Warszawskie Studia Teologiczne

XIV/2001, 49-63

Waldemar L

INKE

, C. P.

«

%,$à<.$0<. » (AP 2,17B) A KONCEP&-$0'52&,

,/8%)$à6=<:(*2352ROCTWA W APOKALIPSIE

7UHüO,QWHUSHODFMD$SEZNRPHQWDU]DFKVWDUR*\WQ\FKLZVSyáF]HVQ\FKÄ/LVW´GR.RFLRáDZ
Pergamonie (Ap 2,12-

D LQWHUSUHWDFMD Z\UD*HQLD ÄNDP\N ELDá\´ 7HRORJLF]QH VSRMU]HQLH QD URO

Z\UD*HQLDÄNDP\NELDá\´ZNRQWHNFLHRELHWQLF\$S

=ZL]NL$S-]KLVWRULLNRQWHNVWHPVSRáHF]Q\PWRNZHVWLD*\ZRG\VNXWRZDQD

ZUyG DUFKHROogów, historyków i egzegetów

1

3U]HVWXGLRZDQR ZLHOH PR*OLZ\FK

]ELH*QRFLWHJRIUDJPHQWX$SRNDOLSV\]GRNXPHQWDPLSR]DELEOLMQ\PLSRFKRG]F\PL

]WHMVDPHMHSRNL&]VWRMHGQDNERJDFWZRPR*OLZ\FKDQDORJLLSR]DELEOLMQ\FKLGe-
monstrowana przez komentatorów erud

\FMD QLH VáX* ]UR]XPLHQLX WHNVWX /LF]QH

SR]RVWDM Z $SRNDOLSVLH Z\UD*HQLD F]\ WHNVW\ NWyUH EXG] ZWSOLZRFL RG ]DUDQLD

G]LHMyZHJ]HJH]\FKU]HFLMDVNLHMD*SRG]LG]LH'RWDNLFK]ZURWyZNWyU\FK]Qa-

F]HQLHMHVWQLHSHZQHD(UyGáRWUXGQHGRRNUHOHQLDQDOH*\Z\UD*HQLHÄELDá\NDP\N´
(

[JHQLNGWMJ)

Z$S&KFHP\VRELHSRVWDZLüS\WDQLDMDNIXQNFMVHPDQW\F]Q

SHáQL Z\UD*HQLHÄELDá\ NDP\N´ Z SHU\NRSLH $S -LMDNWUHü ZQRVL RQRGR

WHRORJLF]QHJRRUG]LD $SRNDOLSV\":FHOX RGSRZLHG]LQD WHS\WDnia zbadamy naj-

SLHUZWUDG\FMHJ]HJHW\F]QRGQRV]FVLGREDGDQHJRZ\UD*HQLDQDVWSQLH]DSy-

WDP\RMHGQRVWNVHPDQW\F]QZNWyUHMWZRU]\VLZDORU]QDF]Hniowy interesuMcego

QDV]ZURWXQDVWSQLH]DVSUyEXMHP\RGF]\WDüWHRORJLF]QWUHüNWyUQLHsie to wy-

UD*HQLH

O,QWHUSHODFMD$SEZNRPHQWDU]DFKVWDUR*\WQ\FKLZVSyáF]HVQ\FK

(J]HJH]D SDWU\VW\F]QD QDGDZDáD EDGDQHPX Z\UD*HQLX EDUG]R Uy*QH ]QDF]HQLD

0LDá\RQHMHGQDN]DZV]HFKDUDNWHUV\PEROLF]Q\DOHJRU\F]Q\3LHUZV]\]DFKRZDQ\
komentarz do A

SRNDOLSV\ EGF\ G]LHáHP :LNWRU\QD ] 3HWRYLXP ]P Z U

LQWHUSUHWXMHÄELDá\NDP\N´MDNRDGRSFMSU]H]%RJDXV\QRZLHQLHZLHU]FHJRÄ]D

QRZHLPLZ\SLVDQHQDQLPWRLPLFKU]HFLMDQLQD´

2

.

1

Ch.H.H. S

COBIE

, "Local References in the Letters to the Seven Churches", NTS 39 (1993) 606-624;

E. J

$675=%2:6.$

, Miasta Apokalipsy

:DUV]DZD 2E\GZLH WH SXEOLNDFMH ]DZLHUDM REV]HUQ

ELEOLRJUDIL]DJDGQLenia.

2

V

ICTORINUS

P

ETOVIONENSIS

, Commentarius in Apocalipsim, PLS, t. 1, kol. 103-171, zob. kol. 115.

50

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

:NRPHQWDU]XNWyU\Z\ZDUáRJURPQ\ZSá\ZQDUR]ZyMHJ]HJH]\w staro*\WQR-

ci, autorstwa donatysty Tykoniusza (zm. ok. 390 r.)

3

QLH]DFKRZDáDVLLQWHUHVXMFD

nas partia. W edycji A. Amelliego

4

przedrukowanej w suplemencie Patrologia Lati-

na

5

QLH]QDMG]LHP\LQWHUHVXMFHJRQDVIUDJPHQWX=DFKRZDQDF]üNRPHQWDU]D]a-

F]\QDVLEowiem od Ap 2,18.

Z+LHURQLPZVZ\PNRPHQWDU]XGR$SRNDOLSV\MHVWEDUG]R]DOH*Q\RG:LNWo-

U\QD1LHGRGDMH*DGQHM]QDF]FHMP\OLWHRORJLF]QHMDW\ONRX]XSHáQLHQLHZ\MDQLa-

MFH*HQRZHLPLMHVWZ\SLVDQHQDELDá\PNDP\NX

6

0R*QDXQLHJRMHGQDN]QDOH(ü

RU\JLQDOQ\ Z\ZyG QD WHQ WHPDW : Ä/LFLH GR 'DPD]HJR SDSLH*D´

7

Z +LHURQLP

Z\MDQLD ]QDF]HQLH ZJLHOND - NDP\ND NWyU\P ]RVWDM RF]\V]F]RQH ZDUJL SURURND
Izajasza (Iz 6,6)

8

3U]\ RND]ML QDZL]XMH GR ÄNDP\ND´ ] $S 2SLVXMH JR MDNR

„rodzaj k

DPLHQLDEDUG]RWZDUGHJRLRNUJáHJRDSU]\FDáHMF]\VWRFLEDUG]ROHNNLe-

JR´7HQRVWDWQLSRMDZLDVLMDNRÄSRGREQ\GRWHJRNWyU\P6HIRUDREU]H]XMHV\QDD

-H]XV>-R]XH@RF]\V]F]DOXG]JU]HFKyZ´7HGZDREUD]\RGQRV]VLGRVFHQ]:M
4,25

9

oraz do Joz 5,2

10

:V]\VWNLHWHPLHMVFDZLQWHUSUHWDFML+LHURQLPDRGQRV]VL

GRVáRZD%R*HJRÄNWyUHZNDP\NXXND]XMHQDPVZSUDZGLPRFZZJOXMDQLHj-

V]LRF]\ZLVWV]QDXN´=DVWDQDZLDMF\ZZ\ZRGDFK+LHURQLPDMHVWEUDNZ]PLDn-

NLRVáRZLHNWyUHD*GZDUD]\SRMDZLDVLZSU]\ZRá\ZDQ\FKSU]H]QLHJRWHNVWDFK

[JHQL-HVWWRW\PG]LZQLHMV]H*HZáDQLHRQMDNRSLHUZV]\SRV]XNXMHUR]ZL]DQLD

RPDZLDQHJRSUREOHPXQDJUXQFLHILORORJLLLEDGDOHNV\NRJUDILF]Q\FKSRGF]DVJG\

LQQLV]XNDMW\ONRWHRORJLF]QHMWUHFLMDNPR*QD]W\PPRW\ZHPVNRMDU]\ü

Cezary, biskup Arles

11

LQWHUSUHWRZDá ÄMDQLHMF\ NDP\N´ MDNR ÄFLDáRMDQLHMFH

FKU]WHP´QRV]FHÄ]QDPL6\QDF]áRZLHF]HJR´

12

'RNRQXMHZLFHJ]HJH]\DOHJo-

3

M. S

IMONETTI

,

0LG]\ GRVáRZQRFL D DOHJRUL 3U]\F]\QHN GR KLVWRULL HJ]HJH]\ SDWU\VW\F]QHM,

Kraków 2000, 297-315.

4

A. A

MELLI

(wyd.), "Fragmenta commentarii in Apocalypsin", Spicilegium Cassinense 3(1897)

263-328.

5

PLS, t. 1, kol. 622-652.

6

PLS, t. 1, kol. Kol. 103-171.

7

H

IERONIM

, Listy

;9,,,Wá-&]XMWO:DUV]DZD

8

7HNVWKEUX*\ZD VáRZD K3FU,UR]*DU]RQ\ NDPLH]REO.UO/;;WáXPDF] JR Z,]

CPSTCMQLDZO.UOWáXPDF]HQLHMHVWQLHGRVáRZQH:\UD*HQLHa\SLFU!WJ>X (bochenek chleba [pieczone-

JRQD@JRUF\FKNDPLHQLDFKMHVWWDPWáXPDF]RQHSU]H]GXIMTWHKCLQXNWTKVJL (placek pszenny). Wywód

+LHURQLPDRGQRVLVLtylko do Iz 6,6. Nie podejmuje problemów l Krl 19,6.

9

W BHS:

UFRR, w LXX: [J’HQL0LG]\ 70D /;;]DFKRG]L ZW\P PLHMVFXUy*QLFDWHNVWX%6

C

HILDS

, Exodus. A Commentary, London 1974, 92. 95-

%UDNZ\MDQLHQLDGODX*\FLDZW\PPLHMVFX

badanego terminu.

10

W BHS:

a\U,FXW$EU!K w LXX: OCECKTCLRGVTKPCL0R*OLZHWH*RGQLHVLHQLHGR-R]Z%+6

ED, w LXX: NKSQL.

11

C

EZARY Z

A

RLES

2EMDQLHQLHGR$SRNDOLSV\Z-DQDZ

7(1)(

.

+RPLOLHGR.VLJL5RG]DMX

2EMDQLHQLHGR$SRNDOLSV\Z-DQDWáXP$)XUHN.UDNyZ7HNVWWHQSU]\SLV\ZDQ\$XJu-

VW\QRZLRSXEOLNRZDQ\]RVWDáZ3/WNRO--X*SRGLPLHQLHP&H]DUHJRZ\GDQRWRG]LHáR
w: S. C

ESARII

A

RELATENSIS

, Opera omnia, t. 2, Maredsous 1942, 210-277.

12

àDFLVNLHVIRUPXáRZDQLH id est notitiam Filii hominis]GDMHVLUDF]HMVXJHURZDü*H]QDF]HQLH

QDSLVXQDNDP\NXWRUDF]HMÄ]QDMRPRü6\QD&]áRZLHF]HJR´DQLHÄ]QDPL6\QD&]áRZLHF]HJR´

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

51

rycznej

NWyUHMSU]\ZLHFDFHOGXV]SDVWHUVNL1LHV]XNDPR*OLZ\FKSRZL]D]LQQ\PL

WHNVWDPL3LVPDZLWHJRDOHRGQRVL]QDF]HQLH$SGRGRZLDGF]HQLDFKU]HFLMD

VNLHJR3U\PD]MXV]Z\GDMHVLLü]DNRPHQWDU]HP:LNWRU\QDERZLHPZHGáXJQLHJR

ELDá\NDP\NWRDGRSFMD%R*D

13

:LGDüMHGQDNLSHZQHZSá\Z\NWyUHXSRGDEQLDMMHJR

LQWHUSUHWDFMGRG]LHáD&H]DUHJR:áF]DERZLHPGRVZHJRNRPHQWDU]DWDN*HPRW\Z
chrzcielny

14

3RGREQLQWHUSUHWDFMEDGDQHJRZHUVHWX]QDOH(üPR*QDX%HG\ZHGáXJ

NWyUHJR ELDá\ NDP\N WR ÄFLDáR MDQLHMFH G]LNL FKU]WRZL FKZDá QLHPLHUWHOQRFL´

1RZHLPL]DZLDGF]\*HÄMHVWHP\QD]\ZDQLLMHVWHP\V\QDPL%RJD´

15

. W opar-

FLXRW\FKVSRUyGSLVDU]\ZF]HVQHJRUHGQLRZLHF]DNWyU]\NRU]\VWDOL]G]LHáD7\No-

QLXV]DPR*QDZQRVLü*HMHJRLQWHUSUHWDFMDE\áDZáDQLHQDFKU]HVWXNLHUXQNRZDQD

:VSyáF]HQLDXWRU]\NRPHQWDU]\GR$SRNDOLSV\Z\MDQLHQLDZWNXÄNDP\NDELa-

áHJR´V]XNDOLZOLWHUDWXU]HSR]DELEOLMQHM5:&KDUOHV

16

podaje szereg hipotez doty-

F]F\FKLQWHUSUHWDFMLZ\UD*HQLDÄNDP\NELDá\´=DQDMOHSLHMX]DVDGQLRQXZD*DKipo-

WH]RSDUWQDSDUDOHOL]2ZLGLXV]HPMet. XV 41), w której niveis (...) lapillus jest

SU]\ERUHPGRJáRVRZDQLDZVG]LH3U]\WDF]DMHGQDNLLQQHSDUDOHOH]WHNVWDPLVWDUo-

*\WQ\PL SRJDVNLPL X 3OLQLXV]D >Listy VI 11,3] candidissimo calculo, który jest

V\PEROHPV]F]OLZHJRGQLDF]\ÄELOHWZVWSX´QDXF]WNUyOHZVN;LSKLOLQEpit.
Diok

VF]\MXGDLVW\F]Q\PLNDPLHQLH]SHNWRUDáXDUF\NDSáDQD:M-20;

GURJRFHQQ\NDPLHNWyU\VSDGá]PDQQ]REJoma:V]\VWNLHWHKLSRWH]\PDM

ZHGáXJQLHJRWVáDERü*HZ\MDQLDMW\ONRNRORUNDP\NDQLHXZ]JOGQLDM]DZ

VWRSQLXQDOH*\W\PLQQ\FKMHJRFHFK=ZUDFDXZDJ*HQDNDP\NX]QDMGXMHVLQDSLV

NWyUHJR QLH Z\MDQLD *DGQD ] SRZ\*V]\FK KLSRWH] 6DP NRQFHQWUXMH VL QD QDSLVLH

ZáDQLH6WDZLDWH]*HFKRG]LWXRDPXOHWSRUMakk 11

a

; Sukka 53

a

)

17

, na którym

MHVWZ\SLVDQHLPL%RJDSRU$S7RGUXJLHUR]ZL]DQLHSUREOHPXSU]HNRQDáR

ZLHOXXF]RQ\FK1DOH*GRQLFK*%UDXPDQQ

18

czy E. Lhose

119

. Braumann nie podaje

MHGQDN*DGQHMGRNXPHQWDFMLNWyUDSRWZLHUG]DáDE\PR*OLZRü]QDF]HQLDÄDPXOet” dla
rzeczownika

[JHQL=GDMHVLWH**H]DJDGQLHQLHNRORUXNDP\NDLQWHUSUHWXMH]XSHáQLH

QLH]DOH*QLH RG UR]XPLHQLD WHJR U]HF]RZQLND : NRPHQWDU]X /KRVHJR ]DVWDQDZLD

QDWRPLDVW G\VSURSRUFMD MDND LVWQLHMH PLG]\ GRNXPHQWDFM REUD]X PDQQ\ XNU\WHM
(Ap 2,1

ELODNRQLF]Q\PVWZLHUG]HQLHP*HREUD]XNDP\NDELDáHJR$SFÄQLH

PR*QDMDVQRZ\áo*\ü´

E.B. Allo

20

WáXPDF]\G\VNXWRZDQHZ\UD*HQLHMDNRpetite pierre blancheÄPDá\

ELDá\NDP\N´3U]\WDF]DMFLQWHUSUHWDFMHNDP\ND]DSURSRQRZDQHSU]H]&KDUOHVD

13

P

RIMASIUS

, Commentarium super Apocalipsim B. Joannis. Libri Quinque, PL, t. 68, kol. 793-936.

14

7DP*H, kol. 807.

15

B

EDA

V

ENERABILIS

, Explanatio Apocalipsis, PL, t. 93, kol. 129-206, zob. kol. 136.

16

R.W. C

HARLES

, A Critical and Exegetical Commentary of the Revelation of St. John, 1.1, Edin-

burgh 1920, 66-67.

17

T. C

+2'=,'à2

, "Amulet", EK 1, 470-471; S. G

'(&.,

, Archeologia biblijna, t. 2 Gniezno 1994,

ZNáDGNDIRWRJUDILF]QDIRW

18

[J’HQL, TWNT, t. 9, s.600-604.

19

2EMDZLHQLHZ-DQD, Warszawa 1985, 39.

20

L'Apocalypse de Saint Jean, Paris 1933, 40.

52

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

sam

]ZUDFDVLMHGQDNNXLQQHPXZWNRZL:VND]XMHQDGZDHOHPHQW\NWyUHQLH

PRJ]RVWDü]OHNFHZD*RQHZHJ]HJH]LHV\PEROLNNRORUXLREHFQRüLPLHQLD%o-

*HJR'ODWHJRWDN*HLWHQZLHONLEDGDF]$SRNDOLSV\VNáDQLDVLNXWH]LH*HFKRG]L
tu o amulet, który ma zw

L]HN ]H ]PDUWZ\FKZVWDá\P &KU\VWXVHP 3RGREQLH :

Barclay

21

SRND]XMHV]HUHJPR*OLZRFLRVWDWHF]QLHZ\SRZLDGDMFVLMDNVLZyda-

MH ]D LQWHUSUHWDFM ELDáHJR NDP\ND MDNR DPXOHWX 6áDERFL W\FK RSLQLL MHVW EUDN
przekonywuj

FHMDUJXPHQWDFMLLZ\MDQLHQLDZáasnej pozycji.

D.E. Aune

22

WDN*HQLHZ\FKRG]LSR]DZ\OLF]HQLHUy*Q\FKPR*OLZRFL]QDF]HQLo-

Z\FK:\OLF]DMFPR*OLZHWáXPDF]HQLDVáRZD[JHQL (pebbel, stone, gem), nie zaj-
mu

MHVLVSHF\ILF]Q\P]QDF]HQLHPWHJRWHUPLQXZ$SRNDOLSVLH=GDMHVL*HLQWHUe-

suje go

]Z\NáH]QDF]HQLHVáRZQLNRZHDQLHWRNWyUHZ\QLND]NRQWHNVWXNVLJL'R

Z\OLF]DQ\FKSU]H]VWDUV]\FKDXWRUyZNRQWHNVWyZZMDNLFKSRMDZLDVLEDGDQ\WHr-

PLQ SR]D $SRNDOLSV GRGDMH DOX]M GR LQLFMDF\MQ\FK U\WyZ NXOWX $VNOHSLRVD RUD]

SRZVWDá QD ED]LH DQDORJLL] WHNVWHP +HUPDVD 3DVWHU] :L]MH LQWHUSUHWDFM

ELDáHJRNDP\NDMDNRÄPDWHULDáXSLVDUVNLHJRR]QDF]F\PNV]WDáFLHLNRORU]H´

23

. Za-

razem opo

ZLDGDVL]DQDMOHSLHMZHGáXJQLHJRXGRNXPHQWRZDQLQWHUSUHWDFMÄELDáe-

go kamyka” jako amuletu. Przepro

ZDG]DDQDOL]]NWyUHMZ\QLND*HLPLXPLHVz-

F]RQH QD NDP\NX WR LPL %RJD-H]XVD NWyUH PRJáR E\ü X*\ZDQH QD DPXOHWDFK

24

.

=DNáDGDSU]\W\PFKU]HFLMDVNLFKDUDNWHUWHJRDPXOHWX

25

DZLFX]QDMH*HQDELa-

á\PNDP\NXZ\SLVDQHMHVWLPL-H]XVDZQLHGDMFHMVLXVWDOLüXNU\WHMSU]HGQLe-
wtajemniczonymi formie.

5R]ZL]DQLH]DSURSRQRZDQHSU]H]5:&KDUOHVDSR]RVWDáRQLHSU]HNRQXMFHGOD

pewnej liczby badaczy. A. Jankowski

26

GRNRQDáV\QWH]\UR]ZL]DNWyUHSU]\MPo-

ZDQRSU]HGQLP2GU]XFDMFSRJOG&KDUOHVDMDNRVSrzeczny z kontekstem, którym
jest walka z synkretyzmem religijnym, wybiera jako bardziej prawdopodobne znacze-

QLD JáRV XQLHZLQQLDMF\ tessera F]\OL ÄELOHW ZVWSX´ XSRZD*QLDMF\ GR XG]LDáX Z

LJU]\VNDFK OXE XF]FLH QDJURGD GOD ]Z\FL]F\ LJU]\VN L GURJRFHQQ\ NDPLH NWyU\

VSDGáZUD]]PDQQ

A. Läpple

27

X]QDá*HDPXOHW\NWyUHZL]DáZ\áF]QLH]UHOLJLMQRFLSRJDVNQLH

VVWRVRZQ\PSXQNWHPRGQLHVLHQLDGODLQWHUSUHWDFMLWHJRSDVVXVX3U]HGVWDZLD]QDQ

QDP MX* JDP LQQ\FK PR*OLZRFL V\PEROLF]QD QDJURGD Z Lgrzyskach (plakietka z

LPLHQLHP]Z\FL]F\tesseraQDHVFKDWRORJLF]QXF]WOXEZNRFXJáRVXQLHZLQQLa-

MF\ZWU\EXQDOH

21

2EMDZLHQLHZ-DQD t. l. Warszawa 1981, 122-125.

22

D.E. A

UNE

, Revelation, t. l, Dallas 1997, 176-191.

23

7DP*H, 190.

24

7DP*H, 190-191.

25

T

(1)(

, "Magie in Early Christianity", w: ANRW 11,23/2, 1545-1549; o amuletach judeochrze

Fi-

MDVNLFK]REWH*%B

AGATTI

, Alle origini della Chiesa, t. l, Vaticano 1981, 236-238.

26

Apokalipsa. Tekst i komentarz

3R]QD

27

L'Apocalisse. Un libro vivo per il chrstiano di oggi, Roma 1980 (org. niem. München 1969), 86.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

53

1DZL]XMFGRP\OL$OORQLHNWyU]\DXWRU]\VLJDOLGRV\PEROLNLELHOLZ$SRNa-

lipsie pilnie studiowanej od czasów francuskiego badacza

28

7 SHUVSHNW\Z EDGD

QDG]QDF]HQLHPVWXGLRZDQHJRSU]H]QDVZ\UD*HQLDGRüV]HURNRZVZ\PNRPHQWa-
rzu do Ap 1-

Z\NRU]\VWDá)6LHJ

29

$QDOL]DV\PEROLNLELHOLZNVLG]HGRSURZDG]LáD

JR GR ZQLRVNX *H ÄNRORU ELDá\ MHVW V\QRQLPHP VáRZD QLHELHVNL´

30

. W ten sposób

áF]\NDP\N]HVIHU%RJDL-H]XVD'ODWHJRDXWRUDWRQLHNRORUMHGQDNDOHLPLZy-

SLVDQHQDNDP\NXVWDQRZLRLVWRFLHOXEMDNWRRNUHODÄVSHF\ILF]Q\PFKDUDNWHU]H´

QDJURG\ RELHFDQHM ]Z\FL]F\ 7R *H &KU\VWXV MH QDGDMH R]QDF]D *H Ä&KU\VWXV
przyjmu

MH JR >]Z\FL]F@ QD VZRM V]F]HJyOQ ZáDVQRü´ .URNLHP GHF\GXMF\P

MDNLHJRZGRNRQDá)6LHJMHVWRGHMFLHZNRPHQWDU]XGRDQDOL]RZDQHJRWHNVWXRG

SUDNW\NLSRSU]HVWDZDQLDQDSR]DELEOLMQ\FKSDUDOHODFK-HVWWRZ\UD(Q\Z\VLáHN]PLe-

U]DMF\GRWHRORJLF]QHM(nie tylko historyczno-SRUyZQDZF]HMLQWHUSUHWDFML7DN*H$
Tronina

31

V]XNDUR]ZL]DQLDZNRORU]HNDP\ND3HZQ\PEUDNLHPWHJRXMFLDSR]o-

staje praktyczny brak analizy terminu

[JHQLDQDORJLF]QHMGODWHMMDNLHMDXWRUSRGGDá

SU]\PLRWQLNLRSLVXMFHWHQU]HF]RZQLN1LH]QDMG]LHP\WH*X6LHJDL7URQLQ\RGSo-

ZLHG]LQDS\WDQLHGODF]HJRDXWRU$SRNDOLSV\SRVáX*\áVLW\PZáDQLHWHUPLQHPQD

RNUHOHQLHNDP\ND

(/XSLHULX]QDá]QDF]HQLHÄELDáHJRNDP\ND´]DQDMOHSLHMRGSRZLDGDMFHNDPy-

NRZL GR JáRVRZD ZWU\EXQDOH

32

.

7DN*H RQXZD*D *H NRORU NDP\ND PD ]QDF]HQLH

V\PEROLF]QH 'R W\FK WUDG\F\MQ\FK UR]ZL]D GRáF]D RQ MHGQDN P\O EDUG]R Rd-

NU\ZF] L QRZDWRUVN àF]\ WHUPLQ JUHFNL R]QDF]DMF\ NDP\N ] LGH OLF]HQLD D
przez to ze znaczeniem zapisów imion w formie numerycznej

33

.

= SRZ\*V]HJR ]HVWDZLHQLD RSLQLL PR*HP\ Z\SURZDG]Lü NLOND ZQLRVNyZ NWyUH

SRVáX*QDP]DSXQNWZ\MFLDGREDGDZáDVQ\FK3LHUZV]\PLEU]HPLHQQ\PZVNXt-

NLIDNWHPMHVW*HSR]D$SZ\UD*HQLHÄNDP\NELDá\´[JHQLNGWMJ)

Z3LPLH

ZLW\PQLHZ\VWSXMH%UDNZLFPR*OLZRFLRGZRáDQLDVLGRDQDORJLLZHZQWUz-

ELEOLMQ\FK $QDORJLH SR]DELEOLMQH QLH GDM SRGVWDZ GR MHGQR]QDF]QHM LQWHUSUHWDFML

%DUG]LHMRELHFXMFHMHOLFKRG]LREDGDQLH]QDF]HQLDWHRORJLF]QHMWUHFLWHJRZ\Ua-

*HQLDMHVWWRFRGR]UR]XPLHQLDWHJR]ZURWXZQRVLVDPD.VLJD$SRNDOLSV\'RW\F]\

WR]DUyZQRNRORUXNDP\NDMDNWH*HW\PRORJLF]QHJR]ZL]NXU]HF]RZQLNDR]QDF]DM
cego w Ap 2,17 kamyk z liczeniem i liczbami.

28

U. V

ANNI

, Apocalisse. Ermeneutica, esegesi, teologia, Bologna 1988, s. 49-52; H. L

EMPA

, "Sym-

EROLNDHNOH]MDOQDZ$SRNDOLSVLHZ-DQDRBL 40(1988) 25-40; A. K

IEJZA

&KDUDNWHUREHFQRFL&KUy-

VWXVDZ.RFLHOHZHGáXJ$S-20", CT 65(1995) z. 4, 21-]ZáDV]F]DVV-25; S. G

'(&.,

,

:VWS

do pism Janowych, Gniezno 1996, 165-168.

29

F. S

IEG

, Li

VW\GRVLHGPLX.RFLRáyZ$SRNDOLSVD-3, Warszawa 1985, 73-75.

30

7DP*H, 74.

31

$SRNDOLSVD2UG]LHQDG]LHL&]VWRFKRZD

32

E. L

UPIERI

, L'Apocalisse di Giovanni, bez miejsca wydania, 1999, 128-129.

33

„L'uso del termine

[JHQL anticipa la corrispondenza fra nomi e numeri (cfr. 13,18)”, WDP*H, 129.

54

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Ä/LVW´GR.RFLRáDZ3HUJDPRQLH$S-DLQWHUSUHWDFMDZ\UD*HQLD
„ka

P\NELDá\´

7HNVWÄOLVWX´GR.RFLRáDZ3HUJDPRQLHMHVWVNRPSRQRZDQ\ZRSDUFLXRVFKHPDW

W\SRZ\ GOD WHM F]FL $SRNDOLSV\

34

1LH SU]HGVWDZLD SRZD*QLHMV]\FK SUREOHPyZ

krytyczno-

WHNVWRZ\FK =DPLHV]F]DP\ ZáDVQ\ SU]HNáDG SU]HVáDQLD GR .RFLRáD Z

Pergamonie.

-HVW RQ GRü ZLHUQ\ WHNVWRZL JUHFNLHPX WDN*H Z FKURSRZDWRFL MHJR

VW\OXSRZWDU]DOQRFLSHZQ\FK]ZURWyZ&]DVHPGRVáRZQLHWáXPDF]\P\Z\UD*HQLD

R FKDUDNWHU]H LGLRPDW\F]Q\P E\ XND]Dü SROVNLHPX F]\WHOQLNRZL VWUXNWXU P\OL

DXWRUD$SRNDOLSV\/LF]QHSLNQHOLWHUDFNRSU]HNáDG\NWyU\FKFRUD]ZLFHMSRMDZLD

VLQDU\QNX]QDMZQDV]HMZHUVMLWHNVWXX]XSHáQLHQLHNWyUHPR*HE\üSRPRFQHGOD
czytelnika.

12

$ DQLRáRZL .RFLRáD Z 3HUJDPRQLH QDSLV] 7DN SRZLDGD PDMF\ PLHF] RERVLHF]Q\

ostry.

13

Wiem, gdzie mieszkasz,

WDPJG]LHWURQV]DWDQD$LPLPRMHG]LHU*\V]LQLHZy-

SDUáHVLZLDU\PHMLZGQLDFK$QW\SDVDZLDGNDPRMHJRZLHUQHJRPRMHJRNWyU\]RVWDá
zabity u was, gdzie szatan mieszka.

14

Ale mam przeciw tobie nieco, bo masz niektórych

G]LHU*F\FKQDXN%DODDPDNWyU\QDXF]\á%DODNDU]XFDüSU]HV]NRGSU]HGV\QyZ,]UDHOD

MHüRILDU\GODER*NyZLQLHU]GXSUDZLDü

15

7DN*HPDV]XVLHELHG]LHU*F\FKQDXN1LNo-

laitów podobnie.

16

1DZUyüVLZLF-HOLQLHSU]\MGGRFLHELHQLHEDZHPLEG]WRE

ZDOF]\á PLHF]HP XVW moich.

17

0DMF\ XV]\ QLHFK VáXFKD FR GXFK PyZL GR .RFLRáyZ

=Z\FL]F\GDPPXPDQQ\XNU\WHMLGDPPXNDP\NELDá\LQDNDP\NXLPLQRZHZ\SLVa-

QHNWyUHJRQLNWQLH]QDMDNW\ONRRWU]\PXMF\$S-17).

7HNVWWHQMHVWWU]HFLP]NROHLSU]HVáDQLHPVHNFMLÄOLVWyZGRVLHGPLX.RFLRáyZ´

2FHQDZVSyOQRW\Z3HUJDPRQLHMHVWPLHV]DQDF]\OL]DZLHUDSRFKZDáLQDSRPQLHQLH

MDN Z ÄOLFLH´ GR .RFLRáD Z (IH]LH 7LDW\U]H F]\ Z 6DUGHV 3RPLPR ZVND]DQLD

SHZQ\FKEáGyZZ*\FLXZVSyOQRW\NRFLHOQHMQLHZ\NOXF]DRELHWQLF\GOD]Z\FLz-

F\ER]DZLHUDZH]ZDQLHGRQDZUyFHQLD2ELHWQLFDWDMHVWZLHORF]FLRZD3RSU]Hd-

QLH SU]HVáDQLD ]DZLHUDM RELHWQLFHMHGQRHOHPHQWRZH: QDVWSQ\P GR .RFLRáD Z
Tiatyrze), w 2,26-

PDP\GRF]\QLHQLD]IRUPXáWU]\F]FLRZZáDG]DQDGSRJa-

nami, funkcja królewska -

Uy]JD*HOD]QDJZLD]GD]DUDQQD3RGREQLHZOLVWGR

.RFLRáDZ6DUGHVIRUPXáDMHVWWUyMHOHPHQWRZDV]DW\ELDáHQLHZ\PD]DQLHLPLHQLD]

NVLJL*\FLDZ\]QDQLHLPLHQLD]Z\FL]F\SU]H]-H]XVDSU]HG2MFHPLDQLRáDPL1Le-
co problematy

F]QD MHVW RELHWQLFD GOD ]Z\FL]F\ Z 8F]\QLHQLH ] QLHJR ILODUX

ZLW\QLLJZDUDQFMD*HQLHZ\MG]LHQD]HZQWU]Z\GDMVLE\ü]ZL]DQH]HVREQD
zasadzie paralelizmu antytetycznego

35

. Drugim elementem jest wypisanie na zwy-

FL]F\- filarze nowego imiHQLD1DWHMSRGVWDZLHPR*HP\SRZLHG]LHü*HZSU]HVáa-

QLDFKGRVLHGPLX.RFLRáyZ$]ML0QLHMV]HMIRUPXá\RELHWQLFGOD]Z\FL]F\VMHGQR-,
dwu-

L WU]\HOHPHQWRZH $S PR*HP\ ]DOLF]\ü GR IRUPXá GZXHOHPHQWRZ\FK

Pierwszy element tej obietnicy dotyczy daru

]PDQQ\XNU\WHM'UXJL]D- to komplek-

34

A. L

ÄPPLE

, Apocalisse…, dz. cyt., 80; F. S

IEG

, OMOIOS HIOS ANTROPOU (Ap 1,13). Chrysto-

ORJLD6\QD&]áRZLHF]HJR (Ap 1,9-3,21), Warszawa 1981, 83; D.E. A

UNE

, Revelation, t. 1, dz. cyt., 119-

124; F. M

ARTIN

, "Apocalypse. Les lettres aux sept Églises", w: Les lettres dans la Bible et dans la

littérature, (red. L. P

ANIER

), Paris 1999, 195-206.

35

O podobnej konstrukcji w Ap 2,13b zob. D.E. A

UNE

, Revelation, t. l, dz. cyt., 184.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

55

VRZDRELHWQLFDGDQLDNDP\NDELDáHJRLZ\SLVDQHJRQDQLPQRZHJRLPLHQLD:LGDüWX

VLOQHSRGRELHVWZRGR$SGUXJLHMIRUPXá\GZXF]FLRZHM3RZWDU]DVLZREy-

GZXW\FKZHUVHWDFKVáRwQLFWZR]ZL]DQH]LPLHQLHP%RJDLQRZRFL

0R*HP\SRZLHG]LHü*HND*G\HOHPHQWVNáDGRZ\RELHWQLF\WRPLQLPDOQDMHGQRVt-

ka zna

F]HQLRZDNWyUHMF]FLVNáDGRZHPXV]E\üLQWHUSUHWRZDQHáF]QLH:LQWHUe-

VXMF\PQDVSU]\SDGNXQLHGDVLZLFRGG]LHOLüZ\UD*HÄNDP\NELDá\´LÄLPLQo-

ZHZ\SLVDQHNWyUHJRQLNWQLH]QDMDNW\ONRRWU]\PXMF\´0XV]E\üRQHLQWHUSUe-

WRZDQHáF]QLH7DMHGQRVWNDPXVLE\ü]HVWDZLRQD]SRSU]HG]DMF\PMHOHPHQWHP

RELHWQLF\NWyU\RGQRVLVLGRÄPDQQ\XNU\WHM´:\GDMHVL*HSáDV]F]\]QáF]FWH
dwie

MHGQRVWNLMHVWHOHPHQWWDMHPQLF\XNU\FLDPDQQ\LLPLHQLD'RNáDGQLH]DFKRG]L

RSU]HáDPDQLHQLHZLHG]\ZRNyáW\FKSU]HGPLRWyZSU]H]G]LDáDQLHREMDZLDMFHGDU

-H]XVD7HQGDU]HVWDZLRQ\MHVW]SRVWDZXF]QLyZ%DODDPD1LNRODLWyZIDáV]\Z\FK
proroków (Ap

RUD]LPLHQLHP-H]XVD$SPyZLFHJRGR.RFLRáyZ

7RFRÄG]LHU*´F]DVRZQLNMTCVGYUy*QHSRVWDFLHSU]HFLZVWDZLRQHMHVWGDURZL2

LOHERZLHPRZRÄG]LHU*HQLH´]DNáDGDRVRELVWRSFMSRGPLRWXRW\OHGDUMHVWZ\Qi-

NLHP G]LDáDQLD NRJR LQQHJR ']LHMH VL WDN QDZHW ZWHG\ JG\ GDU MHVW ]ZL]DQ\ ]

F]\QDPLLZ\ERUDPLWHJRNWRJRRWU]\PXMHÄ.DP\NELDá\´MHVWGDUHPLWRRNUHOD
kierunek nasze interpretacji tego motywu.

=áR*HQLH VNáDGQLRZH [JHQL NGWMJ zawiera w sobie niepewnego znaczenia rze-

czownik i modyfiku

MF\MHJR]QDF]HQLHSU]\PLRWQLNNWyU\R]QDF]DNRORU.RORUWHQ

Z $SRNDOLSVLH Z\VWSXMH VWRVXQNRZR F]VWR Z ZHUVHWDFK L ] UR]PDLW\PL U]e-
czownikami

36

.

Nowy Testament rzeczownika

[JHQL i czasownika [JHK\YX*\ZDGRüU]DGNRL

tylko w dwóch grupach pism: w Apokalipsie (3 razy: 2 razy rzeczownik i l czasow-

QLNLW]ZG]LHOHàXNDV]RZ\PU]HF]RZQLNZ']LF]DVRZQLNZàN

5]HF]RZQLNWHQR]QDF]DNDP\NNWyU\VáX*\áGROLF]HQLDF]DVRZQLN[JHK\Y oznacza

ÄOLF]\ü´ ]ZáDV]F]D JáRV\ DOH WDN*H ÄR]QDF]Dü MDN OLF]E´ SRU $S ] U]e-
czownikiem

QBCXTKSOQL:G]LHOHàXNDV]RZ\PRE\GZDRGQLHVLHQLDND*P\OHüR

WHFKQLF]Q\PX*\FLXVáyZ:àNFKRG]LROLF]HQLHNRV]WyZNWyUHWU]HEDSRQLHü

SU]\EXGRZLH']X*\ZDMJR]F]DVRZQLNLHPÄSU]HGVWDZLDü]DU]XW\´ÄJáRVo-

ZDüSU]HFLZNRPX´(MCVCHGTY).

0R*QDSRZLHG]LHü*HX*\FLHEDGDQHJRVáRZDMHVW

ZG]LHOHàXNDV]RZ\PWHFKQLF]QH0R*HP\WRMHGQR]QDF]QLHZQRVLü]NRQWHNVWXZ

NWyU\PSRMDZLDMVLZ\UD]\]LQWHUHVXMF\PQDVUG]HQLHPVáRZRtwórczym. Wystar-

F]\ RGF]\WDü Z\UD*HQLD Z NWyU\FK SRMDZLDM VL WHUPLQ\ EDGDQH E\ RGF]\WDü LFK

]QDF]HQLH1DOH*DáRE\SRVWSLüWDNVDPRZSU]\SDGNX$SRNDOLSV\7UXGQRüSROHJD

QDW\P*HSRHW\FNLWHQWHNVWQLH]DZV]HSR]ZDODQDRGF]\WDQLH]QDF]HQLDZ\UD]yZ.
Metafory

37

NWyU\PLVLSRVáXJXMHVSUDZLDM*H]QDMRPRüVáRZQLNRZHJR]QDF]HQLD

WHUPLQXRND]XMHVLQLHGRVWDWHF]QDGR]UR]XPLHQLD]QDF]HQLDWHNVWXZNWyU\PWHUPLQ

36

U. V

ANNI

, L'Apocalisse: ermeneutica, esegesi, teologia, dz. cyt., 49-52; A. K

IEJZA

, "Hermeneutyka

Apokali

SV\.LONDSU]\GDWQ\FKXFLOHCT 69(1999) z. 4, 23-38.

37

'HILQLFMDPHWDIRU\MDNVLSRVáXJXMHP\MHVWEOLVNDZVZ\FK]DáR*HQLDFKSUDF\35LFRHXUD3o-

GDMHP\WáXPDF]HQLHMHJRGHILQLFMLÄPHWDIRUDSROHJDQDPyZLHQLXRMHGQHMU]HF]\VáRZDPLZáDFLZ\PL
d

ODLQQHMNWyUDMSU]\SRPLQD0HWDIRUDWR]DNáDGDQHSRPLHV]DQLHSRMü´La metaphore vive, Paris

1975, 250).

56

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Z\VWSXMH3RWU]HEDXZ]JOGQLHQLDV]HURNLHJRNRQWHNVWXWHNVWyZL]ZáDV]F]DNRQWHk-
stu dzie

áDZNWyU\PZ\VWSXMHWHUPLQ8Z]JOGQLHQLHWRMHVWNRQLHF]QHGRSU]HSUo-

ZDG]HQLDZGZyFKRGG]LHOQ\FKID]DFK]DNáDGDMF\FKQLHMHGQRNURWQLHQDSLFLHPL
dzy nimi.

3RWRF]QHX*\FLHMDNLHJRVáRZDXF]HVWQLF]\ZZ\WZRU]HQLXHIHNWXPHWDIRU\F]Qe-

go, ale nie wystar

F]DE\HIHNWWHQSRZVWDá3RWU]HEDMHV]F]HWHNVWXZNWyU\PWHUPLQ

X*\W\PHWDIRU\F]QLH]QDF]\FRLQQHJRQL*]QDF]\]D]Z\F]DMERZLHPRGQLHVLRQR

JRGRU]HF]\ZLVWRFLGRNWyUHMM]\NSRWRF]Q\F]\LQQHWHNVW\JRQLHRGQRV]'DOV]\
horyzont tekstów uzup

HáQLü PXVLP\ SU]\QDMPQLHM 6HSWXDJLQW GDOHM /;; .o-

QLHF]QRüWDSRZVWDMH]HZ]JOGXQDPDáLORüPDWHULDáXSRUyZQDZF]HJRZVDP\P

1RZ\P 7HVWDPHQFLHRUD]]H Z]JOGXQDVWRSLHQDV\FHQLDWHNVWX $SRNDOLSV\ DOu-
zjami do greckiej wersji (czy greckich wersji) Biblii Hebrajskiej

38

6LJQüWH*MHGQDN

QDOH*\GRWHNVWyZSR]DELEOLMQ\FKFKRüSR]RVWDMHRWZDUW\PS\WDQLHRLFK]ZL]HN]

$SRNDOLSVF]\WH*LFKZSá\ZQDF]\WHOQLNDPRGHORZHJR

39

WHMNVLJL

$QDORJLHSR]DELEOLMQHSRND]XM*HÄELDá\NDP\N´WRWHUPLQWHFKQLF]ny na okre-

OHQLHJáRVXXQLHZLQQLDMFHJRZVGDFKSRU+HURGRW3OXWUDFKAlkibiades,
22; Lukian, Harmonides, Agatiasz, Ant. Palat.

9,,-DNWRXMá2ZLGLXV]Ä6Wa-

UR*\WQLPLHOL]Z\F]DMX*\ZDüF]DUQ\FKLELDá\FKNDP\NyZ7HVND]\ZDá\ZLQQ\FK
t

DPWH]DXZDOQLDá\RGZLQ\´

40

0RJQDVXZDüVLSHZQHDQDORJLHWDN*H]LQQ\PL

WHNVWDPL:ZLHUV]X$JDWLDV]DFKRG]LQSRSR]\W\ZQ\Z\URNSU]HGVGHP0LQRVD

:LGDüZLF*HQLHW\OHX*\FLHSU]HGPLRWXLOHVDPIDNWJáRVRZDQLDQDNRU]\üRVNDr-

*RQHJR NU\MH VL ]D X*\FLHP EDGDQHJR Z\UD*HQLD 8*\FLH WR MHVW ZLF SU]HQRQH L

MDVQH GOD RGELRUF\ 3DOODGDV ]D Ant. Palat. XI,290) mówi o „rachunkowych ka-

P\F]NDFK´JUDMFZFL*QDUy*Q\FKGRVáRZQ\FKLSU]HQRQ\FK]QDF]HQLDFKVáRZD

ÄOLF]\ü´ÄUDFKRZDü´'ZDVZLFNRQWHNVW\ZNWyU\FKSRMDZLDVLÄNDP\N´VGo-
wy i rachunkowy. W tych dwóch kontekstach badany rzeczownik ma techniczne zna-

F]HQLD1LH]QDOH(OLP\SRZLDGF]HQLD*HEDGDQ\WHUPLQPR*HPLHü]ZL]HN]DPu-

38

F. G

RYGLEWICZ

,QWHUSUHWDFMD$SRNDOLSV\Z-DQDRBL 18(1965) 346-356 (szczeg. ss. 347-350);

A. L

ANCELOTTI

, "L'Antico Testamento nell'Apocalisse", RivBiblt 14(1966) 369-384; B. M

ARCONCINI

,

"L'utilizzazione del T.M. nelle citazioni isaiane dell'Apocalisse", RivBiblIt 24(1976) 113-136. Listy cytatów

]H6WDUHJR7HVWDPHQWX]DZLHUDMQDVWSXMFHSUDFH+5 S

WETE

,

7KH$SRFDá\SVHRI6W-RKQ, London

2

1907, cl-cli; R. W. C

HARLES

, dz. cyt., lxviii-lxxxvi; J. S

TAEHLIN

, 700 Parallelen. Die Quellgründe der

Apokalypse, Bren 1951; J. L

EVITAN

, Une conception juive de 1'Apocalypse. À travers les concordances

bibliques, Paris 1966; A. L

ÄPPLE

, L'Apocalisse. Un libro vivo per ii cristiano di oggi, Roma

2

1980, 26-

36; R. G. B

RATCHER

, Old Testament Quotations in the New Testament (Helpers for Translators) London -

New York - Stuttgard 1987, 79; U. V

ANNI

, Apocalisse e Antico Testamento: una sinossi, (Pro manuscrip-

to ad uso degli studenti del Pontificio Istituto Biblico) Roma 1990.

39

U. E

CO

,

/HFWRULQIDEXOD:VSyáSUDFDQDUUDF\MQDZWHNVWDFKQDUUDF\MQ\FK, Warszawa 1992, 71-81.

-HJR ILJXUD MHVW WR*VDPD ] ÄSHZQ OLF]E UR]ZL]D HVWHW\F]Q\FK FLOH ] JyU\ RNUHORQ\Fh i w taki

VSRVyEXZDUXQNRZDQ\FKDE\LQWHUSUHWDFMDQLHXQLNQáDNRQWUROLDXWRUD´T

(1)(

,

']LHáRRWZDUWH)RUPD

L QLHRNUHORQRü Z SRHW\NDFK ZVSyáF]HVQ\FK, Warszawa 1994, 29. Wykorzystanie koncepcji U. Eco,

]ZáDV]F]DÄRWZDUWRFL´G]LHáDGRLQWHUSUHWDFML%LEOLL]DSURSRQRZDá-:DU]HFKDZDUW\NXOH2WZDUWRü

WHNVWXELEOLMQHJR"8ZDJLLUHIOHNVMHQDPDUJLQHVLHNVL*NL8E

CO

']LHáRRWZDUWHZPostmodernizm.

:\]ZDQLHGODFKU]HFLMDVWZDUHG$6DUHáR3R]QD-131.

40

Mos erat antiquis, niveis atrisque lapillis./ His damnare reos, illis absolvere culpa (O

VIDIUS

, Me-

tamorphoses 15.41).

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

57

OHWDPL7HMH*HOLE\á\Z\NRQ\ZDQH]NDPLHQLDQRVLá\UDF]HMQD]ZNKSQL

41

. Apoka-

OLSVD]QDWHQRVWDWQLWHUPLQLX*\ZDJRGRüF]VWR

Z]QDF]HQLXÄNDPLHV]ODFKHWQ\´ÄNOHMQRW´*G\E\ZLFSU]\Mü*HZW\PSU]\SDd-

NX$SQDR]QDF]HQLHDPXOHWXX*\WDVáRZD[JHQLWU]HEDE\E\áR]QDOH(üZ\WáXPDF]e-

QLHWDNLHJRQLHW\SRZHJRX*\FLDWHJRWHUPLQXL HZHQWXDOQ\FK WUHFL GRGDWNRZ\FK

SRHW\FNLFKNU\MF\FKVL]DW\PZ\UD*HQLHP

1DW\PWOHáDWZLHMQDPEG]LH]UR]XPLHüVSHF\ILNX*\FLDEDGDQHJR]ZURWXZ

Biblii Greckiej. W LXX „kamyk” (

[JHQLPD]QDF]HQLHQLHWHFKQLF]QHWáXPDF]\

UDF]HMVáRZDR]QDF]DMFHÄGUREQ\NDP\N]LDUQNRSLDVNX´/DP6\U
„ostrze kamienne” (Wj 4,25), „liczba” (2 Krl 21,5; w licznych wersjach poza LXX

,]ZWáXPDF]HQLX$TXLOLWDN*HZ3ZWÄUDFMD´ÄUR]VGHN´.RK

7\ONRQLHNDQRQLF]QD0DFKX*\ZDWHJR]ZURWXZ]QDF]HQLXSU]HQRQ\P
jako „wyrok”. Jest

WR SLHUZV]\ SRZyG E\ QLH NRMDU]\ü ]E\W V]\ENR ÄNDP\ND´ ]

XQLHZLQQLDMF\PZ\URNLHP.ROHMQ\PSRZRGHPMHVWQDMEOL*V]\NRQWHNVWWHJRZ\Ua-

*HQLDZ$S

7HUPLQÄNDP\NELDá\´Z$SRNDOLSVLHX*\W\ZQLHWHFKQLF]Q\P]QDF]HQLXPR*QD

]LQWHUSUHWRZDüW\ONRQDSRGVWDZLHNRQNUHWQHJRWHNVWXZNWyU\P]RVWDáRX*\WH6WDMe-

P\ZLFZREHFNRQLHF]QRFLZ\MDQLHQLDFDáHM]áR*RQHMVWUXNWXU\]QDF]HQLRZHMÄbia-

á\NDP\NQDNWyU\PZ\SLVDQHMHVWLPLQRZHNWyUHJRQLNWQLH]QDMDNW\ONRRWU]\PX-

MF\´'ODWHJRLQWHUSUHWDFMDPXVLZ]LüSRGXZDJ]DUyZQRHOHPHQW\U]eczownikowe

LPLSU]\PLRWQLNRZHELDá\QRZ\MDNLF]DVRZQLNRZHGDüRWU]yPDü]QDü

3. Teol

RJLF]QHVSRMU]HQLHQDUROZ\UD*HQLDÄNDP\NELDá\´ZNRQWHNFLH

obietnicy Ap 2,17

7HRORJLF]QHXMFLHPRW\ZXNDP\NDELDáHJRLMHJRLQWHUSUHWDFMDZ\PDJDRJDUQL

FLDVSRMU]HQLHPLFDáRFLRZHMLQWHUSUHWDFMLWHNVWX'ODWHJRWU]HEDSU]HOHG]LüUR]ZyM

ZWNyZ NWyUH áF] VL ] RPDZLDQ\P Z\GDU]HQLHP 7HNVW ERZLHP VWDMH VL MDNR

WHNVWLVWDMHVL]UR]XPLDá\GRSLHURMDNRWNDQLQDHW\PRORJLDáDFtextus - tkanina od -
textere

WNDüZWNyZ6SRVyE]QDF]HQLDWRQDSR]LRPLHWHNVWXVSRVyESURZDG]HQLD

ZWNyZ áF]HQLD LFK Z WHNVWRZ FDáRü 3U]HOHG]LP\ ZLF MDN EDGDQH SU]H] QDV

Z\UD*HQLHáF]\VL]ZWNLHPÄLPLHQLDQRZHJR´QLHW\ONRZ$SOHF]ZFDáHM

$SRNDOLSVLH =DáR*HQLH MHGQRFL OLWHUDFNLHM WHNVWX QLH MHVW NRnieczne w celu prze-
prowadzenia takiej analizy. Jednak wykazanie spójnej strategii konstruowania tekstu

VWDüVLPR*HSRZD*Q\PDUJXPHQWHP]DSU]\MFLHPWH]\RWDNLHMMHGQRFL

:\UD*HQLHÄLPLQRZH´$SMHVWMHGQ\P]EDUG]LHMG\VNXV\MQ\FKZ

.VLG]H 2EMDZLHQLD PLG]\ LQQ\PL ]H Z]JOGXQD NRQWHNVWZMDNLP VL SRMDZLD

7áXPDF]HQLH SU]HGVWDZLOLP\ SRZ\*HM 'UXJL ] F\WRZDQ\FK WHNVWyZ WR WDN*H

RELHWQLFDGOD]Z\FL]F\]ÄOLVWX´GR.RFLRáDZ)LODGHOILL

41

D.E. A

UNE

, Revelation, t. 1, dz. cyt., 191.

58

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Ä=Z\FL]FXF]\QLNROXPQZZLW\QLPRMHJR%RJDLQD]HZQWU]MX*QLHZ\MG]LHDQa-
pisz

QDQLPLPL%RJDPRMHJRLLPLPLDVWD%RJDPRMHJRQRZHJR-HUX]DOHPNWyUH]VW

SLáR]QLHEDRG%RJDPRMHJRLLPLPRMHQRZH´

:\UD*HQLHÄLPLQRZH´SRMDZLDVLZ$SRNDOLSVLHW\ONRGZDUD]\1LHMHVWWROLFz-

EDZLHOND]ZD*\ZV]\*HU]HF]RZQLNÄLPL´SRMDZLDVLZFDáHMNVLG]HUD]\Z
werse

WDFK:LGDüZLF*HF]VWRWOLZRüMHJRX*\FLDMHVW]QDF]QDQDND*GH

VáyZZNVLG]H0R*QDE\ZLFVG]Lü*HMHVWWRZ\UD]RV]F]HJyOQ\P]QDF]HQLX:

$SRNDOLSVLHQDMF]FLHMÄLPL´SRáF]RQHMHVW]ZL]NLHPV\QWDNW\F]Q\P]SU]\GDZN

U]HF]RZOXE]DVWSXMF\PM]DLPNLHPWDN*HF]\WHOQLNLQIRUPRZDQ\MHVWRWR*Va-

PRFLQRVLFLHODLPLHQLD$*UD]\Z\UD(QLHZVND]XMHVL*HFKRG]LRLPL%RJD:

DSR]\FMLGRU]HF]RZQLNDÄLPL´VWRLZWHG\DOERU]HFzownik „Bóg” (np. 3,12; 16,9)

42

,

ÄRMFLHF´ DOER F]FLHM ]DLPHN SLHUZV]HM - dwukrotnie, 3,8.12), drugiej
(11,8; 15,4) lub trzeciej (l 3,6 - o Bogu; 14,1 -

R%DUDQNXRVRE\:QLHPDZt-

SOLZRFL*HÄLPLQRZH´MHVWLPLHQLHPÄZLWHJR3UDZGziwego, który ma klucz Da-

ZLGDRWZLHUDMFHJRDQLNWQLHPR*H]DPNQü]DP\NDMFHJRDQLNWQLHPR*HRWZo-

U]\ü´ZNWyU\PyZLÄPRMHLPL´ZZZLNLHG\WRVWZLHUG]D*H-HJRLPL

MHVW QRZH 6áRZD R NOXF]X 'DZLGD L ]ZL]DQHM ] QLP ZáDG]\ V ]DSR*yczone z Iz

1LHMHVWWRWHNVWPHVMDVNL

43

DOHZ$SZ\VWSXMHZW\PZáDQLHVHQVLH

44

.

ÄZLW\L3UDZG]LZ\´WRQLHW\ONRPHVMDV]DOHVDP-DKZHÄZLW\´Z6WDU\P7HVWa-

PHQFLHWRLPLZáDVQH%RJDO6DP,]+DÄ3UDZG]LZ\”

PR*H PLHü ]QDF]HQLH SRGREQH SRU -U 0RZD ZLF R QRZ\P LPLHQLX %RJD

6WDUHJR3U]\PLHU]DMDNLHSU]\QRVLWHQNWyU\PyZLGR.RFLRáyZ3RGREQIRUPXá

ÄZLW\L3UDZG]LZ\´]QDMGXMHP\$S7DPRGQRVLVLGR%DUDQNDNWyU\RWZLHUD

NROHMQHSLHF]FLH,PL%RJDL%DUDQNDMHVWZ$SRNDOLSVLHW\PVDP\PLPLHQLHPZy-

SLVDQ\P QD F]RáDFK ZLHUQ\FK $S 1RZH LPL -H]XVD - Baranka jest nowym

LPLHQLHP%RJD0R*QDSU]\SXV]F]Dü*HZ$SPRZDMHVWQLHRLPLRQDFKWU]HFK

Uy*Q\FKSRVWDFLOLWHUDFNLFK%RJDPLDVWDL-H]XVDOHF]RWU]HFKUy*Q\FKLPLRQDFKWHM

VDPHMRVRE\,PLERZLHPPLDVWD-HUX]DOHP1RZHJRRNUHORQHMHVWZ$SMDNR

Z]DMHPQDáF]QRü%RJD]OXG(PL(PPDQXHO– „Bóg z nami”, por. Iz 7,14; 8,8)

45

.

1RZRFLMHVW*HLPL-HG\QHJR%RJDMHVWXG]LHORQHPLDVWXZLWHPXSU]HQLHVLRQHQD

ZVSyOQRW%RJD]OXG(PL6DPHQDWRPLDVWLPLRQDVRVDG]RQHZWUDG\FML%LEOLL+e-

EUDMVNLHM L UHOLJLMQRFL MXGDLVW\F]QHM &R ZLFHM PRW\Z LPLHQLD QRZHJR -HUR]ROLP\
pochodzi z Iz 62,2:

Ä=REDF]OXG\VSUDZLHGOLZRüWZRM>-HUR]ROLP\-:/@DNUyORZLHZV]\VF\WZRMFKZa-

áLQD]ZFLLPLeQLHPQRZ\PNWyUHXVWD-DKZHZ\U]HNá\´

42

Ä,PL%RJD´X*\WHMDNRV\QRQLP-HJRRVRE\Z,]]RE-H

OMERSKI

, "Starotestamentalne Ojcze

nasz (Analiza egzegetyczno - teologiczna Iz 63,7 - 64,11)", RT 43(1996) z. l, 54-

]ZáV

43

Por. J. S

YNOWIEC

, Oto twój król przychodzi. Mesjasz w Pismach Starego Przymierza, Kraków

1992, 19. 83.265.

44

F. S

IEG

, dz. cyt., 104 - 105.

45

A. J

ANKOWSKI

, "Emmanuel", w:

3RGUF]QD(QF\Nlopedia BiblijnaWO3R]QD-336; E.

Z

AWISZEWSKI

, "Emanuel", w: Encyklopedia Katolicka, Lublin 1983, t. 4. kol. 924-925; L. S

TACHOWIAK

,

.VLJD,]DMDV]D 7áXPDF]HQLH ZVWSLNRPHQWDU] /XEOLQW-S

YNOWIEC

, Oto twój król

przychodzi. Mesjasz w Pismach Starego Przymierza, Kraków 1992, 71-80.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

59

1RZHLPL-HUR]ROLP\X,]DMDV]DEU]PLÄ3ROXELRQD´Z

46

. Tekst Iz 62,2-

PLDá

GX*\ZSá\ZQD$S-3. Ap 21,2 jest zapowiadane w Ap 3,12 prawieGRVáRZQ\P

F\WDWHPZHZQWU]Q\P,GHD]ZL]NXSDUWQHUVNLHJR%RJD]HZLW\PPLDVWHPNWyUe-

JR Z\UD]HP PD E\ü QRZH LPL PLDVWD PLHFL VL GRVNRQDOH Z RE\GZX WHNVWDFK

(PPDQXHOQRZHLPLGOD1RZHJR-HUX]DOHP

47

SR]ZDODMHGQDNQDPHVMDVNLFKUy-

VWRORJLF]QLQWHUSUHWDFM1RZHJR-HUX]DOHPQLH]DQDSRGEXGRZQDG]LHL*HPLDVWR

]LHPVNLH ]RVWDQLH RGEXGRZDQH 1D NDP\NX ZLF Z\U\WH E\áRE\ LPL %RJD /HF]

GODF]HJRZáDQLHQDNDP\NXLWRRGRNáDGQLHRNUHORQ\PELDá\PNRORU]H",PLWR

PDE\üSU]HND]DQH]Z\FL]F\$S 2,17) i tylko jemu. Na tym polega nagroda. Wypi-

VDQLHJRQDWUZDá\PPDWHULDOHNDPLHQDGDMHQDJURG]LHFHFKWUZDáRFL6\PEROLND

]D NRORUX ELDáHJR SRZWDU]D VL Z $SRNDOLSVLH GRü F]VWR

48

3U]\PLRWQLN ÄELDá\´

Z\VWSXMHZ$SUD]\ZUHV]FLH17UD]\ZZHUVHWDFK]Uy*Q\PLU]e-

F]RZQLNDPLDUD]W\ONREH]U]HF]RZQLND1DMF]FLHMPRZDMHVWRELDá\FKV]DWDFK

ELVLRURZ\PSáDV]F]XNRQLDFKD

WDN*HR ZáRVDFK REáRNX WURQLH i wreszcie o kamyku (2,17).

%LDá\NDP\NMDNSR]RVWDáHWHSU]HGPLRW\ZL*HVL]FKZDáQLHEDF]\]PDUWZ\Fh-

ZVWDáHJR&KU\VWusa

49

.

5]HF]RZQLNÄLPL´Z$SRNDOLSVLHPDMHGQDNLWDNLHX*\FLHNWyUHQLHGDVLRd-

QLHü GR %RJD L -H]XVD 7HJR ]D NRQWHNVWX WHUPLQX ÄLPL´ QLH GD VL SRPLQü ]H

Z]JOGXQD]ZL]NLMDNLHPD]LQQ\PEDGDQ\PSU]H]QDVWHUPLQHPJB[JHQLÄ,PL

EHVWLL´]DZV]HSUDZLHZ\VWSXMH]MDNLPVSRVREHPMHJRXWUZa-

OHQLDOXE]DNRGRZDQLDZMHVWWRÄ]QDPL´ECTCIOC), wypalony lub wy-

FLQLW\]QDNZMHVWWROLF]EDQBCXTKSOQL). W 13,1 i 17,3 mowa jest o „imionach

EOX(QLHUF]\FK´ NWyUH V DWU\EXWDPL EHVWLL R VLHGPLX JáRZDFK L G]LHVLFLX URJDFK

7UHüW\FKLPLRQZMDNLVSRVyEPXVLRGQRVLüVLGR%RJDLQDF]HMQLHZL]DáE\]

QLPL ]DU]XW EOX(QLHUVWZD ,QWHUSUHWDFMD NWyUD ND*H GRSDWU\ZDü VL Z QLFK W\WXáyZ
cesarskich o charakterze (quasi)kultycznym

50

SURZDG]LGRWáXPDF]HQLDVQQPQOC jako

ÄW\WXá´

51

:\GDMHVLWRE\üHJ]HJH]D]XSHáQLHQLHELRUFDSRGXZDJZ\MDQLenia,

MDNLHGDMHWHPXIUDJPHQWRZLVDPD$SRNDOLSVD7DNLQWHUSUHWDFM]QDMGXMHP\Z

Ä%HVWLDNWyUZLG]LDáHE\áDQLHMHVWLPDZ\Mü]3U]HSDFLDNX]DJáDG]LH]G*DL]DG]i-

ZLVLPLHV]NDMF\QD]LHPLNWyU\FK

LPLQLHMHVW]DSLVDQHZNVLG]H*\Fia od

]DáR*HQLD

ZLDWDZLG]F\EHVWL*HE\áDLQLHMHVWLEG]LH´

46

W. M

ICHNIEWICZ

1RZH LPLRQD -HUR]ROLP\ Z .VLJDFK 3URURNyZ ,]DMDV]D L -HUHPLDV]D Z

Ä&]\QF]áRZLHNDRGGDPX]DSáDW´3U]E.VLJDSDPLWNRZDNXF]FL.VLG]D3URIHVRUD-óze-
fa Homerskiego, Tamów 1999, 187-

]ZáVV-202.

47

6DPWHUPLQÄ-HUX]DOHP1RZH´VSRW\NDVLW\ONRZ$S3RU:L

INKE

, La metafora

„fare nuovo”. L'ermeneutica di P. Ricoeur applicata ad Ap 21,l-5b, mps, Roma 1995, 108, przyp. 453.
Ma on jednak siln

LHUR]EXGRZDQHSRNUHZLHVWZD]ZLHORPDWHkstami Iz.

48

Zob. X. L

EON

-D

UFOUR

,

6áRZQLN1RZHJR7HVWDPHQWX3R]QD

2

1986,159-160; D. F

ORSTNER

,

ZLDW

V\PEROLNLFKU]HFLMDVNLHM, Warszawa 1990, 115-116.

49

U. V

ANNI

, Apocalisse. Ermeneutica, esegesi, teologia, Bologna

2

1991, 51-52.

50

Por. J

ANKOWSKI

, Apokalipsa, dz. cyt., 214; E. L

OHSE

, Objawienie..., dz. cyt., 97.

51

A. L

ÄPPLE

, L'Apocalisse..., dz. cyt., 153-154.

60

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

3RZWDU]DMFD VL GZXNURWQLH WU]\F]FLRZD IRUPXáD MHVW MDNE\ OXVWU]DQ\P RGEi-

FLHPIRUPXá\RGQRV]RQHMGR%RJDO

52

:Z]QDMGXMHP\ERZLHPRNUHOHQLH

%RJDÄEGF\E\á\LSU]\FKRG]F\´

: ]DNRF]HQLX ZVWSX ZL]ML ZSURZDG]DMFHM PDP\ GRVáRZQLH WHQ VDP

tekst, co w 1,4

53

-HGQDNSRPLPRGRVáRZQRFLSRZWyU]HQLDZ\UD]yZ]DFKRG]LLVWRt-

QDUy*QLFDZ]QDF]HQLXRE\GZXSU]\SDGNyZZNWyU\FKX*\WDMHVWIRUPXáDWUyMF]DVo-
wa (Dreizeitformel).

=DSLHUZV]\PUD]HPUR]ZLQLWHLPL%RJDMHVWHOHPHQWHPSo-

]GURZLHQLDMDNLP-DQ]ZUDFDVLGRVLHGPLX.RFLRáyZZ$]ML'UXJLHX*\FLHMHVW

DXWRSUH]HQWDFM%RJD'RVáRZQRüSRZWyU]HQLDMHVW]JUDPDW\F]QHJRSXQNWXZLG]e-
nia nieco wymuszona. Za pierwszym razem seria poprzedzonych rodzajnikiem imie-
VáRZyZVWRLSRSU]\LPNXCXRQ

GRPDJDMF\PVLGUXJLHJRSU]\SDGNX3RSUDZQLH]Eu-

GRZDQDGDOV]DF]üZHUVHWXGRSHáQLDF]SRGUXJLPCXRQ

w tym samym wersecie) oraz

SRZWyU]HQLH WHJR VDPHJR ]DELHJX F]ü W\WXáX GUXJLHM RVRE\ RG NWyUHM SRFKRG]

ÄáDVNDLSRNyM´ZSURZDG]RQHJRW\PVDP\PSU]\LPNLHPMHVWZGUXJLPDF]üZ

SLHUZV]\PSU]\SDGNXND*HVG]Lü*HQLHPDP\GRF]\QLHQLD]SRP\áNOHF]]]a-

ELHJLHPOLWHUDFNLP]DVWRVRZDQ\P]FDáZLDGRPRFLPDMF\PSU]HNV]WDáFLü]wrot

ZLPLZODQH

54

.

,PLWRSU]\SRPLQDWDN]QDF]F\GODMDKZL]PXPRW\ZMDNLPE\áDHSLIDQLDQD+o-

UHELH =ZáDV]F]D Z $S GRVWU]HF PR*QD SRGRELHVWZD ] :M D Z ZHUVML
LXX

55

=DZ\MWNLHPLPLHQLD0RM*HV]DZUD]]SU]\LPNLHPZ$S]QDMGXMHP\

FDá\:MD,PL%RJDREMDZLRQH.RFLRáRPMHVWWRVDPRFRQD+RUHELH

56

. Powtó-

U]HQLHWH*GZXNURWQHIRUPXá\GRüSRGREQHMGR$SMHVWMDNPR*QDZQRVLü

]DELHJLHPLQWHQFMRQDOQ\PNWyU\Z\MDQLDQDWXUÄLPLRQEOX(QLHUF]\FK´EHVWLL0R*

QDZLFSU]\MüZHZQWU]WHNVWRZLQWHUSUHWDFMRZ\FKLPLRQ1LHVSRVyEMHGQDNQLH

GRVWU]HF *H LQWHUSUHWDFMD LFK PD Z VRELH HOHPHQW OHNWXU\ LQWHUDNW\ZQHM 3RWU]HED

ERZLHPZF]\WDQLDVLZ.VLJ$SRNDOLSV\LZWHNVW\GRNWyU\FKRQDRGV\áDE\

RGF]\WDüMHM]QDF]HQLDZEXGRZDQHZNRQVWUXNFMZ]DMHPQ\FKSRZL]DVSDMDMF\FK

NVLJ1DW\PWOHQLH]G]LZLIDNW*HLPLPR*HZ\VWSRZDüZSRVWDFL]DV]\IURZa-

QHJR]DSLVXF\IURZHJR=ZD*\ZV]\QDSUDZLHV\QRQLPLF]Q\VHQVU]HF]RZQLNyZQB

CXTKSOQL i JB[JHQLZ$SRNDOLSVLHPR*QDSRZLHG]LHü*HVX*\ZDQHZWDNLVSRVyE
jak inne synonimy (na oznaczenie szat

57

F]\ZLW\QL

58

,FKX*\FLHQLHWZRU]\Za-

ULDQWyZ]QDF]HQLRZ\FK6NáDQLDMHGQDNF]\WHOQLNDE\XZD*QLHZF]\W\ZDáVLZWHNVW

52

R. B

AUGCKHAM

, La Teologia dell'Apocalisse, Brescia 1994, 38-71.

53

Baugckham podaje jeszcze Ap 11,17 i 16,5, por. dz. cyt., 43.

54

M. Z

ERWICK

, Analysis Philologica Novi Tesamenti, Romae

2

1960, 567; U. V

ANNI

, Apoclisse. Er-

meneutica, esegesi, teologia, dz. cyt., 20-22.

55

%DXJFNKDP ]ZUDFD WDN*H XZDJ QD ]ZL]NL ] WHJR WHNVWX ] 7DUJXPHP La Teologia

dell'Apocalisse, Brescia 1994, 44.

56

S. R

ABIEJ

(JRHLPLZ(ZDQJHOLLZ-DQD]QDNLHPERVNLHMJRGQRFL-H]XVDCT 38(1988) z. 2,

19 -

]ZáVV- 22); J. W

ARZECHA

, "Funk

FMDIRUPXá\Z\VáDQLDZ:M- 4,17. Przyczynek do

odpowiedzi na pytanie -

NLPMHVW0RM*HV]CT 43(1993) z. 3, 85 - 88.

57

UVQNJ.

(6,11; 7,9.13.14; 22,14) i

KBOCVKQP (3,4.5.18; 4,4; 16,15; 19,13.16).

58

UMJPJ (13,6; 15,3; 21,3) i PCQL- (3,12; 715; 11,1.2.19; 14,15.17; 15,5.6.8; 16,17;21,22), por. F.

S

IEG

, "Sens terminów hierón i naós w Nowym Testamencie", RBL 42(1990) 335-341.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

61

]DVWDQDZLDMFVLQDG]QDF]HQLHPND*GHJRVáRZD=UR]XPLHQLHWDNNRnstruowanych

WHNVWyZZ\PDJDWHJRFRDXWRU$SRNDOLSV\QD]\ZDÄPGUoFL´

6]F]HJyOQXZDJQDOH*\WXSRZLFLüWHNVWRZL$S

Ä7XPGURüMHVW0DMF\UR]XPQLHFKSROLF]\OLF]EEHVWLLOLF]EDERZLHPF]áRZLHNDMHVWL
liczba jego (lub jej)

59

666”.

Zabieg

LQWHUSUHWDF\MQ\PDMF\QDFHOXRGF]\WDQLHLPLHQLDEHVWLLWRUDFKXQHN5a-

chunek tego rodzaju, spotykany w literaturze hellenistycznej

60

, kabalistyce

61

i w jude-

RFKU]HFLMDVNLHM V\PEROLFH

62

QRVL QD]Z JHPDWULL OXE L]RSVHILL

63

. Liczenie liczby

imienia (

[JHQL)

SROHJDQDVXPRZDQLXZDUWRFLOLF]ERZ\FKOLWHULPLHQLD-HVWWRSUo-

cedura egzegezy midraszowej

64

FKRüVSRWNDüMPR*QDZF]HQLHMZZLHFLHJUHFNo-

M]\F]QHM OLWHUDWXU\ KHOOHQLVW\F]QHM

65

7HNVW $S NRPHQWRZDQR ]ZáDV]F]D Z

aspekcie znaczenia zaszyfrowanego

LPLHQLDEHVWLL0QRJRüVWXGLyZSR]RVWDMHMHd-

QDNRGZURWQLHSURSRUFMRQDOQDGRSHZQRFLXVWDOH1DQLHSHZQRüND*GHMLQWHUSUHWa-

FML]ZUDFDáXZDJMX*(%$OOR

66

(/RKVH]D]GDMHVLVXJHURZDü*HWDNLHSU]Hd-

VWDZLHQLD RZHJR LPLHQLD ZVND]XMH UDF]HM QD FKü XNU\FLD QL* REMDZLHQLD WHJR R
czym mówi autor tekstu

67

=GDMHVLMHGQDN*HWDNLH]DPNQLFLHNZHVWLLNáyFLáRE\VL

]VDPLGH$SRNDOLSV\7DMHVWERZLHPREMDZLHQLHPZáDQLHDQLH]DWDMHQLHPWUHFL

NWyUH SRUXV]D 1LH SU]HNRQXMH WH]D $OOR *H UR]WURSQRü SROLW\F]QD ND*H DXWRURZL

$SRNDOLSV\PyZLüZVSRVyEF]\WHOQ\W\ONRGODZWDMHPQLF]RQ\FK*G\E\WDNE\áR

NOXF]OHNWXU\PXVLDáE\E\üRZLHOHEDUG]LHMMHGQR]QDF]Q\=DPLDVWZLFNRQFHQWUo-

ZDü XZDJ L Z\VLáNL LQWHUSUHWDF\MQH QD ]DJDGQLHQLX NWyUHJR UR]ZL]Dü VL QLH GD

PR*HUDF]HMWU]HEDSRV]XNDüWDNLHJRS\WDQLDQDNWyUHWHNVW$SRGSowiada.

3RMDZLDVLZQLPVáRZRZ$SQLHF]VWHJBUQHKCPGURü-HVWRQREDUG]RF]

ste w 1 Kor (17 razy, oprócz tego 11 razy

UQHQL:FDá\P17UD]\Z\VWSXMHU]e-

czownik

UQHKC, 19 razy rzeczownik UQHQL, 2 razy czasownik UQHK\Y-HVWWRZLF]a-

XZD*DOQD REHFQRü WHUPLQyZ ]ZL]DQ\FK ] PGURFL : corpus joanneum, poza

$SRNDOLSVQLHZ\VWSXM]XSHáQLHVáRZD]WHMURG]LQ\:$SQDWRPLDVWSRMDZLDVL
tylko 4 razy

UQHKC:\VWSRZDQLHWHJRWHUPLQXQLHMHVWSU]\SDGNRZH3RMDZLDVLRQ

59

:WSOLZRüELHU]HVL]SRGRELHVWZDIRUP]DLPNDGODPVNLHJRMHOLRGQRVLVLGRU]HF]Rw-

QLND ÄF]áRZLHN´ QB CPSTYRQL) i nijakLHJR URG]DMX MHOL RGQRVL VL GR U]H

czownika „bestia”

VQ

SJTKQP) w genetivie.

60

Antologia Pallatina, X,43; XI ,334.

61

Zob. Pirke Abot 3,18; C. S

CHEDL

, Talmud, eyangelium, synagoge, Insbrück - Wien - München

1969, 148-149.

62

B. B

AGATTI

, Alle origini della Chiesat, t. l, , Vaticano 1981, 224; 231.

63

A. J

ANKOWSKI

, Apokalipsa…, 220.

64

"Nombre", w: Dictionnaire de la Bibie et de 3 religions du Livre, (red. R. Poswick - G. Rainotte),

Paris 1985, 314-

$XWRUKDVáDXZD*D$S]DQDMEDUG]LHM]QDQ\SU]\NáDGJHPDWULL=GDMHVL*H

E.B. A

LLO

ZVZ\PNRPHQWDU]XG]F\WUR]Uy*QLDJHPDWULLL]RSVHILSU]\SLVXMFWHMSLHUZV]HM

]QDF]HQLHV]HUV]HQL*W\ONRUDFKXQNXOLF]ERZR- literowego.

65

Antologia Pallatina XI, 334.

66

Dz. cyt., 214.

67

E. L

OHSE

, dz. cyt., 103; podobnie P. P

RIGENT

, „Et le ciels s'ouvrent”. Apocalypse, Paris 1980, 184.

62

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Z:LMHVWWRPGURüSU]\SLV\ZDQDRGSRZLHGQLR

%DUDQNRZLL%RJXZ]PLDQND]DRQLHMSRMDZLDZWHNVWDFKK\PQLF]Q\FK$SL

PyZLRPGURFLMDNWU]HEDSRVLDGDüDE\]UR]XPLHüWDMHPQLFHEHVWLLMHMF\IU

LWDMHPQLFOLF]E\MHMJáyZ=GDMHVL*H]HZ]JOGXQDSU]HGPLRWFKRG]LRGZDUo-

G]DMHPGURFL2LOHSU]HGPLRWHPPGURFLZ$SLMHVWNRQNUHWQDU]HF]R
tyle w Ap 5,12 i 7,12 ch

RG]LRPGURüZVHQVLHDEVROXWQ\PPGURüNWyUDQLHW\OH

%RJD GRW\F]\ LOH %RJX SU]\QDOH*\ L SU]H] %RJD W\ONR PR*H E\ü XG]LHORQD :DUWR

]DXZD*\ü*HZNRQWHNFLHPGURFLZWDN*HPRZDMHVWROLF]EDFKOHF]MHVWWR
liczba (

CXTKSOQLQLHGRRJDUQLFLDÄW\VLFHW\VLF\LPLULDG\PLULDG´$S-HVWWR

OLF]EDSLHZDMF\FKK\PQSRFKZDOQ\QDF]Hü%DUDQND3RGREQLHZ$SPRZDMHVW
najpierw o liczbie (

CXTKSOQLRSLHF]WRZDQ\FKSRWHP]DRQLHGDMF\PVL

SROLF]\üCXTKSOGYWáXPLHLZUHV]FLHRW\PVDP\PWáXPLHRNWyU\PPRZDZ

0GURüZ$SRNDOLSVLHSRMDZLDVLZLF]DZV]HZNRQWHNFLHDU\WPHW\F]Q\P

-HGQDNW\ONRZ$SLVWROLF]E\SRGOHJDMFHLQWHUSUHWDFML2GQRV]VLRQH

GRPGURFLQDOXG]NPLDUÄOLF]EDF]áRZLHND´Z$S,QWHUSUHWDFMDWDMHGQDN

]DND*G\PUD]HPRND]XMHVLQLHPR*OLZDGRSU]HSURZDG]Hnia. Za pierwszym bowiem

UD]HPMHVWWRLQIRUPDFMDRWZDUWDQDUy*QHOHNWXU\LEUDNMHVWGDQ\FKGRZ\ERUXMHGQHM]

PR*OLZRFL=DGUXJLPUD]HPVDPWHNVWSURSRQXMHGZLHUR]ELH*QHLQWHUSUHWDFMH7\m-

F]DVHPOLF]E\]ZL]DQH]PGURFLSU]\SLV\ZDQ%RJXRND]XMVLEDUG]LHMWDMHPQi-
cze, ale mniej zwodnicze. Wbrew pozorom rozumiemy je lepiej (nawet w ich nieokre-

ORQRFLQL*WHRNWyU\FKPyZLVL*HV]UR]XPLDáH]ZL]DQH]PGURFLOXG]N

2ZDOXG]ND PGURüWRSU]HGHZV]\VWNLPXPLHMWQRFLJHPDWU\F]QH.DEDOLVW\F]QD
interpretacja cyfr jest przeciwstawiona temu, co o cyfrach jest objawione, a co dotyczy

ZJOGXZWDMHPQLFH%R*H0GURüOXG]NLFKNDONXODFMLUDFKXnków, jest przeciwsta-

ZLRQDWHPXFRPyZLVLRPGURFLNWyU%DUaQHNÄMHVWJRG]LHQZ]Lü´$S

Rachunek jest przeciwstawiony wiedzy danej od Boga, wiedzy proroków, darowi

-H]XVD-HVWHOHPHQWHPIDáV]\ZHJRSURURFWZD0RGHOHPIDáV]\ZHJRSURURNDZ$S

MHVW%DODDP3RMDZLDVLRQZ$SMDNRQDXF]\FLHO]áDLSU]HZURWQRFLNWyUHJR

GRNWU\QSU]HMPXM1LNRODLFL*U]HFK\MDNLFKXF]\VLGHQW\F]QHMDNWHNWyUHV]HU]

VL]ZLQ\-H]HEHO$S.VLJD/LF]EPDGZLHUy*QHWUDG\FMH]ZL]DQH]%DOa-
amem. Pierwsza ukazuje go jako proroka prawdziwego: do którego Bóg mówi (Lb

NWyU\F]\QLWRFR%yJPXQDND]XMH/ENWyUHPX3DQZáR*\áZXVWDVZH

VáRZD/ENWyUHPX%yJSU]HND]XMHZL]MH/E-HJRVáRZDMHGQDNVVWDOH
przedstawiane w tej warstwie tradycji jako pouczenie

Z2OYP 23,7.18; 24,3.15.21.23).

3RGREQLHU]HF]VLPDZ0L&KRüZ$SZ]RUHPWHMWUDG\FMLPyZLVLR
Balaamie jako nauczycielu, to ocena Balaama jest jednak negatywna

68

LQDZL]XMHGR

Lb31,16;Pwt 23,5-6 (cyt. w Neh 13,2); Joz 24,9-10. W Ap 2,14 krytyka Balaama

LG]LHMHGQDNGDOHMQL*ZNWyU\PNROZLHN]WHNVWyZ67ERZLHPGRNRQXMHSRáF]HQLD

PLG]\NDU%R*RNWyUHMZ/EVSRZRGRZDQSU]H]G]LDáDQLH%DODDPD]NXOWHP
Baal - Peora (Lb 25)

69

. Nikolaici swe naucz

DQLHSU]HMOLZáDQLHRGIDáV]\Z\FKSUo-

URNyZ$S6NRQW\QXDWRUDPLLFKEáGyZ

68

Podobnie 2 P 2,15-16; Jd 11.

69

3RGREQDLQWHUSUHWDFMDMDN Z $S]RVWDáDSU]HND]DQD Z)LORQVita Moysis 1,53-55 i Józef

Flawiusz, Ant

7UXGQRXVWDOLüMHM(UyGáRMHVWMHGQDNRELHJRZZMXGDL]PLH

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

63

3UDZG]LZHSURURFWZRZLHG]DSRFKRG]FDRG%RJDVV\QRQLPDPLPGURFL%o-

*HM1DWHMVDPHMOLQLLLQWHUSUHWDF\MQHM]QDMGXMHP\ÄNDP\NELDá\´ZUD]]REMDZLDQ\P
na nim nowym

LPLHQLHP%RJD0R*QD]QDOH(ü]ZL]NLPLG]\$SRNDOLSVDZVSyá

F]HVQMHMOLWHUDWXUDSRNDOLSW\F]Q%DGDF]G]LHMyZDSRNDOLSW\NL3DROR6DFFKLWDN

FKDUDNWHU\]XMHUROZLHG]\ZODQHMREMDZLRQHMZW\PQXUFLHWHRORJLF]Q\PÄ7HQW\S
wiedzy, który jest wyakcent

RZDQ\SU]H]]QDF]HQLHLOXPLQDFMLWZRU]\QRZWUDG\FM

NWyUD]VDPHM]DVDG\MHVWRWZDUWDQDND*GPR*OLZLQQRZDFMSRQLHZD*%yJPR*H

REMDZLüMHV]F]HFRQRZHJR7DSHZQRü*H%yJPR*HMHV]F]HREMDZLüFRQRZHJR

G]LDáDEDUG]RZ\UD(QLHZVWXOHFLXZNWyU\P]DF]\QDVLFKU]HFLMDVWZR´

70

. Warto

MHGQDN ]DXZD*\ü *H ZREHF WHM QRZRFL URG]FH VL FKU]HFLMDVWZR QLH SR]RVWDáR

EH]NU\W\F]QH3\WDáRMDNWHJRSU]\NáDGZLG]LP\Z$SRNDOLSVLHR(UyGáRQRZRFLL

SUDZG]LZRüLOXPLQacji.

2GU]XFDáRLZL]DáR]HVIHU%RJXQLHSU]\MD]QZV]HONLHIRUP\ZLHG]\F]HUSDQHM

]VDPHMW\ONROXG]NLHMNDONXODFMLZ\ND]XMF*HWDNLHLQWHUSUHWDFMHNWyUHRSLHUDMVL
na kalkulacji, pro

ZDG]QDEH]GUR*D

„L

A PIETRUZZA BIANCA

”

(A

P

2,17

B

)

E IL CONCETTO DELLA SAPIENZA

E

/

O

LA VERA O FALSA SAPIENZA

Riassunto

Nell’esegesi patristica del motivo della pietruzza bianca (

[JHQL NGWMJ)

nell’Apocalisse si notano due filoni dell’interpretazione: christologico (Vittorino da
Petovio, Primasio) e battesimale (Cesare da Arles, Beda Venerabile e
probabilmente Ticonio). Girolamo, malgrado i tentativi di una ricerca propria nella
lettera a Papa Damasio, nel suo commento ripete l’idea di Vittorino. Tutte queste
interpretazioni hanno il carattere teologico. Nell’esegesi del XX sec. invece si vede
piuttosto un tentativo di trovare il significato materiale della „pietruzza bianca”
(l’oggetto usato per le votazioni nel tribunale, l’amuleto, la tessera permettente la
partecipazione alle feste pubbliche ect.).

L’articolo presente è un tentativo d’interpretazione del motivo della “pietruzza

bianca” a partire del testo stesso dell’Apocalisse, dal modo dell’uso del sostantivo
[JHQL e del verbo[JHK\Y. L’analisi di questi termini permette di stabilire un legame
tra l’espressione studiata e il motivo della saggezza concepita come dono di Dio
(rivelazione).

70

P. S

ACCHI

, "La conoscenza presso gli ebrei da Amos all'essenizmo", w: L'Apocalittica giudaica e

la sua storia, Brescia 1990, 220-

]ZáV