Lista wzorów fizycznych dla klas 1-3 gimnazjum
Wersja 3.0  zawiera wszystkie wzory z zakresu (poziom nauczania dla gimnazjum):
- oddziaływao
- właściwości i budowy materii
- elementów hydrostatyki i aerostatyki
- kinematyki
- dynamiki
- procesów cieplnych
- drgao i fal
- elektrostatyki
- prÄ…du elektrycznego
- magnetyzmu
- optyki
- fizyki jÄ…drowej
Zawiera także:
- jednostki SI oraz ich rozwinięcia, polskie nazwy oraz przedrostki
- przydatne stałe i zmienne fizyczne
- inne przydatne informacje
- nazwy greckich liter używanych w fizyce
Wzory opisujące siły i ciśnienie:
Fg  siła grawitacji (ciężar) [N]
m  masa ciała [kg]
g  przyspieszenie Ziemskie
F  siła oddziaływania na siebie dwóch ciał [N]
G  stała fizyczna
m1, m2  masy ciał [kg]
r  odległość między ciałami [m]
Fw  siła wyporu [N]
Vc  objętość wypartej cieczy/zanurzonej części ciała [m3]
ńc  gęstość cieczy
g  przyspieszenie Ziemskie
F  siła [N]
p  pęd ciała
t  czas [s]
Fc  siła Coulomba [N]
q1, q2  wartości ładunków przyciągających się [C]
r  odległość między ładunkami [m]
k  stała fizyczna określająca środowisko w którym ładunki się znajdują
F  siła magnetyczna [N]
B  indukcja magnetyczna pola [T]
I  natężenie prądu [A]
l  długość przewodnika [m]
1
Dz
wignia dwustronna:
r1, r2  długości ramion dz
wigni [m]
F1, F2  siły działające na ramiona dz
wigni [N]
Równia pochyła:
Fw  siła wypadkowa powodująca zsuwanie ciała [N]
Fg  siła grawitacji działająca na ciało [N]
h  wysokość najwyższego punktu równi [m]
l  długość równi [m]
Prasa hydrauliczna:
F1  siła działająca na tłok 1 [N]
s1  powierzchnia tłoka 1 [m2]
F2  siła działająca na tłok 2 [N]
s1  powierzchnia tłoka 2 [m2]
p  ciśnienie [Pa]
Fn  siła nacisku [N]
s  powierzchnia naciskana [m2]
p  ciśnienie hydrostatyczne [Pa]
ń  gęstość cieczy/gazu
h  wysokość/głębokość [m]
g  przyspieszenie Ziemskie
Wzory opisujÄ…ce ruch:
a  przyspieszenie
V  prędkość
t  czas (różnica początkowego i końcowego) [s]
a  przyspieszenie
F  siła działająca na ciało [N]
m  masa ciała [kg]
s  droga w ruchu jednostajnie przyspieszonym/opóz
nionym [m]
V  prędkość
t  czas [s]
s  droga w ruchu jednostajnie przyspieszonym/opóz
nionym [m]
a  przyspieszenie
t  czas [s]
2
V  prędkość w ruchu jednostajnie prostoliniowym
s  droga [m]
t  czas [s]
V  prędkość w ruchu po okręgu
r  promień koła (po którego okręgu ciało się porusza) [m]
T  okres ruchów ciała [s]
Vśr  prędkość średnia
V1  prędkość 1
V2  prędkość 2
(droga na której ciało uzyskało prędkość 1 musi być
równa drodze na której ciało uzyskało prędkość 2)
p  pęd ciała
m  masa ciała [kg]
V  prędkość ciała
Wzory opisujące gęstość i ciepło:
ń  gęstość
m  masa ciała [kg]
V  objętość ciała [m3]
C  ciepło właściwe substancji
Q  dostarczona ilość ciepła, energii lub wykonana nad ciałem praca [J]
m  masa substancji [kg]
"T  przyrost temperatury substancji [K]
Ct/Ck/Cp/Cs  ciepło topnienia/krzepnięcia/parowania/skraplania
Q  ilość ciepła pobrana/oddana przez ciało [J]
m  masa ciała [kg]
Tk  temperatura końcowa mieszaniny [K]
C1  ciepło właściwe substancji 1
C2  ciepło właściwe substancji 2
m1  masa substancji 1 [kg]
m2  masa substancji 2 [kg]
T1  temperatura substancji 1 [K]
T2  temperatura substancji 2 [K]
3
Wzory opisujÄ…ce energiÄ™:
Ek  energia kinetyczna ciała [J]
m  masa ciała [kg]
V  prędkość ciała
Ep  energia potencjalna ciała [J]
m  masa ciała [kg]
g  przyspieszenie Ziemskie
h  wysokość na jakiej ciało się znajduje [m]
Ew  energia wewnętrzna ciała [J]
W  praca wykonana nad ciałem [J]
Q  ciepło dostarczone do ciała [J]
Wzory opisujÄ…ce pracÄ™ i moc:
P  moc [W]
W  wykonana praca [J]
t  czas (przez który praca została wykonana) [s]
W  praca [J]
F  siła (potrzebna do wykonania pracy) [N]
s  droga (jaką pokona ciało po wykonaniu pracy) [m]
·  sprawność maszyn [%]
Eu/Pu  energia/moc dostarczona [J/W]
Ed/Pd  energia/moc uzyskana [J/W]
Wzory opisujÄ…ce drgania i fale:
T  okres [s]
t  czas [s]
n  czas n drgnięć/obrotów [1]
T  okres drgań wahadła matematycznego [s]
l  długość nici wahadła matematycznego [m]
g  przyspieszenie Ziemskie
f  częstotliwość [Hz]
T  okres [s]
4
V  prędkość drgań
  długość fali [m]
T  okres drgań [s]
f  częstotliwość drgań [Hz]
Wzory opisujÄ…ce prÄ…d elektryczny i pole elektryczne:
E  natężenie pola elektrycznego
F  siła działająca na ładunek [N]
q  wartość ładunku [C]
I  natężenie prądu [A]
q  wielkość ładunku przepływającego [C]
t  czas przepływu ładunku [s]
R  opór elektryczny (rezystancja) [©]
U  napięcie [V]
I  natężenie prądu [A]
ń  opór właściwy
R  opór elektryczny (rezystancja) [©]
l  długość przewodu [m]
s  pole przekroju poprzecznego przewodu [m2]
P  moc urzÄ…dzenia [W]
U  napięcie [V]
I  natężenie prądu płynącego [A]
P  moc urzÄ…dzenia [W]
U  napięcie [V]
R  opór (rezystancja) [&!]
W  praca prÄ…du elektrycznego [J]
U  napięcie [V]
I  natężenie prądu [A]
t  czas przepływu prądu [s]
Ee  energia prÄ…du elektrycznego [J]
U  napięcie [V]
q  Å‚adunek elektryczny [C]
Transformator:
Up  napięcie na uzwojeniu pierwotnym transformatora [V]
Uw  napięcie na uzwojeniu wtórnym transformatora [V]
Ip  natężenie w uzwojeniu pierwotnym transformatora [A]
Iw  natężenie w uzwojeniu wtórnym transformatora [A]
np  ilość zwojów uzwojenia pierwotnego transformatora [1]
nw  ilość zwojów uzwojenia wtórnego transformatora [1]
5
Układ szeregowy:
Uz  napięcie w układzie szeregowym [V]
U1, U2  spadki napięcia na opornikach [V]
I  natężenie w układzie szeregowym [A]
Rz  opór zastępczy w układzie szeregowym [&!]
R1, R2  opory oporników zastępowanych [&!]
Układ równoległy:
I  natężenie w układzie równoległym [A]
I1, I2  natężenia w opornikach [A]
U  napięcie w układzie [V]
Rz  opór zastępczy w układzie równoległym [&!]
R1, R2  opory oporników zastępowanych [&!]
Wzory opisujÄ…ce optykÄ™:
f  ogniskowa zwierciadła [m]
r  promień krzywizny zwierciadła [m]
p  powiększenie obrazu [1]
h1  wysokość ciała[m]
h2  wysokość obrazu ciała [m]
x  odległość przedmiotu od zwierciadła [m]
y  odległość obrazu od zwierciadła [m]
Zwierciadło:
x  odległość przedmiotu od zwierciadła [m]
y  odległość obrazu od zwierciadła [m]
f  ogniskowa zwierciadła [m]
r  promień krzywizny zwierciadła [m]
n  współczynnik załamania światła [1]
V1,V2  prędkości rozchodzenia się światła w ośrodkach pierwszym, drugim
Z  zdolność skupiająca (zbierająca) soczewki [D]
f  ogniskowa soczewki [m]
Wzory opisujące promieniotwórcze przemiany atomów:
A  aktywność promieniotwórcza [Bq]
"N  różnica początkowej i końcowej liczby jąder atomowych [rozpad]
t  czas rozpadu [s]
Ä  Å›redni czas życia jÄ…der [s]
  stała rozpadu
6
D  dawka promieniowania [Gy]
E  energia dostarczona do ciała [J]
m  masa ciała [kg]
E  powstajÄ…ca energia [J]
m  utracona masa ciała [kg]
c  prędkość światła w próżni
Symbole opisujÄ…ce pierwiastek:
X  pierwiastek [symbol]
A  liczba masowa (liczba protonów i neutronów w jądrze) [1]
Z  liczba masowa (porządkowa; liczba protonów w jądrze) [1]
Rozpad promieniotwórczy ²-:
 pierwiastek (rozpadajÄ…cy siÄ™)
 powstajÄ…cy pierwiastek
 czÄ…stka ²
 antyneutrino
Rozpad promieniotwórczy ²+:
 pierwiastek (rozpadajÄ…cy siÄ™)
 powstajÄ…cy pierwiastek
 pozyton
 neutrino
Anihilacja:
 czÄ…stka
 antyczÄ…stka
 inne czÄ…stki elementarne
Promieniowanie Å‚:
 pierwiastek rozpadajÄ…cy siÄ™
Å‚  inna czÄ…stka
Promieniowanie Ä…:
 pierwiastek (rozpadajÄ…cy siÄ™)
 powstajÄ…cy pierwiastek
 czÄ…stka Ä…
Spis treści:
Wzory opisujące siły i ciśnienie........................................................................................................ 1
Wzory opisujÄ…ce ruch.......................................................................................................................... 2
Wzory opisujące gęstośd i ciepło..................................................................................................... 3
Wzory opisujÄ…ce energiÄ™.................................................................................................................... 4
Wzory opisujÄ…ce pracÄ™ i moc............................................................................................................ 4
Wzory opisujÄ…ce drgania i fale ........................................................................................................ 4
Wzory opisujÄ…ce prÄ…d elektryczny i pole elektryczne............................................................... 5
Wzory opisujÄ…ce optykÄ™ ..................................................................................................................... 6
Wzory opisujące promieniotwórcze przemiany atomów ....................................................... 6
7
Przydatne stałe i zmienne fizyczne: Rozwinięcia jednostek:
k = (dla próżni)
c = (dla próżni)
g = 10 (dla ziemi)
g = 1,622 (dla księżyca)
G = (stała)
Å„wody = 998 (w T = 20°C)
Å„powietrza = 1,29 (w T = 20°C i p = 101325 Pa)
Inne przydatne informacje:
(tylko jeżeli ciało pływa)
Ct = Cs oraz Cp = Cs
Przedrostki jednostek:
Q = "Ew = W
E = Ek + Ep
przedrostek: wartość (mnożnik):
eksa- (E).............................................................. 1018
peta- (P) .............................................................. 1015
Nazwy greckich liter używanych w fizyce:
tera- (T) .............................................................. 1012
giga- (G)............................................................... 109
Å„  rho (czytaj: ro)
mega- (M) ............................................................ 106
©  omega
kilo- (k) ................................................................ 103
· - eta
hekto- (h) ............................................................. 102
  lambda
deka- (da)............................................................. 101
" - delta
decy- (d) .............................................................. 10-1
centy- (c)............................................................. 10-2
mili- (m) .............................................................. 10-3
Nazwy podstawowych jednostek w układzie SI:
mikro- (µ) ........................................................... 10-6
m  metr
kg  kilogram
Przydatne przeliczniki:
s  sekunda
K  kelwin
C  coulomb
Nazwy innych jednostek w układzie SI:
© (omega)  om
A  amper
W  wat
J  dżul
V  wolt
N  niuton
Pa  paskal
T  tesla
Hz  herc
D  dioptria
Gy  grey
Bq - bekerel
Wyprodukowano w SK przez: Krzysztofa Figurskiego
Przy formułowaniu treści pomagał: mgr Artur Lenkiewicz
Zgodne z programem nauczania o numerze dopuszczenia: DKW-4014-93/99.
Wersja: 3.0p (elektroniczna)
Wersja do druku w zakresie własnym poza SK oraz do zastosowań elektronicznych.
Odpowiada wydaniu drukowanemu: 1
8