Malarstwo rodzajowe szkoły holenderskiej w XVII wieku – wytłumacz pojęcie

malarstwa rodzajowego, podaj przykłady typowych dzieł i nazwiska twórców,

dokonaj analizy środków wyrazu artystycznego, określ jego cechy

indywidualne.

1. Wytłumacz pojęcie malarstwa rodzajowego i określ jego cechy indywidualne.

Malarstwo rodzajowe, inaczej scena rodzajowa. W malarstwie, grafice, rzeźbie

przedstawienie, którego tematem jest scena z życia codziennego przedstawiająca obyczaje, obrzędy,
pracę, wypoczynek lub zabawę. W odróżnieniu od portretu indywidualnego, czy zbiorowego,
malarstwo rodzajowe ukazuje anonimowych ludzi przy pracy, którzy nie są upiększani, czy
idealizowani.

2. Podaj przykłady typowych dzieł i nazwiska twórców, dokonaj analizy środków wyrazu
artystycznego.

Lekcja anatomii doktora

Tulpa, to słynny obraz znakomitego
malarza, jakim był Rembrandt.
Wykonał go w 1632 techniką olejną
na płótnie. Obecnie dzieło znajduje
się

w

holenderskim

Muzeum

Narodowym Mauritshuis.

Obraz przedstawia lekcję

anatomii, którą co rok odprawiano
na

ulicach

Amsterdamu,

na

martwych kryminalistach. Artysta
postanowił jednak umieścić tę scenę
w gabinecie. Na obrazie znajduje się
dziewięć

postaci,

z

których

najważniejszymi są Doktor Tulp oraz
nieboszczyk. Umieszczenie medyka po prawej stronie obrazu, od środka do prawej krawędzi,
podkreśla ważność doktora, w porównaniu, do innych postaci, którymi są wysoko usytuowani
mieszczanie Amsterdamu. Brak instrumentów operacyjnych, spowodowane jest faktem , iż Tulp był
bardzo dobrym lekarzem i nie musiał już osobiście rozcinać oraz czyścić ciał od krwi, ponieważ miał
odpowiednich ludzi odpowiedzialnych za to zadanie. Zastanawiającym być może, iż sekcja została
zaczęta od ręki, a nie tradycyjnie od klatki piersiowej. Najprawdopodobniej artysta chciał przedstawić
dzieło jako mniej dramatyczne. Światło wpada najprawdopodobniej przez okno, jest ukierunkowanie
na Doktora i zwłoki, przez co uwydatnia nam centrum tematyczne dzieła. Zwarta kompozycja oraz
zainteresowanie widoczne na twarzach tworzy naukową atmosferę. Przedstawienie nieboszczyka,
nago w białej przepasce na biodrach, powoduje kontrast walorowy, w porównaniu do otaczających
go postaci. Artysta nie poradził sobie dobrze z perspektywą kryminalisty, ma on zbyt krótkie nogi oraz
ręce. Na ścianie za postaciami widoczny jest podpis artysty „Rembrandt f 1632”, co podpowiada nam,
że znał on już swoją wartość jako artysta.

Innymi równie wartościowymi dziełami są: Uczony w pokoju z krętą klatką schodową

(Paryż), Uczta Baltazara (Londyn), Danae (Ermitaż), Uczony pry pulpicie (Warszawa), Rozpłatany
wół (Paryż) oraz liczne autoportrety.

Ukazanie pomieszczenia w sposób lekko zamglony pokazuje nam metodę jaką artysta chciał

uwidocznić główną scenę. Tak samo przedstawienie doktora jako najciemniejszą plamę, a
nieboszczyka najjaśniejszą może pokazywać nam kontrast między mądrością, a głupotą jaką popełnił
martwy mężczyzna.

Król Pije, dzieło stworzona

przez Jacoba Jordaensa, w 1638
roku. Obraz powstał techniką
olejną,

na

płótnie.

Obecnie

znajduje

się

w

Państwowym

Muzeum Ermitażu.

Dzieło przedstawia bawiącą

się grupę ludzi z główną postacią
króla w centrum obrazu. Ujęcie
wszystkich postaci w tak zwartej
kompozycji oraz przedstawienie ich
w dynamicznych pozach powoduje
stworzenie chaosu. Światło jest
najprawdopodobniej

naturalne

oraz rozproszone, wpada przez
okna z lewej stron. Rubaszne zachowanie widoczne jest właściwie na całym dziele. Nie ma części bez
sprośnej, bezpośredniej czy seksualnej sceny. Król, który wygląda już na nieco spitego, kontynuuje
zabawę, nie ograniczając również jedzenia. Wydawać się może, że pozostali podążają za jego
przykładem. Błazen znajdujący się po lewej stronie, nie ma problemu, by przy wszystkich obnażać
oraz dotykać piersi niewiasty. Zaskakujące jest też to, iż przy tych scenach znajdują się dzieci, a
dokładniej trójka. Nagie niemowlę, które nie powinno przebywać w takich warunkach. Drugi, to
chłopiec bawiący się z psem wyglądającym na tak wygłodniałego, że mógłby chcieć posilić się rączką
chłopca. Ostatnim z nich jest dziewczynka, bawiąca się czymś, co wygląda na niegodne młodej damy.
Obraz ten przedstawia wszystko, co prawdopodobnie działo się na dworze królewskim, a o czym nie
mówiło. Nikt nie jest upiększany, wszyscy ukazani są, jakby byli chłopstwem bawiącym się w
karczmie, zresztą taka atmosfera tam panuje. W kolorystyce zastosowana jest szeroka gama barwna,
z kolorami ziemistymi. Najlepszymi tego przykładami są szata króla i błazna, a nawet białe koszule
sprawiają wrażenie koloru pochodnego od jakiegoś rodzaju gruntu.

Obraz jest swoistego rodzaju karykaturalnym przedstawieniem bawiącej się rodziny

królewskiej. Chaos, który tam panuje jest taki sam jak ten panujący w karczmie co może nam
podpowiadać, iż artysta chciał pokazać, że król jest taką samą osobą, jak przeciętny człowiek, choć
lepiej urodzony.

Artysta stworzył również takie dzieła jak: Porwanie Europy (Berlin), Córki Cekropsa znajdują

Erichtoniosa (Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych), Powrót świętej rodziny z Egiptu (Berlin),
Prometeusz w okowach (Kolonia) oraz Satyr i wieśniak (Bruksela).

Lekcja Muzyki, jest to

dzieło

stworzone,

przez

wyśmienitego malarza, jakim był
Jan Vermeer. Obraz datowany na
ok. 1659 – 1664. Wykonany został
techniką olejną na płótnie. Obecnie
jest częścią brytyjskich zbiorów
królewskich w Buckingham Palace.

Obraz

przedstawia,

jak

tytuł sam wskazuje, lekcję muzyki.
Widoczne są dwie postacie, kobieta
i mężczyzna, lecz główna akcja
oddalona jest od widza, na plan
ostatni. Cała scena odbywa się
najprawdopodobniej w mieszkaniu
bogatego

obywatela,

może

na to wskazywać stół przykryty
wielobarwnym

dywanem,

znajdujący się na pierwszym planie
oraz obraz wiszący na ścianie, po
prawej stronie. Na stole leży talerz,
a na nim stoi karafka. Dywan
i karafka były częstymi elementami, które malarz wykorzystywał w swoich dziełach. Na drugim planie
znajduje się piękne ozdobne krzesło oraz wiolonczela. Pod ścianą znajduje się tytułowa scena lekcji
muzyki. Kobieta jest odwrócona do widza tyłem, lecz jej twarz widoczna jest w lustrze, zawieszonym
nad instrumentem, jest to najprawdopodobniej klawesyn. Drugą postacią jest mężczyzna, który
poprzez ukazanie w szarfie i z szablą w ręku, co wskazuje na wysoki statut społeczny. Światło jest
naturalne i rozproszone wpadające przez okna widoczne na obrazie po lewej stronie. Jest ono mało
znaczące, pobieżnie modeluje formy. Artysta użył szerokiej gamy barwnej, co widać chociażby w
namalowanym dywanie. Na twarzach, ciężko dostrzec znaki szczególne, są one ukazane jakby przez
mgłę. Jednakże podłoga, dywan, wiolonczela i inne elementy martwej natury, są namalowane bardzo
realistycznie.

Przedstawienie postaci w zamglony sposób uświadamia nam, że tak naprawdę na tym

obrazie ludzie nie są ważni, a ważna jest muzyka, która wydobywa ukryte piękno z przedmiotów
użytku dziennego.

Spod pędzla mistrza wyszły również takie dzieła jak: Mleczarka (Amsterdam), Kobieta z

Lutnią (Nowy Jork), Dziewczyna z perłą (Haga), Astronom (Paryż) i Koronczarka (Paryż).