Zostałam mamą

Poradnik dla rodziców:


urlop macierzyński



rodzicielski



wychowawczy

UOB 34

ISBN: 978-83-269-3120-8

Zostałam mamą

Poradnik dla rodziców:


urlop macierzyński



rodzicielski



wychowawczy

Kup książkę

Redaktor
Krystyna Trojanowska
Wydawca
Agnieszka Gorczyca
Kierownik Grupy Wydawniczej
Agnieszka Konopacka-Kuramochi
Projekt graficzny okładki
Patrycja Szczubełek
Koordynator produkcji
Mariusz Jezierski
Korekta
Zespół
Skład i łamanie
IGAWA Ireneusz Gawliński
Druk
Drukarnia Miller

ISBN: 978-83-269-3120-8

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a, tel. [phone], faks 22 617 60 10, e-mail: [e-mail]
Warszawa 2014

PRAWA AUTORSKIE: Materiały drukowane w publikacji Zostałam mamą. Poradnik dla rodziców:
urlop macierzyński, rodzicielski, wychowawczy wraz z innymi elementami subskrypcji chronione są
prawem autorskim. Wykorzystanie tych materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie dotyczy
cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła.

Niniejsza publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem
wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publika-
cji Zostałam mamą. Poradnik dla rodziców: urlop macierzyński, rodzicielski, wychowawczy wskazówki,
porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Publikowane rozwiązania nie mogą być
traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym re-
dakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Zostałam
mamą. Poradnik dla rodziców: urlop macierzyński, rodzicielski, wychowawczy lub w innych elementach
subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Kup książkę

Wiedza i Praktyka

3

Spis treści

Urlop macierzyński ......................................................................... 6

Jak długo możesz korzystać z urlopu macierzyńskiego ................ 6

Mama musi wykorzystać 8 lub 14 tygodni ...................................... 7

Na urlopie macierzyńskim nie można pracować ............................ 8

Dodatkowy urlop macierzyński ..................................................... 10

Termin na złożenie wniosku o dodatkowy urlop macierzyński

jest ściśle określony ....................................................................... 10

Dodatkowy urlop macierzyński można podzielić maksymalnie

na 2 części ..................................................................................... 11

Z dodatkowego urlopu można zrezygnować .................................. 11

Urlop i praca do 1/2 etatu – jednocześnie ...................................... 12

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego i dodatkowy urlop

na warunkach urlopu macierzyńskiego ........................................ 13

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego ................................. 13

Przy adopcji urlop również na większe dziecko ............................. 13

Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego .............. 14

Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego ............................. 14

Jak poprawnie liczyć terminy przy urlopach macierzyńskich? ........ 15

Urlop rodzicielski ............................................................................ 16

Trzeba spełnić podstawowe warunki .............................................. 16

Od razu w całości lub w dwóch albo trzech częściach ................... 17

Dwa sposoby wnioskowania o urlop ............................................... 18

Dodatkowy i rodzicielski naraz, ale nie po porodzie ....................... 18

Tata i mama mogą razem korzystać z urlopu ................................. 19

Praca maksymalnie na 1/2 etatu .................................................... 20

Pracodawca może odmówić, gdy ma ku temu powody ................. 20

Bez wpływu na urlop wypoczynkowy ............................................. 21

Urlop rodzicielski jest wyłącznie przywilejem ................................. 21

Zamiast matki – ojciec .................................................................... 22

Nie zawsze można zrezygnować z całości lub części urlopu ......... 22

Po urlopie rodzicielskim – wypoczynkowy ...................................... 23

Urlopy, na których przysługuje zasiłek macierzyński ..................... 23

Urlop wychowawczy ....................................................................... 26

Mama zdecyduje, jak długo będzie trwał jej urlop wychowawczy .. 26

Udzielenie urlopu wychowawczego ................................................ 26

Pracodawca nie może wypowiedzieć Ci umowy o pracę ............... 27

Twoja choroba nie przesuwa urlopu wychowawczego .................. 27

Kup książkę

4

Strefa pracownika

Spis treści

Rezygnacja z urlopu wychowawczego ........................................... 27

Kiedy pracodawca może wezwać Cię do pracy? .......................... 28

Pracować można u siebie lub innego pracodawcy ......................... 28

Zatrudnienie mamy po urlopie wychowawczym ............................. 29

Praca na część etatu zamiast urlopu wychowawczego .................. 30

Wniosek o obniżenie etatu musisz złożyć w określonym czasie .... 30

Dopóty jest obniżenie, dopóki trwałby urlop wychowawczy ........... 31

Praca na część etatu = wynagrodzenie z części etatu .................. 33

Korzyści po obu stronach ............................................................... 33

Wzór 1. Wniosek o pełny wymiar dodatkowego urlopu

macierzyńskiego i rodzicielskiego (składany przez pracownicę

nie później niż 14 dni po porodzie) ................................................. 34

Wzór 2. Wniosek o urlop rodzicielski (część urlopu) ...................... 35

Wzór 3. Oświadczenie dotyczące urlopu rodzicielskiego.

Załącznik do wniosku o urlop rodzicielski ...................................... 35

Wzór 4. Wniosek o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą .......... 36

Wzór 5. Informacja pracodawcy o nieuwzględnieniu wniosku

pracownika o łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą ................... 37

Słownik najważniejszych pojęć ..................................................... 38

Informator dla mamy ....................................................................... 40

Kup książkę

Wiedza i Praktyka

5

Zostałam mamą

Poradnik dla rodziców:


urlop macierzyński,



rodzicielski,



wychowawczy

Redaktor: Krystyna Trojanowska

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy

Droga przyszła mamo,

rozpoczyna się wyjątkowy czas w Twoim życiu. Wszystko wprawdzie

powoli zaczyna się zmieniać, ale już dziś dostrzegasz, że dbałość o włas-
ne zdrowie i nienarodzone jeszcze maleństwo staje się dla Ciebie priory-

tetem. Powszechnie wiadomo, że teraz najważniejsze dla Ciebie to spokój

emocjonalny i unikanie niepotrzebnych stresów zarówno w trakcie ciąży,

jak i w czasie urlopu macierzyńskiego. Także w pracy…

Zanim dziecko przyjdzie na świat, warto wiedzieć, jakie będziesz miała
z tego tytułu uprawnienia. Specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy infor-

mator na temat Twoich praw związanych z urlopem macierzyńskim,

rodzicielskim i wychowawczym. Omawiamy w nim również obowiązki

Twoje względem pracodawcy i pracodawcy wobec Ciebie. Wyjaśnimy

najważniejsze zagadnienia, a także pomożemy Ci zaplanować i właści-

wie wykorzystać przysługujące urlopy.

Droga mamo, to czas dla Ciebie.

Kup książkę

6

Strefa pracownika

URLOP MACIERZYŃSKI

Poznaj je już teraz, abyś później, zamiast

cieszyć się urokami macierzyństwa, nie

narażała się na niepotrzebne stresy.

Jak długo możesz korzystać

z urlopu macierzyńskiego

Pamiętaj, że masz prawo do urlopu

macierzyńskiego w wymiarze:

• 20 tygodni – jeśli urodzisz jedno dzie-

cko przy jednym porodzie,

• 31 tygodni – jeśli urodzisz dwoje dzie-

ci przy jednym porodzie,

• 33 tygodni – jeśli urodzisz troje dzieci

przy jednym porodzie,

• 35 tygodni – jeśli urodzisz czworo

dzieci przy jednym porodzie,

• 37 tygodni – jeśli urodzisz pięcioro

i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Data rozpoczęcia Twojego urlopu ma-

cierzyńskiego liczy się od dnia porodu.

Od tego właśnie dnia Twój pracodawca

Jeśli przed urodzeniem dziecka praco-

wałaś, opiekę nad nim rozpoczynasz

od urlopu macierzyńskiego.

Wiedz, że urlop macierzyński przysłu-

guje osobom zatrudnionym, zarów-

no matce, jak i ojcu dziecka. Zwykły

(podstawowy) urlop macierzyńskiego

przysługuje z mocy samego prawa. Na-

tomiast dodatkowej części tego urlopu

(6 tygodni przy urodzeniu jednego dzie-

cka) pracodawca udzieli tylko na Twój

wniosek lub pracownika ojca. O ten

urlop możesz się starać od razu po po-

rodzie (prosząc jednocześnie także o 26

tygodni urlopu rodzicielskiego) albo

później – do 14 dni przed rozpoczęciem

korzystania z dodatkowego urlopu ma-

cierzyńskiego.

Jest to czas usprawiedliwionej nieobec-

ności w pracy, z którego wykorzystaniem

wiążą się jednak określone obowiązki.

Kup książkę

Zostałam mamą. Poradnik dla rodziców: urlop macierzyński...

Wiedza i Praktyka

7

udziela Ci urlopu macierzyńskiego. Nie

ma przy tym znaczenia, jakiego dnia

w tygodniu rozpoczyna się Twój urlop

macierzyński. Może być to zarówno nie-

dziela, jak i święto.

Pamiętaj, że urlop macierzyński może

być wykorzystany:

• w całości po porodzie – wówczas

dzień porodu to pierwszy dzień tego

urlopu, albo

• w części przed przewidywaną datą

porodu.

Od 17 czerwca 2013 r. przed przewidy-

waną datą porodu możesz wykorzystać

nie więcej niż 6 tygodni urlopu macie-

rzyńskiego.

Przykład 1
Pani Ewa ma ustalony termin porodu
na 10 kwietnia 2014 r. Do tego dnia
przedstawiła pracodawcy zwolnienie
lekarskie. Poród nie odbył się jednak
w terminie i pracownica złożyła praco-
dawcy wniosek o urlop macierzyński
od 11 kwietnia 2014 r. Urodziła dziecko
16 kwietnia 2014 r. Urlop macierzyński
w wymiarze 20 tygodni przysługuje pani
Ewie od 11 kwietnia 2014 r.

Mama musi wykorzystać

8 lub 14 tygodni

Będąc pracownicą – w  zależności

od okoliczności – musisz wykorzystać

8 lub 14 tygodni urlopu macierzyńskiego

po porodzie. Urlop ten może być prze-

rwany i wykorzystany później, jeżeli

sama zachorujesz lub kiedy wymaga tego

stan zdrowia Twojego dziecka.

Dzieje się tak w  momencie, gdy

ze względu na stan zdrowia musisz

przebywać w szpitalu i nie możesz

opiekować się dzieckiem. Wtedy urlop

przejmuje ojciec dziecka, który zajmuje

się maluchem.

Natomiast w sytuacji gdy dziecko wyma-

ga opieki szpitalnej – urlop macierzyński

również zostaje zawieszony aż do chwi-

li wyjścia dziecka ze szpitala. Niemniej

jednak nawet w takiej sytuacji musisz

wykorzystać min. 8 tygodni urlopu.

Przykład 2

Pani Julia urodziła dziecko, lecz z uwagi
na komplikacje okołoporodowe przeby-
wała w szpitalu przez 10 tygodni. Po 8
tygodniach urlopu macierzyńskiego
2 tygodnie urlopu wykorzystał ojciec
dziecka. Po powrocie ze szpitala mama
wykorzysta jeszcze 10 tygodni urlopu
macierzyńskiego, tak aby łączny wy-
miar urlopu macierzyńskiego, z którego
korzystali oboje rodzice, nie przekraczał
w sumie 20 tygodni.

Przykład 3

Pani Magda urodziła córeczkę, która
wymagała opieki szpitalnej. Zatem
po  wykorzystaniu 8 tygodni urlopu
macierzyńskiego po porodzie zwróciła
się do pracodawcy o przerwanie tego
urlopu na czas pobytu dziecka w szpi-
talu. W związku z przerwaniem urlopu
macierzyńskiego pani Magda wróciła
do pracy i pracowała aż do wypisania
dziecka ze szpitala. Po powrocie dziecka
ze szpitala matka rozpoczęła wykorzy-
stywanie pozostałej części urlopu ma-
cierzyńskiego.

Kup książkę

8

Strefa pracownika

URLOP MACIERZYŃSKI

Przykład 4
Pani Matylda urodziła dziecko wymaga-
jące opieki szpitalnej. Po 3 tygodniach
od porodu, gdy dziecko przebywało
w szpitalu, pani Matylda chciała prze-
rwać urlop macierzyński. Pracodawca
zwrócił jej uwagę, że nie jest to możli-
we, ponieważ przerwa w urlopie ma-
cierzyńskim mogła nastąpić dopiero
po wykorzystaniu przez nią 8 tygodni
urlopu macierzyńskiego. Pracodawca
miał rację w tej sytuacji.

Urlop macierzyński w wymiarze 8 tygo-

dni przysługuje Ci w sytuacji, gdy:

• zrezygnujesz z wychowywania dziecka

i oddajesz je innej osobie w celu przyspo-

sobienia lub do domu małego dziecka,

• urodzisz martwe dziecko,

• dziecko umrze przed upływem 8 ty-

godni życia (wówczas przysługuje Ci

8 tygodni urlopu po porodzie, który

jednak nie może być krótszy niż 7 dni

od dnia zgonu dziecka).

Urlop ten liczony jest od dnia porodu.

Nawet gdybyś chciała wcześniej wrócić

do pracy, nie możesz zrzec się urlopu

w całości ani w części – zabraniają Ci

tego przepisy prawa pracy.

Również Twój pracodawca nie może

zdecydować za Ciebie o rezygnacji z ur-

lopu w przypadku urodzenia martwego

dziecka.

Jeśli wykorzystałaś część urlopu macie-

rzyńskiego przed przewidywaną datą po-

rodu, to po urodzeniu martwego dziecka

i tak masz do wykorzystania 8 tygodni

urlopu. W tej sytuacji nie ma żadnego

przepisu, który pozwalałby na zaliczenie

urlopu wykorzystanego przed porodem

do 8 tygodni urlopu w przypadku uro-

dzenia martwego dziecka i udzielenia

tym samym urlopu w mniejszym wy-

miarze.

Przykład 5

Pani Bożena 6 marca urodziła synka.
Przed porodem wykorzystała 3 tygodnie
urlopu macierzyńskiego. Dziecko pani
Bożeny zmarło 8 marca. Pani Bożena ma
więc prawo do urlopu macierzyńskiego
przez 8 tygodni po porodzie, czyli od 6
marca.

Na urlopie macierzyńskim nie

można pracować

Zasada jest prosta: jeśli jesteś na urlopie

macierzyńskim – nie możesz pracować.

Praca w tym czasie byłaby niezgod-

na z celem urlopu, jakim niewątpliwie

jest Twój powrót do pełnej sprawności

po porodzie. Dlatego też uznaje się,

że w trakcie podstawowej części urlopu

macierzyńskiego praca jest niedozwo-

lona.

Dopiero po tym, jak wykorzystasz

co najmniej 14 tygodni urlopu macie-

rzyńskiego, pozostałą jego część mo-

żesz przenieść na tatę dziecka i dopiero

wtedy wrócić do pracy.

Aby skorzystać z części urlopu macie-

rzyńskiego, z której zrezygnowałaś:

• ojciec dziecka składa swojemu pra-

codawcy wniosek o udzielenie takiej

części urlopu macierzyńskiego, a

W

A

ŻNE

Kup książkę

Zostałam mamą. Poradnik dla rodziców: urlop macierzyński...

Wiedza i Praktyka

9

• Ty składasz swojemu pracodawcy pi-

semny wniosek dotyczący rezygnacji

z części urlopu macierzyńskiego.

Wniosek należy złożyć najpóźniej na 

7 dni przed przystąpieniem do pracy.

Do wniosku musisz dołączyć zaświad-

czenie pracodawcy zatrudniającego

pracownika ojca wychowującego dzie-

cko potwierdzające termin rozpoczęcia

urlopu macierzyńskiego przez pracow-

nika. Musi on przypadać bezpośrednio

po terminie Twojej rezygnacji z części

urlopu macierzyńskiego.

Przykład 6
Pani Marta rezygnuje z  urlopu ma-
cierzyńskiego i 5 maja 2014 r. wraca
do pracy. Ojciec dziecka może rozpocząć
część urlopu, z którego zrezygnowała
pani Marta od 5 maja 2014 r.

Przykład 7
Pani Iwona po porodzie wykorzystała 10
tygodni urlopu macierzyńskiego. Po tym
czasie zgłosiła pracodawcy chęć powrotu
do pracy. Co prawda pracodawca chciał-
by przyjąć panią Iwonę do pracy po 10
tygodniach, ponieważ jest bardzo do-
brym pracownikiem, jednak w związku
z obowiązującymi przepisami odmówił.

Przykład 8

Pani Marzena urodziła dziecko 1 kwiet-
nia. Zgłosiła pracodawcy, że po wyko-
rzystaniu po porodzie co najmniej 14
tygodni urlopu macierzyńskiego chce
wrócić do pracy. Oświadczyła przy tym,
że ojciec dziecka nie zamierza skorzy-
stać z urlopu macierzyńskiego. W tej
sytuacji pracodawca nie powinien wy-
rażać zgody na rezygnację przez panią
Marzenę z urlopu macierzyńskiego.

Pamiętaj, że jeśli

• nie ma pracownika ojca wychowują-

cego dziecko, który mógłby przejąć

urlop macierzyński, albo

• pracownik ojciec nie chce przejąć po-

zostałej części urlopu,

nie możesz z niego zrezygnować.

Podobnie dzieje się:

• jeżeli ojciec dziecka nie pracuje lub

nie wychowuje dziecka (np. jest po-

zbawiony praw rodzicielskich) lub

• mimo wychowywania nie jest ojcem

dziecka (biologicznym lub adopcyj-

nym).

Także w tych przypadkach mama musi

wykorzystać urlop w całości.

Kup książkę

10

Strefa pracownika

DODATKOWY URLOP MACIERZYŃSKI

Termin na złożenie wniosku

o dodatkowy urlop

macierzyński jest ściśle

określony

Dodatkowego urlopu udzieli Ci pracodaw-

ca, jeżeli złożysz w tej sprawie wniosek:

• nie później niż 14 dni po porodzie –

wówczas bezpośrednio po porodzie

podejmujesz decyzję o wykorzysta-

niu w pełnym wymiarze dodatkowego

urlopu macierzyńskiego oraz urlopu

rodzicielskiego i składasz pracodawcy

jeden wniosek, albo

• w terminie nie krótszym niż 14 dni

przed rozpoczęciem korzystania

z tego urlopu przez siebie lub pracow-

nika ojca.

W tym drugim przypadku wniosek

o udzielenie dodatkowego urlopu ma-

cierzyńskiego musi określać termin

zakończenia podstawowego urlopu

Oprócz podstawowego (zwykłego) urlo-

pu macierzyńskiego zarówno Ty, jak i oj-

ciec dziecka możecie skorzystać z tzw.

dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Możecie, a nie musicie, gdyż dodatko-

wy urlop macierzyński jest urlopem nie-

obowiązkowym. Do Ciebie także należy

wybór, z jakiego konkretnie wymiaru

urlopu skorzystasz.

Od 17 czerwca 2013 r. urlop ten przy-

sługuje w wymiarze do:

• 6 tygodni – w razie urodzenia jednego

dziecka przy jednym porodzie,

• 8 tygodni – w przypadku urodzenia

dwojga i więcej dzieci przy jednym

porodzie.

Dodatkowy urlop macierzyński możesz

wykorzystać jednorazowo lub maksymal-

nie w dwóch częściach przypadających

bezpośrednio jedna po drugiej – w wy-

miarze tygodnia lub jego wielokrotności.

Kup książkę