05 Stosowanie przepisów bhp

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Elżbieta Kuskowska

Stosowanie

przepisów

bhp

przy wykonywaniu

robót

murarskich 712[07].Z2.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Bożena Włodarczyk
mgr inż. arch. Barbara Adamczyk

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. arch. Anna Preis

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[07].Z2.01
„Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu renowator zabytków architektury.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Źródła zagrożeń w pracy murarza i organizacja bezpiecznego stanowiska pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy robót murarskich

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Prace murarskie wykonywane w warunkach trudnych i szczególnie

niebezpiecznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o stosowaniu przepisów bhp przy

wykonywaniu robót murarskich.

Poradnik zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć

opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę
oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

sprawdzian teoretyczny,

−

sprawdzian umiejętności praktycznych.

4. Przykład zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy

i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest dowodem osiągnięcia
umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując sprawdzian
postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał
albo nie.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po
przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: „Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich”

stanowi wstęp do pozostałych jednostek dotyczących technologii robót murarskich.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W pracy musisz przestrzegać regulaminu pracowni, przepisów bhp i higieny pracy oraz

instrukcji przeciwpożarowych. Szczególną uwagę musisz zwrócić na zasady bhp w czasie
wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych. W czasie przygotowywania stanowiska pracy zwróć uwagę
na zasady ergonomii

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

712[07].Z2

TECHNOLOGIA ROBÓT MURARSKICH

712[07].Z2.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

712[07].Z2.02

Organizowanie stanowiska prac murarskich

712[07].Z2.03

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót murarskich

712[07].Z2.04

Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[07].Z2.05

Wykonywanie murów nośnych z różnych materiałów, o różnej grubości

712[07].Z2.06

Wykonywanie ścian działowych

712[07].Z2.07

Wykonywanie ścian z kanałami, słupów i filarów międzyokiennych

712[07].Z2.08

Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich

712[07].Z2.09

Wykonywanie gzymsów i attyk

712[07].Z2.10

Naprawianie i konserwacja konstrukcji murowych

712[07].Z2.11

Spoinowanie i licowanie ścian

712[07].Z2.12

Wykonywanie robót rozbiórkowych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

stosować terminologię budowlaną,

–

odróżniać technologię wykonania budynku,

–

rozróżniać podstawowe rodzaje uszkodzeń i zniszczeń ustrojów budowlanych,

–

określać zasady transportu, magazynowania, przechowywania i składowania materiałów,

–

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

–

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

–

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

–

rozróżniać rusztowania oraz stosować zalecenia dotyczące ich montowania, eksploatowania
i rozbierania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

dobrać i zastosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej odpowiednio do potrzeb robót
murarskich,

−

odczytać i zinterpretować oznaczenia, znaki i instrukcje bhp typowo stosowane w pracach
murarskich,

−

rozpoznać zagrożenia występujące na stanowisku pracy murarza i przeciwdziałać im,

−

wykonać zabezpieczenia robót murarskich zgodnie z przepisami bhp,

−

utrzymać porządek na stanowisku pracy murarza,

−

zorganizować podręczne składowisko materiałów używanych na stanowisku pracy murarza,

−

zmontować i sprawdzić rusztowanie, zgodnie z warunkami bezpieczeństwa pracy,

−

przetransportować materiały na stanowisko pracy murarza,

−

sprawdzić i posłużyć się narzędziami murarskimi, zgodnie z ich przeznaczeniem i funkcją,

−

wykonać pracę, nie stwarzając zagrożenia dla współpracujących,

−

wykonać (pod nadzorem) roboty rozbiórkowe i wyburzeniowe objęte zakresem projektu,
zgodnie z przepisami bhp,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami przy realizacji robót murarskich,

−

zastosować zasady ochrony środowiska naturalnego,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zagrożenia w pracy murarza i organizacja bezpiecznego

stanowiska pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Organizacja materiału nauczania uwzględnia opracowanie zagrożeń w pracy murarza, tynkarza

i sztukatora dla samodzielnej organizacji każdego stanowiska pracy.

Zastosowany układ opisu zagrożeń w pracy murarza, tynkarza i sztukatora jest wspólny dla

zakresu merytorycznego modułów Z2.01, Z3.01 i Z4.01. Sposób prezentacji czynników
zagrażających zdrowiu osób pracujących na stanowiskach murarza, tynkarza i sztukatora w treści
ogólnej dotyczy wszystkich trzech przypadków. W tekstach materiałów nauczania dla tynkarza
i sztukatora będą wydobyte elementy specyficzne dla tych stanowisk natomiast opracowanie
materiału zagrożeń wymagać będzie odwołania się do tekstu zagrożeń w robotach murarskich. Przy
identyfikacji zagrożeń w pracy murarza, tynkarza i sztukatora właściwym będzie odwołanie się do
całości materiału.

Zagrożenia w robotach murarskich

Czynniki zagrażające zdrowiu osób pracujących na stanowisku murarza wynikają z:

−

technologii prowadzenia robót,

−

prowadzenia robót na wysokościach,

−

utrudnień związanych z warunkami otoczenia zewnętrznego jak temperatura, ruch powietrza,
światło, hałas, zapylenie i zanieczyszczenie powietrza.
Zagrożenia w pracy murarza wynikają z technologii prac murarskich. Przy robotach murarskich

realizowanych ręcznie mogą wystąpić:

−

skaleczenia lub uszkodzenia rąk stosowanymi narzędziami,

−

uderzenie lub otarcie cegłą,

−

upadek z wysokości,

−

uderzenie przedmiotami spadającymi z wyższej kondygnacji,

−

zaprószenie oczu pyłem lub zaprawą,

−

zasypanie ziemią podczas wykonywania murów w wykopach;

−

porażeniem prądem w trakcie przygotowania zaprawy.
Zagrożenia w pracy murarza mogą wystąpić w związku z transportem wewnętrznym zapraw

i materiałów murarskich na stanowisko pracy.

Zagrożenia w pracy murarza wynikają z ekspozycji czynników chemicznych podczas prac

związanych z używaniem wapna i innych żrących środków chemicznych.

Przy robotach murarskich

mogą wystąpić:

−

poparzenie odpryskami wapna przy jego gaszeniu oraz środkami żrącymi stosowanymi
w zaprawach murarskich specjalistycznych,

−

zapylenie płuc przy pracach z wapnem hydratyzowanym i pylącymi zaprawami,

−

oddziaływaniem pyłów na organizm ludzki: oczy, drogi oddechowe, skórę,

−

wpadnięcie do dołu z wapnem lub zbiornika ze środkami żrącymi.
Zagrożenia w pracy murarza wynikają z ekspozycji na czynniki atmosferyczne występujących

podczas prac realizowanych na budowie. Przy robotach murarskich zagrożenia dla organizmu
pracownika mogą wystąpić z powodu oddziaływania:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

opadów atmosferycznych,

−

temperatury otoczenia,

−

nasłonecznienie stanowiska pracy,

−

hałasu docierającego na stanowisko pracy.
W celu poprawy, zmniejszenia występujących zagrożeń stosuje się środki techniczne oraz

organizację poprawiającą warunki pracy na stanowisku. Dla zorganizowania bezpiecznego
stanowiska pracy, w którym stosuje się eliminację zagrożeń należy:

−

stosować bezpieczne metody realizacji robót murarskich,

−

dbać o wyposażenie pracowników w odpowiedni sprzęt i narzędzia, odzież roboczą i środki
ochrony osobistej,

−

bezpiecznie użytkować sprzęt mechaniczny,

−

dobrać, zgodnie z instrukcją producenta, sprzęt i metodę przygotowania zapraw,

−

dobrać właściwe rusztowania i zabezpieczenia zależnie od sposobu prowadzenia robót,

−

bezpiecznie transportować materiały budowlane na stanowisko pracy murarza,

−

zapewnić, zależnie od sytuacji na budowie, bezpieczne przejścia poniżej stanowiska pracy,
budując zadaszenia na odpowiedniej wysokości nad ziemią (~ 4 m).

Identyfikacja zagrożeń występujących na stanowisku pracy murarza

Wykonywanie robót murarskich odbywa się w warunkach, w których występują powyżej

wymienione czynniki szkodliwe i zagrożenia. Statystycznie najliczniej występują zagrożenia
związane z: transportem materiałów, brakiem osłon na maszynach budowlanych, porażeniem
prądem elektrycznym oraz pracą na wysokości.
Organizacja stanowiska pracy murarza powinna uwzględniać realne warunki budowy w celu
przeciwdziałania zidentyfikowanym dla niego zagrożeniom. Wyposażenie pracownika powinno być
tak dobrane aby zabezpieczyć go przed rozpoznanymi zagrożeniami na miejscu pracy.

W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników, osoba

kierująca pracownikami ma obowiązek niezwłocznego wstrzymania prac oraz podjęcia działań w
celu usunięcia tego zagrożenia.

Odzież robocza i środki ochronny osobistej w pracach murarskich
1. Pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony

indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia
czynników występujących w środowisku pracy, oraz informować pracownika o sposobach
posługiwania się nimi.

2. Typowe wyposażenie murarza w odzież i sprzęt ochrony osobistej stanowią:

−

ubranie robocze (spodnie na szelkach, bluza robocza, czapka drelichowa lub beret,

kamizelka ciepłochronna),

−

hełm ochronny z tworzywa sztucznego,

−

rękawice ochronne, pięciopalczaste,

−

rękawice gumowe do prac budowlanych,

−

obuwie gumowe z cholewami i trzewiki skórzane na gumowych podeszwach,

−

okulary ochronne, typu „gogle” przeciwpotne,

−

półmaski i maski przeciwpyłowe.

Wymagania bezpieczeństwa dla narzędzi i sprzętu pomocniczego
1. Narzędzia i sprzęt używane przez murarza przy pracy powinny być nieuszkodzone i zdatne do

użytku, należy je po pracy oczyścić i konserwować.

2. Narzędzia i sprzęt małej mechanizacji powinny być często kontrolowane przez brygadzistów

i majstrów, urządzenia elektryczne powinny podlegać okresowym przeglądom i badaniom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wszystkie urządzenia z napędem elektrycznym powinny być prawidłowo podłączone do

zasilania elektrycznego, z zachowaniem wymagań przeciwporażeniowych.

4. Poziomica używana przez murarza powinna być gładka i nieuszkodzona.
5. Rękojeści i trzonki narzędzi powinny być wykonane z twardego i dobrze obrobionego drewna,

o kształtach dostosowanych do dłoni użytkownika, a elementy metalowe narzędzi trwale
osadzone, pozbawione ostrych krawędzi, pęknięć i zadr.

Wznoszenie i zabezpieczenie rusztowań. Praca na pomostach i rusztowaniach

Wznosząc ścian murarze pracują organizując stanowisko pracy wewnątrz budynku, ustawiając

rusztowania na kolejnych stropach. Specyfika pracy renowatora zabytków wymaga często pracy
w wysokich wnętrza, bądź wykonywania naprawczych robót murarskich od zewnątrz, co wymaga
ustawiania wysokich rusztowań czy pracy z ruchomych pomostów. Zatem niezwykle ważne jest
prawidłowe wznoszenie i zabezpieczenie rusztowań i pomostów oraz stworzenie i zachowanie
warunków bezpiecznej pracy na nich.
1. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją

producenta albo projektem indywidualnym.

2. Osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań oraz monterzy ruchomych podestów

roboczych powinni posiadać wymagane uprawnienia.

3. Użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika

budowy lub uprawnioną osobę.

4. Na rusztowaniach należy umieścić tablicę określającą:

−

wykonawcę montażu z podaniem imienia, nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu,

−

dopuszczalne

obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania lub ruchomego pomostu.

5. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny:

−

posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz

do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów,

−

posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciążeń,

−

zapewniać bezpieczną komunikację i swobodny dostęp do stanowisk pracy,

−

zapewniać możliwość wykonywania robót w pozycji niepowodującej nadmiernego wysiłku,

−

rusztowania powinny być zabezpieczone balustradą złożoną z deski krawężnikowej

o wysokości 0,15 cm i poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m, wolną przestrzeń pomiędzy
deską krawężnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed
upadkiem z wysokości,

−

posiadać piony komunikacyjne.

6. Rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem

odprowadzającym wody opadowe.

7. Liczba i rozmieszczenia zakotwień rusztowania oraz wielkość siły kotwiącej powinna być

określona w projekcie rusztowania lub dokumentacji producenta,

−

konstrukcja rusztowania nie powinna wystawać poza najwyżej położoną linię kotew więcej

niż 3 m, a pomost roboczy umieszcza się nie wyżej niż 1,5 m ponad tą linią,

−

w przypadku odsunięcia rusztowania od ściany ponad 0,2 m należy stosować balustrady jak

w punkcie 5, od strony tej ściany.

8. Rusztowanie z elementów metalowych powinno być uziemnione i posiadać instalacje

piorunochronową.

9. Usytuowanie rusztowania w obrębie ciągów komunikacyjnych wymaga zgody właściwych

organów nadzorujących te ciągi oraz zastosowania wymaganych przez nie środków
bezpieczeństwa, które powinny być określone w projekcie organizacji ruchu i posiadać co
najmniej:

−

zabezpieczenia przed spadaniem przedmiotów z rusztowania,

−

zabezpieczenia przechodniów przed możliwością powstania urazów oraz uszkodzeniem

odzieży przez elementy konstrukcyjne rusztowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Rusztowania, usytuowane bezpośrednio przy drogach, ulicach dodatkowo powinny posiadać

daszki ochronne i osłonę z siatek ochronnych.

11. Osoby dokonujące montażu i demontażu rusztowań są obowiązane do stosowania urządzeń

zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

12. Równoczesne wykonywanie robót na rożnych poziomach rusztowania jest dopuszczalne, pod

warunkiem zachowania odstępów między stanowiskami pracy w poziomie odległości co
najmniej 5 m, a w pionie co najmniej jednego szczelnego pomostu, nie licząc pomostu, na
którym roboty są wykonywane.

13. Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań oraz ruchomych podestów roboczych są

zabronione:

−

jeżeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność,

−

w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi,

−

w czasie burzy lub wiatru, o prędkości przekraczającej 10 m/s.

14. Pozostawianie materiałów i wyrobów na pomostach jest zabronione.
15. Zrzucanie elementów demontowanych rusztowań i ruchomych pomostów jest zabronione.

Rusztowania należy utrzymywać w czystości. Gruz i odpadki gromadzące się w czasie pracy
należy podczas robót stale i systematycznie usuwać.

16. Wchodzenie i schodzenie osób na pomost ruchomego podestu roboczego jest dozwolone, jeżeli

pomost znajduje się w najniższym położeniu lub przewidzianym do wchodzenia oraz jest
wyposażony w zabezpieczenia, zgodnie z instrukcją producenta.
Na pomoście ruchomego pomostu roboczego nie powinno przebywać jednocześnie więcej
osób, niż przewiduje instrukcja.

Wykonywanie gwałtownych ruchów, przechylanie się przez poręcze, gromadzenie wyrobów,
materiałów i narzędzi po jednej stronie ruchomego oraz opieranie się o ścianę obiektu
budowlanego

przez

osoby

znajdujące

się

podeście

jest

zabronione.

Łączenie ze sobą dwóch sąsiednich ruchomych podestów roboczych oraz przechodzenie
z jednego na drugi jest zabronione.

17. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być każdorazowo sprawdzane, przez

kierownika budowy lub uprawnioną osobę, po silnym wietrze, opadach atmosferycznych oraz
działaniu innych czynników, stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa wykonywania prac,
i przerwach roboczych dłuższych niż 10 dni oraz okresowo, nie rzadziej niż raz w miesiącu.

18. Wykonywanie prac na rusztowaniach w czasie burzy i silnych wiatrach powinno być

wstrzymane. Pracę na ruchomym podeście roboczym przy wietrze o prędkości większej niż
10 m/s należy przerwać a podest opuścić do najniższego położenia i zabezpieczyć przed
przemieszczaniem.

19. Przy długotrwałym braku dopływu prądu elektrycznego ruchome podesty robocze należy

opuścić za pomocą ręcznego urządzenia. Naprawy i konserwacje podestów powinny być
dokonywane wyłącznie w ich najniższym położeniu.

20. Przemieszczanie rusztowań przejezdnych powinno odbywać się na drodze wyrównanej,

utwardzonej i odwodnionej, a jej spadek nie może przekraczać 1%.

21. Zabezpieczenie rusztowań przejezdnych przed przypadkowym przemieszczaniem powinno być

pewnie wykonane co najmniej w dwóch miejscach.

22. Przemieszczanie rusztowań przejezdnych w przypadku, gdy przebywają na nich ludzie, jest

zabronione.

23. Roboty murarskie prowadzone wewnątrz należy prowadzić z rusztowań, ustawionych na

podkładach, właściwie wykonanych oraz sprawdzonych i przyjętych przez kierownictwo
budowy przed przystąpieniem murarzy do eksploatacji tych rusztowań.

24. Nie wolno prac murowych wykonywać z przystawnych drabin. Używanie beczek, skrzyń,

stosów cegieł, itp. zamiast rusztowań lub jako podpór pod rusztowanie jest zabronione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25. Pomosty rusztowań dla robót murarskich powinny być wykonane z dwóch rzędów desek

grubości 32 mm.

26. W czasie pracy pomostów rusztowań i podkładów na stropach międzypiętrowych nie należy

przeciążać gromadzeniem materiałów budowlanych ponad dopuszczalne obciążenie
i wyznaczony czas technologicznego wykorzystania zaprawy.

27. Murowanie gzymsów wystających ponad 30 cm poza zewnętrzny obrys ściany jest dozwolone

tylko z rusztowań zewnętrznych lub na wysuwnicach.

28. Pracowników wykonujących okładzinę lub spoinowanie z rusztowań wewnętrznych należy

zaopatrzyć w pasy bezpieczeństwa z linkami, które muszą być zamocowane do wytrzymałych
haków, zaczepów itp.

Zasady pracy murarza w celu eliminacja zagrożeń związanych ze stanowiskiem pracy

Ryzyko spowodowane upadkiem z wysokości:

1. Prace na wysokości mogą być wykonywane tylko przy zastosowaniu odpowiednich urządzeń

(rusztowania, pomosty, podnośniki) lub innych właściwych dla tego rodzaju prac ochron,
zabezpieczeń oraz sprzętu, jak np. drabiny, słupołazy, szelki bezpieczeństwa, których stan
techniczny został sprawdzony bezpośrednio przed ww. pracami.

2. Prace na wysokości z drabin powinny być wykonywane jedynie wtedy, gdy nie ma możliwości

wykorzystania rusztowań, użycia podnośników lub, gdy ze względu na mały zakres robót
użycie ww. środków jest technicznie nieuzasadnione. Podczas tych prac należy stosować
drabiny w pełni sprawne (bez widocznych uszkodzeń), oraz przestrzegać zakazu
prowizorycznego przedłużania drabin, ustawiania drabin na podłożu ruchomym (beczki,
skrzynie, cegły itp.) lub używania ich jako kładek i podestów nieprzewidzianych do tego celu.

3. Zabrania się przechylać za poręcze podestów, zbiorników, kanałów, wykopów itp.
4. W razie konieczności zbudowania pomostu czy też rusztowania obok lub nad torami

kolejowymi należy pamiętać o przepisach regulujących gabaryty kolejowe.

5. Otwarte kanały, studzienki, wykopy lub inne podobne wgłębienia, należy w sposób widoczny

oznaczyć znakami ostrzegawczymi, a miejsca szczególnie niebezpieczne ogrodzić.

6. Z wyjątkiem robót awaryjnych, nie należy wykonywać prac przy urządzeniach na wysokości

podczas silnego wiatru, deszczu, mrozu lub przy złej widoczności.

7. Na wysokości prace mogą wykonywać jedynie pracownicy, wykazujący dobry stan zdrowia

fizycznego i psychicznego oraz posiadają ważne zaświadczenie lekarskie o zdolności do takich
prac.

8. W przypadku, gdy roboty na wysokości wykonuje się w sąsiedztwie urządzeń grożących

porażeniem prądem elektrycznym, urządzenia te należy wyłączyć spod napięcia, zabezpieczyć
przed przypadkowym załączeniem, uziemić.

Ryzyko spowodowane spadającymi z wysokości narzędziami lub innymi przedmiotami:

1. Pracując na wysokości (na rusztowaniach, pomostach itp.) należy na dole ogrodzić teren

i umieścić tablice ostrzegawcze. Materiały i inne przedmioty wolno zrzucać na dół tylko wtedy,
gdy na dole nie ma ludzi i po uprzednim wystawieniu posterunków.

2. Zabrania się pozostawiać na wysokości materiałów i narzędzi w położeniu, przy którym

mogłyby spaść na dół.

3. Zabrania się chodzić, stać i pracować pod wiszącymi ciężarami i w pobliżu zawieszonych lin

i łańcuchów.

4. Zabrania się używać niesprawnych podnośników, wciągników oraz zawiesi.
5. Przy wykonywaniu prac na rusztowaniu nie należy przebywać na różnych poziomach w tym

samym pionie, materiały i sprzęt składowane na podestach powinny być zabezpieczone przed
spadkiem, podesty stałe powinny być zaopatrzone w stałe poręcze i zabezpieczenia.

6. Zabrania się po zakończonej pracy, pozostawiania drabin w pozycji pionowej, przed

opuszczeniem miejsca pracy drabina powinna być ułożona poziomo.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ryzyko spowodowane poślizgnięciem lub potknięciem się:

1. Utrzymywać miejsca pracy w należytym porządku i czystości, usuwać wszystkie zbyteczne

przedmioty.

2. Poruszać się na terenie budowy drogami przeznaczonymi do ruchu pieszego, zwracając uwagę

na wszelkie ewentualnie wystające przedmioty lub nierówności podłoża.

3. Podczas prac na podestach unikać używania obuwia o podeszwach dających poślizg.
4. W razie rozlania podczas transportu lub w czasie pracy oleju należy natychmiast oczyścić

miejsce zanieczyszczenia.

5. W okresie zimy miejsca oblodzone posypywać piachem.

Ryzyko spowodowane skaleczeniem, przytłuczenie oraz na skutek uderzenia się o inne

przedmioty:
1. Zwracać baczną uwagę na sygnały dźwiękowe, gwizdy, syreny, dzwonki pojazdów, pociągów

itp. jakie mogą wystąpić na terenie budowy.

2. Przechodzić tory kolejowe tylko w miejscach do tego przeznaczonych. Zabrania się

przechodzić pod wagonami lub po zderzakach wagonów.

3. Pracować tylko narzędziami zdatnymi do użytku i używać je wg przeznaczenia.
4. Wszelkie ruchome i obracające się części maszyn i urządzeń mechanicznych muszą być stale

osłonięte.

5. Zabrania się zdejmować, odsłaniać i zakładać osłony zabezpieczające podczas ruchu

mechanizmu.

6. Zabrania się czyszczenia, smarowania lub naprawiania maszyn i urządzeń będących w ruchu.
7. Zabrania się używać do transportu kołowego niesprawnych wózków, taczek i innych środków

transportu.

8. Przy pracach na maszynach lub mechanizmach mogących ulec przemieszczeniu należy

zabezpieczać je przy pomocy odpowiednich blokad, rygli, drążków odbojów itp.

Ryzyko poparzenia:

1. Należy zwracać baczną uwagę przy przechodzeniu lub przebywaniu w pobliżu miejsca

spawania lub przepalania konstrukcji.

2. Ograniczyć do minimum czas przebywania w rejonach urządzeń produkcyjnych oraz unikać

kontaktu z rozgrzanymi elementami urządzeń produkcyjnych lub grzewczych.

3. Przy pracy, podczas której padają iskry lub gorące wióry należy używać siatek, ekranów,

masek itp.

4. Naoliwione częściowo szmaty, pakuły itp. nie należy rozrzucać, lecz składać do metalowej

skrzynki ze szczelnie zamkniętą pokrywą.

5. Przestrzegać zakazu palenia tytoniu, przebywania z ogniem otwartym w pomieszczeniach,

w których przechowuje się materiały łatwopalne lub wybuchowe.

6. Zachowywać szczególną ostrożność podczas transportu i wykorzystywania materiałów

łatwopalnych – wybuchowych (rozcieńczalnik, benzyna itp.).

7. Unikać składowania materiałów łatwopalnych w miejscach pracy, naoliwione części, szmaty,

pakuły itp. nie wolno rozrzucać, lecz składać w przeznaczonych do tego celu pojemnikach.

8. W kieszeniach nie należy nosić materiałów łatwopalnych, a szczególnie wybuchowych,
9. Zabrania się smarowania części palników smarem lub oliwą.

Ryzyko porażenia wzroku i urazy oka:

1. Zabrania się patrzeć bez okularów lub szkieł ochronnych na łuk elektryczny podczas spawania.
2. Przy pracach na szlifierce należy obowiązkowo używać okularów ochronnych.
3. Każdy pracownik powinien żądać odpowiedniego oświetlenia miejsca pracy. Zabrania się

pracować w ciemności i przy złym oświetleniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Aby uniknąć porażenia wzroku łukiem elektrycznym, należy żądać osłony miejsca pracy

parawanami lub nosić okulary ochronne. Zabrania się spawać i patrzeć bez okularów
ochronnych na łuk elektryczny.

5. Pracownicy zatrudnieni przy pracach zagrażających uszkodzeniem oczu przez odprysk, pyły,

szkodliwe ciecze, pary, gazy jak również przez promieniowanie winni używać sprzętu
ochronnego, jak np. ekrany, siatki, okulary, maski itp.

Ryzyko urazu uszu i słuchu:

1. Podczas prac na stanowisku o dużej ekspozycji hałasu a szczególnie w halach o dużym

poziomie hałasu, pracownicy zobowiązani są do używania środków ochrony słuchu (wkładki
do uszne, ochronniki słuchu).

Ryzyko zatrucia:

1. Wszelkie pracy w kanałach, tunelach, zbiornikach itp. należy prowadzić po otrzymaniu

zezwolenia przełożonego, po upewnieniu się braku występowania w atmosferze gazu
ziemnego, tlenku węgla, tlenku azotu oraz nadmiernej lub niedostatecznej ilości tlenu.

2. Gdy pracownik wyczuje wydzielający się gaz powinien natychmiast wyjść na świeże powietrze

i zawiadomić pozostałych pracowników oraz dozór. W razie potrzeby udać się do punktu
sanitarnego.

3. Miejsca grożące zagazowaniem tak zwane strefy gazo-niebezpieczne powinny być oznaczone

tablicami ostrzegawczymi.

4. Zabronione jest spożywanie posiłków w miejscu pracy przy pracach szczególnie brudzących.
5. Wodę wolno pić tylko z punktów przeznaczonych do picia. Zabrania się pić wodę techniczną

oraz inne napoje niezdatne do spożycia.

6. Przy pracach w atmosferze o znacznym zapyleniu należy używać masek, półmasek, aparatów

tlenowych itp.

Ryzyko spowodowane porażeniem prądem elektrycznym:

1. Wykonywanie prac przy urządzeniach elektroenergetycznych może być powierzone tylko

pracownikom posiadającym odpowiednie kwalifikacje zawodowe oraz wymagane świadectwo
kwalifikacyjne.

2. Wykonywanie prac w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz

w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części będących pod
napięciem, powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. nr 62, poz. 288
z 1996r.).

3. Pracownicy powinni używać narzędzi i sprzęt ochronny dostosowany do warunków i rodzaju.

Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi i sprzętu.

4. Sprzęt oświetleniowy i narzędzia z napędem elektrycznym, używane przy wykonywaniu prac,

powinny spełniać wymagania dotyczące ochrony przeciw porażeniowej.

5. Pomieszczenia ruchu elektrycznego powinny być zamknięte i dostępne tylko dla

upoważnionych pracowników.

Zasady ogólne eliminacji ryzyka

1. Niezależnie od przedstawionych wyżej zasad, jakie powinny być przestrzegane w celu

ograniczenia zagrożenia wypadkowego, istnieje szereg dodatkowych organizacyjnych
środków, których stosowanie zwiększa stopień bezpieczeństwa pracy podczas użytkowania
urządzeń elektrycznych, tj.:

−

Obowiązek szkolenia i dokonywanie instruktażu na stanowisku pracy.

−

Okresowa kontrola kwalifikacji pracowników zatrudnionych przy obsłudze i eksploatacji
urządzeń elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykonywanie prac w warunkach szczególnego zagrożenia powinno odbywać tylko na

podstawie poleceń.

3. Dla potrzeb placu budowy należy opracować instrukcje postępowania w razie awarii, pożaru

lub innego zagrożenia.

4. Dla potrzeb placu budowy można przekazywać i przyjmować do eksploatacji wyłącznie

sprawne urządzenia techniczne oraz przystosowane do warunków pracy w miejscu ich
użytkowania.

5. Dla pracujących urządzeń należy przeprowadzać okresowe kontrole i przeglądy pracujących

urządzeń, a z przeprowadzonych prac dokonywać stosownych zapisów.

6. W miejscach niebezpiecznych należy umieszczać tablice ostrzegawczo-informacyjne.
7. Na placu budowy istnieje obowiązek stosowania sprzętu ochronnego oraz ubrań roboczych

i ochronnych.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki stanowią zagrożenie dla zdrowia pracownika podczas wykonywania robót

murarskich?

2. Jakie zagrożenia wynikają z technologii prac murarskich?
3. Na kim spoczywa obowiązek wyposażenia murarza w odzież ochronną użytkowaną sezonowo?
4. Jakie elementy odzieży ochronnej stanowią typowe wyposażenie murarza w pracach

wykonywanych na zewnątrz?

5. Czy na budowie można posługiwać się uszkodzonymi narzędziami?
6. Kiedy można rozpocząć użytkowanie rusztowania na zewnątrz budynku?
7. Czy można wykonywać roboty murarskie z drabin przestawnych?
8. Jak często należy kontrolować stan techniczny rusztowań?
9. Jaką ilość materiałów budowlanych wolno składować na rusztowaniu?
10. Jak zabezpieczamy pomosty rusztowań?
11. Jak często należy usuwać gruz i odpadki z rusztowania?
12. Czy można prowadzić roboty murarskie wykonywane od zewnątrz z rusztowania, jednocześnie

na kilku kondygnacjach w jednym pionie?

13. Z jakich rusztowań wolno murować gzymsy wystające ponad 30 cm poza zewnętrzny obrys

ściany?

14. Jakie okoliczności wymagają przerwania prac murarskich na pomostach ruchomych?
15. Co wchodzi w skład odzieży ochronnej murarza w okresie zimowym?
16. W jaki sposób należy przenosić narzędzia?
17. W jaki sposób należy pozostawić betoniarkę po zakończonej pracy?
18. Jakie jest oddziaływanie na organizm substancji żrących występujących przy robotach

murarskich?

19. Jakie substancje żrące występują w robotach murarskich?
20. Jakie są środki zabezpieczenia przed oddziaływaniem wapna hydratyzowanego (pylistego) na

organizm przy robotach murarskich?

21. Wymień sposoby ochrony dróg oddechowych przed pyleniem, używane na budowach.
22. Wymień narzędzia stosowane do prostych prac murarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku konstrukcji rusztowania wskaż miejsce mocowania barierek ochronnych poprzez

ich wrysowanie i wprowadź wymiary zgodne z obowiązującymi zasadami bhp, podaj warunki
bezpiecznego ustawienia rusztowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją rysunkową rusztowania,
2) zapoznać się z instrukcją bhp pracy na rusztowaniu,
3) wrysować bariery ochronne i opisać wysokości ich mocowania,
4) wskazać miejsca utwierdzenia rusztowania do ściany,
5) dobrać sposób zabezpieczenia rusztowania przed przemieszczeniem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna rusztowania,

−

linijka, ołówek,

−

instrukcja bhp użytkowania rusztowania,

−

literatura rozdziału,

−

przedmiotowe broszury bhp.

Ćwiczenie 2

Na podstawie zdobytych wiadomości sporządź zapotrzebowanie odzieży roboczej i środków

ochrony osobistej oraz wyposażenie dla brygady murarzy 5 osób wykonującej przemurowania muru
ściany frontowej budynku zabytkowego na podstawie załączonej dokumentacji technicznej.

Tabela: Zestawienie materiałowe:

Lp.

Rodzaj robót

Typ odzieży

roboczej

Środki ochrony

osobistej

Ilość

pracowników

Zapotrzebowanie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) sporządzić wykaz zaplanowanych robót,
4) sporządzić wykazy: zaplanowanej odzieży, środków ochrony osobistej, narzędzi, typu

zastosowanych rusztowań,

5) zapisać obliczenia w tabeli,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna

−

kalkulator,

−

oferty rusztowań,

−

wzór tabeli: zestawienie.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać ubiory ochronne i zastosować je do prac wykonywanych na

stanowisku murarza?

2) dobrać bezpieczne warunki pracy na stanowisku murarza oraz określić

wymagania bhp dla narzędzi murarskich stosowanych do danego typu prac?

3) określić przewidywane zagrożenia dla typowych prac murarskich?

4) dobrać środki ochrony osobistej i zastosować je do planowanych prac

murarskich?

5) wyjaśnić, czym różni się odzież ochronna od środków ochrony osobistej

przy wykonywaniu prac murarskich?

6) przygotować bezpieczne stanowiska pracy dla prostych prac murarskich

wykonywanych na rusztowaniach stałych?

7) sporządzić plan zabezpieczenia stanowiska pracy murarza przy wznoszeniu

ściany murowanej o wysokości dwu kondygnacji?

8) określić zagrożenia dla pracy murarza prowadzonej na ruchomym podeście

roboczym?

9) określić warunki pozwalające na bezpieczne przemieszczenie rusztowań

ruchomych?

10) dobrać zabezpieczenie dla murarza wykonującego spoinowanie ścian

z rusztowań wewnętrznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dla robót murarskich

4.2.1. Materiał nauczania

Zastosowany układ opisu materiału nauczania zasad bezpieczeństwa i higieny robót w pracy

murarza, tynkarza i sztukatora jest wspólny dla zakresu merytorycznego modułów Z2.01, Z3.01
i Z4.01. Sposób prezentacji zasad bezpieczeństwa i higieny robót osób pracujących na stanowiskach
murarza, tynkarza i sztukatora w treści ogólnej dotyczy wszystkich trzech przypadków. W tekstach
materiałów nauczania zasad bezpieczeństwa i higieny robót dla murarza i tynkarza będą wydobyte
elementy specyficzne dla tych stanowisk, natomiast opracowanie materiału wymagać będzie
odwołania się do tekstu dla opisu zasad bezpieczeństwa, zamieszczonego w podręczniku dla robót
murarskich i tynkarskich. Przy opisie zasad bezpieczeństwa i higieny robót w pracy murarza,
tynkarza i sztukatora właściwym będzie odwołanie się do całości materiału.
Opis postępowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy oraz postępowanie w razie zaistnienia pożaru
jest identyczny dla wymienionych trzech stanowisk pracy murarza, tynkarza i sztukatora.

Obsługa mechanicznego sprzętu budowlanego

Obsługa mechanicznego sprzętu budowlanego powinna odbywać się w następujących

warunkach:
1. Obsługę maszyn budowlanych można powierzyć osobom, które ukończyły 18 lat, ich stan

zdrowia jest odpowiedni i potwierdzony przez lekarza oraz posiadają uprawnienia operatora.

2. Obsługę sprzętu (pomocniczego) mogą wykonywać osoby przeszkolone.
3. Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn budowlanych powinni nosić obcisłe (nie

krępujące ruchów) ubrania robocze, pracując przy maszynach nie wolno zdejmować, wkładać
lub rozpinać ubrania, nie wolno nosić szalików ani krawatów.

4. Przy obsłudze maszyn operator musi być uważny, przed uruchomieniem maszyny należy

sprawdzić stan osłon zabezpieczających części wirujące, zabronione jest zdejmowanie osłon
zabezpieczających podczas pracy.

5. Maszyny, urządzenia i sprzęt, eksploatowane na budowie, które podlegają dozorowi

technicznemu, powinny posiadać dokumenty uprawniające do ich eksploatacji.

6. Używany sprzęt powinien mieć ustalone parametry, opisane w sposób trwały w widocznym

miejscu.

7. Zabronione jest zdejmowanie osłon zabezpieczających, czyszczenia, smarowania podczas

pracy maszyny.

8. Na stanowisku pracy przy sprzęcie zmechanizowanym powinny być wywieszone instrukcje

bezpiecznej obsługi i konserwacji.

9. Miejsce pracy betoniarek powinno być zabezpieczone przed działaniem czynników

atmosferycznych, a w czasie pracy w porze nocnej należycie oświetlone.

10. W czasie pracy betoniarki przebywanie osób pod podniesionym koszem jest zabronione, po

zakończeniu pracy betoniarki należy ją odłączyć od napięcia, oczyścić i zakonserwować.

Transport wewnętrzny materiałów

Transport dla potrzeb robót budowlanych i organizacji stanowiska pracy powinien być zgodny

z zasadami bezpieczeństwa.
1. Ręczne prace transportowe mogą wykonywać pracownicy, których stan zdrowia pozwala na

ten rodzaj pracy. Praca dorywcza może odbywać się 4 razy na godzinę, jeśli łączny czas pracy
nie przekracza 4 h na dobę.

2. Pracownicy powinni być przeszkoleni przed dopuszczeniem ich do prac transportowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Przemieszczenie przedmiotów przez jednego pracownika (mężczyznę) nie może przekraczać:

−

30 kg przy pracy stałej,

−

50 kg przy pracy dorywczej.

4. Transport przedmiotów długich – o długości powyżej 4 m i masie powyżej 30 kg wykonywany

jest przez dwóch lub więcej pracowników, masa na jednego pracownika nie może przekraczać:

−

25 kg przy pracy stałej,

−

42 kg przy pracy dorywczej.

5. Niedopuszczalne jest przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg.
6. Drogi komunikacyjne dla wózków i taczek, usytuowane nad poziomem terenu powyżej 1m,

muszą być zabezpieczone balustradą ochronną.

7. Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po trenie płaskim o twardej

nawierzchni nie może przekraczać 450 kg na pracownika, łącznie z masą wózka.

Magazynowanie i składowanie materiałów murarskich

Magazynowane materiały do prac murarskich to; zaprawa gotowa, wapno hydratyzowane,

cement,

Materiały powinny być magazynowane w pomieszczeniach, które spełniają wymagania.
Materiały sypkie (luźne): piasek, żwir kruszywa naturalne i sztuczne powinny być składowane

na placu budowy zgodnie z zasadami składowania sypkich lub w kontenerach i silosach.

Na terenie budowy substancje i preparaty niebezpieczne należy przechowywać i użytkować

zgodnie z instrukcjami producenta. Przemieszczanie tych towarów jest dopuszczalne wyłącznie
w opakowaniach producenta.

W przypadku przechowywania w magazynach substancji i preparatów niebezpiecznych należy

informację o tym zamieścić na tablicach ostrzegawczych, umieszczonych w widocznym miejscu.

W pomieszczeniach magazynowych powinny być umieszczone tablice określające

dopuszczalne obciążenie regałów magazynowych, a także dopuszczalne obciążenie użytkowe
powierzchni stropu.

Dół z wapnem wymaga: umocnienia ścian, ogrodzenia barierkami o wysokości 1,1 m oraz

oznaczenia.

Zasady magazynowania i składowania materiałów murarskich:

1. Magazynowane materiały do prac murarskich to; zaprawa gotowa, wapno hydratyzowane,

cement.

2. Materiały powinny być magazynowane w pomieszczeniach, które spełniają wymagania

przewidziane dla danego typu funkcji.

3. Materiały sypkie (luźne): piasek, żwir, kruszywa naturalne i sztuczne powinny być składowane

na placu budowy zgodnie z zasadami składowania sypkich lub w kontenerach i silosach.

4. Przy składowaniu materiałów sypkich luzem należy:

−

zapewnić powierzchnię składowa, która przy zachowaniu naturalnego kąta zsypu umożliwi

zachowanie przejść lub przejazdów wokół hałdy lub zwału,

−

stosować w miarę potrzeby urządzenia odciągające pyły przy przeładunku,

−

przy ręcznym pobieraniu i przenoszeniu materiałów zachować bezpieczne metody pracy,

−

wchodzenie na zwały materiałów sypkich pojedynczo jest zabronione.

Stosowanie przepisów przeciwpożarowych

Zagadnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego objęte są przepisami szczegółowymi.

Obowiązujące akty prawne nakładają na organy władzy i administracji państwowej, na jednostki
organizacyjne w zakładach pracy oraz każdego obywatela, obowiązek ochrony życia, zdrowia
ludzkiego, dorobku materialnego, kulturalnego i mienia przed pożarami.

Pracownik przed podjęciem pracy, musi przejść wstępne przeszkolenie przeciwpożarowe.
Obowiązki pracownika w zakresie profilaktycznej ochrony ppoż.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dbać o właściwy stan bezpieczeństwa pożarowego w szczególności na swoim odcinku pracy.

1. Znać przepisy, sposoby i instrukcje alarmowania pożarowego współpracowników, straży

pożarnej, oraz użycia podręcznego sprzętu i środków gaśniczych.

2. Usuwać bezzwłocznie stwierdzone przyczyny mogące spowodować pożar, oraz zgłaszać o tym

przełożonemu.

3. Kontrolować miejsca niebezpieczne zagrożone pożarem wg zasad określonych dla danej

budowy lub wewnętrzną instrukcją kontroli ppoż.

4. Znać lokalizację podręcznego sprzętu gaśniczego, zasilania wodnego oraz środków

alarmowania pożarowego.

Zagrożenia pożarowe
1. Nieostrożne obchodzenie się z otwartym ogniem, szczególnie w pobliżu materiałów

łatwopalnych.

2. Uszkodzenie urządzeń i instalacji elektrycznych (przepływ prądów zwarciowych lub

przeciążeniowych, łuk elektryczny, zwiększona rezystancja styków i złącz, przebicia
łączeniowe), niewłaściwa ich eksploatacja i konserwacja urządzeń elektrycznych używanych
na budowie.

Postępowanie w razie zaistnienia pożaru

W razie pożaru obowiązkiem każdego pracownika jest natychmiastowe zaalarmowanie,

wszelkimi dostępnymi środkami, innych pracowników oraz straż pożarną i bezpośrednich
przełożonych. Czynności te można zlecić innej osobie, samemu zaś przystąpić niezwłocznie do
akcji ratowniczej. Działać zgodnie z instrukcją przeciwpożarową.

W prowadzeniu akcji ratowanie życia ludzi ma pierwszeństwo przed gaszeniem pożaru.

Natychmiast unieruchomić pracujące urządzenia, mogące spowodować dodatkowe zagrożenia lub
przyczyniać się do rozprzestrzeniania się pożaru.
Niezwłocznie wyłączyć spod napięcia zasilającego urządzenia znajdujące się w rejonie objętym
pożarem, jak również w rejonach sąsiednich oraz odciąć ewentualne instalacje gazowe. Należy
pamiętać, że wyłączenie napięcia elektrycznego stanowi podstawowy warunek powodzenia akcji
gaśniczej oraz zapewnienie bezpieczeństwa jej uczestnikom.
Przystąpić do gaszenia pożaru za pomocą wszelkich dostępnych środków, jak podręczny sprzęt
i środki gaśnicze, koce, piasek itp. (po uprzednim upewnieniu się o braku napięć elektrycznych),
usuwając jednocześnie z rejonu objętego pożarem materiały zagrażające wybuchem lub
rozprzestrzenianiem się pożaru (butle z tlenem, acetylenem, materiały łatwopalne itp.)

W przypadku braku osoby upoważnionej do objęcia kierownictwa (przełożony, członek straży),

kierownictwo akcją powinien objąć najbardziej energiczny i opanowany pracownik, który potrafi
zorganizować i rozdzielić zadania.

Pozostali pracownicy obowiązani są podporządkować rozkazom osoby, która objęła

kierownictwo i wszelkie jej polecenia ściśle wykonywać.

Przy zawiadomieniu straży należy wyznaczyć przewodnika, który po przybyciu straży

doprowadzi ją na miejsce pożaru, wskazując w przypadku potrzeby punkty czerpania wody.

W chwili przybycia straży, osoba dotychczas kierująca pracami ratowniczymi ma obowiązek

poinformować dowódcę przybyłej jednostki o dotychczasowym przebiegu akcji i wydanych
zarządzeniach oraz podporządkować się jego rozkazom.

Przybycie straży nie zwalnia pracowników od dalszego działania w zakresie zwalczania

pożaru, które to czynności powinni wykonywać zgodnie z poleceniami straży.

W czasie prowadzenia akcji wszyscy obowiązani są zachować spokój. Jeżeli kierownictwo

straży uzna udział pracowników w akcji gaśniczej za zbędny, należy usunąć się poza teren jej
działania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprzęt gaśniczy

Przez sprzęt gaśniczy rozumie się gaśnice, koce i agregaty gaśnicze. Jest to sprzęt podręczny,

w który wyposażone powinien być teren budowy. Sprzęt gaśniczy powinien być używany zgodnie
z przeznaczeniem i właściwie stosowany w akcji gaśniczej.

Gaśnica śniegowa jest sprzętem uniwersalnym. Wewnątrz gaśnicy znajduje się dwutlenek

węgla skroplony pod dużym ciśnieniem. Gaśnica nadaje się do gaszenia wszystkich pożarów,
szczególnie nadaje się do gaszenia cieczy łatwopalnych i urządzeń elektrycznych pod napięciem.
W trakcie działania gaśnica silnie się oziębia. Aby zapobiec odmrożeniu rąk należy trzymać ją tylko
za uchwyty.

Gaśnica proszkowa posiada środek gaśniczy w postaci proszku, składającego się

z odpowiednio spreparowanych związków sodowych lub potasowych, wyrzucanych z gaśnicy za
pomocą sprężonego gazu obojętnego. Jest to gaśnica uniwersalna, polecana do gaszenia ciał
i przedmiotów, które przy gaszeniu innymi środkami mogłyby ulec zniszczeniu. Ponieważ proszek
nie przewodzi, gaśnicę stosować można do gaszenia instalacji elektrycznych pod napięciem np.
mufy, kable, tablice rozdzielcze itp. oraz do gaszenia płynów i gazów łatwopalnych.

Uwaga! Gaśnicy proszkowej w czasie działania nie należy odwracać dnem do góry.
Koce gaśnicze wykonane z włókna szklanego i przechowywane w specjalnych futerałach, są

całkowicie niepalne. Służą do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu powietrza od
palącego się ciała. Koc szczególnie nadaje się do gaszenia przedmiotów małych o zwartej budowie,
umiejscowionych nisko, przy ziemi. Można używać go do gaszenia pożarów silników spalinowych
i elektrycznych, płynów łatwopalnych, znajdujących się w niewielkich naczyniach, związków
chemicznych reagujących z wodą oraz palącą się odzież na ludziach.

Oprócz omówionego sprzętu do gaszenia pożarów wykorzystuje się: piasek, wewnętrzne

hydranty pożarowe i krany czerpalne, drabiny, bosaki, łopaty, kilofy itp. Należy pamiętać, że sprzęt
p. pożarowy powinien znajdować się w miejscu łatwo dostępnym i specjalnie oznakowanym.
Uwzględniając zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym przy ewentualnej akcji gaśniczej,
zaleca się wyposażać rejony ruchu elektrycznego w gaśnice proszkowe i śniegowe oraz koce
gaśnicze. W pomieszczeniach o dużej kubaturze, dobrze przewietrzanych lub na wolnym powietrzu
celowe jest stosowanie również gaśnic.

Znaki ochrony przeciwpożarowej
Zagospodarowanie

placu

budowy

wymaga

zastosowania

systemu

oznaczeń

ochrony

przeciwpożarowej. Stosowane znaki obejmują systemy: informacji, zakazu i ostrzegawczy.
Stosowanie systemu oznaczeń ochrony przeciwpożarowej na budowie jest obligatoryjne.

Zasady udzielania pierwszej pomocy

Zagrożenia, bezpieczne metody pracy i zasady zachowania się.
Pracownik zatrudniony na stanowisku murarz może być narażony w czasie pracy na typowe dla

pracy na budowie zagrożenia życia lub zdrowia. Eliminowanie tych zagrożeń jest obowiązkiem
pracodawcy poprzez stosowanie środków technicznych i organizacyjnych. Pracownik zobowiązany
jest stosować zasady postępowania ograniczające ryzyko zdarzeń niepożądanych związanych
z wykonywaną pracą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 1. Tryb postępowania w czasie akcji ratowniczej w zależności od objawów poszkodowanego [opracowanie

własne]

Objawy

Tryb postępowania

Poszkodowany przytomny, oddycha, tętno
wyczuwalne.

1. Opatrzyć poszkodowanego.
2. W razie potrzeby wezwać pomoc medyczną

Poszkodowany nieprzytomny, oddycha,
tętno wyczuwalne.

1. Opatrzyć poszkodowanego.
2. Ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej
3. Wezwać pomoc medyczną.

Poszkodowany nieprzytomny, brak
oddechu, tętno wyczuwalne.

1. Udrożnić drogi oddechowe poszkodowanego.
2. Wykonać 10 wdechów sztucznego oddychania.
3. Wezwać pogotowie ratunkowe.
4. Powtarzać sztuczne oddychanie.

Poszkodowany nieprzytomny, brak tętna
i oddechu.

1. Wezwać pogotowie ratunkowe.
2. Przystąpić do sztucznego oddychania i masażu

serca.

Przystępując do akcji ratunkowej należy przestrzegać następujących zasad:

−

Ocenić przytomność poszkodowanego.

−

Udrożnić drogi oddechowe.

−

Ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej.

−

Podjąć sztuczne oddychania metodą „usta-usta” w razie bezdechu lub oddechu niewydolnego.

−

Przystąpić do zewnętrznego masażu serca w razie zatrzymania krążenia.

−

Zatamować krwotok a razie krwotoku.

−

Zabezpieczyć u poszkodowanego: prawidłową pozycję, utratą ciepła i wilgotności, warunki
prawidłowego oddychania,

−

Akcję ratowniczą prowadzić do czasu przybycia fachowego personelu medycznego.
Aby skutecznie udzielać pomocy w sytuacjach wypadkowych należy adaptować zasady

udzielania pierwszej pomocy dla sytuacji związanej z pracą na budowie oraz zachowaniami
pracowników budowlanych w trakcie pracy.

Postępowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy

Postępowanie przy zranieniu

Pierwszą czynnością jest: natychmiastowe zatrzymanie krwotoku, usunięcie z rany ciał obcych

(tylko widocznych i których usunięcie nie sprawia trudności), zabezpieczenie rany przed
zakażeniem poprzez oczyszczenie okolicy rany benzyną, eterem lub spirytusem w promieniu
4-5 cm począwszy od brzegów rany na zewnątrz (głębokich ran nie należy przemywać żadnymi
płynami antyseptycznymi, ani wycierać a jedynie pokryć jałowym opatrunkiem i zabandażować).
W przypadku rany zanieczyszczonej spłukać obficie 3% roztworem wody utlenionej.
Miejsce zranienia przykryć wyjałowioną gazą, nałożyć na nią ligninę lub watę.
Opatrunek umocować bandażem, przylepcem, chustą trójkątną – w zależności od wielkości
zranienia. Wszystkich chorych (zranionych) z poważniejszymi uszkodzeniami kierować
natychmiast do szpitala. Poszkodowany, ranny, którego rany zanieczyszczone są ziemią lub kurzem
powinien obowiązkowo otrzymać surowicę przeciwtężcową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Postępowanie przy krwotokach

Upływ krwi z tętnic zatrzymuje się doraźnie przez: 1. Ucisk palcami krwawiącego naczynia;

tętnice przyciska się do kości powyżej miejsca zranienia, a przy krwotokach z tętnicy szyjnej
i skroniowej – poniżej miejsca zranienia, przy krwotokach z rany na kończynie koniecznie unieść ją
do góry, ucisnąć należy silnie kciukiem, czterema palcami lub pięścią. 2. Założenie opatrunku
uciskowego; doraźnie zatrzymać krwawienie (ucisk palcami), położyć opatrunek z jałowej gazy
(kilkakrotnie złożony), mocno zabandażować. 3. Przy krwotokach wewnętrznych jak najszybciej
przekazać chorego w ręce lekarza.

Postępowanie przy złamaniach

Założyć jałowy opatrunek na ranę (w przypadku złamania otwartego). Unieruchomić złamaną

kończynę stosując zasadę unieruchamiania dwóch sąsiadujących ze złamaniem stawów (np. przy
złamaniu kości przedramienia staw nadgarstkowy i staw łokciowy). Do unieruchamiania kończyn
należy stosować specjalne szyny druciane „Kramera”, a przy ich braku innymi środkami jak
deszczułki, chusty trójkątne, bandaże itp.

Przy złamaniu kończyn górnych, podudzia i żeber chorego można przenosić i przewozić

w pozycji siedzącej.

Przy złamaniu kości uda, miednicy i kręgosłupa tylko w pozycji leżącej.
Przy złamaniu kręgosłupa chory musi być ułożony na twardym podłożu (np. deski, drzwi itp.).
Podać środki przeciwbólowe.

Postępowanie przy zwichnięciach

Przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw (np. z altacetu). Unieruchomić go za pomocą szyny

i opaski. Podać środki przeciwbólowe. Przewieść chorego do lekarza.

Postępowanie przy oparzeniach

Przerwać kontakt z czynnikami parzącymi. Zmniejszyć występujący ból przez polewanie

czystą zimną wodą przez kilkanaście minut (oprócz zmniejszenia bólu woda zapobiega
powstawaniu głębokich oparzeń) oraz podawania środków przeciwbólowych. W przypadkach
oparzenia związkami chemicznymi należy je zmyć pod silnym strumieniem zimnej wody.

Zabezpieczyć oparzoną powierzchnię przed zakażeniem poprzez opatrunki (jałowa gaza) przy

oparzeniach I, II i III stopnia małych powierzchni ciała oraz przykrycie czystymi środkami
opatrunkowymi, płatami gazy – przy oparzeniach dużych powierzchni ciała. Zapewnić
poszkodowanemu możliwie szybką opiekę lekarską.

Postępowanie przy porażeniu prądem elektrycznym

Skuteczność ratowania porażonych prądem zależy głównie od szybkości i umiejętności

ratującego. Pracownik przystępujący do udzielania pomocy porażonemu prądem elektrycznym
powinien zastosować takie środki bezpieczeństwa, aby sam nie uległ porażeniu. Czynnością
najważniejszą podczas ratowania jest szybkie uwolnienie porażonego spod działania prądu,
wykorzystując jedną z poniższych metod.

Wyłączenie napięcia poprzez otwarcie właściwych łączników, usunięcie wkładek topikowych

z obwodu zasilania, przecięcia przewodów zasilających. Odciągnięcie porażonego od urządzenia
będącego pod napięciem (gdy wyłączenie napięcia jest trudne lub trwałoby zbyt długo).
Odizolowanie porażonego od urządzeń będących pod napięciem, np. poprzez podsunięcie pod nogi
lub ręce porażonego materiału izolacyjnego.
Przy uwalnianiu porażonych prądem elektrycznym o napięciu do 1 KV, należy stosować jako
materiał izolacyjny sprzęt ochrony zasadniczy i dodatkowy (rękawice gumowe, półbuty, dywaniki,
drążki itp.). W razie braku sprzętu można stosować materiał izolacyjny zastępczy (suche drzewo,
tworzywa sztuczne, materiały tekstylne itp.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy uwalnianiu porażonego spod działania prądu elektrycznego o napięciu powyżej 1 KV, należy
stosować metodę wyłączenia napięcia właściwego obwodu lub poprzez odciągnięcie porażonego od
urządzenia będącego pod napięciem przy użyciu sprzętu ochronnego zasadniczego i dodatkowego,
bezwzględnie unikając bezpośredniego dotknięcia porażonego lub urządzeń będących pod
napięciem.

Gdy wypadek porażenia nastąpił na wysokości, a wyłączenie napięcia może spowodować

groźny upadek porażonego, należy przed wyłączeniem napięcia zabezpieczyć poszkodowanego
przed skutkami upadku.

Po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego należy natychmiast przystąpić

do udzielania pierwszej pomocy poprzez wykonanie następujących czynności: jeżeli porażony
krwawi – zatrzymać krwawienie, zdecydować, jaki ma być zakres doraźnej pomocy i sposób jej
udzielenia.

Sposób ratowania zależy od stanu porażonego, tj.:

Porażony przytomny: należy rozluźnić ubranie w okolicy szyi, klatki piersiowej i brzucha oraz
ułożyć poszkodowanego wygodnie. Zaleca się przewiezienie lub przeniesienie porażonego do
lekarza w celu przeprowadzenia szczegółowych badań. Jeżeli transport jest niemożliwy, należy
wezwać lekarza na miejsce wypadku. Do chwili badania powinien pozostawać w pozycji leżącej.
Porażony nieprzytomny, oddycha: nie wolno nieprzytomnego pozostawić w pozycji na plecach.
Należy ułożyć porażonego na boku, rozluźnić ubranie. Nie odstępując od porażonego, obserwując
jego oddech, przetransportować go do lekarza w niezmienionej pozycji.

Sztuczne oddychanie metodą usta – usta

Pierwszą czynnością jest zapewnienie drożności dróg oddechowych poprzez ułożenie

poszkodowanego w pozycji na plecach na twardym podłożu oraz odchylenie głowy ku tyłowi.
Kontrolujemy czy w jamie ustnej nie ma przedmiotów zaburzających drożność dróg oddechowych
np. proteza, inne obce ciała. Prowadzący sztuczne oddychanie klęka za głową poszkodowanego po
lewej stronie. Żuchwę wraz z głową odchylamy ku górze i ku tyłowi.

Wdmuchiwanie powietrza do ust chorego każdorazowo poprzedzone jest głębokim wdechem

ratownika. Prawidłowo objętość wdmuchiwanego powietrza do płuc sygnalizowana jest
uniesieniem się klatki piersiowej poszkodowanego.

Przy każdorazowym wdmuchiwaniu powietrza do ust chorego należy zatykać mu nos palcami

wolnej ręki. Po odjęciu ust od ust chorego klatka piersiowa na skutek sprężystości jej ścian opada
i wysłuchuje się szmer biernego wydechu poszkodowanego.

Częstotliwość sztucznego oddychania wynosi około 12 razy na minutę.

Pośredni masaż serca

Jest zabiegiem wykonywanym jednocześnie ze sztucznym oddychaniem i obie te czynności

muszą być ze sobą zsynchronizowane. Kolejne czynności przy wykonywaniu masażu serca:
1. Ratowany spoczywa w pozycji leżącej na wznak na twardym podłożu, tak jak przy

prowadzeniu sztucznego oddychania.

2. Prowadzący masaż serca klęka z prawej strony poszkodowanego.
3. Dłonie ułożone jedna na drugiej kładziemy na 1/3 dolnej części mostka mając wyprostowane

przedramiona w obu stawach łokciowych.

4. Ucisk wykonujemy dynamicznie, przenosząc ciężar tułowia na wyprostowane przedramiona.

Warunkiem skuteczności masażu jest obniżenie się poziomu mostka o około 4 cm oraz

pojawienie się tętna na obwodzie, tj. na tętnicach szyjnych lub udowych. Masaż wykonywany jest
z częstotliwością około 60 razy na minutę.

Jeżeli akcję reanimacyjną prowadzi jedna osoba, to po każdych dwóch wdechach reanimujący

wykonuje ucisk na mostek około 10–12 razy tak, aby w ciągu minuty stosunek oddechów i uciśnięć
wynosił około 12:60. Jeżeli akcja reanimacyjna prowadzona jest przez dwie osoby, to jedna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

prowadzi sztuczne oddychanie a druga wykonuje masaż serca wg schematu 1 oddech – 5 uciśnięć.
Akcję reanimacyjną należy prowadzić do czasu pojawienia się pomocy lekarskiej.

Postępowanie przy zatruciach drogą oddechową

Usunąć chorego z miejsca, w którym nastąpiło zatrucie i wynieść na świeże powietrze.
Rozluźnić wszystkie uciskające części ubioru. Zdjąć odzież w przypadku zanieczyszczenia jej

środkami trującymi. Zapewnić zatrutemu bezwzględny spokój. Zabezpieczyć chorego przed utratą
ciepła przez okrycie go, np. kocem. W przypadku braku akcji serca i oddychania (bezwzględnie
pamiętając o skontrolowaniu drożności dróg oddechowych) rozpocząć sztuczne oddychanie
i masaż serca. W razie wystąpienia drgawek zabezpieczyć chorego przed przygryzieniem języka
(włożyć między zęby np. kawałek drewna).

Postępowanie przy zatruciach drogą pokarmową
1. Usunąć truciznę z żołądka przez spowodowanie wymiotów.
2. Podać odtrutkę (po ustąpieniu wymiotów) np. zwykłą wodę (rozcieńcza i zobojętnia truciznę),

zawiesinę węgla aktywnego lub wodny roztwór białka kurzego (8 białek na szklankę wody).

3. Ponownie spowodować wymioty.

Odpowiedzialność służbowa i prawna. Pracownicy mają obowiązek udzielenia pierwszej

pomocy poszkodowanym.

Zasady wykonywania robót murarskich w złych oraz zimowych warunkach atmosferycznych

Wykonywanie robót murarskich z zależności od warunków atmosferycznych wprowadza

szereg ograniczeń wynikających z wystąpienia czynników niesprzyjających.
Roboty montażowe w tym murarskie odbywają się z reguły na otwartym obiekcie, na znacznych
wysokościach i przy wielu zagrożeniach dla ludzi i elementów konstrukcyjnych.

Zabrania się wykonywania robót montażowych w tym murarskich, gdy:

−

siła wiatru przekroczy 10 m/s,

−

widoczność spadnie poniżej 30 m,

−

oświetlenie będzie mniejsze niż 50 lx,

−

w czasie opadów atmosferycznych, burz z wyładowaniami i porywami wiatru oraz
bezpośrednio po opadach atmosferycznych do czasu oczyszczenia pomostów ze śniegu i wody
lub jego roztopienia się i wyschnięcia,

−

wystąpi przy gołoledzi oblodzenie elementów konstrukcyjnych, stropów i pomostów,

−

temperatura spadnie poniżej – 15

−

wystąpi oblodzenie tras komunikacyjnych.
Prawidłowy mikroklimat dla robót murarskich można przybliżyć następującymi parametrami:

Efektywna temp. wynosi: przy pracy średnio ciężkiej 12,1 –14,2

C; przy pracy ciężkiej

10,9 –12,7

C. Z obserwacji praktycznych wynika, że odczucia pracowników są dobre, gdy przy

zachowaniu wymienionych temperatur wilgotność względna otoczenia wynosi 60-70 %RH,
a prędkość ruchu powietrza zawarta jest w przedziale 0,2 –1,0 m/s. Odstępstwa od podanych
parametrów mikroklimatu należy korygować właściwym ubiorem wraz z odzieżą roboczą oraz
organizacją robót.

Zaleceniem dla wykonywania robót murarskich w zimowych warunkach jest zorganizowanie

stanowisk do ogrzewania się pracowników. Dla temperatury poniżej – 8

C (– 8 ÷ – 15

C) należy

pracę organizować tak, aby co godzinę były robione przerwy w celu ogrzania się robotników,
w czasie przerw robotnicy przebywają w ogrzanych pomieszczeniach 10 min co godzinę
i korzystają z podgrzanych posiłków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonywanie prac murarskich w warunkach zimowych powinno być oceniane przez

kierownika budowy pod względem występowania w nich zagrożeń. Następujące przyczyny mogą
być uzasadnieniem dla realizacji prac mimo trudnych czy niekorzystnych warunków:

−

zabezpieczenie obiektu, wykopu lub terenu,

−

konieczność ich realizacji związana z harmonogramem prac na podstawie opracowanego
projektu,

−

usuwanie zagrożeń powstałych jako skutki awarii lub katastrofy budowlanej.
Realizacja robót murarskich w warunkach zimowych powinna uwzględniać zastosowanie przy

murowaniu określonej technologii oraz zaprawy związanych z temp. otoczenia. Prawidłowy dobór
technologii realizacji robót powinien być objęty projektem technologii prac oraz organizacji
budowy z nim związanym.
Większość zapraw wiążących materiał drobnowymiarowy w murze wymaga temp. + 5

Zasady ochrony środowiska przy wykonywaniu robót murarskich

Realizacja robót murarskich powinna uwzględniać stosowanie obowiązków z zakresu ochrony

środowiska przez wykonawców robót. Od nich zależy zachowanie powierzchni ziemi, wody
roślinności i powietrza. Ochrona środowiska realizowana przez wykonawców robót murarskich
obejmuje: a) ochronę powierzchni ziemi poprzez zachowanie urodzajnej warstwy gleby w procesie
inwestycyjnym; b) ochronę wód poprzez nie odprowadzanie uciążliwych ścieków z terenu budowy;
c) ochronę wód poprzez nie odprowadzanie do atmosfery pyłów z materiałów budowlanych oraz
procesów technologicznych występujących na budowie. Szczególnie szkodliwe na budowie przy
pracach murarskich są pyły z materiałów budowlanych: wapna, cementu, drobnego, pylistego
piasku. Należy przestrzegać zasad przeładunku z wyeliminowaniem pylenia oraz postępowania
z materiałami odpadowymi pozostałymi po montażu, np. resztkami zapraw i opakowaniami po
nich, np. środkach impregnujących.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynności powinien wykonać operator maszyn budowlanych, na przykładzie betoniarki,

przed ich uruchomieniem?

2. Dlaczego pracownicy obsługujący mechaniczne sprzęty budowlane nie mogą pracować

w krawatach czy szalikach?

3. Kto może obsługiwać maszyny i urządzenia budowlane?
4. Czy można czyścić, smarować maszynę podczas jej pracy?
5. Gdzie należy umieszczać instrukcję bezpiecznej obsługi i konserwacji urządzeń

mechanicznych?

6. Jak powinno być przygotowane miejsce pracy betoniarki?
7. Jakie dokumenty uprawniają do eksploatacji maszyn, urządzeń i sprzętu budowlanego?
8. Kto może wykonywać ręczne prace transportowe?
9. Przedmioty o jakim ciężarze można przenosić?
10. Podaj warunki bezpiecznego transportu przedmiotów długich o masie powyżej 30 kg?
11. Jaka jest maksymalna masa przedmiotów, które można przenosić?
12. W jakich warunkach możesz magazynować cement, a w jakich składować piasek i żwir?
13. Wymień zagrożenia pożarowe występujące na budowie?
14. Co musisz zrobić, gdy zauważysz pożar?
15. Jak należy postąpić z urządzeniami elektrycznymi w przypadku wystąpienia pożaru?
16. Kto obejmuje kierownictwo prowadzenia akcji gaśniczej?
17. W jaki sprzęt gaśniczy powinna być wyposażona budowa?
18. Do gaszenia jakich przedmiotów używamy koców gaśniczych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Jaki przyjmiesz tryb postępowania przy prowadzeniu akcji ratowniczej, gdy poszkodowany jest

nieprzytomny, oddycha i ma tętno wyczuwalne?

20. Jakich zasad należy przestrzegać przystępując do akcji ratunkowej poszkodowanego, który

upadł z wysokości?

21. W jaki sposób wykonasz pośredni masaż akcji serca?
22. Jakie działania podejmiesz, aby udzielić pierwszej pomocy osobie poparzonej?
23. Co zrobisz najpierw: będziesz ratował porażonego prądem czy wyłączysz napięcie?
24. Podaj zasady wykonywania robót murarskich w złych oraz zimowych warunkach

atmosferycznych.

25. Podaj przykłady ochrony środowiska przy organizacji robót murarskich, polegających na

dostarczaniu wapna i cementu w postaci sypkiej do silosów, związane z ochroną powietrza,
poprzez eliminację zapylenia.

26. Określ przyczyny upadków ludzi z rusztowania kozłowego, podczas murowania ścian

zewnętrznych.

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie zdobytych wiadomości zaplanuj drogę, dobierz środki transportu i warunki

bezpiecznego dostarczenia zaprawy do murowania ubytków w ścianie zewnętrznej na poziomie
pierwszego piętra, remontowanego budynku. Przygotowanie zaprawy odbywa się na placu budowy
w odległości 10 m od obiektu. Roboty mają być wykonane z rusztowania warszawskiego, zgodne
z obowiązującymi zasadami bhp, a przy ścianie zainstalowana jest wciągarka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z rysunkiem: organizacja placu budowy,
2) zapoznać się z zasadami bhp transportu na budowie,
3) dobrać sposób i warunki bezpiecznego transportu zaprawy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna placu budowy,

−

zasady bhp transportu na budowie,

−

literatura rozdziału,

−

przedmiotowe broszury bhp.

Ćwiczenie 2

Dobierz sposób udzielania pierwszej pomocy poszkodowanemu w wypadku na budowie

zależnie od okoliczności i doznanych obrażeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się zasadami udzielania pierwszej pomocy,
2) sporządzić wykaz zaplanowanych czynności,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura rozdziału,

−

przedmiotowe broszury bhp.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać bezpieczne warunki prac dla maszyn stosowanych do prac

murarskich?

2) określić i zidentyfikować przewidywane zagrożenia dla transportu

materiałów murarskich z miejsca składowania na stanowisko robót
murarskich na rusztowaniu na poziom pierwszego piętra?

3) dobrać warunki organizacyjne do planowanego transportu materiałów?

4) przygotować bezpieczne stanowisko pracy betoniarki mieszadłowej

o pojemności ~ 350 l ?

5) wykonać zabezpieczenie stanowiska pracy dla obsługi prostych maszyn

budowlanych wykorzystywanych na małych budowach?

6) wyjaśnić, czym różni się obsługa urządzeń dźwigowych od użytkowania

sprzętu pomocniczego?

7) zorganizować ekipę do transportu cegły o łącznej masie 200 kg na

rusztowanie o pomoście roboczym, położonym 3 m na ziemią?

8) zaproponować miejsce i sposób magazynowania piasku i wapna gaszonego?

9) określić zagrożenia pożarowe przy pracach murarskich z zastosowaniem

materiałów asfaltowych?

10) ocenić zabezpieczenie przeciwpożarowe placu budowy?

11) prawidłowo zastosować sprzęt ppoż. do gaszenia pożaru silnika betoniarki na

placu budowy?

12) dobrać sprzęt gaśniczy do gaszonego materiału?

13) zareagować, nie zagrażając samemu sobie, i udzielić pierwszej pomocy

poszkodowanemu w przypadku porażenia prądem elektrycznym?

14) opatrzyć złamania i zwichnięcia?

15) udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu z oparzeniami termicznymi?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Prace murarskie wykonywane w warunkach trudnych

i szczególnie niebezpiecznych

4.3.1. Materiał nauczania

Przyczyny zagrożeń dla prac murarskich wykonywanych w warunkach trudnych
i szczególnie niebezpiecznych

Specyfika zagrożeń dla typowych prac murarskich została przedstawiona w rozdz. 4 p. 4.1.

W praktyce zakres wykonywanych prac murarskich obejmuje również trudne i szczególnie
niebezpieczne warunki ich wykonania. Prace murarskie, szczególnie konserwatorskie, realizowane
są również w warunkach związanych ze specyficznymi zagrożeniami dodatkowo zwiększającymi
zagrożenia realizowane dla typowych robót murarskich.
Przyczyny zagrożeń dla prac murarskich wynikające z renowacji obiektów budowlanych to:

−

wykonywanie prac na wysokości w warunkach istniejących już obiektów,

−

sytuacja zniszczenia obiektu,

−

słabo uwidocznione źródła zagrożeń,

−

nie standardowa realizacja robót budowlanych

−

oddziaływanie bardzo niekorzystnych czynników atmosferycznych: niska temperatura,
Przyczyny zwiększenia zagrożeń dla prac murarskich wykonywanych w warunkach trudnych

i szczególnie niebezpiecznych należy powiązać z następującymi warunkami ich realizacji.

Poniżej wymieniono typowe sytuacje, dla których stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu
robót murarskich powinno być związane z określeniem ich jako trudne i szczególnie niebezpieczne.
Sytuacje takie należy powiązać z wystąpieniem dodatkowych zagrożeń, które wymagają
wprowadzenia dodatkowych zabezpieczeń lub środków ostrożności.

1. Konserwacja obiektów budowlanych realizowana jest w sytuacji znacznego zniszczenia

istniejącego obiektu. Sytuacja zniszczenia obiektu powoduje, że prawdopodobieństwo wystąpienia
trudnych i niebezpiecznych warunków znacznie wzrasta. Zachowanie zasad bezpiecznej pracy
wymaga na ogół wprowadzenia dodatkowych wymagań bezpieczeństwa. Przy pracach rutynowych
podobne zagrożenia występują sporadycznie. W sytuacjach typowych związanych z realizacją
standardowych robót budowlanych zagrożenia dla prac murarskich są zmniejszone.

2. Przy organizacji stanowiska pracy prac murarskich dla prac konserwatorskich powinno

stosować się zasadę, że prace te realizowane będą w warunkach trudnych i szczególnie
niebezpiecznych, gdyż źródła zagrożeń są słabo uwidocznione. Eliminacja, na ogół słabo
uwidocznionych, źródeł zagrożeń powinna być stosowana do organizacji stanowiska pracy robót
budowlanych.

3. Realizacja prac konserwatorskich nie zawiera powtarzalnych warunków występujących przy

ich wykonaniu. Doświadczenia przy realizacji prac na ogół nie przenoszą się.

Projekt robót budowlanych powinien uwzględniać wystąpienie warunków, gdy prace

budowlane realizowane będą w warunkach trudnych i szczególnie niebezpiecznych. Wystąpienie
opisanych sytuacji powinno być uwzględnione w dokumentacji projektowej oraz planie
bezpieczeństwa (Plan BIOZ) wraz z określeniem planowanych zagrożeń..

Przez prace szczególnie niebezpieczne należy rozumieć te, które zostały jako takie określone

w ogólnych lub szczególnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach
eksploatacji urządzeń i instalacji.

Pracodawca może uznać również za szczególnie niebezpieczne także inne dodatkowe prace

o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, realizowane w jego
firmie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zagrożenia w pracy murarza wykonywanej w warunkach trudnych i szczególnie

niebezpiecznych

Czynniki zagrażające zdrowiu osób pracujących na stanowisku murarza (renowatora zabytków)

wynikają z:
1) szczególnych miejsc dla technologii prowadzenia robót na wysokościach poza rusztowaniami,

w wykopach oraz w warunkach, w których zachodzi obawa niedostatecznego rozpoznania
statyki konstrukcji, na rzecz której planowane są roboty budowlane,

2) zastosowania specjalistycznych technologii konserwacji murów związanych z ekspozycją

materiału chemicznego,

3) szczególnymi warunkami transportu i przeładunku materiałów wykorzystywanych do prac

konserwatorskich w tym głównie materiałów chemicznych,

4) utrudnień związanych z ekstremalnymi warunkami otoczenia zewnętrznego jak temperatura,

ruch powietrza, światło, hałas, zapylenie i zanieczyszczenie powietrza,

5) częstego prowadzenia prac w funkcjonujących obiektach oraz na zewnątrz obiektów

położonych w zwartej zabudowie przy ciągłym ruchu ulicznym.
Zagrożenia wynikające z technologii prac murarskich zostały przedstawiona w rozdz. 4 p. 4.1.

i są one właściwe dla szczególnych warunków.

1. Przy robotach realizowanych ręcznie zagrożeniami są: skaleczenia lub uszkodzenia rąk

stosowanymi narzędziami, uderzenie lub otarcie cegłą, zaprószenie oczu materiałem chemicznym,
upadek z wysokości, uderzenie przedmiotami spadającymi z wyższej kondygnacji, zasypanie
ziemią podczas wykonywania murów w wykopach.

2. Przy transporcie materiałów do miejsca prac zagrożeniami są urazy mechaniczne oraz

narażenia na zwiększoną ekspozycję specjalistycznych środków chemicznych.

3. Przy robotach realizowanych w związku z ekspozycją czynników chemicznych podczas prac

wykonywanych na wąskim odcinku prac np. wąski wykop, przemurowywany filar, wymiana
zniszczonych elementów w ścianach, wymiana nadproży, minowanie fundamentów.
W celu uniknięcia zagrożeń i zorganizowania bezpiecznego stanowiska pracy należy:

−

zapewnić bezpośredni nadzór wyznaczonych osób posiadających uprawnienia do pełnienia
samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie nad tymi pracami,

−

zadbać o właściwe zorganizowanie stanowiska pracy oraz wyposażenie pracowników
w odpowiedni sprzęt i narzędzia, odzież roboczą i ochronną ,

−

dobrać zabezpieczenie konstrukcji statycznej budynku zależnie od zakresu prac i sposobu
prowadzenia robót,

−

bezpiecznie transportować materiały budowlane na stanowisko pracy murarza,

−

przestrzegać zasad technologii wykonywanych robót,

−

zależnie od sytuacji zapewnić bezpieczne przejścia i dojścia do stanowisk pracy.

Pracodawca ma obowiązek określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac
szczególnie niebezpiecznych w tym szczególnie powinien zapewnić:

−

bezpośredni nadzór nad tymi pracami poprzez wyznaczenie w tym celu osób,

−

zastosować odpowiednie środki zabezpieczające,

−

przeprowadzić szczegółowy instruktaż pracowników obejmujący: imienny podział pracy,
kolejność wykonywania zaplanowanych zadań, zagrożenia i wymogi bhp przy pracy dla
poszczególnych czynności.
Przy organizowaniu prac szczególnie niebezpiecznych należy stosować zasadę, że środki

ochrony indywidualnej stosuje się w ostateczności, w sytuacji, kiedy nie jest możliwe
wyeliminowanie zagrożeń poprzez zastosowanie środków technicznych i organizacyjnych.
Organizacja prac budowlanych wymaga dokonania oceny ryzyka w każdej sytuacji rozpoczęcia
robót.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasady wykonywania prac w wykopach
1. Roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, określającego położenie

instalacji i urządzeń podziemnych, mogących znaleźć się w zasięgu prowadzonych robót.

2. Prace renowacyjne ścian istniejących poniżej poziomu terenu wymagają:
3. Przygotowania wykopu (wykonanie wykopu, zabezpieczenie jego ścian i odwodnienie w razie

potrzeby),

4. Zabezpieczenia ścian istniejących poprzez ich podparcie,
5. Wykonania robót przewidzianych projektem zgodnie z zakresem i warunkami projektu oraz

opracowanymi warunkami ich zabezpieczenia (plan BIOZ),

6. Zakończenia prac poprzez zasypanie wykopu, zagęszczenie gruntu i demontaż obudowy.
7. Zasady, którymi należy kierować się podczas wykonywania wykopów:
8. Przed przystąpieniem do wykonywania wykopów należy usunąć nawierzchnię (stosy z usuniętą

nawierzchnią powinny znajdować się nie bliżej niż 60 cm od krawędzi wykopu).

9. Wykonując wykop ręcznie grunt z wykopu wyrzuca się ręcznie (do 1,5 m głębokości wykopu)

lub wyciąga wiadrami za pomocą wciągarek o napędzi ręcznym lub mechanicznym.

10. Wydobyty grunt układa się po przeciwnej stronie niż zdjętą nawierzchnię w odległości

0,6 do 1,0 m od krawędzi wykopu.

11. Wykop można wykonać:

−

ze skarpami (przy głębokości do 1,5m oraz z dala od budynków),

−

ścianach pionowych wzmocnionych obudową drewnianą lub gotowymi elementami
stalowymi.

12. Wykop należy zabezpieczyć przed napływem wód powierzchniowych poprzez wykonanie

rowków odwodniających.

13. W przypadku napływu wód gruntowych do wykopu należy go odwodnić:
14. Przy wysokim poziomie wód gruntowych, głębokich wykopach i gruntach płynnych: metodą

igłofiltrów,

15. W gruntach ścisłych: metodą drenażu prowadzonego po jego dnie do miejsc niżej położonych,

gdzie instaluje się studzienki zbiorcze, z których jest ona wypompowywana.

16. W gruntach mało nawodnionych: wykonując rowek głębokości 20 do 30 cm wzdłuż jednej

z jego ścian odprowadzający wodę do studzienki zbiorczej, z której jest wypompowywana.

17. Wykop zasypujemy warstwami 15–20 cm (każdą z nich ubijamy), równocześnie

z zasypywaniem wykopu prowadzimy demontaż obudowy.

Organizacja wykonywania robót murarskich w wykopach

Wykonywanie prac murarskich w wykopach ma zastosowanie przy robotach związanych

z wymianą materiału np. podcinka ścian lub tzw. minowaniem fundamentów.
Organizacja robót budowlanych powinna uwzględnić:

−

zabezpieczenie wykopu i terenu

−

zabezpieczenie konstrukcyjne obiektu w tym jego podparcie

−

odciążenie elementów konstrukcyjnych na odcinku robót we fragmentach

−

odcinkową organizacje robót, zwłaszcza robót minowych, prowadzonych przy istniejących
obiektach murowanych.

Zasady bezpieczeństwa pracy przy robotach ziemnych
1. Przed przystąpieniem do robót ziemnych należy zapoznać się z dokumentacją w celu ustalenia

zakresu prac oraz położenia uzbrojenia technicznego.

2. W wykopach wykonywanych ze skarpami nie zachodzi potrzeba umacniania skarp.
3. Wykopy o ścianach pionowych o głębokości do 1 m nie wymagają umacniania ścian, natomiast

o głębokości ponad 1 m należy umocnić przez odeskowanie ścian.

4. Materiały transportowane do wykopu należy opuszczać za pomocą nieuszkodzonych lin,

o udźwigu dwa razy większym od masy elementu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Nie należy zrzucać do wykopu, podawać przez przerzucanie, rozrzucać na pomostach

i rusztowaniach narzędzi i materiałów.

6. Do wykopu należy schodzić po drabinach, a nie po rozporach.
7. Nie należy pozostawać w wykopie pod opuszczanym do wykopu ładunkiem.

Zasady bezpieczeństwa pracy w robotach remontowych, rozbiórkowych i wyburzeniowych

Realizacja prac remontowych i rozbiórkowych wymaga opracowania dokumentacji projektowej

określającej zakres i sposób prowadzenia robót.
1. Roboty remontowe i rozbiórkowe powinny być wykonywane na podstawie dokumentacji

projektowej.

2. Teren, na którym prowadzone są roboty remontowe i rozbiórkowe obiektu budowlanego, należy

ogrodzić i oznakować tablicami ostrzegawczymi. Obiekt należy odłączyć od infrastruktury
technicznej przed rozpoczęciem robót.

3. Zabronione jest prowadzenie robót rozbiórkowych, jeżeli zachodzi możliwość przewrócenia

części konstrukcji obiektu przez wiatr. Roboty należy wstrzymać, gdy prędkość wiatru
przekracza 10 m/s.

4. Do zsuwania gruzu w czasie robót rozbiórkowych należy stosować zsuwnice pochyłe lub rynny

zsypowe zabezpieczone przed wypadaniem gruzu.

5. Przewracanie ścian lub innych części obiektu przez podkopywanie i podcinanie jest zabronione.
6. W czasie wykonywania robót rozbiórkowych sposobami zmechanizowanymi wszystkie osoby

i maszyny powinny znajdować się poza strefą niebezpieczną

7. W czasie wykonywania robót rozbiórkowych sposobem przewracania, długość umocowanych

lin powinna być trzykrotnie większa od wysokości obiektu, a ich umocowanie powinno być
niezawodne.

Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu

zakładu lub jego części (na terenie, którego są wykonywane) zaliczone są do prac szczególnie
niebezpiecznych.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie roboty ziemne związane są z pracami murarskimi i kto wykonuje ich zabezpieczenie?
2. Kto określa zakres robót ziemnych dla murarza i jakie należy zastosować środki

zabezpieczające stanowisko pracy?

3. W jaki sposób identyfikujemy zagrożenia bhp przy realizacji wykopu?
4. Jakie wymagania bhp należy spełnić przy realizacji wykopu? Podaj, w jakiej odległości od

krawędzi wykopu składujemy zdjętą nawierzchnię, gdzie należy składować grunt wydobyty
z wykopu?

5. Kiedy możemy wykonywać roboty rozbiórkowe i jakie należy spełnić wymagania przed ich

rozpoczęciem?

6. Podaj główne zasady bezpieczeństwa pracy przy robotach ziemnych.
7. Podaj główne zasady bezpieczeństwa pracy w robotach remontowych, rozbiórkowych

i wyburzeniowych.

8. Omów przykładową organizację wykonywania robót murarskich w wykopie przy minowaniu

ściany domu na podstawie załączonej dokumentacji.

9. Zidentyfikuj przykładowe zagrożenia występujące przy wykonaniu prac renowacji attyki

obiektu handlowego na podstawie załączonej dokumentacji.

10. Podaj przykłady robót remontowych, rozbiórkowych i wyburzeniowych, w których eliminację

zagrożeń oraz poprawę bezpieczeństwa pracy uzyskano poprzez zastosowanie środków
technicznych lub organizację pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz zabezpieczenie dla robót remontowych obejmujących przemurowania muru ściany

frontowej budynku zabytkowego na podstawie załączonej dokumentacji technicznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) przeanalizować zakres robót przygotowawczo-zakończeniowych,
4) sporządzić wykaz środków zabezpieczenia dla zaplanowanych robót,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Tabela: Zestawienie zabezpieczeń oraz środków technicznych:

Lp.

Rodzaj robót

Typ

zabezpieczenia

Środki techniczne Zapotrzebowanie

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna

−

kalkulator,

−

wzór tabeli: zestawienie,

Ćwiczenie 2

Co należy brać pod uwagę jako identyfikację źródeł zagrożeń planując powiększenie

wymiarów otworu okiennego w przegrodzie zewnętrznej (ścianie z muru tradycyjnego)? Wykonaj
listę zagrożeń według załączonej dokumentacji projektowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) zapoznać się z opisem przykładowego stanowiska pracy,
4) przygotować listę zagrożeń dla stanowiska pracy,
5) opracować listę zagrożeń wraz z propozycją zabezpieczenia stanowiska pracy dla określonego

rodzaju robót murarskich,

6) zaprezentować dobrane zabezpieczenia stosowane do danego rodzaju robót murarskich,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zejść bezpiecznie do wykopu i dobrać warunki do tej czynności

zabezpieczenia?

2) dobrać bezpieczne warunki robót ziemnych dla stanowiska murarza?

3) dobrać bezpieczne warunki prac związanych z bezpiecznym opuszczaniem

materiału i narzędzi murarskich do wykopu?

4) określić przewidywane zagrożenia dla planowanych prac murarskich

realizowanych w wykopie?

5) dobrać środki ochrony osobistej i zastosować je do planowanych prac?

6) wyjaśnić, czym różnią się bezpieczne warunki realizacji prac murarskich

rozbiórkowych i budowlanych wykonywanych przy remoncie obiektu?

7) wykonać zabezpieczenie stanowiska pracy dla prostych prac budowlanych

wykonywanych w wykopie ?

8) wykonać zabezpieczenie stanowiska pracy dla prostych prac budowlanych

wykonywanych w wykopie?

9) sporządzić plan zabezpieczenia stanowiska pracy murarza przy rozbiórce

ściany murowanej i sprzęt pomocniczy dla planowanych robót?

10) dobrać zabezpieczenie dla szczególnych prac remontowych poprzez

zastosowanie środków technicznych oraz organizację pracy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących stosowania przepisów bhp przy wykonywaniu robót

murarskich. Pytania w teście są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi zaznacz prawidłową odpowiedź X:
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania: 13

20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Użytkowanie rusztowania można rozpocząć

a) po ich prawidłowym zamontowaniu.
b) na polecenie inwestora.
c) 5 dni od ukończenia prac montażowych.
d) po ich odbiorze przez osobę uprawnioną.

2. Na kim spoczywa obowiązek wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej?

a) na pracowniku,
b) na brygadziście,
c) na pracodawcy,
d) na kierowniku budowy.

3. Elementem odzieży roboczej murarza nie jest

a) kożuch roboczy.
b) trzewiki skórzano-gumowe.
c) ubranie drelichowe.
d) czapka drelichowa.

4. Murarzowi w czasie pracy drabiny służą do

a) wykonywania prac murarskich na zewnątrz budynku.
b) wykonywania prac murarskich wewnątrz budynku.
c) wykonywania prac na powierzchniach pochyłych i schodach.
d) schodzenia do wykopu.

5. Jaką ilość materiałów budowlanych do prac murarskich wolno składować na rusztowaniu?

a) konieczną do pracy w ciągu dnia,
b) zgodną z dopuszczalnym obciążeniem pomostu po uwzględnieniu obciążenia użytkowego,
c) maksymalnie 150 kg,
d) nie ma w tym zakresie wymagań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Jeden pracownik (mężczyzna) wykonując pracę stałą w transporcie wewnętrznym może

przenosić przedmioty o masie nie przekraczającej
a) 30 kg.
b) 25 kg.
c) 42 kg.
d) 50 kg.

7. Do wyposażenia stanowiska pracy murarza podczas narzucania zaprawy na mur z ruchomego

pomostu należy
a) szpadel.
b) kielnia.
c) łopata.
d) paca.

8. W skład środków ochrony osobistej murarza pracującego na rusztowaniu wchodzi

a) beret, hełm ochronny, kalosze.
b) hełm ochronny, półmaska, rękawice drelichowe.
c) okulary ochronne, szelki bezpieczeństwa, rękawice drelichowe.
d) okulary ochronne, półmaska, beret.

9. Murarz może przenosić kielnię

a) owiniętą w osłonę w kieszeni spodni roboczych.
b) owiniętą w osłonę za pasem w spodniach roboczych.
c) w reklamówce w ręku.
d) w skrzynce narzędziowej.

10. Operator maszyn budowlanych przed ich uruchomieniem powinien wykonać

a) przegląd codzienny zgodnie z instrukcją obsługi.
b) przesmarować części trące.
c) przeczytać instrukcję obsługi.
d) włączyć zasilanie prądowe.

11. Instrukcję bezpiecznej obsługi betoniarki należy umieszczać

a) w biurze na widocznym miejscu.
b) w książce paszportowej betoniarki.
c) pod dachem na widocznym miejscu.
d) na stanowisku obsługi.

12. Do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem nie stosuje się

a) gaśnicy śniegowej.
b) gaśnicy pianowej.
c) gaśnicy proszkowej.
d) koca gaśniczego.

13. Co umożliwia jednoczesne prowadzenie robót z rusztowania na kilku kondygnacjach w jednym

pionie?
a) zastosowanie co najmniej jednego szczelnego pomostu oprócz pomostu roboczego,
b) zastosowanie siatek ochronnych,
c) stosowny zapis w instrukcji producenta,
d) realizowanie prac murarskich tylko przez jedną brygadę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Murarz stan techniczny rusztowań kontroluje

a) codziennie.
b) po każdej przerwie.
c) raz na 30 dni.
d) każdorazowo przed rozpoczęciem pracy.

15. Maszyny budowlane lub urządzenie podlegające dozorowi technicznemu może obsługiwać na

budowie
a) stały pracownik firmy po przeszkoleniu.
b) pracownik po przeszkoleniu o właściwych predyspozycjach.
c) operator posiadający uprawnienia kwalifikacyjne.
d) brygadzista, którego brygada użytkuje urządzenie, po właściwym przeszkoleniu.

16. Maszyny budowlane może obsługiwać

a) stały pracownik firmy po przeszkoleniu,
b) pracownik po przeszkoleniu o właściwych predyspozycjach,
c) pracownik po specjalistycznym przeszkoleniu,
d) operator na podstawie posiadanych kwalifikacji.

17. Roboty rozbiórkowe w czynnym zakładzie pracy

a) można prowadzić po odłączeniu obiektu od infrastruktury, wydzieleniu terenu budowy.
b) można prowadzić po wydzieleniu terenu budowy, zamknięciu ruchu.
c) można prowadzić po wydzieleniu terenu rozbiórki, wyłączeniu ruchu w zakładzie pracy.
d) nie można rozpocząć.

18. Przy udzielaniu pierwszej pomocy poszkodowanemu, który jest nieprzytomny, oddycha i ma

wyczuwalne tętno, w pierwszej kolejności należy
a) opatrzyć obrażenia zagrażające życiu.
b) zastosować sztuczne oddychanie.
c) wezwać pomoc medyczną lub pogotowie ratunkowe.
d) ułożyć poszkodowanego w bezpiecznej pozycji.

19. Czy poprawę bezpieczeństwa pracy, w robotach remontowych prowadzonych w wykopach,

związaną z organizacją pracy realizuje się poprzez
a) zabezpieczenie wykopu i terenu.
b) zabezpieczenie konstrukcyjne obiektu w tym jego podparcie.
c) odciążenie części elementów konstrukcyjnych na odcinku robót prowadzonych

odcinkowo.

d) odcinkowe wykonywanie robót stosowane zwłaszcza dla robót pogłębiania (minowania)

fundamentów, prowadzonych przy istniejących obiektach murowanych.

20. Zabezpieczenie robót rozbiórkowych związanych z pracami murarskimi w czynnym zakładzie

pracy wykonuje się na podstawie
a) oznakowania i wydzielenia terenu rozbiórki.
b) zamknięciu ruchu i polecenia inwestora.
c) wydzielenia terenu rozbiórki i wyłączeniu ruchu w zakładzie pracy.
d) opracowanej i zatwierdzonej dokumentacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Dyjuk B.: Murarz. Podręcznik ucznia. Wydawnictwo REA, Warszawa 1999
2. Gilewicz A.: BHP w budownictwie materiały pomocnicze dla nauczycieli szkół zawodowych.

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1977

3. MEN Instytut Badań Edukacyjnych. Program nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa

i higieny pracy 21 02 Program nauczania. IBE Warszawa 1999

4. MEN Instytut Badań Edukacyjnych. Program nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa

i higieny pracy 21 02 Podstawa programowa. IBE Warszawa 1999

5. Mirski J.: Budownictwo z technologią 3. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

1998

6. Państwowa Inspekcja Pracy, JM Boguszewski, St. Staszewski. Bezpieczeństwo pracy. Ocena

ryzyka zawodowego w pięciu krokach. Broszura. Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa 2005

7. Państwowa Inspekcja Pracy. Bezpieczeństwo pracy na wysokości. Bezpieczna budowa.

Broszura. Główny Inspektor Pracy, Warszawa 2005

8. Państwowa Inspekcja Pracy. Bezpieczeństwo pracy. Uwaga wykopy! Broszura. Główny

Inspektor Pracy, Warszawa 2005

9. Państwowa Inspekcja Pracy. Budownictwo Zapobieganie upadkom z wysokości. Broszura.

Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa 2005

10. Roj-Chodacka A.: Budownictwo 2. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Poradnik i materiały dla ucznia.
Budownictwo B1.02. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej Warszawa 2002

11. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji

dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
(Dz. U. z 2003 r. Nr 120, poz. 1126)

12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. (Dz. U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401.)

13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny. (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 - tekst
jednolity)

14. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią 1. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,

Warszawa 1995

15. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1986
16. Wasilewski Z.: BHP na placu budowy. Arkady Warszawa 1989
17. Wieczorek Z.: Bezpieczeństwo pracy roboty budowlane i rozbiórkowe. Główny Inspektor

Pracy, Warszawa 2003

18. Wieczorek Z.: Budownictwo Wymagania bezpieczeństwa pracy. Główny Inspektor Pracy,

Warszawa 2005