Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Artykuł

 

 

   

Jadwiga Wojtczak
Politechnika Wrocławska
Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo­Technicznej

Sposób na język ­ przegląd metod, kursów i programów do nauki języków obcych 

Wszystko, na czym nam zale ży w  życiu, wymaga wysi łku... także opanowanie j ęzyka obcego. Prawie ka żdy z nas chcia łby pos ługiwa ć się  co najmniej 
jednym j ęzykiem obcym. Jest to nie tylko ch ęć, ale przede wszystkim konieczno ść. Staliśmy się  częś cią  Unii Europejskiej, wi ęc będzie przybywa ło nam 
coraz wi ęcej kontakt ów prywatnych i zawodowych, wymagaj ących porozumiewania si ę  w obcych j ęzykach. Znajomo ść jednego lub wi ęcej języków w 
bibliotece jest tak oczywista, jak sprawno ść w obs łudze komputera. Bibliotekarze zazwyczaj w ładaj ą jednym czy kilkoma językami obcymi w stopniu co 
najmniej podstawowym. Konkretne zainteresowania w swojej pracy wymagaj ą   jednak od nich pog łębienia znajomo ści języka lub nauki kolejnego, 
nawet egzotycznego. Bieg łe pos ługiwanie si ę  językami obcymi w codziennej pracy z ksi ąż ką jest konieczne nie tylko w opracowywaniu przedmiotowym 
literatury obcoj ęzycznej, ale tak że bibliograficznym oraz przy tworzeniu hase ł do kartotek hase ł wzorcowych. Znajomo ść języków umo żliwia nie tylko 
swobodne poruszanie si ę   w   świecie katalog ów multimedialnych i bibliotek, ale r ównie ż   uczestnictwo w dyskusjach internetowych, konferencjach i 
sympozjach mi ędzynarodowych

[1]

. Jest to wr ęcz niezb ędny warunek kariery zawodowej. Motywacja do nauki mo że by ć jednak r óż na. Przyswojenie 

języka obcego bywa kwesti ą  ambicji i daje satysfakcj ę. Język obcy mo że być także ciekawym hobby, które pozwala na poznanie kultury innych krajów i 
nawi ązanie nowych znajomo ści.  

Obecnie obok tradycyjnych j ęzyków, takich jak: angielski, niemiecki czy francuski coraz wi ększą  popularno ścią  cieszą  się  języki latynoamerykańskie i 
orientalne. Poni ższa tabela zawiera najpopularniejsze j ęzyki na świecie wraz z liczb ą ich użytkowników

[2]

.  

Podejmuj ąc nauk ę   języka obcego, musimy by ć   przygotowani na ci ęż ką   pracę,   mobilizowa ć   się   i dysponowa ć   czasem. Problemy zwi ązane z 
opanowaniem nowych wiadomo ści podczas tej nauki doprowadzi ły do powstania nowych metod dydaktycznych. Nie bez znaczenia jest ci ągłe obni żanie 
wieku, w kt órym rozpoczyna si ę   nauka j ęzyka obcego. Decyduj ąc si ę   na wyb ór nowoczesnej, intensywnej nauki j ęzyka, musimy bra ć  pod uwag ę 
równie ż  w łasne predyspozycje i mo żliwości zastosowania nowoczesnych pomocy naukowych. Prowadzone dotychczas konwencjonalne kursy j ęzykowe 
są  krytykowane za zaniedbywanie  żywego j ęzyka i preferowanie jego archaicznych struktur. Nowoczesne szko ły językowe przedstawiaj ą najróż niejsze 
oferty i przyci ągają   słuchaczy efektownymi gad żetami. Obiecuj ą   naukę   bez wysi łku, szybko i tanio. Powstaj ą  nowe, nierzadko oryginalne systemy 
nauczania. Wiele os ób uczestnicz ących w tych kursach nie jest z nich zadowolonych. Nowe metody wymagaj ą  bowiem cz ęsto pe łnego zaufania i 
podporz ądkowania si ę   im przez d łuższy okres czasu, aby uzyska ć   zadawalaj ące efekty. Intensywne kursy j ęzykowe skupiaj ą   się   zazwyczaj na 
zdobywaniu umiej ętności w jednej z czterech dziedzin u żywalno ści języka: mówieniu, rozumieniu ze s łuchu, pisaniu i czytaniu. Dlatego bardzo wa żne 
jest dla potencjalnego uczestnika takiego kursu okre ślenie jego potrzeb i w łaściwy dob ór proporcji tych czterech dziedzin nauczania. Zwolennicy tych 
kursów s ą zdania,  że są to najbardziej naturalne i najskuteczniejsze sposoby przyswajania wiedzy.   

Metody nauki języków obcych

Najbardziej popularn ą  w Polsce niekonwencjonaln ą  metodą  nauki języka angielskiego jest Metoda Callana. Zosta ła opracowana we W łoszech w latach 
60. przez lingwist ę  Robina Callana. Pocz ątkowo by ła wykorzystywana w armii jako szybka metoda nauki języka "mówionego". Po powrocie do Wielkiej 
Brytanii, Robin Callan za łożył w Londynie The Callan School. Od tego czasu The Callan Method Organisation promuje ten sposób nauczania, organizując 
kursy niemalże we wszystkich krajach świata. Metoda ta sprawdzi ła się jako najszybszy i najbardziej skuteczny sposób nauczania j ęzyka angielskiego.   

Metoda Callana to tzw. "Direct Method"  ­  bezpo średnia metoda nauki j ęzyka obcego do z łudzenia przypomina spos ób, w jaki uczyli śmy się  języka 
ojczystego. Najpierw ucze ń  słyszy nowe s łowo, wymawiane przez lektora,  ćwiczy jego wymow ę   i poznaje znaczenie. P óź niej, w trakcie czytania, 
poznaje jego pisowni ę. Wiedza ta utrwalana jest nast ępnie poprzez pisanie dyktand

[3]

.  

Najwa żniejsz ą  zasad ą  Metody Callana jest to,  że ucze ń słucha i mówi na lekcji czterokrotnie wi ęcej niż  stosuj ąc inne metody nauki. Jest to mo żliwe, 
poniewa ż  jest on zmuszony do m ówienia i s łuchania przez ca łą lekcję: w ka żdej chwili lektor mo że zwr ócić się  do niego z pytaniem i ucze ń musi być 
przygotowany na szybk ą  odpowied ź. Każde pytanie kierowane jest po kolei do kilku uczni ów. W ten spos ób utrwalaj ą oni nowopoznane s łowa, idiomy 
oraz gramatyk ę. W pocz ątkowej fazie nauki studentowi nie wolno dowolnie odpowiada ć na pytania. Powinien formu łowa ć odpowied ź, stosuj ąc zwroty 
zawarte w pytaniu. Po kr ótkim okresie nauki odpowiada on niemalże mechanicznie, bo na zastanawianie si ę w konfrontacji z lektorem nie ma czasu. Ju ż 
na pierwszej lekcji lektor m ówi z pr ędkością   ponad 200 s łów na minut ę,  czyli w tempie, w jakim m ówią  np. spikerzy w TV. Zmusza to ucznia do 
koncentracji, zapobiega znu żeniu oraz uniemo żliwia tłumaczenie zadanych pyta ń na j ęzyk ojczysty. Tak du że tempo mówienia w Metodzie Callana jest 
możliwe poprzez zadawanie tych samych pyta ń  po cztery, pi ęć  razy. Spos ób ten gwarantuje tak że zapami ętanie  świe żo zdobytej wiedzy. Studenci 
automatycznie ucz ą  się  myślenia i m ówienia po angielsku. Nauczyciel poprawia ich b łędy, zwracaj ąc szczeg ólną  uwag ę  na ich wymow ę  i akcent. W 
czasie lekcji nie ma ani chwili ciszy. Nauka odbywa się  z tak du żą  prędkością  wypowiadanych s łów, że w konsekwencji ucze ń słyszy oko ło 12 600 słów 
na godzin ę, czyli cztery razy wi ęcej niż  na kursie prowadzonym metod ą tradycyjną. Podczas nauki wykorzystywane s ą partie mózgu odpowiedzialne za 
pod świadome zdobywanie wiedzy. Takie tempo wypowiadanych s łów powoduje u s łuchacza wy ćwiczenie refleksu w m ówieniu po angielsku, a tym 
samym zaczyna on my śleć  bezpo średnio w tym j ęzyku. Wiarygodno ść  metody Callana zosta ła potwierdzona przez English Speaking Union, jedn ą  z 
najwa żniejszych instytucji w dziedzinie nauki j ęzyka angielskiego

[4]

.  

Od kilku lat na naszym rynku zacz ęły pojawia ć  się   zupe łnie nowe sposoby nauki j ęzyków. Ciesz ą  się  one dosy ć  dużym zainteresowaniem cho ćby 
dlatego,  że s ą  to tzw. "metody na pod świadomo ść". Tradycyjne metody nauki wykorzystują  w szczeg ólności lew ą  półkulę, która jest zdolna przyswoi ć 
dużo więcej ilości informacji niż prawa. Prawa p ółkula nie nadaje si ę do zapami ętywania, a tym bardziej do uczenia języków. Służy natomiast do syntezy 
i wyciągania wniosk ów. Metody na pod świadomo ść  wykorzystuj ą  synchroniczną  pracę  obu p ółkul mózgowych, przez co zwi ększa si ę  nasz potencja ł 
pamięciowy i proces nauczania jest szybszy i bardziej efektywny. U żyte s ą   nasze wrodzone i pod świadome zdolno ści, kt óre s ą   odpowiednio 
aktywowane i wzmacniane.   

Do tego typu sposob ów nauki nale ży system SITA. Jest to metoda relaksacyjna s łużąca g łównie do nauki j ęzyków obcych, chocia ż  może by ć  także 
wykorzystywana jako spos ób na popraw ę   zdrowia. Osoby propaguj ące t ę   metodę   uwa żają,  że wzmacnia ona system odporno ściowy, wspomaga 
dzia łania rehabilitacyjne, podwy ższa odporno ść  na stres, likwiduje napi ęcie, uczy samokontroli, pomaga leczy ć  zaburzenia snu, u łatwia pozbycie si ę 
nałogów

[5]

. Metoda poprawia koncentracj ę,  ułatwia wyb ór w łaściwych reakcji w stresuj ących sytuacjach, dodaje energii i si ł do dzia łania, umo żliwia 

jasne wyra żanie myśli, a także pozwala lepiej pozna ć i wykorzysta ć w łasne zdolno ści, podwyższa efektywno ść pracy oraz trwale poprawia pami ęć.  

Roger Wolcott Sperry, ameryka ński naukowiec psycholog i badacz m ózgu, wykaza ł zasadnicze r óż nice pomiędzy funkcjami obu p ółkul mózgu człowieka

[6]

. Lewa p ółkula "zimna, werbalna"  ­ odpowiada za my ślenie logiczne, racjonalne, za linearne przetwarzanie informacji, odpowiada za liczby i s łowa, 

tworzy zdania, kt órymi myślimy i które wypowiadamy, "widzi" fragmenty zagadnienia i dokonuje analizy. Prawa półkula ­ "gorąca, twórcza" ­ odpowiada 
za zdolno ści, wyobra źnię, poczucie rytmu, koloru i przestrzeni, intuicj ę, zawiaduje sprawno ścią fizyczną, "widzi" całość zagadnienia i dokonuje syntezy. 
Obecne zapotrzebowanie na my ślenie analityczne zmusza nasz m ózg do intensywnego korzystania z lewej p ółkuli. Jednak prawdziwy i wszechstronny 
rozw ój można osi ągnąć, gdy w podobnym stopniu b ędziemy wykorzystywa ć obie p ółkule mózgu.  

Na podstawie tej wiedzy profesor Rainer Dieterich z Wydzia łu Psychologii Uniwersytetu Bundeswehry w Hamburgu przeprowadzi ł  eksperyment, 
wykorzystuj ąc metody systemu SITA. Eksperymentowi podda ła   s i ę   kilkudziesięcioosobowa grupa narodowo ści niemieckiej, nieznaj ąc a   j ęzyka 
francuskiego. Osoby te by ły w wieku od 20 do 68 lat i posiada ły róż ny poziom wykszta łcenia. Kurs języka francuskiego, którym objęto powy ższ ą grupę, 
zawiera ł zestaw ponad 1700 s łów i zwrot ów, które s łuchacze mieli opanowa ć w czasie siedmiu dni, stosując metodę SITA przez sześć godzin dziennie. 
Nast ępnie wszystkie osoby poddano testowi i stwierdzono,  że opanowa ły one 66,7% materia łu, czyli ok. 1140 s łów i zwrot ów. Jednocze śnie wszyscy 
zgodnie stwierdzili,  że nauka przebiega ła w przyjemnej i w wolnej od stresu atmosferze. Podkre ślali wysoki komfort uczenia si ę,   zwi ązany z 
towarzysz ącym lekcjom uczuciem odpręż enia. Metoda ta polega na wprowadzeniu si ę  w stan g łębokiego relaksu. Podczas przebywania w takim stanie 
organizm usuwa nadmiar nagromadzonych wewn ętrznych napi ęć. Gdy mamy zamknięte oczy, krew dociera swobodnie do wszystkich komórek i czujemy 
przyjemne ciep ło. Naukowcy zakładaj ą, że uaktywnia si ę wtedy prawa p ółkula mózgu człowieka, i że obie p ółkule mózgowe lepiej wsp ółpracują ze sob ą.  

Osiągnięcie stanu relaksu jest do ść trudne. W systemie SITA wykorzystuje si ę  elementy u łatwiaj ące d łuższe pozostawanie w takim stanie. Stosuje si ę 
muzykę  relaksacyjn ą  w tle lekcji, odpowiedni ą  do s łuchanego tekstu. Wa żna jest r ównie ż  barwa g łosu lektora oraz odpowiednie tempo nagra ń. Jest 
dosy ć   trudno utrzyma ć   się   w tym stanie, gdy dzia łają   zakłócające bod źce zewn ętrzne, dlatego nauka powinna odbywa ć   się   w zamkni ętym 
pomieszczeniu, wolnym od ha łasu. Uczenie si ę   języka obcego, czyli ods łuchiwanie lekcji j ęzykowej, jest takim samym bod źcem zak łócającym stan 
relaksu jak ka żdy inny. Ale osiągnięcie i utrzymanie tego stanu jest potrzebne, aby uczenie si ę było efektywne. Gdy zaj ęcia prowadzone s ą prawid łowo, 
już  po kilku minutach oddech staje si ę  miarowy i spokojny, serce pracuje wolno i rytmicznie, mi ęś nie s ą  rozluźnione, psychika jest wolna od emocji i 
odczuwa si ę wewn ętrzny spok ój.  

Aby m óc stosowa ć   tę   metodę,   konieczny jest jednak specjalny sprz ęt, kt óry umo żliwia przetwarzanie oddechu cz łowieka na bod źce  świetlne i 
dźwiękowe. Poprzez zamkni ęte powieki widzi on  świat ło diod migaj ących w rytm oddechu oraz s łyszy pulsuj ący w tym samym rytmie d źwięk. Bodźce , 
docierając do wn ętrza organizmu, wp ływaj ą  na oddech, reguluj ąc jego cz ęstotliwo ść i głęboko ść, co powoduje sprz ęż enie zwrotne mi ędzy oddechem a 
wra żeniami wzrokowymi i s łuchowymi. Umo żliwia to wej ście w stan relaksu, w kt órym wielokrotnie wzrasta zdolno ść  mózgu do zapami ętywania 
informacji, ponieważ półkule mózgowe lepiej ze sob ą wsp ółpracują.  

Dopiero po zdobyciu tych umiej ętności można zacz ąć  w łaściwą  naukę  języka obcego. Rozpoczyna si ę  ona od przeczytania z podr ęcznika dialogu po 
polsku, nast ępnie wys łuchaniu go w j ęzyku obcym. Kolejnym etapem jest faza zapami ętywania, w kt órej nasza pod świadomo ść  korzysta g łównie z 
nabytych umiej ętności w fazie wst ępnej. Nale ży wprowadzi ć  się  w stan relaksu i ods łuchać bez przerwy lekcji z kasety, a nast ępnie pozosta ć w tym 
stanie przez 10 minut. Kolejnym etapem jest tzw. aktywizacja, czynne wykorzystanie zdobytej wiedzy poprzez  ćwiczenia z podr ęcznika, układanie 
dialogów. Ca łość kończy powt órzenie fazy zapami ętywania z poprzedniej lekcji.   

Jak wida ć metoda ta jest dosy ć skomplikowana, uczestnik przechodzi aż przez pi ęć faz nauki. W ciągu tygodnia intensywnej nauki w systemie SITA jest 
możliwe opanowanie umiej ętności posługiwania si ę językiem obcym w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie si ę, czyli zapamiętanie ponad 
1000 s łów i zwrot ów.  

Róż nice między nauk ą tradycyjną a nauk ą w systemie SITA

[7]

: 

 

W 1995 roku we Wroc ławiu powsta ło pierwsze Centrum Nauki SITA. Kursy j ęzykowe tego typu skierowane s ą  przede wszystkim do os ób doros łych, 
pragn ących aktywnie posługiwa ć się językami obcymi. Metodą tą można uczyć się każdego j ęzyka.  

Lektorzy w systemie SITA wprowadzaj ą   róż ne techniki zapami ętywania, np. tzw. "map ę  myśli", opracowan ą  przez Tony ’ego Buzana. "Mapa my śli" 
pozwala szybko tworzy ć notatki, używaj ąc słów ­kluczy i obrazów. Składa si ę z centralnego wyrazu ­pojęcia, dookoła którego rysowanych jest od kilku do 
kilkunastu g łównych poj ęć. Nast ępne podga łęzie mają znowu od kilku do kilkunastu poj ęć odnosz ących się do s ąsiaduj ących słów. Wygląda to podobnie 
jak zorganizowania jest struktura wiedzy w naszym m ózgu.  

Prowadzone s ą  badania naukowe na temat dzia łania pami ęci w tzw. stanie g łębokiego relaksu. Ukaza ło się wiele prac naukowych wykazujących, że w 
tym stanie szybciej zapami ętujemy do pami ęci długotrwa łej. Metoda ta ma jednak r ównie ż  swoje wady. U żytkownicy w głębokim stanie relaksu cz ęsto 
zamiast si ę uczyć... zasypiaj ą.  

Innym sposobem nauki j ęzyka obcego "bez wkuwania" jest tak zwana "metoda wilka". Nastawiona jest ona g łównie na m ówienie. Polega na 
wyłapywaniu b łędów wsp ółuczestnika i korygowaniu ich. W jednej grupie uczestnicz ą  cztery osoby, a ka żda z nich podczas 90 ­minutowej lekcji musi 
wypowiedzie ć ok. 300 zda ń. Z tej liczby zapamiętuje się mniej więcej 60%. By opanowa ć język, osoba zaczynaj ąca naukę potrzebuje dw óch lat.  

Kursy i szkoły językowe

Szukając odpowiedniego kursu j ęzykowego, coraz cz ęś ciej spotykamy si ę   z reklamami szk ół  stosuj ących niekonwencjonalne metody, promuj ące 
intensywne kursy semestralne i weekendowe. Coraz mniej jest natomiast propozycji kurs ów tradycyjnych, przeznaczonych dla tych, kt órzy nie 
posiadaj ą  zdolno ści językowych, nie maj ą  czasu na powt órki w domu lub nie musz ą  szybko opanowa ć języka. Jak można było wcze śniej zauwa żyć nie 
ma w pe łni skutecznej metody, kt óra zapewni nam nauk ę  języka obcego bez wysi łku. Zamierzony efekt można osi ągnąć, decydując się na odpowiedni 
do swojego poziomu i potrzeb kurs. Kurs ów jest jednak wiele w r óż nych szko łach. Przy wyborze szko ły i kursów nale ży kierowa ć się nie tylko pozycją 
szko ły na rynku, jej do świadczeniem w nauczaniu, rodzajem stosowanych metod i technik, ale tak że kompetencjami lektor ów oraz jako ścią wydawnictw 
książ kowych i materia łów audiowizualnych, z kt órych korzystaj ą  nauczyciele i s łuchacze

[8]

. Obecnie staje si ę  bardzo modna nauka j ęzyków obcych 

mniej popularnych w Polsce. Mo żna uczy ć  się   równie ż   języków egzotycznych. Szko ły deklaruj ą   pe łną   dyspozycyjno ść  ­  są   w stanie zorganizowa ć 
dowolny kurs, o ile zbierze si ę  grupa ch ętnych. Do historii przechodzi ju ż  pierwotny podzia ł kursant ów na pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i 
zaawansowanych. Niekt óre szko ły organizuj ą   kursy nawet na kilkunastu poziomach zaawansowania. Wi ększo ść  szkół  przeprowadza egzaminy 
kwalifikacyjne, a lektor w rozmowie z przysz łym słuchaczem stara si ę wybra ć kurs, który będzie dla niego najbardziej efektywny.  

Gdy wybraliśmy już  szko łę, warto dowiedzie ć się o kwalifikacje przysz łych nauczycieli. Powinni oni posiada ć dyplom licencjacki, certyfikat poświadczaj ący 
perfekcyjną   znajomo ś ć   języka (np. Cambrige Proficency)

[9]

, dyplom nauczycielskiego kolegium j ęzyków obcych lub dyplom szko ły wy ższej, kurs 

metodyczny nauczania j ęzyka obcego. Je żeli szko ła zatrudnia "native speakers", oni tak że powinni posiada ć dyplom licencjacki z uczelni we w łasnym 
kraju lub dyplom licencjacki innych studiów i dyplom kursu metodycznego nauczania j ęzyków. Istotn ą spraw ą jest, od jak dawna szko ła istnieje na rynku 
i jakie certyfikaty uzyskuje si ę  po jej uko ńczeniu czy zdaniu egzaminu. Przy wyborze szko ły warto jest tak że zwr ócić uwag ę  na dodatkowe pomoce 
oferowane przez szko łę,  takie jak: indywidualne konsultacje z lektorem czy mo żliwość  korzystania z biblioteki, je żeli oczywi ście szko ła j ą  posiada. 
Dobrze  świadczy o bibliotece oraz o szkole, posiadanie opr ócz podr ęczników   r ównie ż   nagra ń   multimedialnych oraz materia łów uzupe łniających 
podręczniki (teksty literackie, artyku ły prasowe). Wa żny jest tak że dost ęp do Internetu i mo żliwość korzystania z niego zar ówno przez nauczycieli, jak i 
student ów. Zdobycie ciekawych, aktualnych i tanich pomocy dydaktycznych przesta ło być obecnie problemem.  

Od 1993 roku dzia ła w Polsce PASE  ­ POLISH ASSOCIATION FOR STANDARDS IN ENGLISH (Og ólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz Jako ści w Nauczaniu 
Języka Anielskiego).  

Jest to jedyna organizacją w naszym kraju, która

[10]

: 

 

l

zajmuje się nadzorowaniem i promowaniem standard ów w nauczaniu j ęzyka angielskiego; 

l

dysponuje precyzyjnym, wszechstronnym i ciągle udoskonalanym systemem inspekcji i akredytacji szk ół językowych; 

l

przyznaje znak jako ści instytucjom uczącym języka angielskiego. 

Rekomendacja PASE przyznawana jest na trzy lata, a szko ła, chcąc nadal pos ługiwa ć się presti żowym znakiem jako ści, przechodzi ponown ą inspekcję. 
Do najlepszych szk ół językowych w Polsce, rekomendowanych przez PASE, nale żą

[11]

:  

l

w Warszawie  ­ Polanglo Poliglota, ACT Advanced Corporate Training, Akademos, Archibald, Pygmalion,   

l

we Wroc ławiu  ­ Demostenes,   

l

w Katowicach i Opolu ­ International House,   

l

w Radomiu ­ City College.  

Nie ma szko ły, metody, nauczyciela oraz sposobu nauki idealnego dla wszystkich. Każdy z nas uczy si ę  inaczej i w r óż nym stopniu przyswaja wiedz ę. 
Jeden lubi gramatyk ę, inny nie odr óż nia podmiotu od orzeczenia po polsku, a co dopiero w obcym j ęzyku. Wa żne jest jednak, aby cieszyć się na kolejną 
lekcję i spotkanie z grup ą i lektorem. Wtedy z pewno ścią osiągniemy więcej, niż uczęszczaj ąc na zajęcia pod przymusem.  

Samodzielna nauka języka

Nauka j ęz y k a   o b c e g o   j e s t   m o żliwa nie tylko na kursach zorganizowanych. Uczy ć   można si ę   także samodzielnie, i je żeli b ędziemy to robi ć 
systematycznie, na pewno osi ągniemy dobre wyniki. Nauka taka ma swoje zalety  ­ uczymy się  kiedy i jak chcemy. Jest to forma bardzo wygodna: nie 
trzeba wychodzi ć   z domu, nauk ę   też   można rozpocz ąć  w dogodnym dla siebie terminie, przeznaczy ć   na ni ą   tyle czasu, ile chcemy i uczy ć  się 
niekonieczne w regularny spos ób. Jeśli mamy mało czasu, mo żna po święcać na nauk ę  kilka minut dziennie, korzystaj ąc np. z Internetu. Propozycji jest 
bardzo wiele. Najcz ęś ciej stosowan ą  metodą  jest przesy łanie lekcji na skrzynk ę  mailową. Lekcje zazwyczaj przesy łane s ą  każdego dnia. Ka żda z nich 
zawiera jedno b ądź   kilka nowych s łówek, zwroty wraz z ich obja śnieniem i przyk ładowymi zastosowaniami. Lekcje s ą   tak przygotowywane,  że 
utrzymują sta ły poziom trudno ści, dlatego przez cały czas trwania kursu mog ą do niego przyst ępowa ć nowe osoby.   

Nauka j ęzyka obcego wspomagana komputerem i Internetem bez w ątpienia jest bardzo efektywna i korzystna dla ucz ącego. Komputer mo żna 
wykorzysta ć  na wiele sposob ów. G łówne zastosowanie to baza danych, w kt órej zgromadzone s ą ź ródła informacji (encyklopedie, s łowniki, strony 
WWW) oraz narz ędzie do porozumiewania si ę   w obcym j ęzyku z innymi u żytkownikami sieci. Jest to mo żliwe przez Internet m.in. w systemie 
partnerskim

[12]

. Nauka j ęzyka obcego w systemie partnerskim, zwanym tak że tandemowym, jest jedn ą  z otwartych, tzw. "pozaszkolnych" form pracy 

nad j ęzykiem. Praca ta polega na tym,  że spotykaj ą  się  osoby m ówiące róż nymi językami ojczystymi i ucz ą  się  wzajemnie swoich j ęzyków. Pracując w 
tandemie, ucz ący się  mają  możliwość rozwijania kompetencji w danym j ęzyku obcym, prezentowania i poznawania swoich kraj ów i kultur oraz wymiany 
informacji na interesuj ące partner ów tematy. System tandemowy pozwala ucz ącym się  na prac ę  nad j ęzykiem niezale żnie od mo żliwości oferowanych 
przez istniej ące instytucje. Mo żliwości te s ą  często bardzo ograniczone, a w przypadku niekt órych języków, takich jak np. polski, ograniczają  się  do 
skromnych uniwersyteckich lektorat ów i ekstensywnych kurs ów wieczorowych, z regu ły jedynie na poziomie dla pocz ątkujących. Niezależność uczących 
się polega tak że na tym, że to oni okre ślają program nauczania, zgodnie z w łasnymi potrzebami.  

W Internecie można znale źć wiele dobrych stron, przy pomocy których można uczyć się języka obcego. Są to na przykład:  

l

Język Angielski Online (

http://www.englishonline.republika.pl

) ­ strona ta po święcona jest osobom, kt óre pragn ą pog łębić wiedz ę z języka 

angielskiego oraz pozna ć kulturę i obyczaje krajów angloj ęzycznych. Można tu znale źć bieżące informacje o konkursach, kącik czytelniczy, ćwiczenia 
gramatyczne oraz stron ę polecaj ącą ciekawe podr ęczniki i interesujące linki; 

l

easyENG ­ podstawy gramtyki angielskiej (

http://www.easyeng.of.pl

) ­ witryna zawiera podstawowe informacje o gramatyce;   

l

anglista.org (

http://www.anglista.org/forum/portal.php

) ­ można na niej podyskutowa ć po angielsku, znale źć pomoc w nauce, poczyta ć dowcipy 

po angielsku, zapyta ć o problemy gramatyczne. 

Inne ciekawe strony, kt óre warto odwiedzi ć, to: 

filolog.pl

, 

eskk.pl

.  

Coraz cz ęś ciej wykorzystywane s ą  do nauki języków programy multimedialne. Trudno jest bowiem uczyć się samemu, korzystaj ąc tylko z podręczników. 
Duża ilo ść  dost ępnych materia łów umo żliwia na pewno przyswojenie angielskiego albo hiszpa ńskiego w stopniu podstawowym. Podstawy rzadko s ą 
trudne, zw łaszcza je śli już  kiedyś  uczyliśmy się jakiego ś języka. Kursy dla początkujących mają przede wszystkim znaczenie dyscyplinuj ące ­ uczymy się 
mówić, wchodzimy w rytm, oswajamy si ę z brzmieniem mowy. Kilka czy kilkanaście lat temu bardzo powszechn ą pomocą do nauki były kursy nagrane na 
kasetach. Obecnie metody te wypierane są przez kursy na CD lub przez Internet.  

Kursy na dyskach optycznych s ą  dużo bardziej wygodne i prostsze w u życiu niż  tradycyjne kasety. Do takich kursów nale żą: EuroPlus+, To Speak & to 
Live in America, The Heinmann TOEFL czy Microsoft Encarta. S ą  one cz ęsto podzielone na tradycyjne lekcje, ale mo żna przy okazji wys łuchać tekstu, 
"wzi ąć  udzia ł"  w zarejestrowanych codziennych sytuacjach, rozmowach, zarejestrowa ć  i sprawdzi ć  w łasn ą  intonację  oraz por ówna ć  ze wzorcowym 
nagraniem lektora. Kursy te mają wiele animacji, filmów i trójwymiarowej grafiki.  

l

EuroPlus+ to nowoczesny interaktywny program do nauki j ęzyka angielskiego. Zosta ł on opracowany na podstawie podr ęcznika Reward 
wydawnictwa Macmillan Heinemann English Language Teaching. Jest  łatwy w obs łudze i gwarantuje nauk ę na wysokim poziomie. 

l

To speak & to live in America to niezwykle atrakcyjnie zrobiony program do nauki języka ameryka ńskiego. Zawiera pe łny system gramatyki języka 
angielskiego, du ży zas ób słownictwa, zestaw dialog ów i ćwicze ń uczących prowadzenia rozmowy towarzyskiej i zawodowej. Skonstruowany jako 
podróż po Ameryce, dostarcza mn óstwa informacji na temat jej życia codziennego, historii, geografii i obyczajowo ści. 

l

Encarta przeznaczona jest dla  średnio zaawansowanych i zaawansowanych os ób uczących się języka angielskiego, kt óre chcą poprawi ć swoj ą 
wymow ę, możliwości komunikacji oraz rozszerzy ć swoje zasoby j ęzykowe. U żytkownik może słuchać mówiących osób pojawiaj ących się w 
interaktywnych scenkach, mo że do nich mówić, może ćwiczyć gramatykę oraz rozszerza ć sw ój zakres s łów oraz wyra żeń. 

l

Dla osób bardziej zaawansowanych proponowane s ą kursy przygotowuj ące do egzaminów. Jeśli zdecydują się na amerykański TOEFL (Test of 
English as a Foreign Language), pomóc im może The Heinemann TOEFL ­ angielski dla zaawansowanych. Jest to kurs przygotowuj ący do 
najpopularniejszego egzaminu z angielskiego na  świecie, wymaganego od obcokrajowc ów na wi ększo ści uczelni anglojęzycznych. Na początku 
programu przygotowany jest test, na podstawie kt órego program okre śla braki ucznia i przygotowuje indywidualny program nauczania.  The 
Heinemann TOEFL zwiększa umiejętności użytkownika w zakresie s łownictwa, gramatyki i rozumienia ze s łuchu. 

Oprócz kurs ów   o g ólnych s ą   dost ępne programy uzupe łniające, zawieraj ące materia ły do opanowania zasad gramatyki lub nastawione przede 
wszystkim na nauk ę   słówek. S ą   to: Advanced English SuperMemo, Profesor Henry  ­  gramatyka, Heinemann Readers. Zawieraj ą   one mn óstwo 
zróż nicowanych  ćwicze ń, nagra ń, dają możliwość trenowania poprawnej wymowy oraz tworzenia w łasnych dialog ów.  

l

Profesor Henry ­ gramatyka przeznaczony jest dla os ób pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych. Program zawiera przejrzysty, 
ilustrowany i w pe łni udźwiękowiony podr ęcznik, który przystępnie tłumaczy zasady gramatyki, a dostosowane do niego  ćwiczenia pozwalaj ą trwale 
przyswoi ć nowy materia ł. Profesor Henry ­ gramatyka opiera się przede wszystkim na testach i  ćwiczeniach w  ładnej oprawie rysunkowej. W łaśnie 
obrazki stanowi ą silny atut aplikacji. Wzrokowo znacznie łatwiej zapami ętać znaczenie s łów. Możliwość nagrywania w łasnej wymowy, s łowniczek, 
edytor test ów tak że ułatwiaj ą naukę z Profesorem. 

l

Advanced English SuperMemo analizuje post ępy w nauce u żytkownika i odpowiednio dobiera czas przeznaczony na zadania. Wtedy ka żdy wyraz 
jest zapami ętywany i utrwalany. 

l

System Advanced English Proficiency pozwala efektywnie zapami ętać ok. 20 tysięcy słów i specjalistycznych wyra żeń angielskich. Odpowiadaj ą one 
poziomem zaawansowania zasobowi mowy wykszta łconego Amerykanina lub Anglika, posiadającego znajomo ść języka specjalistycznego i 
naukowego z wielu r óż nych dziedzin. S łownictwo podzielono wed ług kategorii tematycznych na poziomie wyższym niż w pakiecie  Advanced English 
Speed up! Program prezentuje je w formie pyta ń i odpowiedzi zawieraj ących definicje, przykłady użycia lub synonimy. Wszystkie  ćwiczenia s ą 
ilustrowane nagraniami lektora. 

l

Extreme English! ­ nowatorski program jest wyposa żony w system rozpoznawania mowy, kt óry umożliwia nauk ę bez u żywania myszy i klawiatury. 
Pakiet tworzy zestaw czterech popularnych  Systemów Intensywnej Nauki Słownictwa. Pozwala on szybko i skutecznie opanowa ć ponad 45 tysi ęcy 
słów i wyrażeń angielskich, od poziomu podstawowego do ekstremalnie zaawansowanego. 

l

W programie Heinemann Readers użytkownik uczy się słówek w praktyce, czytaj ąc książ ki z płyt CD. Są to fragmenty znanych powie ści, nowel i 
opowiada ń. Każde s łówko u żyte w tek ście jest obja śnione i w trakcie czytania można wy świetlić jego znaczenie. 

l

English in Action ­ program służący do ćwiczenia rozumienia ze s łuchu i wymowy. Zawiera wywiady ze znanymi osobami: pisarzami, aktorami, 
politykami. Po wysłuchaniu wywiadu mo żna przeczyta ć jego tekst oraz samemu pr óbowa ć wypowiada ć niektóre kwestie. 

Podane programy pozwalaj ą  na nauk ę  samodzieln ą.  Nie nale ży jednak zapomina ć, że tak zdobyta znajomo ść języka zawsze b ędzie w wi ększym lub 
mniejszym stopniu bierna. Mo żna samodzielnie nauczy ć się  biegle czyta ć czy w miarę  poprawnie pisa ć, natomiast znacznie trudniej nauczy ć się mówić. 
Kolejna sprawa to rozumienie ze s łuchu. I zn ów do pewnego poziomu mo żemy nauczy ć się  tego sami, na przyk ład ogl ądając zagraniczn ą  telewizj ę. 
Niestety, j ęzyk, jaki s łyszymy w mediach, nieco odbiega od codziennego, potocznego. Na co dzień ludzie mówią szybciej, nie zawsze wyra źnie i dlatego 
kontakt z obcokrajowcem zawsze jest pewnym szokiem.   

Najwa żniejsza jednak jest systematyczno ść.  Dobrze jest powtarza ć  nowy materia ł  codziennie, przynajmniej przez dziesi ęć­piętna ście minut. Bierne 
słuchanie dialog ów z kasety niewiele daje. Je śli ma przynieść efekt, trzeba r ównie ż  wykonywa ć ćwiczenia. To samo dotyczy s łówek. Najlepiej uczyć się 
kojarzenia ich z sytuacj ą i zapamiętywa ć je w kontek ście. Warto korzysta ć z programów komputerowych, nagra ń i rozwiązywa ć proste krzy żó wki, czytać 
literaturę  w j ęzyku obcym i słuchać programów radiowych. Nie ma jednak jednej recepty na nauk ę  dla wszystkich. Jedni s ą bowiem wzrokowcami, inni 
słuchowcami. Ka żdy musi znale źć  w łasn ą  najskuteczniejsz ą  metodę.  Wa żna jest systematyczno ść,  bez kt órej nie da si ę  osiągnąć ż adnych wynik ów. 
Wiedz ę raz nabyt ą trzeba nieustannie powtarza ć i znajomość języka doskonali ć.  

Certyfikaty

Wśród os ób ucz ących się  języków du żą  grupę  stanowi ą  osoby zainteresowane przygotowaniem si ę do egzaminu potwierdzaj ącego znajomo ść języka. 
Egzaminy mogą przeprowadza ć wytypowane plac ówki posiadaj ące uprawnienia do nadawania certyfikat ów.  

Egzaminy z języka angielskiego

[13]

: 

 

l

First Certificate in English (FCE). Jest to egzamin uznawany przez wiele firm jako potwierdzaj ący znajomość języka angielskiego na poziomie 
wystarczaj ącym do codziennego porozumiewania się. Egzaminy odbywaj ą się dwa razy w roku. Przygotowanie do FCE wymaga ok. 600 ­650 godzin 
nauki języka angielskiego. 

l

Certificate in Advanced English (CAE) to uznawany na całym świecie certyfikat z j ęzyka angielskiego na poziomie zaawansowanym. Spe łnia 
wymagania j ęzykowe stawiane przez wiele angloj ęzycznych uniwersytetów i instytucji edukacyjnych przy rekrutacji student ów. Przygotowanie do 
CAE wymaga ok. 750­800 godzin nauki j ęzyka angielskiego. 

l

Certificate of Proficiency in English (CPE) potwierdza znajomo ść języka angielskiego na poziomie wysoko zaawansowanym, por ównywalnym ze 
znajomo ścią języka absolwent ów dobrych anglistyk. 

l

Test of English as a Foreign Language (TOEFL) jest to egzamin z języka ameryka ńskiego. Przeprowadzany jest przez ameryka ńskie placówki 
dyplomatyczne. 

Certyfikaty wa żne s ą bezterminowo.  
Skala ocen dla FCE, CAE i CPE:  
Osoba zdaj ąca musi zgromadzi ć co najmniej 60% punktów, aby uzyska ć ocen ę C (pozytywn ą). Oto wyszczeg ólnienie poszczeg ólnych poziomów:  

Z języka francuskiego można zda ć nast ępujące egzaminy:  

l

Diplome d’Etudes en Langue (DELF) 1er degre i 2e degre to egzaminy po świadczaj ące znajomo ść języka i kultury francuskiej we wszystkich 
sytuacjach życia codziennego oraz wypowiedzi w danej dziedzinie wiedzy. 

l

Diplome Approfondi de Langue (DALF) ­ poświadcza znajomo ść języka na poziomie uniwersyteckim.   

Sprawy dotycz ące certyfikat ów   z   j ęzyka niemieckiego om ówiła w styczniowym numerze EBIB ­u Irena Augustynowska w artykule pt.:  Możliwości 

potwierdzenia znajomości języka obcego

[14]

.  

Zdawanie egzamin ów nie jest spraw ą łatw ą. Każdy z nas ma ich wiele za sob ą, ale i na pewno przed sob ą. Żeby sobie zaoszcz ędzić stresu, warto jest 
zada ć sobie kilka pyta ń. Czy jest na to odpowiedni moment? Czy jestem ju ż dobrze przygotowany? Czy mo że jeszcze po święcić semestr na nauk ę? Co 
zrobić,  aby cho ć  trochę  opanowa ć  zdenerwowanie? I oczywi ście sami musimy sobie na te pytania odpowiedzie ć. Jedno jest pewne  ­ im więcej czasu 
poświęcimy na nauk ę,   tym lepiej. Uczmy si ę   przez skojarzenia, analizowanie i por ównywanie. Takie metody zapami ętywania przenikaj ą   do 
pod świadomo ści, dzi ęki czemu s ą   trwalsze. Materia ł  wyuczony "na pami ęć"  jest ulotny i szybko go zapominamy. Starajmy si ę   zrozumieć  zasady 
gramatyczne. Ucz ąc się  zwrot ów czy czas ów, odno śmy się  do konkretnych sytuacji, dzięki temu poprzez skojarzenie  łatwiej b ędzie przypomnie ć sobie 
taki zwrot czy informacj ę.  Nie ograniczajmy si ę  tylko do wyuczenia s łówek. Wymy ślajmy nowe metody nauki, takie jak: ogl ądanie telewizji, czytanie 
książ ek i czasopism, pisanie list ów, przegl ądanie stron obcoj ęzycznych w Internecie. Skutecznie uczenie si ę  to korzystanie z wszystkich okazji do 
kontaktów z j ęzykiem. Trzeba uczy ć  się  multimedialnie. Ale te ż  trzeba zna ć umiar. Koncentracja na ćwiczeniach mo że zachwia ć nasz p ęd do wiedzy i 
dość skutecznie zniech ęcić do nauki. Najwa żniejsza jest jednak motywacja. Dla jednych wa żna jest praca, dla innych podr óż e lub chęć studiowania za 
granicą.  Nastawiaj ąc si ę  pozytywnie do nauki,  łatwiej i szybciej osi ągniemy zamierzone efekty. Nauka musi by ć  jednak systematyczna. To nie tylko 
przypominanie s łówek, to powtarzanie i utrwalanie j ęzyka w r óż nych sytuacjach. W przypadku j ęzyka trzeba przecie ż pamiętać wszystko  ­ wiadomo ści 
sprzed roku i z zesz łego tygodnia. Problemem może być przypomnienie sobie materia łu po dłuższej przerwie "na szybko", bo po prostu jest go za du żo. 
Jeśli nie jeste śmy w stanie włożyć w nauk ę maksymalnej ilości wysiłku, to nie warto zaczyna ć.  

Na koniec warto zmierzyć się ze swoimi zdolno ściami językowymi i spróbowa ć wymówić poniższe zdania

[15]

: 

 

l

w języku alba ńskim ­ Kali ka katër këmbë, këmbët e kalit kërcasin kur kali kalon kanalin.  
znaczenie:  Koń ma cztery nogi, nogi koń połamał przechodząc przez kanał. 

l

w języku czeskim ­ Smrż pln svrn zvlhl z mlh. 
tłumaczenie: Smardz w kropki zawilgotniał od mgły. 

l

w języku esto ńskim ­ Kuuuurija istus töööö s jääää res. 
tłumaczenie: Lunolog (naukowiec badający księżyc) podczas roboczej nocy siadł na brzegu lodu. 

Przypisy

[1]

 WARZ ĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

[2]

 Ethnologue: Languages of the World  [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

[3]

 Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

[4]

 Callan Method  [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

[5]

 O systemie SITA  [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

[6]

 SITA ­ system SITA  [on­line]. Bydgoszcz: Point  ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

.  

[7]

 Fazy nauki w systemie SITA  [on­line]. Krak ów: SITA [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

[8]

 Kursy  ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: J ęzyki obce: Jak si ę uczyć [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

[9]

 Kryteria wyboru szko ły językowej. In  Speak English : serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego  [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

[10]

 Co to jest PASE  [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

[11]

 Stan na 6 lipca 2004 r. 

[12]

 MARTYNIUK, W.  Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet  [on­line]. Krak ów: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w 

World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

[13]

 Egzaminy Cambridge. In  Szlifuj swój angielski  [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

[14]

 AUGUSTYNOWSKA, I. Mo żliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World 

Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

[15]

 WWW.Języki­Obce.pl  ­ j ęzyki z ka żdej strony  świata [on­line]. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki ­obce.pl/

.  

Bibliografia

1.

AUGUSTYNOWSKA, I. Możliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In Biuletyn EBIB [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

2.

Callan Method [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

3.

Certyfikat PASE [on­line]. Kielce: Global Village [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.gv.edu.pl/

. 

4.

Co to jest PASE [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

5.

Egzaminy Cambridge. In Szlifuj swój angielski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

6.

Ethnologue: Languages of the World [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

7.

Fazy nauki w systemie SITA [on­line]. Kraków: SITA [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

8.

Firma Edukacyjna J. Niebrzydowski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.firmaedukacyjna.pl/modules.php

. 

9.

KŁAPA, K. Jak skutecznie nauczyć się j ęzyka? [on­line] [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://jezyki.nauka.pl/index.php

. 

10.

Kursy ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: Języki obce: Jak się uczyć [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

11.

MARTYNIUK, W. Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet [on­line]. Kraków: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

12.

Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

13.

O systemie SITA [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

14.

Publikacje edukacyjne [on­line]. 2004/5 nr 3[dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://publikacje.edu.pl/publikacje.php

. 

15.

SITA ­ system SITA [on­line]. Bydgoszcz: Point ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

. 

16.

Speak English: serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

17.

Szkoły i kursy językowe [on­line]. Wrocław: Infotronik [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.edu.wroc.pl/jezykowe/index.html

. 

18.

WARZĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny 
w World Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

19.

WWW.Języki­Obce.pl ­ j ęzyki z każdej strony świata [on­line]. Języki­Obce.pl ­ serwis dla os ób zainteresowanych nauk ą języków obcych [dost ęp 24 
lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki­obce.pl/

. 

 

JĘZYK

UŻYTKOWNICY

(w milionach)

chiński

950

hiszpa ński

332

angielski

322

bengalski

190

hindi

180

portugalski

170

rosyjski

170

japo ński

125

niemiecki

98

jawajski

78

korea ński

75

francuski

72

METODA TRADYCYJNA

SITA

wykorzystywana jest g łównie lewa 
półkula

wykorzystywane s ą obie p ółkule

zapamiętywanie do pami ęci zwykłej

zapamiętywanie do pami ęci długotrwa łej

mózg pamięta oko ło 30% przyswajanego 
materiału

mózg pamięta oko ło 80% przyswajanego materia łu

szybko zapominana jest wiedza, kt óra 
nie jest systematycznie utrwalana

wiedza jest przechowywana przez d ługi czas, 
potem nast ępuje proces powolnego zapominania

przyswajanie wiedzy nast ępuje powoli i 
jest zwi ązane z wiekiem

przyswajanie wiedzy nast ępuje kilkakrotnie 
szybciej i wiek nie ma znaczenia

nauce towarzyszy napi ęcie i stres

nauce towarzyszy uczucie spokoju i relaksu

oceny pozytywne

ocena A 80% i wi ęcej

ocena B 75% do 79%

ocena C 60% do 74%

oceny negatywne

ocena D 55% do 59%

ocena E 54% i mniej

Spos ób na j ęzyk  ­  przegl ąd metod, kurs ów i program ów do nauki j ęzyk ów obcych / Jadwiga Wojtczak// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bo żena Bednarek ­ Michalska.  ­  
Nr 4/2005 (65) kwiecie ń. ­  Czasopismo elektroniczne.  ­  [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005.  ­  Tryb dost ępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/65/wojtczak.php.  ­  Tyt. z 
pierwszego ekranu.  ­  I S S N   1 5 0 7 ­ 7 1 8 7  

 

 

Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Artykuł

 

 

   

Jadwiga Wojtczak
Politechnika Wrocławska
Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo­Technicznej

Sposób na język ­ przegląd metod, kursów i programów do nauki języków obcych 

Wszystko, na czym nam zale ży w  życiu, wymaga wysi łku... także opanowanie j ęzyka obcego. Prawie ka żdy z nas chcia łby pos ługiwa ć się  co najmniej 
jednym j ęzykiem obcym. Jest to nie tylko ch ęć, ale przede wszystkim konieczno ść. Staliśmy się  częś cią  Unii Europejskiej, wi ęc będzie przybywa ło nam 
coraz wi ęcej kontakt ów prywatnych i zawodowych, wymagaj ących porozumiewania si ę  w obcych j ęzykach. Znajomo ść jednego lub wi ęcej języków w 
bibliotece jest tak oczywista, jak sprawno ść w obs łudze komputera. Bibliotekarze zazwyczaj w ładaj ą jednym czy kilkoma językami obcymi w stopniu co 
najmniej podstawowym. Konkretne zainteresowania w swojej pracy wymagaj ą   jednak od nich pog łębienia znajomo ści języka lub nauki kolejnego, 
nawet egzotycznego. Bieg łe pos ługiwanie si ę  językami obcymi w codziennej pracy z ksi ąż ką jest konieczne nie tylko w opracowywaniu przedmiotowym 
literatury obcoj ęzycznej, ale tak że bibliograficznym oraz przy tworzeniu hase ł do kartotek hase ł wzorcowych. Znajomo ść języków umo żliwia nie tylko 
swobodne poruszanie si ę   w   świecie katalog ów multimedialnych i bibliotek, ale r ównie ż   uczestnictwo w dyskusjach internetowych, konferencjach i 
sympozjach mi ędzynarodowych

[1]

. Jest to wr ęcz niezb ędny warunek kariery zawodowej. Motywacja do nauki mo że by ć jednak r óż na. Przyswojenie 

języka obcego bywa kwesti ą  ambicji i daje satysfakcj ę. Język obcy mo że być także ciekawym hobby, które pozwala na poznanie kultury innych krajów i 
nawi ązanie nowych znajomo ści.  

Obecnie obok tradycyjnych j ęzyków, takich jak: angielski, niemiecki czy francuski coraz wi ększą  popularno ścią  cieszą  się  języki latynoamerykańskie i 
orientalne. Poni ższa tabela zawiera najpopularniejsze j ęzyki na świecie wraz z liczb ą ich użytkowników

[2]

.  

Podejmuj ąc nauk ę   języka obcego, musimy by ć   przygotowani na ci ęż ką   pracę,   mobilizowa ć   się   i dysponowa ć   czasem. Problemy zwi ązane z 
opanowaniem nowych wiadomo ści podczas tej nauki doprowadzi ły do powstania nowych metod dydaktycznych. Nie bez znaczenia jest ci ągłe obni żanie 
wieku, w kt órym rozpoczyna si ę   nauka j ęzyka obcego. Decyduj ąc si ę   na wyb ór nowoczesnej, intensywnej nauki j ęzyka, musimy bra ć  pod uwag ę 
równie ż  w łasne predyspozycje i mo żliwości zastosowania nowoczesnych pomocy naukowych. Prowadzone dotychczas konwencjonalne kursy j ęzykowe 
są  krytykowane za zaniedbywanie  żywego j ęzyka i preferowanie jego archaicznych struktur. Nowoczesne szko ły językowe przedstawiaj ą najróż niejsze 
oferty i przyci ągają   słuchaczy efektownymi gad żetami. Obiecuj ą   naukę   bez wysi łku, szybko i tanio. Powstaj ą  nowe, nierzadko oryginalne systemy 
nauczania. Wiele os ób uczestnicz ących w tych kursach nie jest z nich zadowolonych. Nowe metody wymagaj ą  bowiem cz ęsto pe łnego zaufania i 
podporz ądkowania si ę   im przez d łuższy okres czasu, aby uzyska ć   zadawalaj ące efekty. Intensywne kursy j ęzykowe skupiaj ą   się   zazwyczaj na 
zdobywaniu umiej ętności w jednej z czterech dziedzin u żywalno ści języka: mówieniu, rozumieniu ze s łuchu, pisaniu i czytaniu. Dlatego bardzo wa żne 
jest dla potencjalnego uczestnika takiego kursu okre ślenie jego potrzeb i w łaściwy dob ór proporcji tych czterech dziedzin nauczania. Zwolennicy tych 
kursów s ą zdania,  że są to najbardziej naturalne i najskuteczniejsze sposoby przyswajania wiedzy.   

Metody nauki języków obcych

Najbardziej popularn ą  w Polsce niekonwencjonaln ą  metodą  nauki języka angielskiego jest Metoda Callana. Zosta ła opracowana we W łoszech w latach 
60. przez lingwist ę  Robina Callana. Pocz ątkowo by ła wykorzystywana w armii jako szybka metoda nauki języka "mówionego". Po powrocie do Wielkiej 
Brytanii, Robin Callan za łożył w Londynie The Callan School. Od tego czasu The Callan Method Organisation promuje ten sposób nauczania, organizując 
kursy niemalże we wszystkich krajach świata. Metoda ta sprawdzi ła się jako najszybszy i najbardziej skuteczny sposób nauczania j ęzyka angielskiego.   

Metoda Callana to tzw. "Direct Method"  ­  bezpo średnia metoda nauki j ęzyka obcego do z łudzenia przypomina spos ób, w jaki uczyli śmy się  języka 
ojczystego. Najpierw ucze ń  słyszy nowe s łowo, wymawiane przez lektora,  ćwiczy jego wymow ę   i poznaje znaczenie. P óź niej, w trakcie czytania, 
poznaje jego pisowni ę. Wiedza ta utrwalana jest nast ępnie poprzez pisanie dyktand

[3]

.  

Najwa żniejsz ą  zasad ą  Metody Callana jest to,  że ucze ń słucha i mówi na lekcji czterokrotnie wi ęcej niż  stosuj ąc inne metody nauki. Jest to mo żliwe, 
poniewa ż  jest on zmuszony do m ówienia i s łuchania przez ca łą lekcję: w ka żdej chwili lektor mo że zwr ócić się  do niego z pytaniem i ucze ń musi być 
przygotowany na szybk ą  odpowied ź. Każde pytanie kierowane jest po kolei do kilku uczni ów. W ten spos ób utrwalaj ą oni nowopoznane s łowa, idiomy 
oraz gramatyk ę. W pocz ątkowej fazie nauki studentowi nie wolno dowolnie odpowiada ć na pytania. Powinien formu łowa ć odpowied ź, stosuj ąc zwroty 
zawarte w pytaniu. Po kr ótkim okresie nauki odpowiada on niemalże mechanicznie, bo na zastanawianie si ę w konfrontacji z lektorem nie ma czasu. Ju ż 
na pierwszej lekcji lektor m ówi z pr ędkością   ponad 200 s łów na minut ę,  czyli w tempie, w jakim m ówią  np. spikerzy w TV. Zmusza to ucznia do 
koncentracji, zapobiega znu żeniu oraz uniemo żliwia tłumaczenie zadanych pyta ń na j ęzyk ojczysty. Tak du że tempo mówienia w Metodzie Callana jest 
możliwe poprzez zadawanie tych samych pyta ń  po cztery, pi ęć  razy. Spos ób ten gwarantuje tak że zapami ętanie  świe żo zdobytej wiedzy. Studenci 
automatycznie ucz ą  się  myślenia i m ówienia po angielsku. Nauczyciel poprawia ich b łędy, zwracaj ąc szczeg ólną  uwag ę  na ich wymow ę  i akcent. W 
czasie lekcji nie ma ani chwili ciszy. Nauka odbywa się  z tak du żą  prędkością  wypowiadanych s łów, że w konsekwencji ucze ń słyszy oko ło 12 600 słów 
na godzin ę, czyli cztery razy wi ęcej niż  na kursie prowadzonym metod ą tradycyjną. Podczas nauki wykorzystywane s ą partie mózgu odpowiedzialne za 
pod świadome zdobywanie wiedzy. Takie tempo wypowiadanych s łów powoduje u s łuchacza wy ćwiczenie refleksu w m ówieniu po angielsku, a tym 
samym zaczyna on my śleć  bezpo średnio w tym j ęzyku. Wiarygodno ść  metody Callana zosta ła potwierdzona przez English Speaking Union, jedn ą  z 
najwa żniejszych instytucji w dziedzinie nauki j ęzyka angielskiego

[4]

.  

Od kilku lat na naszym rynku zacz ęły pojawia ć  się   zupe łnie nowe sposoby nauki j ęzyków. Ciesz ą  się  one dosy ć  dużym zainteresowaniem cho ćby 
dlatego,  że s ą  to tzw. "metody na pod świadomo ść". Tradycyjne metody nauki wykorzystują  w szczeg ólności lew ą  półkulę, która jest zdolna przyswoi ć 
dużo więcej ilości informacji niż prawa. Prawa p ółkula nie nadaje si ę do zapami ętywania, a tym bardziej do uczenia języków. Służy natomiast do syntezy 
i wyciągania wniosk ów. Metody na pod świadomo ść  wykorzystuj ą  synchroniczną  pracę  obu p ółkul mózgowych, przez co zwi ększa si ę  nasz potencja ł 
pamięciowy i proces nauczania jest szybszy i bardziej efektywny. U żyte s ą   nasze wrodzone i pod świadome zdolno ści, kt óre s ą   odpowiednio 
aktywowane i wzmacniane.   

Do tego typu sposob ów nauki nale ży system SITA. Jest to metoda relaksacyjna s łużąca g łównie do nauki j ęzyków obcych, chocia ż  może by ć  także 
wykorzystywana jako spos ób na popraw ę   zdrowia. Osoby propaguj ące t ę   metodę   uwa żają,  że wzmacnia ona system odporno ściowy, wspomaga 
dzia łania rehabilitacyjne, podwy ższa odporno ść  na stres, likwiduje napi ęcie, uczy samokontroli, pomaga leczy ć  zaburzenia snu, u łatwia pozbycie si ę 
nałogów

[5]

. Metoda poprawia koncentracj ę,  ułatwia wyb ór w łaściwych reakcji w stresuj ących sytuacjach, dodaje energii i si ł do dzia łania, umo żliwia 

jasne wyra żanie myśli, a także pozwala lepiej pozna ć i wykorzysta ć w łasne zdolno ści, podwyższa efektywno ść pracy oraz trwale poprawia pami ęć.  

Roger Wolcott Sperry, ameryka ński naukowiec psycholog i badacz m ózgu, wykaza ł zasadnicze r óż nice pomiędzy funkcjami obu p ółkul mózgu człowieka

[6]

. Lewa p ółkula "zimna, werbalna"  ­ odpowiada za my ślenie logiczne, racjonalne, za linearne przetwarzanie informacji, odpowiada za liczby i s łowa, 

tworzy zdania, kt órymi myślimy i które wypowiadamy, "widzi" fragmenty zagadnienia i dokonuje analizy. Prawa półkula ­ "gorąca, twórcza" ­ odpowiada 
za zdolno ści, wyobra źnię, poczucie rytmu, koloru i przestrzeni, intuicj ę, zawiaduje sprawno ścią fizyczną, "widzi" ca łość zagadnienia i dokonuje syntezy. 
Obecne zapotrzebowanie na my ślenie analityczne zmusza nasz m ózg do intensywnego korzystania z lewej p ółkuli. Jednak prawdziwy i wszechstronny 
rozw ój można osi ągnąć, gdy w podobnym stopniu b ędziemy wykorzystywa ć obie p ółkule mózgu.  

Na podstawie tej wiedzy profesor Rainer Dieterich z Wydzia łu Psychologii Uniwersytetu Bundeswehry w Hamburgu przeprowadzi ł  eksperyment, 
wykorzystuj ąc metody systemu SITA. Eksperymentowi podda ła   s i ę   kilkudziesięcioosobowa grupa narodowo ści niemieckiej, nieznaj ąc a   j ęzyka 
francuskiego. Osoby te by ły w wieku od 20 do 68 lat i posiada ły róż ny poziom wykszta łcenia. Kurs języka francuskiego, którym objęto powy ższ ą grupę, 
zawiera ł zestaw ponad 1700 s łów i zwrot ów, które s łuchacze mieli opanowa ć w czasie siedmiu dni, stosując metodę SITA przez sześć godzin dziennie. 
Nast ępnie wszystkie osoby poddano testowi i stwierdzono,  że opanowa ły one 66,7% materia łu, czyli ok. 1140 s łów i zwrot ów. Jednocze śnie wszyscy 
zgodnie stwierdzili,  że nauka przebiega ła w przyjemnej i w wolnej od stresu atmosferze. Podkre ślali wysoki komfort uczenia si ę,   zwi ązany z 
towarzysz ącym lekcjom uczuciem odpręż enia. Metoda ta polega na wprowadzeniu si ę  w stan g łębokiego relaksu. Podczas przebywania w takim stanie 
organizm usuwa nadmiar nagromadzonych wewn ętrznych napi ęć. Gdy mamy zamknięte oczy, krew dociera swobodnie do wszystkich komórek i czujemy 
przyjemne ciep ło. Naukowcy zakładaj ą, że uaktywnia si ę wtedy prawa p ółkula mózgu człowieka, i że obie p ółkule mózgowe lepiej wsp ółpracują ze sob ą.  

Osiągnięcie stanu relaksu jest do ść trudne. W systemie SITA wykorzystuje si ę  elementy u łatwiaj ące d łuższe pozostawanie w takim stanie. Stosuje si ę 
muzykę  relaksacyjn ą  w tle lekcji, odpowiedni ą  do s łuchanego tekstu. Wa żna jest r ównie ż  barwa g łosu lektora oraz odpowiednie tempo nagra ń. Jest 
dosy ć   trudno utrzyma ć   się   w tym stanie, gdy dzia łają   zakłócające bod źce zewn ętrzne, dlatego nauka powinna odbywa ć   się   w zamkni ętym 
pomieszczeniu, wolnym od ha łasu. Uczenie si ę   języka obcego, czyli ods łuchiwanie lekcji j ęzykowej, jest takim samym bod źcem zak łócającym stan 
relaksu jak ka żdy inny. Ale osiągnięcie i utrzymanie tego stanu jest potrzebne, aby uczenie si ę było efektywne. Gdy zaj ęcia prowadzone s ą prawid łowo, 
już  po kilku minutach oddech staje si ę  miarowy i spokojny, serce pracuje wolno i rytmicznie, mi ęś nie s ą  rozluźnione, psychika jest wolna od emocji i 
odczuwa si ę wewn ętrzny spok ój.  

Aby m óc stosowa ć   tę   metodę,   konieczny jest jednak specjalny sprz ęt, kt óry umo żliwia przetwarzanie oddechu cz łowieka na bod źce  świetlne i 
dźwiękowe. Poprzez zamkni ęte powieki widzi on  świat ło diod migaj ących w rytm oddechu oraz s łyszy pulsuj ący w tym samym rytmie d źwięk. Bodźce , 
docieraj ąc do wn ętrza organizmu, wp ływaj ą  na oddech, reguluj ąc jego cz ęstotliwo ść i głęboko ść, co powoduje sprz ęż enie zwrotne mi ędzy oddechem a 
wra żeniami wzrokowymi i s łuchowymi. Umo żliwia to wej ście w stan relaksu, w kt órym wielokrotnie wzrasta zdolno ść  mózgu do zapami ętywania 
informacji, ponieważ półkule mózgowe lepiej ze sob ą wsp ółpracują.  

Dopiero po zdobyciu tych umiej ętności można zacz ąć  w łaściwą  naukę  języka obcego. Rozpoczyna si ę  ona od przeczytania z podr ęcznika dialogu po 
polsku, nast ępnie wys łuchaniu go w j ęzyku obcym. Kolejnym etapem jest faza zapami ętywania, w kt órej nasza pod świadomo ść  korzysta g łównie z 
nabytych umiej ętności w fazie wst ępnej. Nale ży wprowadzi ć  się  w stan relaksu i ods łuchać bez przerwy lekcji z kasety, a nast ępnie pozosta ć w tym 
stanie przez 10 minut. Kolejnym etapem jest tzw. aktywizacja, czynne wykorzystanie zdobytej wiedzy poprzez  ćwiczenia z podr ęcznika, układanie 
dialogów. Ca łość kończy powt órzenie fazy zapami ętywania z poprzedniej lekcji.   

Jak wida ć metoda ta jest dosy ć skomplikowana, uczestnik przechodzi aż przez pi ęć faz nauki. W ciągu tygodnia intensywnej nauki w systemie SITA jest 
możliwe opanowanie umiej ętności posługiwania si ę językiem obcym w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie si ę, czyli zapamiętanie ponad 
1000 s łów i zwrot ów.  

Róż nice między nauk ą tradycyjną a nauk ą w systemie SITA

[7]

: 

 

W 1995 roku we Wroc ławiu powsta ło pierwsze Centrum Nauki SITA. Kursy j ęzykowe tego typu skierowane s ą  przede wszystkim do os ób doros łych, 
pragn ących aktywnie posługiwa ć się językami obcymi. Metodą tą można uczyć się każdego j ęzyka.  

Lektorzy w systemie SITA wprowadzaj ą   róż ne techniki zapami ętywania, np. tzw. "map ę  myśli", opracowan ą  przez Tony ’ego Buzana. "Mapa my śli" 
pozwala szybko tworzy ć notatki, używaj ąc słów ­kluczy i obrazów. Składa si ę z centralnego wyrazu ­pojęcia, dookoła którego rysowanych jest od kilku do 
kilkunastu g łównych poj ęć. Nast ępne podga łęzie mają znowu od kilku do kilkunastu poj ęć odnosz ących się do s ąsiaduj ących słów. Wygląda to podobnie 
jak zorganizowania jest struktura wiedzy w naszym m ózgu.  

Prowadzone s ą  badania naukowe na temat dzia łania pami ęci w tzw. stanie g łębokiego relaksu. Ukaza ło się wiele prac naukowych wykazujących, że w 
tym stanie szybciej zapami ętujemy do pami ęci długotrwa łej. Metoda ta ma jednak r ównie ż  swoje wady. U żytkownicy w głębokim stanie relaksu cz ęsto 
zamiast si ę uczyć... zasypiaj ą.  

Innym sposobem nauki j ęzyka obcego "bez wkuwania" jest tak zwana "metoda wilka". Nastawiona jest ona g łównie na m ówienie. Polega na 
wyłapywaniu b łędów wsp ółuczestnika i korygowaniu ich. W jednej grupie uczestnicz ą  cztery osoby, a ka żda z nich podczas 90 ­minutowej lekcji musi 
wypowiedzie ć ok. 300 zda ń. Z tej liczby zapamiętuje się mniej więcej 60%. By opanowa ć język, osoba zaczynaj ąca naukę potrzebuje dw óch lat.  

Kursy i szkoły językowe

Szukając odpowiedniego kursu j ęzykowego, coraz cz ęś ciej spotykamy si ę   z reklamami szk ół  stosuj ących niekonwencjonalne metody, promuj ące 
intensywne kursy semestralne i weekendowe. Coraz mniej jest natomiast propozycji kurs ów tradycyjnych, przeznaczonych dla tych, kt órzy nie 
posiadaj ą  zdolno ści językowych, nie maj ą  czasu na powt órki w domu lub nie musz ą  szybko opanowa ć języka. Jak można było wcze śniej zauwa żyć nie 
ma w pe łni skutecznej metody, kt óra zapewni nam nauk ę  języka obcego bez wysi łku. Zamierzony efekt można osi ągnąć, decydując się na odpowiedni 
do swojego poziomu i potrzeb kurs. Kurs ów jest jednak wiele w r óż nych szko łach. Przy wyborze szko ły i kursów nale ży kierowa ć się nie tylko pozycją 
szko ły na rynku, jej do świadczeniem w nauczaniu, rodzajem stosowanych metod i technik, ale tak że kompetencjami lektor ów oraz jako ścią wydawnictw 
książ kowych i materia łów audiowizualnych, z kt órych korzystaj ą  nauczyciele i s łuchacze

[8]

. Obecnie staje si ę  bardzo modna nauka j ęzyków obcych 

mniej popularnych w Polsce. Mo żna uczy ć  się   równie ż   języków egzotycznych. Szko ły deklaruj ą   pe łną   dyspozycyjno ść  ­  są   w stanie zorganizowa ć 
dowolny kurs, o ile zbierze si ę  grupa ch ętnych. Do historii przechodzi ju ż  pierwotny podzia ł kursant ów na pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i 
zaawansowanych. Niekt óre szko ły organizuj ą   kursy nawet na kilkunastu poziomach zaawansowania. Wi ększo ść  szkół  przeprowadza egzaminy 
kwalifikacyjne, a lektor w rozmowie z przysz łym słuchaczem stara si ę wybra ć kurs, który będzie dla niego najbardziej efektywny.  

Gdy wybraliśmy już  szko łę, warto dowiedzie ć się o kwalifikacje przysz łych nauczycieli. Powinni oni posiada ć dyplom licencjacki, certyfikat poświadczaj ący 
perfekcyjną   znajomo ś ć   języka (np. Cambrige Proficency)

[9]

, dyplom nauczycielskiego kolegium j ęzyków obcych lub dyplom szko ły wy ższej, kurs 

metodyczny nauczania j ęzyka obcego. Je żeli szko ła zatrudnia "native speakers", oni tak że powinni posiada ć dyplom licencjacki z uczelni we w łasnym 
kraju lub dyplom licencjacki innych studiów i dyplom kursu metodycznego nauczania j ęzyków. Istotn ą spraw ą jest, od jak dawna szko ła istnieje na rynku 
i jakie certyfikaty uzyskuje si ę  po jej uko ńczeniu czy zdaniu egzaminu. Przy wyborze szko ły warto jest tak że zwr ócić uwag ę  na dodatkowe pomoce 
oferowane przez szko łę,  takie jak: indywidualne konsultacje z lektorem czy mo żliwość  korzystania z biblioteki, je żeli oczywi ście szko ła j ą  posiada. 
Dobrze  świadczy o bibliotece oraz o szkole, posiadanie opr ócz podr ęczników   r ównie ż   nagra ń   multimedialnych oraz materia łów uzupe łniających 
podręczniki (teksty literackie, artyku ły prasowe). Wa żny jest tak że dost ęp do Internetu i mo żliwość korzystania z niego zar ówno przez nauczycieli, jak i 
student ów. Zdobycie ciekawych, aktualnych i tanich pomocy dydaktycznych przesta ło być obecnie problemem.  

Od 1993 roku dzia ła w Polsce PASE  ­ POLISH ASSOCIATION FOR STANDARDS IN ENGLISH (Og ólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz Jako ści w Nauczaniu 
Języka Anielskiego).  

Jest to jedyna organizacją w naszym kraju, która

[10]

: 

 

l

zajmuje się nadzorowaniem i promowaniem standard ów w nauczaniu j ęzyka angielskiego; 

l

dysponuje precyzyjnym, wszechstronnym i ciągle udoskonalanym systemem inspekcji i akredytacji szk ół językowych; 

l

przyznaje znak jako ści instytucjom uczącym języka angielskiego. 

Rekomendacja PASE przyznawana jest na trzy lata, a szko ła, chcąc nadal pos ługiwa ć się presti żowym znakiem jako ści, przechodzi ponown ą inspekcję. 
Do najlepszych szk ół językowych w Polsce, rekomendowanych przez PASE, nale żą

[11]

:  

l

w Warszawie  ­ Polanglo Poliglota, ACT Advanced Corporate Training, Akademos, Archibald, Pygmalion,   

l

we Wroc ławiu  ­ Demostenes,   

l

w Katowicach i Opolu ­ International House,   

l

w Radomiu ­ City College.  

Nie ma szko ły, metody, nauczyciela oraz sposobu nauki idealnego dla wszystkich. Każdy z nas uczy si ę  inaczej i w r óż nym stopniu przyswaja wiedz ę. 
Jeden lubi gramatyk ę, inny nie odr óż nia podmiotu od orzeczenia po polsku, a co dopiero w obcym j ęzyku. Wa żne jest jednak, aby cieszyć się na kolejną 
lekcję i spotkanie z grup ą i lektorem. Wtedy z pewno ścią osiągniemy więcej, niż uczęszczaj ąc na zajęcia pod przymusem.  

Samodzielna nauka języka

Nauka j ęz y k a   o b c e g o   j e s t   m o żliwa nie tylko na kursach zorganizowanych. Uczy ć   można si ę   także samodzielnie, i je żeli b ędziemy to robi ć 
systematycznie, na pewno osi ągniemy dobre wyniki. Nauka taka ma swoje zalety  ­ uczymy się  kiedy i jak chcemy. Jest to forma bardzo wygodna: nie 
trzeba wychodzi ć   z domu, nauk ę   też   można rozpocz ąć  w dogodnym dla siebie terminie, przeznaczy ć   na ni ą   tyle czasu, ile chcemy i uczy ć  się 
niekonieczne w regularny spos ób. Jeśli mamy mało czasu, mo żna po święcać na nauk ę  kilka minut dziennie, korzystaj ąc np. z Internetu. Propozycji jest 
bardzo wiele. Najcz ęś ciej stosowan ą  metodą  jest przesy łanie lekcji na skrzynk ę  mailową. Lekcje zazwyczaj przesy łane s ą  każdego dnia. Ka żda z nich 
zawiera jedno b ądź   kilka nowych s łówek, zwroty wraz z ich obja śnieniem i przyk ładowymi zastosowaniami. Lekcje s ą   tak przygotowywane,  że 
utrzymują sta ły poziom trudno ści, dlatego przez cały czas trwania kursu mog ą do niego przyst ępowa ć nowe osoby.   

Nauka j ęzyka obcego wspomagana komputerem i Internetem bez w ątpienia jest bardzo efektywna i korzystna dla ucz ącego. Komputer mo żna 
wykorzysta ć  na wiele sposob ów. G łówne zastosowanie to baza danych, w kt órej zgromadzone s ą ź ródła informacji (encyklopedie, s łowniki, strony 
WWW) oraz narz ędzie do porozumiewania si ę   w obcym j ęzyku z innymi u żytkownikami sieci. Jest to mo żliwe przez Internet m.in. w systemie 
partnerskim

[12]

. Nauka j ęzyka obcego w systemie partnerskim, zwanym tak że tandemowym, jest jedn ą  z otwartych, tzw. "pozaszkolnych" form pracy 

nad j ęzykiem. Praca ta polega na tym,  że spotykaj ą  się  osoby m ówiące róż nymi językami ojczystymi i ucz ą  się  wzajemnie swoich j ęzyków. Pracując w 
tandemie, ucz ący się  mają  możliwość rozwijania kompetencji w danym j ęzyku obcym, prezentowania i poznawania swoich kraj ów i kultur oraz wymiany 
informacji na interesuj ące partner ów tematy. System tandemowy pozwala ucz ącym się  na prac ę  nad j ęzykiem niezale żnie od mo żliwości oferowanych 
przez istniej ące instytucje. Mo żliwości te s ą  często bardzo ograniczone, a w przypadku niekt órych języków, takich jak np. polski, ograniczają  się  do 
skromnych uniwersyteckich lektorat ów i ekstensywnych kurs ów wieczorowych, z regu ły jedynie na poziomie dla pocz ątkujących. Niezależność uczących 
się polega tak że na tym, że to oni okre ślają program nauczania, zgodnie z w łasnymi potrzebami.  

W Internecie można znale źć wiele dobrych stron, przy pomocy których można uczyć się języka obcego. Są to na przykład:  

l

Język Angielski Online (

http://www.englishonline.republika.pl

) ­ strona ta po święcona jest osobom, kt óre pragn ą pog łębić wiedz ę z języka 

angielskiego oraz pozna ć kulturę i obyczaje krajów angloj ęzycznych. Można tu znale źć bieżące informacje o konkursach, kącik czytelniczy, ćwiczenia 
gramatyczne oraz stron ę polecaj ącą ciekawe podr ęczniki i interesujące linki; 

l

easyENG ­ podstawy gramtyki angielskiej (

http://www.easyeng.of.pl

) ­ witryna zawiera podstawowe informacje o gramatyce;   

l

anglista.org (

http://www.anglista.org/forum/portal.php

) ­ można na niej podyskutowa ć po angielsku, znale źć pomoc w nauce, poczyta ć dowcipy 

po angielsku, zapyta ć o problemy gramatyczne. 

Inne ciekawe strony, kt óre warto odwiedzi ć, to: 

filolog.pl

, 

eskk.pl

.  

Coraz cz ęś ciej wykorzystywane s ą  do nauki języków programy multimedialne. Trudno jest bowiem uczyć się samemu, korzystaj ąc tylko z podręczników. 
Duża ilo ść  dost ępnych materia łów umo żliwia na pewno przyswojenie angielskiego albo hiszpa ńskiego w stopniu podstawowym. Podstawy rzadko s ą 
trudne, zw łaszcza je śli już  kiedyś  uczyliśmy się jakiego ś języka. Kursy dla początkujących mają przede wszystkim znaczenie dyscyplinuj ące ­ uczymy się 
mówić, wchodzimy w rytm, oswajamy si ę z brzmieniem mowy. Kilka czy kilkanaście lat temu bardzo powszechn ą pomocą do nauki były kursy nagrane na 
kasetach. Obecnie metody te wypierane są przez kursy na CD lub przez Internet.  

Kursy na dyskach optycznych s ą  dużo bardziej wygodne i prostsze w u życiu niż  tradycyjne kasety. Do takich kursów nale żą: EuroPlus+, To Speak & to 
Live in America, The Heinmann TOEFL czy Microsoft Encarta. S ą  one cz ęsto podzielone na tradycyjne lekcje, ale mo żna przy okazji wys łuchać tekstu, 
"wzi ąć  udzia ł"  w zarejestrowanych codziennych sytuacjach, rozmowach, zarejestrowa ć  i sprawdzi ć  w łasn ą  intonację  oraz por ówna ć  ze wzorcowym 
nagraniem lektora. Kursy te mają wiele animacji, filmów i trójwymiarowej grafiki.  

l

EuroPlus+ to nowoczesny interaktywny program do nauki j ęzyka angielskiego. Zosta ł on opracowany na podstawie podr ęcznika Reward 
wydawnictwa Macmillan Heinemann English Language Teaching. Jest  łatwy w obs łudze i gwarantuje nauk ę na wysokim poziomie. 

l

To speak & to live in America to niezwykle atrakcyjnie zrobiony program do nauki języka ameryka ńskiego. Zawiera pe łny system gramatyki języka 
angielskiego, du ży zas ób słownictwa, zestaw dialog ów i ćwicze ń uczących prowadzenia rozmowy towarzyskiej i zawodowej. Skonstruowany jako 
podróż po Ameryce, dostarcza mn óstwa informacji na temat jej życia codziennego, historii, geografii i obyczajowo ści. 

l

Encarta przeznaczona jest dla  średnio zaawansowanych i zaawansowanych os ób uczących się języka angielskiego, kt óre chcą poprawi ć swoj ą 
wymow ę, możliwości komunikacji oraz rozszerzy ć swoje zasoby j ęzykowe. U żytkownik może słuchać mówiących osób pojawiaj ących się w 
interaktywnych scenkach, mo że do nich mówić, może ćwiczyć gramatykę oraz rozszerza ć sw ój zakres s łów oraz wyra żeń. 

l

Dla osób bardziej zaawansowanych proponowane s ą kursy przygotowuj ące do egzaminów. Jeśli zdecydują się na amerykański TOEFL (Test of 
English as a Foreign Language), pomóc im może The Heinemann TOEFL ­ angielski dla zaawansowanych. Jest to kurs przygotowuj ący do 
najpopularniejszego egzaminu z angielskiego na  świecie, wymaganego od obcokrajowc ów na wi ększo ści uczelni anglojęzycznych. Na początku 
programu przygotowany jest test, na podstawie kt órego program okre śla braki ucznia i przygotowuje indywidualny program nauczania.  The 
Heinemann TOEFL zwiększa umiejętności użytkownika w zakresie s łownictwa, gramatyki i rozumienia ze s łuchu. 

Oprócz kurs ów   o g ólnych s ą   dost ępne programy uzupe łniające, zawieraj ące materia ły do opanowania zasad gramatyki lub nastawione przede 
wszystkim na nauk ę   słówek. S ą   to: Advanced English SuperMemo, Profesor Henry  ­  gramatyka, Heinemann Readers. Zawieraj ą   one mn óstwo 
zróż nicowanych  ćwicze ń, nagra ń, dają możliwość trenowania poprawnej wymowy oraz tworzenia w łasnych dialog ów.  

l

Profesor Henry ­ gramatyka przeznaczony jest dla os ób pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych. Program zawiera przejrzysty, 
ilustrowany i w pe łni udźwiękowiony podr ęcznik, który przystępnie tłumaczy zasady gramatyki, a dostosowane do niego  ćwiczenia pozwalaj ą trwale 
przyswoi ć nowy materia ł. Profesor Henry ­ gramatyka opiera się przede wszystkim na testach i  ćwiczeniach w  ładnej oprawie rysunkowej. W łaśnie 
obrazki stanowi ą silny atut aplikacji. Wzrokowo znacznie łatwiej zapami ętać znaczenie s łów. Możliwość nagrywania w łasnej wymowy, s łowniczek, 
edytor test ów tak że ułatwiaj ą naukę z Profesorem. 

l

Advanced English SuperMemo analizuje post ępy w nauce u żytkownika i odpowiednio dobiera czas przeznaczony na zadania. Wtedy ka żdy wyraz 
jest zapami ętywany i utrwalany. 

l

System Advanced English Proficiency pozwala efektywnie zapami ętać ok. 20 tysięcy słów i specjalistycznych wyra żeń angielskich. Odpowiadaj ą one 
poziomem zaawansowania zasobowi mowy wykszta łconego Amerykanina lub Anglika, posiadającego znajomo ść języka specjalistycznego i 
naukowego z wielu r óż nych dziedzin. S łownictwo podzielono wed ług kategorii tematycznych na poziomie wyższym niż w pakiecie  Advanced English 
Speed up! Program prezentuje je w formie pyta ń i odpowiedzi zawieraj ących definicje, przykłady użycia lub synonimy. Wszystkie  ćwiczenia s ą 
ilustrowane nagraniami lektora. 

l

Extreme English! ­ nowatorski program jest wyposa żony w system rozpoznawania mowy, kt óry umożliwia nauk ę bez u żywania myszy i klawiatury. 
Pakiet tworzy zestaw czterech popularnych  Systemów Intensywnej Nauki Słownictwa. Pozwala on szybko i skutecznie opanowa ć ponad 45 tysi ęcy 
słów i wyrażeń angielskich, od poziomu podstawowego do ekstremalnie zaawansowanego. 

l

W programie Heinemann Readers użytkownik uczy się słówek w praktyce, czytaj ąc książ ki z płyt CD. Są to fragmenty znanych powie ści, nowel i 
opowiada ń. Każde s łówko u żyte w tek ście jest obja śnione i w trakcie czytania można wy świetlić jego znaczenie. 

l

English in Action ­ program służący do ćwiczenia rozumienia ze s łuchu i wymowy. Zawiera wywiady ze znanymi osobami: pisarzami, aktorami, 
politykami. Po wysłuchaniu wywiadu mo żna przeczyta ć jego tekst oraz samemu pr óbowa ć wypowiada ć niektóre kwestie. 

Podane programy pozwalaj ą  na nauk ę  samodzieln ą.  Nie nale ży jednak zapomina ć, że tak zdobyta znajomo ść języka zawsze b ędzie w wi ększym lub 
mniejszym stopniu bierna. Mo żna samodzielnie nauczy ć się  biegle czyta ć czy w miarę  poprawnie pisa ć, natomiast znacznie trudniej nauczy ć się mówić. 
Kolejna sprawa to rozumienie ze s łuchu. I zn ów do pewnego poziomu mo żemy nauczy ć się  tego sami, na przyk ład ogl ądając zagraniczn ą  telewizj ę. 
Niestety, j ęzyk, jaki s łyszymy w mediach, nieco odbiega od codziennego, potocznego. Na co dzień ludzie mówią szybciej, nie zawsze wyra źnie i dlatego 
kontakt z obcokrajowcem zawsze jest pewnym szokiem.   

Najwa żniejsza jednak jest systematyczno ść.  Dobrze jest powtarza ć  nowy materia ł  codziennie, przynajmniej przez dziesi ęć­piętna ście minut. Bierne 
słuchanie dialog ów z kasety niewiele daje. Je śli ma przynieść efekt, trzeba r ównie ż  wykonywa ć ćwiczenia. To samo dotyczy s łówek. Najlepiej uczyć się 
kojarzenia ich z sytuacj ą i zapamiętywa ć je w kontek ście. Warto korzysta ć z programów komputerowych, nagra ń i rozwiązywa ć proste krzy żó wki, czytać 
literaturę  w j ęzyku obcym i słuchać programów radiowych. Nie ma jednak jednej recepty na nauk ę  dla wszystkich. Jedni s ą bowiem wzrokowcami, inni 
słuchowcami. Ka żdy musi znale źć  w łasn ą  najskuteczniejsz ą  metodę.  Wa żna jest systematyczno ść,  bez kt órej nie da si ę  osiągnąć ż adnych wynik ów. 
Wiedz ę raz nabyt ą trzeba nieustannie powtarza ć i znajomość języka doskonali ć.  

Certyfikaty

Wśród os ób ucz ących się  języków du żą  grupę  stanowi ą  osoby zainteresowane przygotowaniem si ę do egzaminu potwierdzaj ącego znajomo ść języka. 
Egzaminy mogą przeprowadza ć wytypowane plac ówki posiadaj ące uprawnienia do nadawania certyfikat ów.  

Egzaminy z języka angielskiego

[13]

: 

 

l

First Certificate in English (FCE). Jest to egzamin uznawany przez wiele firm jako potwierdzaj ący znajomość języka angielskiego na poziomie 
wystarczaj ącym do codziennego porozumiewania się. Egzaminy odbywaj ą się dwa razy w roku. Przygotowanie do FCE wymaga ok. 600 ­650 godzin 
nauki języka angielskiego. 

l

Certificate in Advanced English (CAE) to uznawany na całym świecie certyfikat z j ęzyka angielskiego na poziomie zaawansowanym. Spe łnia 
wymagania j ęzykowe stawiane przez wiele angloj ęzycznych uniwersytetów i instytucji edukacyjnych przy rekrutacji student ów. Przygotowanie do 
CAE wymaga ok. 750­800 godzin nauki j ęzyka angielskiego. 

l

Certificate of Proficiency in English (CPE) potwierdza znajomo ść języka angielskiego na poziomie wysoko zaawansowanym, por ównywalnym ze 
znajomo ścią języka absolwent ów dobrych anglistyk. 

l

Test of English as a Foreign Language (TOEFL) jest to egzamin z języka ameryka ńskiego. Przeprowadzany jest przez ameryka ńskie placówki 
dyplomatyczne. 

Certyfikaty wa żne s ą bezterminowo.  
Skala ocen dla FCE, CAE i CPE:  
Osoba zdaj ąca musi zgromadzi ć co najmniej 60% punktów, aby uzyska ć ocen ę C (pozytywn ą). Oto wyszczeg ólnienie poszczeg ólnych poziomów:  

Z języka francuskiego można zda ć nast ępujące egzaminy:  

l

Diplome d’Etudes en Langue (DELF) 1er degre i 2e degre to egzaminy po świadczaj ące znajomo ść języka i kultury francuskiej we wszystkich 
sytuacjach życia codziennego oraz wypowiedzi w danej dziedzinie wiedzy. 

l

Diplome Approfondi de Langue (DALF) ­ poświadcza znajomo ść języka na poziomie uniwersyteckim.   

Sprawy dotycz ące certyfikat ów   z   j ęzyka niemieckiego om ówiła w styczniowym numerze EBIB ­u Irena Augustynowska w artykule pt.:  Możliwości 

potwierdzenia znajomości języka obcego

[14]

.  

Zdawanie egzamin ów nie jest spraw ą łatw ą. Każdy z nas ma ich wiele za sob ą, ale i na pewno przed sob ą. Żeby sobie zaoszcz ędzić stresu, warto jest 
zada ć sobie kilka pyta ń. Czy jest na to odpowiedni moment? Czy jestem ju ż dobrze przygotowany? Czy mo że jeszcze po święcić semestr na nauk ę? Co 
zrobić,  aby cho ć  trochę  opanowa ć  zdenerwowanie? I oczywi ście sami musimy sobie na te pytania odpowiedzie ć. Jedno jest pewne  ­ im więcej czasu 
poświęcimy na nauk ę,   tym lepiej. Uczmy si ę   przez skojarzenia, analizowanie i por ównywanie. Takie metody zapami ętywania przenikaj ą   do 
pod świadomo ści, dzi ęki czemu s ą   trwalsze. Materia ł  wyuczony "na pami ęć"  jest ulotny i szybko go zapominamy. Starajmy si ę   zrozumieć  zasady 
gramatyczne. Ucz ąc się  zwrot ów czy czas ów, odno śmy się  do konkretnych sytuacji, dzięki temu poprzez skojarzenie  łatwiej b ędzie przypomnie ć sobie 
taki zwrot czy informacj ę.  Nie ograniczajmy si ę  tylko do wyuczenia s łówek. Wymy ślajmy nowe metody nauki, takie jak: ogl ądanie telewizji, czytanie 
książ ek i czasopism, pisanie list ów, przegl ądanie stron obcoj ęzycznych w Internecie. Skutecznie uczenie si ę  to korzystanie z wszystkich okazji do 
kontaktów z j ęzykiem. Trzeba uczy ć  się  multimedialnie. Ale te ż  trzeba zna ć umiar. Koncentracja na ćwiczeniach mo że zachwia ć nasz p ęd do wiedzy i 
dość skutecznie zniech ęcić do nauki. Najwa żniejsza jest jednak motywacja. Dla jednych wa żna jest praca, dla innych podr óż e lub chęć studiowania za 
granicą.  Nastawiaj ąc si ę  pozytywnie do nauki,  łatwiej i szybciej osi ągniemy zamierzone efekty. Nauka musi by ć  jednak systematyczna. To nie tylko 
przypominanie s łówek, to powtarzanie i utrwalanie j ęzyka w r óż nych sytuacjach. W przypadku j ęzyka trzeba przecie ż pamiętać wszystko  ­ wiadomo ści 
sprzed roku i z zesz łego tygodnia. Problemem może być przypomnienie sobie materia łu po dłuższej przerwie "na szybko", bo po prostu jest go za du żo. 
Jeśli nie jeste śmy w stanie włożyć w nauk ę maksymalnej ilości wysiłku, to nie warto zaczyna ć.  

Na koniec warto zmierzyć się ze swoimi zdolno ściami językowymi i spróbowa ć wymówić poniższe zdania

[15]

: 

 

l

w języku alba ńskim ­ Kali ka katër këmbë, këmbët e kalit kërcasin kur kali kalon kanalin.  
znaczenie:  Koń ma cztery nogi, nogi koń połamał przechodząc przez kanał. 

l

w języku czeskim ­ Smrż pln svrn zvlhl z mlh. 
tłumaczenie: Smardz w kropki zawilgotniał od mgły. 

l

w języku esto ńskim ­ Kuuuurija istus töööö s jääää res. 
tłumaczenie: Lunolog (naukowiec badający księżyc) podczas roboczej nocy siadł na brzegu lodu. 

Przypisy

[1]

 WARZ ĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

[2]

 Ethnologue: Languages of the World  [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

[3]

 Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

[4]

 Callan Method  [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

[5]

 O systemie SITA  [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

[6]

 SITA ­ system SITA  [on­line]. Bydgoszcz: Point  ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

.  

[7]

 Fazy nauki w systemie SITA  [on­line]. Krak ów: SITA [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

[8]

 Kursy  ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: J ęzyki obce: Jak si ę uczyć [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

[9]

 Kryteria wyboru szko ły językowej. In  Speak English : serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego  [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

[10]

 Co to jest PASE  [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

[11]

 Stan na 6 lipca 2004 r. 

[12]

 MARTYNIUK, W.  Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet  [on­line]. Krak ów: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w 

World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

[13]

 Egzaminy Cambridge. In  Szlifuj swój angielski  [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

[14]

 AUGUSTYNOWSKA, I. Mo żliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World 

Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

[15]

 WWW.Języki­Obce.pl  ­ j ęzyki z ka żdej strony  świata [on­line]. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki ­obce.pl/

.  

Bibliografia

1.

AUGUSTYNOWSKA, I. Możliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In Biuletyn EBIB [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

2.

Callan Method [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

3.

Certyfikat PASE [on­line]. Kielce: Global Village [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.gv.edu.pl/

. 

4.

Co to jest PASE [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

5.

Egzaminy Cambridge. In Szlifuj swój angielski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

6.

Ethnologue: Languages of the World [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

7.

Fazy nauki w systemie SITA [on­line]. Kraków: SITA [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

8.

Firma Edukacyjna J. Niebrzydowski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.firmaedukacyjna.pl/modules.php

. 

9.

KŁAPA, K. Jak skutecznie nauczyć się j ęzyka? [on­line] [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://jezyki.nauka.pl/index.php

. 

10.

Kursy ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: Języki obce: Jak się uczyć [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

11.

MARTYNIUK, W. Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet [on­line]. Kraków: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

12.

Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

13.

O systemie SITA [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

14.

Publikacje edukacyjne [on­line]. 2004/5 nr 3[dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://publikacje.edu.pl/publikacje.php

. 

15.

SITA ­ system SITA [on­line]. Bydgoszcz: Point ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

. 

16.

Speak English: serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

17.

Szkoły i kursy językowe [on­line]. Wrocław: Infotronik [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.edu.wroc.pl/jezykowe/index.html

. 

18.

WARZĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny 
w World Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

19.

WWW.Języki­Obce.pl ­ j ęzyki z każdej strony świata [on­line]. Języki­Obce.pl ­ serwis dla os ób zainteresowanych nauk ą języków obcych [dost ęp 24 
lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki­obce.pl/

. 

 

JĘZYK

UŻYTKOWNICY

(w milionach)

chiński

950

hiszpa ński

332

angielski

322

bengalski

190

hindi

180

portugalski

170

rosyjski

170

japo ński

125

niemiecki

98

jawajski

78

korea ński

75

francuski

72

METODA TRADYCYJNA

SITA

wykorzystywana jest g łównie lewa 
półkula

wykorzystywane s ą obie p ółkule

zapamiętywanie do pami ęci zwykłej

zapamiętywanie do pami ęci długotrwa łej

mózg pamięta oko ło 30% przyswajanego 
materiału

mózg pamięta oko ło 80% przyswajanego materia łu

szybko zapominana jest wiedza, kt óra 
nie jest systematycznie utrwalana

wiedza jest przechowywana przez d ługi czas, 
potem nast ępuje proces powolnego zapominania

przyswajanie wiedzy nast ępuje powoli i 
jest zwi ązane z wiekiem

przyswajanie wiedzy nast ępuje kilkakrotnie 
szybciej i wiek nie ma znaczenia

nauce towarzyszy napi ęcie i stres

nauce towarzyszy uczucie spokoju i relaksu

oceny pozytywne

ocena A 80% i wi ęcej

ocena B 75% do 79%

ocena C 60% do 74%

oceny negatywne

ocena D 55% do 59%

ocena E 54% i mniej

Spos ób na j ęzyk  ­  przegl ąd metod, kurs ów i program ów do nauki j ęzyk ów obcych / Jadwiga Wojtczak// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bo żena Bednarek ­ Michalska.  ­  
Nr 4/2005 (65) kwiecie ń. ­  Czasopismo elektroniczne.  ­  [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005.  ­  Tryb dost ępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/65/wojtczak.php.  ­  Tyt. z 
pierwszego ekranu.  ­  I S S N   1 5 0 7 ­ 7 1 8 7  

 

 

Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Artykuł

 

 

   

Jadwiga Wojtczak
Politechnika Wrocławska
Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo­Technicznej

Sposób na język ­ przegląd metod, kursów i programów do nauki języków obcych 

Wszystko, na czym nam zale ży w  życiu, wymaga wysi łku... także opanowanie j ęzyka obcego. Prawie ka żdy z nas chcia łby pos ługiwa ć się  co najmniej 
jednym j ęzykiem obcym. Jest to nie tylko ch ęć, ale przede wszystkim konieczno ść. Staliśmy się  częś cią  Unii Europejskiej, wi ęc będzie przybywa ło nam 
coraz wi ęcej kontakt ów prywatnych i zawodowych, wymagaj ących porozumiewania si ę  w obcych j ęzykach. Znajomo ść jednego lub wi ęcej języków w 
bibliotece jest tak oczywista, jak sprawno ść w obs łudze komputera. Bibliotekarze zazwyczaj w ładaj ą jednym czy kilkoma językami obcymi w stopniu co 
najmniej podstawowym. Konkretne zainteresowania w swojej pracy wymagaj ą   jednak od nich pog łębienia znajomo ści języka lub nauki kolejnego, 
nawet egzotycznego. Bieg łe pos ługiwanie si ę  językami obcymi w codziennej pracy z ksi ąż ką jest konieczne nie tylko w opracowywaniu przedmiotowym 
literatury obcoj ęzycznej, ale tak że bibliograficznym oraz przy tworzeniu hase ł do kartotek hase ł wzorcowych. Znajomo ść języków umo żliwia nie tylko 
swobodne poruszanie si ę   w   świecie katalog ów multimedialnych i bibliotek, ale r ównie ż   uczestnictwo w dyskusjach internetowych, konferencjach i 
sympozjach mi ędzynarodowych

[1]

. Jest to wr ęcz niezb ędny warunek kariery zawodowej. Motywacja do nauki mo że by ć jednak r óż na. Przyswojenie 

języka obcego bywa kwesti ą  ambicji i daje satysfakcj ę. Język obcy mo że być także ciekawym hobby, które pozwala na poznanie kultury innych krajów i 
nawi ązanie nowych znajomo ści.  

Obecnie obok tradycyjnych j ęzyków, takich jak: angielski, niemiecki czy francuski coraz wi ększą  popularno ścią  cieszą  się  języki latynoamerykańskie i 
orientalne. Poni ższa tabela zawiera najpopularniejsze j ęzyki na świecie wraz z liczb ą ich użytkowników

[2]

.  

Podejmuj ąc nauk ę   języka obcego, musimy by ć   przygotowani na ci ęż ką   pracę,   mobilizowa ć   się   i dysponowa ć   czasem. Problemy zwi ązane z 
opanowaniem nowych wiadomo ści podczas tej nauki doprowadzi ły do powstania nowych metod dydaktycznych. Nie bez znaczenia jest ci ągłe obni żanie 
wieku, w kt órym rozpoczyna si ę   nauka j ęzyka obcego. Decyduj ąc si ę   na wyb ór nowoczesnej, intensywnej nauki j ęzyka, musimy bra ć  pod uwag ę 
równie ż  w łasne predyspozycje i mo żliwości zastosowania nowoczesnych pomocy naukowych. Prowadzone dotychczas konwencjonalne kursy j ęzykowe 
są  krytykowane za zaniedbywanie  żywego j ęzyka i preferowanie jego archaicznych struktur. Nowoczesne szko ły językowe przedstawiaj ą najróż niejsze 
oferty i przyci ągają   słuchaczy efektownymi gad żetami. Obiecuj ą   naukę   bez wysi łku, szybko i tanio. Powstaj ą  nowe, nierzadko oryginalne systemy 
nauczania. Wiele os ób uczestnicz ących w tych kursach nie jest z nich zadowolonych. Nowe metody wymagaj ą  bowiem cz ęsto pe łnego zaufania i 
podporz ądkowania si ę   im przez d łuższy okres czasu, aby uzyska ć   zadawalaj ące efekty. Intensywne kursy j ęzykowe skupiaj ą   się   zazwyczaj na 
zdobywaniu umiej ętności w jednej z czterech dziedzin u żywalno ści języka: mówieniu, rozumieniu ze s łuchu, pisaniu i czytaniu. Dlatego bardzo wa żne 
jest dla potencjalnego uczestnika takiego kursu okre ślenie jego potrzeb i w łaściwy dob ór proporcji tych czterech dziedzin nauczania. Zwolennicy tych 
kursów s ą zdania,  że są to najbardziej naturalne i najskuteczniejsze sposoby przyswajania wiedzy.   

Metody nauki języków obcych

Najbardziej popularn ą  w Polsce niekonwencjonaln ą  metodą  nauki języka angielskiego jest Metoda Callana. Zosta ła opracowana we W łoszech w latach 
60. przez lingwist ę  Robina Callana. Pocz ątkowo by ła wykorzystywana w armii jako szybka metoda nauki języka "mówionego". Po powrocie do Wielkiej 
Brytanii, Robin Callan za łożył w Londynie The Callan School. Od tego czasu The Callan Method Organisation promuje ten sposób nauczania, organizując 
kursy niemalże we wszystkich krajach świata. Metoda ta sprawdzi ła się jako najszybszy i najbardziej skuteczny sposób nauczania j ęzyka angielskiego.   

Metoda Callana to tzw. "Direct Method"  ­  bezpo średnia metoda nauki j ęzyka obcego do z łudzenia przypomina spos ób, w jaki uczyli śmy się  języka 
ojczystego. Najpierw ucze ń  słyszy nowe s łowo, wymawiane przez lektora,  ćwiczy jego wymow ę   i poznaje znaczenie. P óź niej, w trakcie czytania, 
poznaje jego pisowni ę. Wiedza ta utrwalana jest nast ępnie poprzez pisanie dyktand

[3]

.  

Najwa żniejsz ą  zasad ą  Metody Callana jest to,  że ucze ń słucha i mówi na lekcji czterokrotnie wi ęcej niż  stosuj ąc inne metody nauki. Jest to mo żliwe, 
poniewa ż  jest on zmuszony do m ówienia i s łuchania przez ca łą lekcję: w ka żdej chwili lektor mo że zwr ócić się  do niego z pytaniem i ucze ń musi być 
przygotowany na szybk ą  odpowied ź. Każde pytanie kierowane jest po kolei do kilku uczni ów. W ten spos ób utrwalaj ą oni nowopoznane s łowa, idiomy 
oraz gramatyk ę. W pocz ątkowej fazie nauki studentowi nie wolno dowolnie odpowiada ć na pytania. Powinien formu łowa ć odpowied ź, stosuj ąc zwroty 
zawarte w pytaniu. Po kr ótkim okresie nauki odpowiada on niemalże mechanicznie, bo na zastanawianie si ę w konfrontacji z lektorem nie ma czasu. Ju ż 
na pierwszej lekcji lektor m ówi z pr ędkością   ponad 200 s łów na minut ę,  czyli w tempie, w jakim m ówią  np. spikerzy w TV. Zmusza to ucznia do 
koncentracji, zapobiega znu żeniu oraz uniemo żliwia tłumaczenie zadanych pyta ń na j ęzyk ojczysty. Tak du że tempo mówienia w Metodzie Callana jest 
możliwe poprzez zadawanie tych samych pyta ń  po cztery, pi ęć  razy. Spos ób ten gwarantuje tak że zapami ętanie  świe żo zdobytej wiedzy. Studenci 
automatycznie ucz ą  się  myślenia i m ówienia po angielsku. Nauczyciel poprawia ich b łędy, zwracaj ąc szczeg ólną  uwag ę  na ich wymow ę  i akcent. W 
czasie lekcji nie ma ani chwili ciszy. Nauka odbywa się  z tak du żą  prędkością  wypowiadanych s łów, że w konsekwencji ucze ń słyszy oko ło 12 600 słów 
na godzin ę, czyli cztery razy wi ęcej niż  na kursie prowadzonym metod ą tradycyjną. Podczas nauki wykorzystywane s ą partie mózgu odpowiedzialne za 
pod świadome zdobywanie wiedzy. Takie tempo wypowiadanych s łów powoduje u s łuchacza wy ćwiczenie refleksu w m ówieniu po angielsku, a tym 
samym zaczyna on my śleć  bezpo średnio w tym j ęzyku. Wiarygodno ść  metody Callana zosta ła potwierdzona przez English Speaking Union, jedn ą  z 
najwa żniejszych instytucji w dziedzinie nauki j ęzyka angielskiego

[4]

.  

Od kilku lat na naszym rynku zacz ęły pojawia ć  się   zupe łnie nowe sposoby nauki j ęzyków. Ciesz ą  się  one dosy ć  dużym zainteresowaniem cho ćby 
dlatego,  że s ą  to tzw. "metody na pod świadomo ść". Tradycyjne metody nauki wykorzystują  w szczeg ólności lew ą  półkulę, która jest zdolna przyswoi ć 
dużo więcej ilości informacji niż prawa. Prawa p ółkula nie nadaje si ę do zapami ętywania, a tym bardziej do uczenia języków. Służy natomiast do syntezy 
i wyciągania wniosk ów. Metody na pod świadomo ść  wykorzystuj ą  synchroniczną  pracę  obu p ółkul mózgowych, przez co zwi ększa si ę  nasz potencja ł 
pamięciowy i proces nauczania jest szybszy i bardziej efektywny. U żyte s ą   nasze wrodzone i pod świadome zdolno ści, kt óre s ą   odpowiednio 
aktywowane i wzmacniane.   

Do tego typu sposob ów nauki nale ży system SITA. Jest to metoda relaksacyjna s łużąca g łównie do nauki j ęzyków obcych, chocia ż  może by ć  także 
wykorzystywana jako spos ób na popraw ę   zdrowia. Osoby propaguj ące t ę   metodę   uwa żają,  że wzmacnia ona system odporno ściowy, wspomaga 
dzia łania rehabilitacyjne, podwy ższa odporno ść  na stres, likwiduje napi ęcie, uczy samokontroli, pomaga leczy ć  zaburzenia snu, u łatwia pozbycie si ę 
nałogów

[5]

. Metoda poprawia koncentracj ę,  ułatwia wyb ór w łaściwych reakcji w stresuj ących sytuacjach, dodaje energii i si ł do dzia łania, umo żliwia 

jasne wyra żanie myśli, a także pozwala lepiej pozna ć i wykorzysta ć w łasne zdolno ści, podwyższa efektywno ść pracy oraz trwale poprawia pami ęć.  

Roger Wolcott Sperry, ameryka ński naukowiec psycholog i badacz m ózgu, wykaza ł zasadnicze r óż nice pomiędzy funkcjami obu p ółkul mózgu człowieka

[6]

. Lewa p ółkula "zimna, werbalna"  ­ odpowiada za my ślenie logiczne, racjonalne, za linearne przetwarzanie informacji, odpowiada za liczby i s łowa, 

tworzy zdania, kt órymi myślimy i które wypowiadamy, "widzi" fragmenty zagadnienia i dokonuje analizy. Prawa półkula ­ "gorąca, twórcza" ­ odpowiada 
za zdolno ści, wyobra źnię, poczucie rytmu, koloru i przestrzeni, intuicj ę, zawiaduje sprawno ścią fizyczną, "widzi" ca łość zagadnienia i dokonuje syntezy. 
Obecne zapotrzebowanie na my ślenie analityczne zmusza nasz m ózg do intensywnego korzystania z lewej p ółkuli. Jednak prawdziwy i wszechstronny 
rozw ój można osi ągnąć, gdy w podobnym stopniu b ędziemy wykorzystywa ć obie p ółkule mózgu.  

Na podstawie tej wiedzy profesor Rainer Dieterich z Wydzia łu Psychologii Uniwersytetu Bundeswehry w Hamburgu przeprowadzi ł  eksperyment, 
wykorzystuj ąc metody systemu SITA. Eksperymentowi podda ła   s i ę   kilkudziesięcioosobowa grupa narodowo ści niemieckiej, nieznaj ąc a   j ęzyka 
francuskiego. Osoby te by ły w wieku od 20 do 68 lat i posiada ły róż ny poziom wykszta łcenia. Kurs języka francuskiego, którym objęto powy ższ ą grupę, 
zawiera ł zestaw ponad 1700 s łów i zwrot ów, które s łuchacze mieli opanowa ć w czasie siedmiu dni, stosując metodę SITA przez sześć godzin dziennie. 
Nast ępnie wszystkie osoby poddano testowi i stwierdzono,  że opanowa ły one 66,7% materia łu, czyli ok. 1140 s łów i zwrot ów. Jednocze śnie wszyscy 
zgodnie stwierdzili,  że nauka przebiega ła w przyjemnej i w wolnej od stresu atmosferze. Podkre ślali wysoki komfort uczenia si ę,   zwi ązany z 
towarzysz ącym lekcjom uczuciem odpręż enia. Metoda ta polega na wprowadzeniu si ę  w stan g łębokiego relaksu. Podczas przebywania w takim stanie 
organizm usuwa nadmiar nagromadzonych wewn ętrznych napi ęć. Gdy mamy zamknięte oczy, krew dociera swobodnie do wszystkich komórek i czujemy 
przyjemne ciep ło. Naukowcy zakładaj ą, że uaktywnia si ę wtedy prawa p ółkula mózgu człowieka, i że obie p ółkule mózgowe lepiej wsp ółpracują ze sob ą.  

Osiągnięcie stanu relaksu jest do ść trudne. W systemie SITA wykorzystuje si ę  elementy u łatwiaj ące d łuższe pozostawanie w takim stanie. Stosuje si ę 
muzykę  relaksacyjn ą  w tle lekcji, odpowiedni ą  do s łuchanego tekstu. Wa żna jest r ównie ż  barwa g łosu lektora oraz odpowiednie tempo nagra ń. Jest 
dosy ć   trudno utrzyma ć   się   w tym stanie, gdy dzia łają   zakłócające bod źce zewn ętrzne, dlatego nauka powinna odbywa ć   się   w zamkni ętym 
pomieszczeniu, wolnym od ha łasu. Uczenie si ę   języka obcego, czyli ods łuchiwanie lekcji j ęzykowej, jest takim samym bod źcem zak łócającym stan 
relaksu jak ka żdy inny. Ale osiągnięcie i utrzymanie tego stanu jest potrzebne, aby uczenie si ę było efektywne. Gdy zaj ęcia prowadzone s ą prawid łowo, 
już  po kilku minutach oddech staje si ę  miarowy i spokojny, serce pracuje wolno i rytmicznie, mi ęś nie s ą  rozluźnione, psychika jest wolna od emocji i 
odczuwa si ę wewn ętrzny spok ój.  

Aby m óc stosowa ć   tę   metodę,   konieczny jest jednak specjalny sprz ęt, kt óry umo żliwia przetwarzanie oddechu cz łowieka na bod źce  świetlne i 
dźwiękowe. Poprzez zamkni ęte powieki widzi on  świat ło diod migaj ących w rytm oddechu oraz s łyszy pulsuj ący w tym samym rytmie d źwięk. Bodźce , 
docieraj ąc do wn ętrza organizmu, wp ływaj ą  na oddech, reguluj ąc jego cz ęstotliwo ść i głęboko ść, co powoduje sprz ęż enie zwrotne mi ędzy oddechem a 
wra żeniami wzrokowymi i s łuchowymi. Umo żliwia to wej ście w stan relaksu, w kt órym wielokrotnie wzrasta zdolno ść  mózgu do zapami ętywania 
informacji, ponieważ półkule mózgowe lepiej ze sob ą wsp ółpracują.  

Dopiero po zdobyciu tych umiej ętności można zacz ąć  w łaściwą  naukę  języka obcego. Rozpoczyna si ę  ona od przeczytania z podr ęcznika dialogu po 
polsku, nast ępnie wys łuchaniu go w j ęzyku obcym. Kolejnym etapem jest faza zapami ętywania, w kt órej nasza pod świadomo ść  korzysta g łównie z 
nabytych umiej ętności w fazie wst ępnej. Nale ży wprowadzi ć  się  w stan relaksu i ods łuchać bez przerwy lekcji z kasety, a nast ępnie pozosta ć w tym 
stanie przez 10 minut. Kolejnym etapem jest tzw. aktywizacja, czynne wykorzystanie zdobytej wiedzy poprzez  ćwiczenia z podr ęcznika, układanie 
dialogów. Ca łość kończy powt órzenie fazy zapami ętywania z poprzedniej lekcji.   

Jak wida ć metoda ta jest dosy ć skomplikowana, uczestnik przechodzi aż przez pi ęć faz nauki. W ciągu tygodnia intensywnej nauki w systemie SITA jest 
możliwe opanowanie umiej ętności posługiwania si ę językiem obcym w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie si ę, czyli zapamiętanie ponad 
1000 s łów i zwrot ów.  

Róż nice między nauk ą tradycyjną a nauk ą w systemie SITA

[7]

: 

 

W 1995 roku we Wroc ławiu powsta ło pierwsze Centrum Nauki SITA. Kursy j ęzykowe tego typu skierowane s ą  przede wszystkim do os ób doros łych, 
pragn ących aktywnie posługiwa ć się językami obcymi. Metodą tą można uczyć się każdego j ęzyka.  

Lektorzy w systemie SITA wprowadzaj ą   róż ne techniki zapami ętywania, np. tzw. "map ę  myśli", opracowan ą  przez Tony ’ego Buzana. "Mapa my śli" 
pozwala szybko tworzy ć notatki, używaj ąc słów ­kluczy i obrazów. Składa si ę z centralnego wyrazu ­pojęcia, dookoła którego rysowanych jest od kilku do 
kilkunastu g łównych poj ęć. Nast ępne podga łęzie mają znowu od kilku do kilkunastu poj ęć odnosz ących się do s ąsiaduj ących słów. Wygląda to podobnie 
jak zorganizowania jest struktura wiedzy w naszym m ózgu.  

Prowadzone s ą  badania naukowe na temat dzia łania pami ęci w tzw. stanie g łębokiego relaksu. Ukaza ło się wiele prac naukowych wykazujących, że w 
tym stanie szybciej zapami ętujemy do pami ęci długotrwa łej. Metoda ta ma jednak r ównie ż  swoje wady. U żytkownicy w głębokim stanie relaksu cz ęsto 
zamiast si ę uczyć... zasypiaj ą.  

Innym sposobem nauki j ęzyka obcego "bez wkuwania" jest tak zwana "metoda wilka". Nastawiona jest ona g łównie na m ówienie. Polega na 
wyłapywaniu b łędów wsp ółuczestnika i korygowaniu ich. W jednej grupie uczestnicz ą  cztery osoby, a ka żda z nich podczas 90 ­minutowej lekcji musi 
wypowiedzie ć ok. 300 zda ń. Z tej liczby zapamiętuje się mniej więcej 60%. By opanowa ć język, osoba zaczynaj ąca naukę potrzebuje dw óch lat.  

Kursy i szkoły językowe

Szukając odpowiedniego kursu j ęzykowego, coraz cz ęś ciej spotykamy si ę   z reklamami szk ół  stosuj ących niekonwencjonalne metody, promuj ące 
intensywne kursy semestralne i weekendowe. Coraz mniej jest natomiast propozycji kurs ów tradycyjnych, przeznaczonych dla tych, kt órzy nie 
posiadaj ą  zdolno ści językowych, nie maj ą  czasu na powt órki w domu lub nie musz ą  szybko opanowa ć języka. Jak można było wcze śniej zauwa żyć nie 
ma w pe łni skutecznej metody, kt óra zapewni nam nauk ę  języka obcego bez wysi łku. Zamierzony efekt można osi ągnąć, decydując się na odpowiedni 
do swojego poziomu i potrzeb kurs. Kurs ów jest jednak wiele w r óż nych szko łach. Przy wyborze szko ły i kursów nale ży kierowa ć się nie tylko pozycją 
szko ły na rynku, jej do świadczeniem w nauczaniu, rodzajem stosowanych metod i technik, ale tak że kompetencjami lektor ów oraz jako ścią wydawnictw 
książ kowych i materia łów audiowizualnych, z kt órych korzystaj ą  nauczyciele i s łuchacze

[8]

. Obecnie staje si ę  bardzo modna nauka j ęzyków obcych 

mniej popularnych w Polsce. Mo żna uczy ć  się   równie ż   języków egzotycznych. Szko ły deklaruj ą   pe łną   dyspozycyjno ść  ­  są   w stanie zorganizowa ć 
dowolny kurs, o ile zbierze si ę  grupa ch ętnych. Do historii przechodzi ju ż  pierwotny podzia ł kursant ów na pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i 
zaawansowanych. Niekt óre szko ły organizuj ą   kursy nawet na kilkunastu poziomach zaawansowania. Wi ększo ść  szkół  przeprowadza egzaminy 
kwalifikacyjne, a lektor w rozmowie z przysz łym słuchaczem stara si ę wybra ć kurs, który będzie dla niego najbardziej efektywny.  

Gdy wybraliśmy już  szko łę, warto dowiedzie ć się o kwalifikacje przysz łych nauczycieli. Powinni oni posiada ć dyplom licencjacki, certyfikat poświadczaj ący 
perfekcyjną   znajomo ś ć   języka (np. Cambrige Proficency)

[9]

, dyplom nauczycielskiego kolegium j ęzyków obcych lub dyplom szko ły wy ższej, kurs 

metodyczny nauczania j ęzyka obcego. Je żeli szko ła zatrudnia "native speakers", oni tak że powinni posiada ć dyplom licencjacki z uczelni we w łasnym 
kraju lub dyplom licencjacki innych studiów i dyplom kursu metodycznego nauczania j ęzyków. Istotn ą spraw ą jest, od jak dawna szko ła istnieje na rynku 
i jakie certyfikaty uzyskuje si ę  po jej uko ńczeniu czy zdaniu egzaminu. Przy wyborze szko ły warto jest tak że zwr ócić uwag ę  na dodatkowe pomoce 
oferowane przez szko łę,  takie jak: indywidualne konsultacje z lektorem czy mo żliwość  korzystania z biblioteki, je żeli oczywi ście szko ła j ą  posiada. 
Dobrze  świadczy o bibliotece oraz o szkole, posiadanie opr ócz podr ęczników   r ównie ż   nagra ń   multimedialnych oraz materia łów uzupe łniających 
podręczniki (teksty literackie, artyku ły prasowe). Wa żny jest tak że dost ęp do Internetu i mo żliwość korzystania z niego zar ówno przez nauczycieli, jak i 
student ów. Zdobycie ciekawych, aktualnych i tanich pomocy dydaktycznych przesta ło być obecnie problemem.  

Od 1993 roku dzia ła w Polsce PASE  ­ POLISH ASSOCIATION FOR STANDARDS IN ENGLISH (Og ólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz Jako ści w Nauczaniu 
Języka Anielskiego).  

Jest to jedyna organizacją w naszym kraju, która

[10]

: 

 

l

zajmuje się nadzorowaniem i promowaniem standard ów w nauczaniu j ęzyka angielskiego; 

l

dysponuje precyzyjnym, wszechstronnym i ciągle udoskonalanym systemem inspekcji i akredytacji szk ół językowych; 

l

przyznaje znak jako ści instytucjom uczącym języka angielskiego. 

Rekomendacja PASE przyznawana jest na trzy lata, a szko ła, chcąc nadal pos ługiwa ć się presti żowym znakiem jako ści, przechodzi ponown ą inspekcję. 
Do najlepszych szk ół językowych w Polsce, rekomendowanych przez PASE, nale żą

[11]

:  

l

w Warszawie  ­ Polanglo Poliglota, ACT Advanced Corporate Training, Akademos, Archibald, Pygmalion,   

l

we Wroc ławiu  ­ Demostenes,   

l

w Katowicach i Opolu ­ International House,   

l

w Radomiu ­ City College.  

Nie ma szko ły, metody, nauczyciela oraz sposobu nauki idealnego dla wszystkich. Każdy z nas uczy si ę  inaczej i w r óż nym stopniu przyswaja wiedz ę. 
Jeden lubi gramatyk ę, inny nie odr óż nia podmiotu od orzeczenia po polsku, a co dopiero w obcym j ęzyku. Wa żne jest jednak, aby cieszyć się na kolejną 
lekcję i spotkanie z grup ą i lektorem. Wtedy z pewno ścią osiągniemy więcej, niż uczęszczaj ąc na zajęcia pod przymusem.  

Samodzielna nauka języka

Nauka j ęz y k a   o b c e g o   j e s t   m o żliwa nie tylko na kursach zorganizowanych. Uczy ć   można si ę   także samodzielnie, i je żeli b ędziemy to robi ć 
systematycznie, na pewno osi ągniemy dobre wyniki. Nauka taka ma swoje zalety  ­ uczymy się  kiedy i jak chcemy. Jest to forma bardzo wygodna: nie 
trzeba wychodzi ć   z domu, nauk ę   też   można rozpocz ąć  w dogodnym dla siebie terminie, przeznaczy ć   na ni ą   tyle czasu, ile chcemy i uczy ć  się 
niekonieczne w regularny spos ób. Jeśli mamy mało czasu, mo żna po święcać na nauk ę  kilka minut dziennie, korzystaj ąc np. z Internetu. Propozycji jest 
bardzo wiele. Najcz ęś ciej stosowan ą  metodą  jest przesy łanie lekcji na skrzynk ę  mailową. Lekcje zazwyczaj przesy łane s ą  każdego dnia. Ka żda z nich 
zawiera jedno b ądź   kilka nowych s łówek, zwroty wraz z ich obja śnieniem i przyk ładowymi zastosowaniami. Lekcje s ą   tak przygotowywane,  że 
utrzymują sta ły poziom trudno ści, dlatego przez cały czas trwania kursu mog ą do niego przyst ępowa ć nowe osoby.   

Nauka j ęzyka obcego wspomagana komputerem i Internetem bez w ątpienia jest bardzo efektywna i korzystna dla ucz ącego. Komputer mo żna 
wykorzysta ć  na wiele sposob ów. G łówne zastosowanie to baza danych, w kt órej zgromadzone s ą ź ródła informacji (encyklopedie, s łowniki, strony 
WWW) oraz narz ędzie do porozumiewania si ę   w obcym j ęzyku z innymi u żytkownikami sieci. Jest to mo żliwe przez Internet m.in. w systemie 
partnerskim

[12]

. Nauka j ęzyka obcego w systemie partnerskim, zwanym tak że tandemowym, jest jedn ą  z otwartych, tzw. "pozaszkolnych" form pracy 

nad j ęzykiem. Praca ta polega na tym,  że spotykaj ą  się  osoby m ówiące róż nymi językami ojczystymi i ucz ą  się  wzajemnie swoich j ęzyków. Pracując w 
tandemie, ucz ący się  mają  możliwość rozwijania kompetencji w danym j ęzyku obcym, prezentowania i poznawania swoich kraj ów i kultur oraz wymiany 
informacji na interesuj ące partner ów tematy. System tandemowy pozwala ucz ącym się  na prac ę  nad j ęzykiem niezale żnie od mo żliwości oferowanych 
przez istniej ące instytucje. Mo żliwości te s ą  często bardzo ograniczone, a w przypadku niekt órych języków, takich jak np. polski, ograniczają  się  do 
skromnych uniwersyteckich lektorat ów i ekstensywnych kurs ów wieczorowych, z regu ły jedynie na poziomie dla pocz ątkujących. Niezależność uczących 
się polega tak że na tym, że to oni okre ślają program nauczania, zgodnie z w łasnymi potrzebami.  

W Internecie można znale źć wiele dobrych stron, przy pomocy których można uczyć się języka obcego. Są to na przykład:  

l

Język Angielski Online (

http://www.englishonline.republika.pl

) ­ strona ta po święcona jest osobom, kt óre pragn ą pog łębić wiedz ę z języka 

angielskiego oraz pozna ć kulturę i obyczaje krajów angloj ęzycznych. Można tu znale źć bieżące informacje o konkursach, kącik czytelniczy, ćwiczenia 
gramatyczne oraz stron ę polecaj ącą ciekawe podr ęczniki i interesujące linki; 

l

easyENG ­ podstawy gramtyki angielskiej (

http://www.easyeng.of.pl

) ­ witryna zawiera podstawowe informacje o gramatyce;   

l

anglista.org (

http://www.anglista.org/forum/portal.php

) ­ można na niej podyskutowa ć po angielsku, znale źć pomoc w nauce, poczyta ć dowcipy 

po angielsku, zapyta ć o problemy gramatyczne. 

Inne ciekawe strony, kt óre warto odwiedzi ć, to: 

filolog.pl

, 

eskk.pl

.  

Coraz cz ęś ciej wykorzystywane s ą  do nauki języków programy multimedialne. Trudno jest bowiem uczyć się samemu, korzystaj ąc tylko z podręczników. 
Duża ilo ść  dost ępnych materia łów umo żliwia na pewno przyswojenie angielskiego albo hiszpa ńskiego w stopniu podstawowym. Podstawy rzadko s ą 
trudne, zw łaszcza je śli już  kiedyś  uczyliśmy się jakiego ś języka. Kursy dla początkujących mają przede wszystkim znaczenie dyscyplinuj ące ­ uczymy się 
mówić, wchodzimy w rytm, oswajamy si ę z brzmieniem mowy. Kilka czy kilkanaście lat temu bardzo powszechn ą pomocą do nauki były kursy nagrane na 
kasetach. Obecnie metody te wypierane są przez kursy na CD lub przez Internet.  

Kursy na dyskach optycznych s ą  dużo bardziej wygodne i prostsze w u życiu niż  tradycyjne kasety. Do takich kursów nale żą: EuroPlus+, To Speak & to 
Live in America, The Heinmann TOEFL czy Microsoft Encarta. S ą  one cz ęsto podzielone na tradycyjne lekcje, ale mo żna przy okazji wys łuchać tekstu, 
"wzi ąć  udzia ł"  w zarejestrowanych codziennych sytuacjach, rozmowach, zarejestrowa ć  i sprawdzi ć  w łasn ą  intonację  oraz por ówna ć  ze wzorcowym 
nagraniem lektora. Kursy te mają wiele animacji, filmów i trójwymiarowej grafiki.  

l

EuroPlus+ to nowoczesny interaktywny program do nauki j ęzyka angielskiego. Zosta ł on opracowany na podstawie podr ęcznika Reward 
wydawnictwa Macmillan Heinemann English Language Teaching. Jest  łatwy w obs łudze i gwarantuje nauk ę na wysokim poziomie. 

l

To speak & to live in America to niezwykle atrakcyjnie zrobiony program do nauki języka ameryka ńskiego. Zawiera pe łny system gramatyki języka 
angielskiego, du ży zas ób słownictwa, zestaw dialog ów i ćwicze ń uczących prowadzenia rozmowy towarzyskiej i zawodowej. Skonstruowany jako 
podróż po Ameryce, dostarcza mn óstwa informacji na temat jej życia codziennego, historii, geografii i obyczajowo ści. 

l

Encarta przeznaczona jest dla  średnio zaawansowanych i zaawansowanych os ób uczących się języka angielskiego, kt óre chcą poprawi ć swoj ą 
wymow ę, możliwości komunikacji oraz rozszerzy ć swoje zasoby j ęzykowe. U żytkownik może słuchać mówiących osób pojawiaj ących się w 
interaktywnych scenkach, mo że do nich mówić, może ćwiczyć gramatykę oraz rozszerza ć sw ój zakres s łów oraz wyra żeń. 

l

Dla osób bardziej zaawansowanych proponowane s ą kursy przygotowuj ące do egzaminów. Jeśli zdecydują się na amerykański TOEFL (Test of 
English as a Foreign Language), pomóc im może The Heinemann TOEFL ­ angielski dla zaawansowanych. Jest to kurs przygotowuj ący do 
najpopularniejszego egzaminu z angielskiego na  świecie, wymaganego od obcokrajowc ów na wi ększo ści uczelni anglojęzycznych. Na początku 
programu przygotowany jest test, na podstawie kt órego program okre śla braki ucznia i przygotowuje indywidualny program nauczania.  The 
Heinemann TOEFL zwiększa umiejętności użytkownika w zakresie s łownictwa, gramatyki i rozumienia ze s łuchu. 

Oprócz kurs ów   o g ólnych s ą   dost ępne programy uzupe łniające, zawieraj ące materia ły do opanowania zasad gramatyki lub nastawione przede 
wszystkim na nauk ę   słówek. S ą   to: Advanced English SuperMemo, Profesor Henry  ­  gramatyka, Heinemann Readers. Zawieraj ą   one mn óstwo 
zróż nicowanych  ćwicze ń, nagra ń, dają możliwość trenowania poprawnej wymowy oraz tworzenia w łasnych dialog ów.  

l

Profesor Henry ­ gramatyka przeznaczony jest dla os ób pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych. Program zawiera przejrzysty, 
ilustrowany i w pe łni udźwiękowiony podr ęcznik, który przystępnie tłumaczy zasady gramatyki, a dostosowane do niego  ćwiczenia pozwalaj ą trwale 
przyswoi ć nowy materia ł. Profesor Henry ­ gramatyka opiera się przede wszystkim na testach i  ćwiczeniach w  ładnej oprawie rysunkowej. W łaśnie 
obrazki stanowi ą silny atut aplikacji. Wzrokowo znacznie łatwiej zapami ętać znaczenie s łów. Możliwość nagrywania w łasnej wymowy, s łowniczek, 
edytor test ów tak że ułatwiaj ą naukę z Profesorem. 

l

Advanced English SuperMemo analizuje post ępy w nauce u żytkownika i odpowiednio dobiera czas przeznaczony na zadania. Wtedy ka żdy wyraz 
jest zapami ętywany i utrwalany. 

l

System Advanced English Proficiency pozwala efektywnie zapami ętać ok. 20 tysięcy słów i specjalistycznych wyra żeń angielskich. Odpowiadaj ą one 
poziomem zaawansowania zasobowi mowy wykszta łconego Amerykanina lub Anglika, posiadającego znajomo ść języka specjalistycznego i 
naukowego z wielu r óż nych dziedzin. S łownictwo podzielono wed ług kategorii tematycznych na poziomie wyższym niż w pakiecie  Advanced English 
Speed up! Program prezentuje je w formie pyta ń i odpowiedzi zawieraj ących definicje, przykłady użycia lub synonimy. Wszystkie  ćwiczenia s ą 
ilustrowane nagraniami lektora. 

l

Extreme English! ­ nowatorski program jest wyposa żony w system rozpoznawania mowy, kt óry umożliwia nauk ę bez u żywania myszy i klawiatury. 
Pakiet tworzy zestaw czterech popularnych  Systemów Intensywnej Nauki Słownictwa. Pozwala on szybko i skutecznie opanowa ć ponad 45 tysi ęcy 
słów i wyrażeń angielskich, od poziomu podstawowego do ekstremalnie zaawansowanego. 

l

W programie Heinemann Readers użytkownik uczy się słówek w praktyce, czytaj ąc książ ki z płyt CD. Są to fragmenty znanych powie ści, nowel i 
opowiada ń. Każde s łówko u żyte w tek ście jest obja śnione i w trakcie czytania można wy świetlić jego znaczenie. 

l

English in Action ­ program służący do ćwiczenia rozumienia ze s łuchu i wymowy. Zawiera wywiady ze znanymi osobami: pisarzami, aktorami, 
politykami. Po wysłuchaniu wywiadu mo żna przeczyta ć jego tekst oraz samemu pr óbowa ć wypowiada ć niektóre kwestie. 

Podane programy pozwalaj ą  na nauk ę  samodzieln ą.  Nie nale ży jednak zapomina ć, że tak zdobyta znajomo ść języka zawsze b ędzie w wi ększym lub 
mniejszym stopniu bierna. Mo żna samodzielnie nauczy ć się  biegle czyta ć czy w miarę  poprawnie pisa ć, natomiast znacznie trudniej nauczy ć się mówić. 
Kolejna sprawa to rozumienie ze s łuchu. I zn ów do pewnego poziomu mo żemy nauczy ć się  tego sami, na przyk ład ogl ądając zagraniczn ą  telewizj ę. 
Niestety, j ęzyk, jaki s łyszymy w mediach, nieco odbiega od codziennego, potocznego. Na co dzień ludzie mówią szybciej, nie zawsze wyra źnie i dlatego 
kontakt z obcokrajowcem zawsze jest pewnym szokiem.   

Najwa żniejsza jednak jest systematyczno ść.  Dobrze jest powtarza ć  nowy materia ł  codziennie, przynajmniej przez dziesi ęć­piętna ście minut. Bierne 
słuchanie dialog ów z kasety niewiele daje. Je śli ma przynieść efekt, trzeba r ównie ż  wykonywa ć ćwiczenia. To samo dotyczy s łówek. Najlepiej uczyć się 
kojarzenia ich z sytuacj ą i zapamiętywa ć je w kontek ście. Warto korzysta ć z programów komputerowych, nagra ń i rozwiązywa ć proste krzy żó wki, czytać 
literaturę  w j ęzyku obcym i słuchać programów radiowych. Nie ma jednak jednej recepty na nauk ę  dla wszystkich. Jedni s ą bowiem wzrokowcami, inni 
słuchowcami. Ka żdy musi znale źć  w łasn ą  najskuteczniejsz ą  metodę.  Wa żna jest systematyczno ść,  bez kt órej nie da si ę  osiągnąć ż adnych wynik ów. 
Wiedz ę raz nabyt ą trzeba nieustannie powtarza ć i znajomość języka doskonali ć.  

Certyfikaty

Wśród os ób ucz ących się  języków du żą  grupę  stanowi ą  osoby zainteresowane przygotowaniem si ę do egzaminu potwierdzaj ącego znajomo ść języka. 
Egzaminy mogą przeprowadza ć wytypowane plac ówki posiadaj ące uprawnienia do nadawania certyfikat ów.  

Egzaminy z języka angielskiego

[13]

: 

 

l

First Certificate in English (FCE). Jest to egzamin uznawany przez wiele firm jako potwierdzaj ący znajomość języka angielskiego na poziomie 
wystarczaj ącym do codziennego porozumiewania się. Egzaminy odbywaj ą się dwa razy w roku. Przygotowanie do FCE wymaga ok. 600 ­650 godzin 
nauki języka angielskiego. 

l

Certificate in Advanced English (CAE) to uznawany na całym świecie certyfikat z j ęzyka angielskiego na poziomie zaawansowanym. Spe łnia 
wymagania j ęzykowe stawiane przez wiele angloj ęzycznych uniwersytetów i instytucji edukacyjnych przy rekrutacji student ów. Przygotowanie do 
CAE wymaga ok. 750­800 godzin nauki j ęzyka angielskiego. 

l

Certificate of Proficiency in English (CPE) potwierdza znajomo ść języka angielskiego na poziomie wysoko zaawansowanym, por ównywalnym ze 
znajomo ścią języka absolwent ów dobrych anglistyk. 

l

Test of English as a Foreign Language (TOEFL) jest to egzamin z języka ameryka ńskiego. Przeprowadzany jest przez ameryka ńskie placówki 
dyplomatyczne. 

Certyfikaty wa żne s ą bezterminowo.  
Skala ocen dla FCE, CAE i CPE:  
Osoba zdaj ąca musi zgromadzi ć co najmniej 60% punktów, aby uzyska ć ocen ę C (pozytywn ą). Oto wyszczeg ólnienie poszczeg ólnych poziomów:  

Z języka francuskiego można zda ć nast ępujące egzaminy:  

l

Diplome d’Etudes en Langue (DELF) 1er degre i 2e degre to egzaminy po świadczaj ące znajomo ść języka i kultury francuskiej we wszystkich 
sytuacjach życia codziennego oraz wypowiedzi w danej dziedzinie wiedzy. 

l

Diplome Approfondi de Langue (DALF) ­ poświadcza znajomo ść języka na poziomie uniwersyteckim.   

Sprawy dotycz ące certyfikat ów   z   j ęzyka niemieckiego om ówiła w styczniowym numerze EBIB ­u Irena Augustynowska w artykule pt.:  Możliwości 

potwierdzenia znajomości języka obcego

[14]

.  

Zdawanie egzamin ów nie jest spraw ą łatw ą. Każdy z nas ma ich wiele za sob ą, ale i na pewno przed sob ą. Żeby sobie zaoszcz ędzić stresu, warto jest 
zada ć sobie kilka pyta ń. Czy jest na to odpowiedni moment? Czy jestem ju ż dobrze przygotowany? Czy mo że jeszcze po święcić semestr na nauk ę? Co 
zrobić,  aby cho ć  trochę  opanowa ć  zdenerwowanie? I oczywi ście sami musimy sobie na te pytania odpowiedzie ć. Jedno jest pewne  ­ im więcej czasu 
poświęcimy na nauk ę,   tym lepiej. Uczmy si ę   przez skojarzenia, analizowanie i por ównywanie. Takie metody zapami ętywania przenikaj ą   do 
pod świadomo ści, dzi ęki czemu s ą   trwalsze. Materia ł  wyuczony "na pami ęć"  jest ulotny i szybko go zapominamy. Starajmy si ę   zrozumieć  zasady 
gramatyczne. Ucz ąc się  zwrot ów czy czas ów, odno śmy się  do konkretnych sytuacji, dzięki temu poprzez skojarzenie  łatwiej b ędzie przypomnie ć sobie 
taki zwrot czy informacj ę.  Nie ograniczajmy si ę  tylko do wyuczenia s łówek. Wymy ślajmy nowe metody nauki, takie jak: ogl ądanie telewizji, czytanie 
książ ek i czasopism, pisanie list ów, przegl ądanie stron obcoj ęzycznych w Internecie. Skutecznie uczenie si ę  to korzystanie z wszystkich okazji do 
kontaktów z j ęzykiem. Trzeba uczy ć  się  multimedialnie. Ale te ż  trzeba zna ć umiar. Koncentracja na ćwiczeniach mo że zachwia ć nasz p ęd do wiedzy i 
dość skutecznie zniech ęcić do nauki. Najwa żniejsza jest jednak motywacja. Dla jednych wa żna jest praca, dla innych podr óż e lub chęć studiowania za 
granicą.  Nastawiaj ąc si ę  pozytywnie do nauki,  łatwiej i szybciej osi ągniemy zamierzone efekty. Nauka musi by ć  jednak systematyczna. To nie tylko 
przypominanie s łówek, to powtarzanie i utrwalanie j ęzyka w r óż nych sytuacjach. W przypadku j ęzyka trzeba przecie ż pamiętać wszystko  ­ wiadomo ści 
sprzed roku i z zesz łego tygodnia. Problemem może być przypomnienie sobie materia łu po dłuższej przerwie "na szybko", bo po prostu jest go za du żo. 
Jeśli nie jeste śmy w stanie włożyć w nauk ę maksymalnej ilości wysiłku, to nie warto zaczyna ć.  

Na koniec warto zmierzyć się ze swoimi zdolno ściami językowymi i spróbowa ć wymówić poniższe zdania

[15]

: 

 

l

w języku alba ńskim ­ Kali ka katër këmbë, këmbët e kalit kërcasin kur kali kalon kanalin.  
znaczenie:  Koń ma cztery nogi, nogi koń połamał przechodząc przez kanał. 

l

w języku czeskim ­ Smrż pln svrn zvlhl z mlh. 
tłumaczenie: Smardz w kropki zawilgotniał od mgły. 

l

w języku esto ńskim ­ Kuuuurija istus töööö s jääää res. 
tłumaczenie: Lunolog (naukowiec badający księżyc) podczas roboczej nocy siadł na brzegu lodu. 

Przypisy

[1]

 WARZ ĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

[2]

 Ethnologue: Languages of the World  [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

[3]

 Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

[4]

 Callan Method  [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

[5]

 O systemie SITA  [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

[6]

 SITA ­ system SITA  [on­line]. Bydgoszcz: Point  ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

.  

[7]

 Fazy nauki w systemie SITA  [on­line]. Krak ów: SITA [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

[8]

 Kursy  ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: J ęzyki obce: Jak si ę uczyć [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

[9]

 Kryteria wyboru szko ły językowej. In  Speak English : serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego  [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

[10]

 Co to jest PASE  [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

[11]

 Stan na 6 lipca 2004 r. 

[12]

 MARTYNIUK, W.  Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet  [on­line]. Krak ów: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w 

World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

[13]

 Egzaminy Cambridge. In  Szlifuj swój angielski  [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

[14]

 AUGUSTYNOWSKA, I. Mo żliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World 

Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

[15]

 WWW.Języki­Obce.pl  ­ j ęzyki z ka żdej strony  świata [on­line]. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki ­obce.pl/

.  

Bibliografia

1.

AUGUSTYNOWSKA, I. Możliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In Biuletyn EBIB [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

2.

Callan Method [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

3.

Certyfikat PASE [on­line]. Kielce: Global Village [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.gv.edu.pl/

. 

4.

Co to jest PASE [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

5.

Egzaminy Cambridge. In Szlifuj swój angielski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

6.

Ethnologue: Languages of the World [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

7.

Fazy nauki w systemie SITA [on­line]. Kraków: SITA [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

8.

Firma Edukacyjna J. Niebrzydowski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.firmaedukacyjna.pl/modules.php

. 

9.

KŁAPA, K. Jak skutecznie nauczyć się j ęzyka? [on­line] [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://jezyki.nauka.pl/index.php

. 

10.

Kursy ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: Języki obce: Jak się uczyć [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

11.

MARTYNIUK, W. Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet [on­line]. Kraków: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

12.

Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

13.

O systemie SITA [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

14.

Publikacje edukacyjne [on­line]. 2004/5 nr 3[dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://publikacje.edu.pl/publikacje.php

. 

15.

SITA ­ system SITA [on­line]. Bydgoszcz: Point ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

. 

16.

Speak English: serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

17.

Szkoły i kursy językowe [on­line]. Wrocław: Infotronik [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.edu.wroc.pl/jezykowe/index.html

. 

18.

WARZĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny 
w World Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

19.

WWW.Języki­Obce.pl ­ j ęzyki z każdej strony świata [on­line]. Języki­Obce.pl ­ serwis dla os ób zainteresowanych nauk ą języków obcych [dost ęp 24 
lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki­obce.pl/

. 

 

JĘZYK

UŻYTKOWNICY

(w milionach)

chiński

950

hiszpa ński

332

angielski

322

bengalski

190

hindi

180

portugalski

170

rosyjski

170

japo ński

125

niemiecki

98

jawajski

78

korea ński

75

francuski

72

METODA TRADYCYJNA

SITA

wykorzystywana jest g łównie lewa 
półkula

wykorzystywane s ą obie p ółkule

zapamiętywanie do pami ęci zwykłej

zapamiętywanie do pami ęci długotrwa łej

mózg pamięta oko ło 30% przyswajanego 
materiału

mózg pamięta oko ło 80% przyswajanego materia łu

szybko zapominana jest wiedza, kt óra 
nie jest systematycznie utrwalana

wiedza jest przechowywana przez d ługi czas, 
potem nast ępuje proces powolnego zapominania

przyswajanie wiedzy nast ępuje powoli i 
jest zwi ązane z wiekiem

przyswajanie wiedzy nast ępuje kilkakrotnie 
szybciej i wiek nie ma znaczenia

nauce towarzyszy napi ęcie i stres

nauce towarzyszy uczucie spokoju i relaksu

oceny pozytywne

ocena A 80% i wi ęcej

ocena B 75% do 79%

ocena C 60% do 74%

oceny negatywne

ocena D 55% do 59%

ocena E 54% i mniej

Spos ób na j ęzyk  ­  przegl ąd metod, kurs ów i program ów do nauki j ęzyk ów obcych / Jadwiga Wojtczak// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bo żena Bednarek ­ Michalska.  ­  
Nr 4/2005 (65) kwiecie ń. ­  Czasopismo elektroniczne.  ­  [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005.  ­  Tryb dost ępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/65/wojtczak.php.  ­  Tyt. z 
pierwszego ekranu.  ­  I S S N   1 5 0 7 ­ 7 1 8 7  

 

 

Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Artykuł

 

 

   

Jadwiga Wojtczak
Politechnika Wrocławska
Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo­Technicznej

Sposób na język ­ przegląd metod, kursów i programów do nauki języków obcych 

Wszystko, na czym nam zale ży w  życiu, wymaga wysi łku... także opanowanie j ęzyka obcego. Prawie ka żdy z nas chcia łby pos ługiwa ć się  co najmniej 
jednym j ęzykiem obcym. Jest to nie tylko ch ęć, ale przede wszystkim konieczno ść. Staliśmy się  częś cią  Unii Europejskiej, wi ęc będzie przybywa ło nam 
coraz wi ęcej kontakt ów prywatnych i zawodowych, wymagaj ących porozumiewania si ę  w obcych j ęzykach. Znajomo ść jednego lub wi ęcej języków w 
bibliotece jest tak oczywista, jak sprawno ść w obs łudze komputera. Bibliotekarze zazwyczaj w ładaj ą jednym czy kilkoma językami obcymi w stopniu co 
najmniej podstawowym. Konkretne zainteresowania w swojej pracy wymagaj ą   jednak od nich pog łębienia znajomo ści języka lub nauki kolejnego, 
nawet egzotycznego. Bieg łe pos ługiwanie si ę  językami obcymi w codziennej pracy z ksi ąż ką jest konieczne nie tylko w opracowywaniu przedmiotowym 
literatury obcoj ęzycznej, ale tak że bibliograficznym oraz przy tworzeniu hase ł do kartotek hase ł wzorcowych. Znajomo ść języków umo żliwia nie tylko 
swobodne poruszanie si ę   w   świecie katalog ów multimedialnych i bibliotek, ale r ównie ż   uczestnictwo w dyskusjach internetowych, konferencjach i 
sympozjach mi ędzynarodowych

[1]

. Jest to wr ęcz niezb ędny warunek kariery zawodowej. Motywacja do nauki mo że by ć jednak r óż na. Przyswojenie 

języka obcego bywa kwesti ą  ambicji i daje satysfakcj ę. Język obcy mo że być także ciekawym hobby, które pozwala na poznanie kultury innych krajów i 
nawi ązanie nowych znajomo ści.  

Obecnie obok tradycyjnych j ęzyków, takich jak: angielski, niemiecki czy francuski coraz wi ększą  popularno ścią  cieszą  się  języki latynoamerykańskie i 
orientalne. Poni ższa tabela zawiera najpopularniejsze j ęzyki na świecie wraz z liczb ą ich użytkowników

[2]

.  

Podejmuj ąc nauk ę   języka obcego, musimy by ć   przygotowani na ci ęż ką   pracę,   mobilizowa ć   się   i dysponowa ć   czasem. Problemy zwi ązane z 
opanowaniem nowych wiadomo ści podczas tej nauki doprowadzi ły do powstania nowych metod dydaktycznych. Nie bez znaczenia jest ci ągłe obni żanie 
wieku, w kt órym rozpoczyna si ę   nauka j ęzyka obcego. Decyduj ąc si ę   na wyb ór nowoczesnej, intensywnej nauki j ęzyka, musimy bra ć  pod uwag ę 
równie ż  w łasne predyspozycje i mo żliwości zastosowania nowoczesnych pomocy naukowych. Prowadzone dotychczas konwencjonalne kursy j ęzykowe 
są  krytykowane za zaniedbywanie  żywego j ęzyka i preferowanie jego archaicznych struktur. Nowoczesne szko ły językowe przedstawiaj ą najróż niejsze 
oferty i przyci ągają   słuchaczy efektownymi gad żetami. Obiecuj ą   naukę   bez wysi łku, szybko i tanio. Powstaj ą  nowe, nierzadko oryginalne systemy 
nauczania. Wiele os ób uczestnicz ących w tych kursach nie jest z nich zadowolonych. Nowe metody wymagaj ą  bowiem cz ęsto pe łnego zaufania i 
podporz ądkowania si ę   im przez d łuższy okres czasu, aby uzyska ć   zadawalaj ące efekty. Intensywne kursy j ęzykowe skupiaj ą   się   zazwyczaj na 
zdobywaniu umiej ętności w jednej z czterech dziedzin u żywalno ści języka: mówieniu, rozumieniu ze s łuchu, pisaniu i czytaniu. Dlatego bardzo wa żne 
jest dla potencjalnego uczestnika takiego kursu okre ślenie jego potrzeb i w łaściwy dob ór proporcji tych czterech dziedzin nauczania. Zwolennicy tych 
kursów s ą zdania,  że są to najbardziej naturalne i najskuteczniejsze sposoby przyswajania wiedzy.   

Metody nauki języków obcych

Najbardziej popularn ą  w Polsce niekonwencjonaln ą  metodą  nauki języka angielskiego jest Metoda Callana. Zosta ła opracowana we W łoszech w latach 
60. przez lingwist ę  Robina Callana. Pocz ątkowo by ła wykorzystywana w armii jako szybka metoda nauki języka "mówionego". Po powrocie do Wielkiej 
Brytanii, Robin Callan za łożył w Londynie The Callan School. Od tego czasu The Callan Method Organisation promuje ten sposób nauczania, organizując 
kursy niemalże we wszystkich krajach świata. Metoda ta sprawdzi ła się jako najszybszy i najbardziej skuteczny sposób nauczania j ęzyka angielskiego.   

Metoda Callana to tzw. "Direct Method"  ­  bezpo średnia metoda nauki j ęzyka obcego do z łudzenia przypomina spos ób, w jaki uczyli śmy się  języka 
ojczystego. Najpierw ucze ń  słyszy nowe s łowo, wymawiane przez lektora,  ćwiczy jego wymow ę   i poznaje znaczenie. P óź niej, w trakcie czytania, 
poznaje jego pisowni ę. Wiedza ta utrwalana jest nast ępnie poprzez pisanie dyktand

[3]

.  

Najwa żniejsz ą  zasad ą  Metody Callana jest to,  że ucze ń słucha i mówi na lekcji czterokrotnie wi ęcej niż  stosuj ąc inne metody nauki. Jest to mo żliwe, 
poniewa ż  jest on zmuszony do m ówienia i s łuchania przez ca łą lekcję: w ka żdej chwili lektor mo że zwr ócić się  do niego z pytaniem i ucze ń musi być 
przygotowany na szybk ą  odpowied ź. Każde pytanie kierowane jest po kolei do kilku uczni ów. W ten spos ób utrwalaj ą oni nowopoznane s łowa, idiomy 
oraz gramatyk ę. W pocz ątkowej fazie nauki studentowi nie wolno dowolnie odpowiada ć na pytania. Powinien formu łowa ć odpowied ź, stosuj ąc zwroty 
zawarte w pytaniu. Po kr ótkim okresie nauki odpowiada on niemalże mechanicznie, bo na zastanawianie si ę w konfrontacji z lektorem nie ma czasu. Ju ż 
na pierwszej lekcji lektor m ówi z pr ędkością   ponad 200 s łów na minut ę,  czyli w tempie, w jakim m ówią  np. spikerzy w TV. Zmusza to ucznia do 
koncentracji, zapobiega znu żeniu oraz uniemo żliwia tłumaczenie zadanych pyta ń na j ęzyk ojczysty. Tak du że tempo mówienia w Metodzie Callana jest 
możliwe poprzez zadawanie tych samych pyta ń  po cztery, pi ęć  razy. Spos ób ten gwarantuje tak że zapami ętanie  świe żo zdobytej wiedzy. Studenci 
automatycznie ucz ą  się  myślenia i m ówienia po angielsku. Nauczyciel poprawia ich b łędy, zwracaj ąc szczeg ólną  uwag ę  na ich wymow ę  i akcent. W 
czasie lekcji nie ma ani chwili ciszy. Nauka odbywa się  z tak du żą  prędkością  wypowiadanych s łów, że w konsekwencji ucze ń słyszy oko ło 12 600 słów 
na godzin ę, czyli cztery razy wi ęcej niż  na kursie prowadzonym metod ą tradycyjną. Podczas nauki wykorzystywane s ą partie mózgu odpowiedzialne za 
pod świadome zdobywanie wiedzy. Takie tempo wypowiadanych s łów powoduje u s łuchacza wy ćwiczenie refleksu w m ówieniu po angielsku, a tym 
samym zaczyna on my śleć  bezpo średnio w tym j ęzyku. Wiarygodno ść  metody Callana zosta ła potwierdzona przez English Speaking Union, jedn ą  z 
najwa żniejszych instytucji w dziedzinie nauki j ęzyka angielskiego

[4]

.  

Od kilku lat na naszym rynku zacz ęły pojawia ć  się   zupe łnie nowe sposoby nauki j ęzyków. Ciesz ą  się  one dosy ć  dużym zainteresowaniem cho ćby 
dlatego,  że s ą  to tzw. "metody na pod świadomo ść". Tradycyjne metody nauki wykorzystują  w szczeg ólności lew ą  półkulę, która jest zdolna przyswoi ć 
dużo więcej ilości informacji niż prawa. Prawa p ółkula nie nadaje si ę do zapami ętywania, a tym bardziej do uczenia języków. Służy natomiast do syntezy 
i wyciągania wniosk ów. Metody na pod świadomo ść  wykorzystuj ą  synchroniczną  pracę  obu p ółkul mózgowych, przez co zwi ększa si ę  nasz potencja ł 
pamięciowy i proces nauczania jest szybszy i bardziej efektywny. U żyte s ą   nasze wrodzone i pod świadome zdolno ści, kt óre s ą   odpowiednio 
aktywowane i wzmacniane.   

Do tego typu sposob ów nauki nale ży system SITA. Jest to metoda relaksacyjna s łużąca g łównie do nauki j ęzyków obcych, chocia ż  może by ć  także 
wykorzystywana jako spos ób na popraw ę   zdrowia. Osoby propaguj ące t ę   metodę   uwa żają,  że wzmacnia ona system odporno ściowy, wspomaga 
dzia łania rehabilitacyjne, podwy ższa odporno ść  na stres, likwiduje napi ęcie, uczy samokontroli, pomaga leczy ć  zaburzenia snu, u łatwia pozbycie si ę 
nałogów

[5]

. Metoda poprawia koncentracj ę,  ułatwia wyb ór w łaściwych reakcji w stresuj ących sytuacjach, dodaje energii i si ł do dzia łania, umo żliwia 

jasne wyra żanie myśli, a także pozwala lepiej pozna ć i wykorzysta ć w łasne zdolno ści, podwyższa efektywno ść pracy oraz trwale poprawia pami ęć.  

Roger Wolcott Sperry, ameryka ński naukowiec psycholog i badacz m ózgu, wykaza ł zasadnicze r óż nice pomiędzy funkcjami obu p ółkul mózgu człowieka

[6]

. Lewa p ółkula "zimna, werbalna"  ­ odpowiada za my ślenie logiczne, racjonalne, za linearne przetwarzanie informacji, odpowiada za liczby i s łowa, 

tworzy zdania, kt órymi myślimy i które wypowiadamy, "widzi" fragmenty zagadnienia i dokonuje analizy. Prawa półkula ­ "gorąca, twórcza" ­ odpowiada 
za zdolno ści, wyobra źnię, poczucie rytmu, koloru i przestrzeni, intuicj ę, zawiaduje sprawno ścią fizyczną, "widzi" całość zagadnienia i dokonuje syntezy. 
Obecne zapotrzebowanie na my ślenie analityczne zmusza nasz m ózg do intensywnego korzystania z lewej p ółkuli. Jednak prawdziwy i wszechstronny 
rozw ój można osi ągnąć, gdy w podobnym stopniu b ędziemy wykorzystywa ć obie p ółkule mózgu.  

Na podstawie tej wiedzy profesor Rainer Dieterich z Wydzia łu Psychologii Uniwersytetu Bundeswehry w Hamburgu przeprowadzi ł  eksperyment, 
wykorzystuj ąc metody systemu SITA. Eksperymentowi podda ła   s i ę   kilkudziesięcioosobowa grupa narodowo ści niemieckiej, nieznaj ąc a   j ęzyka 
francuskiego. Osoby te by ły w wieku od 20 do 68 lat i posiada ły róż ny poziom wykszta łcenia. Kurs języka francuskiego, którym objęto powy ższ ą grupę, 
zawiera ł zestaw ponad 1700 s łów i zwrot ów, które s łuchacze mieli opanowa ć w czasie siedmiu dni, stosując metodę SITA przez sześć godzin dziennie. 
Nast ępnie wszystkie osoby poddano testowi i stwierdzono,  że opanowa ły one 66,7% materia łu, czyli ok. 1140 s łów i zwrot ów. Jednocze śnie wszyscy 
zgodnie stwierdzili,  że nauka przebiega ła w przyjemnej i w wolnej od stresu atmosferze. Podkre ślali wysoki komfort uczenia si ę,   zwi ązany z 
towarzysz ącym lekcjom uczuciem odpręż enia. Metoda ta polega na wprowadzeniu si ę  w stan g łębokiego relaksu. Podczas przebywania w takim stanie 
organizm usuwa nadmiar nagromadzonych wewn ętrznych napi ęć. Gdy mamy zamknięte oczy, krew dociera swobodnie do wszystkich komórek i czujemy 
przyjemne ciep ło. Naukowcy zakładaj ą, że uaktywnia si ę wtedy prawa p ółkula mózgu człowieka, i że obie p ółkule mózgowe lepiej wsp ółpracują ze sob ą.  

Osiągnięcie stanu relaksu jest do ść trudne. W systemie SITA wykorzystuje si ę  elementy u łatwiaj ące d łuższe pozostawanie w takim stanie. Stosuje si ę 
muzykę  relaksacyjn ą  w tle lekcji, odpowiedni ą  do s łuchanego tekstu. Wa żna jest r ównie ż  barwa g łosu lektora oraz odpowiednie tempo nagra ń. Jest 
dosy ć   trudno utrzyma ć   się   w tym stanie, gdy dzia łają   zakłócające bod źce zewn ętrzne, dlatego nauka powinna odbywa ć   się   w zamkni ętym 
pomieszczeniu, wolnym od ha łasu. Uczenie si ę   języka obcego, czyli ods łuchiwanie lekcji j ęzykowej, jest takim samym bod źcem zak łócającym stan 
relaksu jak ka żdy inny. Ale osiągnięcie i utrzymanie tego stanu jest potrzebne, aby uczenie si ę było efektywne. Gdy zaj ęcia prowadzone s ą prawid łowo, 
już  po kilku minutach oddech staje si ę  miarowy i spokojny, serce pracuje wolno i rytmicznie, mi ęś nie s ą  rozluźnione, psychika jest wolna od emocji i 
odczuwa si ę wewn ętrzny spok ój.  

Aby m óc stosowa ć   tę   metodę,   konieczny jest jednak specjalny sprz ęt, kt óry umo żliwia przetwarzanie oddechu cz łowieka na bod źce  świetlne i 
dźwiękowe. Poprzez zamkni ęte powieki widzi on  świat ło diod migaj ących w rytm oddechu oraz s łyszy pulsuj ący w tym samym rytmie d źwięk. Bodźce , 
docierając do wn ętrza organizmu, wp ływaj ą  na oddech, reguluj ąc jego cz ęstotliwo ść i głęboko ść, co powoduje sprz ęż enie zwrotne mi ędzy oddechem a 
wra żeniami wzrokowymi i s łuchowymi. Umo żliwia to wej ście w stan relaksu, w kt órym wielokrotnie wzrasta zdolno ść  mózgu do zapami ętywania 
informacji, ponieważ półkule mózgowe lepiej ze sob ą wsp ółpracują.  

Dopiero po zdobyciu tych umiej ętności można zacz ąć  w łaściwą  naukę  języka obcego. Rozpoczyna si ę  ona od przeczytania z podr ęcznika dialogu po 
polsku, nast ępnie wys łuchaniu go w j ęzyku obcym. Kolejnym etapem jest faza zapami ętywania, w kt órej nasza pod świadomo ść  korzysta g łównie z 
nabytych umiej ętności w fazie wst ępnej. Nale ży wprowadzi ć  się  w stan relaksu i ods łuchać bez przerwy lekcji z kasety, a nast ępnie pozosta ć w tym 
stanie przez 10 minut. Kolejnym etapem jest tzw. aktywizacja, czynne wykorzystanie zdobytej wiedzy poprzez  ćwiczenia z podr ęcznika, układanie 
dialogów. Ca łość kończy powt órzenie fazy zapami ętywania z poprzedniej lekcji.   

Jak wida ć metoda ta jest dosy ć skomplikowana, uczestnik przechodzi aż przez pi ęć faz nauki. W ciągu tygodnia intensywnej nauki w systemie SITA jest 
możliwe opanowanie umiej ętności posługiwania si ę językiem obcym w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie si ę, czyli zapamiętanie ponad 
1000 s łów i zwrot ów.  

Róż nice między nauk ą tradycyjną a nauk ą w systemie SITA

[7]

: 

 

W 1995 roku we Wroc ławiu powsta ło pierwsze Centrum Nauki SITA. Kursy j ęzykowe tego typu skierowane s ą  przede wszystkim do os ób doros łych, 
pragn ących aktywnie posługiwa ć się językami obcymi. Metodą tą można uczyć się każdego j ęzyka.  

Lektorzy w systemie SITA wprowadzaj ą   róż ne techniki zapami ętywania, np. tzw. "map ę  myśli", opracowan ą  przez Tony ’ego Buzana. "Mapa my śli" 
pozwala szybko tworzy ć notatki, używaj ąc słów ­kluczy i obrazów. Składa si ę z centralnego wyrazu ­pojęcia, dookoła którego rysowanych jest od kilku do 
kilkunastu g łównych poj ęć. Nast ępne podga łęzie mają znowu od kilku do kilkunastu poj ęć odnosz ących się do s ąsiaduj ących słów. Wygląda to podobnie 
jak zorganizowania jest struktura wiedzy w naszym m ózgu.  

Prowadzone s ą  badania naukowe na temat dzia łania pami ęci w tzw. stanie g łębokiego relaksu. Ukaza ło się wiele prac naukowych wykazujących, że w 
tym stanie szybciej zapami ętujemy do pami ęci długotrwa łej. Metoda ta ma jednak r ównie ż  swoje wady. U żytkownicy w głębokim stanie relaksu cz ęsto 
zamiast si ę uczyć... zasypiaj ą.  

Innym sposobem nauki j ęzyka obcego "bez wkuwania" jest tak zwana "metoda wilka". Nastawiona jest ona g łównie na m ówienie. Polega na 
wyłapywaniu b łędów wsp ółuczestnika i korygowaniu ich. W jednej grupie uczestnicz ą  cztery osoby, a ka żda z nich podczas 90 ­minutowej lekcji musi 
wypowiedzie ć ok. 300 zda ń. Z tej liczby zapamiętuje się mniej więcej 60%. By opanowa ć język, osoba zaczynaj ąca naukę potrzebuje dw óch lat.  

Kursy i szkoły językowe

Szukając odpowiedniego kursu j ęzykowego, coraz cz ęś ciej spotykamy si ę   z reklamami szk ół  stosuj ących niekonwencjonalne metody, promuj ące 
intensywne kursy semestralne i weekendowe. Coraz mniej jest natomiast propozycji kurs ów tradycyjnych, przeznaczonych dla tych, kt órzy nie 
posiadaj ą  zdolno ści językowych, nie maj ą  czasu na powt órki w domu lub nie musz ą  szybko opanowa ć języka. Jak można było wcze śniej zauwa żyć nie 
ma w pe łni skutecznej metody, kt óra zapewni nam nauk ę  języka obcego bez wysi łku. Zamierzony efekt można osi ągnąć, decydując się na odpowiedni 
do swojego poziomu i potrzeb kurs. Kurs ów jest jednak wiele w r óż nych szko łach. Przy wyborze szko ły i kursów nale ży kierowa ć się nie tylko pozycją 
szko ły na rynku, jej do świadczeniem w nauczaniu, rodzajem stosowanych metod i technik, ale tak że kompetencjami lektor ów oraz jako ścią wydawnictw 
książ kowych i materia łów audiowizualnych, z kt órych korzystaj ą  nauczyciele i s łuchacze

[8]

. Obecnie staje si ę  bardzo modna nauka j ęzyków obcych 

mniej popularnych w Polsce. Mo żna uczy ć  się   równie ż   języków egzotycznych. Szko ły deklaruj ą   pe łną   dyspozycyjno ść  ­  są   w stanie zorganizowa ć 
dowolny kurs, o ile zbierze si ę  grupa ch ętnych. Do historii przechodzi ju ż  pierwotny podzia ł kursant ów na pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i 
zaawansowanych. Niekt óre szko ły organizuj ą   kursy nawet na kilkunastu poziomach zaawansowania. Wi ększo ść  szkół  przeprowadza egzaminy 
kwalifikacyjne, a lektor w rozmowie z przysz łym słuchaczem stara si ę wybra ć kurs, który będzie dla niego najbardziej efektywny.  

Gdy wybraliśmy już  szko łę, warto dowiedzie ć się o kwalifikacje przysz łych nauczycieli. Powinni oni posiada ć dyplom licencjacki, certyfikat poświadczaj ący 
perfekcyjną   znajomo ś ć   języka (np. Cambrige Proficency)

[9]

, dyplom nauczycielskiego kolegium j ęzyków obcych lub dyplom szko ły wy ższej, kurs 

metodyczny nauczania j ęzyka obcego. Je żeli szko ła zatrudnia "native speakers", oni tak że powinni posiada ć dyplom licencjacki z uczelni we w łasnym 
kraju lub dyplom licencjacki innych studiów i dyplom kursu metodycznego nauczania j ęzyków. Istotn ą spraw ą jest, od jak dawna szko ła istnieje na rynku 
i jakie certyfikaty uzyskuje si ę  po jej uko ńczeniu czy zdaniu egzaminu. Przy wyborze szko ły warto jest tak że zwr ócić uwag ę  na dodatkowe pomoce 
oferowane przez szko łę,  takie jak: indywidualne konsultacje z lektorem czy mo żliwość  korzystania z biblioteki, je żeli oczywi ście szko ła j ą  posiada. 
Dobrze  świadczy o bibliotece oraz o szkole, posiadanie opr ócz podr ęczników   r ównie ż   nagra ń   multimedialnych oraz materia łów uzupe łniających 
podręczniki (teksty literackie, artyku ły prasowe). Wa żny jest tak że dost ęp do Internetu i mo żliwość korzystania z niego zar ówno przez nauczycieli, jak i 
student ów. Zdobycie ciekawych, aktualnych i tanich pomocy dydaktycznych przesta ło być obecnie problemem.  

Od 1993 roku dzia ła w Polsce PASE  ­ POLISH ASSOCIATION FOR STANDARDS IN ENGLISH (Og ólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz Jako ści w Nauczaniu 
Języka Anielskiego).  

Jest to jedyna organizacją w naszym kraju, która

[10]

: 

 

l

zajmuje się nadzorowaniem i promowaniem standard ów w nauczaniu j ęzyka angielskiego; 

l

dysponuje precyzyjnym, wszechstronnym i ciągle udoskonalanym systemem inspekcji i akredytacji szk ół językowych; 

l

przyznaje znak jako ści instytucjom uczącym języka angielskiego. 

Rekomendacja PASE przyznawana jest na trzy lata, a szko ła, chcąc nadal pos ługiwa ć się presti żowym znakiem jako ści, przechodzi ponown ą inspekcję. 
Do najlepszych szk ół językowych w Polsce, rekomendowanych przez PASE, nale żą

[11]

:  

l

w Warszawie  ­ Polanglo Poliglota, ACT Advanced Corporate Training, Akademos, Archibald, Pygmalion,   

l

we Wroc ławiu  ­ Demostenes,   

l

w Katowicach i Opolu ­ International House,   

l

w Radomiu ­ City College.  

Nie ma szko ły, metody, nauczyciela oraz sposobu nauki idealnego dla wszystkich. Każdy z nas uczy si ę  inaczej i w r óż nym stopniu przyswaja wiedz ę. 
Jeden lubi gramatyk ę, inny nie odr óż nia podmiotu od orzeczenia po polsku, a co dopiero w obcym j ęzyku. Wa żne jest jednak, aby cieszyć się na kolejną 
lekcję i spotkanie z grup ą i lektorem. Wtedy z pewno ścią osiągniemy więcej, niż uczęszczaj ąc na zajęcia pod przymusem.  

Samodzielna nauka języka

Nauka j ęz y k a   o b c e g o   j e s t   m o żliwa nie tylko na kursach zorganizowanych. Uczy ć   można si ę   także samodzielnie, i je żeli b ędziemy to robi ć 
systematycznie, na pewno osi ągniemy dobre wyniki. Nauka taka ma swoje zalety  ­ uczymy się  kiedy i jak chcemy. Jest to forma bardzo wygodna: nie 
trzeba wychodzi ć   z domu, nauk ę   też   można rozpocz ąć  w dogodnym dla siebie terminie, przeznaczy ć   na ni ą   tyle czasu, ile chcemy i uczy ć  się 
niekonieczne w regularny spos ób. Jeśli mamy mało czasu, mo żna po święcać na nauk ę  kilka minut dziennie, korzystaj ąc np. z Internetu. Propozycji jest 
bardzo wiele. Najcz ęś ciej stosowan ą  metodą  jest przesy łanie lekcji na skrzynk ę  mailową. Lekcje zazwyczaj przesy łane s ą  każdego dnia. Ka żda z nich 
zawiera jedno b ądź   kilka nowych s łówek, zwroty wraz z ich obja śnieniem i przyk ładowymi zastosowaniami. Lekcje s ą   tak przygotowywane,  że 
utrzymują sta ły poziom trudno ści, dlatego przez cały czas trwania kursu mog ą do niego przyst ępowa ć nowe osoby.   

Nauka j ęzyka obcego wspomagana komputerem i Internetem bez w ątpienia jest bardzo efektywna i korzystna dla ucz ącego. Komputer mo żna 
wykorzysta ć  na wiele sposob ów. G łówne zastosowanie to baza danych, w kt órej zgromadzone s ą ź ródła informacji (encyklopedie, s łowniki, strony 
WWW) oraz narz ędzie do porozumiewania si ę   w obcym j ęzyku z innymi u żytkownikami sieci. Jest to mo żliwe przez Internet m.in. w systemie 
partnerskim

[12]

. Nauka j ęzyka obcego w systemie partnerskim, zwanym tak że tandemowym, jest jedn ą  z otwartych, tzw. "pozaszkolnych" form pracy 

nad j ęzykiem. Praca ta polega na tym,  że spotykaj ą  się  osoby m ówiące róż nymi językami ojczystymi i ucz ą  się  wzajemnie swoich j ęzyków. Pracując w 
tandemie, ucz ący się  mają  możliwość rozwijania kompetencji w danym j ęzyku obcym, prezentowania i poznawania swoich kraj ów i kultur oraz wymiany 
informacji na interesuj ące partner ów tematy. System tandemowy pozwala ucz ącym się  na prac ę  nad j ęzykiem niezale żnie od mo żliwości oferowanych 
przez istniej ące instytucje. Mo żliwości te s ą  często bardzo ograniczone, a w przypadku niekt órych języków, takich jak np. polski, ograniczają  się  do 
skromnych uniwersyteckich lektorat ów i ekstensywnych kurs ów wieczorowych, z regu ły jedynie na poziomie dla pocz ątkujących. Niezależność uczących 
się polega tak że na tym, że to oni okre ślają program nauczania, zgodnie z w łasnymi potrzebami.  

W Internecie można znale źć wiele dobrych stron, przy pomocy których można uczyć się języka obcego. Są to na przykład:  

l

Język Angielski Online (

http://www.englishonline.republika.pl

) ­ strona ta po święcona jest osobom, kt óre pragn ą pog łębić wiedz ę z języka 

angielskiego oraz pozna ć kulturę i obyczaje krajów angloj ęzycznych. Można tu znale źć bieżące informacje o konkursach, kącik czytelniczy, ćwiczenia 
gramatyczne oraz stron ę polecaj ącą ciekawe podr ęczniki i interesujące linki; 

l

easyENG ­ podstawy gramtyki angielskiej (

http://www.easyeng.of.pl

) ­ witryna zawiera podstawowe informacje o gramatyce;   

l

anglista.org (

http://www.anglista.org/forum/portal.php

) ­ można na niej podyskutowa ć po angielsku, znale źć pomoc w nauce, poczyta ć dowcipy 

po angielsku, zapyta ć o problemy gramatyczne. 

Inne ciekawe strony, kt óre warto odwiedzi ć, to: 

filolog.pl

, 

eskk.pl

.  

Coraz cz ęś ciej wykorzystywane s ą  do nauki języków programy multimedialne. Trudno jest bowiem uczyć się samemu, korzystaj ąc tylko z podręczników. 
Duża ilo ść  dost ępnych materia łów umo żliwia na pewno przyswojenie angielskiego albo hiszpa ńskiego w stopniu podstawowym. Podstawy rzadko s ą 
trudne, zw łaszcza je śli już  kiedyś  uczyliśmy się jakiego ś języka. Kursy dla początkujących mają przede wszystkim znaczenie dyscyplinuj ące ­ uczymy się 
mówić, wchodzimy w rytm, oswajamy si ę z brzmieniem mowy. Kilka czy kilkanaście lat temu bardzo powszechn ą pomocą do nauki były kursy nagrane na 
kasetach. Obecnie metody te wypierane są przez kursy na CD lub przez Internet.  

Kursy na dyskach optycznych s ą  dużo bardziej wygodne i prostsze w u życiu niż  tradycyjne kasety. Do takich kursów nale żą: EuroPlus+, To Speak & to 
Live in America, The Heinmann TOEFL czy Microsoft Encarta. S ą  one cz ęsto podzielone na tradycyjne lekcje, ale mo żna przy okazji wys łuchać tekstu, 
"wzi ąć  udzia ł"  w zarejestrowanych codziennych sytuacjach, rozmowach, zarejestrowa ć  i sprawdzi ć  w łasn ą  intonację  oraz por ówna ć  ze wzorcowym 
nagraniem lektora. Kursy te mają wiele animacji, filmów i trójwymiarowej grafiki.  

l

EuroPlus+ to nowoczesny interaktywny program do nauki j ęzyka angielskiego. Zosta ł on opracowany na podstawie podr ęcznika Reward 
wydawnictwa Macmillan Heinemann English Language Teaching. Jest  łatwy w obs łudze i gwarantuje nauk ę na wysokim poziomie. 

l

To speak & to live in America to niezwykle atrakcyjnie zrobiony program do nauki języka ameryka ńskiego. Zawiera pe łny system gramatyki języka 
angielskiego, du ży zas ób słownictwa, zestaw dialog ów i ćwicze ń uczących prowadzenia rozmowy towarzyskiej i zawodowej. Skonstruowany jako 
podróż po Ameryce, dostarcza mn óstwa informacji na temat jej życia codziennego, historii, geografii i obyczajowo ści. 

l

Encarta przeznaczona jest dla  średnio zaawansowanych i zaawansowanych os ób uczących się języka angielskiego, kt óre chcą poprawi ć swoj ą 
wymow ę, możliwości komunikacji oraz rozszerzy ć swoje zasoby j ęzykowe. U żytkownik może słuchać mówiących osób pojawiaj ących się w 
interaktywnych scenkach, mo że do nich mówić, może ćwiczyć gramatykę oraz rozszerza ć sw ój zakres s łów oraz wyra żeń. 

l

Dla osób bardziej zaawansowanych proponowane s ą kursy przygotowuj ące do egzaminów. Jeśli zdecydują się na amerykański TOEFL (Test of 
English as a Foreign Language), pomóc im może The Heinemann TOEFL ­ angielski dla zaawansowanych. Jest to kurs przygotowuj ący do 
najpopularniejszego egzaminu z angielskiego na  świecie, wymaganego od obcokrajowc ów na wi ększo ści uczelni anglojęzycznych. Na początku 
programu przygotowany jest test, na podstawie kt órego program okre śla braki ucznia i przygotowuje indywidualny program nauczania.  The 
Heinemann TOEFL zwiększa umiejętności użytkownika w zakresie s łownictwa, gramatyki i rozumienia ze s łuchu. 

Oprócz kurs ów   o g ólnych s ą   dost ępne programy uzupe łniające, zawieraj ące materia ły do opanowania zasad gramatyki lub nastawione przede 
wszystkim na nauk ę   słówek. S ą   to: Advanced English SuperMemo, Profesor Henry  ­  gramatyka, Heinemann Readers. Zawieraj ą   one mn óstwo 
zróż nicowanych  ćwicze ń, nagra ń, dają możliwość trenowania poprawnej wymowy oraz tworzenia w łasnych dialog ów.  

l

Profesor Henry ­ gramatyka przeznaczony jest dla os ób pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych. Program zawiera przejrzysty, 
ilustrowany i w pe łni udźwiękowiony podr ęcznik, który przystępnie tłumaczy zasady gramatyki, a dostosowane do niego  ćwiczenia pozwalaj ą trwale 
przyswoi ć nowy materia ł. Profesor Henry ­ gramatyka opiera się przede wszystkim na testach i  ćwiczeniach w  ładnej oprawie rysunkowej. W łaśnie 
obrazki stanowi ą silny atut aplikacji. Wzrokowo znacznie łatwiej zapami ętać znaczenie s łów. Możliwość nagrywania w łasnej wymowy, s łowniczek, 
edytor test ów tak że ułatwiaj ą naukę z Profesorem. 

l

Advanced English SuperMemo analizuje post ępy w nauce u żytkownika i odpowiednio dobiera czas przeznaczony na zadania. Wtedy ka żdy wyraz 
jest zapami ętywany i utrwalany. 

l

System Advanced English Proficiency pozwala efektywnie zapami ętać ok. 20 tysięcy słów i specjalistycznych wyra żeń angielskich. Odpowiadaj ą one 
poziomem zaawansowania zasobowi mowy wykszta łconego Amerykanina lub Anglika, posiadającego znajomo ść języka specjalistycznego i 
naukowego z wielu r óż nych dziedzin. S łownictwo podzielono wed ług kategorii tematycznych na poziomie wyższym niż w pakiecie  Advanced English 
Speed up! Program prezentuje je w formie pyta ń i odpowiedzi zawieraj ących definicje, przykłady użycia lub synonimy. Wszystkie  ćwiczenia s ą 
ilustrowane nagraniami lektora. 

l

Extreme English! ­ nowatorski program jest wyposa żony w system rozpoznawania mowy, kt óry umożliwia nauk ę bez u żywania myszy i klawiatury. 
Pakiet tworzy zestaw czterech popularnych  Systemów Intensywnej Nauki Słownictwa. Pozwala on szybko i skutecznie opanowa ć ponad 45 tysi ęcy 
słów i wyrażeń angielskich, od poziomu podstawowego do ekstremalnie zaawansowanego. 

l

W programie Heinemann Readers użytkownik uczy się słówek w praktyce, czytaj ąc książ ki z płyt CD. Są to fragmenty znanych powie ści, nowel i 
opowiada ń. Każde s łówko u żyte w tek ście jest obja śnione i w trakcie czytania można wy świetlić jego znaczenie. 

l

English in Action ­ program służący do ćwiczenia rozumienia ze s łuchu i wymowy. Zawiera wywiady ze znanymi osobami: pisarzami, aktorami, 
politykami. Po wysłuchaniu wywiadu mo żna przeczyta ć jego tekst oraz samemu pr óbowa ć wypowiada ć niektóre kwestie. 

Podane programy pozwalaj ą  na nauk ę  samodzieln ą.  Nie nale ży jednak zapomina ć, że tak zdobyta znajomo ść języka zawsze b ędzie w wi ększym lub 
mniejszym stopniu bierna. Mo żna samodzielnie nauczy ć się  biegle czyta ć czy w miarę  poprawnie pisa ć, natomiast znacznie trudniej nauczy ć się mówić. 
Kolejna sprawa to rozumienie ze s łuchu. I zn ów do pewnego poziomu mo żemy nauczy ć się  tego sami, na przyk ład ogl ądając zagraniczn ą  telewizj ę. 
Niestety, j ęzyk, jaki s łyszymy w mediach, nieco odbiega od codziennego, potocznego. Na co dzień ludzie mówią szybciej, nie zawsze wyra źnie i dlatego 
kontakt z obcokrajowcem zawsze jest pewnym szokiem.   

Najwa żniejsza jednak jest systematyczno ść.  Dobrze jest powtarza ć  nowy materia ł  codziennie, przynajmniej przez dziesi ęć­piętna ście minut. Bierne 
słuchanie dialog ów z kasety niewiele daje. Je śli ma przynieść efekt, trzeba r ównie ż  wykonywa ć ćwiczenia. To samo dotyczy s łówek. Najlepiej uczyć się 
kojarzenia ich z sytuacj ą i zapamiętywa ć je w kontek ście. Warto korzysta ć z programów komputerowych, nagra ń i rozwiązywa ć proste krzy żó wki, czytać 
literaturę  w j ęzyku obcym i słuchać programów radiowych. Nie ma jednak jednej recepty na nauk ę  dla wszystkich. Jedni s ą bowiem wzrokowcami, inni 
słuchowcami. Ka żdy musi znale źć  w łasn ą  najskuteczniejsz ą  metodę.  Wa żna jest systematyczno ść,  bez kt órej nie da si ę  osiągnąć ż adnych wynik ów. 
Wiedz ę raz nabyt ą trzeba nieustannie powtarza ć i znajomość języka doskonali ć.  

Certyfikaty

Wśród os ób ucz ących się  języków du żą  grupę  stanowi ą  osoby zainteresowane przygotowaniem si ę do egzaminu potwierdzaj ącego znajomo ść języka. 
Egzaminy mogą przeprowadza ć wytypowane plac ówki posiadaj ące uprawnienia do nadawania certyfikat ów.  

Egzaminy z języka angielskiego

[13]

: 

 

l

First Certificate in English (FCE). Jest to egzamin uznawany przez wiele firm jako potwierdzaj ący znajomość języka angielskiego na poziomie 
wystarczaj ącym do codziennego porozumiewania się. Egzaminy odbywaj ą się dwa razy w roku. Przygotowanie do FCE wymaga ok. 600 ­650 godzin 
nauki języka angielskiego. 

l

Certificate in Advanced English (CAE) to uznawany na całym świecie certyfikat z j ęzyka angielskiego na poziomie zaawansowanym. Spe łnia 
wymagania j ęzykowe stawiane przez wiele angloj ęzycznych uniwersytetów i instytucji edukacyjnych przy rekrutacji student ów. Przygotowanie do 
CAE wymaga ok. 750­800 godzin nauki j ęzyka angielskiego. 

l

Certificate of Proficiency in English (CPE) potwierdza znajomo ść języka angielskiego na poziomie wysoko zaawansowanym, por ównywalnym ze 
znajomo ścią języka absolwent ów dobrych anglistyk. 

l

Test of English as a Foreign Language (TOEFL) jest to egzamin z języka ameryka ńskiego. Przeprowadzany jest przez ameryka ńskie placówki 
dyplomatyczne. 

Certyfikaty wa żne s ą bezterminowo.  
Skala ocen dla FCE, CAE i CPE:  
Osoba zdaj ąca musi zgromadzi ć co najmniej 60% punktów, aby uzyska ć ocen ę C (pozytywn ą). Oto wyszczeg ólnienie poszczeg ólnych poziomów:  

Z języka francuskiego można zda ć nast ępujące egzaminy:  

l

Diplome d’Etudes en Langue (DELF) 1er degre i 2e degre to egzaminy po świadczaj ące znajomo ść języka i kultury francuskiej we wszystkich 
sytuacjach życia codziennego oraz wypowiedzi w danej dziedzinie wiedzy. 

l

Diplome Approfondi de Langue (DALF) ­ poświadcza znajomo ść języka na poziomie uniwersyteckim.   

Sprawy dotycz ące certyfikat ów   z   j ęzyka niemieckiego om ówiła w styczniowym numerze EBIB ­u Irena Augustynowska w artykule pt.:  Możliwości 

potwierdzenia znajomości języka obcego

[14]

.  

Zdawanie egzamin ów nie jest spraw ą łatw ą. Każdy z nas ma ich wiele za sob ą, ale i na pewno przed sob ą. Żeby sobie zaoszcz ędzić stresu, warto jest 
zada ć sobie kilka pyta ń. Czy jest na to odpowiedni moment? Czy jestem ju ż dobrze przygotowany? Czy mo że jeszcze po święcić semestr na nauk ę? Co 
zrobić,  aby cho ć  trochę  opanowa ć  zdenerwowanie? I oczywi ście sami musimy sobie na te pytania odpowiedzie ć. Jedno jest pewne  ­ im więcej czasu 
poświęcimy na nauk ę,   tym lepiej. Uczmy si ę   przez skojarzenia, analizowanie i por ównywanie. Takie metody zapami ętywania przenikaj ą   do 
pod świadomo ści, dzi ęki czemu s ą   trwalsze. Materia ł  wyuczony "na pami ęć"  jest ulotny i szybko go zapominamy. Starajmy si ę   zrozumieć  zasady 
gramatyczne. Ucz ąc się  zwrot ów czy czas ów, odno śmy się  do konkretnych sytuacji, dzięki temu poprzez skojarzenie  łatwiej b ędzie przypomnie ć sobie 
taki zwrot czy informacj ę.  Nie ograniczajmy si ę  tylko do wyuczenia s łówek. Wymy ślajmy nowe metody nauki, takie jak: ogl ądanie telewizji, czytanie 
książ ek i czasopism, pisanie list ów, przegl ądanie stron obcoj ęzycznych w Internecie. Skutecznie uczenie si ę  to korzystanie z wszystkich okazji do 
kontaktów z j ęzykiem. Trzeba uczy ć  się  multimedialnie. Ale te ż  trzeba zna ć umiar. Koncentracja na ćwiczeniach mo że zachwia ć nasz p ęd do wiedzy i 
dość skutecznie zniech ęcić do nauki. Najwa żniejsza jest jednak motywacja. Dla jednych wa żna jest praca, dla innych podr óż e lub chęć studiowania za 
granicą.  Nastawiaj ąc si ę  pozytywnie do nauki,  łatwiej i szybciej osi ągniemy zamierzone efekty. Nauka musi by ć  jednak systematyczna. To nie tylko 
przypominanie s łówek, to powtarzanie i utrwalanie j ęzyka w r óż nych sytuacjach. W przypadku j ęzyka trzeba przecie ż pamiętać wszystko  ­ wiadomo ści 
sprzed roku i z zesz łego tygodnia. Problemem może być przypomnienie sobie materia łu po dłuższej przerwie "na szybko", bo po prostu jest go za du żo. 
Jeśli nie jeste śmy w stanie włożyć w nauk ę maksymalnej ilości wysiłku, to nie warto zaczyna ć.  

Na koniec warto zmierzyć się ze swoimi zdolno ściami językowymi i spróbowa ć wymówić poniższe zdania

[15]

: 

 

l

w języku alba ńskim ­ Kali ka katër këmbë, këmbët e kalit kërcasin kur kali kalon kanalin.  
znaczenie:  Koń ma cztery nogi, nogi koń połamał przechodząc przez kanał. 

l

w języku czeskim ­ Smrż pln svrn zvlhl z mlh. 
tłumaczenie: Smardz w kropki zawilgotniał od mgły. 

l

w języku esto ńskim ­ Kuuuurija istus töööö s jääää res. 
tłumaczenie: Lunolog (naukowiec badający księżyc) podczas roboczej nocy siadł na brzegu lodu. 

Przypisy

[1]

 WARZ ĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

[2]

 Ethnologue: Languages of the World  [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

[3]

 Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

[4]

 Callan Method  [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

[5]

 O systemie SITA  [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

[6]

 SITA ­ system SITA  [on­line]. Bydgoszcz: Point  ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

.  

[7]

 Fazy nauki w systemie SITA  [on­line]. Krak ów: SITA [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

[8]

 Kursy  ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: J ęzyki obce: Jak si ę uczyć [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

[9]

 Kryteria wyboru szko ły językowej. In  Speak English : serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego  [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

[10]

 Co to jest PASE  [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

[11]

 Stan na 6 lipca 2004 r. 

[12]

 MARTYNIUK, W.  Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet  [on­line]. Krak ów: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w 

World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

[13]

 Egzaminy Cambridge. In  Szlifuj swój angielski  [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

[14]

 AUGUSTYNOWSKA, I. Mo żliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World 

Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

[15]

 WWW.Języki­Obce.pl  ­ j ęzyki z ka żdej strony  świata [on­line]. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki ­obce.pl/

.  

Bibliografia

1.

AUGUSTYNOWSKA, I. Możliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In Biuletyn EBIB [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

2.

Callan Method [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

3.

Certyfikat PASE [on­line]. Kielce: Global Village [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.gv.edu.pl/

. 

4.

Co to jest PASE [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

5.

Egzaminy Cambridge. In Szlifuj swój angielski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

6.

Ethnologue: Languages of the World [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

7.

Fazy nauki w systemie SITA [on­line]. Kraków: SITA [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

8.

Firma Edukacyjna J. Niebrzydowski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.firmaedukacyjna.pl/modules.php

. 

9.

KŁAPA, K. Jak skutecznie nauczyć się j ęzyka? [on­line] [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://jezyki.nauka.pl/index.php

. 

10.

Kursy ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: Języki obce: Jak się uczyć [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

11.

MARTYNIUK, W. Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet [on­line]. Kraków: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

12.

Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

13.

O systemie SITA [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

14.

Publikacje edukacyjne [on­line]. 2004/5 nr 3[dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://publikacje.edu.pl/publikacje.php

. 

15.

SITA ­ system SITA [on­line]. Bydgoszcz: Point ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

. 

16.

Speak English: serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

17.

Szkoły i kursy językowe [on­line]. Wrocław: Infotronik [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.edu.wroc.pl/jezykowe/index.html

. 

18.

WARZĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny 
w World Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

19.

WWW.Języki­Obce.pl ­ j ęzyki z każdej strony świata [on­line]. Języki­Obce.pl ­ serwis dla os ób zainteresowanych nauk ą języków obcych [dost ęp 24 
lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki­obce.pl/

. 

 

JĘZYK

UŻYTKOWNICY

(w milionach)

chiński

950

hiszpa ński

332

angielski

322

bengalski

190

hindi

180

portugalski

170

rosyjski

170

japo ński

125

niemiecki

98

jawajski

78

korea ński

75

francuski

72

METODA TRADYCYJNA

SITA

wykorzystywana jest g łównie lewa 
półkula

wykorzystywane s ą obie p ółkule

zapamiętywanie do pami ęci zwykłej

zapamiętywanie do pami ęci długotrwa łej

mózg pamięta oko ło 30% przyswajanego 
materiału

mózg pamięta oko ło 80% przyswajanego materia łu

szybko zapominana jest wiedza, kt óra 
nie jest systematycznie utrwalana

wiedza jest przechowywana przez d ługi czas, 
potem nast ępuje proces powolnego zapominania

przyswajanie wiedzy nast ępuje powoli i 
jest zwi ązane z wiekiem

przyswajanie wiedzy nast ępuje kilkakrotnie 
szybciej i wiek nie ma znaczenia

nauce towarzyszy napi ęcie i stres

nauce towarzyszy uczucie spokoju i relaksu

oceny pozytywne

ocena A 80% i wi ęcej

ocena B 75% do 79%

ocena C 60% do 74%

oceny negatywne

ocena D 55% do 59%

ocena E 54% i mniej

Spos ób na j ęzyk  ­  przegl ąd metod, kurs ów i program ów do nauki j ęzyk ów obcych / Jadwiga Wojtczak// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bo żena Bednarek ­ Michalska.  ­  
Nr 4/2005 (65) kwiecie ń. ­  Czasopismo elektroniczne.  ­  [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005.  ­  Tryb dost ępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/65/wojtczak.php.  ­  Tyt. z 
pierwszego ekranu.  ­  I S S N   1 5 0 7 ­ 7 1 8 7  

 

 

Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Artykuł

 

 

   

Jadwiga Wojtczak
Politechnika Wrocławska
Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo­Technicznej

Sposób na język ­ przegląd metod, kursów i programów do nauki języków obcych 

Wszystko, na czym nam zale ży w  życiu, wymaga wysi łku... także opanowanie j ęzyka obcego. Prawie ka żdy z nas chcia łby pos ługiwa ć się  co najmniej 
jednym j ęzykiem obcym. Jest to nie tylko ch ęć, ale przede wszystkim konieczno ść. Staliśmy się  częś cią  Unii Europejskiej, wi ęc będzie przybywa ło nam 
coraz wi ęcej kontakt ów prywatnych i zawodowych, wymagaj ących porozumiewania si ę  w obcych j ęzykach. Znajomo ść jednego lub wi ęcej języków w 
bibliotece jest tak oczywista, jak sprawno ść w obs łudze komputera. Bibliotekarze zazwyczaj w ładaj ą jednym czy kilkoma językami obcymi w stopniu co 
najmniej podstawowym. Konkretne zainteresowania w swojej pracy wymagaj ą   jednak od nich pog łębienia znajomo ści języka lub nauki kolejnego, 
nawet egzotycznego. Bieg łe pos ługiwanie si ę  językami obcymi w codziennej pracy z ksi ąż ką jest konieczne nie tylko w opracowywaniu przedmiotowym 
literatury obcoj ęzycznej, ale tak że bibliograficznym oraz przy tworzeniu hase ł do kartotek hase ł wzorcowych. Znajomo ść języków umo żliwia nie tylko 
swobodne poruszanie si ę   w   świecie katalog ów multimedialnych i bibliotek, ale r ównie ż   uczestnictwo w dyskusjach internetowych, konferencjach i 
sympozjach mi ędzynarodowych

[1]

. Jest to wr ęcz niezb ędny warunek kariery zawodowej. Motywacja do nauki mo że by ć jednak r óż na. Przyswojenie 

języka obcego bywa kwesti ą  ambicji i daje satysfakcj ę. Język obcy mo że być także ciekawym hobby, które pozwala na poznanie kultury innych krajów i 
nawi ązanie nowych znajomo ści.  

Obecnie obok tradycyjnych j ęzyków, takich jak: angielski, niemiecki czy francuski coraz wi ększą  popularno ścią  cieszą  się  języki latynoamerykańskie i 
orientalne. Poni ższa tabela zawiera najpopularniejsze j ęzyki na świecie wraz z liczb ą ich użytkowników

[2]

.  

Podejmuj ąc nauk ę   języka obcego, musimy by ć   przygotowani na ci ęż ką   pracę,   mobilizowa ć   się   i dysponowa ć   czasem. Problemy zwi ązane z 
opanowaniem nowych wiadomo ści podczas tej nauki doprowadzi ły do powstania nowych metod dydaktycznych. Nie bez znaczenia jest ci ągłe obni żanie 
wieku, w kt órym rozpoczyna si ę   nauka j ęzyka obcego. Decyduj ąc si ę   na wyb ór nowoczesnej, intensywnej nauki j ęzyka, musimy bra ć  pod uwag ę 
równie ż  w łasne predyspozycje i mo żliwości zastosowania nowoczesnych pomocy naukowych. Prowadzone dotychczas konwencjonalne kursy j ęzykowe 
są  krytykowane za zaniedbywanie  żywego j ęzyka i preferowanie jego archaicznych struktur. Nowoczesne szko ły językowe przedstawiaj ą najróż niejsze 
oferty i przyci ągają   słuchaczy efektownymi gad żetami. Obiecuj ą   naukę   bez wysi łku, szybko i tanio. Powstaj ą  nowe, nierzadko oryginalne systemy 
nauczania. Wiele os ób uczestnicz ących w tych kursach nie jest z nich zadowolonych. Nowe metody wymagaj ą  bowiem cz ęsto pe łnego zaufania i 
podporz ądkowania si ę   im przez d łuższy okres czasu, aby uzyska ć   zadawalaj ące efekty. Intensywne kursy j ęzykowe skupiaj ą   się   zazwyczaj na 
zdobywaniu umiej ętności w jednej z czterech dziedzin u żywalno ści języka: mówieniu, rozumieniu ze s łuchu, pisaniu i czytaniu. Dlatego bardzo wa żne 
jest dla potencjalnego uczestnika takiego kursu okre ślenie jego potrzeb i w łaściwy dob ór proporcji tych czterech dziedzin nauczania. Zwolennicy tych 
kursów s ą zdania,  że są to najbardziej naturalne i najskuteczniejsze sposoby przyswajania wiedzy.   

Metody nauki języków obcych

Najbardziej popularn ą  w Polsce niekonwencjonaln ą  metodą  nauki języka angielskiego jest Metoda Callana. Zosta ła opracowana we W łoszech w latach 
60. przez lingwist ę  Robina Callana. Pocz ątkowo by ła wykorzystywana w armii jako szybka metoda nauki języka "mówionego". Po powrocie do Wielkiej 
Brytanii, Robin Callan za łożył w Londynie The Callan School. Od tego czasu The Callan Method Organisation promuje ten sposób nauczania, organizując 
kursy niemalże we wszystkich krajach świata. Metoda ta sprawdzi ła się jako najszybszy i najbardziej skuteczny sposób nauczania j ęzyka angielskiego.   

Metoda Callana to tzw. "Direct Method"  ­  bezpo średnia metoda nauki j ęzyka obcego do z łudzenia przypomina spos ób, w jaki uczyli śmy się  języka 
ojczystego. Najpierw ucze ń  słyszy nowe s łowo, wymawiane przez lektora,  ćwiczy jego wymow ę   i poznaje znaczenie. P óź niej, w trakcie czytania, 
poznaje jego pisowni ę. Wiedza ta utrwalana jest nast ępnie poprzez pisanie dyktand

[3]

.  

Najwa żniejsz ą  zasad ą  Metody Callana jest to,  że ucze ń słucha i mówi na lekcji czterokrotnie wi ęcej niż  stosuj ąc inne metody nauki. Jest to mo żliwe, 
poniewa ż  jest on zmuszony do m ówienia i s łuchania przez ca łą lekcję: w ka żdej chwili lektor mo że zwr ócić się  do niego z pytaniem i ucze ń musi być 
przygotowany na szybk ą  odpowied ź. Każde pytanie kierowane jest po kolei do kilku uczni ów. W ten spos ób utrwalaj ą oni nowopoznane s łowa, idiomy 
oraz gramatyk ę. W pocz ątkowej fazie nauki studentowi nie wolno dowolnie odpowiada ć na pytania. Powinien formu łowa ć odpowied ź, stosuj ąc zwroty 
zawarte w pytaniu. Po kr ótkim okresie nauki odpowiada on niemalże mechanicznie, bo na zastanawianie si ę w konfrontacji z lektorem nie ma czasu. Ju ż 
na pierwszej lekcji lektor m ówi z pr ędkością   ponad 200 s łów na minut ę,  czyli w tempie, w jakim m ówią  np. spikerzy w TV. Zmusza to ucznia do 
koncentracji, zapobiega znu żeniu oraz uniemo żliwia tłumaczenie zadanych pyta ń na j ęzyk ojczysty. Tak du że tempo mówienia w Metodzie Callana jest 
możliwe poprzez zadawanie tych samych pyta ń  po cztery, pi ęć  razy. Spos ób ten gwarantuje tak że zapami ętanie  świe żo zdobytej wiedzy. Studenci 
automatycznie ucz ą  się  myślenia i m ówienia po angielsku. Nauczyciel poprawia ich b łędy, zwracaj ąc szczeg ólną  uwag ę  na ich wymow ę  i akcent. W 
czasie lekcji nie ma ani chwili ciszy. Nauka odbywa się  z tak du żą  prędkością  wypowiadanych s łów, że w konsekwencji ucze ń słyszy oko ło 12 600 słów 
na godzin ę, czyli cztery razy wi ęcej niż  na kursie prowadzonym metod ą tradycyjną. Podczas nauki wykorzystywane s ą partie mózgu odpowiedzialne za 
pod świadome zdobywanie wiedzy. Takie tempo wypowiadanych s łów powoduje u s łuchacza wy ćwiczenie refleksu w m ówieniu po angielsku, a tym 
samym zaczyna on my śleć  bezpo średnio w tym j ęzyku. Wiarygodno ść  metody Callana zosta ła potwierdzona przez English Speaking Union, jedn ą  z 
najwa żniejszych instytucji w dziedzinie nauki j ęzyka angielskiego

[4]

.  

Od kilku lat na naszym rynku zacz ęły pojawia ć  się   zupe łnie nowe sposoby nauki j ęzyków. Ciesz ą  się  one dosy ć  dużym zainteresowaniem cho ćby 
dlatego,  że s ą  to tzw. "metody na pod świadomo ść". Tradycyjne metody nauki wykorzystują  w szczeg ólności lew ą  półkulę, która jest zdolna przyswoi ć 
dużo więcej ilości informacji niż prawa. Prawa p ółkula nie nadaje si ę do zapami ętywania, a tym bardziej do uczenia języków. Służy natomiast do syntezy 
i wyciągania wniosk ów. Metody na pod świadomo ść  wykorzystuj ą  synchroniczną  pracę  obu p ółkul mózgowych, przez co zwi ększa si ę  nasz potencja ł 
pamięciowy i proces nauczania jest szybszy i bardziej efektywny. U żyte s ą   nasze wrodzone i pod świadome zdolno ści, kt óre s ą   odpowiednio 
aktywowane i wzmacniane.   

Do tego typu sposob ów nauki nale ży system SITA. Jest to metoda relaksacyjna s łużąca g łównie do nauki j ęzyków obcych, chocia ż  może by ć  także 
wykorzystywana jako spos ób na popraw ę   zdrowia. Osoby propaguj ące t ę   metodę   uwa żają,  że wzmacnia ona system odporno ściowy, wspomaga 
dzia łania rehabilitacyjne, podwy ższa odporno ść  na stres, likwiduje napi ęcie, uczy samokontroli, pomaga leczy ć  zaburzenia snu, u łatwia pozbycie si ę 
nałogów

[5]

. Metoda poprawia koncentracj ę,  ułatwia wyb ór w łaściwych reakcji w stresuj ących sytuacjach, dodaje energii i si ł do dzia łania, umo żliwia 

jasne wyra żanie myśli, a także pozwala lepiej pozna ć i wykorzysta ć w łasne zdolno ści, podwyższa efektywno ść pracy oraz trwale poprawia pami ęć.  

Roger Wolcott Sperry, ameryka ński naukowiec psycholog i badacz m ózgu, wykaza ł zasadnicze r óż nice pomiędzy funkcjami obu p ółkul mózgu człowieka

[6]

. Lewa p ółkula "zimna, werbalna"  ­ odpowiada za my ślenie logiczne, racjonalne, za linearne przetwarzanie informacji, odpowiada za liczby i s łowa, 

tworzy zdania, kt órymi myślimy i które wypowiadamy, "widzi" fragmenty zagadnienia i dokonuje analizy. Prawa półkula ­ "gorąca, twórcza" ­ odpowiada 
za zdolno ści, wyobra źnię, poczucie rytmu, koloru i przestrzeni, intuicj ę, zawiaduje sprawno ścią fizyczną, "widzi" całość zagadnienia i dokonuje syntezy. 
Obecne zapotrzebowanie na my ślenie analityczne zmusza nasz m ózg do intensywnego korzystania z lewej p ółkuli. Jednak prawdziwy i wszechstronny 
rozw ój można osi ągnąć, gdy w podobnym stopniu b ędziemy wykorzystywa ć obie p ółkule mózgu.  

Na podstawie tej wiedzy profesor Rainer Dieterich z Wydzia łu Psychologii Uniwersytetu Bundeswehry w Hamburgu przeprowadzi ł  eksperyment, 
wykorzystuj ąc metody systemu SITA. Eksperymentowi podda ła   s i ę   kilkudziesięcioosobowa grupa narodowo ści niemieckiej, nieznaj ąc a   j ęzyka 
francuskiego. Osoby te by ły w wieku od 20 do 68 lat i posiada ły róż ny poziom wykszta łcenia. Kurs języka francuskiego, którym objęto powy ższ ą grupę, 
zawiera ł zestaw ponad 1700 s łów i zwrot ów, które s łuchacze mieli opanowa ć w czasie siedmiu dni, stosując metodę SITA przez sześć godzin dziennie. 
Nast ępnie wszystkie osoby poddano testowi i stwierdzono,  że opanowa ły one 66,7% materia łu, czyli ok. 1140 s łów i zwrot ów. Jednocze śnie wszyscy 
zgodnie stwierdzili,  że nauka przebiega ła w przyjemnej i w wolnej od stresu atmosferze. Podkre ślali wysoki komfort uczenia si ę,   zwi ązany z 
towarzysz ącym lekcjom uczuciem odpręż enia. Metoda ta polega na wprowadzeniu si ę  w stan g łębokiego relaksu. Podczas przebywania w takim stanie 
organizm usuwa nadmiar nagromadzonych wewn ętrznych napi ęć. Gdy mamy zamknięte oczy, krew dociera swobodnie do wszystkich komórek i czujemy 
przyjemne ciep ło. Naukowcy zakładaj ą, że uaktywnia si ę wtedy prawa p ółkula mózgu człowieka, i że obie p ółkule mózgowe lepiej wsp ółpracują ze sob ą.  

Osiągnięcie stanu relaksu jest do ść trudne. W systemie SITA wykorzystuje si ę  elementy u łatwiaj ące d łuższe pozostawanie w takim stanie. Stosuje si ę 
muzykę  relaksacyjn ą  w tle lekcji, odpowiedni ą  do s łuchanego tekstu. Wa żna jest r ównie ż  barwa g łosu lektora oraz odpowiednie tempo nagra ń. Jest 
dosy ć   trudno utrzyma ć   się   w tym stanie, gdy dzia łają   zakłócające bod źce zewn ętrzne, dlatego nauka powinna odbywa ć   się   w zamkni ętym 
pomieszczeniu, wolnym od ha łasu. Uczenie si ę   języka obcego, czyli ods łuchiwanie lekcji j ęzykowej, jest takim samym bod źcem zak łócającym stan 
relaksu jak ka żdy inny. Ale osiągnięcie i utrzymanie tego stanu jest potrzebne, aby uczenie si ę było efektywne. Gdy zaj ęcia prowadzone s ą prawid łowo, 
już  po kilku minutach oddech staje si ę  miarowy i spokojny, serce pracuje wolno i rytmicznie, mi ęś nie s ą  rozluźnione, psychika jest wolna od emocji i 
odczuwa si ę wewn ętrzny spok ój.  

Aby m óc stosowa ć   tę   metodę,   konieczny jest jednak specjalny sprz ęt, kt óry umo żliwia przetwarzanie oddechu cz łowieka na bod źce  świetlne i 
dźwiękowe. Poprzez zamkni ęte powieki widzi on  świat ło diod migaj ących w rytm oddechu oraz s łyszy pulsuj ący w tym samym rytmie d źwięk. Bodźce , 
docierając do wn ętrza organizmu, wp ływaj ą  na oddech, reguluj ąc jego cz ęstotliwo ść i głęboko ść, co powoduje sprz ęż enie zwrotne mi ędzy oddechem a 
wra żeniami wzrokowymi i s łuchowymi. Umo żliwia to wej ście w stan relaksu, w kt órym wielokrotnie wzrasta zdolno ść  mózgu do zapami ętywania 
informacji, ponieważ półkule mózgowe lepiej ze sob ą wsp ółpracują.  

Dopiero po zdobyciu tych umiej ętności można zacz ąć  w łaściwą  naukę  języka obcego. Rozpoczyna si ę  ona od przeczytania z podr ęcznika dialogu po 
polsku, nast ępnie wys łuchaniu go w j ęzyku obcym. Kolejnym etapem jest faza zapami ętywania, w kt órej nasza pod świadomo ść  korzysta g łównie z 
nabytych umiej ętności w fazie wst ępnej. Nale ży wprowadzi ć  się  w stan relaksu i ods łuchać bez przerwy lekcji z kasety, a nast ępnie pozosta ć w tym 
stanie przez 10 minut. Kolejnym etapem jest tzw. aktywizacja, czynne wykorzystanie zdobytej wiedzy poprzez  ćwiczenia z podr ęcznika, układanie 
dialogów. Ca łość kończy powt órzenie fazy zapami ętywania z poprzedniej lekcji.   

Jak wida ć metoda ta jest dosy ć skomplikowana, uczestnik przechodzi aż przez pi ęć faz nauki. W ciągu tygodnia intensywnej nauki w systemie SITA jest 
możliwe opanowanie umiej ętności posługiwania si ę językiem obcym w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie si ę, czyli zapamiętanie ponad 
1000 s łów i zwrot ów.  

Róż nice między nauk ą tradycyjną a nauk ą w systemie SITA

[7]

: 

 

W 1995 roku we Wroc ławiu powsta ło pierwsze Centrum Nauki SITA. Kursy j ęzykowe tego typu skierowane s ą  przede wszystkim do os ób doros łych, 
pragn ących aktywnie posługiwa ć się językami obcymi. Metodą tą można uczyć się każdego j ęzyka.  

Lektorzy w systemie SITA wprowadzaj ą   róż ne techniki zapami ętywania, np. tzw. "map ę  myśli", opracowan ą  przez Tony ’ego Buzana. "Mapa my śli" 
pozwala szybko tworzy ć notatki, używaj ąc słów ­kluczy i obrazów. Składa si ę z centralnego wyrazu ­pojęcia, dookoła którego rysowanych jest od kilku do 
kilkunastu g łównych poj ęć. Nast ępne podga łęzie mają znowu od kilku do kilkunastu poj ęć odnosz ących się do s ąsiaduj ących słów. Wygląda to podobnie 
jak zorganizowania jest struktura wiedzy w naszym m ózgu.  

Prowadzone s ą  badania naukowe na temat dzia łania pami ęci w tzw. stanie g łębokiego relaksu. Ukaza ło się wiele prac naukowych wykazujących, że w 
tym stanie szybciej zapami ętujemy do pami ęci długotrwa łej. Metoda ta ma jednak r ównie ż  swoje wady. U żytkownicy w głębokim stanie relaksu cz ęsto 
zamiast si ę uczyć... zasypiaj ą.  

Innym sposobem nauki j ęzyka obcego "bez wkuwania" jest tak zwana "metoda wilka". Nastawiona jest ona g łównie na m ówienie. Polega na 
wyłapywaniu b łędów wsp ółuczestnika i korygowaniu ich. W jednej grupie uczestnicz ą  cztery osoby, a ka żda z nich podczas 90 ­minutowej lekcji musi 
wypowiedzie ć ok. 300 zda ń. Z tej liczby zapamiętuje się mniej więcej 60%. By opanowa ć język, osoba zaczynaj ąca naukę potrzebuje dw óch lat.  

Kursy i szkoły językowe

Szukając odpowiedniego kursu j ęzykowego, coraz cz ęś ciej spotykamy si ę   z reklamami szk ół  stosuj ących niekonwencjonalne metody, promuj ące 
intensywne kursy semestralne i weekendowe. Coraz mniej jest natomiast propozycji kurs ów tradycyjnych, przeznaczonych dla tych, kt órzy nie 
posiadaj ą  zdolno ści językowych, nie maj ą  czasu na powt órki w domu lub nie musz ą  szybko opanowa ć języka. Jak można było wcze śniej zauwa żyć nie 
ma w pe łni skutecznej metody, kt óra zapewni nam nauk ę  języka obcego bez wysi łku. Zamierzony efekt można osi ągnąć, decydując się na odpowiedni 
do swojego poziomu i potrzeb kurs. Kurs ów jest jednak wiele w r óż nych szko łach. Przy wyborze szko ły i kursów nale ży kierowa ć się nie tylko pozycją 
szko ły na rynku, jej do świadczeniem w nauczaniu, rodzajem stosowanych metod i technik, ale tak że kompetencjami lektor ów oraz jako ścią wydawnictw 
książ kowych i materia łów audiowizualnych, z kt órych korzystaj ą  nauczyciele i s łuchacze

[8]

. Obecnie staje si ę  bardzo modna nauka j ęzyków obcych 

mniej popularnych w Polsce. Mo żna uczy ć  się   równie ż   języków egzotycznych. Szko ły deklaruj ą   pe łną   dyspozycyjno ść  ­  są   w stanie zorganizowa ć 
dowolny kurs, o ile zbierze si ę  grupa ch ętnych. Do historii przechodzi ju ż  pierwotny podzia ł kursant ów na pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i 
zaawansowanych. Niekt óre szko ły organizuj ą   kursy nawet na kilkunastu poziomach zaawansowania. Wi ększo ść  szkół  przeprowadza egzaminy 
kwalifikacyjne, a lektor w rozmowie z przysz łym słuchaczem stara si ę wybra ć kurs, który będzie dla niego najbardziej efektywny.  

Gdy wybraliśmy już  szko łę, warto dowiedzie ć się o kwalifikacje przysz łych nauczycieli. Powinni oni posiada ć dyplom licencjacki, certyfikat poświadczaj ący 
perfekcyjną   znajomo ś ć   języka (np. Cambrige Proficency)

[9]

, dyplom nauczycielskiego kolegium j ęzyków obcych lub dyplom szko ły wy ższej, kurs 

metodyczny nauczania j ęzyka obcego. Je żeli szko ła zatrudnia "native speakers", oni tak że powinni posiada ć dyplom licencjacki z uczelni we w łasnym 
kraju lub dyplom licencjacki innych studiów i dyplom kursu metodycznego nauczania j ęzyków. Istotn ą spraw ą jest, od jak dawna szko ła istnieje na rynku 
i jakie certyfikaty uzyskuje si ę  po jej uko ńczeniu czy zdaniu egzaminu. Przy wyborze szko ły warto jest tak że zwr ócić uwag ę  na dodatkowe pomoce 
oferowane przez szko łę,  takie jak: indywidualne konsultacje z lektorem czy mo żliwość  korzystania z biblioteki, je żeli oczywi ście szko ła j ą  posiada. 
Dobrze  świadczy o bibliotece oraz o szkole, posiadanie opr ócz podr ęczników   r ównie ż   nagra ń   multimedialnych oraz materia łów uzupe łniających 
podręczniki (teksty literackie, artyku ły prasowe). Wa żny jest tak że dost ęp do Internetu i mo żliwość korzystania z niego zar ówno przez nauczycieli, jak i 
student ów. Zdobycie ciekawych, aktualnych i tanich pomocy dydaktycznych przesta ło być obecnie problemem.  

Od 1993 roku dzia ła w Polsce PASE  ­ POLISH ASSOCIATION FOR STANDARDS IN ENGLISH (Og ólnopolskie Stowarzyszenie na rzecz Jako ści w Nauczaniu 
Języka Anielskiego).  

Jest to jedyna organizacją w naszym kraju, która

[10]

: 

 

l

zajmuje się nadzorowaniem i promowaniem standard ów w nauczaniu j ęzyka angielskiego; 

l

dysponuje precyzyjnym, wszechstronnym i ciągle udoskonalanym systemem inspekcji i akredytacji szk ół językowych; 

l

przyznaje znak jako ści instytucjom uczącym języka angielskiego. 

Rekomendacja PASE przyznawana jest na trzy lata, a szko ła, chcąc nadal pos ługiwa ć się presti żowym znakiem jako ści, przechodzi ponown ą inspekcję. 
Do najlepszych szk ół językowych w Polsce, rekomendowanych przez PASE, nale żą

[11]

:  

l

w Warszawie  ­ Polanglo Poliglota, ACT Advanced Corporate Training, Akademos, Archibald, Pygmalion,   

l

we Wroc ławiu  ­ Demostenes,   

l

w Katowicach i Opolu ­ International House,   

l

w Radomiu ­ City College.  

Nie ma szko ły, metody, nauczyciela oraz sposobu nauki idealnego dla wszystkich. Każdy z nas uczy si ę  inaczej i w r óż nym stopniu przyswaja wiedz ę. 
Jeden lubi gramatyk ę, inny nie odr óż nia podmiotu od orzeczenia po polsku, a co dopiero w obcym j ęzyku. Wa żne jest jednak, aby cieszyć się na kolejną 
lekcję i spotkanie z grup ą i lektorem. Wtedy z pewno ścią osiągniemy więcej, niż uczęszczaj ąc na zajęcia pod przymusem.  

Samodzielna nauka języka

Nauka j ęz y k a   o b c e g o   j e s t   m o żliwa nie tylko na kursach zorganizowanych. Uczy ć   można si ę   także samodzielnie, i je żeli b ędziemy to robi ć 
systematycznie, na pewno osi ągniemy dobre wyniki. Nauka taka ma swoje zalety  ­ uczymy się  kiedy i jak chcemy. Jest to forma bardzo wygodna: nie 
trzeba wychodzi ć   z domu, nauk ę   też   można rozpocz ąć  w dogodnym dla siebie terminie, przeznaczy ć   na ni ą   tyle czasu, ile chcemy i uczy ć  się 
niekonieczne w regularny spos ób. Jeśli mamy mało czasu, mo żna po święcać na nauk ę  kilka minut dziennie, korzystaj ąc np. z Internetu. Propozycji jest 
bardzo wiele. Najcz ęś ciej stosowan ą  metodą  jest przesy łanie lekcji na skrzynk ę  mailową. Lekcje zazwyczaj przesy łane s ą  każdego dnia. Ka żda z nich 
zawiera jedno b ądź   kilka nowych s łówek, zwroty wraz z ich obja śnieniem i przyk ładowymi zastosowaniami. Lekcje s ą   tak przygotowywane,  że 
utrzymują sta ły poziom trudno ści, dlatego przez cały czas trwania kursu mog ą do niego przyst ępowa ć nowe osoby.   

Nauka j ęzyka obcego wspomagana komputerem i Internetem bez w ątpienia jest bardzo efektywna i korzystna dla ucz ącego. Komputer mo żna 
wykorzysta ć  na wiele sposob ów. G łówne zastosowanie to baza danych, w kt órej zgromadzone s ą ź ródła informacji (encyklopedie, s łowniki, strony 
WWW) oraz narz ędzie do porozumiewania si ę   w obcym j ęzyku z innymi u żytkownikami sieci. Jest to mo żliwe przez Internet m.in. w systemie 
partnerskim

[12]

. Nauka j ęzyka obcego w systemie partnerskim, zwanym tak że tandemowym, jest jedn ą  z otwartych, tzw. "pozaszkolnych" form pracy 

nad j ęzykiem. Praca ta polega na tym,  że spotykaj ą  się  osoby m ówiące róż nymi językami ojczystymi i ucz ą  się  wzajemnie swoich j ęzyków. Pracując w 
tandemie, ucz ący się  mają  możliwość rozwijania kompetencji w danym j ęzyku obcym, prezentowania i poznawania swoich kraj ów i kultur oraz wymiany 
informacji na interesuj ące partner ów tematy. System tandemowy pozwala ucz ącym się  na prac ę  nad j ęzykiem niezale żnie od mo żliwości oferowanych 
przez istniej ące instytucje. Mo żliwości te s ą  często bardzo ograniczone, a w przypadku niekt órych języków, takich jak np. polski, ograniczają  się  do 
skromnych uniwersyteckich lektorat ów i ekstensywnych kurs ów wieczorowych, z regu ły jedynie na poziomie dla pocz ątkujących. Niezależność uczących 
się polega tak że na tym, że to oni okre ślają program nauczania, zgodnie z w łasnymi potrzebami.  

W Internecie można znale źć wiele dobrych stron, przy pomocy których można uczyć się języka obcego. Są to na przykład:  

l

Język Angielski Online (

http://www.englishonline.republika.pl

) ­ strona ta po święcona jest osobom, kt óre pragn ą pog łębić wiedz ę z języka 

angielskiego oraz pozna ć kulturę i obyczaje krajów angloj ęzycznych. Można tu znale źć bieżące informacje o konkursach, kącik czytelniczy, ćwiczenia 
gramatyczne oraz stron ę polecaj ącą ciekawe podr ęczniki i interesujące linki; 

l

easyENG ­ podstawy gramtyki angielskiej (

http://www.easyeng.of.pl

) ­ witryna zawiera podstawowe informacje o gramatyce;   

l

anglista.org (

http://www.anglista.org/forum/portal.php

) ­ można na niej podyskutowa ć po angielsku, znale źć pomoc w nauce, poczyta ć dowcipy 

po angielsku, zapyta ć o problemy gramatyczne. 

Inne ciekawe strony, kt óre warto odwiedzi ć, to: 

filolog.pl

, 

eskk.pl

.  

Coraz cz ęś ciej wykorzystywane s ą  do nauki języków programy multimedialne. Trudno jest bowiem uczyć się samemu, korzystaj ąc tylko z podręczników. 
Duża ilo ść  dost ępnych materia łów umo żliwia na pewno przyswojenie angielskiego albo hiszpa ńskiego w stopniu podstawowym. Podstawy rzadko s ą 
trudne, zw łaszcza je śli już  kiedyś  uczyliśmy się jakiego ś języka. Kursy dla początkujących mają przede wszystkim znaczenie dyscyplinuj ące ­ uczymy się 
mówić, wchodzimy w rytm, oswajamy si ę z brzmieniem mowy. Kilka czy kilkanaście lat temu bardzo powszechn ą pomocą do nauki były kursy nagrane na 
kasetach. Obecnie metody te wypierane są przez kursy na CD lub przez Internet.  

Kursy na dyskach optycznych s ą  dużo bardziej wygodne i prostsze w u życiu niż  tradycyjne kasety. Do takich kursów nale żą: EuroPlus+, To Speak & to 
Live in America, The Heinmann TOEFL czy Microsoft Encarta. S ą  one cz ęsto podzielone na tradycyjne lekcje, ale mo żna przy okazji wys łuchać tekstu, 
"wzi ąć  udzia ł"  w zarejestrowanych codziennych sytuacjach, rozmowach, zarejestrowa ć  i sprawdzi ć  w łasn ą  intonację  oraz por ówna ć  ze wzorcowym 
nagraniem lektora. Kursy te mają wiele animacji, filmów i trójwymiarowej grafiki.  

l

EuroPlus+ to nowoczesny interaktywny program do nauki j ęzyka angielskiego. Zosta ł on opracowany na podstawie podr ęcznika Reward 
wydawnictwa Macmillan Heinemann English Language Teaching. Jest  łatwy w obs łudze i gwarantuje nauk ę na wysokim poziomie. 

l

To speak & to live in America to niezwykle atrakcyjnie zrobiony program do nauki języka ameryka ńskiego. Zawiera pe łny system gramatyki języka 
angielskiego, du ży zas ób słownictwa, zestaw dialog ów i ćwicze ń uczących prowadzenia rozmowy towarzyskiej i zawodowej. Skonstruowany jako 
podróż po Ameryce, dostarcza mn óstwa informacji na temat jej życia codziennego, historii, geografii i obyczajowo ści. 

l

Encarta przeznaczona jest dla  średnio zaawansowanych i zaawansowanych os ób uczących się języka angielskiego, kt óre chcą poprawi ć swoj ą 
wymow ę, możliwości komunikacji oraz rozszerzy ć swoje zasoby j ęzykowe. U żytkownik może słuchać mówiących osób pojawiaj ących się w 
interaktywnych scenkach, mo że do nich mówić, może ćwiczyć gramatykę oraz rozszerza ć sw ój zakres s łów oraz wyra żeń. 

l

Dla osób bardziej zaawansowanych proponowane s ą kursy przygotowuj ące do egzaminów. Jeśli zdecydują się na amerykański TOEFL (Test of 
English as a Foreign Language), pomóc im może The Heinemann TOEFL ­ angielski dla zaawansowanych. Jest to kurs przygotowuj ący do 
najpopularniejszego egzaminu z angielskiego na  świecie, wymaganego od obcokrajowc ów na wi ększo ści uczelni anglojęzycznych. Na początku 
programu przygotowany jest test, na podstawie kt órego program okre śla braki ucznia i przygotowuje indywidualny program nauczania.  The 
Heinemann TOEFL zwiększa umiejętności użytkownika w zakresie s łownictwa, gramatyki i rozumienia ze s łuchu. 

Oprócz kurs ów   o g ólnych s ą   dost ępne programy uzupe łniające, zawieraj ące materia ły do opanowania zasad gramatyki lub nastawione przede 
wszystkim na nauk ę   słówek. S ą   to: Advanced English SuperMemo, Profesor Henry  ­  gramatyka, Heinemann Readers. Zawieraj ą   one mn óstwo 
zróż nicowanych  ćwicze ń, nagra ń, dają możliwość trenowania poprawnej wymowy oraz tworzenia w łasnych dialog ów.  

l

Profesor Henry ­ gramatyka przeznaczony jest dla os ób pocz ątkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych. Program zawiera przejrzysty, 
ilustrowany i w pe łni udźwiękowiony podr ęcznik, który przystępnie tłumaczy zasady gramatyki, a dostosowane do niego  ćwiczenia pozwalaj ą trwale 
przyswoi ć nowy materia ł. Profesor Henry ­ gramatyka opiera się przede wszystkim na testach i  ćwiczeniach w  ładnej oprawie rysunkowej. W łaśnie 
obrazki stanowi ą silny atut aplikacji. Wzrokowo znacznie łatwiej zapami ętać znaczenie s łów. Możliwość nagrywania w łasnej wymowy, s łowniczek, 
edytor test ów tak że ułatwiaj ą naukę z Profesorem. 

l

Advanced English SuperMemo analizuje post ępy w nauce u żytkownika i odpowiednio dobiera czas przeznaczony na zadania. Wtedy ka żdy wyraz 
jest zapami ętywany i utrwalany. 

l

System Advanced English Proficiency pozwala efektywnie zapami ętać ok. 20 tysięcy słów i specjalistycznych wyra żeń angielskich. Odpowiadaj ą one 
poziomem zaawansowania zasobowi mowy wykszta łconego Amerykanina lub Anglika, posiadającego znajomo ść języka specjalistycznego i 
naukowego z wielu r óż nych dziedzin. S łownictwo podzielono wed ług kategorii tematycznych na poziomie wyższym niż w pakiecie  Advanced English 
Speed up! Program prezentuje je w formie pyta ń i odpowiedzi zawieraj ących definicje, przykłady użycia lub synonimy. Wszystkie  ćwiczenia s ą 
ilustrowane nagraniami lektora. 

l

Extreme English! ­ nowatorski program jest wyposa żony w system rozpoznawania mowy, kt óry umożliwia nauk ę bez u żywania myszy i klawiatury. 
Pakiet tworzy zestaw czterech popularnych  Systemów Intensywnej Nauki Słownictwa. Pozwala on szybko i skutecznie opanowa ć ponad 45 tysi ęcy 
słów i wyrażeń angielskich, od poziomu podstawowego do ekstremalnie zaawansowanego. 

l

W programie Heinemann Readers użytkownik uczy się słówek w praktyce, czytaj ąc książ ki z płyt CD. Są to fragmenty znanych powie ści, nowel i 
opowiada ń. Każde s łówko u żyte w tek ście jest obja śnione i w trakcie czytania można wy świetlić jego znaczenie. 

l

English in Action ­ program służący do ćwiczenia rozumienia ze s łuchu i wymowy. Zawiera wywiady ze znanymi osobami: pisarzami, aktorami, 
politykami. Po wysłuchaniu wywiadu mo żna przeczyta ć jego tekst oraz samemu pr óbowa ć wypowiada ć niektóre kwestie. 

Podane programy pozwalaj ą  na nauk ę  samodzieln ą.  Nie nale ży jednak zapomina ć, że tak zdobyta znajomo ść języka zawsze b ędzie w wi ększym lub 
mniejszym stopniu bierna. Mo żna samodzielnie nauczy ć się  biegle czyta ć czy w miarę  poprawnie pisa ć, natomiast znacznie trudniej nauczy ć się mówić. 
Kolejna sprawa to rozumienie ze s łuchu. I zn ów do pewnego poziomu mo żemy nauczy ć się  tego sami, na przyk ład ogl ądając zagraniczn ą  telewizj ę. 
Niestety, j ęzyk, jaki s łyszymy w mediach, nieco odbiega od codziennego, potocznego. Na co dzień ludzie mówią szybciej, nie zawsze wyra źnie i dlatego 
kontakt z obcokrajowcem zawsze jest pewnym szokiem.   

Najwa żniejsza jednak jest systematyczno ść.  Dobrze jest powtarza ć  nowy materia ł  codziennie, przynajmniej przez dziesi ęć­piętna ście minut. Bierne 
słuchanie dialog ów z kasety niewiele daje. Je śli ma przynieść efekt, trzeba r ównie ż  wykonywa ć ćwiczenia. To samo dotyczy s łówek. Najlepiej uczyć się 
kojarzenia ich z sytuacj ą i zapamiętywa ć je w kontek ście. Warto korzysta ć z programów komputerowych, nagra ń i rozwiązywa ć proste krzy żó wki, czytać 
literaturę  w j ęzyku obcym i słuchać programów radiowych. Nie ma jednak jednej recepty na nauk ę  dla wszystkich. Jedni s ą bowiem wzrokowcami, inni 
słuchowcami. Ka żdy musi znale źć  w łasn ą  najskuteczniejsz ą  metodę.  Wa żna jest systematyczno ść,  bez kt órej nie da si ę  osiągnąć ż adnych wynik ów. 
Wiedz ę raz nabyt ą trzeba nieustannie powtarza ć i znajomość języka doskonali ć.  

Certyfikaty

Wśród os ób ucz ących się  języków du żą  grupę  stanowi ą  osoby zainteresowane przygotowaniem si ę do egzaminu potwierdzaj ącego znajomo ść języka. 
Egzaminy mogą przeprowadza ć wytypowane plac ówki posiadaj ące uprawnienia do nadawania certyfikat ów.  

Egzaminy z języka angielskiego

[13]

: 

 

l

First Certificate in English (FCE). Jest to egzamin uznawany przez wiele firm jako potwierdzaj ący znajomość języka angielskiego na poziomie 
wystarczaj ącym do codziennego porozumiewania się. Egzaminy odbywaj ą się dwa razy w roku. Przygotowanie do FCE wymaga ok. 600 ­650 godzin 
nauki języka angielskiego. 

l

Certificate in Advanced English (CAE) to uznawany na całym świecie certyfikat z j ęzyka angielskiego na poziomie zaawansowanym. Spe łnia 
wymagania j ęzykowe stawiane przez wiele angloj ęzycznych uniwersytetów i instytucji edukacyjnych przy rekrutacji student ów. Przygotowanie do 
CAE wymaga ok. 750­800 godzin nauki j ęzyka angielskiego. 

l

Certificate of Proficiency in English (CPE) potwierdza znajomo ść języka angielskiego na poziomie wysoko zaawansowanym, por ównywalnym ze 
znajomo ścią języka absolwent ów dobrych anglistyk. 

l

Test of English as a Foreign Language (TOEFL) jest to egzamin z języka ameryka ńskiego. Przeprowadzany jest przez ameryka ńskie placówki 
dyplomatyczne. 

Certyfikaty wa żne s ą bezterminowo.  
Skala ocen dla FCE, CAE i CPE:  
Osoba zdaj ąca musi zgromadzi ć co najmniej 60% punktów, aby uzyska ć ocen ę C (pozytywn ą). Oto wyszczeg ólnienie poszczeg ólnych poziomów:  

Z języka francuskiego można zda ć nast ępujące egzaminy:  

l

Diplome d’Etudes en Langue (DELF) 1er degre i 2e degre to egzaminy po świadczaj ące znajomo ść języka i kultury francuskiej we wszystkich 
sytuacjach życia codziennego oraz wypowiedzi w danej dziedzinie wiedzy. 

l

Diplome Approfondi de Langue (DALF) ­ poświadcza znajomo ść języka na poziomie uniwersyteckim.   

Sprawy dotycz ące certyfikat ów   z   j ęzyka niemieckiego om ówiła w styczniowym numerze EBIB ­u Irena Augustynowska w artykule pt.:  Możliwości 

potwierdzenia znajomości języka obcego

[14]

.  

Zdawanie egzamin ów nie jest spraw ą łatw ą. Każdy z nas ma ich wiele za sob ą, ale i na pewno przed sob ą. Żeby sobie zaoszcz ędzić stresu, warto jest 
zada ć sobie kilka pyta ń. Czy jest na to odpowiedni moment? Czy jestem ju ż dobrze przygotowany? Czy mo że jeszcze po święcić semestr na nauk ę? Co 
zrobić,  aby cho ć  trochę  opanowa ć  zdenerwowanie? I oczywi ście sami musimy sobie na te pytania odpowiedzie ć. Jedno jest pewne  ­ im więcej czasu 
poświęcimy na nauk ę,   tym lepiej. Uczmy si ę   przez skojarzenia, analizowanie i por ównywanie. Takie metody zapami ętywania przenikaj ą   do 
pod świadomo ści, dzi ęki czemu s ą   trwalsze. Materia ł  wyuczony "na pami ęć"  jest ulotny i szybko go zapominamy. Starajmy si ę   zrozumieć  zasady 
gramatyczne. Ucz ąc się  zwrot ów czy czas ów, odno śmy się  do konkretnych sytuacji, dzięki temu poprzez skojarzenie  łatwiej b ędzie przypomnie ć sobie 
taki zwrot czy informacj ę.  Nie ograniczajmy si ę  tylko do wyuczenia s łówek. Wymy ślajmy nowe metody nauki, takie jak: ogl ądanie telewizji, czytanie 
książ ek i czasopism, pisanie list ów, przegl ądanie stron obcoj ęzycznych w Internecie. Skutecznie uczenie si ę  to korzystanie z wszystkich okazji do 
kontaktów z j ęzykiem. Trzeba uczy ć  się  multimedialnie. Ale te ż  trzeba zna ć umiar. Koncentracja na ćwiczeniach mo że zachwia ć nasz p ęd do wiedzy i 
dość skutecznie zniech ęcić do nauki. Najwa żniejsza jest jednak motywacja. Dla jednych wa żna jest praca, dla innych podr óż e lub chęć studiowania za 
granicą.  Nastawiaj ąc si ę  pozytywnie do nauki,  łatwiej i szybciej osi ągniemy zamierzone efekty. Nauka musi by ć  jednak systematyczna. To nie tylko 
przypominanie s łówek, to powtarzanie i utrwalanie j ęzyka w r óż nych sytuacjach. W przypadku j ęzyka trzeba przecie ż pamiętać wszystko  ­ wiadomo ści 
sprzed roku i z zesz łego tygodnia. Problemem może być przypomnienie sobie materia łu po dłuższej przerwie "na szybko", bo po prostu jest go za du żo. 
Jeśli nie jeste śmy w stanie włożyć w nauk ę maksymalnej ilości wysiłku, to nie warto zaczyna ć.  

Na koniec warto zmierzyć się ze swoimi zdolno ściami językowymi i spróbowa ć wymówić poniższe zdania

[15]

: 

 

l

w języku alba ńskim ­ Kali ka katër këmbë, këmbët e kalit kërcasin kur kali kalon kanalin.  
znaczenie:  Koń ma cztery nogi, nogi koń połamał przechodząc przez kanał. 

l

w języku czeskim ­ Smrż pln svrn zvlhl z mlh. 
tłumaczenie: Smardz w kropki zawilgotniał od mgły. 

l

w języku esto ńskim ­ Kuuuurija istus töööö s jääää res. 
tłumaczenie: Lunolog (naukowiec badający księżyc) podczas roboczej nocy siadł na brzegu lodu. 

Przypisy

[1]

 WARZ ĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

[2]

 Ethnologue: Languages of the World  [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

[3]

 Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

[4]

 Callan Method  [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

[5]

 O systemie SITA  [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

[6]

 SITA ­ system SITA  [on­line]. Bydgoszcz: Point  ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

.  

[7]

 Fazy nauki w systemie SITA  [on­line]. Krak ów: SITA [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

[8]

 Kursy  ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: J ęzyki obce: Jak si ę uczyć [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

[9]

 Kryteria wyboru szko ły językowej. In  Speak English : serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego  [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide 

Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

[10]

 Co to jest PASE  [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

[11]

 Stan na 6 lipca 2004 r. 

[12]

 MARTYNIUK, W.  Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet  [on­line]. Krak ów: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w 

World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

[13]

 Egzaminy Cambridge. In  Szlifuj swój angielski  [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

[14]

 AUGUSTYNOWSKA, I. Mo żliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In  Biuletyn EBIB  [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World 

Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

[15]

 WWW.Języki­Obce.pl  ­ j ęzyki z ka żdej strony  świata [on­line]. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki ­obce.pl/

.  

Bibliografia

1.

AUGUSTYNOWSKA, I. Możliwości potwierdzenia znajomo ści języka obcego. In Biuletyn EBIB [on­line]. 2005, nr 1 (62) [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web 

http://ebib.oss.wroc.pl/2005/62/augustynowska.php

. 

2.

Callan Method [on­line]. London: ABC School of English [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.abcschool.co.uk/

. 

3.

Certyfikat PASE [on­line]. Kielce: Global Village [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.gv.edu.pl/

. 

4.

Co to jest PASE [on­line]. Warszawa: Sekretariat PASE [dost ęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.pase.pl/

. 

5.

Egzaminy Cambridge. In Szlifuj swój angielski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ang.pl/fce.html

. 

6.

Ethnologue: Languages of the World [on­line]. 2005 [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.ethnologue.com/web.asp

. 

7.

Fazy nauki w systemie SITA [on­line]. Kraków: SITA [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.krakow.pl/

. 

8.

Firma Edukacyjna J. Niebrzydowski [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.firmaedukacyjna.pl/modules.php

. 

9.

KŁAPA, K. Jak skutecznie nauczyć się j ęzyka? [on­line] [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://jezyki.nauka.pl/index.php

. 

10.

Kursy ­ jak je wybra ć. In Gazeta Wyborcza: Edukacja: Języki obce: Jak się uczyć [on­line] [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,51812,130308.html

. 

11.

MARTYNIUK, W. Nauka języka obcego w systemie partnerskim przez Internet [on­line]. Kraków: Uniwersytet Jagiello ński [dostęp 24 lutego 2005]. 
Dostępny w World Wide Web: 

http://sjikp.us.edu.pl/ps/ps_20_10.html

. 

12.

Na czym polega metoda Callana [on­line]. Warszawa: Peritus Speed English School [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://callan.com.pl/

. 

13.

O systemie SITA [on­line]. Warszawa: SITA Sp. z o.o. [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.sita.pl/index.php

. 

14.

Publikacje edukacyjne [on­line]. 2004/5 nr 3[dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://publikacje.edu.pl/publikacje.php

. 

15.

SITA ­ system SITA [on­line]. Bydgoszcz: Point ­ Akademia Nauki [dost ęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.point.edu.pl/

. 

16.

Speak English: serwis dla uczniów i nauczycieli angielskiego [on­line]. [dostęp 28 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.angielski.host.sk/szkoly_wybor.htm

. 

17.

Szkoły i kursy językowe [on­line]. Wrocław: Infotronik [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.edu.wroc.pl/jezykowe/index.html

. 

18.

WARZĄCHOWSKA, B. Doskonalenie zawodowe w bibliotece naukowej. In  Biuletyn EBIB [on­line]. 2002, nr 8 (37) [dostęp 24 lutego 2005]. Dost ępny 
w World Wide Web: 

http://ebib.oss.wroc.pl/2002/37/warzachowska.php

. 

19.

WWW.Języki­Obce.pl ­ j ęzyki z każdej strony świata [on­line]. Języki­Obce.pl ­ serwis dla os ób zainteresowanych nauk ą języków obcych [dost ęp 24 
lutego 2005]. Dost ępny w World Wide Web: 

http://www.jezyki­obce.pl/

. 

 

JĘZYK

UŻYTKOWNICY

(w milionach)

chiński

950

hiszpa ński

332

angielski

322

bengalski

190

hindi

180

portugalski

170

rosyjski

170

japo ński

125

niemiecki

98

jawajski

78

korea ński

75

francuski

72

METODA TRADYCYJNA

SITA

wykorzystywana jest g łównie lewa 
półkula

wykorzystywane s ą obie p ółkule

zapamiętywanie do pami ęci zwykłej

zapamiętywanie do pami ęci długotrwa łej

mózg pamięta oko ło 30% przyswajanego 
materiału

mózg pamięta oko ło 80% przyswajanego materia łu

szybko zapominana jest wiedza, kt óra 
nie jest systematycznie utrwalana

wiedza jest przechowywana przez d ługi czas, 
potem nast ępuje proces powolnego zapominania

przyswajanie wiedzy nast ępuje powoli i 
jest zwi ązane z wiekiem

przyswajanie wiedzy nast ępuje kilkakrotnie 
szybciej i wiek nie ma znaczenia

nauce towarzyszy napi ęcie i stres

nauce towarzyszy uczucie spokoju i relaksu

oceny pozytywne

ocena A 80% i wi ęcej

ocena B 75% do 79%

ocena C 60% do 74%

oceny negatywne

ocena D 55% do 59%

ocena E 54% i mniej

Spos ób na j ęzyk  ­  przegl ąd metod, kurs ów i program ów do nauki j ęzyk ów obcych / Jadwiga Wojtczak// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bo żena Bednarek ­ Michalska.  ­  
Nr 4/2005 (65) kwiecie ń. ­  Czasopismo elektroniczne.  ­  [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005.  ­  Tryb dost ępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/65/wojtczak.php.  ­  Tyt. z 
pierwszego ekranu.  ­  I S S N   1 5 0 7 ­ 7 1 8 7