Warszawskie Studia Teologiczne

XIV/2001, 49-63

Waldemar L

INKE

, C. P.

«

%,$à<.$0<. » (AP 2,17B) A KONCEP&-$0'52&,

,/8%)$à6=<:(*2352ROCTWA W APOKALIPSIE

7UHüO,QWHUSHODFMD$SEZNRPHQWDU]DFKVWDUR*\WQ\FKLZVSyáF]HVQ\FKÄ/LVW´GR.RFLRáDZ
Pergamonie (Ap 2,12-

 D LQWHUSUHWDFMD Z\UD*HQLD ÄNDP\N ELDá\´  7HRORJLF]QH VSRMU]HQLH QD URO 

Z\UD*HQLDÄNDP\NELDá\´ZNRQWHNFLHRELHWQLF\$S

=ZL]NL$S-]KLVWRULLNRQWHNVWHPVSRáHF]Q\PWRNZHVWLD*\ZRG\VNXWRZDQD

ZUyG DUFKHROogów, historyków i egzegetów

1

 3U]HVWXGLRZDQR ZLHOH PR*OLZ\FK

]ELH*QRFLWHJRIUDJPHQWX$SRNDOLSV\]GRNXPHQWDPLSR]DELEOLMQ\PLSRFKRG]F\PL

]WHMVDPHMHSRNL&] VWRMHGQDNERJDFWZRPR*OLZ\FKDQDORJLLSR]DELEOLMQ\FKLGe-
monstrowana przez komentatorów erud

\FMD QLH VáX* ]UR]XPLHQLX WHNVWX /LF]QH

SR]RVWDM Z $SRNDOLSVLH Z\UD*HQLD F]\ WHNVW\ NWyUH EXG] ZWSOLZRFL RG ]DUDQLD

G]LHMyZHJ]HJH]\FKU]HFLMDVNLHMD*SRG]LG]LH'RWDNLFK]ZURWyZNWyU\FK]Qa-

F]HQLHMHVWQLHSHZQHD(UyGáRWUXGQHGRRNUHOHQLDQDOH*\Z\UD*HQLHÄELDá\NDP\N´
(

[JHQLNGWMJ)

Z$S&KFHP\VRELHSRVWDZLüS\WDQLDMDNIXQNFM VHPDQW\F]Q

SHáQL Z\UD*HQLHÄELDá\ NDP\N´ Z SHU\NRSLH $S -LMDNWUHü ZQRVL RQRGR

WHRORJLF]QHJRRU G]LD $SRNDOLSV\":FHOX RGSRZLHG]LQD WHS\WDnia zbadamy naj-

SLHUZWUDG\FM HJ]HJHW\F]QRGQRV]FVL GREDGDQHJRZ\UD*HQLDQDVW SQLH]DSy-

WDP\RMHGQRVWN VHPDQW\F]QZNWyUHMWZRU]\VL ZDORU]QDF]Hniowy interesuMcego

QDV]ZURWXQDVW SQLH]DVSUyEXMHP\RGF]\WDüWHRORJLF]QWUHüNWyUQLHsie to wy-

UD*HQLH

O,QWHUSHODFMD$SEZNRPHQWDU]DFKVWDUR*\WQ\FKLZVSyáF]HVQ\FK

(J]HJH]D SDWU\VW\F]QD QDGDZDáD EDGDQHPX Z\UD*HQLX EDUG]R Uy*QH ]QDF]HQLD

0LDá\RQHMHGQDN]DZV]HFKDUDNWHUV\PEROLF]Q\DOHJRU\F]Q\3LHUZV]\]DFKRZDQ\
komentarz do A

SRNDOLSV\ E GF\ G]LHáHP :LNWRU\QD ] 3HWRYLXP ]P Z  U

LQWHUSUHWXMHÄELDá\NDP\N´MDNRDGRSFM SU]H]%RJDXV\QRZLHQLHZLHU]FHJRÄ]D

QRZHLPL Z\SLVDQHQDQLPWRLPL FKU]HFLMDQLQD´

2

.

1

Ch.H.H. S

COBIE

, "Local References in the Letters to the Seven Churches", NTS 39 (1993) 606-624;

E. J

$675= %2:6.$

, Miasta Apokalipsy

 :DUV]DZD  2E\GZLH WH SXEOLNDFMH ]DZLHUDM REV]HUQ

ELEOLRJUDIL ]DJDGQLenia.

2

V

ICTORINUS

P

ETOVIONENSIS

, Commentarius in Apocalipsim, PLS, t. 1, kol. 103-171, zob. kol. 115.

50

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

:NRPHQWDU]XNWyU\Z\ZDUáRJURPQ\ZSá\ZQDUR]ZyMHJ]HJH]\w staro*\WQR-

ci, autorstwa donatysty Tykoniusza (zm. ok. 390 r.)

3

QLH]DFKRZDáDVL LQWHUHVXMFD

nas partia. W edycji A. Amelliego

4

przedrukowanej w suplemencie Patrologia Lati-

na

5

QLH]QDMG]LHP\LQWHUHVXMFHJRQDVIUDJPHQWX=DFKRZDQDF] üNRPHQWDU]D]a-

F]\QDVL Eowiem od Ap 2,18.

Z+LHURQLPZVZ\PNRPHQWDU]XGR$SRNDOLSV\MHVWEDUG]R]DOH*Q\RG:LNWo-

U\QD1LHGRGDMH*DGQHM]QDF]FHMP\OLWHRORJLF]QHMDW\ONRX]XSHáQLHQLHZ\MDQLa-

MFH*HQRZHLPL MHVWZ\SLVDQHQDELDá\PNDP\NX

6

0R*QDXQLHJRMHGQDN]QDOH(ü

RU\JLQDOQ\ Z\ZyG QD WHQ WHPDW : Ä/LFLH GR 'DPD]HJR SDSLH*D´

7

 Z +LHURQLP

Z\MDQLD ]QDF]HQLH Z JLHOND - NDP\ND NWyU\P ]RVWDM RF]\V]F]RQH ZDUJL SURURND
Izajasza (Iz 6,6)

8

 3U]\ RND]ML QDZL]XMH GR ÄNDP\ND´ ] $S  2SLVXMH JR MDNR

„rodzaj k

DPLHQLDEDUG]RWZDUGHJRLRNUJáHJRDSU]\FDáHMF]\VWRFLEDUG]ROHNNLe-

JR´7HQRVWDWQLSRMDZLDVL MDNRÄSRGREQ\GRWHJRNWyU\P6HIRUDREU]H]XMHV\QDD

-H]XV>-R]XH@RF]\V]F]DOXG]JU]HFKyZ´7HGZDREUD]\RGQRV]VL GRVFHQ]:M
4,25

9

oraz do Joz 5,2

10

:V]\VWNLHWHPLHMVFDZLQWHUSUHWDFML+LHURQLPDRGQRV]VL 

GRVáRZD%R*HJRÄNWyUHZNDP\NXXND]XMHQDPVZSUDZG LPRFZZ JOXMDQLHj-

V]LRF]\ZLVWV]QDXN ´=DVWDQDZLDMF\ZZ\ZRGDFK+LHURQLPDMHVWEUDNZ]PLDn-

NLRVáRZLHNWyUHD*GZDUD]\SRMDZLDVL ZSU]\ZRá\ZDQ\FKSU]H]QLHJRWHNVWDFK

[JHQL-HVWWRW\PG]LZQLHMV]H*HZáDQLHRQMDNRSLHUZV]\SRV]XNXMHUR]ZL]DQLD

RPDZLDQHJRSUREOHPXQDJUXQFLHILORORJLLLEDGDOHNV\NRJUDILF]Q\FKSRGF]DVJG\

LQQLV]XNDMW\ONRWHRORJLF]QHMWUHFLMDNPR*QD]W\PPRW\ZHPVNRMDU]\ü

Cezary, biskup Arles

11

 LQWHUSUHWRZDá ÄMDQLHMF\ NDP\N´ MDNR ÄFLDáRMDQLHMFH

FKU]WHP´QRV]FHÄ]QDPL 6\QDF]áRZLHF]HJR´

12

'RNRQXMHZL FHJ]HJH]\DOHJo-

3

M. S

IMONETTI

,

0L G]\ GRVáRZQRFL D DOHJRUL 3U]\F]\QHN GR KLVWRULL HJ]HJH]\ SDWU\VW\F]QHM,

Kraków 2000, 297-315.

4

A. A

MELLI

(wyd.), "Fragmenta commentarii in Apocalypsin", Spicilegium Cassinense 3(1897)

263-328.

5

PLS, t. 1, kol. 622-652.

6

PLS, t. 1, kol. Kol. 103-171.

7

H

IERONIM

, Listy

;9,,,Wá-&]XMWO:DUV]DZD

8

7HNVWKEUX*\ZD VáRZD K3 FU,UR]*DU]RQ\ NDPLH]REO.UO/;;WáXPDF] JR Z,]

CPSTCMQLDZO.UOWáXPDF]HQLHMHVWQLHGRVáRZQH:\UD*HQLHa\SLF U!WJ>X (bochenek chleba [pieczone-

JRQD@JRUF\FKNDPLHQLDFKMHVWWDPWáXPDF]RQHSU]H]GXIMTWHKCLQXNWTKVJL (placek pszenny). Wywód

+LHURQLPDRGQRVLVL tylko do Iz 6,6. Nie podejmuje problemów l Krl 19,6.

9

W BHS:

UFRR, w LXX: [J’HQL0L G]\ 70D /;;]DFKRG]L ZW\P PLHMVFXUy*QLFDWHNVWX%6

C

HILDS

, Exodus. A Commentary, London 1974, 92. 95-

%UDNZ\MDQLHQLDGODX*\FLDZW\PPLHMVFX

badanego terminu.

10

W BHS:

a\U,FXW$EU!K w LXX: OCECKTCLRGVTKPCL0R*OLZHWH*RGQLHVLHQLHGR-R]Z%+6

ED, w LXX: NKSQL.

11

C

EZARY Z

A

RLES

2EMDQLHQLHGR$SRNDOLSV\Z-DQDZ

7(1)(

.

+RPLOLHGR.VL JL5RG]DMX

2EMDQLHQLHGR$SRNDOLSV\Z-DQDWáXP$)XUHN.UDNyZ7HNVWWHQSU]\SLV\ZDQ\$XJu-

VW\QRZLRSXEOLNRZDQ\]RVWDáZ3/WNRO--X*SRGLPLHQLHP&H]DUHJRZ\GDQRWRG]LHáR
w: S. C

ESARII

A

RELATENSIS

, Opera omnia, t. 2, Maredsous 1942, 210-277.

12

àDFLVNLHVIRUPXáRZDQLH id est notitiam Filii hominis]GDMHVL UDF]HMVXJHURZDü*H]QDF]HQLH

QDSLVXQDNDP\NXWRUDF]HMÄ]QDMRPRü6\QD&]áRZLHF]HJR´DQLHÄ]QDPL 6\QD&]áRZLHF]HJR´

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

51

rycznej

NWyUHMSU]\ZLHFDFHOGXV]SDVWHUVNL1LHV]XNDPR*OLZ\FKSRZL]D]LQQ\PL

WHNVWDPL3LVPDZL WHJRDOHRGQRVL]QDF]HQLH$SGRGRZLDGF]HQLDFKU]HFLMD

VNLHJR3U\PD]MXV]Z\GDMHVL Lü]DNRPHQWDU]HP:LNWRU\QDERZLHPZHGáXJQLHJR

ELDá\NDP\NWRDGRSFMD%R*D

13

:LGDüMHGQDNLSHZQHZSá\Z\NWyUHXSRGDEQLDMMHJR

LQWHUSUHWDFM GRG]LHáD&H]DUHJR:áF]DERZLHPGRVZHJRNRPHQWDU]DWDN*HPRW\Z
chrzcielny

14

3RGREQLQWHUSUHWDFM EDGDQHJRZHUVHWX]QDOH(üPR*QDX%HG\ZHGáXJ

NWyUHJR ELDá\ NDP\N WR ÄFLDáR MDQLHMFH G]L NL FKU]WRZL FKZDá QLHPLHUWHOQRFL´

1RZHLPL ]DZLDGF]\*HÄMHVWHP\QD]\ZDQLLMHVWHP\V\QDPL%RJD´

15

. W opar-

FLXRW\FKVSRUyGSLVDU]\ZF]HVQHJRUHGQLRZLHF]DNWyU]\NRU]\VWDOL]G]LHáD7\No-

QLXV]DPR*QDZQRVLü*HMHJRLQWHUSUHWDFMDE\áDZáDQLHQDFKU]HVWXNLHUXQNRZDQD

:VSyáF]HQLDXWRU]\NRPHQWDU]\GR$SRNDOLSV\Z\MDQLHQLDZWNXÄNDP\NDELa-

áHJR´V]XNDOLZOLWHUDWXU]HSR]DELEOLMQHM5:&KDUOHV

16

podaje szereg hipotez doty-

F]F\FKLQWHUSUHWDFMLZ\UD*HQLDÄNDP\NELDá\´=DQDMOHSLHMX]DVDGQLRQXZD*DKipo-

WH] RSDUWQDSDUDOHOL]2ZLGLXV]HPMet. XV 41), w której niveis (...) lapillus jest

SU]\ERUHPGRJáRVRZDQLDZVG]LH3U]\WDF]DMHGQDNLLQQHSDUDOHOH]WHNVWDPLVWDUo-

*\WQ\PL SRJDVNLPL X 3OLQLXV]D >Listy VI 11,3] candidissimo calculo, który jest

V\PEROHPV]F] OLZHJRGQLDF]\ÄELOHWZVW SX´QDXF]W NUyOHZVN;LSKLOLQEpit.
Diok

VF]\MXGDLVW\F]Q\PLNDPLHQLH]SHNWRUDáXDUF\NDSáDQD:M-20;

GURJRFHQQ\NDPLHNWyU\VSDGá]PDQQ]REJoma:V]\VWNLHWHKLSRWH]\PDM

ZHGáXJQLHJRW VáDERü*HZ\MDQLDMW\ONRNRORUNDP\NDQLHXZ]JO GQLDM]DZ

VWRSQLXQDOH*\W\PLQQ\FKMHJRFHFK=ZUDFDXZDJ *HQDNDP\NX]QDMGXMHVL QDSLV

NWyUHJR QLH Z\MDQLD *DGQD ] SRZ\*V]\FK KLSRWH] 6DP NRQFHQWUXMH VL  QD QDSLVLH

ZáDQLH6WDZLDWH] *HFKRG]LWXRDPXOHWSRUMakk 11

a

; Sukka 53

a

)

17

, na którym

MHVWZ\SLVDQHLPL %RJDSRU$S7RGUXJLHUR]ZL]DQLHSUREOHPXSU]HNRQDáR

ZLHOXXF]RQ\FK1DOH*GRQLFK*%UDXPDQQ

18

czy E. Lhose

119

. Braumann nie podaje

MHGQDN*DGQHMGRNXPHQWDFMLNWyUDSRWZLHUG]DáDE\PR*OLZRü]QDF]HQLDÄDPXOet” dla
rzeczownika

[JHQL=GDMHVL WH**H]DJDGQLHQLHNRORUXNDP\NDLQWHUSUHWXMH]XSHáQLH

QLH]DOH*QLH RG UR]XPLHQLD WHJR U]HF]RZQLND : NRPHQWDU]X /KRVHJR ]DVWDQDZLD

QDWRPLDVW G\VSURSRUFMD MDND LVWQLHMH PL G]\ GRNXPHQWDFM REUD]X PDQQ\ XNU\WHM
(Ap 2,1

ELODNRQLF]Q\PVWZLHUG]HQLHP*HREUD]XNDP\NDELDáHJR$SFÄQLH

PR*QDMDVQRZ\áo*\ü´

E.B. Allo

20

WáXPDF]\G\VNXWRZDQHZ\UD*HQLHMDNRpetite pierre blancheÄPDá\

ELDá\NDP\N´3U]\WDF]DMFLQWHUSUHWDFMHNDP\ND]DSURSRQRZDQHSU]H]&KDUOHVD

13

P

RIMASIUS

, Commentarium super Apocalipsim B. Joannis. Libri Quinque, PL, t. 68, kol. 793-936.

14

7DP*H, kol. 807.

15

B

EDA

V

ENERABILIS

, Explanatio Apocalipsis, PL, t. 93, kol. 129-206, zob. kol. 136.

16

R.W. C

HARLES

, A Critical and Exegetical Commentary of the Revelation of St. John, 1.1, Edin-

burgh 1920, 66-67.

17

T. C

+2'=,'à2

, "Amulet", EK 1, 470-471; S. G

'(&.,

, Archeologia biblijna, t. 2 Gniezno 1994,

ZNáDGNDIRWRJUDILF]QDIRW

18

[J’HQL, TWNT, t. 9, s.600-604.

19

2EMDZLHQLHZ-DQD, Warszawa 1985, 39.

20

L'Apocalypse de Saint Jean, Paris 1933, 40.

52

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

sam

]ZUDFDVL MHGQDNNXLQQHPXZWNRZL:VND]XMHQDGZDHOHPHQW\NWyUHQLH

PRJ]RVWDü]OHNFHZD*RQHZHJ]HJH]LHV\PEROLN NRORUXLREHFQRüLPLHQLD%o-

*HJR'ODWHJRWDN*HLWHQZLHONLEDGDF]$SRNDOLSV\VNáDQLDVL NXWH]LH*HFKRG]L
tu o amulet, który ma zw

L]HN ]H ]PDUWZ\FKZVWDá\P &KU\VWXVHP 3RGREQLH :

Barclay

21

SRND]XMHV]HUHJPR*OLZRFLRVWDWHF]QLHZ\SRZLDGDMFVL MDNVL Zyda-

MH ]D LQWHUSUHWDFM ELDáHJR NDP\ND MDNR DPXOHWX 6áDERFL W\FK RSLQLL MHVW EUDN
przekonywuj

FHMDUJXPHQWDFMLLZ\MDQLHQLDZáasnej pozycji.

D.E. Aune

22

WDN*HQLHZ\FKRG]LSR]DZ\OLF]HQLHUy*Q\FKPR*OLZRFL]QDF]HQLo-

Z\FK:\OLF]DMFPR*OLZHWáXPDF]HQLDVáRZD[JHQL (pebbel, stone, gem), nie zaj-
mu

MHVL VSHF\ILF]Q\P]QDF]HQLHPWHJRWHUPLQXZ$SRNDOLSVLH=GDMHVL *HLQWHUe-

suje go

]Z\NáH]QDF]HQLHVáRZQLNRZHDQLHWRNWyUHZ\QLND]NRQWHNVWXNVL JL'R

Z\OLF]DQ\FKSU]H]VWDUV]\FKDXWRUyZNRQWHNVWyZZMDNLFKSRMDZLDVL EDGDQ\WHr-

PLQ SR]D $SRNDOLSV GRGDMH DOX]M  GR LQLFMDF\MQ\FK U\WyZ NXOWX $VNOHSLRVD RUD]

SRZVWDá QD ED]LH DQDORJLL] WHNVWHP +HUPDVD 3DVWHU] :L]MH LQWHUSUHWDFM 

ELDáHJRNDP\NDMDNRÄPDWHULDáXSLVDUVNLHJRR]QDF]F\PNV]WDáFLHLNRORU]H´

23

. Za-

razem opo

ZLDGDVL ]DQDMOHSLHMZHGáXJQLHJRXGRNXPHQWRZDQLQWHUSUHWDFMÄELDáe-

go kamyka” jako amuletu. Przepro

ZDG]DDQDOL] ]NWyUHMZ\QLND*HLPL XPLHVz-

F]RQH QD NDP\NX WR LPL  %RJD-H]XVD NWyUH PRJáR E\ü X*\ZDQH QD DPXOHWDFK

24

.

=DNáDGDSU]\W\PFKU]HFLMDVNLFKDUDNWHUWHJRDPXOHWX

25

DZL FX]QDMH*HQDELa-

á\PNDP\NXZ\SLVDQHMHVWLPL -H]XVDZQLHGDMFHMVL XVWDOLüXNU\WHMSU]HGQLe-
wtajemniczonymi formie.

5R]ZL]DQLH]DSURSRQRZDQHSU]H]5:&KDUOHVDSR]RVWDáRQLHSU]HNRQXMFHGOD

pewnej liczby badaczy. A. Jankowski

26

GRNRQDáV\QWH]\UR]ZL]DNWyUHSU]\MPo-

ZDQRSU]HGQLP2GU]XFDMFSRJOG&KDUOHVDMDNRVSrzeczny z kontekstem, którym
jest walka z synkretyzmem religijnym, wybiera jako bardziej prawdopodobne znacze-

QLD JáRV XQLHZLQQLDMF\ tessera F]\OL ÄELOHW ZVW SX´ XSRZD*QLDMF\ GR XG]LDáX Z

LJU]\VNDFK OXE XF]FLH QDJURGD GOD ]Z\FL ]F\ LJU]\VN L GURJRFHQQ\ NDPLH NWyU\

VSDGáZUD]]PDQQ

A. Läpple

27

X]QDá*HDPXOHW\NWyUHZL]DáZ\áF]QLH]UHOLJLMQRFLSRJDVNQLH

VVWRVRZQ\PSXQNWHPRGQLHVLHQLDGODLQWHUSUHWDFMLWHJRSDVVXVX3U]HGVWDZLD]QDQ

QDP MX* JDP  LQQ\FK PR*OLZRFL V\PEROLF]QD QDJURGD Z Lgrzyskach (plakietka z

LPLHQLHP]Z\FL ]F\tesseraQDHVFKDWRORJLF]QXF]W OXEZNRFXJáRVXQLHZLQQLa-

MF\ZWU\EXQDOH

21

2EMDZLHQLHZ-DQD t. l. Warszawa 1981, 122-125.

22

D.E. A

UNE

, Revelation, t. l, Dallas 1997, 176-191.

23

7DP*H, 190.

24

7DP*H, 190-191.

25

T

(1)(

, "Magie in Early Christianity", w: ANRW 11,23/2, 1545-1549; o amuletach judeochrze

Fi-

MDVNLFK]REWH*%B

AGATTI

, Alle origini della Chiesa, t. l, Vaticano 1981, 236-238.

26

Apokalipsa. Tekst i komentarz

3R]QD

27

L'Apocalisse. Un libro vivo per il chrstiano di oggi, Roma 1980 (org. niem. München 1969), 86.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

53

1DZL]XMFGRP\OL$OORQLHNWyU]\DXWRU]\VL JDOLGRV\PEROLNLELHOLZ$SRNa-

lipsie pilnie studiowanej od czasów francuskiego badacza

28

 7  SHUVSHNW\Z  EDGD

QDG]QDF]HQLHPVWXGLRZDQHJRSU]H]QDVZ\UD*HQLDGRüV]HURNRZVZ\PNRPHQWa-
rzu do Ap 1-

Z\NRU]\VWDá)6LHJ

29

$QDOL]DV\PEROLNLELHOLZNVL G]HGRSURZDG]LáD

JR GR ZQLRVNX *H ÄNRORU ELDá\ MHVW V\QRQLPHP VáRZD QLHELHVNL´

30

. W ten sposób

áF]\NDP\N]HVIHU%RJDL-H]XVD'ODWHJRDXWRUDWRQLHNRORUMHGQDNDOHLPL Zy-

SLVDQHQDNDP\NXVWDQRZLRLVWRFLHOXEMDNWRRNUHODÄVSHF\ILF]Q\PFKDUDNWHU]H´

QDJURG\ RELHFDQHM ]Z\FL ]F\ 7R *H &KU\VWXV MH QDGDMH R]QDF]D *H Ä&KU\VWXV
przyjmu

MH JR >]Z\FL ]F @ QD VZRM V]F]HJyOQ ZáDVQRü´ .URNLHP GHF\GXMF\P

MDNLHJRZGRNRQDá)6LHJMHVWRGHMFLHZNRPHQWDU]XGRDQDOL]RZDQHJRWHNVWXRG

SUDNW\NLSRSU]HVWDZDQLDQDSR]DELEOLMQ\FKSDUDOHODFK-HVWWRZ\UD(Q\Z\VLáHN]PLe-

U]DMF\GRWHRORJLF]QHM(nie tylko historyczno-SRUyZQDZF]HMLQWHUSUHWDFML7DN*H$
Tronina

31

V]XNDUR]ZL]DQLDZNRORU]HNDP\ND3HZQ\PEUDNLHPWHJRXM FLDSR]o-

staje praktyczny brak analizy terminu

[JHQLDQDORJLF]QHMGODWHMMDNLHMDXWRUSRGGDá

SU]\PLRWQLNLRSLVXMFHWHQU]HF]RZQLN1LH]QDMG]LHP\WH*X6LHJDL7URQLQ\RGSo-

ZLHG]LQDS\WDQLHGODF]HJRDXWRU$SRNDOLSV\SRVáX*\áVL W\PZáDQLHWHUPLQHPQD

RNUHOHQLHNDP\ND

(/XSLHULX]QDá]QDF]HQLHÄELDáHJRNDP\ND´]DQDMOHSLHMRGSRZLDGDMFHNDPy-

NRZL GR JáRVRZD ZWU\EXQDOH

32

.

7DN*H RQXZD*D *H NRORU NDP\ND PD ]QDF]HQLH

V\PEROLF]QH 'R W\FK WUDG\F\MQ\FK UR]ZL]D GRáF]D RQ MHGQDN P\O EDUG]R Rd-

NU\ZF] L QRZDWRUVN àF]\ WHUPLQ JUHFNL R]QDF]DMF\ NDP\N ] LGH OLF]HQLD D
przez to ze znaczeniem zapisów imion w formie numerycznej

33

.

= SRZ\*V]HJR ]HVWDZLHQLD RSLQLL PR*HP\ Z\SURZDG]Lü NLOND ZQLRVNyZ NWyUH

SRVáX*QDP]DSXQNWZ\MFLDGREDGDZáDVQ\FK3LHUZV]\PLEU]HPLHQQ\PZVNXt-

NLIDNWHPMHVW*HSR]D$SZ\UD*HQLHÄNDP\NELDá\´[JHQLNGWMJ)

Z3LPLH

ZL W\PQLHZ\VW SXMH%UDNZL FPR*OLZRFLRGZRáDQLDVL GRDQDORJLLZHZQWUz-

ELEOLMQ\FK $QDORJLH SR]DELEOLMQH QLH GDM SRGVWDZ GR MHGQR]QDF]QHM LQWHUSUHWDFML

%DUG]LHMRELHFXMFHMHOLFKRG]LREDGDQLH]QDF]HQLDWHRORJLF]QHMWUHFLWHJRZ\Ua-

*HQLDMHVWWRFRGR]UR]XPLHQLDWHJR]ZURWXZQRVLVDPD.VL JD$SRNDOLSV\'RW\F]\

WR]DUyZQRNRORUXNDP\NDMDNWH*HW\PRORJLF]QHJR]ZL]NXU]HF]RZQLNDR]QDF]DM
cego w Ap 2,17 kamyk z liczeniem i liczbami.

28

U. V

ANNI

, Apocalisse. Ermeneutica, esegesi, teologia, Bologna 1988, s. 49-52; H. L

EMPA

, "Sym-

EROLNDHNOH]MDOQDZ$SRNDOLSVLHZ-DQDRBL 40(1988) 25-40; A. K

IEJZA

&KDUDNWHUREHFQRFL&KUy-

VWXVDZ.RFLHOHZHGáXJ$S-20", CT 65(1995) z. 4, 21-]ZáDV]F]DVV-25; S. G

'(&.,

,

:VW S

do pism Janowych, Gniezno 1996, 165-168.

29

F. S

IEG

, Li

VW\GRVLHGPLX.RFLRáyZ$SRNDOLSVD-3, Warszawa 1985, 73-75.

30

7DP*H, 74.

31

$SRNDOLSVD2U G]LHQDG]LHL&] VWRFKRZD

32

E. L

UPIERI

, L'Apocalisse di Giovanni, bez miejsca wydania, 1999, 128-129.

33

„L'uso del termine

[JHQL anticipa la corrispondenza fra nomi e numeri (cfr. 13,18)”, WDP*H, 129.

54

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Ä/LVW´GR.RFLRáDZ3HUJDPRQLH$S-DLQWHUSUHWDFMDZ\UD*HQLD
„ka

P\NELDá\´

7HNVWÄOLVWX´GR.RFLRáDZ3HUJDPRQLHMHVWVNRPSRQRZDQ\ZRSDUFLXRVFKHPDW

W\SRZ\ GOD WHM F] FL $SRNDOLSV\

34

 1LH SU]HGVWDZLD SRZD*QLHMV]\FK SUREOHPyZ

krytyczno-

WHNVWRZ\FK =DPLHV]F]DP\ ZáDVQ\ SU]HNáDG SU]HVáDQLD GR .RFLRáD Z

Pergamonie.

 -HVW RQ GRü ZLHUQ\ WHNVWRZL JUHFNLHPX WDN*H Z FKURSRZDWRFL MHJR

VW\OXSRZWDU]DOQRFLSHZQ\FK]ZURWyZ&]DVHPGRVáRZQLHWáXPDF]\P\Z\UD*HQLD

R FKDUDNWHU]H LGLRPDW\F]Q\P E\ XND]Dü SROVNLHPX F]\WHOQLNRZL VWUXNWXU  P\OL

DXWRUD$SRNDOLSV\/LF]QHSL NQHOLWHUDFNRSU]HNáDG\NWyU\FKFRUD]ZL FHMSRMDZLD

VL QDU\QNX]QDMZQDV]HMZHUVMLWHNVWXX]XSHáQLHQLHNWyUHPR*HE\üSRPRFQHGOD
czytelnika.

12

$ DQLRáRZL .RFLRáD Z 3HUJDPRQLH QDSLV] 7DN SRZLDGD PDMF\ PLHF] RERVLHF]Q\

ostry.

13

Wiem, gdzie mieszkasz,

WDPJG]LHWURQV]DWDQD$LPL PRMHG]LHU*\V]LQLHZy-

SDUáHVL ZLDU\PHMLZGQLDFK$QW\SDVDZLDGNDPRMHJRZLHUQHJRPRMHJRNWyU\]RVWDá
zabity u was, gdzie szatan mieszka.

14

Ale mam przeciw tobie nieco, bo masz niektórych

G]LHU*F\FKQDXN %DODDPDNWyU\QDXF]\á%DODNDU]XFDüSU]HV]NRG SU]HGV\QyZ,]UDHOD

MHüRILDU\GODER*NyZLQLHU]GXSUDZLDü

15

7DN*HPDV]XVLHELHG]LHU*F\FKQDXN 1LNo-

laitów podobnie.

16

1DZUyüVL ZL F-HOLQLHSU]\MG GRFLHELHQLHEDZHPLE G ]WRE

ZDOF]\á PLHF]HP XVW moich.

17

0DMF\ XV]\ QLHFK VáXFKD FR GXFK PyZL GR .RFLRáyZ

=Z\FL ]F\GDPPXPDQQ\XNU\WHMLGDPPXNDP\NELDá\LQDNDP\NXLPL QRZHZ\SLVa-

QHNWyUHJRQLNWQLH]QDMDNW\ONRRWU]\PXMF\$S-17).

7HNVWWHQMHVWWU]HFLP]NROHLSU]HVáDQLHPVHNFMLÄOLVWyZGRVLHGPLX.RFLRáyZ´

2FHQDZVSyOQRW\Z3HUJDPRQLHMHVWPLHV]DQDF]\OL]DZLHUDSRFKZDá LQDSRPQLHQLH

MDN Z ÄOLFLH´ GR .RFLRáD Z (IH]LH 7LDW\U]H F]\ Z 6DUGHV 3RPLPR ZVND]DQLD

SHZQ\FKEá GyZZ*\FLXZVSyOQRW\NRFLHOQHMQLHZ\NOXF]DRELHWQLF\GOD]Z\FL z-

F\ER]DZLHUDZH]ZDQLHGRQDZUyFHQLD2ELHWQLFDWDMHVWZLHORF] FLRZD3RSU]Hd-

QLH SU]HVáDQLD ]DZLHUDM RELHWQLFHMHGQRHOHPHQWRZH: QDVW SQ\P GR .RFLRáD Z
Tiatyrze), w 2,26-

PDP\GRF]\QLHQLD]IRUPXáWU]\F] FLRZZáDG]DQDGSRJa-

nami, funkcja królewska -

Uy]JD*HOD]QDJZLD]GD]DUDQQD3RGREQLHZOLVWGR

.RFLRáDZ6DUGHVIRUPXáDMHVWWUyMHOHPHQWRZDV]DW\ELDáHQLHZ\PD]DQLHLPLHQLD]

NVL JL*\FLDZ\]QDQLHLPLHQLD]Z\FL ]F\SU]H]-H]XVDSU]HG2MFHPLDQLRáDPL1Le-
co problematy

F]QD MHVW RELHWQLFD GOD ]Z\FL ]F\ Z  8F]\QLHQLH ] QLHJR ILODUX

ZLW\QLLJZDUDQFMD*HQLHZ\MG]LHQD]HZQWU]Z\GDMVL E\ü]ZL]DQH]HVREQD
zasadzie paralelizmu antytetycznego

35

. Drugim elementem jest wypisanie na zwy-

FL ]F\- filarze nowego imiHQLD1DWHMSRGVWDZLHPR*HP\SRZLHG]LHü*HZSU]HVáa-

QLDFKGRVLHGPLX.RFLRáyZ$]ML0QLHMV]HMIRUPXá\RELHWQLFGOD]Z\FL ]F\VMHGQR-,
dwu-

 L WU]\HOHPHQWRZH $S  PR*HP\ ]DOLF]\ü GR IRUPXá GZXHOHPHQWRZ\FK

Pierwszy element tej obietnicy dotyczy daru

]PDQQ\XNU\WHM'UXJL]D- to komplek-

34

A. L

ÄPPLE

, Apocalisse…, dz. cyt., 80; F. S

IEG

, OMOIOS HIOS ANTROPOU (Ap 1,13). Chrysto-

ORJLD6\QD&]áRZLHF]HJR (Ap 1,9-3,21), Warszawa 1981, 83; D.E. A

UNE

, Revelation, t. 1, dz. cyt., 119-

124; F. M

ARTIN

, "Apocalypse. Les lettres aux sept Églises", w: Les lettres dans la Bible et dans la

littérature, (red. L. P

ANIER

), Paris 1999, 195-206.

35

O podobnej konstrukcji w Ap 2,13b zob. D.E. A

UNE

, Revelation, t. l, dz. cyt., 184.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

55

VRZDRELHWQLFDGDQLDNDP\NDELDáHJRLZ\SLVDQHJRQDQLPQRZHJRLPLHQLD:LGDüWX

VLOQHSRGRELHVWZRGR$SGUXJLHMIRUPXá\GZXF] FLRZHM3RZWDU]DVL ZREy-

GZXW\FKZHUVHWDFKVáRwQLFWZR]ZL]DQH]LPLHQLHP%RJDLQRZRFL

0R*HP\SRZLHG]LHü*HND*G\HOHPHQWVNáDGRZ\RELHWQLF\WRPLQLPDOQDMHGQRVt-

ka zna

F]HQLRZDNWyUHMF] FLVNáDGRZHPXV]E\üLQWHUSUHWRZDQHáF]QLH:LQWHUe-

VXMF\PQDVSU]\SDGNXQLHGDVL ZL FRGG]LHOLüZ\UD*HÄNDP\NELDá\´LÄLPL Qo-

ZHZ\SLVDQHNWyUHJRQLNWQLH]QDMDNW\ONRRWU]\PXMF\´0XV]E\üRQHLQWHUSUe-

WRZDQHáF]QLH7DMHGQRVWNDPXVLE\ü]HVWDZLRQD]SRSU]HG]DMF\PMHOHPHQWHP

RELHWQLF\NWyU\RGQRVLVL GRÄPDQQ\XNU\WHM´:\GDMHVL *HSáDV]F]\]QáF]FWH
dwie

MHGQRVWNLMHVWHOHPHQWWDMHPQLF\XNU\FLDPDQQ\LLPLHQLD'RNáDGQLH]DFKRG]L

RSU]HáDPDQLHQLHZLHG]\ZRNyáW\FKSU]HGPLRWyZSU]H]G]LDáDQLHREMDZLDMFHGDU

-H]XVD7HQGDU]HVWDZLRQ\MHVW]SRVWDZXF]QLyZ%DODDPD1LNRODLWyZIDáV]\Z\FK
proroków (Ap

RUD]LPLHQLHP-H]XVD$SPyZLFHJRGR.RFLRáyZ

7RFRÄG]LHU*´F]DVRZQLNMTCVGYUy*QHSRVWDFLHSU]HFLZVWDZLRQHMHVWGDURZL2

LOHERZLHPRZRÄG]LHU*HQLH´]DNáDGDRVRELVWRSFM SRGPLRWXRW\OHGDUMHVWZ\Qi-

NLHP G]LDáDQLD NRJR LQQHJR ']LHMH VL  WDN QDZHW ZWHG\ JG\ GDU MHVW ]ZL]DQ\ ]

F]\QDPLLZ\ERUDPLWHJRNWRJRRWU]\PXMHÄ.DP\NELDá\´MHVWGDUHPLWRRNUHOD
kierunek nasze interpretacji tego motywu.

=áR*HQLH VNáDGQLRZH [JHQL NGWMJ zawiera w sobie niepewnego znaczenia rze-

czownik i modyfiku

MF\MHJR]QDF]HQLHSU]\PLRWQLNNWyU\R]QDF]DNRORU.RORUWHQ

Z $SRNDOLSVLH Z\VW SXMH VWRVXQNRZR F] VWR Z  ZHUVHWDFK L ] UR]PDLW\PL U]e-
czownikami

36

.

Nowy Testament rzeczownika

[JHQL i czasownika [JHK\YX*\ZDGRüU]DGNRL

tylko w dwóch grupach pism: w Apokalipsie (3 razy: 2 razy rzeczownik i l czasow-

QLNLW]ZG]LHOHàXNDV]RZ\PU]HF]RZQLNZ']LF]DVRZQLNZàN

5]HF]RZQLNWHQR]QDF]DNDP\NNWyU\VáX*\áGROLF]HQLDF]DVRZQLN[JHK\Y oznacza

ÄOLF]\ü´ ]ZáDV]F]D JáRV\ DOH WDN*H ÄR]QDF]Dü MDN OLF]E ´ SRU $S  ] U]e-
czownikiem

QBCXTKSOQL:G]LHOHàXNDV]RZ\PRE\GZDRGQLHVLHQLDND*P\OHüR

WHFKQLF]Q\PX*\FLXVáyZ:àNFKRG]LROLF]HQLHNRV]WyZNWyUHWU]HEDSRQLHü

SU]\EXGRZLH']X*\ZDMJR]F]DVRZQLNLHPÄSU]HGVWDZLDü]DU]XW\´ÄJáRVo-

ZDüSU]HFLZNRPX´(MCVCHGTY).

0R*QDSRZLHG]LHü*HX*\FLHEDGDQHJRVáRZDMHVW

ZG]LHOHàXNDV]RZ\PWHFKQLF]QH0R*HP\WRMHGQR]QDF]QLHZQRVLü]NRQWHNVWXZ

NWyU\PSRMDZLDMVL Z\UD]\]LQWHUHVXMF\PQDVUG]HQLHPVáRZRtwórczym. Wystar-

F]\ RGF]\WDü Z\UD*HQLD Z NWyU\FK SRMDZLDM VL  WHUPLQ\ EDGDQH E\ RGF]\WDü LFK

]QDF]HQLH1DOH*DáRE\SRVWSLüWDNVDPRZSU]\SDGNX$SRNDOLSV\7UXGQRüSROHJD

QDW\P*HSRHW\FNLWHQWHNVWQLH]DZV]HSR]ZDODQDRGF]\WDQLH]QDF]HQLDZ\UD]yZ.
Metafory

37

NWyU\PLVL SRVáXJXMHVSUDZLDM*H]QDMRPRüVáRZQLNRZHJR]QDF]HQLD

WHUPLQXRND]XMHVL QLHGRVWDWHF]QDGR]UR]XPLHQLD]QDF]HQLDWHNVWXZNWyU\PWHUPLQ

36

U. V

ANNI

, L'Apocalisse: ermeneutica, esegesi, teologia, dz. cyt., 49-52; A. K

IEJZA

, "Hermeneutyka

Apokali

SV\.LONDSU]\GDWQ\FKXFLOHCT 69(1999) z. 4, 23-38.

37

'HILQLFMDPHWDIRU\MDNVL SRVáXJXMHP\MHVWEOLVNDZVZ\FK]DáR*HQLDFKSUDF\35LFRHXUD3o-

GDMHP\WáXPDF]HQLHMHJRGHILQLFMLÄPHWDIRUDSROHJDQDPyZLHQLXRMHGQHMU]HF]\VáRZDPLZáDFLZ\PL
d

ODLQQHMNWyUDMSU]\SRPLQD0HWDIRUDWR]DNáDGDQHSRPLHV]DQLHSRM ü´La metaphore vive, Paris

1975, 250).

56

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Z\VW SXMH3RWU]HEDXZ]JO GQLHQLDV]HURNLHJRNRQWHNVWXWHNVWyZL]ZáDV]F]DNRQWHk-
stu dzie

áDZNWyU\PZ\VW SXMHWHUPLQ8Z]JO GQLHQLHWRMHVWNRQLHF]QHGRSU]HSUo-

ZDG]HQLDZGZyFKRGG]LHOQ\FKID]DFK]DNáDGDMF\FKQLHMHGQRNURWQLHQDSL FLHPL 
dzy nimi.

3RWRF]QHX*\FLHMDNLHJRVáRZDXF]HVWQLF]\ZZ\WZRU]HQLXHIHNWXPHWDIRU\F]Qe-

go, ale nie wystar

F]DE\HIHNWWHQSRZVWDá3RWU]HEDMHV]F]HWHNVWXZNWyU\PWHUPLQ

X*\W\PHWDIRU\F]QLH]QDF]\FRLQQHJRQL*]QDF]\]D]Z\F]DMERZLHPRGQLHVLRQR

JRGRU]HF]\ZLVWRFLGRNWyUHMM ]\NSRWRF]Q\F]\LQQHWHNVW\JRQLHRGQRV]'DOV]\
horyzont tekstów uzup

HáQLü PXVLP\ SU]\QDMPQLHM 6HSWXDJLQW GDOHM /;; .o-

QLHF]QRüWDSRZVWDMH]HZ]JO GXQDPDáLORüPDWHULDáXSRUyZQDZF]HJRZVDP\P

1RZ\P 7HVWDPHQFLHRUD]]H Z]JO GXQDVWRSLHQDV\FHQLDWHNVWX $SRNDOLSV\ DOu-
zjami do greckiej wersji (czy greckich wersji) Biblii Hebrajskiej

38

6L JQüWH*MHGQDN

QDOH*\GRWHNVWyZSR]DELEOLMQ\FKFKRüSR]RVWDMHRWZDUW\PS\WDQLHRLFK]ZL]HN]

$SRNDOLSVF]\WH*LFKZSá\ZQDF]\WHOQLNDPRGHORZHJR

39

WHMNVL JL

$QDORJLHSR]DELEOLMQHSRND]XM*HÄELDá\NDP\N´WRWHUPLQWHFKQLF]ny na okre-

OHQLHJáRVXXQLHZLQQLDMFHJRZVGDFKSRU+HURGRW3OXWUDFKAlkibiades,
22; Lukian, Harmonides, Agatiasz, Ant. Palat.

9,,-DNWRXMá2ZLGLXV]Ä6Wa-

UR*\WQLPLHOL]Z\F]DMX*\ZDüF]DUQ\FKLELDá\FKNDP\NyZ7HVND]\ZDá\ZLQQ\FK
t

DPWH]DXZDOQLDá\RGZLQ\´

40

0RJQDVXZDüVL SHZQHDQDORJLHWDN*H]LQQ\PL

WHNVWDPL:ZLHUV]X$JDWLDV]DFKRG]LQSRSR]\W\ZQ\Z\URNSU]HGVGHP0LQRVD

:LGDüZL F*HQLHW\OHX*\FLHSU]HGPLRWXLOHVDPIDNWJáRVRZDQLDQDNRU]\üRVNDr-

*RQHJR NU\MH VL  ]D X*\FLHP EDGDQHJR Z\UD*HQLD 8*\FLH WR MHVW ZL F SU]HQRQH L

MDVQH GOD RGELRUF\ 3DOODGDV ]D Ant. Palat. XI,290) mówi o „rachunkowych ka-

P\F]NDFK´JUDMFZFL*QDUy*Q\FKGRVáRZQ\FKLSU]HQRQ\FK]QDF]HQLDFKVáRZD

ÄOLF]\ü´ÄUDFKRZDü´'ZDVZL FNRQWHNVW\ZNWyU\FKSRMDZLDVL ÄNDP\N´VGo-
wy i rachunkowy. W tych dwóch kontekstach badany rzeczownik ma techniczne zna-

F]HQLD1LH]QDOH(OLP\SRZLDGF]HQLD*HEDGDQ\WHUPLQPR*HPLHü]ZL]HN]DPu-

38

F. G

RYGLEWICZ

,QWHUSUHWDFMD$SRNDOLSV\Z-DQDRBL 18(1965) 346-356 (szczeg. ss. 347-350);

A. L

ANCELOTTI

, "L'Antico Testamento nell'Apocalisse", RivBiblt 14(1966) 369-384; B. M

ARCONCINI

,

"L'utilizzazione del T.M. nelle citazioni isaiane dell'Apocalisse", RivBiblIt 24(1976) 113-136. Listy cytatów

]H6WDUHJR7HVWDPHQWX]DZLHUDMQDVW SXMFHSUDFH+5 S

WETE

,

7KH$SRFDá\SVHRI6W-RKQ, London

2

1907, cl-cli; R. W. C

HARLES

, dz. cyt., lxviii-lxxxvi; J. S

TAEHLIN

, 700 Parallelen. Die Quellgründe der

Apokalypse, Bren 1951; J. L

EVITAN

, Une conception juive de 1'Apocalypse. À travers les concordances

bibliques, Paris 1966; A. L

ÄPPLE

, L'Apocalisse. Un libro vivo per ii cristiano di oggi, Roma

2

1980, 26-

36; R. G. B

RATCHER

, Old Testament Quotations in the New Testament (Helpers for Translators) London -

New York - Stuttgard 1987, 79; U. V

ANNI

, Apocalisse e Antico Testamento: una sinossi, (Pro manuscrip-

to ad uso degli studenti del Pontificio Istituto Biblico) Roma 1990.

39

U. E

CO

,

/HFWRULQIDEXOD:VSyáSUDFDQDUUDF\MQDZWHNVWDFKQDUUDF\MQ\FK, Warszawa 1992, 71-81.

-HJR ILJXUD MHVW WR*VDPD ] ÄSHZQ OLF]E UR]ZL]D HVWHW\F]Q\FK FLOH ] JyU\ RNUHORQ\Fh i w taki

VSRVyEXZDUXQNRZDQ\FKDE\LQWHUSUHWDFMDQLHXQLNQ áDNRQWUROLDXWRUD´T

(1)(

,

']LHáRRWZDUWH)RUPD

L QLHRNUHORQRü Z SRHW\NDFK ZVSyáF]HVQ\FK, Warszawa 1994, 29. Wykorzystanie koncepcji U. Eco,

]ZáDV]F]DÄRWZDUWRFL´G]LHáDGRLQWHUSUHWDFML%LEOLL]DSURSRQRZDá-:DU]HFKDZDUW\NXOH2WZDUWRü

WHNVWXELEOLMQHJR"8ZDJLLUHIOHNVMHQDPDUJLQHVLHNVL*NL8E

CO

']LHáRRWZDUWHZPostmodernizm.

:\]ZDQLHGODFKU]HFLMDVWZDUHG$6DUHáR3R]QD-131.

40

Mos erat antiquis, niveis atrisque lapillis./ His damnare reos, illis absolvere culpa (O

VIDIUS

, Me-

tamorphoses 15.41).

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

57

OHWDPL7HMH*HOLE\á\Z\NRQ\ZDQH]NDPLHQLDQRVLá\UDF]HMQD]Z NKSQL

41

. Apoka-

OLSVD]QDWHQRVWDWQLWHUPLQLX*\ZDJRGRüF] VWR

Z]QDF]HQLXÄNDPLHV]ODFKHWQ\´ÄNOHMQRW´*G\E\ZL FSU]\Mü*HZW\PSU]\SDd-

NX$SQDR]QDF]HQLHDPXOHWXX*\WDVáRZD[JHQLWU]HEDE\E\áR]QDOH(üZ\WáXPDF]e-

QLHWDNLHJRQLHW\SRZHJRX*\FLDWHJRWHUPLQXL HZHQWXDOQ\FK WUHFL GRGDWNRZ\FK

SRHW\FNLFKNU\MF\FKVL ]DW\PZ\UD*HQLHP

1DW\PWOHáDWZLHMQDPE G]LH]UR]XPLHüVSHF\ILN X*\FLDEDGDQHJR]ZURWXZ

Biblii Greckiej. W LXX „kamyk” (

[JHQLPD]QDF]HQLHQLHWHFKQLF]QHWáXPDF]\

UDF]HMVáRZDR]QDF]DMFHÄGUREQ\NDP\N]LDUQNRSLDVNX´/DP6\U
„ostrze kamienne” (Wj 4,25), „liczba” (2 Krl 21,5; w licznych wersjach poza LXX

,]ZWáXPDF]HQLX$TXLOLWDN*HZ3ZWÄUDFMD´ÄUR]VGHN´.RK

7\ONRQLHNDQRQLF]QD0DFKX*\ZDWHJR]ZURWXZ]QDF]HQLXSU]HQRQ\P
jako „wyrok”. Jest

WR SLHUZV]\ SRZyG E\ QLH NRMDU]\ü ]E\W V]\ENR ÄNDP\ND´ ]

XQLHZLQQLDMF\PZ\URNLHP.ROHMQ\PSRZRGHPMHVWQDMEOL*V]\NRQWHNVWWHJRZ\Ua-

*HQLDZ$S

7HUPLQÄNDP\NELDá\´Z$SRNDOLSVLHX*\W\ZQLHWHFKQLF]Q\P]QDF]HQLXPR*QD

]LQWHUSUHWRZDüW\ONRQDSRGVWDZLHNRQNUHWQHJRWHNVWXZNWyU\P]RVWDáRX*\WH6WDMe-

P\ZL FZREHFNRQLHF]QRFLZ\MDQLHQLDFDáHM]áR*RQHMVWUXNWXU\]QDF]HQLRZHMÄbia-

á\NDP\NQDNWyU\PZ\SLVDQHMHVWLPL QRZHNWyUHJRQLNWQLH]QDMDNW\ONRRWU]\PX-

MF\´'ODWHJRLQWHUSUHWDFMDPXVLZ]LüSRGXZDJ ]DUyZQRHOHPHQW\U]eczownikowe

LPL SU]\PLRWQLNRZHELDá\QRZ\MDNLF]DVRZQLNRZHGDüRWU]yPDü]QDü

3. Teol

RJLF]QHVSRMU]HQLHQDURO Z\UD*HQLDÄNDP\NELDá\´ZNRQWHNFLH

obietnicy Ap 2,17

7HRORJLF]QHXM FLHPRW\ZXNDP\NDELDáHJRLMHJRLQWHUSUHWDFMDZ\PDJDRJDUQL 

FLDVSRMU]HQLHPLFDáRFLRZHMLQWHUSUHWDFMLWHNVWX'ODWHJRWU]HEDSU]HOHG]LüUR]ZyM

ZWNyZ NWyUH áF] VL  ] RPDZLDQ\P Z\GDU]HQLHP 7HNVW ERZLHP VWDMH VL  MDNR

WHNVWLVWDMHVL ]UR]XPLDá\GRSLHURMDNRWNDQLQDHW\PRORJLDáDFtextus - tkanina od -
textere

WNDüZWNyZ6SRVyE]QDF]HQLDWRQDSR]LRPLHWHNVWXVSRVyESURZDG]HQLD

ZWNyZ áF]HQLD LFK Z WHNVWRZ FDáRü 3U]HOHG]LP\ ZL F MDN EDGDQH SU]H] QDV

Z\UD*HQLHáF]\VL ]ZWNLHPÄLPLHQLDQRZHJR´QLHW\ONRZ$SOHF]ZFDáHM

$SRNDOLSVLH =DáR*HQLH MHGQRFL OLWHUDFNLHM WHNVWX QLH MHVW NRnieczne w celu prze-
prowadzenia takiej analizy. Jednak wykazanie spójnej strategii konstruowania tekstu

VWDüVL PR*HSRZD*Q\PDUJXPHQWHP]DSU]\M FLHPWH]\RWDNLHMMHGQRFL

:\UD*HQLHÄLPL QRZH´$SMHVWMHGQ\P]EDUG]LHMG\VNXV\MQ\FKZ

.VL G]H 2EMDZLHQLD PL G]\ LQQ\PL ]H Z]JO GXQD NRQWHNVWZMDNLP VL  SRMDZLD

7áXPDF]HQLH  SU]HGVWDZLOLP\ SRZ\*HM 'UXJL ] F\WRZDQ\FK WHNVWyZ WR WDN*H

RELHWQLFDGOD]Z\FL ]F\]ÄOLVWX´GR.RFLRáDZ)LODGHOILL

41

D.E. A

UNE

, Revelation, t. 1, dz. cyt., 191.

58

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Ä=Z\FL ]F XF]\QL NROXPQZZLW\QLPRMHJR%RJDLQD]HZQWU]MX*QLHZ\MG]LHDQa-
pisz

QDQLPLPL %RJDPRMHJRLLPL PLDVWD%RJDPRMHJRQRZHJR-HUX]DOHPNWyUH]VW

SLáR]QLHEDRG%RJDPRMHJRLLPL PRMHQRZH´

:\UD*HQLHÄLPL QRZH´SRMDZLDVL Z$SRNDOLSVLHW\ONRGZDUD]\1LHMHVWWROLFz-

EDZLHOND]ZD*\ZV]\*HU]HF]RZQLNÄLPL ´SRMDZLDVL ZFDáHMNVL G]HUD]\Z
werse

WDFK:LGDüZL F*HF] VWRWOLZRüMHJRX*\FLDMHVW]QDF]QDQDND*GH

VáyZZNVL G]H0R*QDE\ZL FVG]Lü*HMHVWWRZ\UD]RV]F]HJyOQ\P]QDF]HQLX:

$SRNDOLSVLHQDMF] FLHMÄLPL ´SRáF]RQHMHVW]ZL]NLHPV\QWDNW\F]Q\P]SU]\GDZN

U]HF]RZOXE]DVW SXMF\PM]DLPNLHPWDN*HF]\WHOQLNLQIRUPRZDQ\MHVWRWR*Va-

PRFLQRVLFLHODLPLHQLD$*UD]\Z\UD(QLHZVND]XMHVL *HFKRG]LRLPL %RJD:

DSR]\FMLGRU]HF]RZQLNDÄLPL ´VWRLZWHG\DOERU]HFzownik „Bóg” (np. 3,12; 16,9)

42

,

ÄRMFLHF´  DOER F] FLHM ]DLPHN SLHUZV]HM  - dwukrotnie, 3,8.12), drugiej
(11,8; 15,4) lub trzeciej (l 3,6 - o Bogu; 14,1 -

R%DUDQNXRVRE\:QLHPDZt-

SOLZRFL*HÄLPL QRZH´MHVWLPLHQLHPÄZL WHJR3UDZGziwego, który ma klucz Da-

ZLGDRWZLHUDMFHJRDQLNWQLHPR*H]DPNQü]DP\NDMFHJRDQLNWQLHPR*HRWZo-

U]\ü´ZNWyU\PyZLÄPRMHLPL ´ZZZLNLHG\WRVWZLHUG]D*H-HJRLPL 

MHVW QRZH 6áRZD R NOXF]X 'DZLGD L ]ZL]DQHM ] QLP ZáDG]\ V ]DSR*yczone z Iz

1LHMHVWWRWHNVWPHVMDVNL

43

DOHZ$SZ\VW SXMHZW\PZáDQLHVHQVLH

44

.

ÄZL W\L3UDZG]LZ\´WRQLHW\ONRPHVMDV]DOHVDP-DKZHÄZL W\´Z6WDU\P7HVWa-

PHQFLHWRLPL ZáDVQH%RJDO6DP,]+DÄ3UDZG]LZ\”

PR*H PLHü ]QDF]HQLH SRGREQH SRU -U  0RZD ZL F R QRZ\P LPLHQLX %RJD

6WDUHJR3U]\PLHU]DMDNLHSU]\QRVLWHQNWyU\PyZLGR.RFLRáyZ3RGREQIRUPXá 

ÄZL W\L3UDZG]LZ\´]QDMGXMHP\$S7DPRGQRVLVL GR%DUDQNDNWyU\RWZLHUD

NROHMQHSLHF] FLH,PL %RJDL%DUDQNDMHVWZ$SRNDOLSVLHW\PVDP\PLPLHQLHPZy-

SLVDQ\P QD F]RáDFK ZLHUQ\FK $S  1RZH LPL  -H]XVD - Baranka jest nowym

LPLHQLHP%RJD0R*QDSU]\SXV]F]Dü*HZ$SPRZDMHVWQLHRLPLRQDFKWU]HFK

Uy*Q\FKSRVWDFLOLWHUDFNLFK%RJDPLDVWDL-H]XVDOHF]RWU]HFKUy*Q\FKLPLRQDFKWHM

VDPHMRVRE\,PL ERZLHPPLDVWD-HUX]DOHP1RZHJRRNUHORQHMHVWZ$SMDNR

Z]DMHPQDáF]QRü%RJD]OXG(PL(PPDQXHO– „Bóg z nami”, por. Iz 7,14; 8,8)

45

.

1RZRFLMHVW*HLPL -HG\QHJR%RJDMHVWXG]LHORQHPLDVWXZL WHPXSU]HQLHVLRQHQD

ZVSyOQRW %RJD]OXG(PL6DPHQDWRPLDVWLPLRQDVRVDG]RQHZWUDG\FML%LEOLL+e-

EUDMVNLHM L UHOLJLMQRFL MXGDLVW\F]QHM &R ZL FHM PRW\Z LPLHQLD QRZHJR -HUR]ROLP\
pochodzi z Iz 62,2:

Ä=REDF]OXG\VSUDZLHGOLZRüWZRM>-HUR]ROLP\-:/@DNUyORZLHZV]\VF\WZRMFKZa-

á LQD]ZFL LPLeQLHPQRZ\PNWyUHXVWD-DKZHZ\U]HNá\´

42

Ä,PL %RJD´X*\WHMDNRV\QRQLP-HJRRVRE\Z,]]RE-H

OMERSKI

, "Starotestamentalne Ojcze

nasz (Analiza egzegetyczno - teologiczna Iz 63,7 - 64,11)", RT 43(1996) z. l, 54-

]ZáV

43

Por. J. S

YNOWIEC

, Oto twój król przychodzi. Mesjasz w Pismach Starego Przymierza, Kraków

1992, 19. 83.265.

44

F. S

IEG

, dz. cyt., 104 - 105.

45

A. J

ANKOWSKI

, "Emmanuel", w:

3RGU F]QD(QF\Nlopedia BiblijnaWO3R]QD-336; E.

Z

AWISZEWSKI

, "Emanuel", w: Encyklopedia Katolicka, Lublin 1983, t. 4. kol. 924-925; L. S

TACHOWIAK

,

.VL JD,]DMDV]D 7áXPDF]HQLH ZVW SLNRPHQWDU] /XEOLQW-S

YNOWIEC

, Oto twój król

przychodzi. Mesjasz w Pismach Starego Przymierza, Kraków 1992, 71-80.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

59

1RZHLPL -HUR]ROLP\X,]DMDV]DEU]PLÄ3ROXELRQD´Z

46

. Tekst Iz 62,2-

PLDá

GX*\ZSá\ZQD$S-3. Ap 21,2 jest zapowiadane w Ap 3,12 prawieGRVáRZQ\P

F\WDWHPZHZQ WU]Q\P,GHD]ZL]NXSDUWQHUVNLHJR%RJD]HZL W\PPLDVWHPNWyUe-

JR Z\UD]HP PD E\ü QRZH LPL  PLDVWD PLHFL VL  GRVNRQDOH Z RE\GZX WHNVWDFK

(PPDQXHOQRZHLPL GOD1RZHJR-HUX]DOHP

47

SR]ZDODMHGQDNQDPHVMDVNLFKUy-

VWRORJLF]QLQWHUSUHWDFM 1RZHJR-HUX]DOHPQLH]DQDSRGEXGRZ QDG]LHL*HPLDVWR

]LHPVNLH ]RVWDQLH RGEXGRZDQH 1D NDP\NX ZL F Z\U\WH E\áRE\ LPL  %RJD /HF]

GODF]HJRZáDQLHQDNDP\NXLWRRGRNáDGQLHRNUHORQ\PELDá\PNRORU]H",PL WR

PDE\üSU]HND]DQH]Z\FL ]F\$S 2,17) i tylko jemu. Na tym polega nagroda. Wypi-

VDQLHJRQDWUZDá\PPDWHULDOHNDPLHQDGDMHQDJURG]LHFHFK WUZDáRFL6\PEROLND

]D NRORUX ELDáHJR SRZWDU]D VL  Z $SRNDOLSVLH GRü F] VWR

48

 3U]\PLRWQLN ÄELDá\´

Z\VW SXMHZ$SUD]\ZUHV]FLH17UD]\ZZHUVHWDFK]Uy*Q\PLU]e-

F]RZQLNDPLDUD]W\ONREH]U]HF]RZQLND1DMF] FLHMPRZDMHVWRELDá\FKV]DWDFK

ELVLRURZ\PSáDV]F]XNRQLDFKD

WDN*HR ZáRVDFK REáRNX  WURQLH i wreszcie o kamyku (2,17).

%LDá\NDP\NMDNSR]RVWDáHWHSU]HGPLRW\ZL*HVL ]FKZDáQLHEDF]\]PDUWZ\Fh-

ZVWDáHJR&KU\VWusa

49

.

5]HF]RZQLNÄLPL ´Z$SRNDOLSVLHPDMHGQDNLWDNLHX*\FLHNWyUHQLHGDVL Rd-

QLHü GR %RJD L -H]XVD 7HJR ]D NRQWHNVWX WHUPLQX ÄLPL ´ QLH GD VL  SRPLQü ]H

Z]JO GXQD]ZL]NLMDNLHPD]LQQ\PEDGDQ\PSU]H]QDVWHUPLQHPJB[JHQLÄ,PL 

EHVWLL´]DZV]HSUDZLHZ\VW SXMH]MDNLPVSRVREHPMHJRXWUZa-

OHQLDOXE]DNRGRZDQLDZMHVWWRÄ]QDPL ´ECTCIOC), wypalony lub wy-

FLQL W\]QDNZMHVWWROLF]EDQBCXTKSOQL). W 13,1 i 17,3 mowa jest o „imionach

EOX(QLHUF]\FK´ NWyUH V DWU\EXWDPL EHVWLL R VLHGPLX JáRZDFK L G]LHVL FLX URJDFK

7UHüW\FKLPLRQZMDNLVSRVyEPXVLRGQRVLüVL GR%RJDLQDF]HMQLHZL]DáE\]

QLPL ]DU]XW EOX(QLHUVWZD ,QWHUSUHWDFMD NWyUD ND*H GRSDWU\ZDü VL  Z QLFK W\WXáyZ
cesarskich o charakterze (quasi)kultycznym

50

SURZDG]LGRWáXPDF]HQLDVQQPQOC jako

ÄW\WXá´

51

:\GDMHVL WRE\üHJ]HJH]D]XSHáQLHQLHELRUFDSRGXZDJ Z\MDQLenia,

MDNLHGDMHWHPXIUDJPHQWRZLVDPD$SRNDOLSVD7DNLQWHUSUHWDFM ]QDMGXMHP\Z

Ä%HVWLDNWyUZLG]LDáHE\áDQLHMHVWLPDZ\Mü]3U]HSDFLDNX]DJáDG]LH]G*DL]DG]i-

ZLVL PLHV]NDMF\QD]LHPLNWyU\FK

LPL QLHMHVW]DSLVDQHZNVL G]H*\Fia od

]DáR*HQLD

ZLDWDZLG]F\EHVWL *HE\áDLQLHMHVWLE G]LH´

46

W. M

ICHNIEWICZ

 1RZH LPLRQD -HUR]ROLP\ Z .VL JDFK 3URURNyZ ,]DMDV]D L -HUHPLDV]D Z

Ä&]\QF]áRZLHNDRGGDPX]DSáDW ´3U]E.VL JDSDPLWNRZDNXF]FL.VL G]D3URIHVRUD-óze-
fa Homerskiego, Tamów 1999, 187-

]ZáVV-202.

47

6DPWHUPLQÄ-HUX]DOHP1RZH´VSRW\NDVL W\ONRZ$S3RU:L

INKE

, La metafora

„fare nuovo”. L'ermeneutica di P. Ricoeur applicata ad Ap 21,l-5b, mps, Roma 1995, 108, przyp. 453.
Ma on jednak siln

LHUR]EXGRZDQHSRNUHZLHVWZD]ZLHORPDWHkstami Iz.

48

Zob. X. L

EON

-D

UFOUR

,

6áRZQLN1RZHJR7HVWDPHQWX3R]QD

2

1986,159-160; D. F

ORSTNER

,

ZLDW

V\PEROLNLFKU]HFLMDVNLHM, Warszawa 1990, 115-116.

49

U. V

ANNI

, Apocalisse. Ermeneutica, esegesi, teologia, Bologna

2

1991, 51-52.

50

Por. J

ANKOWSKI

, Apokalipsa, dz. cyt., 214; E. L

OHSE

, Objawienie..., dz. cyt., 97.

51

A. L

ÄPPLE

, L'Apocalisse..., dz. cyt., 153-154.

60

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

3RZWDU]DMFD VL  GZXNURWQLH WU]\F] FLRZD IRUPXáD MHVW MDNE\ OXVWU]DQ\P RGEi-

FLHPIRUPXá\RGQRV]RQHMGR%RJDO

52

:Z]QDMGXMHP\ERZLHPRNUHOHQLH

%RJDÄE GF\E\á\LSU]\FKRG]F\´

: ]DNRF]HQLX ZVW SX ZL]ML ZSURZDG]DMFHM  PDP\ GRVáRZQLH WHQ VDP

tekst, co w 1,4

53

-HGQDNSRPLPRGRVáRZQRFLSRZWyU]HQLDZ\UD]yZ]DFKRG]LLVWRt-

QDUy*QLFDZ]QDF]HQLXRE\GZXSU]\SDGNyZZNWyU\FKX*\WDMHVWIRUPXáDWUyMF]DVo-
wa (Dreizeitformel).

=DSLHUZV]\PUD]HPUR]ZLQL WHLPL %RJDMHVWHOHPHQWHPSo-

]GURZLHQLDMDNLP-DQ]ZUDFDVL GRVLHGPLX.RFLRáyZZ$]ML'UXJLHX*\FLHMHVW

DXWRSUH]HQWDFM%RJD'RVáRZQRüSRZWyU]HQLDMHVW]JUDPDW\F]QHJRSXQNWXZLG]e-
nia nieco wymuszona. Za pierwszym razem seria poprzedzonych rodzajnikiem imie-
VáRZyZVWRLSRSU]\LPNXCXRQ

GRPDJDMF\PVL GUXJLHJRSU]\SDGNX3RSUDZQLH]Eu-

GRZDQDGDOV]DF] üZHUVHWXGRSHáQLDF]SRGUXJLPCXRQ

w tym samym wersecie) oraz

SRZWyU]HQLH WHJR VDPHJR ]DELHJX F] ü W\WXáX GUXJLHM RVRE\ RG NWyUHM SRFKRG]

ÄáDVNDLSRNyM´ZSURZDG]RQHJRW\PVDP\PSU]\LPNLHPMHVWZGUXJLPDF] üZ

SLHUZV]\PSU]\SDGNXND*HVG]Lü*HQLHPDP\GRF]\QLHQLD]SRP\áNOHF]]]a-

ELHJLHPOLWHUDFNLP]DVWRVRZDQ\P]FDáZLDGRPRFLPDMF\PSU]HNV]WDáFLü]wrot

ZLPL ZODQH

54

.

,PL WRSU]\SRPLQDWDN]QDF]F\GODMDKZL]PXPRW\ZMDNLPE\áDHSLIDQLDQD+o-

UHELH =ZáDV]F]D Z $S  GRVWU]HF PR*QD SRGRELHVWZD ] :M D Z ZHUVML
LXX

55

=DZ\MWNLHPLPLHQLD0RM*HV]DZUD]]SU]\LPNLHPZ$S]QDMGXMHP\

FDá\:MD,PL %RJDREMDZLRQH.RFLRáRPMHVWWRVDPRFRQD+RUHELH

56

. Powtó-

U]HQLHWH*GZXNURWQHIRUPXá\GRüSRGREQHMGR$SMHVWMDNPR*QDZQRVLü

]DELHJLHPLQWHQFMRQDOQ\PNWyU\Z\MDQLDQDWXU ÄLPLRQEOX(QLHUF]\FK´EHVWLL0R*

QDZL FSU]\MüZHZQWU]WHNVWRZLQWHUSUHWDFM RZ\FKLPLRQ1LHVSRVyEMHGQDNQLH

GRVWU]HF *H LQWHUSUHWDFMD LFK PD Z VRELH HOHPHQW OHNWXU\ LQWHUDNW\ZQHM 3RWU]HED

ERZLHPZF]\WDQLDVL Z.VL J $SRNDOLSV\LZWHNVW\GRNWyU\FKRQDRGV\áDE\

RGF]\WDüMHM]QDF]HQLDZEXGRZDQHZNRQVWUXNFM Z]DMHPQ\FKSRZL]DVSDMDMF\FK

NVL J 1DW\PWOHQLH]G]LZLIDNW*HLPL PR*HZ\VW SRZDüZSRVWDFL]DV]\IURZa-

QHJR]DSLVXF\IURZHJR=ZD*\ZV]\QDSUDZLHV\QRQLPLF]Q\VHQVU]HF]RZQLNyZQB

CXTKSOQL i JB[JHQLZ$SRNDOLSVLHPR*QDSRZLHG]LHü*HVX*\ZDQHZWDNLVSRVyE
jak inne synonimy (na oznaczenie szat

57

F]\ZLW\QL

58

,FKX*\FLHQLHWZRU]\Za-

ULDQWyZ]QDF]HQLRZ\FK6NáDQLDMHGQDNF]\WHOQLNDE\XZD*QLHZF]\W\ZDáVL ZWHNVW

52

R. B

AUGCKHAM

, La Teologia dell'Apocalisse, Brescia 1994, 38-71.

53

Baugckham podaje jeszcze Ap 11,17 i 16,5, por. dz. cyt., 43.

54

M. Z

ERWICK

, Analysis Philologica Novi Tesamenti, Romae

2

1960, 567; U. V

ANNI

, Apoclisse. Er-

meneutica, esegesi, teologia, dz. cyt., 20-22.

55

 %DXJFNKDP ]ZUDFD WDN*H XZDJ  QD ]ZL]NL ] WHJR WHNVWX ] 7DUJXPHP La Teologia

dell'Apocalisse, Brescia 1994, 44.

56

S. R

ABIEJ

(JRHLPLZ(ZDQJHOLLZ-DQD]QDNLHPERVNLHMJRGQRFL-H]XVDCT 38(1988) z. 2,

19 -

]ZáVV- 22); J. W

ARZECHA

, "Funk

FMDIRUPXá\Z\VáDQLDZ:M- 4,17. Przyczynek do

odpowiedzi na pytanie -

NLPMHVW0RM*HV]CT 43(1993) z. 3, 85 - 88.

57

UVQNJ.

(6,11; 7,9.13.14; 22,14) i

KBOCVKQP (3,4.5.18; 4,4; 16,15; 19,13.16).

58

UMJPJ (13,6; 15,3; 21,3) i PCQL- (3,12; 715; 11,1.2.19; 14,15.17; 15,5.6.8; 16,17;21,22), por. F.

S

IEG

, "Sens terminów hierón i naós w Nowym Testamencie", RBL 42(1990) 335-341.

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

61

]DVWDQDZLDMFVL QDG]QDF]HQLHPND*GHJRVáRZD=UR]XPLHQLHWDNNRnstruowanych

WHNVWyZZ\PDJDWHJRFRDXWRU$SRNDOLSV\QD]\ZDÄPGUoFL´

6]F]HJyOQXZDJ QDOH*\WXSRZL FLüWHNVWRZL$S

Ä7XPGURüMHVW0DMF\UR]XPQLHFKSROLF]\OLF]E EHVWLLOLF]EDERZLHPF]áRZLHNDMHVWL
liczba jego (lub jej)

59

666”.

Zabieg

LQWHUSUHWDF\MQ\PDMF\QDFHOXRGF]\WDQLHLPLHQLDEHVWLLWRUDFKXQHN5a-

chunek tego rodzaju, spotykany w literaturze hellenistycznej

60

, kabalistyce

61

i w jude-

RFKU]HFLMDVNLHM V\PEROLFH

62

 QRVL QD]Z  JHPDWULL OXE L]RSVHILL

63

. Liczenie liczby

imienia (

[JHQL)

SROHJDQDVXPRZDQLXZDUWRFLOLF]ERZ\FKOLWHULPLHQLD-HVWWRSUo-

cedura egzegezy midraszowej

64

FKRüVSRWNDüMPR*QDZF]HQLHMZZLHFLHJUHFNo-

M ]\F]QHM OLWHUDWXU\ KHOOHQLVW\F]QHM

65

 7HNVW $S  NRPHQWRZDQR ]ZáDV]F]D Z

aspekcie znaczenia zaszyfrowanego

LPLHQLDEHVWLL0QRJRüVWXGLyZSR]RVWDMHMHd-

QDNRGZURWQLHSURSRUFMRQDOQDGRSHZQRFLXVWDOH1DQLHSHZQRüND*GHMLQWHUSUHWa-

FML]ZUDFDáXZDJ MX*(%$OOR

66

(/RKVH]D]GDMHVL VXJHURZDü*HWDNLHSU]Hd-

VWDZLHQLD RZHJR LPLHQLD ZVND]XMH UDF]HM QD FK ü XNU\FLD QL* REMDZLHQLD WHJR R
czym mówi autor tekstu

67

=GDMHVL MHGQDN*HWDNLH]DPNQL FLHNZHVWLLNáyFLáRE\VL 

]VDPLGH$SRNDOLSV\7DMHVWERZLHPREMDZLHQLHPZáDQLHDQLH]DWDMHQLHPWUHFL

NWyUH SRUXV]D 1LH SU]HNRQXMH WH]D $OOR *H UR]WURSQRü SROLW\F]QD ND*H DXWRURZL

$SRNDOLSV\PyZLüZVSRVyEF]\WHOQ\W\ONRGODZWDMHPQLF]RQ\FK*G\E\WDNE\áR

NOXF]OHNWXU\PXVLDáE\E\üRZLHOHEDUG]LHMMHGQR]QDF]Q\=DPLDVWZL FNRQFHQWUo-

ZDü XZDJ  L Z\VLáNL LQWHUSUHWDF\MQH QD ]DJDGQLHQLX NWyUHJR UR]ZL]Dü VL  QLH GD

PR*HUDF]HMWU]HEDSRV]XNDüWDNLHJRS\WDQLDQDNWyUHWHNVW$SRGSowiada.

3RMDZLDVL ZQLPVáRZRZ$SQLHF] VWHJBUQHKCPGURü-HVWRQREDUG]RF] 

ste w 1 Kor (17 razy, oprócz tego 11 razy

UQHQL:FDá\P17UD]\Z\VW SXMHU]e-

czownik

UQHKC, 19 razy rzeczownik UQHQL, 2 razy czasownik UQHK\Y-HVWWRZL F]a-

XZD*DOQD REHFQRü WHUPLQyZ ]ZL]DQ\FK ] PGURFL : corpus joanneum, poza

$SRNDOLSVQLHZ\VW SXM]XSHáQLHVáRZD]WHMURG]LQ\:$SQDWRPLDVWSRMDZLDVL 
tylko 4 razy

UQHKC:\VW SRZDQLHWHJRWHUPLQXQLHMHVWSU]\SDGNRZH3RMDZLDVL RQ

59

:WSOLZRüELHU]HVL ]SRGRELHVWZDIRUP]DLPNDGODP VNLHJRMHOLRGQRVLVL GRU]HF]Rw-

QLND ÄF]áRZLHN´ QB CPSTYRQL) i nijakLHJR URG]DMX MHOL RGQRVL VL  GR U]H

czownika „bestia”

VQ

SJTKQP) w genetivie.

60

Antologia Pallatina, X,43; XI ,334.

61

Zob. Pirke Abot 3,18; C. S

CHEDL

, Talmud, eyangelium, synagoge, Insbrück - Wien - München

1969, 148-149.

62

B. B

AGATTI

, Alle origini della Chiesat, t. l, , Vaticano 1981, 224; 231.

63

A. J

ANKOWSKI

, Apokalipsa…, 220.

64

"Nombre", w: Dictionnaire de la Bibie et de 3 religions du Livre, (red. R. Poswick - G. Rainotte),

Paris 1985, 314-

$XWRUKDVáDXZD*D$S]DQDMEDUG]LHM]QDQ\SU]\NáDGJHPDWULL=GDMHVL *H

E.B. A

LLO

ZVZ\PNRPHQWDU]XG]F\WUR]Uy*QLDJHPDWUL LL]RSVHIL SU]\SLVXMFWHMSLHUZV]HM

]QDF]HQLHV]HUV]HQL*W\ONRUDFKXQNXOLF]ERZR- literowego.

65

Antologia Pallatina XI, 334.

66

Dz. cyt., 214.

67

E. L

OHSE

, dz. cyt., 103; podobnie P. P

RIGENT

, „Et le ciels s'ouvrent”. Apocalypse, Paris 1980, 184.

62

W

ALDEMAR

L

INKE

C.P.

Z:LMHVWWRPGURüSU]\SLV\ZDQDRGSRZLHGQLR

%DUDQNRZLL%RJXZ]PLDQND]DRQLHMSRMDZLDZWHNVWDFKK\PQLF]Q\FK$SL

PyZLRPGURFLMDNWU]HEDSRVLDGDüDE\]UR]XPLHüWDMHPQLFHEHVWLLMHMF\IU 

LWDMHPQLF OLF]E\MHMJáyZ=GDMHVL *H]HZ]JO GXQDSU]HGPLRWFKRG]LRGZDUo-

G]DMHPGURFL2LOHSU]HGPLRWHPPGURFLZ$SLMHVWNRQNUHWQDU]HF]R
tyle w Ap 5,12 i 7,12 ch

RG]LRPGURüZVHQVLHDEVROXWQ\PPGURüNWyUDQLHW\OH

%RJD GRW\F]\ LOH %RJX SU]\QDOH*\ L SU]H] %RJD W\ONR PR*H E\ü XG]LHORQD :DUWR

]DXZD*\ü*HZNRQWHNFLHPGURFLZWDN*HPRZDMHVWROLF]EDFKOHF]MHVWWR
liczba (

CXTKSOQLQLHGRRJDUQL FLDÄW\VLFHW\VL F\LPLULDG\PLULDG´$S-HVWWR

OLF]EDSLHZDMF\FKK\PQSRFKZDOQ\QDF]Hü%DUDQND3RGREQLHZ$SPRZDMHVW
najpierw o liczbie (

CXTKSOQLRSLHF] WRZDQ\FKSRWHP]DRQLHGDMF\PVL 

SROLF]\üCXTKSOGYWáXPLHLZUHV]FLHRW\PVDP\PWáXPLHRNWyU\PPRZDZ

0GURüZ$SRNDOLSVLHSRMDZLDVL ZL F]DZV]HZNRQWHNFLHDU\WPHW\F]Q\P

-HGQDNW\ONRZ$SLVWROLF]E\SRGOHJDMFHLQWHUSUHWDFML2GQRV]VL RQH

GRPGURFLQDOXG]NPLDU ÄOLF]EDF]áRZLHND´Z$S,QWHUSUHWDFMDWDMHGQDN

]DND*G\PUD]HPRND]XMHVL QLHPR*OLZDGRSU]HSURZDG]Hnia. Za pierwszym bowiem

UD]HPMHVWWRLQIRUPDFMDRWZDUWDQDUy*QHOHNWXU\LEUDNMHVWGDQ\FKGRZ\ERUXMHGQHM]

PR*OLZRFL=DGUXJLPUD]HPVDPWHNVWSURSRQXMHGZLHUR]ELH*QHLQWHUSUHWDFMH7\m-

F]DVHPOLF]E\]ZL]DQH]PGURFLSU]\SLV\ZDQ%RJXRND]XMVL EDUG]LHMWDMHPQi-
cze, ale mniej zwodnicze. Wbrew pozorom rozumiemy je lepiej (nawet w ich nieokre-

ORQRFLQL*WHRNWyU\FKPyZLVL *HV]UR]XPLDáH]ZL]DQH]PGURFLOXG]N

2ZDOXG]ND PGURüWRSU]HGHZV]\VWNLPXPLHM WQRFLJHPDWU\F]QH.DEDOLVW\F]QD
interpretacja cyfr jest przeciwstawiona temu, co o cyfrach jest objawione, a co dotyczy

ZJOGXZWDMHPQLFH%R*H0GURüOXG]NLFKNDONXODFMLUDFKXnków, jest przeciwsta-

ZLRQDWHPXFRPyZLVL RPGURFLNWyU%DUaQHNÄMHVWJRG]LHQZ]Lü´$S

Rachunek jest przeciwstawiony wiedzy danej od Boga, wiedzy proroków, darowi

-H]XVD-HVWHOHPHQWHPIDáV]\ZHJRSURURFWZD0RGHOHPIDáV]\ZHJRSURURNDZ$S

MHVW%DODDP3RMDZLDVL RQZ$SMDNRQDXF]\FLHO]áDLSU]HZURWQRFLNWyUHJR

GRNWU\Q SU]HMPXM1LNRODLFL*U]HFK\MDNLFKXF]\VLGHQW\F]QHMDNWHNWyUHV]HU]

VL ]ZLQ\-H]HEHO$S.VL JD/LF]EPDGZLHUy*QHWUDG\FMH]ZL]DQH]%DOa-
amem. Pierwsza ukazuje go jako proroka prawdziwego: do którego Bóg mówi (Lb

NWyU\F]\QLWRFR%yJPXQDND]XMH/ENWyUHPX3DQZáR*\áZXVWDVZH

VáRZD/ENWyUHPX%yJSU]HND]XMHZL]MH/E-HJRVáRZDMHGQDNVVWDOH
przedstawiane w tej warstwie tradycji jako pouczenie

Z2OY P 23,7.18; 24,3.15.21.23).

3RGREQLHU]HF]VL PDZ0L&KRüZ$SZ]RUHPWHMWUDG\FMLPyZLVL R
Balaamie jako nauczycielu, to ocena Balaama jest jednak negatywna

68

LQDZL]XMHGR

Lb31,16;Pwt 23,5-6 (cyt. w Neh 13,2); Joz 24,9-10. W Ap 2,14 krytyka Balaama

LG]LHMHGQDNGDOHMQL*ZNWyU\PNROZLHN]WHNVWyZ67ERZLHPGRNRQXMHSRáF]HQLD

PL G]\NDU%R*RNWyUHMZ/EVSRZRGRZDQSU]H]G]LDáDQLH%DODDPD]NXOWHP
Baal - Peora (Lb 25)

69

. Nikolaici swe naucz

DQLHSU]HM OLZáDQLHRGIDáV]\Z\FKSUo-

URNyZ$S6NRQW\QXDWRUDPLLFKEá GyZ

68

Podobnie 2 P 2,15-16; Jd 11.

69

3RGREQDLQWHUSUHWDFMDMDN Z $S]RVWDáDSU]HND]DQD Z)LORQVita Moysis 1,53-55 i Józef

Flawiusz, Ant

7UXGQRXVWDOLüMHM(UyGáRMHVWMHGQDNRELHJRZZMXGDL]PLH

«B

,$à<.$0<.

»

(A

P

2,17

B

)

63

3UDZG]LZHSURURFWZRZLHG]DSRFKRG]FDRG%RJDVV\QRQLPDPLPGURFL%o-

*HM1DWHMVDPHMOLQLLLQWHUSUHWDF\MQHM]QDMGXMHP\ÄNDP\NELDá\´ZUD]]REMDZLDQ\P
na nim nowym

LPLHQLHP%RJD0R*QD]QDOH(ü]ZL]NLPL G]\$SRNDOLSVDZVSyá

F]HVQMHMOLWHUDWXUDSRNDOLSW\F]Q%DGDF]G]LHMyZDSRNDOLSW\NL3DROR6DFFKLWDN

FKDUDNWHU\]XMHURO ZLHG]\ZODQHMREMDZLRQHMZW\PQXUFLHWHRORJLF]Q\PÄ7HQW\S
wiedzy, który jest wyakcent

RZDQ\SU]H]]QDF]HQLHLOXPLQDFMLWZRU]\QRZWUDG\FM 

NWyUD]VDPHM]DVDG\MHVWRWZDUWDQDND*GPR*OLZLQQRZDFM SRQLHZD*%yJPR*H

REMDZLüMHV]F]HFRQRZHJR7DSHZQRü*H%yJPR*HMHV]F]HREMDZLüFRQRZHJR

G]LDáDEDUG]RZ\UD(QLHZVWXOHFLXZNWyU\P]DF]\QDVL FKU]HFLMDVWZR´

70

. Warto

MHGQDN ]DXZD*\ü *H ZREHF WHM QRZRFL URG]FH VL  FKU]HFLMDVWZR QLH SR]RVWDáR

EH]NU\W\F]QH3\WDáRMDNWHJRSU]\NáDGZLG]LP\Z$SRNDOLSVLHR(UyGáRQRZRFLL

SUDZG]LZRüLOXPLQacji.

2GU]XFDáRLZL]DáR]HVIHU%RJXQLHSU]\MD]QZV]HONLHIRUP\ZLHG]\F]HUSDQHM

]VDPHMW\ONROXG]NLHMNDONXODFMLZ\ND]XMF*HWDNLHLQWHUSUHWDFMHNWyUHRSLHUDMVL 
na kalkulacji, pro

ZDG]QDEH]GUR*D

„L

A PIETRUZZA BIANCA

”

(A

P

2,17

B

)

E IL CONCETTO DELLA SAPIENZA

E

/

O

LA VERA O FALSA SAPIENZA

Riassunto

Nell’esegesi patristica del motivo della pietruzza bianca (

[JHQL NGWMJ)

nell’Apocalisse si notano due filoni dell’interpretazione: christologico (Vittorino da
Petovio, Primasio) e battesimale (Cesare da Arles, Beda Venerabile e
probabilmente Ticonio). Girolamo, malgrado i tentativi di una ricerca propria nella
lettera a Papa Damasio, nel suo commento ripete l’idea di Vittorino. Tutte queste
interpretazioni hanno il carattere teologico. Nell’esegesi del XX sec. invece si vede
piuttosto un tentativo di trovare il significato materiale della „pietruzza bianca”
(l’oggetto usato per le votazioni nel tribunale, l’amuleto, la tessera permettente la
partecipazione alle feste pubbliche ect.).

L’articolo presente è un tentativo d’interpretazione del motivo della “pietruzza

bianca” a partire del testo stesso dell’Apocalisse, dal modo dell’uso del sostantivo
[JHQL e del verbo[JHK\Y. L’analisi di questi termini permette di stabilire un legame
tra l’espressione studiata e il motivo della saggezza concepita come dono di Dio
(rivelazione).

70

P. S

ACCHI

, "La conoscenza presso gli ebrei da Amos all'essenizmo", w: L'Apocalittica giudaica e

la sua storia, Brescia 1990, 220-

]ZáV