Zostałem tatą

Poradnik dla rodziców:


urlop ojcowski



„tacierzyński”



rodzicielski



wychowawczy

UOB 35

ISBN: 978-83-269-3121-5

Zostałem tatą

Poradnik dla rodziców:


urlop ojcowski



„tacierzyński”



rodzicielski



wychowawczy

Kup książkę

Redaktor
Krystyna Trojanowska
Wydawca
Agnieszka Gorczyca
Kierownik Grupy Wydawniczej
Agnieszka Konopacka-Kuramochi
Projekt graficzny okładki
Patrycja Szczubełek
Koordynator produkcji
Mariusz Jezierski
Korekta
Zespół
Skład i łamanie
IGAWA Ireneusz Gawliński
Druk
Drukarnia Miller

ISBN: 978-83-269-3121-5

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a, tel. [phone], faks 22 617 60 10, e-mail: [e-mail]
Warszawa 2014

PRAWA AUTORSKIE: Materiały drukowane w publikacji Zostałem tatą. Poradnik dla rodziców: urlop
ojcowski, „tacierzyński”, rodzicielski, wychowawczy wraz z innymi elementami subskrypcji chronione
są prawem autorskim. Wykorzystanie tych materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie dotyczy
cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła.

Niniejsza publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem
wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w pub-
likacji Zostałem tatą. Poradnik dla rodziców: urlop ojcowski, „tacierzyński”, rodzicielski, wychowawczy
wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Publikowane rozwiązania nie
mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyż-
szym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji
Zostałem tatą. Poradnik dla rodziców: urlop ojcowski, „tacierzyński”, rodzicielski, wychowawczy lub w
innych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Kup książkę

Wiedza i Praktyka

3

Spis treści

Urlop ojcowski ................................................................................. 6

Jak liczyć terminy przy urlopie ojcowskim ...................................... 6

Urlop ojcowski nie może być dzielony! ........................................... 7

Gdy urodziły się bliźnięta ................................................................ 7

Urlop ojcowski… tylko dla ojca ....................................................... 7

Czas na wykorzystanie urlopu jest ograniczony ............................. 7

Jakie są zasady udzielania urlopu ojcowskiego? ........................... 8

Urlop okolicznościowy tylko dla taty! .............................................. 8

Tata nie mieszka z mamą dziecka .................................................. 8

Urlop dla taty adopcyjnego ............................................................. 9

Urlop „tacierzyński” ....................................................................... 10

Mama dziecka rezygnuje z urlopu .................................................. 10

Choroba mamy dziecka .................................................................. 11

Urlop „tacierzyński” w przypadku śmierci matki dziecka ................ 11

Dodatkowy urlop macierzyński i urlop na warunkach

macierzyńskiego również dla ojca ................................................ 12

Rodzice muszą zdecydować, kto skorzysta z urlopu ..................... 12

Wysokość dodatkowego urlopu ojcowskiego ................................. 13

Termin na złożenie wniosku o dodatkowy urlop macierzyński

jest ściśle określony ........................................................................ 13

Urlop i praca do 1/2 etatu jednocześnie ......................................... 14

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego ................................. 14

Przy adopcji urlop również na większe dziecko .............................. 15

Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego ............... 15

Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego .............................. 16

Urlop rodzicielski ............................................................................ 17

Trzeba spełnić podstawowe warunki .............................................. 17

Od razu w całości lub w dwóch albo trzech częściach ................... 18

Dwa sposoby wnioskowania o urlop ............................................... 18

Dodatkowy i rodzicielski naraz, ale nie po porodzie ....................... 19

Tata i mama mogą razem korzystać z urlopu ................................. 19

Praca maksymalnie na ½ etatu ...................................................... 20

Pracodawca może odmówić, gdy ma ku temu powody .................. 20

Bez wpływu na urlop wypoczynkowy .............................................. 21

Urlop rodzicielski jest wyłącznie przywilejem ................................. 21

Nie zawsze można zrezygnować z całości lub części urlopu ......... 22

Kup książkę

4

Strefa pracownika

Spis treści

Zasiłek dla ojca korzystającego z urlopu ojcowskiego .............. 23

Jaka jest wysokość zasiłku ............................................................. 23

Jakie dokumenty są potrzebne ....................................................... 24

Urlop wychowawczy ....................................................................... 25

Wykorzystanie urlopu wychowawczego ......................................... 25

Rodzice decydują o tym, jak długo będzie trwał urlop wychowawczy ... 25

Udzielenie urlopu wychowawczego ................................................ 25

Kiedy pracodawca może skrócić Twój urlop wychowawczy ........... 26

Tata na urlopie wychowawczym a urlop wypoczynkowy ................ 27

Szczególna ochrona rodzica na urlopie wychowawczym ............... 27

Likwidacja stanowiska a powrót taty do pracy ................................ 27

Twoje wynagrodzenie po powrocie z urlopu wychowawczego ....... 28

Twoja choroba nie przesuwa urlopu wychowawczego ................... 28

Dziecko niepełnosprawne – dodatkowo 3 lata ............................... 28

Termin na wycofanie wniosku o urlop wychowawczy ..................... 29

Praca w trakcie urlopu wychowawczego ........................................ 29

Kiedy pracodawca może wezwać Cię do pracy ............................. 29

Pracować można u siebie lub innego pracodawcy ........................ 30

Słownik najważniejszych pojęć...................................................... 31

Kup książkę

Wiedza i Praktyka

5

Redaktor: Krystyna Trojanowska

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy

Drogi Tato,

czy wiesz, że szwedzcy naukowcy niedawno stwierdzili, iż ojcowie, któ-

rzy po narodzinach swoich dzieci korzystali z 2-miesięcznego urlopu

ojcowskiego, mają szansę żyć o 25% dłużej? Według naukowców ojcowie

w tym czasie zaczynają lepiej dbać również o swoje zdrowie,

zmniejsza się ich poziom stresu.

A więc, Drogi Tato – korzystaj z dobrodziejstwa urlopu ojcowskiego!

Co prawda w Polsce ojcowie na razie nie mają przywileju tak długiego

urlopu, niemniej warto każdą chwilę poświęcić na budowanie więzi

z własnym dzieckiem, pomoc wracającej do formy mamie, a także, jak

pokazują wyniki badań… na zadbanie o własne zdrowie.

Oddajemy do Twoich rąk broszurę z serii „Strefa pracownika”, która

w jasny i przejrzysty sposób wyjaśni, kiedy i na jakich zasadach przysłu-

guje Ci urlop ojcowski, jakie masz prawa i obowiązki z tym związane

w miejscu pracy. Znajdziesz też praktyczne informacje o Twoim prawie

do urlopu tacierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego.

Życzymy przyjemnej i pożytecznej lektury.

Zostałem tatą

Poradnik dla rodziców:


urlop ojcowski



„tacierzyński”



rodzicielski



wychowawczy

Kup książkę

6

Strefa pracownika

W

A

ŻNE

URLOP OJCOWSKI

Nie tylko mama może cieszyć się uro-

kami rodzicielstwa. Ty też, jeśli jesteś

pracownikiem – ojcem wychowują-

cym dziecko, pamiętaj, że masz prawo

do urlopu ojcowskiego w wysokości

2 tygodni. Możesz z niego skorzystać,

zanim Twoje dziecko ukończy 12. mie-

siąc życia.

Urlop ojcowski udzielany jest na Twój

pisemny wniosek. Ten składasz w ciągu

7 dni przed rozpoczęciem korzystania

z urlopu. Z kolei pracodawca ma obo-

wiązek uwzględnić Twój wniosek. Nie

ma prawa odmówić Ci tego urlopu.

Urlop ojcowski jest urlopem płatnym.

Do wniosku o udzielenie urlopu ojcow-

skiego załączasz skrócony akt urodze-

nia dziecka oraz oświadczenie, że urlop

na Twoje dziecko nie był wcześniej wy-

korzystany.

Kto to jest ojciec wychowujący dziecko?

Ojcem wychowującym dziecko jest

każdy ojciec, który nie został pozba-

wiony przez sąd praw rodzicielskich

i sprawuje faktyczną opiekę nad dzie-

ckiem.

Jak liczyć terminy przy urlopie

ojcowskim

Pamiętaj, że przy udzielaniu urlopu

ojcowskiego i urlopu na warunkach

urlopu macierzyńskiego/ojcowskiego

tydzień urlopu odpowiada 7 dniom ka-

lendarzowym.

Tydzień urlopu = 7 kolejnych dni ka-
lendarzowych!

Wymiar tych urlopów również jest li-

czony w tygodniach odpowiadających

Kup książkę

Zostałem tatą. Poradnik dla rodziców: urlop ojcowski...

Wiedza i Praktyka

7

7 dniom kalendarzowym. Na długość

okresu tych urlopów nie mają więc

wpływu np. przypadające w ich czasie

święta.

Przykład 1
Pan Piotr jest uprawniony do urlopu oj-
cowskiego na dziecko, które urodziło się
5 stycznia 2014 r. Składa wniosek o urlop
ojcowski w terminie od 29 kwietnia 2014 r.
Urlop pana Piotra zakończy się po upływie
14 dni kalendarzowych – 12 maja 2014 r.

Urlop ojcowski nie może być

dzielony!

Pamiętaj, że urlopu ojcowskiego nie

można dzielić na części. Wolno skorzy-

stać z tego urlopu, podobnie jak z dodat-

kowego urlopu ojcowskiego (przeczytasz

o tym na stronie 12), jednorazowo,

w pełnych tygodniach. Nie możesz

więc skorzystać z urlopu ojcowskiego

np. w poniedziałek i wtorek, a następne

w czwartek i piątek.

Gdy urodziły się bliźnięta

Wymiar Twojego urlopu nie zmieni się

w zależności od tego, ile dzieci urodzi się

przy jednym porodzie. W związku z tym,

jeśli zostaniesz tatą bliźniąt albo większej

liczby dzieci, możesz skorzystać z 2-tygo-

dniowego urlopu.

Przykład 2
Dnia 8 grudnia 2013 r. pracownikowi –
panu Adamowi urodziły się bliźniaki. Do 7
grudnia 2014 r. ma on prawo skorzystać
łącznie z dwóch tygodni urlopu ojcow-
skiego na tę dwójkę dzieci, a nie z dwóch
tygodni na każde dziecko z osobna.

Pracodawca powinien odmówić udzie-

lenia ojcu bliźniąt urlopu ojcowskiego,

jeżeli pan Adam po wykorzystaniu już

dwóch tygodni urlopu złożyłby wnio-

sek o kolejne dwa tygodnie. Podobnie

powinien zachować się pracodawca,

gdyby pan Adam od razu złożył wnio-

sek o 4-tygodniowy urlop w związku

z urodzeniem mu się bliźniąt. W takiej

sytuacji pracodawca udzieli mu tylko

dwóch tygodni urlopu ojcowskiego.

Urlop ojcowski… tylko dla ojca

Pamiętaj, że urlop ojcowski jest Twoim

indywidualnym prawem. Oznacza to,

że tylko Ty możesz ten urlop wykorzy-

stać. Jeżeli tego nie zrobisz, urlop prze-

pada.

To, czy wykorzystasz ten urlop, nie ma

żadnego wpływu na wymiar urlopu ma-

cierzyńskiego ani dodatkowego urlopu

macierzyńskiego (tzn. nie zmniejsza

wymiaru tych urlopów). Jako ojciec

dziecka możesz skorzystać z urlopu

ojcowskiego niezależnie od tego, czy

korzystasz z części urlopu macierzyń-

skiego niewykorzystanej przez matkę

lub z dodatkowego urlopu macierzyń-

skiego.

Czas na wykorzystanie urlopu jest

ograniczony

Możesz wykorzystać urlop ojcowski

w dowolnym czasie, także w okresie ur-

lopu macierzyńskiego albo wychowaw-

czego matki Twojego dziecka. Jest tylko

jedno ograniczenie. Urlop ten przysłu-

guje jedynie do ukończenia 12. miesiąca

życia przez dziecko.

Kup książkę

8

Strefa pracownika

URLOP OJCOWSKI

Przykład 3
Jeżeli Twoje dziecko urodziło się 16 maja
2013 r., możesz wykorzystać urlop oj-
cowski do 15 maja 2014 r. włącznie.

Jakie są zasady udzielania urlopu

ojcowskiego

Przepisy nie przewidują dzielenia ur-

lopu ojcowskiego na części. Pamiętaj

więc, że możesz go wykorzystać tylko

jednorazowo w pełnym wymiarze. Przy

udzielaniu urlopu tydzień odpowiada

7 dniom kalendarzowym. Zatem urlop

ten może zostać Ci udzielony na kolejne

dni kalendarzowe – na kolejnych 14 dni

kalendarzowych, a za każdy z tych dni

przysługuje zasiłek macierzyński.

Wniosek o urlop ojcowski składasz
pracodawcy w terminie nie krótszym
niż 7 dni przed rozpoczęciem korzy-
stania z urlopu. Pamiętaj, że tylko
wniosek złożony w takim terminie
jest dla pracodawcy wiążący! Jeże-
li natomiast pomiędzy złożeniem
przez Ciebie wniosku a planowanym
terminem rozpoczęcia urlopu będzie
mniej niż 7 dni, wówczas pracodaw-
ca może odmówić udzielenia urlopu
we wnioskowanym przez Ciebie ter-
minie.

Twój pracodawca ma jednak prawo

udzielić Ci urlopu ojcowskiego rów-

nież z dnia na dzień (ale nie ma takiego

obowiązku). Także zdaniem Minister-

stwa Pracy i Polityki Społecznej złoże-

nie przez uprawnionego pracownika

wniosku z wyprzedzeniem większym

niż 7-dniowe jest dla pracodawcy wią-

żące. Natomiast złożenie wniosku z wy-

przedzeniem krótszym niż 7-dniowe

nie wiąże pracodawcy. Nie spowoduje

to jednak utraty przez Ciebie prawa

do takiego urlopu. Możesz bowiem sko-

rzystać z urlopu ojcowskiego w innym

terminie, do czasu ukończenia przez

dziecko 12 miesięcy życia.

Jeżeli nie dotrzymasz 7-dniowego ter-

minu na złożenie wniosku i nastąpi

to na krótko przed ukończeniem przez

dziecko 12. miesiąca życia, istnieje ry-

zyko, że nie skorzystasz z pełnego wy-

miaru urlopu ojcowskiego.

Przykład 4

Synek pana Piotra urodził się 5 stycznia
2014 r. Ojciec złożył wniosek o urlop oj-
cowski w terminie od 23 kwietnia 2014 r.
Urlop ten zakończy się po upływie 14 dni
kalendarzowych – 6 maja 2014 r.

Urlop okolicznościowy tylko

dla taty!

Jeżeli zostałeś szczęśliwym tatusiem, pa-

miętaj, że masz prawo do 2 dni urlopu

okolicznościowego. Ze zwolnienia tego

możesz skorzystać wyłącznie Ty, jako oj-

ciec dziecka, a nie mama, która począw-

szy od dnia porodu przebywa na urlopie

macierzyńskim.

Tata nie mieszka z mamą dziecka

Prawo do urlopu ojcowskiego przysłu-

guje pracownikowi ojcu wychowujące-

mu dziecko. Nie ma przy tym znaczenia,

w jakim stosunku prawnym pozostajesz

z mamą dziecka. Nie musicie być mał-

żeństwem ani też razem mieszkać. Poję-

W

A

ŻNE

Kup książkę

Zostałem tatą. Poradnik dla rodziców: urlop ojcowski...

Wiedza i Praktyka

9

cie „wychowywania dziecka” nie zostało

sprecyzowane, a zatem kwestią do oceny

pozostaje wywiązywanie się z tego obo-

wiązku. Kontrolowanie, czy wychowu-

jesz dziecko, nie wydaje się możliwe.

Gdyby jednak pracodawca na podstawie

swojej wiedzy odmówił Ci udzielenia

urlopu ojcowskiego, twierdząc, że nie

wychowujesz dziecka, wtedy to Ty masz

obowiązek udowodnić, że jest inaczej.

Urlop dla taty adopcyjnego

Urlop ojcowski przysługuje nie tylko

ojcu biologicznemu. Jeśli zostałeś tatą

adopcyjnym, również masz prawo

do urlopu ojcowskiego. Udzielenie urlo-

pu ojcowskiego w takim przypadku jest

możliwe dopiero po uprawomocnieniu

się postanowienia sądu orzekającego

przysposobienie.

Jeśli zostałeś tatą adopcyjnym, możesz

skorzystać z 2 tygodni urlopu ojcow-

skiego, nie później jednak niż w ciągu

12 miesięcy od dnia uprawomocnienia

się postanowienia orzekającego przyspo-

sobienie i nie dłużej niż do ukończenia

przez Twoje dziecko 7. roku życia. Jeśli

przyjęliście na wychowanie dziecko,

wobec którego odroczono obowiązek

szkolny, możesz skorzystać z tego ur-

lopu do dnia ukończenia przez dziecko

10. roku życia.

Warszawa, 6 marca 2014 r.

Janusz Nowak

menedżer w Dziale Sprzedaży

Pani Ewa Kowalska

Dyrektor Działu HR

ABCD sp. z o.o.

Wniosek o urlop ojcowski

Na podstawie przepisów Kodeksu pracy zwracam się z uprzejmą prośbą o udzie-

lenie mi urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni – począwszy od dnia

13 marca br. – w związku z wychowywaniem mojego syna Tomasza urodzonego

dnia 5 stycznia 2014 r.

Janusz Nowak

Zał.: kopia aktu urodzenia dziecka

Wzór wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego

Kup książkę

10

Strefa pracownika

URLOP „TACIERZYŃSKI”

Urlop „tacierzyński” to nie jest to samo

co urlop ojcowski. Urlop ojcowski przy-

sługuje Ci bez względu na to, czy mama

dziecka zrezygnuje z części swojego ur-

lopu, czy też nie. Krótko mówiąc – urlop

ojcowski jest urlopem niezależnym

od urlopu macierzyńskiego.

Inaczej jest w przypadku urlopu „ta-

cierzyńskiego”. To potoczne określe-

nie tej części urlopu macierzyńskiego,

z której możesz skorzystać, jeśli nie

skorzysta z niego mama dziecka. Dzie-

je się to:

• w razie rezygnacji z części urlopu

macierzyńskiego, który przysługuje

matce dziecka,

• w sytuacji gdy mama dziecka nie może

korzystać z urlopu macierzyńskiego

(np. w związku ze swoją chorobą),

• w przypadku śmierci mamy Twojego

dziecka w czasie urlopu macierzyń-

skiego – w takim przypadku przysłu-

guje Ci prawo do niewykorzystanej

części tego urlopu.

Warunkiem nabycia przez Ciebie prawa

do urlopu „tacierzyńskiego” jest wcześ-

niejsze rozpoczęcie (a w 2 pierwszych

przypadkach także wykorzystanie okre-

ślonej, minimalnej części) tego urlopu

przez mamę Twojego dziecka. Dlatego

też, jeżeli mama dziecka nie pracuje i nie

ma prawa do urlopu macierzyńskiego,

wtedy Ty nie możesz skorzystać choćby

z części tego urlopu.

Mama dziecka rezygnuje z urlopu

Mama Twojego dziecka, po wykorzysta-

niu po porodzie co najmniej 14 tygo-

dni urlopu macierzyńskiego, ma prawo

zrezygnować z pozostałej części tego

urlopu. Niemniej jednak warunkiem

rezygnacji z pozostałej części urlopu ma-

cierzyńskiego jest możliwość przejęcia

go przez Ciebie, na Twój pisemny wnio-

Kup książkę