Program Ochrony

Środowiska dla Gminy

Miedziana Góra

Miedziana Góra 2005

SPIS TREŚCI

Spis treści

str. 2

Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska str. 4
I. Gmina Miedziana Góra

str. 5

1.1. Wprowadzenie

str. 5

1.2. Warunki geofizyczne

str. 5

1.2.1. Położenie i rzeźba terenu

str. 6

1.2.2. Warunki klimatyczne

str. 6

1.2.3. Hydrografia

str. 6

1.2.4. Obszary leśne

str. 7

1.2.5. Obszary chronione

str. 7

1.3. Ogólna charakterystyka Gminy Miedziana Góra

str. 8

1.3.1. Informacje ogólne

str. 8

1.3.2. Demografia

str. 8

1.3.3. Sfera społeczna

str. 11

1.3.4. Infrastruktura techniczna

str. 12

1.3.5. System komunikacyjny

str. 14

1.3.6. Gospodarka

str. 15

1.4. Działalność samorządu Gminy w latach 2000-2004

str. 17

II. Diagnoza aktualnego stanu środowiska

str. 18

2.1.

Powietrze atmosferyczne

str. 18

2.1.1. Przepisy prawne

str. 18

2.1.2. Pomiary zanieczyszczeń powietrza

str. 18

2.1.3. Źródła zanieczyszczeń powietrza

str. 19

2.1.4. Wnioski

str. 20

2.2.

Hałas

str. 21

2.2.1. Wprowadzenie

str. 21

2.2.2. Monitoring hałasu drogowego

str. 21

2.2.3. Wnioski

str. 23

2.3.

Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa

str. 23

2.3.1. Wprowadzenie

str. 23

2.3.2. Wody powierzchniowe

str. 23

2.3.3. Wody podziemne

str. 24

2.3.4. Gospodarka wodno-ściekowa

str. 25

2.3.4.1.

Regulacje prawne gospodarki wodno-ściekowej 25

2.3.4.2.

Sieć wodociągowa

str. 26

2.3.4.3.

Sieć kanalizacyjna

str. 26

2.3.4.4.

Główne źródła zanieczyszczeń

str. 27

2.3.5. Wnioski

str. 27

2.4.

Odpady

str. 27

2.4.1. Przepisy prawne

str. 27

2.4.2. Odpady niebezpieczne

str. 29

2.4.3. Odpady z sektora gospodarczego

str. 29

2.4.4. Odpady komunalne

str. 30

2.4.5. Wnioski

str. 31

2.5.

Gleby

str. 32

2.5.1. Wprowadzenie

str. 32

2.5.2. Typy gleb

str. 33

2.5.3.

Odczyn gleb

str. 34

2.5.4. Monitoring gleb

str. 34

2.5.5. Wnioski

str. 35

2.6.

Surowce mineralne

str. 35

2.6.1. Wprowadzenie

str. 35

2.6.2. Zasoby surowcowe

str. 35

2.6.3. Wnioski

str. 36

2.7.

Pola elektromagnetyczne

str. 37

2.8.

Przyroda

str. 37

2.8.1. Wprowadzenie

str. 37

2.8.2. Stan zasobów przyrody

str. 37

2.8.3. Wnioski

str. 37

2.9.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

str. 38

III. Cele i zadania w zakresie ochrony środowiska w gminie

str. 39

3.1. Cele polityki ekologicznej państwa

str. 39

3.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej

str. 39

3.3. Cele polityki ekologicznej dla powiatu kieleckiego

str. 41

3.4. Harmonogram prac związanych z opracowaniem Gminnego
Programu Ochrony Środowiska

str. 42

3.5. Analiza SWOT dla środowiska w Gminie Miedziana Góra

str. 42

3.6. Konsultacje społeczne dotyczące oceny obecnego stanu
środowiska w Gminie Miedziana Góra oraz zadań, które powinny
być realizowane w latach 2005-2008 oraz 2009-2012

str. 44

3.7. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie
ochrony środowiska dla Gminy Miedziana Góra str. 46

IV.

Plan działań na lata 2005-2008 oraz zarys planu działań na

lata 2009-2012

str. 53

4.1. Założenia planu

str. 53

4.2. Poprawa jakości środowiska

str. 53

4.3. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2005-2008 i zadań na lata
2009-2012 w zakresie celów strategicznych i operacyjnych str. 54

V. Zarządzanie ochroną środowiska

str. 71

5.1. Ogólne zasady zarządzania środowiskiem

str. 71

5.2. Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony
środowiska

str. 72

5.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem

str. 75

VI. Wdrażanie programu

str. 76

6.1. Środki finansowe na realizacje programu

str. 76

6.2. Koszty realizacji przedsięwzięć str. 80

VII. Monitoring

str. 82

VIII. Streszczenie - Gminny Program Ochrony Środowiska

str. 83

Wykaz materiałów źródłowych

str. 85

Mapa Gminy Miedziana Góra

str. 86

Gminny Program Ochrony Środowiska

Podstawy prawne Gminnego Programu Ochrony Środowiska

Gminny Program Ochrony Środowiska opracowywany jest w oparciu o szereg przepisów
prawnych, z których najważniejsze to:

•

ustawa o samorządzie gminnym

•

ustawa „Prawo ochrony środowiska”

•

ustawa o odpadach

•

ustawa o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz
zmianie niektórych ustaw

•

ustawa o opakowaniach

•

ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

•

ustawa „Prawo wodne”

•

ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym

•

ustawa „Prawo budowlane”

•

ustawa „Prawo geologiczne i górnicze”

•

ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

•

ustawa o lasach

•

i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw

oraz w oparciu o dokumenty:

•

II Polityka Ekologiczna Państwa – Ministerstwo Środowiska, 2000 r.

•

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami – Ministerstwo Środowiska, 2002 r.

•

Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata 2000-2006 – Ministerstwo Środowiska,
2000 r.

•

Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 – Rada Ministrów 2003 r.

•

Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata
2007-2010

•

Polityka Leśna Państwa

•

Program Ochrony Środowiska Województwa Świętokrzyskiego

•

Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Świętokrzyskiego

•

Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego

•

Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Kieleckiego

•

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedziana
Góra

•

Opracowanie ekofizjograficzne do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Gminy Miedziana Góra

•

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sołectw: Przyjmo, Porzecze, Ćmińsk
Rządowy i Ćmińsk Kościelny

•

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedziana Góra

•

Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Góra

•

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Miedziana Góra na lata 2004-2006 z prognozą na lata
2007-2013

I GMINA MIEDZIANA GÓRA

1.1. Wprowadzenie

Program ochrony środowiska jest dokumentem określającym cele i zadania administracji
państwowej oraz samorządów w zakresie ochrony środowiska i racjonalnej gospodarki jego

zasobami. Jego opracowanie wynika z artykułu 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo
ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627), który zobowiązuje zarządy województw, powiatów i
wójtów gmin do opracowania programów ochrony środowiska, mających na celu realizację polityki
ekologicznej państwa.
Część programu ochrony środowiska stanowi plan gospodarki odpadami opracowany, jako odrębny
dokument, zgodnie z wymaganiami określonymi w artykule 14 i 15 ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 roku o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628).

Dokument II Polityka Ekologiczna Państwa został opracowany zgodnie z ustawą z dnia
27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska w Ministerstwie Środowiska, a następnie
przyjęty uchwałą sejmu. Dokument ten określa cele średniookresowe (na lata 2002–2010)
i cele długookresowe (lata 2010–2025) w zakresie ochrony i wykorzystania środowiska
z zachowaniem zasad określonych w Długookresowej strategii trwałego i zrównoważonego
rozwoju POLSKA 2025 opracowanej przez Radę Ministrów zgodnie z rezolucją Sejmu RP
z dnia 2 marca 1999 roku.
Zasady, którymi rządzi się polityka ekologiczna mają na celu właściwe, z punktu widzenia
ludzkości, gospodarowanie zasobami środowiska, a w pierwszym rzędzie tymi ogólnie dostępnymi,
czyli powietrzem i wodą.
W konstytucji RP jest zapisana zasada zrównoważonego rozwoju przyjęta przez społeczeństwo
świata na szczycie ONZ w Rio de Janeiro w 1992 roku.
Zasada przezorności narzuca obowiązek przeciwdziałania zagrożeniom,

a więc działań

prewencyjnych. Zasada ta jest blisko związana z zasadą integracji polityki ekologicznej
z politykami sektorowymi, wymagającą – w warunkach zrównoważonego rozwoju – uwzględniania
celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. Zasada równego dostępu do
środowiska, oznaczająca potrzebę zachowania sprawiedliwości międzyregionalnej,
międzygrupowej i międzypokoleniowej, a także zachowania stanu przyrody, wymaga racjonalnego
korzystania z zasobów nieodnawialnych, odtwarzania zasobów odnawialnych i rewitalizacji
ekosystemów.
Celem „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Miedziana Góra” jest przeprowadzenie analizy
stanu obecnego środowiska naturalnego w gminie oraz określenie kierunków działań bieżących i
długofalowych samorządu w zakresie ochrony środowiska.

1.2. Warunki geofizyczne

Pod względem geologiczno-strukturalnym obszar gminy Miedziana Góra należy do Gór
Świętokrzyskich zbudowanych głównie z utworów staropaleozoicznych (południowa część gminy)
oraz do Przedgórza Świętokrzyskiego (północna część gminy), stanowiącego północne obrzeże
mezozoiczne Gór Świętokrzyskich.
Utwory paleozoiczne występują w postaci: piaskowców z wkładkami łupków (odsłonięte na północ
od wsi Kostomłoty I), łupków szarozielonych, piaskowców, szarogłazów (występujących w rejonie
Miedzianej Góry,

Ławeczna i Niewachlowa), piaskowców, zlepieńców, iłów wiśniowych,

mułowców i iłowców (występujących w okolicach Miedzianej Góry, Laskowej i Porzecza),

margli,

wapieni i dolomitów (występujące w rejonie Miedzianej Góry, Kostomłotów i Laskowej),

wapieni

z wkładkami łupków (rejon Kostomłotów), zlepieńców, piaskowców, margli i wapieni
(występujących w okolicach Kostomłotów, Miedzianej Góry i Tumlina). Rejon Tumlina, Bobrzy i
Ćmińska (północna część gminy) to obszar występowania utworów mezozoicznych
wykształconych w postaci piaskowców. Utwory czwartorzędowe, w postaci glin, piasków ze
żwirem, mułków, piasków i piasków z wkładkami mułków występują w północnej
części gminy głównie w dolinach i obniżeniach, natomiast w części południowej tworzą
bardziej zwartą pokrywę. Na bardzo niewielkim obszarze (na zachód od Porzecza i na wschodnim
stoku góry Kamień) występują na terenie gminy eoliczne lessy. Również bardzo niewielkie obszary
(w najbardziej południowej części gminy) zajmują piaski eoliczne i piaski eoliczne w wydmach. Do

osadów młodszych holoceńskich należą piaski i mułki rzeczne występujące w dnach dolin Bobrzy,
Sufragańca i ich dopływów. Torfy i namuły rzeczne występują jedynie w dolinie Bobrzy.

1.2.1. Położenie i rzeźba terenu

Obszar gminy Miedziana Góra położony jest w granicach Gór Świętokrzyskich i Płaskowyżu
Suchedniowskiego, wchodzących w skład makroregionu Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej.
Niewielki, południowo-zachodni fragment obszaru gminy wchodzi w skład Wzgórz Łopuszańskich,
stanowiących część makroregionu Wyżyny Przedborskiej. Obszar charakteryzuje się zróżnicowaną
rzeźbą (występują tu wzniesienia na przemian z dolinami o przebiegu równoleżnikowym),
najbardziej zaznaczającym się elementem w rzeźbie terenu obszaru gminy są Wzgórza Tumlińskie,
dzielące gminę na część południową i północną. Północną część gminy stanowi wzniesienie
podłużne o wysokości dochodzącej do ponad 400 m. n.p.m., po którego południowej
stronie rozciąga się rozległa dolina rzeki Bobrzy. Południowo-zachodnią część gminy przecina
dolina rzeki Sufraganiec. Najniższy punkt obszaru gminy znajduje się w dolinie Bobrzy na
pograniczu z gminą Piekoszów i wynosi około 245 m. n.p.m.. Najwyżej położonym punktem gminy
jest Góra Kamieniec – ok. 402 m. n.p.m..
Na terenie gminy Miedziana Góra powierzchnie denudacyjne występują na wysokości od 280
m. n.p.m. do 400 m. n.p.m., a spadki w ich obrębie wynoszą w większości 5-8% i 8-12%.

1.2.2. Warunki klimatyczne

Gmina Miedziana Góra położona jest wg klasyfikacji R. Gumińskiego w „częstochowsko-kieleckiej
dzielnicy klimatycznej”, charakteryzującej się:

•

średnią roczną sumą opadów atmosferycznych – 626 mm,

•

średnią długością okresu wegetacyjnego – 210 dni,

•

średnią roczną temperaturą powietrza: +7-8

•

długością trwania pokrywy śnieżnej: 4-60 dni,

•

średnią roczną częstością ciszy i słabego wiatru: 40-50%,

•

średnią roczna liczbą dni z wiatrem silnym: 40-50 dni,

•

przeważają wiatry z kierunków zachodnich, południowych i południowo-zachodnich o
średniej prędkości 3 m/s.

1.2.3. Hydrografia

Pod względem hydrograficznym gmina położona jest w zlewni rzeki Wisły. Teren gminy
Miedziana Góra odwadniany jest przez system rzek Bobrzy (dopływ Nidy) i Czarnej Koneckiej
(dopływ Pilicy) – obszar gminy stanowi dział wodny II rzędu. Niemal cała powierzchnia gminy
odwadniana jest przez rzekę Bobrzę z największymi jej dopływami rzeką Ciemnicą i Sufragańcem.
Północna część gminy odwadniana jest przez system rzeczny Czarnej Koneckiej – rzekę Krasną i
Czarną Teraskę, które posiadają na terenie gminy swoje tereny źródliskowe. Ponadto przez teren
gminy przepływają mniejsze bezimienne stałe

i okresowe cieki. Na terenie gminy nie

ma większych zbiorników wód powierzchniowych. Jedyny zbiornik o powierzchni 1,5 ha na rzece
Bobrzy zlokalizowany jest w pobliżu zabytkowego Muru Oporowego i pełni głównie funkcje
rekreacyjne.
Na obszarze gminy występują 3 zasadnicze poziomy wodonośne: triasowy, dewoński
i czwartorzędowy. Teren gminy położony jest w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych
Nr 414 „Zagnańsk” (północna część gminy) oraz Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 417
„Kielce” (południowa część gminy), częściowo objętej obszarem najwyższej ochrony (ONO).

1.2.4. Obszary leśne

Lasy i grunty leśne gminy Miedziana Góra zajmują powierzchnię ogólną 3071 ha, co stanowi
43,2% powierzchni gminy. Lesistość gminy jest dużo wyższa od lesistości województwa
świętokrzyskiego wynoszącej 27,3% i średniej lesistości kraju wynoszącej 28,5%. Przeważają
zwarte kompleksy leśne. W większości (około 91%) są to lasy państwowe administrowane przez
Nadleśnictwo Kielce Obręb Kielce i Nadleśnictwo Zagnańsk Obręb Samsonów. W składzie
gatunkowym dominują drzewostany sosny, świerku, jodły, dębu, buka, jesionu, olszy, brzozy,
topoli, osiki oraz wierzby. W przeważającej części lasy gminy znajdują się w obrębie
Suchedniowsko-Oblęgorskiego Parku Krajobrazowego lub jego otuliny.

1.2.5. Obszary chronione

Na terenie gminy znajdują się obszary i obiekty cenne przyrodniczo, które objęte zostały ochroną
prawną. Zaliczamy do nich:

•

Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy wraz z otuliną, zajmujący ponad
2/3 powierzchni gminy (powierzchnia parku na terenie gminy – 920 ha, powierzchnia
otuliny – 4557 ha),

•

Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu,

•

rezerwat krajobrazowy „Sufraganiec” obejmujący fragment doliny wraz z przyległymi
terenami, porośnięty naturalnym drzewostanem, położony na E od wsi Kostomłoty
(powierzchnia 17,31 ha),

•

rezerwat przyrody nieożywionej „Kręgi Kamienne”, położony w Tumlinie o
powierzchni 12,75 ha,

•

pomniki przyrody:

o urwisko skalne „Piekło” zbudowane ze skał dewonu dolnego, położone na

N od Miedzianej Góry,

o ściana skalna w nieczynnym kamieniołomie piaskowca dolnotriasowego

w pobliżu wsi Ciosowa,

o pozostałości dwóch szybów i hałd po eksploatacji rudy miedzi i żelaza

w Miedzianej Górze (pozostałości po kopalni rud miedzi i żelaza „Zygmunt”),

•

użytek ekologiczny – bagno o powierzchni 0,77 ha w Leśnictwie Węgle.

Obszar gminy Miedziana Góra w całości włączony został w obręb Krajowej Sieci Ekologicznej
ECONET-Polska, stanowiącej fragment Europejskiej Sieci Ekologicznej ECONET. Część obszaru
gminy, obejmująca Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy proponowana została do
włączenia w europejską sieć NATURA 2000.

1.3. Ogólna charakterystyka Gminy Miedziana Góra

1.3.1. Informacje ogólne

Gmina Miedziana Góra położona jest w województwie świętokrzyskim, w północno-zachodniej
części powiatu kieleckiego (ziemskiego). Graniczy: od południowego zachodu z Gminą
Piekoszów, od zachodu z Gminą Strawczyn, od północnego zachodu z Gminą Mniów,
południowego wschodu z Gminą Masłów, od północnego wschodu z Gminą Zagnańsk i od
południa z miastem Kielce.

Powierzchnia ogólna gminy Miedziana Góra wynosi 71 km

podzielona jest na 10 sołectw. Gminę zamieszkuje 9822 mieszkańców (stan na 31.12. 2004 r. wg
danych Urzędu Gminy Miedziana Góra).
Gmina Miedziana Góra charakter mieszkaniowo – usługowo - rolniczy. Wiodącą funkcją jest
mieszkalnictwo i usługi, natomiast rolnictwo stanowi jej uzupełnienie. W strukturze użytkowania
dominują użytki rolne zajmujące powierzchnię 3290 ha (grunty orne – 2118 ha, sady – 53 ha, łąki –
845 ha, pastwiska – 274 ha), stanowiące 46% powierzchni ogólnej. Udział lasów i gruntów leśnych

z powierzchnią 3071 ha stanowi 43,2%.
Na terenie gminy funkcjonują: 2 Publiczne Gimnazja w miejscowościach Kostomłoty II
i Ćmińsk Rządowy, 3 Publiczne Szkoły Podstawowe w: Kostomłotach II, Ćmińsku Rządowym i
Porzeczu, Przedszkole Samorządowe w Kostomłotach II, Gminna Biblioteka Publiczna,
Samorządowe Zespoły Opieki Zdrowotnej w Miedzianej Górze i Ćmińsku, punkty apteczne
(Miedziana Góra i Ćmińsk), Urząd Pocztowy i Urząd Telekomunikacyjny, Oddział Banku
Spółdzielczego, Spółdzielnia Obsługi Rolnictwa oraz Posterunek Policji Lokalnej w
Miedzianej Górze.

1.3.2. Demografia

Gmina Miedziana Góra liczy 9822 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia w gminie na
1 km

wynosi 138 osób, przy średniej gęstości zaludnienia powiatu kieleckiego –

87,4 osób/km

i województwa świętokrzyskiego – 110,5 osób/km

. Przyrost naturalny w

2003 roku (dane wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego 2004) wyniósł
+1,4

dla gminy Miedziana Góra (dla powiatu kieleckiego +0,8

dla województwa

świętokrzyskiego -1,6

Saldo migracji: +17

dla gminy (w 2002 roku),

+4,4

dla powiatu i -2,0

dla województwa.

Dane statystyczne dotyczące demografii i mieszkalnictwa przedstawiają poniższe zestawienia:

Liczba mieszkańców gminy w latach 1999–2004:

Rok

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Miedziana Góra

9114

9171

9261

9444

9633

9822

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Liczba ludności w latach 1999-2004

8600

8800

9000

9200

9400

9600

9800

10000

1999

2000

2001

2002

2003

2004

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Przyrost naturalny w liczbach bezwzględnych (w nawiasie w

) w gminie Miedziana Góra:

Rok

2000

2001

2002

2003

Miedziana Góra

+39(+4,3)

+45(+4,8)

+31(+3,3) +13(+1,4)

*wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego

Saldo migracji w liczbach bezwzględnych (w nawiasie w

) w gminie Miedziana Góra:

Rok

2000

2001

2002

2003

Miedziana Góra +131(+14,3) +48(+5,2) +159(+17,0)

b.d.

* wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego

Liczba ludności w poszczególnych sołectwach (stan na 31.12.2004):

Lp.

Sołectwo

Liczba ludności

Ciosowa

381

Ćmińsk Kościelny

1016

Ćmińsk Rządowy

897

Bobrza

410

Kostomłoty I

1540

Kostomłoty II

1526

Miedziana Góra

2131

Tumlin Wykień

1113

Porzecze

312

Przyjmo

496

Razem

9822

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Liczba mieszkań i powierzchnia użytkowa mieszkań w gminie Miedziana Góra:

Rok

2000

2001

2002

2003

Gmina

Miedziana

Góra

Liczba

mieszkań

Powierzchnia

(tys. m

)

Liczba

mieszkań

Powierzchnia

(tys. m

)

Liczba

mieszkań

Powierzchnia

(tys. m

)

Liczba

mieszkań

Powierzchnia

(tys. m

)

1987

145,2

1998

146,7

2346

193,8

2766

244,9

* wg Rocznika Statystycznego Województwa Świętokrzyskiego

Wg danych Urzędu Statystycznego w Kielcach wskaźniki dotyczące zasobów mieszkaniowych
kształtują się następująco (2003 r.):

Przeciętna

Gmina

Miedziana

Góra

Powiat

Kielecki

Województwo

Świętokrzyskie

liczba izb w 1 mieszkaniu

4,22

3,87

3,62

liczba osób w 1 mieszkaniu

3,47

3,67

3,15

liczba osób na 1 izbę

0,82

0,95

0,87

powierzchnia użytkowa
1 mieszkania (m

)

88,6

81,8

70,3

powierzchnia użytkowa na
1 osobę (m

)

25,5

22,3

* wg Województwo Świętokrzyskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy

Wskaźnik procentowy (wg Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002) liczby
mieszkań w gminie Miedziana Góra wyposażonych w:

•

wodociąg – 91,6 %

•

kanalizację – 83,4%, w tym:

o z odprowadzaniem do urządzenia lokalnego – 99,4%
o z odprowadzaniem do sieci – 0,6%

•

ustęp spłukiwany – 74,3%

•

łazienkę – 76,3%

•

ciepłą wodę bieżącą – 69,6%

•

gaz z butli – 88,8%

•

centralne ogrzewanie – 76,6%.

Według danych Urzędu Gminy na dzień 31.12.2004 r. wskaźnik procentowy liczby mieszkań
wyposażonych w: wodociąg z sieci – 92,4% oraz kanalizację z sieci – 18,6%.

1.3.3. Sfera społeczna

Oświata i kultura

Na terenie gminy funkcjonują 2 Gimnazja: w Kostomłotach II i Ćmińsku Rządowym, 3
Publiczne Szkoły Podstawowe: Kostomłoty II, Ćmińsk Rządowy, Porzecze oraz przedszkole
samorządowe w Kostomłotach II. W zakresie szkolnictwa podstawowego i
gimnazjalnego system uzupełniają Zespół Szkół w Tumlinie (Gmina Zagnańsk) – przedszkole,
szkoła podstawowa i gimnazjum publiczne oraz szkoły w Kielcach. Obsługę w zakresie
szkolnictwa średniego i wyższego pełni miasto Kielce. Funkcję upowszechniania kultury na terenie
gminy prowadzą biblioteki przyszkolne oraz Gminna Biblioteka Publiczna, której księgozbiór

wynosi około 21 tys. woluminów. W 2003 roku 990 czytelników wypożyczyło przeciętnie 38,3
wolumina/1 czytelnika, plasując gminę najwyżej z gmin powiatu kieleckiego.

Ochrona zdrowia

W gminie funkcjonują 2 Samorządowe Zespoły Opieki Zdrowotnej w Miedzianej Górze
i Ćmińsku, obsługujący mieszkańców gminy, w których mieści się poradnia ogólna, pediatryczna i
stomatologiczna. Specjalistyczna opiekę medyczną zapewniają szpitale i przychodnie
specjalistyczne znajdujące się na terenie Kielc oraz Kieleckiej Stacji Pogotowia Ratunkowego. Na
terenie gminy w Miedzianej Górze i Ćmińsku znajdują się punkty apteczne.

Bezpieczeństwo publiczne

Na terenie gminy znajduje się Posterunek Policji Lokalnej w Miedzianej Górze, działają również 4
jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej w miejscowościach: Miedziana Góra, Kostomłoty, Ćmińsk i
Bobrza.

Statystykę działalności jednostek OSP przedstawia tabela:

Rok

Ilość zdarzeń

Miejscowe

zagrożenia

Pożary

1999

2000

2001

2002

2003

2004

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Sport, turystyka i rekreacja

Piękno krajobrazów oraz sąsiedztwo Kielc sprawia, iż teren gminy Miedziana Góra jest atrakcyjny
dla rozwoju turystyki i wypoczynku weekendowego. Wizytówką gminy jest Ośrodek Sportowo-
Turystyczny „Moto-raj” z kompleksem obiektów, m.in. Torem Wyścigowym „Kielce”, motelem,
restauracją, kempingiem, torem kartingowym, muzeum modeli samochodów, bazą szkoleniową dla
ratownictwa drogowego. Na terenie gminy organizowane są wysokiej rangi imprezy sportowe o
charakterze krajowym i międzynarodowym, m.in. Motocyklowe
Mistrzostwa Świata „Enduro”, Mistrzostwa Europy w Kolarstwie Szosowym, Samochodowe
Mistrzostwa Polski, Puchar „Alfa-Romeo”. Podstawową bazę noclegową stanowią:

•

Motel „Tor-Kielce”

•

Ośrodek Szkolno-Wypoczynkowy „Bobrza”

•

pokoje gościnne w świetlicy „Zdrowy Tumlin”

Ponadto w miejscowości Tumlin-Podgród w sezonie zimowym funkcjonuje oświetlony wyciąg
narciarski o dł. 300 m z jedną z najlepiej ukształtowanych zjazdowych tras narciarskich w Górach
Świętokrzyskich.

Na terenie gminy funkcjonują dwa kluby sportowe: „Wicher” Miedziana Góra i „Gród” Ćmińsk
oraz dwie pełnowymiarowe sale sportowe przy szkołach w Kostomłotach II i
Ćmińsku.

1.3.4. Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w wodę

Gmina Miedziana Góra posiada pełną sieć wodociągową (91% mieszkańców gminy korzysta z
wodociągów, 9% nie korzysta z wody z sieci wodociągowej ze względów ekonomicznych –
wysoka cena zainstalowania przyłącza). Długość sieci wodociągowej (informacje na koniec 2004
roku wg danych UG) wynosi 90,6 km, do której przyłączonych jest 2200 gospodarstw i
posesji. Zaopatrzenie mieszkańców gminy w wodę odbywa się z wodociągu gminnego z
ujęciem w miejscowości Ćmińsk - Wyrowce zasilanego przez dwie studnie wiercone: nr 2
zasadniczą o wydajności eksploatacyjnej Q=110 m

/h oraz nr 1 awaryjną o wydajności

eksploatacyjnej Q=55 m

/h.

Gospodarka ściekowa

Na terenie gminy we wsi Kostomłoty II zlokalizowana jest mechaniczno-biologiczna czyszczalnia
ścieków o przepustowości 500 m

/dobę. Oczyszczalnia gminna poprzez sieć kanalizacji sanitarnej o

długości 12,5 km obsługuje miejscowości: Kostomłoty II, część Kostomłotów I oraz część
Miedzianej Góry. Ścieki z gospodarstw domowych w miejscowościach nie
objętych systemem kanalizacji sanitarnej gromadzone są w szambach i dowożone do oczyszczalni
wozami asenizacyjnymi. Gmina posiada opracowaną koncepcję skanalizowania całego obszaru.

Zaopatrzenie w ciepło

Na terenie gminy gospodarstwa domowe posiadają indywidualne źródła ciepła (piece lub kotłownie
domowe), bazujące głównie na paliwie węglowym. W obiektach użyteczności publicznej istniejące
kotłownie lokalne, bazują na paliwach ekologicznych tj. oleju opałowym lub gazie. Jedynie
Ośrodek Zdrowia w Ćmińsku ogrzewany jest węglem – w 2005 roku planowana jest
termomodernizacja budynku ośrodka wraz z wymianą systemu ogrzewania i kotła
grzewczego na paliwo ekologiczne - olej opałowy.

Instalacje grzewcze funkcjonujące w obiektach użyteczności publicznej na terenie gminy
Miedziana Góra przedstawia tabela:

Lp.

Lokalizacja obiektu

Rodzaj paliwa Moc (kW)

PSP w Kostomłotach

olej opałowy

620

PSP w Ćmińsku

gaz

225

PSP w Porzeczu

olej opałowy

Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, OSP,
Posterunek Policji, Ośrodek Zdrowia w
Miedzianej Górze

olej opałowy

157

Ośrodek Zdrowia w Ćmińsku

węgiel

* wg danych Urzędu Gminy w Miedzianej Górze

Zaopatrzenie w gaz

Obecnie na ternie gminy zgazyfikowane są jedynie miejscowości Kostomłoty I i Tumlin; długość
sieci wynosi 6,78 km. Mieszkańcy pozostałych miejscowości do celów bytowych korzystają z gazu
w butlach. Opracowana została „Koncepcja gazyfikacji Gminy Miedziana Góra”, która obejmuje
budowę sieci gazowej na terenie całej gminy. Gazyfikacja pozostałej części gminy wykonywana ma
być na bazie sieci gazowej średnioprężnej Gminy Zagnańsk i miasta Kielce.

Elektroenergetyka

Przez obszar gminy na kierunku wschód-zachód przebiegają dwie linie energetyczne przesyłowe
wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV. Podstawowymi źródłami zaopatrzenia mieszkańców gminy w
energię elektryczną są podstacje 15/0,4 kV, które zasilane są liniami napowietrznymi średniego
napięcia 15 kV powiązanymi liniami z krajowym systemem energetycznym. W bezpośrednim
sąsiedztwie gminy zlokalizowane są następujące Główne Podstacje Zasilające:

•

Micigózd 220/110 kV (stacja systemowa),

•

GPZ Niewachlów 110/15 kV,

•

GPZ Piaski 110/30/15 kV,

•

GPZ Karczówka 110/15 kV,

•

GPZ Gnieździska 110/15 kV,

•

GPZ Końskie 110/15 kV,

•

GPZ Jędrzejów 110/15 kV.

Na terenie gminy Miedziana Góra znajduje się 58 stacji transformatorowych 15/0,4 kV, moc
zainstalowana w tych stacjach w pełni pokrywa obecne zapotrzebowanie odbiorców. Ze względu na
atrakcyjne położenie obszaru gminy oraz istnienie potencjalnych terenów inwestycyjnych należy
spodziewać się większego zapotrzebowania na energię elektryczną. W związku z tym trzeba
będzie na wielu stacjach zwiększyć moc, a dla nowo pozyskanych terenów budowlanych
wybudować nowe stacje transformatorowe 15/0,4 kV.

Telekomunikacja

Gminę Miedziana Góra charakteryzuje jeden z wyższych w grupie gmin wiejskich województwa
świętokrzyskiego wskaźnik telefonizacji, a wielkość ta stale się powiększa. Na terenie gminy
znajdują się ogólnodostępne aparaty telefoniczne. Na terenie gminy funkcjonuje szybkie radiowe
łącze internetowe (maszt nadawczy, odbiorniki indywidualne). Teren gminy obejmują swoim
zasięgiem operatorzy telefonii komórkowej (Plus GSM, Era i Idea).

1.3.5. System komunikacyjny

System komunikacyjny gminy Miedziana Góra tworzą drogi: dwa odcinki dróg

krajowych Nr 7 i

Nr 74 o łącznej długości 20,783 km, dwa odcinki dróg wojewódzkich Nr 748 i Nr 750 (o długości
5,586 km) oraz 12 odcinków dróg powiatowych (o łącznej dł. 38,738 km). Uzupełnieniem systemu
komunikacyjnego gminy są drogi gminne (o łącznej dł. 13,75 km) oraz drogi wewnętrzne - 17,20
km. Stan nawierzchni jest zróżnicowany – konieczność modernizacji i remontów dotyczy
szczególnie dróg powiatowych i gminnych.

Układ komunikacyjny gminy Miedziana Góra tworzą drogi:

•

krajowe:

 Nr 7 Gdańsk – Warszawa – Kielce – Kraków - Chyżne
 Nr 74 Kraśnik – Opatów – Kielce – Sulejów (Łódź)

•

wojewódzkie:

 Nr 748 Miedziana Góra – Ruda Strawczyńska
 Nr 750 Ćmińsk - Lekomin

•

powiatowe:

 nr 0286T Bobrza – Szczukowice
 nr 0287T Niewachlów II – Szczukowice
 nr 0288T Laskowa-Kostomłoty I
 nr 0289T Samsonów – Miedziana Góra
 nr 0290T Ciosowa – Herby – Miedziana Góra
 nr 0291T Ćmińsk
 nr 0292T Tumlin – Podgród – Wykień
 nr 0294T Ćmińsk – Umer – Tumlin
 nr 0295T Ćmińsk – Wyręba
 nr 0469T Przyjmo – Ćmińsk
 nr 0469T Cieruchy – Przyjmo
 nr 0490T Oblęgorek – Porzecze

•

gminne:

 nr 002131T Kostomłoty II (ul. Kościelna)
 nr 002132T Sosnówka – Wyręba
 nr 002133T Ćmińsk – Światełek przez wieś
 nr 002134T Ćmińsk Podglinie przez wieś
 nr 002135T Miedziana Góra – Zagórze (ul. Zagórska)
 nr 002136T Miedziana Góra – Kamienna Górka (ul. Kamienna)
 nr 002137T Miedziana Góra – Kulasy (ul. Brzozowa)
 nr 002138T Kostomłoty I – Maciejówka
 nr 002139T Zagórze przez wieś (ul. Słoneczna)
 nr 002140T Tumlińska – Kamienna Góra (ul. Śliska)
 nr 002141T Wyrowce - Ślefarnia
 nr 002142T Ćmińsk Podgród (przez wieś)
 nr 002143T Kostomłoty II – Laskowa - Herby

Przez teren gminy przebiega wielotorowa linia kolejowa Warszawa-Skarżysko Kamienna-Kielce-
Kraków.

1.3.6. Gospodarka

Gmina Miedziana Góra pod względem gospodarczym ma charakter mieszkaniowo – usługowo -
rolniczy. Rozwój usług nastąpił w oparciu o licznie występujące na terenie gminy złoża surowców
mineralnych (przemysł wydobywczy) oraz w oparciu o istniejącą bazę surowcową i rynek zbytu
(przemysł rolno-spożywczy). Ze względu na występowanie na obszarze gminy gleb średniej
wartości produkcyjnej, wiodącą funkcją gminy jest mieszkalnictwo i usługi, natomiast rolnictwo
stanowi jej uzupełnienie. Mimo iż przeważającą część obszaru gminy zajmują użytki rolne
(stanowią 46,6% powierzchni gminy), gmina posiada niezbyt korzystne warunki do produkcji
rolniczej. Głównymi czynnikami przyrodniczymi ograniczającymi możliwości produkcyjne i
rozwój rolnictwa gminy jest jakość gruntów, rzeźba terenu a także warunki klimatyczne. W gminie
przeważają gospodarstwa indywidualne o powierzchni do 5 ha (stanowią 97,8%). Świadczy to o
bardzo dużym udziale gospodarstw małych. Gospodarstw powyżej 10 ha jest niewiele, zaledwie
2,2%. Na terenie gminy nie występują gospodarstwa indywidualne o powierzchni powyżej 15 ha.
Ze względu na warunki przyrodniczo-glebowe na terenie gminy dominują uprawy zbóż (pszenżyto,
żyto, owies), mieszanek zbożowych oraz ziemniaków. W gminie przeważa hodowla bydła i trzody
chlewnej (stan pogłowia zwierząt wg Narodowego Spisu Rolnego 2002 wynosi: bydło - 658 szt., w
tym 376 szt. krów oraz trzoda chlewna – 596 szt.), a także w niewielkim stopniu chów kóz i
królików. Ważną gałęzią gospodarki gminy jest również leśnictwo - lasy i grunty leśne z
powierzchnią 3071 ha stanowią 43,2% całej powierzchni.

Struktura indywidualnych gospodarstw rolnych w 2004 roku przedstawia tabela:

Lp.

Wielkość gospodarstwa (ha)

Liczba

gospodarstw

do 1 ha

1241

1 – 5

1046

5 – 10

10-15

powyżej 15 ha

Razem

2337

*wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Funkcjonujące na terenie gminy podmioty gospodarcze w ilości 612 (stan na
31.12.2003 roku) prowadzą działalność gospodarczą głównie w sektorze usługowym
i handlowo-produkcyjnym. Największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą – 601 podmiotów. Duże znaczenie mają również firmy zajmujące się handlem
obwoźnym.

Podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie gminy Miedziana Góra wg profilu działalności
przedstawia poniższe zestawienie (stan na 31.12.2003 r.):

Lp.

Wyszczególnienie

Liczba podmiotów

Firmy produkcyjno-

handlowe

motoryzacja

materiały budowlane

artykuły spożywcze

artykuły przemysłowe

Firmy usługowe

budowlane

131

stolarskie

transportowe

mechaniki pojazdowej

hydrauliczne, elektryczne

poligraficzne

różne (biurowo-księgowe,
fryzjerskie, marketingowe)

Lokale gastronomiczne

Handel obwoźny

Razem

601

* wg informacji w Planie Rozwoju Lokalnego dla Gminy Miedziana Góra na lata 2004-2006

1.4. Działalność Samorządu Gminy w latach 2000-2004

DOCHODY

Dochody budżetu gminy Miedziana Góra oraz strukturę tych dochodów w latach 2000–2004 (w zł)
przedstawia tabela:

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Struktura dochodów budżetu w 2004 roku

Dochody z majątku

Dotacje

Subwencje

Podatki i opłaty

WYDATKI

Wykonanie wydatków gminy i inwestycji w latach 2000-2004 (w zł) przedstawia tabela:

Rok

2000

2001

2002

2003

2004

Wydatki ogółem

9 479 156

11 005 263

13 632 226

17 606 037

12 487 676

Wydatki na

inwestycje

1 730 814

2 207 097

4 111 677

7 046 401

790 582

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

Rok

2000

2001

2002

2003

2004

Dochody z
majątku

803 673

967 381

458 402

3 368 602

473 051

Dotacje

1 191 869

1 038 933

1 292 793

989 263

1 438 498

Subwencje

4 432 140

5 375 240

6 407 633

6 814 294

7 435 579

Podatki i opłaty

2 916 814

3 145 942

3 837 272

3 492 131

4 351 424

Dochody ogółem

9 344 496

10 527 496

11 966 100

14 664 290

13 752 450

Dochód na 1
mieszkańca

1 019

1 137

1 270

1 522

1 400

II DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA

2.1. Powietrze atmosferyczne

2.1.1. Przepisy prawne

Czystość powietrza jest czynnikiem decydującym o jakości środowiska, w którym żyjemy,
a także w znacznym stopniu wpływającym na poziom życia ludzi. Zanieczyszczenie powietrza jest
to wprowadzanie do powietrza substancji stałych, ciekłych i gazowych w ilościach,
które powodują w konsekwencji niekorzystne zmiany w wodach, glebie, przyrodzie i mogą ujemnie
wpłynąć na zdrowie ludzi. Ze względu na mnogość zanieczyszczeń występujących w powietrzu
wyodrębniono grupę zanieczyszczeń charakterystycznych dla powietrza - pyły, tlenki węgla, tlenki
siarki i tlenki azotu. Wartości progowe - normy ustalono na podstawie Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnego poziomu
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów
niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 798).
Załącznik nr 1 do Rozporządzenia określa dopuszczalne poziomy niektórych substancji
w powietrzu dla terenu kraju, czas ich obowiązywania, oznaczenie numeryczne tych substancji,
okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów, dopuszczalne częstości przekraczania tych
poziomów oraz marginesy tolerancji; załącznik nr 2 – dopuszczalne poziomy niektórych substancji
na obszarach ochrony uzdrowiskowej, załącznik nr 3 - dopuszczalne poziomy niektórych substancji
na obszarach parków narodowych, załącznik nr 4 – poziomy alarmowe dla niektórych
substancji.
Monitoring powietrza realizowany jest na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku „ Prawo
ochrony środowiska” (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627) oraz ustawy z dnia 20 lipca
1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77, poz. 335 z 1991 roku z późn. zm. w tym
zm. Nr 106, poz. 668 z 1998 r.). Koordynatorem państwowego monitoringu powietrza (PMŚ),
podobnie jak innych komponentów środowiska jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza

Na terenie gminy Miedziana Góra nie ma punktów pomiarowych dla zanieczyszczeń powietrza.
Zlokalizowane najbliżej stanowiska pomiarowe znajdują się w Kielcach:

•

ul. Jagiellońska 68

•

ul. Zakładowa 1

Wyniki pomiarów dla poszczególnych zanieczyszczeń przedstawiają tabele:

Lp.

Lokalizacja

stanowiska

pomiarowego

Dopuszczalne

stężenie

Wynik

pomiaru

2000

Wynik

pomiaru

2001

Wyniki

pomiaru

2002

Wyniki

pomiaru

2003

1 ul. Jagiellońska
2 ul. Zakładowa

40 μg/m

6,6

7,3

7,1

7,3

14,2

12,1

b.d.

Lp.

Lokalizacja

Dopuszczalne

Wynik

stanowiska

pomiarowego

stężenie

pomiaru

2000

pomiaru

2001

pomiaru

2002

pomiaru

2003

1 ul. Jagiellońska
2 ul. Zakładowa

40 μg/m

29,2

27,5

29,6

29,2

13,1

7,9

b.d.

Pył zawieszony

Lp.

Lokalizacja

stanowiska

pomiarowego

Dopuszczalne

stężenie

Wynik

pomiaru

2000

Wynik

pomiaru

2001

Wynik

pomiaru

2002

Wynik

pomiaru

2003

1 ul. Jagiellońska
2 ul. Zakładowa

75 μg/m

19,4

17,2

29,4

27,7

58,4

56,1

b.d.

Z badań prowadzonych w punktach zlokalizowanych najbliżej terenu gminy w ramach monitoringu
środowiska wynika, że średnie roczne stężenia głównych zanieczyszczeń powietrza w latach 2000-
2003 wykazują na ogół wartości dość niskie, czyli znacznie poniżej dopuszczalnych norm. Na
żadnym ze stanowisk pomiarowych, gdzie wykonywano pomiary w sposób dający pełną podstawę
oceny wyników, nie odnotowano przekroczenia średniorocznej wartości normatywnej pyłu
zawieszonego. Podobnie, stężenia średnie roczne w zakresie dwutlenku siarki i dwutlenku azotu
pozostają w latach 2000-2003 w granicach norm dopuszczalnych. W okresie kilku ostatnich lat
można zaobserwować na ogół korzystne tendencje zmian. Sytuacja ta jest wynikiem sukcesywnego
zmniejszania się wielkości emisji z dużych obiektów przemysłowych. Także w sektorze
komunalnym obserwuje się sukcesywny postęp związany z realizacją w coraz szerszym zakresie
takich przedsięwzięć, jak przebudowa kotłowni węglowych na opalane niskozasiarczonym olejem
lub gazem oraz racjonalizacja gospodarki cieplnej.

2.1.3. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy Miedziana Góra są:

 Emisje punktowe niskie (gospodarstwa domowe ogrzewane są z własnych pieców lub

kotłowni węglowych),

 Emisja komunikacyjna liniowa (podstawowym źródłem zanieczyszczeń, ze względu na

znaczne natężenie ruchu są pojazdy przemieszczające się drogą krajową Nr 7 i 74),

 Zanieczyszczenia pochodzące z sąsiednich gmin i województw, głównie

z Małogoszczy (cementownia) i Górnego Śląska (tzw. emisja wysoka); niekorzystnie
wpływają również Zakłady Przemysłu Wapienniczego Nordkalk Miedzianka S.A. w
Miedziance.

Wykaz obiektów mogących pogorszyć stan środowiska:

Rodzaj obiektu

Ilość

Drogi krajowe

Drogi wojewódzkie

Drogi powiatowe

Linie energetyczne przesyłowe wysokiego napięcia

Oczyszczalnia ścieków w Kostomłotach

Stacja paliw

Kopalnie surowców naturalnych

Kotłownie w gospodarstwach domowych

Obok negatywnych wpływów na środowisko, jakie związane są z produkcją przemysłową i
wytwarzaniem energii w procesach cieplnych – coraz poważniejsze zagrożenia dla środowiska
powoduje transport. Pomimo poprawiającego się stanu technicznego pojazdów uczestniczących w
ruchu drogowym oraz coraz powszechniej stosowanych przyjaznych środowisku rozwiązań
technologicznych barierą dla poprawy jakości powietrza jest zbyt mała przepustowość na drogach i
brak preferencji dla transportu publicznego.

Strefa kielecka została umieszczona – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia
06.06.2002 – w następujących klasach:

Ze względu na ochronę zdrowia:

– klasa II

– klasa III b

Pył zawieszony PM10 – klasa I
CO – klasa III b
Pb – klasa III b
Benzen – klasa III b
Ozon – klasa I

Ze względu na ochronę roślin i ekosystemów:

– klasa II

– klasa III b

Ozon – klasa I

2.1.4. Wnioski

Na terenie gminy Miedziana Góra nie są prowadzone pomiary zanieczyszczeń powietrza, ale
analiza wyników pomiarów stężeń zanieczyszczeń gazowych oraz opadów pyłu w punktach
pomiarowych zlokalizowanych w sąsiedztwie gminy – Kielce (ul. Jagiellońska,
ul. Zakładowa) nie przekraczają dopuszczalnych norm. Na terenie gminy nie ma zakładów
szczególnie uciążliwych dla powietrza. Gmina położona jest w znacznej odległości od punktów
kontrolno-pomiarowych, należy więc przyjąć, że stężenia są tu niższe od odczytów w w/w
punktach.

2.2. Hałas

2.2.1. Wprowadzenie

Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) oraz ustawa
z dnia 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085), reguluje przepisy dotyczące
klimatu akustycznego. Przepisy tych ustaw są wyrazem nowej, spójnej z ustawodawstwem
Unii Europejskiej, polityki w zakresie ochrony środowiska. W odniesieniu do
zagadnień akustycznych, wspomniane akty prawne dostosowują przepisy polskie do regulacji UE,

w szczególności znajdującej podstawę prawną w regulacjach zawartych w Dyrektywie w sprawie
oceny i zarządzania hałasem w środowisku (2002/49/EC).
Hałas - dźwięk określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający w danych warunkach
(zależy od fizycznych parametrów dźwięku, od nastawienia odbiorcy).
Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu dokonywana jest przy pomocy równoważnego
poziomu dźwięku A (jest to wartość poziomu ciśnienia akustycznego ciągłego ustalonego dźwięku,
skorygowanego według charakterystyki częstotliwościowej A, która w określonym
przedziale czasu odniesienia jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego
analizowanego dźwięku o zmiennym poziomie w czasie); zrównoważony poziom dźwięku A
określa się w dB. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841) określa
dopuszczalny poziom hałasu odrębnie dla pory dziennej (od 6

- 22

) i pory nocnej (od

- 6

Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku są określone w załączniku do w/w rozporządzenia.

2.2.2. Monitoring hałasu drogowego

Hałas wytwarzany przez środki komunikacji drogowej lub ulicznej, ujmowany w sposób
kompleksowy, nazywany jest hałasem komunikacyjnym. Jest to suma emisji hałasu wszystkich
pojazdów biorących udział w ruchu i tworzących strumienie ruchu.
O poziomie hałasu komunikacyjnego, zarówno w miastach, jak i przy trasach komunikacyjnych,
decyduje bardzo wiele różnego rodzaju czynników, takich jak:

•

natężenie ruchu pojazdów,

•

procentowy udział pojazdów ciężarowych w strumieniu pojazdów,

•

prędkość strumienia pojazdów,

•

położenie drogi oraz rodzaj nawierzchni,

•

płynność ruchu pojazdów,

•

ukształtowanie terenu, przez który przebiega trasa komunikacyjna,

•

charakter obudowy trasy,

•

rodzaj sąsiadującej z trasa zabudowy,

•

odległość pierwszej linii zabudowy od skraju jezdni,

•

rodzaj i szerokość drogi.

Na stan higieny gminy Miedziana Góra wpływa również hałas komunikacyjny, który najwyższy
poziom osiąga wzdłuż głównych dróg. Wartości ponad normatywne występują wzdłuż drogi
krajowej Nr 7 Gdańsk – Warszawa –Kraków - Chyżne i drogi krajowej Nr 74 Kraśnik – Opatów –
Kielce - Sulejów – (Łódź); mogą występować również wzdłuż dróg wojewódzkich w
miejscowościach gdzie kumuluje się ruch samochodowy.
Droga krajowa Nr 7
Wyniki pomiarów hałasu wykonanych w latach 2000-2003 na drodze krajowej Nr 7 przedstawia
poniższa tabela:

Lp.

Rok wykonania

pomiaru

Poziom dźwięku w dB

w bezpośrednim sąsiedztwie

drogi (1 m od jezdni)

na pierwszej linii zabudowy

2000

73,7

68,5

2001

74,5

68,4

2002

73,5

68,5

2003

73,4

68,4

* wg Stan środowiska w województwie świętokrzyskim -Raport

Pomiary hałasu na drodze krajowej Nr 7 wykonane w latach 2000-2003 wykazują przekroczenia
dopuszczalnych norm poziomu dźwięku. W 2003 roku w porównaniu do 2002 roku
średnia wartość hałasu, zarówno w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, jak i na pierwszej linii
zabudowy, zmniejszyła się o 0,1 dB.

Droga krajowa Nr 74
Wyniki pomiarów hałasu wykonanych w latach 1998-2003 na drodze krajowej Nr 74
w dwóch punktach pomiarowych: Mniów-Ćmińsk/Mniów-Raszówka (*) i Ćmińsk-
Kielce/Kostomłoty (**) przedstawia poniższa tabela:

Lp.

Rok wykonania

pomiaru

Poziom dźwięku w dB

w bezpośrednim sąsiedztwie

drogi (1 m od jezdni)

na pierwszej linii zabudowy

(*)

(**)

(*)

(**)

1998

73,0

73,6

67,7

71,6

1999

75,7

74,0

69,5

70,6

2000

76,1

74,5

70,0

71,0

2001

76,1

74,5

70,1

71,1

2002

76,0

75,9

69,5

72,0

2003

73,0

76,1

67,1

72,7

* wg Stan środowiska w województwie świętokrzyskim -Raport

Wykonane w latach 1998-2003 pomiary hałasu wykazały, że w każdym badanym roku poziom
dźwięku, zarówno w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, jak i na pierwszej linii zabudowy,
przekracza dopuszczalna normę wynoszącą 60 dB.
Ostatnie, przeprowadzone w 2003 roku, pomiary hałasu wykazały, że w punktach pomiarowych
zostały przekroczone wartości dopuszczalne: w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni przekroczona
została wartość dopuszczalna o 13 dB w punkcie (*) i o 16,1 dB w punkcie (**).
Podobnie na pierwszej linii zabudowy zanotowano przekroczenia hałasu o 16,1 dB w
punkcie (*) i o 12,7 dB w punkcie (**). W porównaniu z rokiem 2002 wartość hałasu, w
bezpośrednim sąsiedztwie jezdni, jak i na pierwszej linii zabudowy w punkcie (*) zmniejszyła się
odpowiednio o 3,0 dB i o 2,4 dB. W punkcie pomiarowym (**) wartości hałasu w porównaniu do
roku 2002, zwiększyły się o 0,2 dB w bezpośrednim sąsiedztwie drogi i o 0,7 dB na pierwszej linii
zabudowy.
2.2.3 Wnioski

Na terenie gminy, ze względu na przebiegające przez jej teren główne trasy komunikacyjne,
występują uciążliwości, powodowane przez hałas drogowy. Największe natężenia hałasu dotyczą
tras komunikacyjnych, szczególnie drogi krajowej Nr 7 i Nr 74. Prowadzony monitoring hałasu na
terenie gminy przy drodze krajowej Nr 7 i Nr 74 wykazuje przekroczenia poziomu dźwięku w
odniesieniu do dopuszczalnej normy, zarówno w bezpośrednim sąsiedztwie trasy,
jak i na pierwszej linii zabudowy we wszystkich punktach pomiarowych. Zagrożenie środowiska
hałasem komunikacyjnym będzie wzrastało, co spowodowane jest przede wszystkim wzrostem
liczby pojazdów.

2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa

2.3.1 Wprowadzenie

Cały teren gminy Miedziana Góra odwadniany jest przez rzekę Bobrzę i Czarną Konecką. Bobrza
jest głównym prawobrzeżnym dopływem Czarnej Nidy, natomiast Czarna Konecka jest dopływem
Pilicy. Na terenie gminy nie ma większych zbiorników wód powierzchniowych. Niewielkie
zbiorniki wód stojących zlokalizowane są: na terenie ośrodka wczasowego Federacji Związków
Zawodowych Pracowników Automatyki i Telekomunikacji PKP oraz zbiornik „Gruchawka”
(osadnik szlamu) zlokalizowany w południowo-wschodniej części gminy. Gmina znajduje się w
obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 414 „Zagnańsk” oraz Głównego Zbiornika
Wód Podziemnych Nr 417 „Kielce”. Na terenie gminy można wyróżnić 3 piętra wodonośne:
triasowy, dewoński i czwartorzędowy. W części sołectw gminy Miedziana Góra utworzono obszary
najwyższej i wysokiej ochrony wód podziemnych (ONO i OWO dla GZWP).

2.3.2. Wody powierzchniowe

Główną rzeką gminy Miedziana Góra, która odwadnia niemal całą jej powierzchnię jest Bobrza z
dopływami: Sufraganiec i Ciemnica. Jedynie północna część gminy odwadniana jest przez system
rzeczny Czarnej Koneckiej – rzekę Krasnę i Czarna Teraskę, które posiadają na terenie gminy
swoje tereny źródliskowe. Rzeka Sufraganiec przepływa przez południowo-wschodnią część gminy
i jest lewobrzeżnym dopływem Bobrzy. Prawobrzeżnym dopływem Bobrzy jest rzeka Sufraganiec,
która odwadnia północno-zachodnią część gminy. Ponadto przez gminę przepływa wiele
mniejszych i większych bezimiennych cieków, często okresowych. „Program rozwoju małej
retencji dla województwa świętokrzyskiego” przewiduje budowę na terenie gminy zbiornika
„Wilcza Góra” na rzece Ciemnicy o powierzchni 62 ha.

MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH

Na rzekach Sufraganiec i Ciemnica nie prowadzone są pomiary przepływów
i systematycznych pomiarów stanu ich czystości. Obserwuje się stany wody i pomiary przepływów
na rzece Bobrzy. Na omawianym terenie notowane są dwa wysokie stany wód w ciągu
roku. Pierwszy jest związany z wiosennymi roztopami i występuje najczęściej pod koniec marca,
natomiast kolejny raz wysokie stany notowane są podczas obfitych opadów letnich w miesiącu
lipcu. Najniższe wody pojawiają się w drugiej połowie września. W związku z
występującymi anomaliami pogodowymi należy założyć, że w każdym miesiącu może pojawić się
wysoka woda.
Na terenie gminy badaniami jakości wód objęta jest rzeka Bobrza. Badania na odcinku od źródeł do
18,4 km wykazały III klasę czystości (dane WIOŚ w Kielcach 2003).

Klasę czystości rzeki Bobrzy oraz wskaźniki decydujące o klasie czystości w latach 2000-2003
przedstawia poniższa tabela:

Rok

2000

2001

2002

2003

Klasa czystości

III

Non

b.d.

III

Wskaźniki

decydujące o

klasie czystości

fosfor ogólny,

miano Coli

b.d.

miano Coli,

azotyny

*wg danych WIOŚ w Kielcach

Badania przeprowadzone były w oparciu o analizy cech fizyczno-chemicznych
i biologicznych, wykonalnych przez laboratoria Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska
w Kielcach. Kryterium porównawcze przy klasyfikacji wód rzeki stanowiły wartości dopuszczalne
poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń dla trzech klas czystości. O przynależności do
odpowiedniej klasy czystości decydował najniekorzystniejszy wskaźnik.

2.3.3. Wody podziemne

Na terenie gminy można wyróżnić następujące piętra wodonośne:

•

triasowy, który ma największe znaczenie dla zaopatrywania ludności w wodę
i ujmowany jest wieloma studniami wierconymi w rejonie Ćmińska i Tumlina; warstwą
wodonośną są spękane piaskowce przewarstwione iłołupkami i mułowcami, woda znajduje
się na ogół pod dużym ciśnieniem;

•

dewoński, którego poziom jest zróżnicowany i zależy od litologicznego wykształcenia
osadów; wody te związane są z wapieniami i dolomitami oraz piaskowcami kwarcytowymi i
mułowcami; wody z tego poziomu ujmowane są studniami wierconymi w rejonie
Miedzianej Góry;

•

czwartorzędowe, których pierwszy poziom związany jest przede wszystkim
z dolinami rzek i uzależniony jest od stanu wody w rzece oraz ilości opadów
atmosferycznych; wody te ujmowane studniami gospodarczymi są złej jakości
i narażone są na zanieczyszczenia bakteriologiczne.

Wody podziemne na terenie gminy cechują się wysoką czystością oraz dużą zasobnością. Znaczne
zasoby posiadają zwłaszcza wody występujące w osadach interglacjalnych i
pochodzące z aluwiów rzecznych poziomów tarasowych.

MONITORING WÓD PODZIEMNYCH

W ramach monitoringu regionalnego wykonano badania wód podziemnych w ujęciu wiejskim w
miejscowości Ćmińsk Wyrowce.

Wyniki z regionalnego monitoringu wód podziemnych w gminie Miedziana Góra za rok 2000 i
2003:

Punkt pomiarowo –

kontrolny

2000

2003

Wodociąg wiejski Ćmińsk

Wyrowce

* wg danych WIOŚ w Kielcach

Klasyfikacji jakości wód podziemnych dla potrzeb monitoringu dokonano wg zaleceń GIOŚ:

•

Klasa Ia – wody najwyższej jakości bez przekroczeń dopuszczalnych wskaźników
zanieczyszczeń, nadających się do celów pitnych bez uzdatniania

•

Klasa Ib - wody wysokiej jakości, nieznacznie zanieczyszczone o naturalnym chemizmie,
odpowiadających wodom do celów pitnych i gospodarczych wymagających prostego
uzdatniania;

•

Klasa II - wody średniej jakości o naturalnym chemizmie, jak i zmienionych
antropogenicznie, wymagających złożonego uzdatniania;

•

Klasa III - wody niskiej jakości, w których cechy fizyczne i zawartość głównych
wskaźników zanieczyszczeń, znacznie przekraczają normy obowiązujące dla wód
pitnych.

O klasyfikacji wód decydowały wskaźniki toksyczne, w tym głównie azot azotanowy
i azotynowy oraz wskaźniki nietoksyczne (żelazo, siarczany, twardość ogólna).

W 2003 roku wody w ujęciu wiejskim Ćmińsk Wyrowce zaklasyfikowano jako Ib, czyli wody
wysokiej jakości, wymagających prostego uzdatniania. Stan czystości wód podziemnych na terenie
gminy w latach 1999-2003 jest na stałym poziomie (badania w tych latach wykazują klasę Ib).

2.3.4. Gospodarka wodno – ściekowa

2.3.4.1. Regulacje prawne gospodarki wodno – ściekowej

Gospodarka ściekowa regulowana jest Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym
zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2001 nr 72, poz.747; zm.: nr
115, poz.1229), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 roku w sprawie
warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2004 Nr 168 poz.
1763), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 roku - w sprawie
komunalnych osadów ściekowych oraz Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia
20 lipca 2002 roku - w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych
oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. 2002 Nr 129, poz.
1108). Zgodnie z art. 3 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, ścieki (substancje ciekłe,
wprowadzone bezpośrednio lub za pomocą urządzeń kanalizacyjnych do wód) zmieniają stan
fizyczny, chemiczny lub biologiczny wód, działając niszcząco na świat roślinny lub zwierzęcy.
Ścieki powstają w wyniku bytowania człowieka oraz prowadzonej przez niego działalności
gospodarczej i rolniczej (ścieki bytowo – gospodarcze, ścieki przemysłowe,

ścieki komunalne,

wody opadowe, zanieczyszczenia, wody podgrzane, skażone promieniotwórczo i zasolone).
2.3.4.2. Sieć wodociągowa

Gmina posiada dobrze rozwinięty system wodociągowy, jest zwodociągowana w 100%. Długość
sieci wodociągowej wynosi 90,6 km, do której przyłączonych jest 2200 gospodarstw i posesji.
Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę gospodarstw domowych jest wodociąg gminny z ujęciem
w miejscowości Ćmińsk Wyrowce, który zasilany jest z dwóch studni: zasadniczej i awaryjnej.
Wydajność eksploatacyjna studni zasadniczej nr 2 wynosi Q=110 m

/h, natomiast studni

awaryjnej nr 1 – Q=55 m

/h. Na pobór wody z w/w ujęcia Wójt Gminy posiada pozwolenie

wodno-prawne ważne do 1 stycznia 2015 roku. Zgodnie z decyzją pobór wody z ujęcia
przestawia się następująco: Q

śr. dobowe

= 2100 m

/d, Q

max. godz.

= 110 m

/d, Q

max. dobowe

2600 m

/d.

Wskaźniki zwodociągowania gminy Miedziana Góra (stan na koniec 2004 roku) przedstawia
tabela:

Gmina

Wskaźnik

km sieci / km

powierzchni

gminy

Wskaźnik

liczba przyłączy / liczba

mieszkań

Miedziana Góra

1,28

0,92

* wg danych Urzędu Gminy Miedziana Góra

2.3.4.3. Sieć kanalizacyjna

Od 2003 roku na terenie gminy w miejscowości Kostomłoty II funkcjonuje mechaniczno-
biologiczna oczyszczalnia ścieków typu SBR AQUA PRIM o przepustowości
Q

dmax

= 500 m

/dobę. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do rowu melioracyjnego i dalej do rzeki

Bobrzy. Do w/w oczyszczalni doprowadzane są poprzez sieć kanalizacji sanitarnej ścieki z
miejscowości: Kostomłoty II, części Kostomłotów I i części Miedzianej Góry oraz dowożone
wozami asenizacyjnymi z przydomowych zbiorników - szamb z innych miejscowości. Długość
sieci kanalizacyjnej wynosi 12,5 km, ilość przyłączy – 442 szt. Ponadto na terenie gminy
funkcjonuje:

•

oczyszczalnia osiedlowa w Ćmińsku Kościelnym obsługująca zespół domków
jednorodzinnych (przepustowość 5 m

/dobę),

•

oczyszczalnia ścieków przy PSP w Ćmińsku Rządowym (przepustowość
10 m

/dobę),

•

lokalna oczyszczalnia ścieków przy Ośrodku Sportowo-Rekreacyjnym Tor Kielce
w Miedzianej Górze,

•

19 oczyszczalni przydomowych.

Ścieki bytowo-gospodarcze z większości budynków indywidualnych gromadzone są
w zbiornikach bezodpływowych (szambach). Ilość wywożonych ścieków jest znacznie mniejsza niż
ilość zużywanej wody. Oznacza to, że ścieki zagospodarowywane są na terenach rolnych
należących do danego właściciela. Istnieją także liczne przypadki niekontrolowanego wylewania
ścieków na pola, do rowów i cieków powierzchniowych.

Firmy prowadzące usługi na terenie gminy w zakresie wywozu ścieków:

•

Zakład Usług Transportowych i Wywóz Nieczystości Płynnych – Stanisław Durlik, Kielce
ul. Chopina 11/40,

•

Wywóz Nieczystości Płynnych – Zbigniew Góźdź, Tumlin Wykień 68,
26-085 Miedziana Góra.

2.3.4.4. Główne źródła zanieczyszczeń

Poważnym zagrożeniem dla stanu sanitarnego wód powierzchniowych jest nieuporządkowana
gospodarka ściekowa, czyli brak pełnego systemu zbiorowej kanalizacji i oczyszczania ścieków,
nieszczelne szamba, „dzikie” wysypiska śmieci, chemizacja rolnictwa oraz emisje gazów
pochodzące z motoryzacji.

Na terenie gminy przeważają teren pagórkowate. Dla tak ukształtowanej powierzchni zgodnie z
badaniami IMGW, Instytut Ekologii PAN, oszacował wielkość spływu powierzchniowego:

o dla gruntów ornych 10 -15 kg N całk./ha rok i 0,4 - 0,7 kg P całk /ha rok,
o dla zielonych użytków rolnych 8 -10 kg N całk /ha rok i 0,3 - 0,5 kg P całk /ha rok,
o dla lasów 5-6 kg N całk /ha rok i 0,1-0,2 kg P całk /ha rok

Z raportu GIOŚ wynika, że ponad 50% ładunku azotu ogólnego i ponad 25% fosforu ogólnego
wprowadzanych jest do wód powierzchniowych.

2.3.5. Wnioski

W celu poprawienia stanu sanitarnego gminy należy skoncentrować się na:

•

wykorzystaniu istniejącego układu kanalizacji sanitarnej z oczyszczalnią ścieków,

•

wyeliminowaniu niekontrolowanych odpływów wód deszczowych kanałami sanitarnymi,

•

wyeliminowaniu niekontrolowanego wylewania ścieków na pola, do rowów melioracyjnych
i cieków wodnych,

•

realizacji planowanych inwestycji związanych z rozbudową systemu kanalizacji i
oczyszczania ścieków,

•

na terenach trudnych do skanalizowania, z dość rozproszoną zabudową wykorzystanie
realizacji budowy przydomowych lub przyzagrodowych oczyszczalni ścieków.

2.4. Odpady

2.4.1. Przepisy prawne

Opracowanie planu gospodarki odpadami dla gminy jest realizacją przepisów uchwalonej przez
Sejm RP ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62/01, poz. 628 oraz z 2002 r.
Nr 41 , poz. 365 i Nr 113, poz. 984), która w rozdziale 3, art. 14-16 wprowadza obowiązek
opracowania planu na szczeblu gminnym. Określone w ustawie o odpadach w
rozdziale 2 art. 5 zasady postępowania z odpadami, stanowią podstawę do formułowania zadań w
planie gospodarki odpadami. Zasada gospodarowania odpadami brzmi: „Kto podejmuje działania
powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować,
projektować i prowadzić tak aby:

zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne
oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu
ich użytkowania,

zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec
ich powstaniu,

zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których
powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi”.

Gospodarka odpadami regulowana jest następującymi aktami prawnymi:

•

Ustawą o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.) z dnia 27 kwietnia
2001 roku,

•

Ustawą – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62. poz. 627 z późn. zm.) z dnia
27 kwietnia 2001 roku,

•

Ustawą o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085) z dnia 27 lipca 2001 roku,

•

Ustawą o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638)
z dnia 11 maja 2001 roku,

•

Ustawą o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7
poz. 78 z 2003 roku) z dnia 19 grudnia 2002 roku,

•

Ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.
U. Nr 72, poz. 747 z 2001 r. i Dz. U. Nr 113, poz. 984 z 2002 r.) z dnia 7
czerwca 2001 roku,

•

Ustawą o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671) z
dnia 28 października 2002 roku;

oraz szeregiem rozporządzeń wydanych do ustaw:

•

Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki
odpadami (Dz. U. 03.66.620 z dnia 17 kwietnia 2003 r.) z dnia 9 kwietnia 2003 roku,

•

Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na
potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1736) z 2001 roku,

•

Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2003 roku w sprawie wysokości
stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2004 (M.P. Nr.50 poz.782),

•

Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska
(Dz. U. Nr 55, poz. 477) z 18 marca 2003 roku,

•

Rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być
składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) z dnia
30 października 2002 roku,

•

Rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania
oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) z 2004

roku,

•

Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz.
U. Nr 134, poz. 1140) z 1 sierpnia 2002 roku,

•

Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz.
1206 z 2001 r.) z dnia 27 września 2001 roku.

W związku z wejściem Polski do struktur państw UE istnieje konieczność spełnienia jej wymagań
w zakresie ochrony środowiska, w tym dotyczących gospodarki odpadami. Dyrektywa UE nr
91/156 EEC zabrania od 2002 roku deponowania na składowiskach odpadów nie przetworzonych
(o zawartości substancji organicznych powyżej 5% i kaloryczności powyżej 6000
kJ/kg). Podstawowymi kierunkami działań będą: zmniejszanie ilości odpadów do wywiezienia
poprzez selektywną zbiórkę i zagospodarowanie odpadów oraz stworzenie nowoczesnych zakładów
wykorzystujących i unieszkodliwiających odpady. Odpady organiczne powinny być w całości
kompostowane. Długość okresu dostosowawczego dla spełnienia przez Polskę wszystkich
wymagań UE, dotyczących ochrony środowiska można optymistycznie szacować na 5 do 10 lat. Po
tym okresie będziemy musieli spełnić wszystkie wymogi prawa UE, a w tym również wymogi w/w
dyrektywy.

Ze względu na źródło powstawania odpadów można je podzielić na:

odpady komunalne, pochodzące w większości z gospodarstw domowych,

odpady przemysłowe, pochodzące z procesów technologicznych w przemyśle,

odpady niebezpieczne powstające w oczyszczalniach ścieków, w sektorze medycznym oraz
znajdujące się w strumieniu odpadów komunalnych i gospodarczych (akumulatory, baterie,
świetlówki, odpady zawierające azbest itp.).

2.4.2. Odpady niebezpieczne

Odpady niebezpieczne są to odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny,
biologiczny i inne właściwości stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla
środowiska. Odpady te powstają zarówno w sektorze gospodarczym, jak i komunalnym. Głównymi
źródłami powstawania odpadów niebezpiecznych są: przemysł, działalność usługowa, medyczna i
weterynaryjna Odpady te powstają również w gospodarstwach domowych i szkolnictwie
(przeterminowane odczynniki chemiczne).

Odpady niebezpieczne powstające w gospodarstwach domowych trafiają ze strumieniem odpadów
komunalnych na składowisko w Promniku, gmina Strawczyn. Zakłady prowadzące działalność
gospodarczą i usługową składają odpady na własnym terenie, a następnie organizują we własnym
zakresie ich wywóz.
Istnieje możliwość bezpośredniego zawarcia umowy na odbiór odpadów przemysłowych przez
podmioty gospodarcze z odbiorcami, którzy mają stosowne decyzje na zbieranie, transport lub
unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych.

ODPADY MEDYCZNE I WETERYNARYJNE

Odpady medyczne z Ośrodków Zdrowia w Miedzianej Górze i Ćmińsku w ilości ok. 0,36 Mg są
odbierane i unieszkodliwiane przez specjalistyczne firmy. Przeterminowane leki z apteki w ilości
ok. 3 kg rocznie przekazywane są do unieszkodliwienia za pośrednictwem hurtowni
farmaceutycznych, które zaopatrują apteki w leki.
W gminie nie ma stałego punktu usług weterynaryjnych, usługi wykonywane są przede wszystkim
bezpośrednio w gospodarstwach domowych. Nie prowadzony jest monitoring gospodarki odpadami
weterynaryjnymi, należy przyjąć iż odpady te są zagospodarowywane we własnym zakresie przez
właścicieli posesji (spalane w piecach lub gromadzone z pozostałymi odpadami

zmieszanymi).

2.4.3. Odpady z sektora gospodarczego

Odpady z sektora gospodarczego (przemysłu, rolnictwa, rzemiosła, niektórych usług) stanowią
największy strumień odpadów wytwarzanych. W strumieniu odpadów z sektora gospodarczego
powstają również odpady niebezpieczne.

Zgodnie z zapisami Ustawy o odpadach wytwórca odpadów jest obowiązany do uzyskania decyzji
zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady
niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, przedłożenia informacji o
wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli
wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie

odpadów

innych niż niebezpieczne. Wytwórca odpadów jest obowiązany do

uzyskania pozwolenia

na wytwarzanie odpadów, które powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarza
powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż
niebezpieczne rocznie.
Oszacowanie ilości wytwarzanych odpadów na podstawie informacji zawartych w wydanych
decyzjach zatwierdzających program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pozwoleniach na
wytwarzanie odpadów oraz złożonych informacjach może powodować błędne wnioski. Przy
składaniu w/w uzgodnień do jednostek administracyjnych określa się często górną granice
wytwarzania odpadów w ciągu roku (są to dane zawyżone).
Wg posiadanych decyzji na terenie gminy Miedziana Góra mogło zostać wytworzonych
ok. 80414 Mg odpadów przemysłowych.
Obecnie na terenie gminy nie wszystkie podmioty gospodarcze prowadzą zgodnie
z obowiązującymi przepisami ewidencję odpadów i bez przeprowadzenia monitoringu nie jest
możliwe ustalenie rzeczywistego stanu gospodarki odpadami przemysłowymi na terenie gminy.

2.4.4. Odpady komunalne

Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty
infrastruktury takie jak: handel, usługi i rzemiosło, a także obiekty turystyczne i targowiska.
W wielu gospodarstwach domowych na terenach wiejskich odpady segregowane są
z przeznaczeniem na: kompost (odpady kuchenne, z uprawy polowej, przydomowych działek) i
do spalania w warunkach domowych (odpady z tworzyw sztucznych, tkaniny, papier itp.).
W grupie odpadów gospodarskich znajdują się również odpady niebezpieczne typu: opakowania po
lekach, środki medyczne, opatrunkowe, opakowania i resztki środków chemicznych i ochrony
roślin. Ich unieszkodliwianie w sposób gospodarski, w przydomowych kotłowniach, ma
degradujący wpływ na środowisko. Niewielka część odpadów komunalnych – gospodarskich
(puszki, metal, szkło itp.) około 10 – 15% jest wywożona na zbiorowe punkty deponowania.

Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy Miedziana Góra (odpady komunalne
pochodzące z gospodarstw domowych) w 2003 roku – szacowane wg wskaźników i wg danych
firmy wywożącej (wg danych zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedziana
Góra):

Gmina Miedziana Góra

Ilość odpadów (Mg/rok)

Liczona wskaźnikowo

1300,46*-2148**

Wg danych firmy wywożącej (odpady zmieszane z
terenu gospodarstw)

1196

Wg danych firmy wywożącej (odpady zmieszane z

410

kontenerów KP 7)
Ilość zebranych surowców wtórnych:

- szkło

- tworzywa sztuczne

- złom

- makulatura

7,1
1,8
0,9

* wg wskaźników w WPGO
** wg wskaźników w KPGO

Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie na
składowisku w Promniku (Gmina Strawczyn). Organizacją i wykonaniem usług odbioru odpadów
komunalnych zmieszanych na terenie gminy Miedziana Góra zajmuje się Miejskie
Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Kielcach – w ramach umów cywilno-prawnych zawartych
między mieszkańcami a firmą wywozową. Firma ta prowadzi działalność w zakresie odbioru,
transportu i unieszkodliwiania odpadów. W 2003 roku 1357 właścicieli posesji wyposażonych
zostało w pojemniki przydomowe 110 l, będące własnością firmy wywozowej, co stanowi 47,5%
wszystkich nieruchomości. Koszty za wywóz odpadów komunalnych zmieszanych ponosi
właściciel nieruchomości. W 2003 roku z terenu gminy z gospodarstw domowych zebrano 1196
Mg zmieszanych odpadów komunalnych. Od września 2004 roku na terenie gminy działa również
firma EKOM z Chęcin, która odbiera odpady komunalne zmieszane z terenu Miedzianej
Góry (13 mieszkańców) i Kostomłotów I (1 osoba).
Na terenie gminy rozmieszone są także w 12 punktach kontenery typu KP 7 na odpady komunalne
zmieszane, których opróżnianie odbywa się na zasadzie zgłoszenia w chwili przepełnienia do firmy
wywozowej. Koszty za wywóz i składowanie odpadów komunalnych z kontenerów KP 7 ponosi
gmina; obiekty użyteczności publicznej nie mają odrębnych pojemników i korzystają z kontenerów
ogólnie dostępnych KP 7. W 2003 roku z kontenerów KP 7 zebrano ok. 410 Mg odpadów
komunalnych zmieszanych.

Od lipca 2002 roku w gminie Miedziana Góra wdrażana jest selektywna zbiórka odpadów
opakowaniowych typu szkło i tworzywa sztuczne oraz metal. Zbiórkę szkła, tworzyw sztucznych i
metalu prowadzi firma EKO SAL. Odpady te składowane są w pojemnikach przeznaczonych do
gromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów (23 zestawy do segregacji odpadów i 4 pojemniki
edukacyjne „Borowik” dla szkół). System opróżniania odbywa się ręcznie z równoczesnym
wstępnym doczyszczaniem odpadów. Odpady po oczyszczeniu gromadzone w workach foliowych,
pozostałość po doczyszczaniu - jako balast jest składana do najbliższego kontenera na odpady
komunalne zmieszane KP 7. Firma wywozowa nie prowadzi ewidencji dotyczącej częstotliwości
opróżniania pojemników i ilości zgromadzonych w poszczególnych pojemnikach odpadów.
Na podstawie informacji firmy EKO SAL szacunkowo przyjęto, że podczas jednorazowego
opróżniania pojemnika odbierane jest około 248,16 kg szkła i 31,9 kg tworzyw sztucznych.
W 2002 r wprowadzając selektywną zbiórkę odpadów komunalnych w gminie przeprowadzono
akcję informacyjno-edukacyjną. Mieszkańcy poza gromadzeniem odpadów selektywnie w centrach
zbiórki mogli przystąpić do zbiórki odpadów bezpośrednio z terenu nieruchomości – „u źródła”
systemem worowym. Mieszkańcy gromadzą w oddzielnych workach szkło, tworzywa sztuczne i
metal, jak również z własnej inicjatywy makulaturę. Firma EKO SAL podpisała umowy z 743
mieszkańcami na odbiór odpadów gromadzonych selektywnie, odbiór odbywa się 1 raz w miesiącu.
W wyniku selektywnej zbiórki w 2003 roku z terenu gminy Miedziana Góra zebrano 20 Mg szkła
(do recyklingu oddano 8,55 Mg), 7,1 Mg tworzyw sztucznych (do recyklingu oddano 3,29 Mg) oraz
1,8 Mg złomu, który w całości został oddany do recyklingu, jak również 0,9 Mg
makulatury (do recyklingu oddano 0,45 Mg).

2.4.5. Wnioski

Odpady stałe z terenu gminy w ramach umów indywidualnych z mieszkańcami, zakładami
użyteczności publicznej oraz zakładami prowadzącymi działalność gospodarczą są wywożone przez
Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Kielce na składowisko w Promniku gm.
Strawczyn. Od września na terenie gminy działa również firma EKOM z Chęcin, która odbiera
odpady komunalne zmieszane z terenu miejscowości Miedziana Góra i Kostomłoty I. Od lipca 2002
roku gmina prowadzi selektywną zbiórkę odpadów w centrach (gniazdach) i
bezpośrednio w gospodarstwach „u źródła”. Zbiórką surowców wtórnych zajmuje się firma EKO
SAL. Gmina powinna skoncentrować się na

propagowaniu segregacji wstępnej odpadów już w

miejscu ich powstawania z podziałem na surowce szklane, papierowe, metalowe i odpady
organiczne, powiększając ciągle ilość kontenerowych punktów gromadzenia odpadów stałych
celem wyeliminowania „dzikich” wysypisk śmieci.

2.5. Gleby

2.5.1. Wprowadzenie

Urodzajność gleb kształtowana jest przez czynniki naturalne i antropogeniczne, które wpływają na
ich degradację, obniżając jakość i zawartość próchnicy. Zmiany w odczynie, zasobności i żyzności
gleb mają związek ze zmianami zachodzącymi w klimacie i szacie roślinnej. Procesy erozyjne,
emisja gazów i pyłów istotnie wpływają na środowisko glebowe.

Strukturę gruntów na terenie gminy Miedziana Góra przedstawia tabela:

Powierzchnia

ogólna (ha)

Użytki rolne (ha)

Razem

Grunty

orne

Sady

Łąki

Pastwiska

Lasy i

grunty

leśne

Pozostałe

grunty

7111

3290

2118

845

274

3071

750

* wg danych w Programie ochrony środowiska dla powiatu kieleckiego

Powierzchnia gruntów użytkowanych rolniczo wynosi 3290 ha, co stanowi 46,3% ogólnej
powierzchni gminy. Blisko 64% użytków rolnych zajmują grunty orne, lasy i grunty leśne stanowią
43,2% powierzchni gminy (3017 ha).

Struktura gruntów gminy Miedziana Góra

Po z o

i n i e

Pastwiska

Łą k

Lasy i grunty

le ś n

Sady

Grunty orne

2.5.2. Typy gleb

Na terenie gminy Miedziana Góra występują gleby zróżnicowane pod względem systematycznym
jak i pod względem przydatności dla rolnictwa; przeważają gleby słabe i bardzo słabe,
wykształcone głównie na piaskach. Na terenie gminy wyróżniamy następujące typy gleb:

•

pseudobielicowe

wytworzone z różnych piasków gliniastych występują na całym

obszarze gminy zarówno na gruntach ornych jak i użytkach zielonych; są to gleby
kwaśne lub lekko kwaśne;

•

brunatne wyługowane

wytworzone z piasków całkowitych i niecałkowitych często

zalegających na skale wapiennej, występują we wszystkich wsiach gminy na gruntach
ornych i użytkach zielonych;

•

brunatne kwaśne

wytworzone ze skał z natury kwaśnych zajmują dość znaczne

powierzchnie; część z nich wykształciła się z gleb bielicowych leśnych;

•

czarne ziemie właściwe i zdegradowane

wytworzone z piasków gliniastych lekkich,

gliniastych mocnych i pyłów zwykłych występują na terenach niżej położonych lub w
dolinach rzecznych na obszarach nie podlegających zalewom. Występują głównie na
użytkach zielonych na terenie wsi: Ciosowa, Ćmińsk Kościelny, Kostomłoty I,
Kostomłoty II, Miedziana Góra i Tumlin Wykień. Posiadają odczyn kwaśny lub słabo
kwaśny o średniej zawartości próchnicy;

•

rędziny brunatne

wytworzone ze zwietrzeliny wapieni dewońskich występują tylko we

wsiach Kostomłoty I i Kostomłoty II. Są to rędziny płytkie lub średniogłębokie;

•

mady

występują na terenach zalewowych dolin rzecznych pod gruntami ornymi

i użytkami zielonymi w miejscowościach: Ćmińsk Rządowy, Ćmińsk Kościelny
i Porzecze. Są to mady lekkie, bardzo lekkie i średnie o odczynie kwaśnym;

•

gleby mułowo-torfowe

występują wyłącznie na użytkach zielonych we wsiach Bobrza i

Kostomłoty I; powstały w wyniku procesu torfotwórczego i procesu namulania;

•

gleby murszowo-mineralne i murszowate

wykształcone w warunkach trwałego lub

okresowego nadmiernego uwilgotnienia występują pod użytkami zielonymi
w miejscowościach: Ciosowa, Ćmińsk Kościelny, Kostomłoty II i Porzecze.

•

gleby glejowe

występują na użytkach zielonych we wsiach: Ćmińsk Rządowy,

Kostomłoty I i Kostomłoty II, są to gleby mineralne o składzie mechanicznym piasków
gliniastych, pyłów zwykłych zalegających na piasku luźnym i glinie.

Gleby w gminie Miedziana Góra według klas bonitacyjnych:

Lp.

GRUNTY ORNE

UŻYTKI ZIELONE

klasa

%-owy udział w powierzchni

gruntów ornych

klasa

%-owy udział w powierzchni

użytków zielonych

III b

0,5

III

0,2

IV a

7,1

IV b

23,5

30,7

42,8

49,6

26,1

13,5

Razem

100

Razem

100

* wg „Studium uwarunkowań ...”

2.5.3. Odczyn gleb

Ocenę stopnia zakwaszenia gleb i potrzeb wapnowania oraz wycenę zawartości przyswajalnych
form makroelementów (P, K, Mg) i mikroelementów (B, Cu, Mn, Zn) wykonano na podstawie liczb
granicznych obowiązujących w Stacjach Chemiczno-Rolniczych, opracowanych przez Instytut
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Badania właściwości agrochemicznych gleb na terenie województwa świętokrzyskiego prowadzi
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Kielcach.
W 2003 roku w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Kielcach opracowano syntezę badań z
lat 1999-2003, są to najbardziej aktualne wyniki badań. Z przeprowadzonych badań wynika, że na
terenie województwa świętokrzyskiego przeważają gleby zakwaszone (52%), w tym o odczynie
bardzo kwaśnym (pH do 4,5) - 28%, o odczynie kwaśnym (pH 4,6-5,5) - 24%, lekko kwaśnym (pH
5,6-6,8) - 20%, obojętnym (pH 6,8-7,2) - 15% i zasadowym (pH od 7,2) - 13%.
Zakwaszenie gleb wpływa na zmniejszenie plonów, jak również sprzyja przyswajaniu przez rośliny
metali ciężkich. Wymagane jest więc wapnowanie zakwaszonej gleby, przestrzeganie dawek
stosowanych nawozów i środków ochrony roślin.

2.5.4. Monitoring gleb

Celem monitoringu gleb jest obserwowanie zmian jakości gleb zachodzących
w zróżnicowanych warunkach przyrodniczych i określonej działalności człowieka. Zadaniem
monitoringu gleb jest śledzenie długofalowych zmian chemizmu gleb i badanie zanieczyszczenia w
rejonach oddziaływania lokalnych źródeł zanieczyszczeń.

W ramach monitoringu regionalnego wykonuje się badania gleb położonych na obszarach
o znaczącym potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczeniem. Badania te wykonywane są co pięć lat i
mają na celu dokumentowanie zmian zachodzących w glebach, sygnalizowanie zagrożeń i
umożliwienie wczesnego podejmowania działań ochronnych. Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Kielcach badaniami takimi na terenie gminy Miedziana Góra objął gleby przy drodze
krajowej Nr 74 w punktach pomiarowych: Ciosowa, Miedziana Góra i Kostomłoty. Analizy
chemiczne określono w zakresie zawartości metali ciężkich: miedzi, niklu, cynku, ołowiu, chromu i
kadmu.

Wyniki badań wykonanych w roku 1996 i 2001 przedstawia poniższa tabela:

Rok

badania

Punkt

pomiarowy

(rodzaj

użytku)

Zakres stężeń w mg/kg

Stopień zanieczyszczenia

1996
2001

Ciosowa

(grunt orny)

2,7-3,8

0,2-1,2

17,0-18,3

3,8-7,6

2,3-2,9

0,2-0,3

5,4-5,7

1,3-1,5

37,0-47,2

17,8-19,3

3,9-5,2

0,6-0,7

1996
2001

Miedziana

Góra

(użytek

zielony)

15,7-23,0

5,1-5,2

55,9-77,0

0,I

28,5-30,7

8,9-9,0

0,7-1,0

7,4-7,7

3,6-4,9

42,6-116,3

0,I

15,8-28,7

6,1-7,6

0,4-1,3

0,I

1996
2001

Kostomłoty

(grunt orny)

12,8-39,3

4,5-1,1

31,9-72,9

0,I

13,9-48,8

3,1-6,7

0,4-0,9

0,I

11,3-15,0

3,4-3,5

70,8-90,5

58,8-118,2

I,II

5,8-6,7

0,6-0,8

* wg Stan środowiska w województwie świętokrzyskim - Raport

Analiza składu chemicznego wskazuje, iż zawartość metali ciężkich w glebach przy drodze
krajowej Nr 74 jest naturalna (0) lub podwyższona (I) – dotyczy stężeń cynku, ołowiu
i kadmu. Sporadycznie występuje słabe zanieczyszczenie (II), które dotyczy stężenia ołowiu (punkt
pomiarowy – Kostomłoty).

2.5.5. Wnioski

Na terenie gminy Miedziana Góra przeważają gleby słabe i bardzo słabe, wykształcone na piaskach.
Gleby te charakteryzują się słabą przydatnością dla rolniczego wykorzystania, świadczy o tym
ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, wynoszący 50,2 pkt. Ze
względu na kwaśny odczyn gleb, konieczne jest nawożenie i wapnowanie. Wskazane są działania
w kierunku zwiększania lesistości na obszarach o niskich klasach bonitacyjnych gleb. Należy
prowadzić działania edukacyjne w zakresie prowadzonych prac agrotechnicznych, które zapobiegną
degradacji rolniczej (m.in. wapnowanie zakwaszonej ziemi, przestrzeganie dawek stosowanych
nawozów oraz środków ochrony roślin).

2.6. Surowce mineralne

2.6.1. Wprowadzenie

Gmina Miedziana Góra ze względu na swoje położenie i urozmaiconą budowę geologiczną
skalnego podłoża jest bogata w kopaliny minerale. Historycznie na terenach gminy wydobywano
rudy miedzi i żelaza. Intensywny rozwój górnictwa rudnego i miedzianego nastąpił już pod koniec
XVI wieku, kiedy to uruchomiono największą w rejonie kopalnię „Zygmunt”. Eksploatację rud
zakończono w 1923 roku z chwilą zamknięcia kopalni. Obecnie złoża nie nadają się do eksploatacji.
Na terenie gminy duże znaczenie gospodarcze mają kopaliny dolomitów, wapieni
i piaskowca, które są częściowo eksploatowane.

2.6.2. Zasoby surowcowe

Dolomity dewońskie
Złoża dolomitów dewońskich eksploatowana jest na wysoką skalę przez kopalnię „Laskowa”
Kieleckich Kopalni Surowców Mineralnych ze złoża „Laskowa Góra”. Zasoby wynoszące 9067

tys. ton wykorzystywane są do produkcji kruszyw łamanych dla budownictwa i
drogownictwa oraz wapna magnezowego do wyrobu mączek i nawozów wapniowo-magnezowych.
Pewne partie dolomitów mogą być wykorzystywane również w przemyśle szklarskim.

Wapienie dewońskie
Wapienie górnego dewonu, w złożach eksploatowanych na terenie gminy mają zastosowanie do
produkcji kruszyw drogowych (złoże „Kostomłoty” i „Mogiłki”) i budowlanych (złoże
„Krzemucha”). Złoża te mogą być również wykorzystywane w przemyśle hutniczym, chemicznym
i cukrowniczym.

•

Złoże „Kostomłoty”

o zasobach bilansowych 2369 tys. ton, użytkownikiem są Kopalnie

Odkrywkowe Surowców Drogowych w Kielcach;

•

Złoże „Mogiłki”

o zasobach zarejestrowanych w ilości 1300 tys. ton, wykorzystywane jako

kruszywo łamane drogowe i kolejowe, obecnie nie eksploatowane; użytkownikiem złoża
było Komunalne Przedsiębiorstwo Robót Drogowych w Kielcach;

•

Złoże „Krzemucha”

o zasobach udokumentowanych 1709 tys. ton, wykorzystywane było do

produkcji kruszywa łamanego dla budownictwa i drogownictwa; obecnie złoże jest
nieczynne, a wyrobisko po eksploatacji jest rekultywowane przez zasypywanie materiałem z
hałd; właścicielem terenu, na którym znajduje się wyrobisko są Kieleckie Kopalnie
Surowców Mineralnych.

Piaskowce
Najdłużej eksploatowanym surowcem skalnym na terenie gminy są piaskowce tumlińskie. Obecnie
eksploatacja odbywa się na niewielka skalę, piaskowce mogą mieć zastosowanie do wyrobów
budowlanych i ozdobnych elementów architektonicznych, kamieni młyńskich i osełek,
są także bardzo dobrym materiałem jako okładziny do pieców hutniczych. Odpady powstające przy
pozyskiwaniu bloków i płyt mogą być używane jako kamień łamany i kruszywo
drogowe.

•

Złoże „Ciosowa”

- o zasobach zarejestrowanych 982 tys. ton, z piaskowca wyrabiano płyty,

kształtki do żeliwiaków i kamień łamany, złoże jest obecnie nieczynne, wyrobisko
poeksploatacyjne jest zrekultywowane, część wyrobiska jest pomnikiem przyrody;

•

Złoże „Wykień”

- złoże położone na obszarze leśnym o zasobach zarejestrowanych

w ilości 148 tys. ton, surowiec wykorzystywany był do produkcji płyt, kamienia łamanego i
na kształtko do żeliwiaków, złoże jest obecnie nieczynne;

•

Złoże „Tumlin-Gród”

- złoże udokumentowane w ilości 586 tys. ton, surowiec

wykorzystywane jest do produkcji płyt i kamienia łamanego, złoże piaskowców
tumlińskich jest obecnie eksploatowane, a użytkownikiem złoża jest Spółdzielnia Pracy
„Kopaliny Mineralne”.

Piaski
Piaski stanowią kopalinę najpowszechniej występującą i wykorzystywaną na terenie gminy. Na
terenie gminy udokumentowane są jedynie złoża piasków „Szczukowskie Górki” (zasoby
zarejestrowane w ilości 13854 tys. ton), które po uszlachetnieniu przez płukanie i przesiew mogą
być stosowane są do produkcji betonów i zapraw budowlanych. Złoże nie jest eksploatowane,
jedynie wykorzystywane jest przez okoliczną ludność. Na terenie gminy Miedziana Góra istnieją
obszary, na których możliwe jest rozpoznanie i zagospodarowanie nowych złóż piasków.

2.6.3. Wnioski

Eksploatacja surowców mineralnych wywołuje ujemne skutki w środowisku przyrodniczym. W
rejonie złóż surowców wydobywanych utworzono obszary górnicze i tereny górnicze. Dalszą
eksploatację przewiduje się w złożach „Laskowa Góra”, „Kostomłoty” i „Tumlin-Gród”. Z uwagi
na położenie w obszarach leśnych i małe zasoby nie przewiduje się eksploatacji złóż „Ciosowa” i

„Wykień”. Eksploatacja surowców naturalnych powinna być prowadzona zgodnie z
obowiązującymi przepisami w oparciu o dokumentacje geologiczne i koncesje. Nieczynne
wyrobiska powinny być rekultywowane.

2.7 Pola elektromagnetyczne

Przez obszar gminy Miedziana Góra przebiegają elektroenergetyczne, napowietrzne linie
wysokiego napięcia 220 kV i 110 kV, wymagające stref ochronnych związanych z emisją pola
elektromagnetycznego. Linie napowietrzne średniego napięcia 15 kV nie posiadają takich stref
ochronnych, jednakże w pasach o szerokości nie mniejszej niż 15 m, wzdłuż ich przebiegów, nie
powinny być lokalizowane budynki, a ponadto instalowanie wszelkich urządzeń technicznych
należy wykonywać zgodnie ze szczególnymi przepisami prawa budowlanego. Na terenie gminy
zlokalizowane są punktowe źródła promieniowania elektromagnetycznego – maszty telefonii
komórkowej i radiowej (Kostomłoty I, Ćmińsk Wykień – na terenie Kieleckiego
Automobilklubu).

2.8. Przyroda

2.8.1. Wprowadzenie

Lasy jako najbardziej naturalna forma przyrodnicza związana jest z krajobrazem i życiem
społeczeństwa. Lasy pełnią wielorakie funkcje: dodatnio oddziałują na środowisko przyrodnicze,
dostarczają surowca drzewnego, owoców leśnych oraz są obszarem dla rekreacji i turystyki. Lasy
korzystnie wpływają na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia ludzi oraz równowagę
przyrodniczą.

2.8.2. Stan zasobów przyrody

Na terenie gminy Miedziana Góra lasy i grunty leśne zajmują 43,2% powierzchni ogólnej gminy –
3071 ha. W strukturze własnościowej przeważają lasy państwowe (91% powierzchni lasów gminy),
zarządzane przez Nadleśnictwo Kielce Obręb Kielce i Nadleśnictwo Zagnańsk Obręb Samsonów.
W przeważającej części lasy stanowią obszar Suchedniowsko - Oblęgorskiego Parku
Krajobrazowego. Są to atrakcyjne drzewostany iglaste i liściaste w wieku 40 i 80 lat na
siedliskach świeżych i żyznych. Na terenie gminy podstawowymi siedliskami są: las mieszany
świeży, las mieszany wyżynny, bór mieszany świeży, bór mieszany wyżynny, bór świeży, bór
wilgotny, bór mieszany wilgotny, las wilgotny, las mieszany wilgotny, bór bagienny oraz ols. W ich
składzie gatunkowym dominują drzewostany sosny, świerku, jodły, dębu, buka, jesionu, olszy,
brzozy topoli, osiki oraz wierzby. Z wymienionymi ekosystemami leśnymi związane są
występujące tu liczne gatunki roślin rzadkich i chronionych budujących bogato rozwinięte runo
leśne i podszyt. Charakterystyczną cechą roślinności gminy jest występowanie zakrzewień
śródpolnych porastających miedze oraz odłogowane pola uprawne i obrzeża lasów. Podobnie jak
szata roślinna również fauna gminy jest słabo zróżnicowana. Świat ssaków reprezentują jelenie,
sarny, lisy, dziki i zające,

a w dolinach rzek bobry. Z ptaków łowieckich licznie występują

kuropatwy i bażanty.

2.8.3. Wnioski

Stan środowiska leśnego ulega przemianom wskutek prowadzenia działalności przemysłowej i
urbanizacji, co prowadzi do zagrożenia zdrowotnego drzewostanów. Warunki atmosferyczne
panujące w ostatnich latach (zwłaszcza długotrwałe susze, ostre zimy i klęski huraganowe) jak
również pożary wpływają destabilizacyjnie na drzewostany leśne. Negatywny wpływ na stan
zdrowotny lasów obszaru gminy Miedziana Góra ma bliskość tras komunikacyjnych Nr

74 i Nr 7.

2.9. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

Na terenie gminy prawdopodobieństwo wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia dla środowiska
naturalnego wiąże się z możliwością awarii w transporcie drogowym (szczególnie trasa Nr 74 i Nr
7) i kolejowym. Awarie i katastrofy w transporcie mogą spowodować wydostanie się na zewnątrz
substancji toksycznych i niebezpiecznych o właściwościach palnych i wybuchowych (przewóz
amoniaku, kwasów, chloru, dwutlenku siarki, gazów płynnych, etyliny, olejów opałowych i
napędowych). Obiektem stacjonarnym jest stacja paliw płynnych. Również rzeki z dopływami i
ciekami stwarzają nadzwyczajne zagrożenia w formie podtopień i powodzi.

III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W
GMINIE MIEDZIANA GÓRA

3.1. Cele polityki ekologicznej państwa

Główne cele polityki ekologicznej państwa dotyczą:

•

racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, w tym:

o racjonalizacja użytkowania wód,
o zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
o zmniejszenia energochłonności gospodarki,
o ochrona gleb,
o wzbogacanie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych,
o ochrona zasobów kopalin,

•

poprawy jakości środowiska, w tym:

o racjonalna gospodarka odpadami,
o poprawa stosunków wodnych i jakości wód,
o ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami,
o zmniejszenie hałasu i promieniowania,
o poprawa bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego,
o eliminowanie nadzwyczajnych zagrożeń,
o utrzymanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej.

3.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej

Program ochrony środowiska dla województwa świętokrzyskiego definiuje następujące priorytety
ekologiczne w zakresie:

 Ochrony przyrody:

•

Utworzenie europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000,

•

Zwiększanie powierzchni obszarów prawnie chronionych,

•

Renaturalizacja ekosystemów,

•

Odciążenie cennych przyrodniczo obszarów od nadmiernego ruchu turystycznego,

•

Likwidacja barier ekologicznych,

•

Wdrożenie krajowego programu rolno-środowiskowego,

 Zasobów surowców mineralnych:

•

Dostosowanie wydobycia i przetwórstwa surowców mineralnych do obowiązujących
przepisów i wymagań ochrony środowiska,

•

Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, hałd i osadników oraz rehabilitacja
obszarów zagrożeń wielkoskalowych krajobrazu,

•

Likwidacja nielegalnego wydobycia na potrzeby lokalne,

 Ochrony powietrza:

•

Zminimalizowanie emisji przemysłowej,

•

Zmiana nośników energii na bardziej ekologiczne,

•

Likwidacja źródeł niskiej emisji,

•

Termomodernizacja budynków,

•

Ograniczenie ruchu samochodowego,

•

Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,

 Ochrony przed hałasem:

•

Ograniczenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu
gwarantowanego prawem,

•

Opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów szczególnie
zagrożonych hałasem,

 Ochrony przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym:

•

Sporządzenie rejestrów terenów zagrożonych niejonizującym promieniowaniem
elektromagnetycznym,

 Gospodarki wodno-ściekowej:

•

Wyrównanie dysproporcji pomiędzy długością sieci wodociągowej i
kanalizacyjnej,

•

Budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji spełniających standardy UE,

•

Likwidacja niezorganizowanych zrzutów ścieków,

•

Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych,

•

Ochrona ilości i jakości wód podziemnych,

•

Zwiększenie stopnia retencji,

•

Ochrona przeciwpowodziowa,

•

Ograniczenie niezbędnego minimum stosowania nawozów naturalnych i
sztucznych oraz środków ochrony roślin,

•

Budowa oczyszczalni wraz z kanalizacją deszczową,

•

Ochrona wód mineralnych Buska i Solca Zdroju,

 Gospodarki odpadami:

•

Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów,

•

Wdrożenie regionalnego systemu gospodarki odpadami,

•

Wzrost udziału odpadów poddanych segregacji, odzyskowi i przetwarzaniu,

•

Zmniejszenie negatywnego oddziaływania składowisk odpadów na środowisko,

•

Likwidacja dzikich wysypisk,

•

Rekultywacja obszarów poprzemysłowych,

 Ochrony przed skutkami poważnych awarii przemysłowych:

•

Opracowanie programów zapobiegania awariom, raportów, wewnętrznych i
zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych dla zakładów o dużym i
zwiększonym stopniu ryzyka,

 Ochrony gleb i powierzchni ziemi:

•

Zapobieganie erozji gleb,

•

Zmiana sposobu użytkowania gleb w strefach najwyższego natężenia ruchu
samochodowego,

 Ochrony i zwiększania zasobów leśnych:

•

Przebudowa drzewostanów wykazujących uszkodzenia przemysłowe,

•

Budowa infrastruktury turystycznej,

•

Zalesianie,

•

Określenie terenów do zalesiania w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego,

 Edukacji ekologiczna:

•

Włączenie samorządów terytorialnych w proces edukacji ekologicznej – podjęcie
dialogu ze społeczeństwem,

•

Dostosowanie form edukacji ekologicznej do potrzeb różnych grup społeczeństwa,

•

Włączenie środków masowego przekazu w proces edukacji ekologicznej i
propagowanie zdrowego stylu życia,

•

Dostosowanie polityki ochrony środowiska do obowiązującej w UE.

3.3.Cele polityki ekologicznej dla powiatu kieleckiego

Program ochrony środowiska dla powiatu kieleckiego definiuje następujące cele ekologiczne:
 Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody:

o Ochrona najcenniejszych obiektów przyrody żywej i nieożywionej,
o Ochrona i racjonalne wykorzystanie złóż kopalin i surowców:

Oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów oraz zminimalizowanie
niekorzystnych skutków eksploatacji,

Poprawa stanu środowiska zmienionego w wyniku działalności górniczej,

Ochrona obszarów perspektywicznych występowania surowców mineralnych
oraz kontynuacja i rozszerzanie prac poszukiwawczych,

o Wzrost atrakcyjności społeczno-gospodarczej na terenach chronionych:

Zwiększenie aktywności społecznej ludności,

Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich,

Dążenie do zapewnienia dogodnych warunków mieszkaniowych,

Zapewnienie właściwego wyposażenia w usługi zdrowia, kultury i oświaty,

o Intensywny rozwój agroturystyki i turystyki w powiecie kieleckim,

 Utrzymanie stanu czystości powietrza i ochrona przed hałasem:

o Ograniczenie emisji z procesów przemysłowych i energetyki,
o Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza spowodowanych środkami transportu,
o Ograniczenie emisji z lokalnych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych,
o Wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii,
o Ograniczenie uciążliwości hałasu poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu

gwarantowanego prawem,

o Wyznaczenie obszarów zagrożonych hałasem i promieniowaniem

elektromagnetycznym,

 Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych:

o Zmniejszenie zróżnicowania pomiędzy stopniem zwodociągowania

a skanalizowania terenu gmin poprzez rozbudowa kanalizacji istniejących lub budowę
zbiorczych systemów kanalizacji wraz z nowymi oczyszczalniami ścieków,

o Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej,
o Ochrona wód przed zanieczyszczeniem, racjonalne i oszczędne gospodarowanie

zasobami oraz systematyczne zwiększanie retencji powierzchniowej i poprawa ochrony
przeciwpowodziowej,

 Racjonalne wykorzystanie zasobów leśnych:

o Wzrost ilościowy i jakościowy zasobów leśnych,
o Zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na warunki życia ludzi oraz na równowagę

przyrodniczą,

o Ochrona różnorodności biologicznej środowiska leśnego,
o Szczególna ochrona lasów, które stanowią naturalne fragmenty rodzimej przyrody,

chronią środowisko przyrodnicze, pełnią funkcje krajobrazowe, glebochronne
i wodochronne, chronią tereny narażone na zanieczyszczenie i uszkodzenie, służą
potrzebom naukowym,

o Produkcja drewna oraz innych surowców i produktów, na zasadzie racjonalnej

gospodarki,

o Rozwój społecznych funkcji lasów z równoczesnym równoważeniem ich funkcjami

ekologicznymi,

 Rekultywacja terenów zdegradowanych.

3.4. Harmonogram prac związanych z opracowaniem Programu Ochrony Środowiska

W ramach prac nad Gminnym Programem Ochrony Środowiska przeprowadzono szereg spotkań i
konsultacji.

Lp.

Data

Działanie

05.01.2005

Rozpoczęcie prac nad Gminnym Programem Ochrony Środowiska -
ustalenie harmonogramu prac

13.01.2005

Konsultacje w Urzędzie Gminy

23.02.2005

Konsultacje w Urzędzie Gminy

23.03.2005

Warsztaty Planowania Strategicznego

13.04.2005

Konsultacje w Urzędzie Gminy

25.04.2005

Konsultacje w Urzędzie Gminy

17.05.2005

Konsultacje z udziałem Komisji Rady Gminy

18.05.2005

Konsultacje w Urzędzie Gminy

01.06.2005

Konsultacje w Urzędzie Gminy

21.06.2005

Przekazanie wstępnej wersji Programu

3.5. Analiza SWOT dla środowiska w Gminie Miedziana Góra

W ramach Warsztatów Planowania Strategicznego przeprowadzono analizę SWOT w sferze
ekologicznej dla gminy Miedziana Góra. W wyniku dyskusji ustalono:

Mocne strony:

Lp.

TEMAT

Lokalizacja gminy w pobliżu miasta Kielce

Zwodociągowanie gminy

Lesistość (ponad 40% obszaru gminy)

Oczyszczalnia ścieków i częściowa kanalizacja gminy

Tor samochodowy „Kielce”

Czyste środowisko (powietrze, rzeki)

Selektywna zbiórka odpadów

Słabe strony:

Lp.

TEMAT

Zły stan nawierzchni dróg

Słabe gleby

Rozdrobnienie gospodarstw

Brak kanalizacji na całym terenie gminy

Wodociągi – część sieci z rur azbestowo-cementowych

Brak pełnej gazyfikacji gminy

Zagrożenia:

Lp.

TEMAT

Eternitowe pokrycia dachowe

„Dzikie” wysypiska w lasach i przydrożnych rowach – niska świadomość
ekologiczna mieszkańców

Wyrobiska poeksploatacyjne

Brak chodników (zagrożenie wypadkami)

Zanieczyszczenie powietrza i hałas (tor wyścigowy, droga ekspresowa, giełda

samochodowa)

Szanse:

Lp.

TEMAT

Rozwój turystyki

Tereny pod budownictwo jednorodzinne

Rozwój rekreacji i sportu

UE – pozyskanie środków na inwestycje ekologiczne

Rozbudowa sieci gazociągowej

Wyciąg narciarski – rozwój sportów zimowych

Główne zadania w zakresie:

∗

ochrony przyrody

zadania bieżące:
- ochrona istniejących zasobów leśnych
-

zalesienie terenów o niskich klasach bonitacyjnych

likwidacja „dzikich” wysypisk

edukacja ekologiczna (m.in. przeciwdziałanie wypalaniu traw)

wykorzystanie walorów przyrodniczych dla rozwoju bazy rekreacyjno-sportowej

rozwój turystyki i agroturystyki

zadania perspektywiczne:
-

wyeliminowanie zagrożenia azbestem (wymiana azbestowych części wodociągu, wymiana
eternitowych pokryć dachowych)

zalesianie nieużytków

budowa ścieżek rowerowych

rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego

∗

ochrony powietrza

zadania bieżące:
-

modernizacja kotłowni węglowych na ekologiczne

edukacja ekologiczna (wyeliminowanie spalania odpadów komunalnych
w gospodarstwach domowych)

popularyzacja termomodernizacji budynków

zadania perspektywiczne:
-

gazyfikacja gminy

termomodernizacja budynków

∗

ochrony wód

zadania bieżące:
- rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków
-

budowa zbiorników wodnych

zadania perspektywiczne:
- rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków - kontynuacja

budowa zbiorników wodnych

∗

gospodarki odpadami

zadania bieżące:
-

podniesienie świadomości społecznej w zakresie gospodarki odpadami

kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów

likwidacja „dzikich” wysypisk

zadania perspektywiczne:
-

wykorzystanie surowców pozyskanych z segregacji do różnych celów
np. energetycznych

∗

zmniejszenie hałasu

zadania bieżące:
-

poprawa stanu nawierzchni dróg

zadania perspektywiczne:
-

monitoring natężenia hałasu

∗

zmniejszenie zagrożeń komunikacyjnych

zadania bieżące:
-

poprawa stanu nawierzchni dróg

budowa chodników

zadania perspektywiczne:
-

budowa dróg dojazdowych do pól i lasów

budowa obwodnicy Miedzianej Góry

3.6. Konsultacje społeczne dotyczące oceny obecnego stanu środowiska w gminie
Miedziana Góra oraz zadań, które powinny być realizowane w latach 2005-2008 oraz 2009-
2012 - ankieta

Najważniejsze – zdaniem uczestników Warsztatów Planowania Strategicznego – zadania
z zakresu ochrony środowiska do zrealizowania w latach 2005–2008 oraz 2009–2012:

Ochrona przyrody

Zadania bieżące

(2005–2008)

- edukacja ekologiczna społeczeństwa,
- likwidacja „dzikich” wysypisk,
- objecie części terenów ochroną, np. dolina Sufragańca,
- prowadzenie kontroli wyrębu lasów,
- zalesianie nieużytków,
- rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków,
- podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców

(wypalanie traw, pożary lasów itp.),

- rozbudowa sieci gazociągowej,
- stworzenie warunków wykorzystania ekologicznych źródeł

energii

Zadania

perspektywiczne

(2009–2012)

- rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków,
- zalesianie nieużytków,
- budowa elektrowni wiatrowych,
- gazyfikacja całego terenu gminy

Gospodarka surowcami naturalnymi

Zadania bieżące

(2005–2008)

- prawidłowa gospodarka leśna,
- zmiana systemu kruszenia i wydobycia kopalin,
- rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych

Zadania

perspektywiczne

(2009–2012)

- zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych,

Ochrona powietrza

Zadania bieżące

(2005–2008)

- gazyfikacja,
- wymiana kotłowni węglowych na ekologiczne,
- termomodernizacja budynków,
- poprawa nawierzchni dróg,
- podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców

(szkodliwość spalania plastiku)

Zadania

perspektywiczne

(2009–2012)

- popularyzacja paliw alternatywnych (wierzba, słoma itp.),
- wymiana kotłowni węglowych na ekologiczne – kontynuacja,
- budowa elektrowni wiatrowych,
- poprawa nawierzchni dróg,
- dążenie do zmniejszenia emisji spalin samochodowych

Ochrona wód

Zadania bieżące

(2005–2008)

- rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków,
- ochrona wód rzek przed zanieczyszczeniami ściekowymi,
- uszczelnianie szamb,
- poprawa stanu czystości rzek,
- ograniczenie stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie

Zadania

perspektywiczne

(2009–2012)

- melioracja gruntów,
- budowa zbiornika wodnego „Wilcza Góra”,

Gospodarka odpadami

Zadania bieżące

(2005–2008)

- kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów,
- podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców,
- zbiórka surowców wtórnych,

Zadania

perspektywiczne

(2009–2012)

- dążenie, aby wszystkie gospodarstwa objęte były selektywną

zbiórką odpadów,

- zbiórka odpadów opakowaniowych,
- podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców

Inne

Zadania bieżące

(2005–2008)

- kontrola w zakresie wywozu odpadów stałych i płynnych,
- budowa ścieżek rowerowych,
- wykorzystanie naturalnych źródeł energii,

Zadania

perspektywiczne

(2009–2012)

- budowa krytej pływalni,

3.7. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony
środowiska w Gminie Miedziana Góra

Analiza stanu środowiska w gminie Miedziana Góra oraz wnioski wynikające z cyklu spotkań

warsztatowych organizowanych w ramach prac nad Gminnym Programem Ochrony Środowiska
umożliwiają sformułowanie Celów Strategicznych (głównych) gminy:

Czyste środowisko

II.

Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej i rolnictwa oparty na walorach
przyrodniczych gminy

Realizacja celów strategicznych polityki ekologicznej gminy wymaga zdefiniowania celów
operacyjnych oraz opracowania programów działania w poszczególnych obszarach. Programom
zostaną przyporządkowane szczegółowe zadania, planowane do realizacji jako zadania priorytetowe
(na lata 2005-2008) oraz zadania długofalowe (na lata 2009-2012).

CELE STRATEGICZNE

(Główne)

CELE OPERACYJNE

(Szczegółowe)

PROGRAMY

(Działania)

Czyste środowisko

Podnoszenie świadomości
ekologicznej
społeczeństwa

•

Program informacyjno-edukacyjny
dla społeczeństwa

•

Popularyzacja inwestycji
proekologicznych i wspierania
lokalnych inicjatyw społecznych

Prawidłowy system
zbierania i
unieszkodliwiania
odpadów

•

Program prawidłowej gospodarki
odpadami zgodnej ze standardami
unijnymi

Zmniejszenie zagrożeń
wpływających na
czystość powietrza

•

Gazyfikacja gminy

•

Modernizacja systemów
elektroenergetycznych

•

Modernizacja systemów
grzewczych w budynkach
użyteczności publicznej

•

Promowanie termomodernizacji
budynków

•

Promowanie ekologicznych źródeł
energii

Ochrona wód

•

Rozbudowa systemów kanalizacji
i oczyszczania ścieków

•

Modernizacja sieci wodociągowej

Komunikacja drogowa –
zmniejszenie zagrożeń dla
środowiska

•

Program rozbudowy i
modernizacji systemu
komunikacyjnego gminy

Rozwój bazy turystyczno-

rekreacyjnej i rolnictwa

oparty na walorach

przyrodniczych gminy

Racjonalna gospodarka
leśna – ochrona
istniejących zasobów

•

Program zwiększenia lesistości
gminy

Gospodarka zgodna z
ekologią

•

Program racjonalnej gospodarki
surowcami naturalnymi

Rozwój turystyki i
agroturystyki

•

Program rozbudowy bazy
turystyczno-rekreacyjnej

•

Program rozwoju agroturystyki

Rozwój nowoczesnego
rolnictwa i przetwórstwa
rolno-spożywczego

•

Program promowania
ekologicznego rolnictwa

•

Program rozwoju przetwórstwa
rolno-spożywczego

Cele strategiczne (C.S.) i cele operacyjne(C.O.):

I C.S. Czyste środowisko

Cel strategiczny – „Czyste środowisko” wymaga działań w zakresie edukacji ekologicznej
społeczeństwa, a także działań powodujących ograniczenie powstawania zanieczyszczeń na terenie
gminy oraz minimalizujących oddziaływania na środowisko przyrodnicze funkcjonujących
instalacji i urządzeń. Cel strategiczny uwarunkowany jest realizacją następujących celów
operacyjnych:

•

podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa

•

prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów

•

zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza

•

ochrona wód

•

komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska

Realizacja celu strategicznego wymaga pozyskania dodatkowych środków z zewnątrz na
inwestycje.

C.O. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa

Cel operacyjny, jakim jest podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa wymaga działań
w zakresie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży w szkołach oraz dorosłych. Od poziomu
wiedzy ekologicznej mieszkańców gminy w znacznym stopniu zależy powodzenie realizacji
programu ochrony środowiska. Dla realizacji tego celu należy opracować i wdrażać
programy:

•

program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa

•

program popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw
społecznych

 Program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa

W celu wdrożenia działań z zakresu ochrony środowiska i przebudowy systemu gospodarki
odpadami w gminie konieczne jest przeprowadzenie bardzo szeroko zakrojonej akcji edukacyjnej
skierowanej do społeczeństwa. Najłatwiej jest dotrzeć z informacją poprzez szkoły, dlatego też
ważna jest edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży, którą można realizować poprzez:
wprowadzanie przedmiotów ekologicznych do szkolnych programów nauczania, organizowanie
obozów ekologicznych (np. „Zielona szkoła”), prowadzenie akcji proekologicznych (np.
„Sprzątanie świata”, sadzenie drzew i krzewów itp.). Programy edukacyjne opracowywane przez

placówki oświatowe we współpracy z jednostkami samorządowymi mają szansę uzyskania
wsparcia finansowego ze strony fundacji i funduszy ochrony środowiska oraz ze środków
pomocowych.

 Program popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych inicjatyw

społecznych

Celem samorządu gminy przy realizacji programu popularyzacji inwestycji proekologicznych i
wspierania lokalnych inicjatyw społecznych jest udostępnienie mieszkańcom wszelkich informacji
dotyczących ich współudziału w realizowanych inwestycjach związanych z budową
sieci infrastrukturalnych (np. o możliwości pozyskania środków zewnętrznych, wyboru
optymalnych technologii). Współpraca organizacji, społeczeństwa z urzędem gminy zwiększa
szanse pozyskania wsparcia finansowego z zewnątrz na realizację programów proekologicznych.

C.O. Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów

Zasadniczym celem gospodarki odpadami jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów oraz
zwiększenie stopnia ich wykorzystania (poprzez odzysk surowców wtórnych oraz przeróbkę
odpadów i recykling), czego wynikiem będzie to, iż mniejsza ilość odpadów trafi na docelowe
składowisko. Podstawowym celem gospodarki odpadami jest wdrożenie funkcjonowania
prawidłowych zasad gospodarowania odpadami oraz zapewnienie samowystarczalności w zakresie
gospodarki odpadami komunalnymi i dostosowanie jej do obecnych wymogów prawnych i
technologicznych.

 Racjonalna gospodarka odpadami zgodna ze standardami unijnymi

Utrzymanie czystości gminy uzależnione jest od prawidłowo funkcjonującego systemu zbierania i
unieszkodliwiania odpadów. W związku z wprowadzeniem w 2003 roku na terenie gminy
selektywnej zbiórki odpadów zwiększa się szansa na poprawę stanu środowiska (znikną „dzikie”
wysypiska śmieci) oraz zmianę „złych” przyzwyczajeń społeczeństwa. Ważnym zadaniem gminy
jest kontynuacja i rozszerzanie selektywnej zbiórki odpadów oraz wprowadzenie zbiórki odpadów
niebezpiecznych, wielkogabarytowych oraz budowlanych.

C.O. Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza

Realizacja tego celu powinna polegać na eliminacji (zmniejszeniu) emisji zanieczyszczeń gazowych
i pyłowych do powietrza. Podejmowane działania powinny umożliwiać odchodzenie od
przestarzałych, nieefektywnych i zanieczyszczających środowisko sposobów ogrzewania
budynków. Należy promować i wspierać termomodernizację budynków, modernizację systemów
grzewczych oraz korzystanie z alternatywnych źródeł energii. Cel wymaga opracowania i realizacji
następujących programów:

•

program gazyfikacji gminy

•

program modernizacji systemów elektroenergetycznych

•

program modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej

•

program promowania termomodernizacji budynków

•

program promowania ekologicznych źródeł energii

 Program gazyfikacji gminy

Na terenie gminy z gazu ziemnego korzystają jedynie mieszkańcy miejscowości Kostomłoty I i
Tumlin. Program zakłada gazyfikację pozostałej części terenu gminy, która wykonywana ma być na
bazie sieci gazowej średnioprężnej Gminy Zagnańsk i Miasta Kielce. Urząd posiada opracowaną

„Koncepcję gazyfikacji Gminy Miedziana Góra”, która obejmuje budowę sieci gazowej na całym
jej obszarze.

 Program modernizacji systemów elektroenergetycznych

Ustawa „Prawo energetyczne” nakłada na samorządy gminne obowiązek opracowania
wieloletniego planu zaopatrzenia w nośniki energii., m.in. w energię elektryczną. W ramach planu
określa się zadania, które zapewniają gminie bezpieczeństwo energetyczne oraz umożliwiają
rozwój nowych terenów inwestycyjnych (budownictwo mieszkaniowe, letniskowe, działalność
gospodarcza itp.).

 Program modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej

Termomodernizacja (docieplanie budynków i wymiana stolarki okiennej) oraz modernizacja
systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej ma na celu zmniejszenie strat ciepła
oraz zwiększenie opłacalności ogrzewania paliwami ekologicznymi. Realizacja tego zadania przez
jednostki samorządowe powinna być wzorem i źródłem informacji o
możliwościach korzystania ze wsparcia finansowego takich działań również dla mieszkańców
gminy.

 Program promowania termomodernizacji budynków

Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej stanowić pewien wzór dla mieszkańców
gminy. Ustawa o termomodernizacji budynków umożliwia korzystanie z kredytów
preferencyjnych na docieplanie budynków właścicielom domów prywatnych. Samorząd gminy
powinien upowszechniać informacje o możliwości korzystania z ustawy.

 Program promowania ekologicznych źródeł energii

Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej – dokument Ministerstwa Ochrony Środowiska –
zakłada zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym
kraju do 7,5% w roku 2010 i do 14% w roku 2020 (obecnie udział ten wynosi około 5%).
Samorządy lokalne powinny uczestniczyć w popularyzacji nowoczesnych rozwiązań technicznych w
tym zakresie.

C.O. Ochrona wód

Wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne podlegają ochronie polegającej między innymi na
racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami. Działania w zakresie ochrony wód na terenie gminy
powinny skupiać się na utrzymaniu dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych.
Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa wymaga opracowania i realizacji następujących
programów:

•

program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków

•

program modernizacji sieci wodociągowej

 Program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków

Rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków jest jednym z najważniejszych zadań
rozwojowych gminy. Realizacja inwestycji z zakresu systemu kanalizacji sanitarnej wymaga
pozyskania środków finansowych z zewnątrz.

 Program modernizacji sieci wodociągowej

Gmina Miedziana Góra zwodociągowana jest w 100%. Celem programu jest modernizacja
istniejących wodociągów gminnych, polegająca na wymianie odcinków rur azbestowo-
cementowych i żeliwnych.

C.O. Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska

Cel ten zakłada doprowadzenie do odpowiednich parametrów technicznych dróg na terenie gminy
oraz budowę (rozbudowę) niezbędnych elementów infrastruktury drogowej – chodników,
parkingów itp.

 Program rozbudowy i modernizacji systemu komunikacyjnego gminy

Program zakłada doprowadzenie do odpowiednich parametrów technicznych dróg na terenie gminy
oraz budowę (rozbudowę) elementów infrastruktury drogowej – chodników, parkingów itp.
Poprawa stanu nawierzchni dróg oraz modernizacja systemu drogowego na terenie gminy
zmniejszy zagrożenia drogowe wynikające m.in. z przewożenia przez teren gminy materiałów
niebezpiecznych. Stan nawierzchni dróg wpływa także na natężenie hałasu i emisje zanieczyszczeń
do powietrza.

II C.S. Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej i rolnictwa oparty na walorach przyrodniczych
gminy

Warunki środowiska naturalnego i położenie gminy dają możliwość rozwoju turystyki
i rekreacji. Zwiększenie lesistości gminy (zagospodarowanie nieużytków i gruntów rolnych
nieprzydatnych dla rolnictwa), utworzenie szlaków turystycznych i ścieżek rowerowych oraz pełna
infrastruktura techniczna zwiększy atrakcyjność gminy dla turystów.
Osiągnięcie celu strategicznego warunkowane jest realizacją celów operacyjnych, które zostały
zdefiniowane następująco:

•

racjonalna gospodarka leśna – ochrona istniejących zasobów

•

gospodarka zgodna z ekologią

•

rozwój turystyki i agroturystyki

•

rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego

C.O. Racjonalna gospodarka leśna - ochrona istniejących zasobów

Zalesianie nieużytków zwiększy atrakcyjność turystyczno-rekreacyjną gminy oraz umożliwi w
przyszłości ich gospodarcze wykorzystanie. Działania w zakresie ochrony istniejących zasobów
leśnych (43,2 % powierzchni gminy Miedziana Góra stanowią lasy i grunty leśne) mają na celu
korzystanie z terenów o wysokich walorach przyrodniczych w sposób nie pogarszający ich stanu.

 Program zwiększania lesistości gminy

Lasy pełnią funkcje produkcyjne i społeczne, a przede wszystkim mają znaczenie ekologiczne w
zakresie ochrony wód, gleb i poprawy jakości powietrza naturalnego. W ramach realizacji zadania
należy podjąć działania polegające na propagowaniu zalesiania nieużytków oraz gleb niskich klas
bonitacyjnych. Realizacja programu zwiększy atrakcyjność rekreacyjno-turystyczną gminy.

C.O. Gospodarka zgodna z ekologią

Cel operacyjny, jakim jest gospodarka zgodna z ekologią wymaga realizacji działań
w kierunku przyjaznego korzystania ze środowiska naturalnego. Dla osiągnięcia celu należy
prowadzić m.in. racjonalną gospodarkę surowcami naturalnymi, wdrażać nowe, ekologiczne
technologie, które nie wymagają ponoszenia wysokich kosztów korzystania ze środowiska.

 Program racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi

Eksploatacja surowców naturalnych powinna odbywać się zgodnie z przepisami prawnymi
w tym zakresie. Służby kontrolujące działalność gospodarczą w zakresie pozyskiwania surowców
naturalnych powinny być wyposażone w odpowiednie środki dla skutecznej kontroli oraz
możliwościami przeciwdziałania „dzikiej” eksploatacji). Tereny po eksploatacyjne powinny być
rekultywowane.

C.O. Rozwój turystyki i agroturystyki

Położenie gminy na ważnych szlakach komunikacyjnych, bliskość Kielc oraz walory przyrodnicze
m.in.: rzeki, duże kompleksy leśne, rezerwaty i park krajobrazowy, wyciąg narciarski, baza
noclegowa, Tor Wyścigowy „Kielce”, czynią gminę Miedziana Góra atrakcyjną turystycznie.

 Program rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej

W celu zwiększenia atrakcyjności terenów gminy dla turystów i mieszkańców planowany jest
remont torów narciarskich i skoczni narciarskiej oraz budowa obiektów sportowych przy szkołach.

 Program rozwoju agroturystyki

Rozwój agroturystyki zwiększa atrakcyjność regionu, powinien być więc wspierany organizacyjnie
przez samorząd gminy (dostęp do informacji, pomoc organizacyjna). Bezpośrednim realizatorem
programu będą gospodarstwa rolne, mające odpowiednie warunki dla podjęcia takiej działalności.
C.O. Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego

Wiodącą gałęzią gospodarki jest rolnictwo, które jest źródłem utrzymania większości mieszkańców.
Samorząd gminy powinien podjąć działania organizacyjne w zakresie promowania i rozwoju
ekologicznego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego.

•

Program promowania ekologicznego rolnictwa

Promowanie ekologicznego rolnictwa wśród rolników oraz pomoc organizacyjna
w działalności (tworzenie grup producenckich, promocja itp.) powinna być wpisana w strategię
rozwoju gminy. Samorząd gminy powinien podjąć działania organizacyjne w zakresie promowania
ekologicznego rolnictwa oraz agroturystyki, bezpośrednim realizatorem zadań niezbędnych dla
realizacji tego zadania są rolnicy.

•

Program rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego

W ramach realizacji tego zadania konieczne jest podjęcie działań zwiększających konkurencyjność
lokalnej produkcji, współpracy rolników w dziedzinie poszukiwania nowych rynków zbytu,
przetwarzanie lokalnych produktów i promocji zdrowej żywności.

IV PLAN DZIAŁAŃ NA LATA 2005-2008 ORAZ ZARYS PLANU DZIAŁAŃ
NA LATA 2009-2012

4.1. Założenia planu

Działania priorytetowe Gminnego Programu Ochrony Środowiska zostały zdefiniowane po
przeprowadzeniu:

analizy stanu obecnego środowiska naturalnego w gminie

analizy stanu infrastruktury technicznej wpływającej na środowisko

konsultacji z samorządem gminy

Gminne plany inwestycyjne obejmują szereg działań z zakresu gospodarki wodno-ściekowej,
gospodarki odpadami, termomodernizacji budynków – inwestycje te zostały uwzględnione
w programie. Skalę działań inwestycyjnych warunkują możliwości finansowe gminy, dlatego
konieczne jest podjęcie intensywnych starań o pozyskanie środków zewnętrznych na te zadania.
Priorytetowym zadaniem dla samorządu gminnego będzie podjęcie działań zwiększających
świadomość ekologiczną mieszkańców – działanie te powinny być podjęte niezwłocznie i
prowadzone w sposób ciągły.
Znaczna część zadań, przewidzianych do realizacji w latach 2005-2018 to faza wstępna inwestycji –
przygotowanie dokumentacji, niezbędnych pozwoleń oraz zabezpieczenie środków na realizację
(własnych i zewnętrznych). Plan działań na lata 2009-2012 zakłada kontynuację realizacji celów
strategicznych i celów operacyjnych, rozpoczętych w okresie 2005-2008.

4.2. Poprawa jakości środowiska

Działania poprawiające stan środowiska naturalnego na terenie gminy będą prowadzone jako:

działania inwestycyjne – realizowane przez samorząd gminy, dotyczące przede wszystkim
rozbudowy sieci infrastruktury technicznej,

działania organizacyjne – realizowane przez samorząd gminy we współpracy
z instytucjami działającymi w sektorze gospodarki komunalnej, placówkami oświatowymi,
organizacjami pozarządowymi.

4.3. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2005-2008 i zadań na lata 2009-2012
w zakresie celów strategicznych i celów operacyjnych.

I C.S. Miedziana Góra – gmina ekologiczna

C.O. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa

•

Program informacyjno-edukacyjny dla społeczeństwa

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Opracowanie programu
edukacyjno-informacyjnego dla
społeczeństwa
(edukacja dzieci, młodzieży i
dorosłych)

Wójt Gminy

Budżet gminy

Koszty zostaną

oszacowane w

czasie realizacji

zadania

Opracowanie programu
wdrażania prawidłowej
gospodarki osadami ściekowymi

Wójt Gminy

ZGK

Budżet gminy

Koszty zostaną

oszacowane w

czasie realizacji

zadania

Opracowanie programu
usuwania azbestu z terenu
gminy

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

Koszty zostaną

oszacowane w

czasie realizacji

zadania

Nawiązanie współpracy z
firmami oraz organizacjami
zajmującymi się odzyskiem i
recyklingiem odpadów oraz
unieszkodliwianiem odpadów
niebezpiecznych

Wójt Gminy

ZGK

Kampania edukacyjno-
informacyjna dotycząca
prawidłowej gospodarki
odpadami, w tym odpadami
niebezpiecznymi i zawierającymi
azbest

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

30 000/rok

Monitoring gospodarki
odpadami na terenie gminy

Wójt Gminy

ZGK

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

5 000/rok

Zadania na lata 2009 – 2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Kontynuacja współpracy z
firmami oraz organizacjami
zajmującymi się odzyskiem i
recyklingiem odpadów oraz
unieszkodliwianiem odpadów
niebezpiecznych

Wójt Gminy

ZGK

Kampania edukacyjno-
informacyjna dotycząca
prawidłowej gospodarki
odpadami, w tym odpadami
niebezpiecznymi i zawierającymi
azbest

Wójt Gminy

ZGK

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

20 000/rok

Monitoring gospodarki odpadami
na terenie gminy

Wójt Gminy

ZGK

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

Koszty zostaną

oszacowane w

czasie realizacji

zadania

•

Program popularyzacji inwestycji proekologicznych i wspierania lokalnych
inicjatyw społecznych

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Opracowanie i wdrażanie programu
przeciwdziałania wypalaniu traw

Zarząd Powiatu

Wójt Gminy

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr. Środowiska
Środki UE

Opracowanie i wdrażanie programu
popularyzacji inwestycji poprawiających
stan środowiska, realizowanych z
udziałem mieszkańców

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr. Środowiska
Środki UE

Opracowanie i wdrażanie systemu ulg
podatkowych dla osób i firm
realizujących indywidualne inwestycje z
zakresu ochrony środowiska

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr. Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Realizacja programu przeciwdziałania
wypalaniu traw

Zarząd Powiatu

Wójt Gminy

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr. Środowiska
Środki UE

Realizacja programu popularyzacji
inwestycji poprawiających stan
środowiska, realizowanych z udziałem
mieszkańców

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr. Środowiska
Środki UE

C.O. Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów

•

Program prawidłowej gospodarki odpadami zgodnej ze standardami
unijnymi

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Zakup worków do segregacji

Wójt Gminy

Mieszkańcy

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. przedsiębiorców
Śr. mieszkańców

7 000/rok

Zakup zestawów worków na
stelażach w ramach
pilotażowego programu
(26 szt.)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska

4 500

Zakup kompostowników w
ramach pilotażowego
programu

Wójt Gminy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska

2 500/rok

Organizacja punktów zbiórki
odpadów niebezpiecznych

Wójt Gminy ZGK

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. przedsiębiorców

2 000

Zakup pojemników na odpady
niebezpieczne

Wójt Gminy

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

6 000/rok

Zakup koszy ulicznych
(10 szt./rok)

Wójt Gminy

Przedsiębiorcy

Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE
Śr. przedsiębiorców

2 500/rok

Rozbudowa potencjału ZGK na
potrzeby realizacji prawidłowej
gospodarki odpadam, w tym
GPZO i GPZON

Wójt Gminy

ZGK

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. przedsiębiorców

20 000/rok

Zadania na lata 2009 – 2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Zakup worków do segregacji –
kontynuacja

Wójt Gminy

Mieszkańcy

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. mieszkańców
Śr. przedsiębiorców

15 000/rok

Organizacja punktów zbiórki
odpadów niebezpiecznych –
kontynuacja

Wójt Gminy

Przedsiębiorcy

ZGK

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE
Śr. przedsiębiorców

2 000

Zakup zestawów wieszakowo-
workowych
(1000 szt.)

Wójt Gminy

Mieszkańcy

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. mieszkańców
Śr. przedsiębiorców

12 000

Zakup koszy ulicznych
(10 szt./rok)

Wójt Gminy

Przedsiębiorcy

Budżet gminy
Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. przedsiębiorców

2 500/rok

Kontynuacja rozbudowy
potencjału ZGK na potrzeby
realizacji prawidłowej gospodarki
odpadami, w tym GPZO i
GPZON

Wójt Gminy

ZGK

Budżet gminy

Fundusze Ochr.
Środowiska
Śr. przedsiębiorców

20 000/rok

Usuwanie wyrobów cementowo-
azbestowych (usunięcie i
unieszkodliwianie poza terenem
gminy)

Mieszkańcy

Wójt Gminy

Przedsiębiorcy

Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE
Śr. mieszkańców
Śr. przedsiębiorców

1 200 000

C.O. Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza

•

Program gazyfikacji gminy

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Budowa sieci gazociągowej w części
miejscowości Kostomłoty II i Miedziana
Góra

Wójt Gminy

Budżet gminy
Środki mieszkańców
Budżet państwa
Zakłady gazownicze
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa sieci gazociągowej w części
miejscowości Miedziana Góra i Tumlin

Wójt Gminy

Budżet gminy
Środki mieszkańców
Budżet państwa
Zakłady gazownicze
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa sieci gazociągowej w
pozostałej części miejscowości
miedziana Góra

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Zakłady gazownicze
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Budowa sieci gazociągowej w
miejscowościach: Tumlin, Ćmińsk
Kościelny i Ćmińsk Rządowy

Wójt Gminy

Budżet gminy
Środki mieszkańców
Budżet państwa
Zakłady gazownicze
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa sieci gazociągowej w
miejscowościach: Przyjmo, Bobrza,
Porzecze i Ciosowa

Wójt Gminy

Budżet gminy
Środki mieszkańców
Budżet państwa
Zakłady gazownicze
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

•

Program modernizacji systemów elektroenergetycznych

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

Środków

Analiza stanu sieci
elektroenergetycznych w gminie

Wójt Gminy

Budżet gminy
Zakład energetyczny
Budżet państwa Fundusze
Ochrony Środowiska
Środki UE

Rozbudowa i modernizacja sieci
elektroenergetycznych

Wójt Gminy

Budżet gminy
Zakład energetyczny
Budżet państwa Fundusze
Ochrony Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

Środków

Rozbudowa i modernizacja sieci
elektroenergetycznych

Wójt Gminy

Budżet gminy
Zakład energetyczny
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

•

Program modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Modernizacja ogrzewania wraz z
termomodernizacją budynku
Ośrodka Zdrowia w miejscowości
Ćmińsk Rządowy

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze
Ochrony
Środowiska
Środki UE

150 000

Modernizacja ogrzewania wraz z
wymianą okien w pokojach
gościnnych Świetlicy w
miejscowości Tumlin-Wykień

Stowarzyszenie

Przeciwdziałające

Patologiom

Społecznych

„Zdrowy Tumlin”

Fundusze
Ochrony
Środowiska
Środki UE
Inne

60 000

•

Program promowania termomodernizacji budynków

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Termomodernizacja budynku
świetlicy środowiskowej w
Kostomłotach II (stary dom
parafialny)

Stowarzyszenie

Przyjaciół

Dzieci i

Przeciwdziałania

Patologiom

Społecznym

„Pluski”

Fundusze
Ochrony
Środowiska
Środki UE
Inne

200 000

Promowanie termomodernizacji
budynków w indywidualnych
gospodarstwach

Wójt Gminy

Zadanie organizacyjne

Termomodernizacja budynków
prywatnych

Właściciele

Śr. właścicieli
Budżet państwa
Fundusze
Ochrony
Środowiska
Środki UE

Właściciele

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Termomodernizacja budynku Ośrodka
Zdrowia w miejscowości Kostomłoty II

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Termomodernizacja budynku Publicznej
Szkoły Podstawowej w miejscowości
Kostomłoty II

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Przebudowa (dobudowa piętra) i
termomodernizacja budynku OSP w
Miedzianej Górze

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Przebudowa i termomodernizacja
budynku OSP w Ćmińsku

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Termomodernizacja budynku OSP w
Kostomłotach

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Termomodernizacja budynku OSP w
Bobrzy

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Przebudowa i termomodernizacja
budynku Posterunku Policji w
Miedzianej Górze

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Promowanie termomodernizacji
budynków w indywidualnych
gospodarstwach

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Termomodernizacja budynków
prywatnych

Właściciele

Śr. właścicieli
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

•

Program promowania ekologicznych źródeł energii

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Promowanie ekologicznych źródeł
energii

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa Fundusze
Ochrony Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Promowanie ekologicznych źródeł
energii

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa Fundusze
Ochrony Środowiska
Środki UE

C.O. Ochrona wód

•

Program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Budowa kanalizacji sanitarnej Kanał
„B” i „D” (dł. 7 km)
Etap II, zad.2

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska

Środki UE

4 254 000

Budowa kanalizacji sanitarnej Kanał
„Kostomłoty I”
Etap II, zad. 1

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska

Środki UE

3 610 000

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości
Miedziana Góra ul. Tumlińska (dł.
sieci 10,2 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

9 000 000

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości
Miedziana Góra Zagórze
(dł. sieci 5,4 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

4 700 000

Zadania na lata 2009 – 2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości
Kostomłoty I, Kostomłoty II –
Maciejówka
(dł. sieci 11,35 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Och.
Środowiska
Środki UE

11 300 000

Rozbudowa oczyszczalni ścieków w
miejscowości Kostomłoty II -
Laskowa
o 500 m

/dobę

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

3 000 000

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości
Porzecze
(dł. sieci 8,7 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

7 700 000

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości
Ciosowa i Ćmińsk Wyrowce
(dł. sieci 12,9 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

9 500 000

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości Bobrza
i Przyjmo
(dł. sieci 3,6 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

5 700 000

Budowa kanalizacji sanitarnej z
przyłączami w miejscowości
Ćmińsk Wyręba i Ćmińsk Światełek
(dł. sieci 12,3 km)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

7 700 000

•

Program modernizacji sieci wodociągowej

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Modernizacja wodociągów
gminnych – wymiana odcinków rur
azbestowo-cementowych i
żeliwnych
(dł. 14,5 km)

Wójt

Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr.
Środowiska
Środki UE

800 000

C.O. Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska

•

Program rozbudowy i modernizacji systemu komunikacyjnego gminy

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Budowa chodnika przy drodze
krajowej nr 74 o dł. 1,5 km (odcinek
„Euro-Ogród”-Kostomłoty II)

Generalna

Dyrekcja Dróg

Krajowych i

Autostrad

Budżet GDDKiA
Budżet gminy
Środki UE

400 000

Budowa chodnika wraz z
modernizacją (poszerzeniem) drogi
– droga wojewódzka nr 748, dł.
0,8 km (Herby-droga krajowa nr 74)

Świętokrzyski

Urząd

Marszałkowski

Budżet ŚUM
Budżet gminy
Środki UE

800 000

Budowa chodnika wraz z
modernizacją (poszerzeniem) drogi
– droga powiatowa
nr 0292T, dł. 2,8 km (Tumlin-
Podgród-Ćmińsk-Wykień)

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

745 000

Budowa chodnika wraz z
modernizacją (poszerzeniem) drogi
– droga powiatowa
nr 0288T, dł. 2,0 km (Laskowa-
Kostomłoty I)

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

745 000

Budowa chodnika wraz z
modernizacją (poszerzeniem) drogi
gminnej nr 002131T Kostomłoty I
(przy kościele)

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

400 000

Budowa drogi gminnej nr 002142T
Ćmińsk-Podgród

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

300 000

Budowa drogi gminnej
nr 002133T Ćmińsk-Światełek

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

400 000

Budowa drogi gminnej
nr 002138T Kostomłoty I-
Maciejówka

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

400 000

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Budowa chodnika wraz z modernizacją
(poszerzeniem) drogi powiatowej
nr 0290T (Ciosowa-Herby-Miedziana
Góra)

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa chodnika wraz z modernizacją
(poszerzeniem) drogi powiatowej
nr 0288T
(Laskowa-Kostomłoty I)

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Modernizacja drogi powiatowej
nr 0289T (Samsonów-Miedziana Góra)

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa chodnika wraz z modernizacją
(poszerzeniem) drogi powiatowej
nr 0291T (Ćmińsk)

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa chodnika przy drodze Bobrza-
Porzecze wraz z modernizacją drogi
nr 0286T

Starostwo

Powiatowe

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa drogi gminnej Tumlin-
Wykień-Sufraganiec

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Modernizacja drogi Bobrza-Wyrowce
wraz z przejazdem przez rzekę

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa ul. Górniczej w
Miedzianej Górze

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa ul. Pirytowej
w Miedzianej Górze

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa ul. Kamiennej wraz
z zatoką dla zawracania pojazdów
w Miedzianej Górze

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa drogi Maciejówka
w Kostomłotach I

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa ul. Krowiej w Kostomłotach I

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa drogi Ciosowa-Ślefarnia

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa chodnika przy drodze krajowej
nr 74 na odcinku Wyręba-Cmentarz
w Ćmińsku

Generalna

Dyrekcja Dróg

Krajowych i

Autostrad

Budżet GDDKiA
Budżet gminy
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa chodnika przy drodze krajowej
nr 74 na odcinku Tor Kielce-Ćmińsk
Wykień

Generalna

Dyrekcja Dróg

Krajowych i

Autostrad

Budżet GDDKiA
Budżet gminy
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa drogi Ćmińsk-
Podglinie

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa drogi Tumlin-
Podgród-Ćmińsk Podgród

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Projekt i budowa drogi w Przyjmie

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa chodnika przy drodze Przyjmo-
Ćmińsk

Generalna

Dyrekcja Dróg

Krajowych i

Autostrad

Budżet GDDKiA
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

II C.S. Rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej i rolnictwa oparty na walorach przyrodniczych
gminy

C.O. Racjonalna gospodarka leśna i wodna – ochrona istniejących zasobów

•

Program zwiększania lesistości gminy

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Zalesienia gruntów o niskich
klasach bonitacyjnych

Starosta

Wójt Gminy

ARiMR

Nadleśnictwa

Rolnicy

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze
Ochrony
Środowiska
Środki UE

Koszty zostaną

oszacowane w

czasie realizacji

zadania

Wykup gruntów pod budowę
Parku Staroprzemysłowego
„Bobrza”

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

300 000

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Zalesienia gruntów o niskich klasach
bonitacyjnych

Starosta

Wójt Gminy

ARiMR

Nadleśnictwa

Rolnicy

Budżet powiatu
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa Parku Staroprzemysłowego
„Bobrza”

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

C.O. Gospodarka zgodna z ekologią

•

Program racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Ochrona wyrobisk przed
zanieczyszczeniami i niewłaściwą
eksploatacją

Właściciele

Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE
Śr. właścicieli

Sporządzenie inwentaryzacji
istniejących wyrobisk

Właściciele

Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE
Śr. właścicieli

Opracowanie harmonogramu
rekultywacji wyrobisk oraz pozyskanie
środków na rekultywację

Właściciele

Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE
Śr. właścicieli

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Rekultywacja nieczynnych wyrobisk na
terenie gminy

Właściciele

Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE
Śr. właścicieli

C.O. Rozwój turystyki i agroturystyki

•

Program rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej

Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Koszty

realizacji

Remont torów narciarskich i skoczni
narciarskiej – ośrodek narciarstwa
klasycznego„Tumlin”

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

300 000

Budowa sali gimnastycznej przy
PSP w Porzeczu

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

500 000

Budowa stadionu wraz z
ogólnodostępnym zapleczem
sportowym – Ośrodek Sportowy
„Miedziana Góra”

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Środki UE

1 000 000

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Budowa krytej pływalni

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa boisk wielofunkcyjnych przy
PSP w Ćmińsku

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa boisk wielofunkcyjnych przy
PSP w Kostomłotach

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Budowa boisk wielofunkcyjnych przy
PSP w Porzeczu

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

•

Program rozwoju agroturystyki

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Opracowanie gminnego programu
rozwoju agroturystyki

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Tworzenie baz agroturystyki w
gospodarstwach rolnych

Rolnicy

Środki rolników
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Realizacja gminnego programu rozwoju
agroturystyki

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Tworzenie baz agroturystyki w
gospodarstwach rolnych

Rolnicy

Środki rolników
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochr. Środowiska
Środki UE

C.O. Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego

•

Program popularyzacji ekologicznego rolnictwa

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Promowanie ekologicznego rolnictwa,
promocja istniejących gospodarstw

Gmina Rolnicy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Poprawa jakości produktów w
gospodarstwach ekologicznych –
uzyskanie odpowiednich certyfikatów

Gmina Rolnicy

Środki rolników
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Poprawa jakości produktów w
gospodarstwach ekologicznych –
uzyskanie odpowiednich certyfikatów

Gmina Rolnicy

Środki rolników
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Popularyzacja walorów zdrowej
żywności, promocja gospodarstw
ekologicznych

Gmina Rolnicy

Środki rolników
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

•

Program rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego

Zadania priorytetowe na lata 2005-2008

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Analiza możliwości rozwoju
przetwórstwa w gminie

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Opracowanie programu wspierania
przetwórstwa rolno-spożywczego

Wójt Gminy

Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

Zadania na lata 2009-2012

Lp.

Zadanie

Realizacja

Źródła

środków

Realizacja programu wspierania
przetwórstwa rolno-spożywczego

Wójt Gminy

Rolnicy

Środki rolników
Budżet gminy
Budżet państwa
Fundusze Ochrony
Środowiska
Środki UE

V ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA

5.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska

Zarządzanie ochroną środowiska powinno opierać się na następujących zasadach, wynikających z
polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej:

•

zasada przezorności,

•

zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi,

•

zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego,

•

zasada regionalizacji,

•

zasada uspołecznienia,

•

zasada „zanieczyszczający płaci”,

•

zasada prewencji,

•

zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT),

•

zasada subsydiarności,

•

zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej.

Zarządzanie ochroną środowiska na szczeblu gminy dotyczy zadań własnych gminy oraz
koordynacji zadań realizowanych przez gminę, jednostki organizacyjne, podmioty gospodarcze -
uznanych za ważne dla stanu środowiska naturalnego w gminie.
W realizacji programu uczestniczą:

•

podmioty prowadzące działania organizacyjne i zarządzające programem,

•

podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych zadań,

•

jednostki kontrolujące realizację programu oraz efekty,

•

mieszkańcy gminy, jako końcowy beneficjent programu.

Organem odpowiedzialnym za realizację programu jest Wójt Gminy, zobowiązany do składania
cyklicznych raportów Radzie Gminy. Realizacja

programu wymaga współdziałania z organami

administracji rządowej i samorządowej (szczebla wojewódzkiego, powiatowego), administracji
specjalnej, w kompetencjach której znajdują się sprawy kontroli stanu środowiska.

Ogólny schemat zarządzania ochroną środowiska w gminie przedstawia schemat:

Rada Gminy

Starosta

Marszałek

Wójt (Burmistrz)

Wojewoda

Instytucje kontrolujące Jednostki realizujące Instytucje finansujące

5.2. Kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska

Ustawy regulujące sprawy związane z ochroną środowiska dają szczegółowe kompetencje organom
gminy. Ważniejsze uprawnienia Wójta (Burmistrza, Prezydenta) oraz Rady Gminy przedstawiono
poniżej:

Do zadań gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania
własne obejmują sprawy (art. 7 ustawy):

1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz

gospodarki wodnej,

2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków

komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i
unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz
gaz,

4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i

przeciwpowodziowej,

15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów

administracyjnych,

16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i

prawnej,

17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
18) promocji gminy,
19) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

Kompetencje Wójta (Burmistrza, Prezydenta):

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie gminnym:

1) wójt przygotowuje projekty uchwał rady gminy i określa sposób ich realizacji,
2) wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje

pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach:

1) wydaje zezwolenia na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie:

a. zbierania i transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów

komunalnych,

b. opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych,
c. prowadzenia ochrony przed bezdomnymi zwierzętami,
d. prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt, a także grzebowisk i

spalarni zwłok zwierzęcych i ich części.

2) określa i podaje do publicznej wiadomości wymagania, jakie powinien spełniać

przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług, wójt gminy
może określić obszar, na którym usługi te mają być świadczone.

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska:

1) w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza gminne programy ochrony

środowiska, uwzględniające:

a. cele ekologiczne,
b. priorytety ekologiczne,
c. rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
d. środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i

środki finansowe,

2) realizuje uchwalony przez radę gminy program ochrony środowiska.

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach:

1) sporządza projekt gminnego planu gospodarki odpadami,
2) przekazuje projekt gminnego planu gospodarki odpadami do zaopiniowania przez zarząd

województwa i zarząd powiatu,

3) realizuje uchwalony przez radę gminy plan gospodarki odpadami,
4) opiniuje program gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
5) opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub

unieszkodliwiania odpadów,

6) opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub

transportu odpadów,

7) wydaje decyzje w sprawie usunięcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich

składowania lub magazynowania.

Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne:

1) jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie

wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji,
nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń
zapobiegających szkodom.

Kompetencje Rady Gminy

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie gminnym:

1) uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
2) uchwalanie programów gospodarczych,
3) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im

składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na
realizację zadań przez te jednostki.

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 13 września 1996 r. Ustawa o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach:

Zatwierdza, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, ustala, w
drodze uchwały, szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące:

1) wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości

obejmujących:

a) prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych,
b) uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości

służących do użytku publicznego,

c) mycie i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami

naprawczymi.

2) rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie

nieruchomości oraz na drogach publicznych, a także wymagań dotyczących ich
rozmieszczania oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i
technicznym,

3) częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych z

terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego,

4) obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed

zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów
przeznaczonych do wspólnego użytku,

5) wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji

rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach lub w
poszczególnych nieruchomościach,

6) wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej

przeprowadzania.

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska:

1) uchwala gminny program ochrony środowiska,
2) może, w drodze uchwały, ustanawiać ograniczenia co do czasu funkcjonowania

instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie
oddziaływać na środowisko.

Kompetencje wynikające z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach

1) uchwala gminny plan gospodarki odpadami

Kompetencje wynikające z Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzaniu ścieków:

a. po dokonaniu analizy projektów regulaminów dostarczania wody i

odprowadzania ścieków, opracowanych przez przedsiębiorstwa
wodociągowo-kanalizacyjne, uchwala regulamin dostarczania wody i
odprowadzania ścieków,

b. uchwala wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych

i urządzeń kanalizacyjnych.

Zadania Gminy wynikające z ustawy

z dnia 13 września 1996 r

. Ustawa o utrzymaniu czystości

i porządku w gminach:

1) Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań

własnych gminy.

2) Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne

do ich utrzymania, a w szczególności:

a) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie
gminy lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek
organizacyjnych,
b)zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację, własnych lub wspólnych z innymi gminami:

instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych,

stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci
kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty,

instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich
części,

szaletów publicznych.

c) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych w szczególności przez: zbieranie
i pozbywanie się, z zastrzeżeniem art. 5 ust 4, błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń,
uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w
przeznaczonych do tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku,
d) określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i
czystości w miejscach publicznych,

e) organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami na zasadach określonych w odrębnych
przepisach,
f) organizują selektywną zbiórkę, segregację oraz magazynowania odpadów komunalnych, w tym
niebezpiecznych, przydatnych do odzysku, oraz współdziałają z przedsiębiorcami i osobami
podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadami,
g) zapewniają zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części
oraz współdziałają z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w tym zakresie,
h) znakują obszary dotknięte lub zagrożone chorobą zakaźną zwierząt.

3) Gminy prowadzą ewidencję:

zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz
w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej sposobu,

przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu
pozbywania się komunalnych sadów ściekowych oraz w celu opracowania planu
rozwoju sieci kanalizacyjnej

5.3. Instrumenty zarządzania środowiskiem

Zarządzenie środowiskiem opiera się na wykorzystaniu:

•

instrumentów prawnych – ustaw i rozporządzeń, dających odpowiednie kompetencje
organom administracji rządowej i samorządowej oraz organom administracji specjalnej,

•

instrumentów finansowych – opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska,
administracyjnych kar pieniężnych, funduszy celowych,

•

instrumentów społecznych – współdziałania i partnerstwa, edukacji ekologicznej,
komunikacji społecznej,

•

instrumentów strukturalnych – strategii i programów wdrożeniowych.

VI WDRAŻANIE PROGRAMU

6.1. Środki finansowe na realizację programu

Na wdrażanie programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami mogą być przeznaczone:

•

środki własne,

•

kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,

•

kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje wspierające
rozwój gminy,

•

obligacje

•

dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych

Podstawowymi źródłami środków zewnętrznych, z których mogą korzystać samorządy dla
realizacji programów ochrony środowiska to:

1) Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki, Powiatowy,

Gminny)

2) Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
3) Fundusz Leśny
4) Fundusze przedakcesyjne (Ispa, Sapard, Phare)
5) Zintegrowany Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR)
6) Fundusz Spójności
7) Fundusze strukturalne
8) Fundusze sektorowych programów pomocowych (np. LIFE)

9) Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska (EkoFundusz, Fundacja Poszanowania

Energii, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska i inne)

10) Fundusze zagranicznych instytucji finansowych (np. Bank Światowy, Europejski Bank

Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny)

Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Zasady funkcjonowania funduszu określa ustawa z dn. 27.04.2001 r. – Prawo ochrony Środowiska
(Dz. U. nr 62, poz. 672 z późn. zm.). Szczegółowe zasady gospodarki finansowej NFOŚiGW określa
Rozp. M.Ś. z dn. 20.12.2002 roku (Dz. U. nr 230, poz.1934). Zasadniczym zadaniem NFOŚiGW jest
wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska. W zakresie
ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony przed odpadami fundusz udziela pożyczek, dotacji i
dopłat, dofinansowuje inwestycje związane m.in. z: likwidacją uciążliwości zamkniętych
składowisk odpadów, unieszkodliwianiem odpadów powstających w związku z transportem
samochodowym oraz zbiórką i wykorzystaniem olejów, przeciwdziałaniem i unieszkodliwianiem
odpadów przemysłowych i niebezpiecznych, realizacją międzygminnych i regionalnych programów
zagospodarowania odpadów komunalnych.
Zgodnie z art.406 w/w ustawy środki z gminnych funduszy przeznaczane są m.in. na: edukację
ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zadań zrównoważonego rozwoju,
realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i
gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpożarowej i obiektów
małej retencji, wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla
wprowadzenia bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, działania z zakresu rolnictwa
ekologicznego oddziaływujące na stan gleby oraz innych zasady zrównoważonego rozwoju,
ustalonych przez gminę.
Korzystanie z większości zewnętrznych źródeł finansowania wymaga udziału własnego od 25 –
50% kosztów inwestycji.

Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
Środki Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych przyznawane są na następujące zadania:

1. usuwanie skutków powodzi (w szczególności: odbudowa dróg dojazdowych do gruntów

rolnych),

2. wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo-badawczych związanych

z ochroną gruntów rolnych,

3. budowę i modernizację dróg na obszarze gmin: - w których powstają dochody Funduszu

oraz istnieją warunki uzyskania wzrostu produkcji rolniczej, rekompensującej straty
poniesione w wyniku zmniejszania obszaru gruntów rolnych, - które deklarują znaczny
udział środków własnych w kosztach robót i gwarantują wysoką efektywność
projektowanych przedsięwzięć,

4. prace dotyczące zagospodarowania poscaleniowego gruntów rolnych,
5. budowa i renowacja zbiorników wodnych służących małej retencji,
6. zakup sprzętu informatycznego wraz z oprogramowaniem do prowadzenia spraw ochrony

gruntów rolnych.

Wnioski o dofinansowanie ze środków Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych składane są do
Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Mienia i Geodezji raz w roku, w terminie do 31
marca danego roku. Dopuszcza się, możliwość złożenia wniosku w terminie późniejszym w
przypadkach klęsk żywiołowych,

stanów wyższej konieczności i budowy zbiorników wodnych

służących małej retencji.

Fundusz Leśny
Fundusz leśny przeznaczony jest dla nadleśnictw na wyrównywanie niedoborów powstających przy
realizacji zadań gospodarki leśnej. Środki funduszu leśnego mogą także być przeznaczone na:

•

wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych,
w szczególności w zakresie gospodarki leśnej,

•

badania naukowe,

•

tworzenie infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej,

•

sporządzanie planów urządzenia lasu,

•

prace związane z oceną i prognozowaniem stanu lasów i zasobów leśnych,

•

inne zadania z zakresu gospodarki leśnej w lasach.

Środkami funduszu leśnego dysponuje Dyrektor Generalny Lasów Państwowych.

ISPA
Podstawę prawną programu ISPA stanowi Rozporządzenie Rady UE nr 1267 z 21 czerwca 2000
roku. Podstawowym celem funduszu ISPA jest współfinansowanie projektów inwestycyjnych z
dziedziny ochrony środowiska i transportu, a w szczególności wspieranie przedsięwzięć
umożliwiających dostosowanie się do wspólnotowego prawa ochrony środowiska oraz do celów
Partnerstwa dla Członkostwa oraz wspieranie zrównoważonych przewozów, a w szczególności
przedsięwzięć, które wchodzą w skład projektów o wspólnym interesie. Umożliwi to stworzenie
połączeń sieci krajowej z transeuropejską oraz umożliwia ujednolicenie warunków wykorzystania
tych sieci (zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem wód i powietrza w zakresie
utylizacji odpadów).
Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, zgodnie z załącznikiem II do Traktatu
Akcesyjnego, wszystkie projekty, które były przedmiotem decyzji Komisji w sprawie pomocy na
podstawie rozporządzenia (WE) nr 1267/99 ustanawiającego Instrument Przedakcesyjnej Polityki
Strukturalnej, a które nie zostały ukończone, będą realizowane w ramach działającego
na zbliżonych zasadach Funduszu Spójności.

SAPARD
Podstawę prawną programu SAPARD stanowi Rozporządzenie Rady UE nr 1268/99. Program ten
może wspierać inwestycje z zakresu ochrony środowiska w ramach działań 3 i 5. W działaniu 3 –
„Rozwój o poprawa infrastruktury obszarów wiejskich”, obszarami wsparcia są: gospodarka
odpadami, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wodę
oraz jej uzdatnianie. Działanie 5 – „Programy rolno-środowiskowe i zalesianie”,
dotyczy stosowania metod rolnictwa ekologicznego, w tym zapewnianie rolnikom dodatkowych
źródeł dochodów za wykonanie usługi na rzecz ochrony środowiska.

PHARE
Obecnie w ramach programu PHARE dostępne są tylko tzw. środki miękkie, m.in. na edukację
ekologiczną. Jest możliwość również uruchomienia środków w ramach funduszu na inwestycje w
zakresie ochrony środowiska.

Zintegrowany Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR)
W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) możliwe
jest finansowanie inwestycji z zakresu ochrony środowiska. W tym zakresie wsparcie finansowe
przeznaczone będzie przede wszystkim na inwestycje związane z:

 gospodarką wodno-ściekową:

o budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków przemysłowych,
o stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT) w celu ograniczenia ilości

substancji niebezpiecznych odprowadzanych wraz ze ściekami,

 ochroną powietrza:

o modernizacja i rozbudowa systemów ciepłowniczych i wyposażenie ich

w instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych,

o zamiana palenisk węglowych na rozwiązania bardziej przyjazne środowisku

(gazowe, eliminacja węgla niskiej jakości),

o przedsięwzięcia na rzecz wykorzystania alternatywnych źródeł energii, w tym m.in.

energetyczne wykorzystanie biomasy i inne,

o proekologiczne inwestycje w systemach transportowych (zastosowanie paliw

o niskiej emisji zanieczyszczeń, w tym gazu),

o wprowadzenie BAT w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza,

 gospodarką odpadami komunalnymi i przemysłowymi oraz niebezpiecznymi:

o tworzenie systemów gospodarki odpadami poprzez prowadzenie

selektywnej zbiórki odpadów oraz budowę i modernizację
instalacji do odzysku i recyklingu odpadów,

o budowa instalacji unieszkodliwiania odpadów,

 wykorzystaniem BAT:

o ograniczanie zanieczyszczeń przemysłowych,
o modernizacja procesów produkcyjnych, technologii,
o zmniejszanie energochłonności i materiałochłonności procesów.

Fundusz Spójności
Z Funduszu Spójności możliwe jest wspieranie realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych
w zakresie ochrony środowiska wynikających z wdrażania prawa obowiązującego w UE, a
dotyczących przede wszystkim:

o poprawy jakości wód powierzchniowych (wodociągi i kanalizacja),
o zwiększenia dostępności do wody do picia i poprawa jej jakości (wodociągi

i uzdatnianie wód do celów komunalnych),

o ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza,
o racjonalizacji gospodarki odpadami,
o rekultywacji obszarów zdegradowanych.

LIFE

W zakresie ochrony przyrody dostępne są środki z Funduszu LIFE, którego głównym celem jest
wspieranie działań mających na celu wdrażanie prawa unijnego i polityki ekologicznej UE oraz
wskazywanie nowych rozwiązań związanych z wdrażaniem i realizacją tej polityki. Program LIFE
składa się z trzech podprogramów: LIFE-Nature, LIFE-Środowisko i LIFE-Kraje Trzecie.
Środki dostępne w ranach Programu LIFE-Nature przeznaczone są na finansowanie działań
wymaganych dla zachowania lub odtworzenia naturalnych siedlisk i populacji gatunków dzikiej
fauny i flory tzn. wdrażanie Dyrektyw: Ptasiej i Siedliskowej oraz w tworzeniu Europejskiej Sieci
Ekologicznej specjalnych obszarów ochrony – NATURA 2000.
Fundusze Programu LIFE-Środowisko przeznaczone są na finansowanie innowacyjnych działań o
charakterze pilotażowym, których celem jest m.in.:

zminimalizowanie wpływu działalności

gospodarczej na środowisko, promowanie zrównoważonego zarządzania zasobami wód
podziemnych i powierzchniowych a także włączenie zagadnień środowiskowych w planowanie
przestrzenne oraz recykling i racjonalna gospodarka odpadami.

EkoFundusz

Z EkoFunduszu udzielane jest wsparcie finansowe w formie bezzwrotnych dotacji. Priorytetowymi
dziedzinami tego funduszu są m.in.: ochrona różnorodności biologicznej, gospodarka odpadami i
rekultywacja gleb zanieczyszczonych, unieszkodliwianie odpadów komunalnych i niebezpiecznych,
ograniczanie emisji gazów powodujących zmiany klimatu ziemi (ochrona klimatu) oraz eliminacja
niskich źródeł emisji (ochrona powietrza). Dotacje mogą uzyskać jedynie dotyczące inwestycji

związanych bezpośrednio z ochrona środowiska, a w dziedzinie przyrody również projekty
nieinwestycyjne.

6.2. Koszty realizacji przedsięwzięć

Kalkulacja szacunkowych kosztów realizacji programów została przeprowadzona w oparciu o
plany inwestycyjne samorządu gminnego i koszty porównywalnych inwestycji i działań
realizowanych przez tę jednostkę.

Cele operacyjne

Programy

Szacunkowe

koszty realizacji

2005-2008

Szacunkowe

koszty realizacji

2009-2012

Potencjalne źródła

środków

Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa

Program informacyjno-

edukacyjny dla społeczeństwa

140 000

80 000

Środki własne
Budżet państwa
FOŚiGW
Środki pomocowe

Promowanie inwestycji

proekologicznych i wspierania

lokalnych inicjatyw

społecznych

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
Środki powiatu
Budżet państwa
FOŚiGW
Środki pomocowe

Prawidłowy system zbierania i unieszkodliwiania odpadów

Prawidłowa gospodarka

odpadami zgodna ze

standardami unijnymi

158 500

1 364 000

Środki własne
Budżet państwa
FOŚiGW
Środki pomocowe

Zmniejszenie zagrożeń wpływających na czystość powietrza

Gazyfikacja gminy

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
Środki mieszkańców
Zakłady gazownicze
FOŚiGW
Środki pomocowe

Modernizacja systemów

elektroenergetycznych

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
Zakłady
energetyczne
FOŚiGW
Środki pomocowe

Modernizacja systemów

210 000

Środki własne

grzewczych w budynkach

użyteczności publicznej

FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Promowanie termomodernizacji

budynków

200 000

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe
Śr. właścieli

Promowanie ekologicznych

źródeł energii

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Ochrona wód

Rozbudowa systemów

kanalizacji i oczyszczania

ścieków

21 564 000

44 900 000

Środki własne
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Modernizacja sieci

wodociągowej

800 000

Środki własne
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska

Rozbudowa i modernizacja

systemu komunikacyjnego

gminy

4 190 000

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

GDDKiA
Budżet powiatu
Środki własne
Budżet państwa
FOŚiGW
Środki pomocowe

Racjonalna gospodarka leśna – ochrona istniejących zasobów

Program zwiększania lesistości

300 000

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki powiatu
Środki własne
Budżet państwa
FOŚiGW
Środki pomocowe

Gospodarka zgodna z ekologią

Racjonalna gospodarka

surowcami naturalnymi

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki właścicieli
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Rozwój turystyki i agroturystyki

Rozbudowa bazy turystyczno-

rekreacyjnej

1 800 000

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Rozwój agroturystyki

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
Środki rolników
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Rozwój nowoczesnego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego

Promowanie ekologicznego

Koszty zostaną

Środki własne

rolnictwa

szacowne w czasie

realizacji zadania

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki rolników
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

Rozwój przetwórstwa rolno-

spożywczego

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Koszty zostaną

szacowne w czasie

realizacji zadania

Środki własne
Środki rolników
FOŚiGW
Budżet państwa
Środki pomocowe

VII MONITORING

Osiągnięcie celów, wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska wymaga prowadzenia
bieżącego monitoringu przebiegu realizacji programu. Stały monitoring umożliwia ocenę
skuteczności podejmowanych działań oraz wprowadzanie – w razie wystąpienia takiej konieczności
– odpowiednich korekt. Harmonogram działań monitorujących program przedstawia schemat:

Działanie

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Monitoring stanu
środowiska

Raporty z realizacji
programu

Aktualizacja
programu

Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskaźników, określających
skuteczność poszczególnych działań. Wskaźniki te można podzielić na grupy:

•

wskaźniki ekologiczne – pozwolą określić efekt ekologiczny podejmowanych działań
(jakość wód powierzchniowych i podziemnych, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza,
długość sieci infrastruktury, wskaźniki lesistości, ilość odpadów wytwarzanych przez 1
mieszkańca, stopień odzysku surowców wtórnych itp.),

•

wskaźniki ekonomiczne – koszt jednostkowy osiągnięcia określonego efektu ekologicznego,

•

wskaźniki społeczne – zaangażowanie mieszkańców w działania związane z ochroną
środowiska, udział w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczność selektywnej
zbiórki odpadów itp.

Ocena skuteczności wdrażania programu będzie prowadzona m.in. przez porównanie wskaźników
charakteryzujących stan środowiska oraz stan infrastruktury technicznej, wpływającej na stan
środowiska:

o jakość wód powierzchniowych (klasy czystości),
o jakość wód podziemnych,
o stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,
o zawartość metali ciężkich w glebach,
o wskaźnik lesistości,
o powierzchnia terenów objętych ochrona prawną,
o udział komunalnych ścieków nieoczyszczonych,
o długość sieci kanalizacyjnej,
o stosunek długości sieci wodociągowej do sieci kanalizacyjnej,
o ilość odpadów komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkańca,
o udział odpadów posegregowanych w ogólnej ilości odpadów,

o nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska,

oraz wskaźniki społeczne:

o udział społeczeństwa w realizacji działań z zakresu ochrony środowiska,
o uspołecznienie procesów decyzyjnych,
o lokalne inicjatywy proekologiczne,
o ilość działań prawnych związanych z zanieczyszczeniem środowiska.

VIII. STRESZCZENIE - Gminny Program Ochrony Środowiska

STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO W GMINIE MIEDZIANA GÓRA

Na terenie gminy Miedziana Góra lub w bliskim sąsiedztwie prowadzone są badania
monitoringowe stanu zanieczyszczenia środowiska: powietrza, wód powierzchniowych
i podziemnych, gleb. Aktualne wyniki badań wykazują:

•

powietrze atmosferyczne – na terenie gminy nie są prowadzone pomiary
zanieczyszczeń powietrza, a wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń gazowych i
pyłowych w punktach pomiarowych zlokalizowanych w
sąsiedztwie gminy – Kielce (ul. Jagiellońska, ul. Zakładowa) nie przekraczają
dopuszczalnych norm;

•

wody podziemne - prowadzone w 2003 roku badania jakości wody w ujęciu w
miejscowości Ćmińsk Wyrowce (wodociąg wiejski) wykazały wysoką jakość wody
(klasa Ib), nieznacznie zanieczyszczoną o naturalnym chemizmie, odpowiadającą
wodom do celów pitnych i gospodarczych wymagających prostego uzdatniania;

•

wody powierzchniowe – w ramach monitoringu prowadzone są badania czystości
rzeki Bobrzy na odcinku od źródeł do 18,4 km. Badania przeprowadzone w 2003 r.
wykazały III klasę czystości, o klasie czystości decydował wskaźnik miano Coli i
azotyny;

•

gleby – występujące na terenie gminy gleby są zróżnicowane pod względem
systematycznym jak i pod względem przydatności dla rolnictwa; przeważają gleby
słabe i bardzo słabe, wykształcone głównie na piaskach. Ze względu na kwaśny
odczyn gleb, konieczne jest nawożenie i wapnowanie.

•

odpady komunalne – na terenie gminy Miedziana Góra prowadzona jest od lipca
2002 roku selektywna zbiórka odpadów komunalnych (w centrach-gniazdach i
bezpośrednio w gospodarstwach „u źródła”). Zbiórką surowców wtórnych zajmuje
się firma EKO SAL. Odpady stałe z terenu gminy w ramach umów

indywidualnych z

mieszkańcami, zakładami użyteczności publicznej oraz zakładami prowadzącymi
działalność gospodarczą są wywożone przez Miejskie Przedsiębiorstwo
Oczyszczania Kielce na składowisko w Promniku (Gmina Strawczyn). Od września
na terenie gminy działa również firma EKOM z Chęcin, która odbiera odpady
komunalne zmieszane z terenu miejscowości Miedziana Góra i Kostomłoty I.

Lasy i grunty leśne na terenie gminy Miedziana Góra zajmują powierzchnię ogólną 3071 ha, co
stanowi 43,2% powierzchni gminy. Na terenie gminy znajdują się obszary chronione:
Suchedniowsko-Oblęgorski Parki Krajobrazowy, Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, 2
rezerwaty (rezerwat krajobrazowy „Sufraganiec” i rezerwat przyrody nieożywionej „Kręgi
Kamienne”), użytek ekologiczny oraz pomniki przyrody. Obszar gminy w całości włączony został
w obręb Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-Polska, stanowiącej fragment Europejskiej sieci
Ekologicznej ECONET.

INFRASTRUKTURA ZWIĄZANA Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA W GMINIE

Gmina Miedziana Góra zwodociągowana jest w 100% (długość sieci wodociągowej na terenie
gminy wynosi 90,6 km, do której przyłączonych jest 2200 mieszkań i posesji). Głównym źródłem
zaopatrzenia w wodę gospodarstw domowych jest wodociąg gminny z ujęciem w
miejscowości Ćmińsk Wyrowce.
Na terenie gminy kanalizację sanitarną posiada miejscowość Kostomłoty II, część miejscowości
Kostomłoty I i część Miedzianej Góry (długość sieci kanalizacyjnej wynosi 12,5 km, ilość
przyłączy – 442 szt.). Na terenie gminy funkcjonuje mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia
ścieków w miejscowości Kostomłoty II (przepustowość 500 m

/dobę) oraz oczyszczalnia osiedlowa

w Ćmińsku Kościelnym (przepustowość 5 m

/dobę), oczyszczalnia przy PSP w Ćmińsku

Rządowym (przepustowość 10 m

/dobę), lokalna oczyszczalnia przy Ośrodku Sportowo-

Rekreacyjnym Tor Kielce oraz 19 oczyszczalni przydomowych.
Od lipca 2002 roku gmina Miedziana Góra prowadzi selektywną zbiórkę odpadów komunalnych
(firma EKO SAL). Usługami w zakresie transportu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych na
terenie gminy zajmuje się Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Kielcach (w ramach umów
cywilno-prawnych zawartych między mieszkańcami a firma wywozową). Odpady zmieszane z
terenu gminy wywożone są na składowisko w Promniku, Gmina Strawczyn.

Wykaz materiałów źródłowych

•

Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju,

•

Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000–2006,

•

II Polityka ekologiczna państwa, grudzień 2000 r.,

•

Polityka ekologiczna państwa na lata 2003–2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007–2010, Rada Ministrów, Warszawa grudzień 2002 r.,

•

Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002–2010, Rada
Ministrów, Warszawa listopad 2002 r.,

•

Strategia ekorozwoju Polski, MOŚ, ZNiL, Warszawa 1993 r.,

•

Plan rozwoju obszarów wiejskich dla Polski na lata 2004–2006 (drugi projekt),
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, marzec 2003 r.

•

Podstawowe problemy środowiska w Polsce, Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa
listopad 2000 r.,

•

Polityka leśna państwa – dokument przyjęty przez Radę Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
(1997) – dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 22.04.1997 r.,

•

Krajowy plan gospodarki odpadami – Ministerstwo Środowiska, październik 2002 r.,

•

Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium
Polski, Rada Ministrów, Warszawa maj 2002 r.,

•

Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego, Sejmik Województwa
Świętokrzyskiego, Kielce czerwiec 2000 r.,

•

Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa
Świętokrzyskiego, Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, Kielce lipiec 2003 r.,

•

Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Kieleckiego, Rada
Powiatu w Kielcach grudzień 2003 r.,

•

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miedziana
Góra, Rada Gminy w Miedzianej Górze, maj 2000 r.,

•

Opracowanie ekofizjograficzne do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Gminy Miedziana Góra, Kraków, kwiecień 2003 r.,

•

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sołectw: Przyjmo, Porzecze, Ćmińsk
Rządowy, Ćmińsk Kościelny,

•

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Miedziana Góra,

•

Strategia Rozwoju Gminy Miedziana Góra, Kielce 1999 r.,

•

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Miedziana Góra na lata 2004-2006 z prognozą na lata
2007-2013, Rada Gminy Miedziana Góra, sierpień 2004 r

Document Outline

Dochody z majątku
Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miedziana Góra
SPIS TREŚCI
- VI. Wdrażanie programu str. 76
Gminny Program Ochrony Środowiska
1.1. Wprowadzenie
- Miedziana Góra
- Miedziana Góra
- Miedziana Góra
- Statystykę działalności jednostek OSP przedstawia tabela:
- Na terenie gminy gospodarstwa domowe posiadają indywidualne źródła ciepła (piece lub kotłownie domowe), bazujące głównie na paliwie węglowym. W obiektach użyteczności publicznej istniejące kotłownie lokalne, bazują na paliwach ekologicznych tj. oleju opałowym lub gazie. Jedynie Ośrodek Zdrowia w Ćmińsku ogrzewany jest węglem – w 2005 roku planowana jest termomodernizacja budynku ośrodka wraz z wymianą systemu ogrzewania i kotła grzewczego na paliwo ekologiczne - olej opałowy.
  - Rodzaj paliwa
  - Moc (kW)
Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, OSP, Posterunek Policji, Ośrodek Zdrowia w Miedzianej Górze
- Obecnie na ternie gminy zgazyfikowane są jedynie miejscowości Kostomłoty I i Tumlin; długość sieci wynosi 6,78 km. Mieszkańcy pozostałych miejscowości do celów bytowych korzystają z gazu w butlach. Opracowana została „Koncepcja gazyfikacji Gminy Miedziana Góra”, która obejmuje budowę sieci gazowej na terenie całej gminy. Gazyfikacja pozostałej części gminy wykonywana ma być na bazie sieci gazowej średnioprężnej Gminy Zagnańsk i miasta Kielce.
  - Razem
- Monitoring powietrza realizowany jest na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku „ Prawo ochrony środowiska” (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627) oraz ustawy z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77, poz. 335 z 1991 roku z późn. zm. w tym zm. Nr 106, poz. 668 z 1998 r.). Koordynatorem państwowego monitoringu powietrza (PMŚ), podobnie jak innych komponentów środowiska jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska.
2000
2003
- W celu poprawienia stanu sanitarnego gminy należy skoncentrować się na:
- III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE MIEDZIANA GÓRA
- Ochrona powietrza
- Ochrona wód
- Gospodarka odpadami
- CELE STRATEGICZNE
  - Zalesianie nieużytków zwiększy atrakcyjność turystyczno-rekreacyjną gminy oraz umożliwi w przyszłości ich gospodarcze wykorzystanie. Działania w zakresie ochrony istniejących zasobów leśnych (43,2 % powierzchni gminy Miedziana Góra stanowią lasy i grunty leśne) mają na celu korzystanie z terenów o wysokich walorach przyrodniczych w sposób nie pogarszający ich stanu.
    - IV PLAN DZIAŁAŃ NA LATA 2005-2008 ORAZ ZARYS PLANU DZIAŁAŃ NA LATA 2009-2012
  - 4.3. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2005-2008 i zadań na lata 2009-2012 w zakresie celów strategicznych i celów operacyjnych.
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
Zadania na lata 2009 – 2012
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
Zadania na lata 2009 – 2012
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
- C.O. Ochrona wód
- Program rozbudowy systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
Zadania na lata 2009 – 2012
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
- C.O. Komunikacja drogowa – zmniejszenie zagrożeń dla środowiska
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
- C.O. Rozwój turystyki i agroturystyki
Zadania priorytetowe na lata 2005 – 2008
- V ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA
- Cele operacyjne
  - VII MONITORING

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Program, Ochrona Środowiska, Chemia analityczne środowiska
program ochrony srodowiska sandomierz
Program Ochrony Środowiska powiat włoszczowski
ZAŁOŻENIA I REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE
Program Ochrony Srodowiska dla Nieznany
Chemia - program, Ochrona Środowiska, semestr III, CHEMIA, Chemia środowiska, 1
decyzja zatw program, OCHRONA ŚRODOWISKA
Program Ochrony Srodowiska prez Rydza
Program ochrony srodowiska
Program Ochrony środowiska
Cele strategiczne Programu Ochrony Środowiska
Program ochrony środowiska
Program ochrony srodowiska 25
Spektrofotometria - oznaczenie miedzi, inżynieria ochrony środowiska kalisz, Analiza Chemiczna Wody
Program przedmiotu Zachowania Organizacyjne 2010-1, STUDIA, WZR I st 2008-2011 zarządzanie jakością,

więcej podobnych podstron

Program Ochrony Środowiska Miedziana Góra

Document Outline