraszania)
- parameters parametry atomowe

- vibrations drgania atomowe

attenuation (of X-rays) osłabienie (promieni X)
attractive junction złącze przyciągające
autoindexing (automatic indexing) automatyczne wskaźnikowanie
average lattice sieć uśredniona (średnia)
- structure struktura -
axial angle kąt międzyosiowy
- plane płaszczyzna osiowa

- ratio stosunek osiowy

axis (axes), alternating oś przemienna

- crystallographic - krystalograficzna

- fiber - włókna
- inversion (rotoinversion) - inwersyjna

- rotoreflection - przemienna

- of symmetry (- symmetry) - symetrii
- - - degree of rząd (krotność) osi symetrii
- rotation oś obrotu
- screw - śrubowa
- twinning - zbliźniaczenia
- zone - pasa

B
background tło

- imbalance niezrównoważenie tła

back reflection odbicie (refleks) zwrotne
balance filter filtr kompensacyjny
band pasmo
- slip (glide) - poślizgu

- twin (twinning) - bliźniacze

bandwidth szerokość pasma
basal face-centered lattice sieć centrowana na podstawie

- plane płaszczyzna bazowa

base vector wektor bazowy
basic circle koło podstawowe

- structure struktura bazowa (podstawowa)

batch method metoda wsadowa
beam, diffracted promień (wiązka) ugięty

- divergent - rozbieżny
- incident - padający

- scattered - rozproszony

- stop przesłona wiązki (promienia pierwotnego)

Becke line linia Beckego
Beevers-Lipson method metoda Beeversa—Lipsona

- - strips paski - -
- bent crystal zgięty (wygięty) kryształ
- monochromator - monochromator

Berek compensator kompensator Bereka
Berg-Barret method metoda Berga - Barreta
Bernal chart wykres (karta) Bernala
best fit najlepsze dopasowanie
beta – sheet wstęga beta
biaxial dwuosiowy

- crystal kryształ -
- indicatrix indykatrysa

bicrystal bikryształ
Bijvoet pair para Bijvoeta
binary system układ podwójny
biocrystallography biokrystalografia
bipolar axis oś bipolarna, dwubiegunowa
bipyramid piramida podwójna, bipiramida
biquartz bikwarc
birefringence dwójłomność
black-and-white symmetry symetria czarno-biała
blacking of film zaczernienie filmu (błony fotograficznej)
bladed habit pokrój blaszkowy
Bloch wal ścianka Blocha
block-diagonal least-squares blokowo-diagonalna metoda
method najmniejszych kwadratów
block structure struktura blokowa
body-centered cubic (bcc) regularna przestrzennie centrowana
Bond method metoda Bonda
bond wiązanie

- atomic - atomowe
- covalent - kowalentne
- distance, length - długość

- energy - energia

- intermolecular - międzycząsteczkowe

- ionic, -heteropolar - jonowe heteropolarne

- metalic - metaliczne

- strenght - siła
- system układ wiązań
- type typ (rodzaj) wiązania
- van der Waals wiązanie van der Waalsa
- vector wektor wiązania

bonding anisotropy anizotropia wiązań
bonds, coplanar wiązania w płaszczyźnie
boundary granica

- antiphase - antyfazowa

- coherent - koherentna (spójna)
- displacement przesunięcie granicy

- grain granica ziarna
- incoherent - niekoherentna
- interphase - międzyfazowa
- plane płaszczyzna graniczna (rozgraniczająca)
- surface powierzchnia
- twin granica bliźniacza (bliźniaka)

Bragg angle kąt Bragga (bragowski)
- case przypadek

- condition warunek
- cone stożek bragowski
- equation równanie Bragga
- focussing ogniskowanie bragowskie
Bragg indices wskaźniki Bragga
- method metoda

- reflection refleks bragowski
- angle kąt refleksu bragowskiego
- scattering — spectrometer rozpraszanie bragowskie

- sptectrometer spektrometr Bragga

- spot refleks (plamka) bragowski

branch structure struktura rozgałęziona
Bravais indices wskaźniki Bravais

- lattice sieć
- law prawo

Brazilian twin bliźniak brazylijski
breadth, half-value (FWHW) szerokość półówkowa

- line - linii
- Brewster angle kąt Brewstera

- law prawo -

Bridgman method metoda Bridgmana
Bnilouin scattering rozpraszanie Brillouina

- zone strefa

Brinell hardness twardość Brinella
brittleness kruchość
broadening poszerzenie
broken symmetry złamana symetria
Bunn chart wykres Bunna
Burgers circuit obwód, kontur Burgersa
- vector wektor –

C
cage structure struktura klatkowa
cation vacancy luka kationowa, wakans kationowy
cavity pusta przestrzeń, wnęka
cell komórka
- content zawartość komórki
cell dimensions wymiary komórki

- elementary (unit) komórka elementarna jednoskośna)
- parameters parametry komórki (sieciowej)

centre of symmetry środek symetrii
centro-symmetry centrosymetria, symetria względem środka
chain structure struktura łańcuchowa

change of origin zmiana (przesunięcie) początku układu

channel width szerokość kanału
characteristic radiation promieniowanie charakterystyczne

- section przekrój charakterystyczny

charge density distribution rozkład gęstości ładunku

- - waves (CDW) fale gęstości ładunku

chemical bond wiązanie chemiczne

- structure faults chemiczne błędy (defekty) struktury
- twinning - zbliźniaczenie

chi circle koło chi (^)
chirality chiralność
chiral structure struktura chlralna
cholesteric phase faza cholesteryczna
circular analyzer analizator kołowy
circular birefrigence dwójłomność kołowa

- dichroism dichroizm

- polarization polaryzacja

- polarized light światło kołowo spolaryzowane

cleavage łupliwość

- perfect - doskonała
- plane płaszczyzna łupliwości
- surface powierzchnia -

climb of dislocations wspinanie się dyslokacji
clinographic projection projekcja (rzut) klinograficzna
close intermolecular contact bliski kontakt międzycząsteczkowy
close—packed plane płaszczyzna najgęstszego ułożenia

- - structure struktura - -

close-packing gęste (najgęstsze) ułożenie (upakowanie)
coherent koherentny (spójny)
- elastic scattering - rozpraszanie elastyczne
- grain boundary - granica ziarna
- inelastic scattering - rozpraszanie nieelastyczne

- scattering rozpraszanie koherentne

collection of data zbieranie danych
collimator kolimator
colour centres centra barwne
colour symmetry symetria barwna (wielobarwna)

- - element element symetrii barwnej
- - group grupa symetrii barwnej
- - operation operacja symetrii barwnej

columnar habit pokrój słupkowy, pryzmatyczny

- structure struktura słupkowa, kolumnowa

compilation of data zbieranie danych
composition plane płaszczyzna zrostu
compressive cleavage łupliwość pod ciśnieniem

- twin-formation zbliźniaczenie pod ciśnieniem

Compton scattering rozpraszanie Comptona (komptonowskie)
concentration of dislocations stężenie (gęstość) dyslokacji
cone-axis photograph zdjęcie osiowo-stożkowe
cone camera kamera stożkowa

- texture tekstura stożkowa
- of growth stożek (piramida) wzrostu
- conical refraction refrakcja stożkowa

conjugate glide sprzężony poślizg

- rotation - obrót

- symmetry - symetria

constrain więzy, blokada
constrained refinement udokładnianie z więzami
contact goniometer goniometr kontaktowy
contraction of spots skrócenie refleksów
contrast etching trawienie kontrastowe
convergent refinement udokładnianie zbieżne
convex polyhedron wielościan wypukły
convolution splot (konwolucja)
convolution molecule method metoda splotu cząsteczki
cooling method - chłodzenia
coordination koordynacja

- number liczba koordynacyjna
- polyhedron wielościan (figura) koordynacyjny

- coplanar bonds wiązania koplanarne(w płaszczyźnie)

core rdzeń
correspondence principle zasada odpowiedniośći
counter diffractometer dyfraktometr licznikowy
counting rate (speed) szybkość zliczania
- statistics statystyka

- covalent bond wiązanie kowalencyjne (atomowe)
- crack formation powstawania pęknięć
- nucleation zarodkowanie (nukleacja)

- propagation rozprzestrzenianie się(propagacja)
creep curve krzywa pełzania

- rate szybkość

critical excitation voltage krytyczne napięcie wzbudzenia

- nucleus radius - promień zarodka
- point punkt krytyczny
- supersaturation przesycenie

crossed nicols skrzyżowane nikole
cross slip poślizg poprzeczny
cryptocrystalline kryptokrystaliczny, skrytokrystaliczny
cryptosymmetry kryptosymetria, symetria ukryta
crystal kryształ
- chemistry krystalochemia
- classes klasy krystalograf iczne
- defect defekt kryształu
- diffraction dyfrakcja na krysztale
- domain domena kryształu (w krysztale)

- edge krawędź
- face ściana
- form postać
- growth wzrost
- habit pokrój (habitus)
- imperfection niedoskonałość (defekt)
- lattice sieć
- monochromator monochromator krystaliczny
- morphology morfologia kryształów
- mounting ustawienie kryształu
- nucleus zarodek
- optics optyka kryształów
- physics fizyka
- projection rzut kryształu
- section przekrój
- shape kształt
- space przestrzeń
- spectroscopy spektroskopia kryształów
- structure struktura krystaliczna (kryształu)
- analysis analiza struktury kryształu

- symetry symetria kryształu
- system układ krystalograficzny
- zone pas - (kryształu)
crystalline aggregate agregat krystaliczny
- index indeks(wskaźnik) krystaliczny
- powder proszek krystaliczny

-

state stan

crystallinity krystaliczność
crystallite krystalit

- size wielkość krystalitów

crystallization krystalizacja

- boundary granica krystalizacji
- direction kierunek -
- heat ciepło -
- power zdolność do -
- surface powierzchnia -
- temperaturę temperatura -
- texture tekstura –

crystallizer krystalizator
crystallographic axes of krystalograficzne osie coordinates współrzędnych
- axial ratio - stosunek osiowy

- - system - układ współrzędnych
- direction kierunek krystalograficzny
- group grupa -
-- zone pas –

crystallometry krystalometria
cubic regularny

- body-centered (cbc) - ściennie centrowana
- face-centered (cfc) - przestrzennie centrowana
- hemihedry hemiedria regularna
- holoedry holoedria -

- system układ -
- tetartohedry tetartoedria –

cubooctahedron kubooktaedr, osmiościan sześcienny

Curie temperaturę ( point) temperatura (punkt) Curie
Cune-Weiss law prawo Curie-Weissa
curvilinear dislocation dyslokacja krzywoliniowa
cybotactic claster klaster cybotaktyczny
cyclic group grupa cykliczna
cyclographic projection rzut (projekcja) cyklograficzna
cycloidal structure struktura cykloidalna
cylindrical camera kamera cylindryczna
Czapski goniometer goniometr Czapskiego
Czochralski method metoda Czochralskiego

D
data reduction opracowanie (redukcja) danych
- processing przetwarzanie –
- set zbiór –
Dauphine twin bliźniak delfinacki
Debye-Scherrer camera kamera Debye'a-Scherrera

- - method metoda - -

Debye-Waller factor czynnik Debye'a-Wallera
decoration method metoda dekorowania
defect defekt

- Frenkel - Frenkla
- line - liniowy
- plane - powierzchniowy
- point - punktowy
- radiation - radiacyjny
- Schottky - Schottkiego

defocusing rozogniskowanie
deformation ellipsoid elipsoida deformacji (odkształcenia)
- tensor tensor -
- texture tekstura -
- twin bliźniak -
- zone obszar (strefa) -
degree of disorder stopień nieuporządkowania
- - resolution - rozdzielczości
- - short-range order - uporządkowania bliskiego zasięgu
- - long-range order - - dalekiego zasiągu
Dealunay reduction redukcja Dealunay
deltohedron (deltoid dodecahedron) dwunastościan deltoidowy
dendrite dendryt, kryształ dendrytyczny
densitometer densytometr
density gęstość

- of twinning planes gęstość płaszczyzn zbliźniaczenia

deviation odchylenie

- root—mean-square - średniokwadratowe
- standard - standardowe

d i ad oś dwukrotna
diagonal glide poślizg po przekątnej

- setting ustawienie - -

diamond lustre połysk diamentowy
dichroizm dichroizm
dieder dwuścian
difference Fourier synthesis różnicowa synteza Fouriera
differential synthesis synteza różniczkowa

- thermal analysis różnicowa analiza termiczna

diffracted beam promień dyfrakcyjny (ugięty)
diffraction angle kąt dyfrakcji (ugięcia)

- group grupa dyfrakcyjna
- image obraz -
- indices wskaźniki -
- line linia -
- maximum maksimum -
- pattern obraz –

diffractogram dyfraktogram
diffractometer dyfraktometr
diffuse scattering rozpraszanie dyfuzyjne

- streak pasmo (smuga) dyfuzyjne (rozmyte)

diffusion-crystallizer krystalizator dyfuzyjny
diffusionless exchange wymiana bezdyfuzyjna

- transformation przemiana –

diffusion method metoda dyfuzyjna
- of interstitials dyfuzja atomów międzywęzłowych
diffusion of vacances dyfuzja luk sieciowych (wakansów)
digyre oś dwukrotna
dihedral angle kąt dwuścienny
dihedron dwuścian
dihexagonal bipyramid bipiramida (podwójna piramida) dwuhexagonalna

- prism słup -
- pyramid piramida –

dilative transition przemiana dylatacyjna
dilatometer dylatometr
dimorphism dimorfizm, dwupostaciowość
diploid (disdodecahedron) dwunastościan podwójny
direct beam topography topografia wiązki bezpośredniej

- image obraz bezpośredni
- lattice sieć prosta (rzeczywista)
- method metoda bezpośrednia
- phase determination bezpośrednie oznaczanie faz
- sign - - - znaków

direction cosine kosinus kierunkowy
directional crystallization krystalizacja kierunkowa
direction of rolling kierunek walcowania
directive bonding wiązanie kierunkowe
discontinous glide nieciągły poślizg
discrepancy index wskaźnik rozbieżności
disdodecahedron dwunastościan podwójny (didodekaedr)
dislocation dyslokacja
- boundary granica dyslokacji
- centre środek -
- climbe wspinanie się -
- configuration konfiguracja -
- core rdzeń -
- crater krater -
- density gęstość -
- dipol dipol dyslokacyjny
dislocation, edge dyslokacja krawędziowa
- epitaxial - epitaksjalna
- extended - rozciągnięta

- forest las dyslokacji
- glisside dyslokacja przemieszczalna
- half (partial) - częściowa
- jog uskok (próg) dyslokacji
- kernel jądro dyslokacji
- kink przegięcie -
- line linia -
- locking dyslokacja blokowania
- loop pętla dyslokacji
- mechanism mechanizm -
- mixed dyslokacja mieszana
- migration ruch (migracja) dyslokacji
- misfit dyslokacja niedopasowania
- model model dyslokacji
- motion ruch -
- multiplication powielanie -
- network sieć -
- node węzeł -
- of higher order dyslokacja wyższego rzędu
- pinned (anchored) - zakotwiczona (zaczepiona)
- potential potencjał dyslokacji
- reaction reakcja - (dyslokacyjna)
- ring pierścień -
- sign znak -
- screw dyslokacja śrubowa
-sessile - osiadła
- source źródło dyslokacji
- spiral spirala -
- splitting rozszczepienie -
- step stopień -
- structure struktura - (dyslokacyjna)
- tangle splot, plątanina –
dislocation, tensor tensor dyslokacji

- unit dyslokacja jednostkowa
- wall ścianka dyslokacyjna

disorder nieporządek
dispersion dyspersja
displacement przesunięcie, przemieszczenie
distorsion dystorsja, odkształcenie, skręcenie
distribution of grain sizes rozkład wielkości ziaren
ditetragonal bipyramid bipiramida (podwójna piramida) dwutetragonalna
- prism słup –
- pyramid piramida –
ditngonal bipyramid bipiramida (podwójna piramida) dwutrygonalna

-divacancy biwakans, luka podwójna

divergent beam promień (wiązka) rozbieżny

- refinement udokładnienie –

dodecahedron dwunastościan rombowy (dodekaedr)
domain domena

- antiphase - anty fazowa
- equilibrium - równowagowa
- ferroelectric - ferroelektryczna
- magnetic - magnetyczna
- structure struktura domenowa

- width szerokość domen
- wall ściana (ścianka) domenowa

dome, domatic dihedron daszek, dwuścian daszkowy
Donnay-Harker principle zasada Donnay-Harkera
doped crystal kryształ domieszkowany
double crystal spectrometer spektrometr dwukrystaliczny
double reflection podwójne odbicie
double refraction (birefringence) dwójłomność
double slit method metoda podwójnej szczeliny
doublet Kα1 α2 dublet Kα1 α2
double-void luka podwójna
druse szczotka krystaliczna
dynamie theory teoria dynamiczna

E
edge (of a crystal) krawędź kryształu
elastic deformation deformacja elastyczna, sprężysta
elastooptic effect efekt elastooptyczny
electrocrystallization elektrokrystalizacja
electrolytic crystal growth elektrolityczny wzrost kryształów

- etching trawienie elektrolityczne

electron density gęstość elektronowa

- - distribution rozkład - -
- - section przekrój rozkładu - -
- diffraction dyfrakcja elektronów

electronic transition przemiana elektroniczna
elementary parallelepiped równoległościan elementarny
ellipsoid of rotation elipsoida obrotowa

- triaxial - trójosiowa

elliptic analyzer analizator eliptyczny

- polarization polaryzacja –

embedding zanurzenie
enantiomorphic pair para enancjomorficzna
enantiomorphism enancjomorfizm
enantiomorphous space group enancjomorficzna grupa przestrzenna
entrance slit szczelina wejściowa
epitaxial growth wzrost epitaksjalny
epitaxy epitaksja
equidistant lattice plane family rodzina równoodległych płaszczyzn sieciowych
equi— inclination method metoda równokątowa (równonachyleniowa)
equilibration polyhedron wielościan równowagowy
equivalent position pozycja równoznaczna (równoważna)
error propagation przenoszenie błędu

- synthesis (Bunn synthesis) synteza błędów (Bunna)

estimated error błąd oszacowany

- standard deviation (e.s.d.) oszacowane odchylenie standardowe

etch (etched) figure figura trawienia

- hill wzgórek -
- pit jamka –

etching trawienie
Eulerian axis oś Eulera (eulerowska)

- cradle goniostat –

eutectic crystallization krystalizacja eutektyczna

- melting topnienie -

- mixture mieszanina -
- point punkt -
- temperature temperatura -
- texture tekstura –

Ewald construction konstrukcja Ewalda

- sphere sfera –

excentricity error błąd niecentryczności
exposure ekspozycja, naświetlenie
external conical refraction zewnętrzne załamanie stożkowe
extinction wygaszenie (refleksu rentg.)
extinction ekstynkcja (rozumiana jako
zjawisko)
extraordinary ray promień nadzwyczajny
- - wave fala –

F

face, crystal ściana kryształu
face normal normalna do ściany (kryształu)
face-centred cubic regularna ściennie centrowana

- - orthorombic rombowa - -

family of O - D groupoids rodzina grupoidów O – D
fault of periodicity błąd periodyczności (okresowości)
ferroelectric Curie temperature ferroelektryczna temperatura Curie
ferroelectricity ferroelektryczność
ferromagnetic Curie point ferromagnetyczny punkt

(temperature} (temperatura) Curie

fibre axis oś włókna
- structure struktura włóknista
- texture tekstura -
field - emission microscopy emisyjna mikroskopia polowa
figure, pole figura biegunowa

- etch - trawienia

figure of merit wskaźnik ufności, wiarygodności
film moving method metoda ruchomego filmu

- shrinkage skurcz (kurczliwość) filmu

filter attenuation osłabienie przy pomocy filtru
first layer cone stożek pierwszej warstwicy
- order phase transition przemiana fazowa pierwszego rodzaju

- - red czerwień pierwszego rzędu

fitting procedure proces (procedura) dopasowania
five-axis universal stage pięcioosiowy stolik uniwersalny
fixed parameter parametr zablokowany
flat - cone method metoda płaskiego stożka
floating zone technique technika (metoda) topienia strefowego
flotation method metoda flotacji
flourescent background tło fluoroscencyjne
fly's eye method metoda "oka muchy"
focal plane płaszczyzna ogniskowania
focusing circle okręg ogniskowania
- method metoda ogniskująca
focusing monochromator monochromator ogniskujący
form postać
formula unit jednostka formalna
four-fold axis oś czterokrotna

Fourier analysis analiza Fouriera

- map mapa -
- space przestrzeń - (odwrotna)
- synthesis synteza -
- transform transformata (przekształcenie)
- - fast szybka (przyśpieszona) transformata –

fractional coordinates współrzędne ułamkowe
Frank dislocation dyslokacja Franka
Frank-Read source (net) źródło (siatka) Franka-Reada
Frenkel defect defekt Frenkla
Fresnel diffraction dyfrakcja Fresnela

- ellipsoid elipsoida

Friedel law prawo Friedela
full matrix least-square pełnomacierzowe udokładnienie

refinement metoda najmniejszych kwadratów

function, image seeking funkcja szukania obrazu

- minimum - minimum

- product - iloczynu
- sum - sumy

G
general position pozycja ogólna
geometrical crystal class klasa geometryczna kryształów

- structure factor geometryczny czynnik struktury

ghosts in Fourier synthesis "duchy" w syntezie Fouriera
Gibbs phase rule reguła faz Gibbsa
glancing angle kąt odbłysku (Bragga)
glass structure struktura szklista
glide component składowa poślizgu
glide direction kierunek poślizgu

— plane płaszczyzna –

gnomonic (gnomic) projection projekcja (rzut) gnomoniczna

- ruler linijka –

goniometer goniometr

- Buerger processing - precesyjny Buergera
- contact - kontaktowy
- head głowica goniometryczna
- optical goniometr optyczny
- Weissenberg - Weissenberga
- two circle - dwukołowy

gradient method metoda gradientu
grain boundary granica ziarna (ziaren)

- growth wzrost ziaren
- orientation orientacja -
- size wielkość –

graphical indexing wskaźnikowanie graficzne
great circle koło wielkie
Grenninger chart karta (wykres, nomogram) Grenningera
grid siatka
group grupa
- black and white - czarno - biała
- colour - barwna (kolorowa)
- four-dimensional - czterowymiarowa
- grey - szara

- one - dimensional - jednowymiarowa
- plane - płaska (dwuwymiarowa)
- point - punktowa
- space - przestrzenna
sub- podgrupa
super- nadgrupa
- three-dimensional grupa trójwymiarowa
- two-dimensional - dwuwymiarowa
grupoid grupoid
growth, crystal wzrost kryształów

- defect defekt wzrostu
- form postać -
- pit jamka -
- polyhedron wielościan -
- spiral spirala -
- step stopień -
- texture tekstura -
- twin bliźniak –

Guinier camera kamera Guiniera
- method metoda –
- photograph zdjęcie –
Guinier-Preston zone strefa Guinier-Prestona
gyre (rotation axis) oś obrotu
gyroid (gyrohedron) dwudziestoczterościan pięciokątny

H

habit pokrój

- acicular - igiełkowy
- columnar - słupkowy
- equant - izometryczny
- fibrous - włóknisty
- laminar (płaty) - tabliczkowy
- prismatic - pryzmatyczny, słupkowy
- scaly - blaszkowy
- tabular - tablicowy

Hamilton test test Hamiltona
hand-picked reflection (ręcznie) wybrany refleks
Harker function funkcja Harkera
Harker-Kasper inequality nierówność Harkera-Kaspera
Harker line linia Harkera
- peak pik –
Harker section przekrój Harkera

- synthesis synteza
- harmonic analysis analiza harmoniczna

heavy atom technique metoda ciężkiego atomu
HEED (High Energy Electron Diffraction) HEED, (dyfrakcja wysokoenergetycznych elektronów)
helical array ułożenie śrubowe

- dislocation dyslokacja –

hemihedron hemiedr (wieilościan hemiedryczny)
hemihedry hemiedria
hemimorphic (hemimorphous} hemimorficzny
hemimorphous hemiedry hemiedria hemimorficzna
Hermann-Mauguin notation notacja (symbolika) Hermana- Mauguina

- - symbol symbol - -

heterodesmic structure struktura heterodesmiczna
neterogenity niejednorodność
heterogenous crystallization krystalizacja niejednorodna
heteropolar heteropolarny
hexagonal heksagonalny
- bipyramid (dipyramid) bipiramida (podwójna piramida) -
- class klasa -
- close-packed structure struktura - gęsto ułożona (zwarta)
- close packing heksagonalne najgęstsze ułożenie
- crystal (crystallographic) - rodzina kryształów
family (krystalograficzna)
- enantiomorphy - enancjomorfia
- hemihedry - hemiedria
- hemimorphy - hemimorfia
- holohedry - holoedria
- indices - wskaźniki
- lattice - sieć
- prism - słup
- pyramid - piramida
hexagonal symmetry symetria heksagonalna

- system układ -
- tetartohedria tetartoedria -
- trapezohedron trapezoedr –

hexagyre (hexad) oś sześciokrotna
hexakis octahedron (hexoctahedron) czterdziestoośmiościan

- tetrahedron (hextetrahedron) czworościan poszóstny

hexasymmetric heksasymetryczny
higher order transformation przemiana wyższego rzędu
high - temperature camera kamera wysokotemperaturowa
holohedral class klasa holoedryczna

- form postać –

holohedron holoedr
holohedry holoedria
holosymmetric holosymetryczny
homodesmic structure struktura homodesmiczna
homogenity jednorodność
homogenous crystallization krystalizacja homogeniczna

- deformation deformacja -
- glide poślizg -
- nucleation nukleacja -
- shear ścięcie –

homometric structures struktury homometryczne
host crystal kryształ macierzysty

- lattice sieć –

hot stage piecyk do obserwacji
Hughes weights wagi Hughesa
Hume-Rothery phases fazy Hume-Rothery
hydrogen bond (bonding) wiązanie wodorowe
hydrothermal crystal growth hydrotermalny wzrost kryształu
hypocrystalline skrytokrystaliczny
hypomorphic hipomorficzny

I

icosahedron dwunastościan pentagonalny, ikozaedr

icositetrahedron dwudziestoczterościan
ideal (perfect) crystal kryształ idealny (doskonały)

- position pozycja –

idealny imperfect crystal kryształ idealnie niedoskonały
identity operation przekształcanie (operacja) tożsamościowe

- period period (okres) identyczności

image-seeking function funkcja szukania cbrazu

- - theory teoria - -

immersion medium środowisko imersyjne

- method metoda –

imperfect crystal kryształ niedoskonały (rzeczywisty)
implication function funkcja implikacyjna
- theory teoria implikacji
impurity distribution rozkład zanieczyszczeń (domieszek)
incident beam promień padający (pierwotny)
inclusion inkluzja
index wskaźnik
indexing wskaźnikowanie
indicatrix indykatrysa
indices of crystal face wskaźniki ściany kryształu
or lattice plane (hkl) lub płaszczyzny sieciowej (hkl)

- - edge, zone - krawędzi kryształu, pasa
or lattice direction (uvw) lub kierunku sieciowego (uvw)
- - reflection (diffraction spot), hkl - refleksu (dyfrakcyjnego) hkl

inequality method metoda nierówności
integral (integrated) intensity natężenie (intensywność) integralne
intensity distribution rozkład natężeń (intensywności)
- ratio stosunek –
- space przestrzeń - (odwrotna)
- statistics statystyka -
interatomic distance odstęp (odległość) międzyatomowy
interaxial angle kąt międzyosiowy (między osiami)
intercalate interkalat

- (intercalated) structure struktura interkalacyjna

intercepts odcinki jednostkowe
intercrescence (intergrowth) przerastanie
interface (boundary surface) powierzchnia rozdziału
interfacial angle graniczny kąt dwuścienny (miedzy ścianami)

- structure struktura powierzchni rozdziału

interference colour barwa interferencyjna

- pattern obraz –

intermediate phase faza pośrednia
intermetallic compound związek międzymetaliczny
intermolecular międzycząsteczkowy
internal conical refraction wewnętrzna refrakcja stożkowa

- friction tarcie wewnętrzne

international symbol symbol międzynarodowy (Hermanna Mauguina)
interpenetration twin bliźniak przerastania (przerośnięty)
interplanar distance odległość międzypłaszczyznowa.

- spacing odstęp płaszczyzn sieciowych

interstitial atom atom międzywęzłowy

- hole luka -
- side (position) pozycja -
- solid solution (mixed crystal) roztwór stały

interstition międzywęźle, luka międzywęzłowa
intramolecular wewnątrzcząsteczkowy
intrinsic disorder samoistny nieporządek
intrinsic strain samoistne odkształcenie
inverse piezoeffect odwrotny piezoefekt

- pole figure figura biegunowa inwersyjna
- spinel structure struktura spinelu odwróconego

inversion inwersja

- center środek symetrii (inwersji}
- rotation axis oś obrotowa inwersyjna

ionic bond wiązanie jonowe

- crystal kryształ -
- radius promień –

ion implantation implantacja jonów
irradiation napromieniowanie
island silicate krzemian wyspowy
isochromatic plane płaszcsyzna izochromatyczna
isochrome izochromata
isodesmic structure struktura izodesmiczna
isogyre izogira
isometric (cubic) system układ regularny
isomorphism izomorflzm, równopostaciowość
isomorphous replacement podstawienie izomorficzne

- - method metoda - -
- series szereg –

isostructural izostrukturalny
isothermal recrystallization rekrystalizacja izotermiczna
isotropic izotropowy (równokierunkowy)

- extinction ekstynkcja izotropowa
- thermal factor izotropowy czynnik temperaturowy
- - vibrations - drgania termiczne

isotropy (isotropism) izotropia
isotypic izotypowy

J

Japanese twin bliźniak japoński
jog uskok

- formation powstanie uskoku

joint distribution łączny rozkład
juxtaposition twin (contact twin) bliźniak kontaktowy

K
kappa geometry geometria kappa (K)
Kikuchi band pasmo Kikuchi

- line linia -
- pattern (diagram) obraz (diagram) –

kink formation powstawanie uskoków

- band pasmo –

kinked - faces ściany z uskokami
Kossel line linia Kossela
- model model -
- pattern (diagram) obraz (diagram) –

L
laevorotation skręcalność lewa
lamellar growth wzrost lamelarny
laminar habit pokrój tabliczkowy (laminarny)
Lang method metoda Langa

- topogram topogram –

large - angle grain boundary wielkokątowa granica ziaren
lattice sieć przestrzenna
- base baza sieci
- base centred sieć centrowana na podstawie
- body centred - przestrzennie centrowana
- cell komórka sieciowa
- centering centrowanie sieci
- complex kompleks sieciowy
lattice constant stała sieciowa
- deformation deformacja sieci

- direct sieć prosta
- direction kierunek sieciowy
- distortion dystorsja sieci
- energy energia sieciowa
- face centred sieć ściennie centrowana
- node węzeł sieci
- parameter parametr -
- peak function pikowa funkcja –
- plane płaszczyzna sieciowa
- point punkt (węzeł) sieci (sieciowy)
- reciprocal sieć odwrotna
- row prosta sieciowa
- translation translacja -
- vector wektor –
- wave fala –

Laue class klasa Lauego

- cone stożek -
- diagram, diffraction zdjęcie (diagram) , obraz

pattern dyfrakcyjny –
- equation równanie –
- method metoda –
- spot plamka (refleks na zdjęciu) –

- symmetry symetria –

Laves phase faza Lavesa
law of constancy of interfacial angles prawo stałości kątów

- of zone angles prawo pasowe

layer line warstwica

- - separation odstęp (odległość) między warstwicami
- structure struktura warstwowa

least squares fit dopasowanie metoda najmniejszych
kwadratów
least squares line prosta wyznaczona metodą
najmniejszych kwadratów
- - method metoda - -

- - plane płaszczyzna wyznaczona metoda - -

LEED (Low Energy Electron Diffraction) LEED (dyfrakcja niskoenergetycznych elektronów)
level symmetry symetria warstw
libration libracja

limiting cone stożek ograniczający

- form postać -
- sphere sfera –

Lindemann window okienko Lindemanna
linear component (constituent) składowa liniowa

- diffractometer dyfraktometr -
- expansion rozszerzalność -
- mapping odwzorowanie –

line prosta, linia

- breadth, width szerokość linii
- broadning poszerzenie -
- defect defekt liniowy
- focus ognisko -
- texture tekstura –

liquid crystal ciekły kryształ
liquidus curve krzywa likwidusa
local Burgers vector lokalny wektor Burgersa

- strain - odkształcenie
- stress - naprężenie

Lomer - Cottrel1 dislocation dyslokacja Lomera - Cottrella
long - chain molecule cząsteczka długołańcuchowa
Lorentz factor czynnik Lorentza

-polarization factor - polaryzacyjny i Lorentza

low temperature camera kamera niskotemperaturowa
- - attachment przystawka –

M

macrography makrografia
macromosaic structure struktura makromozaikowa (blokowa)
macromolecule makrocząsteczka (wielka cząsteczka)
macrostructure makrostruktura
Madelung constant stała Madelunga
magnetic form factor magnetyczny czynnik struktury

- group grupa magnetyczna
- neutron diffraction magnetyczna dyfrakcja neutronów
- scattering rozpraszanie magnetyczne
- structure struktura -
- space group magnetyczna grupa przestrzenna

main axis of tensor oś główna tensora
mapping odwzorowanie
martensite martenzyt

- phase transition martenzytyczna przemiana fazowa

mas absorption coefficient współczynnik absorpcji masy
matrix representation (of the symmetry element ) reprezentacja macierzowa
mean-square displacement średnio-kwadratowe przesunięcie

- - amplitude - - amplituda

melting temperature (point) temperatura (punkt) topnienia
meridian Wulff net południkowa siatka Wulffa
merohedral class klasa meroedryczna

- twin bliźniak

merohedry meroedria
merosymmetry merosymetria
mesophase mezofaza
metallic atomic radii promienie atomowe metaliczne

- lust połysk –

metastable phase faza metastabilna
method of least. squares metoda najmniejszych kwadratów
- - contrast variation - zmiany kontrastu
method of steepest descent metoda największego spadku
microanalysis mikroanaliza
microbeam camera kamera z mikrowiązką
microcrystalline mikrokrystaliczny
microdensitometer mikrodensytometr (niikrofotometr)
microdensitometry mikrodensytometria
micro - hardness mikrotwardość
microfocus mikroognisko
micromosaic structure struktura mikromozaikowa
migration of defects migracja defektów
Miller indices wskaźniki Millera
mimetic mimetyczny
minimum energy conformation konformacja minimum energii

- function funkcja minimum

mirror plane płaszczyzna zwierciadlana
- symmetry symetria –
misfit niedopasowanie

- dislocation dyslokacja –

misorientation angle kąt dezorientacji
mixed crystal kryształ mieszany
mobility of dislocation ruchliwość dyslokacji
model structure model struktury, struktura modelowa
modulation modulacja

- vector wektor modulacji

modulated structure struktura modulowana (zmodulowana)
modulus moduł

-compression - ściśliwości
- elastic - sprężystości
- hydrostatic - hydrostatyczny .
- torsion - skręcania

Mohs hardness scale skala twardości Mohsa
moire pattern wzór (obraz) moire
molecule cząsteczka, molekuła
molecular crystal kryształ molekularny
molecular replacement method metoda podstawienia molekularnego, cząsteczkowego

- structure struktura molekularna
- - amplitude molekularna amplituda struktury
- transformation przemiana molekularna

molten zone strefa stopiona
monoaxial class klasa jednoosiowa
monophase jednofazowy
monochromatic radiation promieniowanie monochromatyczne
monochromator monochromator
- bent crystal - ze zgiętym kryształem
- focussing - ogniskujący
monoclinic deformation deformacja jednoskośna

- hemiedry hemiedria -
- holoedry holoedria -
- system układ –

monocrystalline monokrystaliczny
morphology of crystal morfologia kryształu
mosaic block blok mozaiki
- - distribution rozkład bloków mozaiki
- crystal kryształ mozaikowy
moving film method metoda ruchomego filmu
multiphase wielofazowy
multi - beam interferometry interferometria wielopromieniowa
multiple cell komórka uwielokrotniona
- film technique technika (metoda) filmów wielokrotnych
- scattering rozpraszanie (odbicie) wielokrotne

- twin bliźniak wielokrotny

multiplicity krotność

- factor czynnik krotności

multiwire licznik wielodrutowy
multisolution method metoda wielorozwiązaniowa

N

needle-like habit pokrój igiełkowy
Neel point (temperature) punkt (temperatura) Neela

- wall ścianka –

negative climb zstępowanie, wspinanie ujemne

- quartet test test kwartetu ujemnego
- strain ujemne odkształcenie

nematic phase faza nematyczna
net sieć płaska

- plane płaszczyzna sieciowa

Neumann principle zasada Neumanna
neutron diffraction dyfrakcja neutronów

- scattering rozpraszanie –

nicol, Nicol prism nikol, pryzmat Nicola
n-layer Weissenberg photograph zdjęcie Weissenberga n-tej warstwicy
non - directed bond wiązanie niekierunkowe
nonequatorial reflection refleks pozarównikowy (nierównikowy)
non - Harker maximum maksimum nieharkerowskie
non - isomorphous addition domieszka nieizomorficzna
non - linear optics optyka nieliniowa
non-merohedral twin bliźniak niemeroedryczny
non-polar bond wiązanie niepolarne

- - crystal kryształ –

non-random errors błędy systematyczne (nieprzypadkowe
non-torsial internal motions nietorsyjne ruchy wewnętrzne
nominal resolution rozdzielność nominalna
normal-beam method metoda promienia prostopadłego

- - equatorial geometry geometria równikowa - -

normal equations równania normalne
normalised structure factor znormalizowany czynnik struktury
normalised unitary structure factor znormalizowany jednostkowy(unitarny) czynnik struktury
normal probability plot normalny wykres prawdopodobieństwa
nuclear scattering rozpraszanie jądrowe
nucleation zarodkowanie (nukleacja)
nucleus zarodek
- homogenous - jednorodny
- coherent - koherentny

- critical - krytyczny
- heterogenous - niejednorodny
- foreign - obcy
- embryo - podkrytyczny
- of crystallization - krystalizacji
- recrystallization - rekrystalizacji
- spontaneous - spontaniczny
- stable - trwały (stabilny)
- oriented - zorientowany

O
obtuse bisectrix dwusieczna kąta rozwartego
occupancy factor czynnik (współczynnik) obsadzenia
occupation probability prawdopodobieństwo –
octahedral atomic radius oktaedryczny promień atomowy

- environment otoczenie oktaedryczne
- form postać -
- interstice (void) luka –

octahedron ośmiościan, oktaedr
octant oktant
odd nieparzysty
OD (Order-Disorder) 0-D, porządek-nieporządek
OD-structure struktura O-D
OD-symmetry symetria O-D
omega circle koło omega
omega scan skanowanie omega
one-dimensional disorder nieporządek jednowymiarowy

- - imperfection defekt liniowy, (-)

one-fold axis oś jednokrotna
open (crystal) form postać otwarta
optical activity aktywność optyczna

- axial angle kąt osi optycznych
- (optic) axis oś optyczna

- branch gałąź -

- density gęstość -

- goniometer goniometr -
- rotary power skręcalność -, zdolność skręcania płaszczyzny polaryzacji
- sign znak optyczny

- transform transformata -

- unaxial crystal kryształ optycznie jednoosiowy

order-disorder porządek-nieporządek

- - structure struktura typu - -.struktura nieuporządkowana
- - transition {transformation) przemiana typu porządek- nieporządek

ordering domain domena uporządkowania
order, long range uporządkowanie dalekiego zasięgu

- short range - bliskiego zasięgu

ordinary ray promień zwyczajny

- wave fala -
- - velocity szybkość fali zwyczajnej

orientation orientacja

- matrix macierz orientacji
- preferred orientacja wyróżniona
- random - przypadkowa

oriented crystallization krystalizacja zorientowana

- growth wzrost –

origin defining reflections refleksy określające początek układu współrzędnych
orthogonal projection projekcja (rzut ) prostokątna
orthohexagonal cell komórka ortoheksagonalna

- setting ustawienie –

orthorhombic rombowy

- bipyramid (dipyramid) bipiramida (dwupiramida) rombowa
- bisphenoid (disphenoid) czworościan -
- holohedry holoedria -
- lattice sieć -
- merohedry meroedria -
- pyramid piramida –

orthogonalization ortogonalizacja
orthonormalization ortonormalizacja
oscillating crystal method, oscillation method metoda kołysanego kryształu

- film spectrometer spektrometr z oscylującym filmem

overall scale skala ogólna
overlap nakładanie (się)
out-of-plane distance odległość (odstęp) od płaszczyzny
output wyjście, wynik

P

packing (stacking) ułożenie

- coefficient współczynnik ułożenia
- density gęstość -
- diagram diagram -
- index wskaźnik –

parabolic hardening umocnienie paraboliczne
paracrystal parakryształ
paracrystalline deformation deformacja parakrystaliczna
- state stan -
parallel beam method (Barth method) metoda promienia równoległego
- growth wzrost równoległy
parallel-mode mod równoległy

- monochromator monochromator –

parallelepiped równoległośćian
parametral face (plane) ściana (płaszczyzna) parametryczna
parameter, lattice (unit cell) parametr sieci (komórki elementarnej)
parasitic radiation promieniowanie pasożytnicze
parity group grupa parzystości
partial birefringence dwujłomność parcjalna (częściowa)

- dislocation dyslokacja -
- Fourier synthesis parcjalna synteza Fouriera
- symmetry element element symetrii parcjalnej
- - operation operacja - -

particle size (grain size) wieIkość ziaren
partition (distribution) coefficient współczynnik rozdziału

- function funkcja –

path difference różnica dróg
pattern obraz, wzór, motyw

- recognition rozpoznanie obrazów

Patterson function funkcja Pattersona

- - difference różnicowa - -
- - projection rzut funkcji - -
- - generalized projection uogólniony - - -
- - weighted ważona funkcja –

Patterson search przeszukanie funkcji Pattersona

- section przekrój - -
- space przestrzeń Pattersona
- synthesis synteza -
- vector wektor –

Pauling rule zasada Paulinga
peak pik (maksimum
peak intensity natężenie piku
- position pozycja -
- spleetting rozszczepienie –
peak – intensity method metoda natężenia piku
peak-to-background stosunek piku do tła
pedial class klasa jednościanu
pedion jednościan
Peierls-Nabarro stress naprężenie Peierlsa-Nabarro
pendellosung fringes prążki ekstynkcyjne
pendulum hardness twardość mierzona metodą wahadła
penetration depth głębokość penetracji
pentagonal dodecahedron (pyritohedron) dwunastościan pentagonalny (pięciokątny)
perfect (ideal) crystal kryształ doskonały (idealny)
period disorder nieporządek (nieuporządkowanie) periodyczny

- distortion of the lattice periodyczna dystorsja sieci
- lattice modulation - modulacja sieci

peritectic point (temperaturę) punkt (temperatura) perytektyczna
- solidification krzepnięcie –
peritectoid point (temperature) punkt (temperatura) perytektoidalny
permutation matrix macierz permutacji
perspective drawing rysunek perspektywiczny
phenotype fenotyp
phase faza
- analysis analiza fazowa
- angle kąt -
- cholesteric faza cholesteryczna
- commensurate - współmierna
- contrast kontrast f azowy
- - image obraz z kontrastem fazowym
- - method metoda kontrastu fazowego
- - microscopy mikroskopia - -
- determination oznaczenie faz
- diagram diagram fazowy
- difference różnica faz
- disordered faza nieuporządkowania
phase equilibrium równowaga fazowa
- extension rozszerzenie zbioru faz
- f ront front fazowy
- high - ( low - ) temperature faza wysokotemperaturowa(niskotemperaturowa)
- identification identyfikacja (oznaczenie) faz
- incomensurate faza niewspółmierna
- microscope (phase contrast mikroskop fazowy (mikroskop
microscope) kontrastu fazowego)

- nematic faza nematyczna
- ordered - uporządkowana
- parent - macierzysta
- pertmutation permutacja faz
- problem of crystallography problem fazowy (faz) w krystalografii
- prototypic faza prototypowa
- rule (Gibbs phase rule) reguła faz Gibbsa
- shift przesunięcie fazowe (fazy)
- smectic faza smektyczna
- space (phase hyperspace) przestrzeń fazowa
- transformation przemiana (przejście) -
- transition przemiana -
- - commensurate- incommensurate - - współmierna-niewspółmierna
- - diagram diagram przemian fazowych
- - dilatational dylatacyjna przemiana fazowa
- -, disordered (OD) przemiana fazowa typu nieuporządkowanego

(porządek – nieporządek)

- displacive przemiana fazowa z przesunięcie (atomów)
- - ferroic ferroiczna przemiana fazowa
- transition interval zakres przemiany fazowej
- - lock-in przemiana fazowa domykająca
- - point punkt przemiany fazowej
phase transition, reconstructive rekonstrukcyjna przemiana fazowa

- - temperature temperatura przemiany fazowej
- - velocity szybkość - -
- velocity - fazowa

phason fazon
phi circle koło fi (ф)
phonon fonon
- distribution rozkład fononów
- scattering rozpraszanie fononowe (na fononach)
- spectrum widmo -
phosphorescence fosforescencja
photoelastic effect efekt fotoelastyczny
photoelectric multiplier fotopowielacz (fotomultiplier)
photographic density gęstość fotograficzna

- method metoda –

photoluminescence fotoluminescencja
piezoelectricity piezoelektryczność
piezoelectric crystal (piezo- crystal) kryształ piezoelektryczny
pile up spiętrzenie, skupisko
pinacoid pinakoid, dwuścian
pinning zakotwiczenie
pipe diffusion dyfuzja kanalikowa
pits, etching jamki trawienia
planar defect defect płaski
plane angle kąt -
- atomic płaszczyzna atomowa
- basal - - lub ściana podstawowa
- glide - poślizgu
- lattice sieć płaska

- lattice płaszczyzna sieciowa
- mirror płaszczyzna zwierciadlana, odbicia
plane of optical axes płaszczyzna osi optycznych

- - reference - odniesienia
- - symmetry - symetrii
- polarized light światło płasko spolaryzowane
- symbol symbol płaszczyzny
- twinning płaszczyzna bliźniacza

plastic crystal kryształ plastyczny

- deformation deformacja -
- flow płynięcie –

pleochroism pleochroizm
point defect defekt punktowy

- (symmetry) group grupa punktowa (symetrii)

polar axis oś polarna, biegunowa
polarity polarność, biegunowość
polarization (Thomson) factor czynnik polaryzacji (Thomsona)
- plane płaszczyzna –
polarizing filter filtr polaryzacyjny

- microscope mikroskop –

polarized light światło spolaryzowane

- neutrons neutrony –

polaroid polaroid
polaron polaron
polar symmetry symetria polarna (biegunowa)
pole figure figura biegunowa
polycrystalline polikrystaliczny

- aggregat agregat –

polygonisation poligonizacja
polyhedron wielościan
polymorphic transformation (transition) przemiana polimorficzna
polymorphism polimorfizm
polysynthetic twin bliźniak polisyntetyczny
polytypism politypia
position, general pozycja ogólna
- special - szczególna (specjalna)
positional disorder nieporzaądek (nieuporządkowanie)

- parameters parametry pozycyjne

positive climb wspinanie się (dyslokacji)
post refinement procedure procedura (postępowanie) po udokładnieniu
powder camera kamera proszkowa

- method metoda -
- photograph zdjęcie –

precession (Buerger) camera kamera precesyjna (Buergera)
precipitating crystallization krystalizacja wydzieleniowa
preferred orientation orientacja uprzywilejowana
primary extinction ekstynkcja pierwotna

-ray promień –

primitive cell komórka prymitywna

- triplet of translation trójka translacji podstawowych

principal axis oś główna

- direction kierunek –

prism słup
prismatic dislocation loop pryzmatyczna pętla dyslokacji

- g1ide poślizg pryzmatyczny
- habit pokrój słupkowy (pryzmatyczny)

processing of data (intensities) obróbka danych (natężeń zmierzonych)

profile analysis analiza profilu

- learning procedure procedura poznawania -
- refinement udokładnienie –

projection projekcja, rzut
- clinographic - ukośna
- direct - bezpośrednia, prosta
- electron density - (funkcja rozkładu) gęstości elektronowej
- generalized - uogólniona
- gnomonic - gnomoniczna
- modulated - modulowana
- orthogonal - prostokątna
projection, Patterson projekcja (rzut) funkcji Pattersona

- reciprocal - odwrotna
- stereographic - stereograficzna
- topography topografia projekcyjna

proportional counter licznik proporcjonalny
pseudoamorphous pseudoamorficzny
pseudomerohedral twin bliźniak pseudomeroedryczny
pseudorotation parameters parametry pseudorotacji
pseudosymmetry pseudosymetria
psi-scan, azimuthal scan skanning (skanowanie) psi (y) skanning azymutalny
psi-zero test test psi-zero
pulling (pulled) crystals kryształy wyciągane
- from the melt wyciąganie z fazy stopionej (stopu)
pulse hight analyser analizator (wysokości) impulsów
pycnometer density gęstość piknometryczna

- method metoda –

pyramid piramida

- of growth - wzrostu

pyramidal glyde poślizg piramidalny
pyritohedron dwunastościan pentagonaIny (pięciokątny)
pyroelectric crystal kryształ piroelektryczny
pyroelectricity piroelektryczność

Q

quadratic form of the Bragg equation postać kwadratowa równania Bragga
- net sieć płaska kwadratowa (tetragonalna)
- system układ kwadratowy
quadratic two-dimensional kwadratowa (tetragonalna) sieć

lattice dwuwymiarowa

quadruply primitive cell komórka trójkrotnie centrowana (czterokrotnie prymitywna)
quality of crystal jakość kryształu
quartz plate płytka kwarcowa

- wedge klin –

quasicrystalline kwazikrystaliczny

R
radial contribution wkład radialny
- density distribution radialny rozkład gęstości
- distribution function - funkcja rozkładu
radius vector promień (wektor) wodzący
random orientation orientacja przypadkowa
real optic angle rzeczywisty kąt optyczny

- structure struktura realna

rearrangement przegrupowanie
receiving alit szczelina wejściowa
reciprocal cell komórka odwrotna (sieci odwrotnej)

- lattice sieć -
- - point węzeł (punkt) sieci odwrotnej
- - vector wektor - -
- space przestrzeń odwrotna

recovery zdrowienie, nawrót

- temperature temperatura nawrotu

recrystallization rekrystalizacja

- texture - tekstura rekrystalizacji
- twin bliźniak –

reduced cell komórka zredukowana
reference direction kierunek odniesienia
- point punkt –
reference reflection refleks odniesienia
refinement udokładnienie

- cycle cykl udokładnienia

reflection refleks

- goniometer goniometr odbiciowy (optyczny)
- plane płaszczyzna odbijająca
- power zdolność odbicia
- sphere sfera -
- circle okrąg odbicia

refraction załamanie

- coefficient (index) współczynnik załamania

refractometer refraktometr
regenerative multiplication rozmnażanie regeneracyjne
relative intensity natężenie względne
reliability factor wskaźnik rozbiezności R
Renninger effect efekt Renningera, odbicia wielokrotnego

- reflection refleks –

repulsive junction złącze odpychające
residual density gęstość szczątkowa

- discrepancy rozbieżność –

resolution rozdzielczość
resolved doublet rozdzielony dublet
resolving power zdolność rozdzielcza
restrain łagodna blokada, ograniczenie
retigraph retigraf
rhombic bisfenoid czworościan (bisfenoid) rombowy

- dodecahedron dwunastościan –

rhombohedral angle kąt romboedru (romboedryczny)

- cell komórka romboedryczna
- lattice sieć -
- system romboedryczny uklad współrzędnych

rhombohedron romboedr
- obverse - dodatni
- reverse - ujemny
rhytmic crystallization krystalizacja rytmiczna
riding model model unoszenia
rigid-body model model ciała sztywnego

- - vibrations drgania - -

- bond test test sztywnego wiązania

R-index wskaźnik rozbieżnosci R
rising interference tint wzrastająca barwa interferencyjna
rocking curve krzywa charakterystyczna odbicia
rolling direction kierunek walcowania

- texture tekstura –

rotating crystal photograph zdjęcie obracanego kryształu
rotation axis oś obrotu, obrotowa

- - hexad - - sześciokrotna
- - tetrad - - czterokrotna
- - triad - - trójkrotna
- camera kamera obracanego kryształu
- disorder nieuporządkowanie obrotowe
- ellipsoid elipsoida -
- method metoda obrotu (obracanego krysztalu)
- twin bliźniak obrotu

rotoinversion axis oś inwersyjna
row line prosta sieciowa

S
sample próbka
sattelite reflection refleks satelitarny
SAES (Small Angle Electron Scattering) małokątowe (niskokątowe) rozpraszanie elektronów
SANS (Small Angle Neutron Scattering) małokątowe (niskokątowe) rozpraszanie neutronów
SAXS (Smal1 Angle X-ray Scattering) małokątowe (niskokątowe) rozpraszanie promieni

Rentgenowskich

sealenohedron skalenoedr
scaling factor czynnik skali
scanning (scan) skanowanie, skanning

- (scan) rate (speed) szybkość skanowania
- step krok skanowania

scattered beam promień rozproszony
scattering angle kąt rozpraszania

- anomalous rozpraszanie anomaIne
- coherent - (spójne) koherentne
- conntrast kontrast rozpraszania
- elastic rozpraszanie (sprężyste) elastyczne
- factor czynnik rozpraszania
- inelastic rozpraszanie (niesprężyste) nieelastyczne
- incoherent - niekoherentne (niespójne)
- length długość rozpraszania
- power zdolność -
- termal diffuse termiczne rozpraszanie dyfuzyjne
- vector wektor rozpraszania

Schoenflies symbol symbol Schoenfliesa
Schottky defect defekt Schottkiego
scintillation counter licznik scyntylacyjny
screening effect efekt ekranowania
screw axis oś śrubowa

- - diad - - dwukrotna
- - hexad - - sześciokrotna
- - tetrad - - czterokrotna

- - triad - - trójkrotna

- dislocation dyslokacja śrubowa

secondary extinction ekstynkcja wtórna
secondary fluorescence wtórne promieniowanie
radiation fluorescencyjne
- texture tekstura wtórna
second order translation przemiana drugiego rodzaju
seed crystal zarodek krystaliczny
segregation coefficient współczynnik rozdziału
selection of reduce cell wybór komórki zredukowanej
selective absorption absorpcja selektywna
self-convolution splot własny
semikoherent interphase boundary półkoherentna granica międzyfazowa
semi-metallic lustre połysk półmetaliczny
semi-plane półpłaszczyzna
sessile dislocation dyslokacja półutwierdzona, osiadła
setting angle kąt ustawienia

- of.crystal ustawienie kryształu
- second drugie ustawienie
- standard ustawienie standardowe

shear strain odkształcenie ścinające (styczne)

- stress naprężenie -
- surface płaszczyzna ścinania

sheet texture tekstura warstwowa (walcowania)
short-range order uporządkowanie bliskiego zasięgu
shrinkage error błąd skurczenia (filmu)
signal-to-noise (stosunek) sygnału do szumu
sign determination oznaczenie znaków
significance level poziom istotności
simple lattice sieć prymitywna
single crystal monokryształ (kryształ pojedynczy)
single-crystal diffractometer dyfraktometr monokrystaliczny
- - spectrometer spektrometr jednokrystaliczny
sink of defect ujście defektu |
site pozycja

- interstitial - międzywęzłowa

size of grain wielkość ziarna
sliding, slip ślizganie się, poślizg
slip band pasmo poślizgu
- plane płaszczyzna -

- system system (układ) -
- vector wektor –

small angle boundary granica niskokątowa

- - scattering rozpraszanie –

solid solution roztwór stały

- - interstitial - - międzywęzłowy
- - substitutional - - substytucyjny
- - substractionai - - substrakcyjny

solidus curve krzywa solidusa
Soller slits (collimator) kolimator Sollera
source źródło
space angle kąt przestrzenny
- filling wypełnienie przestrzeni

- group grupa przestrzenna
- lattice sieć –

spacing (interplanar) odstęp międzywęzłowy (płaszczyzna sieciowa)
special from postać (specjalna) szczególna
special position pozycja - -
specimen holder uchwyt preparatu

- mounting ustawienie –

spectrometer spektrometr

- double axis - dwuosiowy
- triple axis - trójosiowy

sphenoid sfenoid
sphere of reflection sfera odbicia
- Ewald - Ewalda
spin arrangement, cone stożkowe ułożenie spinów
- - helicoidal (helical) helikoidalne - -
spin arrangement spiral spiralne ułożenie spinów
spindel axis oś wrzeciona
spinodal curve krzywa spinodalna
spherical projection projekcja (rzut) sferyczna
spiral growth wzrost spiralny
splitting of lines (reflections) rozszczepienie linii (refleksów)

- - doublet a1a2 - dublet a1a2

stacking fault błąd ułożenia

- - ribbon wstęga błędów -
- order porządek (uporzadkowanie) -
- sequence kolejność (sekwencja) nakładania

standard deviation odchylenie standardowe
stereographic net (of Wulf) siatka stereograficzna Wulfa

- projection projekcja (rzut) stereograficzny

stereoscopic projection - stereoskopowa

- drawing rysunek –

stereomicroscopy stereomikroskopia; mikroskopia stereoskopowa
steric hindrance przeszkoda steryczna, przestrzenna
strain deformacja; odkształcenie

- ageing starzenie deformacyjne (odkształceniowe)
- hardening umocnienie –

stress naprężenie

- field pole naprężeń

strips, Lipson-Beevers paski Lipsona-Beeversa
structure struktura
- amplitude amplituda struktury
- crystal struktura krystaliczna
- factor czynnik struktury
- filine struktura włóknista
- invariant inwariant struktury, niezmiennik
struktury
- layer struktura warstwowa
- magnetic - magnetyczna
sructure seminvariant seminwariant struktury, półzniezmiennik –
- sensitive strukturalnie wrażliwy
subgroup podgrupa
sublattice podsieć
subperiod subperiod, podokres
substitution podstawienie
substitution atom atom podstawiony
substructure podstruktura

substraction position pozycja substrakcyjna
supercell nadkomórka
supergroup nadgrupa
superlattice nadsieć
superperiod superperiod, nadokres
superposition superpozycja

- method metoda superpozycji, nakładania

superstructure nadstruktura
- reflection refleks nadstruktury (nadstrukturalny)
surface structure struktura powierzchni

- tension napięcie powierzchniowe

symbolic addition procedure procedura dodawania symboli
symmetrical powder photograph symetryczne zdjęcie proszkowe
symmetric matrix macierz symetryczna

- tensor tensor –

symmetry symetria
- axis oś symetrii
- centre środek -
- element element -
- group grupa -
- line linia (prosta) -
- operation operacja -
- operator operator -
- plane płaszczyzna -
- relative stosunek –
symmorphic space group symorficzna grupa przestrzenna
syntetic crystal krysztal syntetyczny
system układ
systematic error błąd systematyczny
synchrotron radiation promieniowanie synchrotronowe

T
tangle of dislocations splot dyslokacji
tangent formula wzór tangensowy
target element pierwiastek tarczy anody

- impurity zanieczyszczenie anody

temperature correction poprawka temperaturowa

- factor czynnik -
- - anisotropic anizotropowy - -

termination (truncation) error błąd obcięcia szeregu (przy syntezie Fouriera)
ternary three-component system układ trójskładnikowy
tetartohedry tetartoedria
tetartoid (tetrahedral pentagon dodecahedron) dwunastościan tetraedryczno pentagonalny; potrójny

czworościan pięciokątny

tetrad (axis) oś czterokrotna
tetragonal (crystal) system układ tetragonalny

- bipyramid (dipyramid) bipiramida -
- bisphenoid czworościan -
- hemihedry hemihedria -
- holohedry holohedria -
- prism słup -
- pyramid piramida -
- scalenohedron skalenoedr -
- trapezohedron trapezoedr –

tetrahedra] interstice luka tetraedryczna
tetrahedron czworościan; tetraedr
tetrahexahedron sześcian piramidalny
texture tekstura

- goniometer goniometr teksturowy

thermal analysis (thermoanalysis) analiza termiczna

- ellipsoid elipsoida -
- etching trawienie -
- expansion rozszerzalność -
- parameters parametry
- vibrations drgania –

thermotropic liquid crystals termotropowe ciekłe kryształy
three-crystal spectrometer spektrometr trójkrystaliczny
three-dimensional lattice sieć przestrzenna trójwymiarowa

- - nucleation zarodkowanie trojwymiarowe
- - Patterson map trójwymiarowa mapa Pattersona
- - reconstruction rekonstrukcja trójwymiarowa

three-fold axis oś trójkrotna

- - ring pierścień trójczłonowy

tilt angle kąt nachylenia
tilt boundary granica nachylenia
topotaxy topotaksja
torsional oś torsyjna (skręcenia)
torsional (torsion) angle kąt - -
total reflection odbicie całkowite
transformation of axes transformacja osi
transition (transformation) rate szybkość przemiany
translation translacja

- direction kierunek translacji
- equivalent translacyjnie równoważny
- group grupa translacyjna
- lattice sieć -
- vector wektor translacji

transmission image obraz transmisyjny
- electron microscopy transmisyjna mikroskopia elektronowa
trapezohedron trapezoedr
trial-and-error method metoda prób i błędów
trial structure struktura próbna
triaxial eliipsoid elipsoida trójosiowa
triclinic (crystal) system układ trójskośny

- hemihedry hemiedria -
- holohedry holoedria -
- lattice sieć –

trigonal (crystal) system układ trygonalny

- bipyramid (dipyramid) bipiramida -
- hemihedry hemiedria -
- holoedry holoedria -
- prism słup -
- trapezohedron trapezoedr –

tripod fault błąd trójnikowy
twin bliźniak

- aggregate agregat bliźniaczy
- axis oś -
- band pasmo -

- boundary granica -
- - energy energia granicy bliżniaczej
- contact kontakt bliźniaczy
- domains domeny -
- - general - - ogólne

twining energy energia zbliźniaczenia

- race (plane) płaszczyzna bliźniacza
- lamella (lamina) lamela bliźniaka
- position pozycja (położenia) bliźniaków
- slippage (gliding) poślizg bliźniaczy
- striation prążkowanie -
- structure struktura –

twin-law prawo bliźniaczenia
twinned zbliźniaczony
twinning (twin- formation) bliźniakowanie
twinning by twin-lattice symmetry (TLS) bliźniakowanie poprzez symetrię sieci bliźniaczej

- by twin-lattice quasi- symmetry (TLQS) - - kwazisymetrię - -
- dislocation dyslokacja zbliźniaczenia

twins (twinning) by merohedry bliźniaki (zbliźniaczenie) meroedryczne

- - - pseudo-merohedry - - pseudomeroedryczne
- - - reticular merohedry - - sieciowo meroedryczne
- - - - pseudo-merohedry - - - pseudomeroedryczne

twist (twisting, torsion) skręcenie
two-circle goniometer (optical) goniometr dwukołowy
two-dimensional defect defekt dwuwymiarowy

- lattice (plane lattice) sieć - (płaska)
- nucleation zarodkowanie dwuwymiarowe

two-fold axis (diad) oś dwukrotna

- chain łańcuch podwójny

two-layer structure struktura dwuwarstwowa
two-theta circle koło dwa teta (2θ)
- theta scan skaning (skanowanie) dwa teta : teta (2θ : θ)
type of structure typ struktury
typomorphic typomorficzny

U

ultramicroscopic imperfection (defect) defekt ultramikroskopowy
undercooling przechłodzenie
undistorted positions pozycje niezaburzone
unfiltered radiation promieniowanie niefiltrowane
uniaxial crystal kryształ jednoosiowy
- indicatrix indykatrysa -
- interference figure jednoosiowa figura interferencyjna
uniaxial stress naprężenie jednoosiowe
unique axis oś pojedyncza (charakterystyczna)

- intensities natężenia charakterystyczne
- reflections refleksy –

unitary atomic scattering factor unitarny atomowy czynnik rozpraszania

- structure factor - czynnik struktury

unit eell komórka elementarna

- - dimensions ( lattice parameters) wymiary komórki elementarnej (parametry sieci)
- - vectors wektory - -

- - volume objętość - -

- dislocation dyslokacja jednostkowa
- face ściana (płaszczyzna) -
- weights wagi jednostkowe
- weighting scheme jednostkowy system (schemat) ważenia

universial stage stolik uniwersalny

V
vacancy wakancja, luka
- anion - anionowa
- cation - kationowa
- cluster klaster wakancji
- diffusion dyfuzja -
- equilibrium wakancja równowagowa
- excess - nadmiarowa
- Frenkel - Frenkla
- jog próg wakancji
- migration migracja -
- pair (divacancy) para -
- quenched-in wakancja zamrożona
- single - pojedyncza
vacancy, thermal wakancja termiczna
vacant atomic site luka (wakancja) atomowa

- lattice site - - sieciowa

valency angle kąt walencyjny
van der Waals bond wiązanie van der Waalsa
vapour growth wzrost z fazy gazowej
vector set zbiór wektorów

- space przestrzeń wektorowa

Vegard law prawo Vegarda
velocity of crystallization szybkość krystalizacji
Verneuil method metoda Verneuila
vicinal face (plane) ściana (płaszczyzna) wicynalna
Vickers diamond (pyramid) diament (piramida) Vickersa

- hardness twardość –

visual estimation of intensities wizualna ocena natężeń
void (interstice) luka
Voigt notation notacja Voigta

W
wal1 displacement przesunięcie ścianki (domenowej)
- domain ścianka domenowa
- - energy energia ścianki domenowej
water of crystallization woda krystalizacyjna
wave normal normalna fali

- number liczba falowa
- plane fala płaska
- scattered - rozproszona
- surface powierzchnia fali
- vector wektor falowy

wedge dislocation dyslokacja klinowa
weighted R index (factor) ważony wskaźnik R

- refinement udokładnienie ważone

weighting analysis analiza ważenia
weighting factor czynnik ważenia

- scheme system (schemat) –

Weiss indices wskaźniki Weissa

- zone law prawo pasowe –

Weissenberg goniometer goniometr Weissenberga

- method metoda -
- photograph zdjęcie –

whisker wisker
whiskers wiskery
Widmanstett figure figura Widmanstetta

- structure struktura –

Wigner-Seitz cell komórka Wignera-Seitza
Wilson plot wykres Wilsona
Wulff 1aw prawo Wulffa
- net (stereographic net) siatka Wulffa (siatka stereograficzna)

X

X-ray crystal structure analysis rentgenograficzna analiza strukturalna (struktury kryształów)

- crystallographic analysis rentgenowska analiza krystalograficzna
- crystallography krystalografia rentgenowska

X-ray data dane rentgenograficzne
- diffraction dyfrakcja promieni rentgenowskich (X)
- - pattern rentgenowski obraz dyfrakcyjny
- diffractometer dyfraktometr rentgenowski
- emission spectrum rentgenowskie widmo emisyjne
- generator generator rentgenowski
- goniometer goniometr -
- line linia –
X-ray methods metody rentgenowskie

- reflection refleks -
- qualitative phase analysis ilościowa rentgenograficzna analiza fazowa
- quantitative phase analysis jakościowa - - -
- topography topografia rentgenowska
X-rays promieniowanie rentgenowskie; promienie X

Y

yield point (flow point, yield temperature) temperatura (punkt) plastyczności
- stress (flow stress) granica -
Young modulus (elastic modulus) moduł Younga

Z
Zellengleiche równokomórkowy
Zintl phase faza Zintla
zonal extinctions wygaszenia pasowe

- melting topienie strefowe

zone axis (zonal axis) oś pasa (krystalograficznego)

- indices wskaźniki pasa

zone law prawo pasowe
- (zonal) melting topienie strefowe
- pole biegun pasa
- symbol symbol -