Jan Brzechwa

BAŚNIE I POEMATY

PAN SZCZUKA

Żył pan Szczuka pod Olkuszem.

Łowił ryby kapeluszem,

Straszył jeże, muchy łapał,

Wreszcie popadł w taki zapał,

Że gdy zima w polu słabła,

Na przynętę schwytał diabła.

A rozpoznał go po pysku,

A przydybał na ściernisku.

Był ubrany diabeł modnie:

Tabaczkowe nosił spodnie,

Kusy fraczek granatowy,

Zapinany do połowy,

Kamizelkę, krawat nowy,

A na samym czubku głowy

Cylinderek ciemnoszary

I rogowe okulary.

Miał do tego bródkę krótką

I gdy mówił, trząsł tą bródką.

Był pan Szczuka bardzo srogi,

Więc do diabła rzekł: "Do nogi!"

Wyjął smycz ze skóry byczej.

I uwiązał go na smyczy.

Diabeł buczał, diabeł mruczał,

A pan Szczuka mu dokuczał:

To go w plecy trącił nogą,

To nadepnął mu na ogon,

To przez ramię go przewiesił,

Aż się bies ze złości biesił.

"Co pan robi panie Szczuka?

Czy pan zwady z piekłem szuka?"

Lecz pan Szczuka ani pisnął,

Tylko mocniej smycz zacisnął,

Aż burczała w diable dusza,

I tak szedł z nim do Olkusza.

Diabeł wścieka się i krztusi:

"Panie Szczuka, pan mnie dusi,

Niech pan w głowę się popuka,

Niech pan puści, panie Szczuka!"

Lecz pan Szczuka słuchać nie chce,

Diabła dręczy, drażni, łechce,

Wreszcie rzecze: "Zamilcz, biesie,

Bo wystraszysz pliszki w lesie!"

Zaczął diabeł z innej beczki:

Panie Szczuka, dość tej sprzeczki,

Ja do piekła wracać muszę,

Niech pan puści, bo się duszę,

Oddam panu moją duszę,

Tylko niech pan, u kaduka,

Już mnie puści, panie Szczuka!"

A pan Szczuka szydzi z czarta:

"Cóż jest twoja dusza warta?

Mniej niż zgniła ulęgałka,

Tyle ot, co gnoju gałka."

A czart skomle: "Panie Szczuka,

Niech pan prędko to odpuka,

Mam ja duszę wyborową,

Prawie nową, daję słowo,

Nie zniszczoną, w dobrym stanie,

Pan dziś takiej nie dostanie."

"Dawaj! - w końcu rzekł pan Szczuka. -

Jest w mym domu ruda suka,

Może taka dusza czarcia

Suce nada się do żarcia."

Z tymi słowy smycz rozluźnił,

Diabeł kwękał, szemrał, bluźnił

I namęczył się niemało,

Aż wykrztusił duszę całą,

Po czym zniknął w cieniu buka.

Tyle widział go pan Szczuka.

A na ziemi rozpostarta

Pozostała dusza czarta.

Jął pan Szczuka gnieść ją w rękach:

Była czarna, gładka, miękka

Jak najlepsze sukno bielskie

I nie poznać, że diabelskie.

Rzekł pan Szczuka: "Wiem, co zrobię!

Frak z niej każę uszyć sobie!"

Był w Olkuszu krawiec taki,

Który szył najlepiej fraki,

Więc pan Szczuka w karnawale

Był ubrany doskonale

I wyjeżdżał co niedziela

W nowym fraku na wesela.

Mądra sztuka był pan Szczuka,

A dla głupich stąd nauka.