:$/'(0$5'2à*$

STACJE

ELEKTROENERGETYCZNE

2),&<1$:<'$:1,&=$32/,7(&+1,.,:52&à$:6.,(-

:52&à$:

Recenzenci

Barbara Kaszowska

0LURVáDZ3DURO

Opracowanie redakcyjne

Alicja Kordas

Korekta

Alina Kaczak

:V]HONLHSUDZD]DVWU]H*RQH2SUDFRZDQLHZFDáRFLDQLZHIUDJPHQWDFKQLHPR*HE\ü

SRZLHODQHDQLUR]SRZV]HFKQLDQH]DSRPRFXU]G]HHOHNWURQLF]Q\FKPHFKDQLF]Q\FK

NRSLXMF\FKQDJU\ZDMF\FKLLQQ\FKEH]SLVHPQHM]JRG\SRVLDGDF]DSUDZDXWRUVNLFK

&RS\ULJKWE\2ILF\QD:\GDZQLF]D3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM:URFáDZ

ISBN 978-83-7493-301-8

2ILF\QD:\GDZQLF]D3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM

:\EU]H*H:\VSLDVNLHJR:URFáDZ

http://www.oficyna.pwr.wroc.pl

oficwyd@pwr.wroc.pl

'UXNDUQLD2ILF\Q\:\GDZQLF]HM3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM=DPQU

63,675(&,

Od autora..................................................................................................................

:LDGRPRFLZVWSQH ...........................................................................................

1.1. Wprowadzenie ..............................................................................................

3RMFLDSRGVWDZRZH......................................................................................

1.3. Klasyfikacje podstawowe .............................................................................

1.4. Wymagania podstawowe ..............................................................................

2. Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych..............................................

2.1. Wprowadzenie ..............................................................................................

2.2. Szyny zbiorcze ..............................................................................................

:\áF]QLNL .................................................................................................... 18

5R]áF]QLNL.................................................................................................... 21
2.5. Styczniki........................................................................................................

2GáF]QLNL ..................................................................................................... 21
2.7. Bezpieczniki..................................................................................................

2.8. Uziemniki......................................................................................................

2.9. Zwierniki.......................................................................................................

3U]HNáDGQLNL ................................................................................................ 26

3U]HNáDGQLNLSUGRZH....................................................................... 27

3U]HNáDGQLNLQDSLFLRZH .................................................................. 27

8U]G]HQLDRFKURQ\SU]HFLZSU]HSLFLRZHM ................................................ 28

8U]G]HQLDWHOHIRQLLHQHUJHW\F]QHMQRQHM7(1 ...................................... 29

'áDZLNL]ZDUFLRZH ..................................................................................... 29

8NáDG\SRáF]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM ....................................................... 30

:\PDJDQLDVWDZLDQHXNáDGRPSRáF]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK........ 30

.ODV\ILNDFMHXNáDGyZSRáF]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM......................... 31

7\SRZHUR]ZL]DQLDSyOUR]G]LHOF]\FK ........................................................ 33

3.3.1. Pola liniowe ........................................................................................

3.3.2. Pola transformatorowe ........................................................................

3RODáF]QLNDV]\Q............................................................................... 41
3.3.4. Pola pomiarowe ..................................................................................

3RODSRWU]HEZáDVQ\FK ........................................................................ 44
3.3.6. Pola odgromnikowe (odgromowe)......................................................

8NáDG\V]\QRZH............................................................................................ 45

8NáDG\]SRMHG\QF]\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK............................ 45

8NáDG\]SRGZyMQ\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK .............................. 49

8NáDG\]SRWUyMQ\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK................................. 53

8NáDG\ZLHORZ\áF]QLNRZH................................................................ 54

8NáDG\V]\QRZH]V\VWHPDPLSRPRFQLF]\PLV]\Q]ELRUF]\FK ......... 56

8NáDG\EH]V]\QRZH ...................................................................................... 57

8NáDG\EORNRZH.................................................................................. 57

8NáDG\PRVWNRZH ............................................................................... 59

8NáDG\wielobokowe .......................................................................... 62

7\SRZHXNáDG\UR]G]LHOQL.................................................................................... 64

4.1. Wprowadzenie .............................................................................................

4.2. Rozdzielnie 110 kV......................................................................................

4.3. Rozdzielnie 20 kV........................................................................................

4.4. Rozdzielnie 220 kV i 400 kV.......................................................................

5R]G]LHOQLHQLVNLHJRQDSLFLD...................................................................... 81

5R]ZL]DQLDNRQVWUXNF\MQHVWDFMLLUR]G]LHOQL ..................................................... 83

5.1. Wymagania ogólne .......................................................................................

5.2. Rozdzielnie 110 kV.......................................................................................

5.2.1. Rozdzielnie napowietrzne ...................................................................

5R]G]LHOQLHZQWU]RZH....................................................................... 89
5.2.3. Rozdzielnie z

V]HFLRIOXRUNLHPVLDUNL................................................. 89

5.3. Rozdzielnice SN............................................................................................

5.4. Prefabrykowane stacje SN ............................................................................ 100

5R]G]LHOQLFHQLVNLHJRQDSLFLD..................................................................... 112

3RWU]HE\ZáDVQHVWDFML .......................................................................................... 123

6.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 123

8NáDG\]DVLODQLDXU]G]HSRWU]HEZáDVQ\FKSUGXSU]HPLHQQHJR.............. 124

6SRVRE\]DVLODQLDXU]G]HSRWU]HEZáDVQ\FKSUGXSU]HPLHQQHJR............ 127

'REyUWUDQVIRUPDWRUyZSRWU]HEZáDVQ\FK.................................................... 130

8NáDG\]DVLODQLDUR]G]LHOQLSRWU]HEZáDVQ\FKSUGXVWDáHJR........................ 130
6.6. Baterie akumulatorów ................................................................................... 137

:\EUDQHXU]G]HQLDSRWU]HEZáDVQ\FKVWDFML ............................................... 140

2ZLHWOHQLHWHUHQXVWDFMLLEXG\QNyZVWDF\MQ\FK ............................... 140

8U]G]HQLDJU]HZF]H .......................................................................... 142

1DSG\áF]QLNyZ............................................................................... 143

8U]G]HQLDVSU*RQHJRSRZLHWU]D ...................................................... 143

3U]HJOGSRWU]HEZáDVQ\FKZU]HF]\ZLVW\FKRELHNWDFK ............................... 146

8U]G]HQLDDXWRPDW\NLVWDFML ............................................................................... 149

7.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 149
7.2. Automatyka stacyjna..................................................................................... 149
7.3. Automatyka zabezpieczeniowa..................................................................... 151

&\IURZH]LQWHJURZDQHV\VWHP\]DEH]SLHF]HZVWDFMDFK.................. 152

7.3.2. Zabezpieczenia transformatorów ........................................................ 157

6DPRF]\QQHSRQRZQH]DáF]DQLH....................................................... 158

6DPRF]\QQH]DáF]DQLHUH]HUZ\......................................................... 159

3U]\NáDG]DEH]SLHF]HZVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM................................... 159

8. Obwody sterowania i blokady.............................................................................. 163

8.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 163
8.2. Rodzaje sterowania w stacjach elektroenergetycznych................................. 163

3U]\NáDGRZHUR]ZL]DQLDXNáDGyZVWHURZDQLD............................................. 164

3U]\NáDGVWHURZDQLDáF]QLNDPLZVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM .................... 167
8.5. Blokady ......................................................................................................... 172

9. Obwody sygnalizacji ............................................................................................ 175

9.1. Rodzaje sygnalizacji w stacjach elektroenergetycznych............................... 175

3U]\NáDGXNáDGXV\JQDOL]DFMLVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM............................. 178

6\JQDOL]DFMDVWDQXSRáR*HQLDáF]QLNyZ............................................. 178

6\JQDOL]DFMD]DNáyFHL]DG]LDáDQLD]DEH]SLHF]H.............................. 181

6\JQDOL]DFMDSRáR*HQLDSU]HáF]QLNyZ]DF]HSyZ............................... 181

2EZRG\áF]QRFLLWHOHPHFKDQLNL..................................................................... 183

5RG]DMHáF]QRFLZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK............................... 183

7HOHIRQLDHQHUJHW\F]QDQRQD................................................................... 184
10.3. Telemechanika .......................................................................................... 187

3U]\NáDGV\VWHPXáF]QRFLLWHOHPHFKDQLNLZVWDFMDFK

elektroenergetycznych .............................................................................. 190

11. Pomiary w stacjach elektroenergetycznych ....................................................... 192

11.1. Rodzaje mierników w stacjach elektroenergetycznych ............................ 192

8NáDG\SRPLDURZRUR]OLF]HQLRZHZVWDFMDFK .......................................... 194

'RGDWNRZHXNáDG\SRPLDURZHZVWDFMDFK................................................ 196

3U]\NáDGSRPLDUyZZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ............................ 197

11.4.1. Pomiary w rozdzielni 6 kV ........................................................... 197
11.4.2. Pomiary w rozdzielni 110 kV ....................................................... 199
11.4.3. Liczniki impulsowe ...................................................................... 199

.RPSXWHURZHV\VWHP\ZVSRPDJDQLDQDG]RURZDQLDLNLHURZDQLDSUDF

stacji elektroenergetycznej ................................................................................. 201
12.1.Wprowadzenie ........................................................................................... 201
12.2. System SYNDIS ....................................................................................... 204

12.2.1. Struktura i zakres zastosowania .................................................... 204

2SLVZ\EUDQ\FKIXQNFMLLPR*OLZRFLV\VWHPX ............................ 210

12.3. System WindEx ........................................................................................ 220

12.3.1. Struktura i zakres zastosowania .................................................... 220

12.3.2. Funkcje systemu ........................................................................... 223
12.3.3. Opis wybranych funkcji programu ............................................... 227

12.4. System PRINS........................................................................................... 234
12.5. System IFIX .............................................................................................. 238
12.6. Komputerowy system rozliczeniowo-pomiarowy eSPIM ........................ 239
12.7. Komputerowy system rozliczeniowo-bilansowy ETNA........................... 240
12.8. Komputerowy system sterowania i nadzoru SICAM SAS ....................... 241

,QQHV\VWHP\VWHURZDQLDL]DEH]SLHF]H................................................... 242

7HFKQLNDZ\NRQ\ZDQLDáF]HUXFKRZ\FK........................................................ 243

13.1. Wskazówki ogólne.................................................................................... 243

=DVDG\Z\NRQ\ZDQLDSROHFHUXFKRZ\FK................................................ 245

:\NRQ\ZDQLHF]\QQRFLáF]HQLRZ\FK ................................................... 246
13.4. Zwroty

RERZL]XMFHSRGF]DVZ\GDZDQLDSROHFHUXFKRZ\FK

i przyjmowania meldunków o ich wykonaniu .......................................... 248

Literatura .................................................................................................................. 249

OD AUTORA

2GZLHOXODWZVZRMHMG]LDáDOQRFLQDXNRZREDGDZF]HMLG\GDNW\F]QHMQD:\G]LD

OH (OHNWU\F]Q\P 3ROLWHFKQLNL :URFáDZVNLHM ]DMPXM VL SUREOHPDW\N VWDFML HOHNWUR

HQHUJHW\F]Q\FKZ\NáDGDMFPLG]\LQQ\PLSU]HGPLRW Ä6WDFMH HOHNWURHQHUJHW\F]QH´

6ZRMHGRZLDGF]HQLHG\GDNW\F]QHZ\NRU]\VWDáHPZRSUDFRZDQHMNVL*FH

.VL*NDStacje elektroenergetyczne stanowi kompendium wiedzy z zakresu stacji

HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK 6NáDGD VL ] WU]\QDVWX UR]G]LDáyZ NWyU\FK W\WXá\ RG]ZLHU

FLHGODMSRUXV]DQH]DJDGQLHQLD6ZUyGQLFKPLG]\LQQ\PLXNáDG\SRáF]HVWDFML

HOHNWURHQHUJHW\F]QHM W\SRZH XNáDG\ UR]G]LHOQL UR]ZL]DQLD NRQVWUXNF\MQH VWDFML

LUR]G]LHOQLSRWU]HE\ZáDVQHVWDFMLRUD]NRPSXWHURZHV\VWHP\ZVSRPDJDQLDQDG]R

URZDQLDLNLHURZDQLDSUDFVWDFML2JUDQLF]RQDREMWRüNVL*NLZ\PXVLáDSRPLQLFLH

]DJDGQLHHNRQRPLF]QRSURMHNWRZ\FKLVNXSLHQLHVLQDSRGVWDZDFKLVIHU]HIXQNFMR
nowania i eksploatacji stacji elektroenergetycznych.

:SRGUF]QLNXSRáR*RQRQDFLVNQDUR]ZL]DQLDSUDNW\F]QHGODWHJR±RSUyF]QLe-

]EGQHMZLHG]\WHRUHW\F]QHM±]DPLHV]F]RQRZLHOH]GMüVFKHPDWyZLWDEHOGRW\F]-

F\FKDNWXDOQ\FKUR]ZL]DVWRVRZDQ\FKZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKQDWHUHQLH

'ROQHJR OVND 'RGDWNRZR ND*GH SRUXV]DQH Z NVL*FH ]DJDGQLHQLH ]LOXVWURZDQR

SU]\NáDGDPLUR]ZL]DVWRVRZDQ\FKZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK3R]ZDODWRQD

OHSV]H]UR]XPLHQLHRPDZLDQ\FK]DJDGQLHLVNRQIURQWRZDQLHLFK]U]HF]\ZLVWoFL

3RGUF]QLNStacje elektroenergetyczneMHVWSU]H]QDF]RQ\GODVWXGHQWyZZ\G]LDáyZ

elektrycznych uczelni technicznych oraz pracowników sektora elektroenergetycznego,
SUDJQF\FKSRV]HU]\üVZRMZLHG]]]DNUHVXVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK.VL*ND

MHVWWDN*HNLHURZDQDGRSHUVRQHOXQDG]RUXLHNVSORDWDFMLVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

NRQFHUQyZ HQHUJHW\F]Q\FK ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK L Z\GRE\ZF]\FK RUD] RVyE

]DWUXGQLRQ\FKQDVWDQRZLVNXJáyZQHJRHOHNWU\NDZ]DNáDGDFKSU]HP\VáRZ\FK

3RGUF]QLNStacje elektroenergetyczneV]F]HJyOQLHSU]\GDWQ\EG]LHGODVWXGHQWyZ

:\G]LDáX(OHNWU\F]QHJR3ROLWHFKQLNL:URFáDZVNLHM2PDZLDQHZQLP]DJDGQLHQLDV

ERZLHPSU]HGVWDZLDQHQDZ\NáDGDFKSRGF]DVVWXGLyZZUDPDFKNXUVyZ

Stacje elektroenergetyczne – dla studentów jednolitych studiów magisterskich

stacjonarnych na kierunku elektrotechnika.

6WDFMH L XU]G]HQLD HOHNWURHQHUJHW\F]QH – dla studentów jednolitych studiów

magisterskich stacjonarnych na kierunku automatyka i robotyka.

Stacje elektroenergetyczne – dla studentów niestacjonarnych studiów I stopnia na

NLHUXQNXHOHNWURHQHUJHW\NDSU]HP\VáRZDLNRPXQDOQD

.VL*NDWDPR*HZLF]SRZRG]HQLHPVWDQRZLüOLWHUDWXUSRGVWDZRZOXEX]XSHá

QLDMDFGRW\FKSU]HGPLRWyZ

:DOGHPDU'RáJD

:,$'202&,:6731(

1.1.

WPROWADZENIE

np. stacja 110/20/6 kV), przy czym po-

* a-

o-
wa, liczba pól rozdzielnic, liczba transformatorów.

" o-

*
stacji.

32-&,$32'67$:2:(

$ * *
stacji elektroenergetycznej, rozdzielnicy, rozdzielni, pola rozdzielczego, szyn zbior-
czych.

Stacja elektroenergetyczna jest elementem systemu elektroenergetycznego prze-

energii elektrycznej.

% *

falowniki).

" *

konstrukcjach wsporczych.

# * *

• ' *

• przetwórczych – transformatory, autotransformatory, prostowniki, falowniki,

• sterowniczych i kontroli ruchu,

•

stacji.

" *

! obwodów pierwotnych, tj. obwo-

$ * obwodów wtórnych, tj.

$ LQVWDODFMH L XU]G]HQLD SRPRFQLF]H, takie

( o-

Obwody

JáyZQH &

Obwody pomocnicze (tory pomoc-

& *

Rozdzielnica

rowych, sterowniczych i sygnalizacyjnych wraz z szynami zbiorczymi, elementami
z-

Rozdzielnica

#
110

) *

„rozdzielnia”.

Rozdzielnia

cniczymi.

Pole rozdzielcze

& e-

#* * o-

# * *

3ROH GRSá\ZRZH &

3ROH RGSá\ZRZH & r-

czych,

Szyny zbiorcze

Nastawnia

* *

8U]G]HQLD SRPRFQLF]H &

+ * e-

Telemechanika

• telepomiary – l-

• telesygnalizacja –

* o-
energetycznych,

• '

transformatorów w stacjach elektroenergetycznych.

Zdarzenie ruchowe

2SHUDFMH áF]HQLRZH

zbiorczych w rozdzielni.

Operacja ruchowa

(NVSORDWDFMD XU]G]H HOHNWU\F]Q\FK *i-

( e-

*
technicznym.

6áX*ED G\VSR]\WRUVND

Dyspozytor

* i-

sku dozoru lub dozoru i eksploatacji oraz uprawnienie do operatywnego kierowania

Koordynacja ruchu

* r-

Prowadzenie ruchu

* r-

1RUPDOQ\ XNáDG SUDF\

1.3. KLASYFIKACJE PODSTAWOWE

* * o-

energetycznego.

# * *

3. Sposób budowy stacji.
4.

5. Miejsce pracy w sieci elektroenergetycznej.
6. Zadania stawiane stacjom.
7.

8. Sposób prowadzenia ruchu.
9. Sposób izolowania.
10. Sposób zasilania.
11.

12.

13.

• stacje +#*& ' * /01 kV,

• * **& ' 221 kV, 400 kV i 750 kV,

• #*& ' 331 kV,

• *& ' 4 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV, 30 kV,

• nn) – do 1 kV.

• stacje ' *56** *5 ' &

• stacje transformatorowe (ST) i stacje transformatorowo-rozdzielcze (STR)

– NN/WN,

• 5%"& ' #*6 *

• rozdzielnie sieciowe miejskie (RSM) –SN/SN,

• punkty transformatorowe (PT) –SN/nn,

• 7 %& ' *6 *

• 5& ' *6 *

• %& ' *6 *

• (& ' *6nn,

• rozdzielnie odbiorcze (RO) – nn.

# o-

**6#* * 5%"&

#*6 * %"& %

%"& * *6nn, jest to

* %8& *

* 7%"
(roz

• z-

& ' #* *

• & ' a-

cje NN, WN, SN.

% *

•

• & * *

& 9 *

* n-
kach

% owych.

0 %

• l-

czych rejonowych, w tym elektrowniane – przy elektrowniach),

• stacje miejskie,

•

• stacje wiejskie.

4 %

• stacje rozdzielcze,

• stacje transformatorowe,

• stacje transformatorowo-rozdzielcze,

•

/ %

• *

: %

•

• *

• * &

; %

• *

•

• rki),

•

31 %

• zasilane przelotowo,

• zasilane odczepowo (promieniowo).

33 % *

• stacje energetyki zawodowej,

•

32 %

• jednotransformatorowe,

• dwutransformatorowe,

• wielotransformatorowe.

3< %

• = ' 221 ) *

311 ,)>

* 320 ,)>

• == ' * * 221 kV nie-

zaliczone do kategorii I lub III,

• === ' <1 ) * z-

* 31

34 ,)>
znamionowym l

) *

1.4. WYMAGANIA PODSTAWOWE

•

zasilania),

• *

•

• *

# *

owej.

1LH]DZRGQRü SUDF\ VWDFML L áDWZRü HNVSORDWDFML

•

& *-

* &

• * o-

Wymagania stawiane stacjom elektroenergetycznym przez odbiorców

? & a-

* e-
mów regulacji (

% * e-

. r-

# % @31A *-

. = ' * o-

* *

l-
kiego pieca).

. == ' * o-

* * d-

& * y-

. === ' = i II.

Rezerwowanie dotyczy odbiorów kategorii I i II.
( = * (

Rozdział 1

uznaje się takie drogi przesyłu energii elektrycznej do od-

biorcy, które nie powodują żadnych ograniczeń w pracy w innych drogach przesyłu
w razie zakłócenia w pracy lub remontu dowolnego elementu tej drogi.

uważa się:

•

szyny lub wydzielone sekcje szyn elektrowni, gdy układ szyn lub łączników po-

zwala zasilać niezależnie każde szyny lub każdą sekcję,

•

szyny lub wydzielone sekcje szyn głównych stacji powiązanych z systemami sie-

ci NN i WN przy założeniu, że zakłócenia w jednym układzie lub sekcji szyn nie
powoduje zakłóceń w pracy pozostałych elementów stacji,

•

zastępcze źródło energii.

wiąże się ze ścisłym związkiem pomiędzy stałym

wzrostem mocy zapotrzebowanej przez nowych oraz istniejących odbiorców i ko-
niecznością rozbudowy układu elektroenergetycznego. Zawsze w takim przypadku
korzystniejszym rozwiązaniem pod względem ekonomicznym i technicznym jest roz-
budowa istniejącej stacji elektroenergetycznej niż budowa nowej.

uzyskuje się dzięki:

•

zastosowaniu i należytemu utrzymaniu odpowiednich środków ochrony przeciw-

porażeniowej (podstawowej i dodatkowej),

•

właściwej organizacji pracy,

•

niezawodności i łatwości eksploatacji stacji.

stanowi wymaganie dotyczące wszystkich inwestycji. Obniżenie nakładów nie może
prowadzić do przyjęcia rozwiązań niedostatecznych pod względem technicznym.

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

2. ZASADNICZE ELEMENTY

STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

2.1. WPROWADZENIE

(

Do ochrony

)

kV, 220 kV i 400 kV.

(

skróty w postaci literowej przedstawione w tabeli 2.1.

./ 0 1

45 4

7 8 9

: ;

< :

= >

/ ? 1

8 A

;

@ B

/ @ /

8A D E

1 F

< :

/ G H/ G

? 1

;

Nazwa elementu stacji

Oznaczenie literowe

Szyny zbiorcze

E LD

? B

E LD

? B

;

= >

;

E LD

? B

B? B

= >

;

E LD

? B

/ ?

;

L D

? B

L D

? B

Uziemnik

Bezpiecznik

Zwiernik

? B

8 D

= >

;

? B

? / @ B

;

= N

? B

7 S

? B G

? B

1 @

;

8 A

D E A

1 ? B/

? BB

1 ? 1

: ;

1 H

= W

? 1

TEN

Transformator

/ ?

1 0

;

Tpw, TP

5R]G]LDá

$QDOL] DSDUDWyZ L XU]G]H Z\VWSXMF\FK

Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK SRG NWHP LFK
przeznaczenia, funkcji, lokalizacji, stosowanych roz-
ZL]D NRQVWUXNF\MQ\FK FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK FHFK
itp. przedstawiono w ograniczonej formie. Na ry-
VXQNXSRND]DQRSU]\NáDGXNáDGXW\SRZHJRSROD
liniowego SN, na podstawie którego omówiono lo-
NDOL]DFMUR]SDWU\ZDQ\FKDSaratów w polach.

Rysunek 2.1.

3ROHOLQLRZHQDSRZLHWU]QHRGSá\ZRZH61

(przy zasilaniu jednostronnym lub dwustronnym)

2.2. SZYNY ZBIORCZE

6]\Q\]ELRUF]HVJáyZQ\PHOHPHQWHPUR]G]LHOQLZXNáDGDFKV]\QRZ\FK6WDQo-

ZLPLHMVFHSRáF]HQLDOLQLLLWUDQVIRUPDWRUyZWZRU]FZWHQVSRVyEZ]HáVLHFLRZ\
Od szyn zbior

F]\FK RGFKRG] RGHMFLD OLQLRZH L WUDQVIRUPDWRURZH Z\NRQ\ZDQH

w postaci pól liniowych i transformatorowych. Szyny zbiorcze w stacjach wykonuje
VLSU]HZRGDPLJLWNLPLOLQNDPL$)/OXE$/OXESU]HZRGDPLV]W\ZQ\PLSáDVNo-

ZQLNDPLFHRZQLNDPLOXEUXUDPL:]DOH*QRFLRGF]\QQLNyZPLQWDNLFKMDNSo-

]LRP QDSLFLDVWDFML ZLHONRüVWDFMLOLF]EDOLQLL LWUDQVIRUPDWRUyZ URODL ]QDF]HQLH

VWDFMLZV\VWHPLHHOHNWURHQHUJHW\F]Q\PV\VWHP\V]\Q]ELRUF]\FKPRJE\üXNV]WDá-

WRZDQHZUy*QRURGQ\VSRVyE6VWRVRZDQHXNáDG\]SRMHG\QF]\PSRGZyMQ\POXE

SRWUyMQ\PV\VWHPHPV]\Q]ELRUF]\FK3RV]F]HJyOQHIUDJPHQW\V]\Q]ELRUF]\FKPRJ

E\ü SRG]LHORQH QD VHNFMH GODWHJR V]\Q\ ]ELRUF]H Z PLDU SRWU]HE V Z\SRVD*RQH

Z áF]QLNL V]\Q V\VWHPRZH VHNF\MQH V\VWHPRZRVHNF\MQH L SROD SRPLDURZH GR
pomiaru na

SLFLD

:<à&=1,.,

:\áF]QLNL V SU]H]QDF]RQH GR Z\áF]DQLD L ]DáF]DQLD SUGyZ URERF]\FK

L]ZDUFLRZ\FK:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKVáX*GRSODQRZ\FKLDZDU\MQ\FK

áF]H]DáF]DQLDLZ\áF]DQLD]DVLODQLDREZRGyZNWyU\PLWDVWDFMDMHVW]DVLODQD

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

instalowanie wy

jedy-

ciowych.

% (

(

)

(

pola.

•

% -

•

pneumatyczne,

•

magnetowydmuchowe.

/0 123 4

5 65

0 99:

;

% (

% %

nika przedstawiono na rysunku 2.2.

/0 123 4

5 65

A 3

;

9C: D 9E

;

(SF

sa-

% (

(

/0 123 4

5 65

E HI4

;

)

% (

(

% (

(

5R]G]LDá

Rysunek 2.2.

:\áF]QLNPDáRROHMRZ\

QDQDSLFLHkV

Rysunek 2.3.

:\áF]QLN]6)

QDQDSLFLHkV

:Z\áF]QLNDFKSQHXPDW\F]Q\FKGRJDV]HQLDáXNXHOHNWU\F]QHJRX*\ZDVLVSU-

*RQHJR SRZLHWU]D :\SRVD*HQLH W\FK Z\áF]QLNyZ VWDQRZL MHGQD OXE ZLHOH NRPyU

JDV]HQLRZ\FK RUD] NRQGHQVDWRU\ ]DSHZQLDMFH UyZQ\ UR]NáDG QDSLFLD QD SRV]F]e-

JyOQH NRPRU\ 5HDOL]RZDQ\ MHVW Z QLFK GZXVWRSQLRZ\ F\NO Z\áF]DQLD : SLHUw-

V]\PF\NOXVW\NLUR]VXZDMVLQDRGOHJáRüRSW\PDOQGRJDV]HQLDáXNXZGUXJLP

QDWRPLDVW VW\NL UR]VXZDM VL QD RGOHJáRü QLH]EGQ ]H Z]JOGyZ L]RODF\MQ\FK

:\áF]QLNLSQHXPDW\F]QHZ\PDJDM]DVLODQLDZVSU*RQHSRZLHWU]HSRSU]H]VSU*Dr-

NL]ELRUQLNLNWyUHVWDQRZLF]üNRQVWUXNF\MQ Z\áF]QLND 6 RQH VWRVRZDQH Z

GX*\FKVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKkV, 220 kV i 400 N9Z\SRVD*RQ\FKZ

LQVWDODFMHVSU*RQHJRSRZLHWU]D

:\áF]QLNL PDJQHWRZ\GPXFKRZH RG]QDF]DM VL GX* WUZDáRFL PHFKDQLF]Q

LáF]HQLRZRUD]NUyWNLPF]DVHPSDOHQLDVLáXNX 'R JDV]HQLDáXNX HOHNWU\F]QHJR

Z\NRU]\VWXMHVLZQLFK]MDZLVNDV]\ENLHJRZ\GáX*HQLDáXNXSU]HPLHV]F]HQLDáXNX

LLQWHQV\ZQHJRFKáRG]HQLD NROXPQ\ áXNRZHM: Z\áF]QLNDFKW\FK QDMEDUG]LHMURz-

SRZV]HFKQLRQH V NRPRU\ JDV]HQLRZH R áXNX G]LHORQ\P VROHQRLGDOQ\P OXE R áXNX

FLJá\PIDOLVW\P

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

52=à&=1,.,

5R]áF]QLNL V SU]H]QDF]RQH GR ]DáF]DQLD L Z\áF]DQLD SUGyZ URERF]\FK

ZJUDQLFDFK]QDPLRQRZHJRSUGXFLJáHJRUR]áF]QLND5R]áF]QLNLPRJE\üWDN*H

VWRVRZDQHGR]DáF]DQLDLZ\áF]DQLDSUGXSUDF\MDáRZHMWUDQVIRUPDWRUyZVLOQLNyZ
linii napowietrznych i kablowych, pojedynczych baterii kondensatorów. W stanie
RWZDUW\PVWZDU]DMRQHEH]SLHF]QLZLGRF]QSU]HUZL]RODF\MQFRSRZRGXMH*H

]EGQHVWDMHVLLQVWDORZDQLHRGáF]QLNyZ3UGZ\áF]DOQ\UR]áF]QLNyZMHVWVWRVXn-

NRZRQLHZLHONLQDMF]FLHMPQLHMV]\QL*ZDUWRüSUGX]ZDUFLRZHJRZSU]HFLWQ\FK

ZDUXQNDFK ]DVLODQLD : WDNLFK SU]\SDGNDFK UR]áF]QLNL PXV] E\ü Z\SRVD*RQH Z
bezpieczniki

UR]áF]QLNLEH]SLHF]QLNRZHZyZF]DVUR]áF]QLNLSU]HU\ZDMSUGQLH

ZLNV]\QL*LFK]GROQRüZ\áF]DOQDDEH]SLHF]QiNL±SUG]ZDUFLRZ\

2.5. STYCZNIKI

6W\F]QLNLVáX*GR]DáF]DQLDLZ\áF]DQLDSUGyZURERF]\FKZJUDQLFDFK]QDPLo-

QRZHJR SUGX áF]HQLRZHJR ]DOH*QHJR RG FKDUDNWHUX REZRGX &KDUDNWHU\]XM VL

RQHGX*]GROQRFLáF]H6W\F]QLNLRG]QDF]DMVLSRQDGWRGX*WUZDáRFLPHFKa-

QLF]QLáF]HQLRZRUD]EUDNLHPZLGRF]QHMSU]HUZ\ZVWDQLHRWZDUFLD,QVWDORZDQH

V]DZV]HZUD]]RGáF]QLNDPLLEH]SLHF]QLNDPL3RZV]HFKQLHVWRVXMHVLMHGRVWe-

URZDQLDRGELRUQLNyZRGX*HMF]VWRFLáF]H2EHFQLHZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\Fz-

Q\FKQDMF]FLHMVWRVXMHVLVW\F]QLNLSUy*QLRZH]EXGRZDQH]F]FLQLVNRQDSLFLo-

ZHMLZ\VRNRQDSLFLRZHM

2'à&=1,.,

2GáF]QLNLVáX*GRWZRU]HQLDSU]HUZL]RODF\MQ\FKZREZRGDFKHOHNWU\F]Q\FKLV

SU]H]QDF]RQHGR]DP\NDQLDLRWZLHUDQLDREZRGyZZVWDQLHEH]SUGRZ\P.RQLHFz-

QRü LFK LQVWDORZDQLD Z\QLND ] WHJR *H SUDFH NRQVHUZDF\MQRUHPRQWRZH SU]\ Zy-

áF]QLNXZ\PDJDM]DSHZQLHQLDZLGRF]QHMLEH]SLHF]QHMSU]HUZ\L]RODF\MQHMFRQDj-

PQLHM RG VWURQ\ ]DVLODQLD SROD : ]ZL]NX ] W\P PLG]\ V]\QDPL ]ELRUF]\PL

D Z\áF]QLNLHP F]VWR XPLHV]F]D VL RGáF]QLN W]Z RGáF]QLN V]\QRZ\ U\V

: QLHNWyU\FK UR]G]LHOQLFDFK 61 QLH LQVWDOXMH VL RGáF]QLNyZ V]\QRZ\FK PLG]\

V]\QDPL]ELRUF]\PLDZ\áF]QLNLHP'RW\F]\WRSU]HGHZV]\VWNLPUR]G]LHOQLFGZu-

F]áRQRZ\FKZNWyU\FKF]áRQ\Z\áF]QLNRZHVUXFKRPH

:XNáDGDFK]ZLHORPDV\VWHPDPLV]\Q]ELRUF]\FKLQVWDOXMHVLW\OHRGáF]QLNyZ

V]\QRZ\FKELHJXQRZ\FKOXESR MHGQRELHJXQRZH GR LOX V\VWHPyZ MHVW SRGá-

F]RQ\ Z\áF]QLN 2GáF]QLNL WH VáX* GR SU]\áF]DQLD SROD GR Z\EUDQHJR V\VWHPX
szyn zbiorczych.

5R]G]LDá

2WZDUFLH RGáF]QLND V]\QRZHJR ]DSHZQLD REVáXG]H EH]SLHF]HVWZR Z GZyFK

SU]\SDGNDFK3LHUZV]\GRW\F]\MHGQRVWURQQHJR]DVLODQLDSRODRGSá\ZRZHJRQSSRd-

F]DV SUDF NRQVHUZDF\MQRUHPRQWRZ\FK SU]\ Z\áF]QLNX OLQLRZ\P GUXJL QDWRPLDVW

GRW\F]\ SROD GRSá\ZRZHJR SRGF]DV SUDF QD V]\QDFK ]ELRUF]\FK Z V\WXDFML JG\

Z VWDFML ]QDMGXMH VL W\ONR MHGQR WDNLH SROH -HOL W\FK SyO MHVW ZLFHM WR RWZDUFLH

RGáF]QLND V]\QRZHJR Z MHGQ\P SROX GRSá\ZRZ\P QLH ]DSHZQLD REVáXG]H EH]SLe-

F]HVWZDSRGF]DVSUDFQDV]\QDFK]ELRUF]\FK

:UD]LHPR*OLZRFLGZXVWURQQHJR]DVLODQLDPR*HSRMDZLüVLQDZ\áF]QLNXQa-

SLFLH]REXVWURQNRQLHF]QHMHVWZyZF]DV]DLQVWDORZDQLHRGáF]QLNDW]ZOLQLRZHJR

U\VWDN*H]GUXJLHMVWURQ\Z\áF]QLNDDE\ZF]DVLHSUDFSU]\Z\áF]QLNXLVt-

QLDá\ZLGRFzQHLEH]SLHF]QHSU]HUZ\L]RODF\MQHSU]\RWZDUW\FKRGáF]QLNDFK

:SRODFKOLQLRZ\FKOLQLLQDSRZLHWU]Q\FKQDOH*\LQVWDORZDüRGáF]QLNOLQLRZ\]H

Z]JOGX QD RFKURQ SHUVRQHOX SU]HG SU]HSLFLDPL SRFKRG]F\PL RG Z\áDGRZD Dt-
mosferycznych.

2GáF]QLN OLQLRZ\ SRZLQLHQ E\ü ]DLQVWDORZDQ\ Z WDNLP PLHMVFX DE\ SRPLG]\

QLP D Z\áF]QLNLHP ]DZDUWH E\á\ LQQH DSDUDW\ XPLHV]F]RQH Z SROX ']LNL WHPX

PR*OLZHMHVWSURZDG]HQLHSUDFNRQVHUZDF\MQ\FKQDLQQ\FKDSDUDWDFK2GWHM]DVDG\

V RGVWSVWZD 'RW\F] RQH QD SU]\NáDG RJUDQLF]QLNyZ SU]HSLü RGJURPQLNyZ

LXU]G]HWHOHIRQLLHQHUJHW\F]QHMQRQHM7(18U]G]HQLDWHPXV]VSHáQLDüVZRM
funk

FMSU]\Z\áF]RQ\PSROX

:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKVSRW\NDVLRGáF]QLNL

•

LHF]QHQR*RZH

•

poziomoobrotowe, jedno- i dwuprzerwowe;

•

SLRQRZHSDQWRJUDIRZHFKZ\WDNRZHQR*\FRZH

2GáF]QLNVLHF]Q\FKDUDNWHU\]XMHVLW\P*HVW\NLUXFKRPHZ\NRQXMHVLZSo-

VWDFLSáDVNRZQLNyZSUWyZOXEUXUPLHG]LDQ\FK:UR]ZL]DQLDFKZQWU]RZ\FKWa-

NLHJRRGáF]QLNDVW\NLUXFKRPHV]EXGRZDQH]GZyFKUyZQROHJá\FKSáDVNRZQLNyZ

SU]H]FRZSU]\SDGNXSU]HSá\ZXGX*\FKSUGyZSRZVWDMHGRGDWNRZDVLáDGRFLVNDMFD

VW\NVWDá\8QLHPR*OLZLDWRVDPRLVWQHRWZDUFLHRGáF]QLNDZF]DVLHSU]HSá\ZXSUGX
zwarciowego.

2GáF]QLN poziomoobrotowy SRZV]HFKQLH MHVW EXGRZDQ\ QD QDSLFLH kV

LZ\*V]H1R*HWDNLHJRRGáF]QLNDVZ\NRQDQH]SUWyZOXEUXUPLHG]LDQ\FKLSRUu-

V]DMVLSURVWRSDGOHGRRVLL]RODWRUyZZVSRUF]\FK:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

VSRW\ND VL GZD UR]ZL]DQLD NRQVWUXNF\MQH RGáF]QLND poziomoobrotowego: jedno-
przerwowe i dwuprzerwowe. Przedstawiono je odpowiednio na rysunkach 2.4 i 2.5.
: RGáF]QLNDFK MHGQRSU]HUZRZ\FK REUDFDM VL ZUD] ] QR*DPL RE\GZD L]RODWRU\

ZVSRUF]HZRGáF]QLNDFKGZXSU]HUZRZ\FK±W\ONRL]RODWRUURGNRZ\ ,]RODWRU\ V

QDRJyáSHáQRSQLRZHnieprzebijalne.

2GáF]QLNSLRQRZ\MHVWSU]H]QDF]RQ\GRSUDF\ZUR]G]LHOQLDFKQDMZ\*V]\FKQa-

SLüRVSHFMDOQHMNRQVWUXNFMLXNáDGXV]\Q:VWDQLHRWZDUW\PRGáF]QLNWDNLVWZDU]D

ZLGRF]QSU]HUZPLG]\]QDMGXMF\PLVLQDGZyFKSR]LRPDFKSU]HZRGDPLGRSUo-

ZDG]DMF\PLLV]\QDPL2GáF]QLNSLRQRZ\MHVWZ\SRVD*RQ\ZVNáDGDQ\PHFKDQL]P

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

SU]HJXERZRG(ZLJQLRZ\ ] GROQ\P VW\NLHP UXFKRP\P ]DRSDWU]RQ\P Z FKZ\WDNL

]JDUQLDMFHVW\NJyUQ\ZSU]\SDGNXMHJRSU]HPLHV]F]DQLD6W\NJyUQ\MHVWRVREQ\P
elementem pod

ZLHV]RQ\P]DSRPRFOLQHNQDGRGáF]QLNLHP

Rysunek 2.4.

2GáF]QLNpoziomoobrotowy,

jednoprzerwowy z uziemnikiem

na napi

cie 110 kV

Rysunek 2.5.

2GáF]QLNpoziomoobrotowy,

dwuprzerwowy z uziemnikiem

QDQDSLFLHkV

1DMF]FLHMRGáF]QLNLVZ\NRQDQHMDNRMHGQRELHJXQRZHPHFKDQLF]QLHVSU]*o-

QHZWUyMID]RZH]HVWDZ\]HZVSyOQ\PQDSGHP1LHNWyUHNRQVWUXNFMHGRGDWNRZRV

Z\SRVD*DQH Z QR*H X]LHPLDMFH0DQLSXODFMH áF]HQLRZH RGáF]QLNDPL QDOH*\

Z\NRQ\ZDü Z VWDQLH EH] REFL*HQLD ] Z\MWNLHP SU]\SDGNyZ V]F]HJyOQ\FK SRGa-
nych w tabelach 2.2 i 2.3 [42].

=D SRPRF RGáF]QLNyZ WUyMELHJXQRZ\FK PR*QD ]DáF]Dü L Z\áF]\ü ]GDOQLH

Z VWDQLHMDáRZ\P WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR 09$ R JyUQ\P QDSLFLX kV,

MH*HOLVSHáQLRQHVQDVWSXMFHZDUXQNL

•

RGVWS\PLG]\RVLDPLELHJXQyZRGáF]QLNDZ\QRV]FRQDMPQLHM

– 1900 mm – dla transformatora o mocy do 25 MVA,
– 2100 mm – dla transformatora o mocy do 31,5 MVA,

•

QDSLFLH]DVLODQLDQLHMHVWZ\*V]HQL*21 kV.

=DSRPRFRGáF]QLNyZWUyMELHJXQRZ\FK61PR*QD

•

Z\áF]\ü L ]DáF]\ü WUDQVIRUPDWRU\ NWyU\FK PRFH OXE ZDUWRFL REFL*HQLD V

zgodne z podanymi w tabeli 2.2,

•

Z\áF]\ü L ]DáF]\ü OLQLH QDSRZLHWU]QH L NDEORZH R SU]HNURMDFK L GáXJRFLDFK

ZHGáXJWDEHOL.

5R]G]LDá

2SUyF]PDQLSXODFMLRNUHORQ\FKZF]HQLHMGRSXV]F]DVL]DáF]DQLHLZ\áF]DQLH

RGáF]QLNDPLWUyMELHJXQRZ\PLQLHREFL*RQ\FKV]\Q]ELRUF]\FKV]\QREHMFLRZ\FK

SU]HNáDGQLNyZQDSLFLRZ\FKRUD]RJUDQLF]QLNyZSU]HSLü

7DEHOD*UDQLF]QHPRFHWUDQVIRUPDWRUyZGODNWyU\FKGRSXV]F]DOQHMHVW]DáF]HQLH

LZ\áF]HQLH]DSRPRFRGáF]QLNyZWUyMELHJXQRZ\FKUHGQLHJRQDSLFLD>@

Moc znamionowa transformatora, kVA

1DSLFLH

ZVWDQLHMDáRZ\P

ZVWDQLHREFL*HQLD

125 i mniejszej

–

200 i mniejszej

20 i mniejszej

315 i mniejszej

20 i mniejszej

400 i mniejszej

30 i mniejszej

500 i mniejszej

30 i mniejszej

1000 i mniejszej

50 i mniejszej

1250 i mniejszej

–

7DEHOD*UDQLF]QHGáXJRFLQLHREFL*RQ\FKOLQLLQDSRZLHWU]Q\FKLNDEORZ\FK

na których dopusz

F]DOQHMHVW]DáF]HQLHLZ\áF]HQLH]DSRPRFRGáF]QLNyZWUyMELHJXQRZ\FK>@

Rodzaj linii

1DSLFLH

3U]HNUyM*\á$O

0DNV\PDOQDGáXJRü

áczonego odcinka

240÷300

1,0

95÷150

2,0

50÷70

3,0

4,0

do 25

5,0

300

0,5

150÷240

1,0

95÷150

1,2

50÷70

1,5

25÷35

2,0

240÷300

0,5

70÷150

1,0

Kablowe

1,5

Napowietrzne

do 40

–

10,0

2.7. BEZPIECZNIKI

%H]SLHF]QLNLVáX*GR]DEH]SLHF]DQLDXU]G]HHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKSU]HGVNXt-

NDPLSU]HFL*HL]ZDUü

:\Uy*QLDVLGZDURG]DMHEH]SLHF]QLNyZ

•

EH]SLHF]QLNL]PDWHULDáHPGUREQR]LDUQLVW\PMDNRJDVLZHP

•

bezpieczniki gazowydmuchowe.

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

%H]SLHF]QLNLZ\VRNLHJRQDSLFLD±EXGRZDQHQDQDSLFLH]QDPLRQRZHGRN9±V

SU]H]QDF]RQHGR]DEH]SLHF]HQLDRGVNXWNyZ]ZDUüWUDQVIRUPDWRUyZEDWHULLNRQGHQVDWo-

UyZRGJDá]LHOLQLLRQLHZLHONLFKREFL*HQLDFKLGX*\FKPRFDFK]ZDUFLRZ\FK=DVWo-

VRZDQLHEH]SLHF]QLNyZ]UR]áF]QLNDPLXPR*OLZLDZ\HOLPLQRZDQLHZyáF]QLNyZ

:NáDGNL WRSLNRZH EH]SLHF]QLNyZ Z\VRNLHJR QDSLFLD ]DZLHUDM MHGHQ NLOND OXE

NLONDQDFLHUyZQROHJá\FKHOHPHQWyZWRSLNRZ\FK]GUXWXVUHEUQHJROXEPLHG]LDQHJR

VUHEU]RQHJR]DPNQLW\FKZUXU]HL]RODF\MQHMZ\SHáQLRQHMPDWHULDáHPGUREQR]LDUQi-

VW\P MDNR JDVLZHP %H]SLHF]QLNL ] PDWHULDáHP GUREQR]LDUQLVW\P FKDUDNWHU\]XM VL

W\P*HHOHPHQWWRSLNRZ\MHVWXPLHV]F]RQ\ZV]F]HOQHMREXGRZLHL]RODF\MQHMZ\SHá-

QLRQHM PDWHULDáHP GUREQR]LDUQLVW\P R GREU\FK ZáDFLZRFLDFK L]RODF\MQ\FK GX*HM

SU]HZRGQRFLLSRMHPQRFLFLHSOQHMRGSRUQ\PQDG]LDáDQLHZ\VRNLHMWHPSHUDWXU\

=GROQRü EH]SLHF]QLNyZ GR SU]HU\ZDQLD SUGX SU]HFL*HQLRZHJR L ]ZDUFLRZHJR

MHVWRNUHORQDFKDUDNWHU\VW\NF]DVRZRSUGRZRUD]SUGHPZ\áF]DOQ\PQDMPQLHj-

V]\PLQDMZLNV]\P]QDPLRQRZ\P%H]SLHF]QLNLZ\VRNLHJRQDSLFLDZ\NRQXMHVL
o

QLHSHáQR]DNUHVRZHM FKDUDNWHU\VW\FH G]LDáDQLD XPR*OLZLDMFHM SU]HU\ZDQLH SUGX

SU]HW*HQLRZHJR ZLNV]HJR QL* PLQLPDOQ\ OHF] QLHSU]HNUDF]DMFHJR QDMZLNV]HJR

SUGXZ\áF]DOQHJR

Bezpieczniki

JD]RZ\GPXFKRZH QDOH* GR VWDUV]\FK NRQVWUXNFML EH]SLHF]QLNyZ

LQLHVREHFQLHVWRVRZDQHZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKVVWRVRZDQHEH]SLHF]QLNLSU]HNáDGQLNRZH6

RQHSU]H]QDF]RQHZ\áF]QLHGR]DEH]SLHF]HQLDSU]HGVNXWNDPL]ZDUüSU]HNáDGQLNyZ

QDSLFLRZ\FK&KDUDNWHU\]XMVLSUDNW\F]QLHQLHRJUDQLF]RQ]GROQRFLZ\áF]DQLD

RUD]EDUG]RVNXWHF]Q\PRJUDQLF]HQLHPSUGX]ZDUFLRZHJR

Ograniczone zastosowanie bezpieczników w stacjach elektroenergetycznych wyni-

ND]LFKZDGGRNWyU\FKPR*QD]DOLF]\üMHGQRID]RZHZ\áF]HQLHNRQLHF]QRüZy-

PLDQ\ZNáDGHNSRND*GRUD]RZ\PZ\áF]HQLX RJUDQLF]RQ PR*OLZRü ]DEH]SLHF]a-

QLD RGELRUQLNyZ R ZLNV]\FK PRFDFK ]QDPLRQRZ\FK L GáXJL F]DV áXNRZ\ SU]\

SU]HU\ZDQLXSUGXRQLHZLHONLFKZDUWRFLDFK

2.8. UZIEMNIKI

8]LHPQLNLQR*HX]LHPLDMFHVWRVXMHVL]HZ]JOGyZHNVSORDWDF\MQ\FK6SU]e-

zna

F]RQHGR]ZLHUDQLDLX]LHPLDQLDRGáF]RQ\FKREZRGyZLXU]G]H

3RGF]DVSU]HJOGyZLQDSUDZXU]G]H61:111REVáXJDVWDFMLPXVLE\ü]a-

EH]SLHF]RQDSU]HGSRUD*HQLHP0LHMVFHSUDF\PXVLE\üX]LHPLRQH1DSU]\NáDGEHz-

SLHF]HVWZR SUDF NRQVHUZDF\MQRUHPRQWRZ\FK SU]\ Z\áF]QLNX Z\PDJD RWZDUW\FK

RGáF]QLNyZSRREXVWURQDFKZ\áF]QLNDLREXVWURQQHJRX]LHPLHQLDZ\áF]RQHMF]-

FL SROD :]JOG\ EH]SLHF]HVWZD X]DVDGQLDM ]DWHP EH]Z]JOGQ NRQLHF]QRü VWo-
sowania uziemników.

8]LHPQLNL V Z\SRVD*DQH Z áF]QLNL SRPRFQLF]H XPR*OLZLDMFH Z\NRQDQLH Vy-

gnalizacji, blokowania i zdalnego sterowania.

5R]G]LDá

8]LHPLHQLDZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKGRNRQXMHVL]DSRPRF

•

X]LHPQLNyZáF]QLNyZSU]H]QDF]RQ\FKZ\áF]QLHGRX]LHPLHQLD

•

QR*\X]LHPLDMF\FK]DLQVWDORZDQ\FKQDVWDáHQDRGáF]QLNX

•

X]LHPLDF]\SU]HQRQ\FK

=H Z]JOGyZ HNVSORDWDF\MQ\FK QDMOHSV]\P UR]ZL]DQLHP X]LHPLHQLD Z VWDFML

HOHNWURHQHUJHW\F]QHM MHVW ]DVWRVRZDQLH X]LHPQLNyZ OXE QR*\ X]LHPLDMF\FK ]DPRn-

WRZDQ\FKQDVWDáHQDRGáF]QLNX8]LHPQLNLRUD] QR*H X]LHPLDMFH LQVWDOXMHVLSo-
wszechnie w rozdzielnicach SN, niektórych miejscach rozdzielni 110 kV (w polach
liniowych) oraz w rozdzielniach 220 kV i 400 kV.

2.9. ZWIERNIKI

=ZLHUQLNLVáF]QLNDPLSU]H]QDF]RQ\PLGRLQLFMRZDQLDVDPRF]\QQHJRZ\áF]a-

QLDOLQLL]DVLODMF\FKSUDFXMF\FKZXNáDG]LHEORNRZ\PVSRZRGRZDQHJRMHGQRID]o-

Z\P ]DáF]HQLHP QD ]ZDUFLH ] ]LHPL 6WRVRZDQH VRQH VSRUDG\F]QLH Z XNáDGDFK

EORNRZ\FKLZXNáDGDFKPRVWNRZ\FKkV.

=ZLHUQLNL WUyMID]RZH PRJ E\ü VWRVRZDQH Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

ZQLHNWyU\FKNRQVWUXNFMDFKUR]G]LHOQLF61]DPLDVWX]LHPQLNyZ'RW\F]\WR]ZáDVz-

F]DUR]G]LHOQLFUHDOL]RZDQ\FKZXNáDG]LH]SRMHG\QF]\PVHNFMRQRZDQ\PV\VWHPHP

V]\Q]ELRUF]\FKVNáDGDMF\FKVL]FRQDMPQLHMGZyFKV]DIXPLHV]F]RQ\FKZRVRb-

Q\FK SRPLHV]F]HQLDFK :yZF]DV F]VWR ]H Z]JOGX EH]SLHF]HVWZD LQVWDOXMH VL

]ZLHUQLNL NWyUH ± RSUyF] VZRMHM IXQNFML ± VSHáQLDM URO RGáF]QLND WZRU]F EHz-

SLHF]QLZLGRF]QSU]HUZL]RODF\MQ

35=(.à$'1,.,

'R SRPLDUyZ ]QDF]Q\FK ZDUWRFL SUGyZ L QDSLü PXV] E\ü VWRVRZDQH VSe-

FMDOQHDSDUDW\]PQLHMV]DMFHZVWDá\PVWRVXQNXZDUWRFLW\FKZLHONRFL6áX*GR

WHJR FHOX SU]HNáDGQLNL HOHNWURPDJQHW\F]QH Z NWyU\FK SU]HQRV]HQLH V\JQDáX ]H

VWURQ\ SLHUZRWQHM QD ZWyUQ QDVWSXMH Z Z\QLNX VSU]*HQLD PDJQHW\F]QHJR W\FK

REZRGyZ QDMF]FLHM ] ]DVWRVRZDQLHP UG]HQL PDJQHW\F]Q\FK XPR*OLZLDMF\FK
znaczne wzmocnienie.

6WRVRZDQLHSU]HNáDGQLNyZZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK]DSHZQLD

•

EH]SLHF]QREVáXJSU]\U]GyZSRPLDURZ\FKUHJXODF\MQ\FKL]DEH]SLHF]H

•

pomiar zna

F]Q\FKZDUWRFLSUGyZLQDSLü

•

]PQLHMV]HQLH QLHEH]SLHF]HVWZD XV]NRG]HQLD SU]\U]GyZ ZVNXWHN HOHNWURG\Qa-

PLF]QHJRLFLHSOQHJRRGG]LDá\ZDQLDSUGyZ]ZDUFLRZ\FK

•

odizolowanie obwodów wtórnych od pierwotnych,

•

oddzielenie nastawni od rozdzielni,

•

rozsz

HU]HQLH]DNUHVXSU]\U]GyZSRPLDURZ\FK

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

•

]GDOQ\SRPLDUZLHONRFLHOHNWU\F]Q\FK

35=(.à$'1,.,35'2:(

3U]HNáDGQLNLSUGRZHSRZLQQ\E\üLQVWDORZDQH]DZ\áF]QLNLHPSDWU]FRGVWUo-

Q\ ]DVLODQLD U\V 7DND ORNDOL]DFMD RJUDQLF]D UR]SU]HVWU]HQLDQLH VL QD V]\Q\

]ELRUF]HVNXWNyZ]ZDUüZSU]HNáDGQLNXSRSU]H]]DG]LDáDQLHZ\áF]QLND'RSXV]F]D

VLORNDOL]DFMSU]HNáDGQLNyZSUGRZ\FKZLQQ\FKPLHMVFDFK]DOH*QLHRG]DGDVSHá-
nianych w polach.

3U]HNáDGQLNLSUGRZHLQVWDOXMHVLQLHNLHG\QDV]\QDFK]ELRUF]\FKQSGR]DVLODQLD

OLF]QLNyZHQHUJLL]DEH]SLHF]HSU]HND(QLNRZ\FKV]\Q]ELRUF]\FK

'R SU]HNáDGQLNyZ SUGRZ\FK QLH VWRVXMH VL LQG\ZLGXDOQ\FK ]DEH]SLHF]H RG

VNXWNyZ]ZDUü:VWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKUR]Uy*QLDVLSU]HNáDGQLNLSUGRZH

•

pomiar

RZHSU]H]QDF]RQHGR]DVLODQLDPLHUQLNyZOLF]QLNyZNODV\GRNáDGQRFL

0,1; 0,2; 0,5),

•

]DEH]SLHF]HQLRZHSU]H]QDF]RQHGR]DVLODQLDSU]HND(QLNyZREZRGyZ]DEH]SLe-

czeniowych (o symbolach 5P; 10P),

•

uzwojone, w których

]DUyZQRVWURQDSLHUZRWQDMDNLZWyUQDPDMZLHOH]ZRMyZ

•

przepustowe, o jednym zwoju strony pierwotnej w postaci szyny lub kabla prze-

FKRG]FHJRSU]H]ÄRNQR´SU]HNáDGQLND

•

VXPXMFHVWRVRZDQHGR]DEH]SLHF]H]LHPQR]ZDUFLRZ\FK

•

inne, specjalnego przeznaczenia.

3U]\NáDGSU]HNáDGQLNyZSUGRZ\FK]DLQVWDORZDQ\FKZUR]G]LHOQLkV przed-

stawiono na rysunku 2.6.

35=(.à$'1,.,1$3,&,2:(

3U]HNáDGQLNLQDSLFLRZHSRZLQQ\E\üLQVWDORZDQH]DSU]HNáDGQLNDPLSUGRZ\PL

SDWU]FRGVWURQ\]DVLODQLDU\V'RSXV]F]DVLORNDOL]DFMSU]HNáDGQLNyZQDSL-

FLRZ\FKZLQQ\FKPLHMVFDFKZ]DOH*QRFLRG]DGDVSHáQLDQ\FKZSRODFKUR]G]LHl-
czych lub z braku miejsca.

:LNV]D GRZROQRü ORNDOL]DFML SU]HNáDGQLNyZ QDSLFLRZ\FK GRW\F]\ SU]HNáDGQi-

NyZ ]DEH]SLHF]RQ\FK ZáDVQ\PL EH]SLHF]QLNDPL SR VWURQLH SLHUZRWQHM EH]SLHF]QLNL

SU]HNáDGQLNRZH

1LHXPLHV]F]DVLSU]HNáDGQLNyZQDSLFLRZ\FKPLG]\Z\áF]QLNLHPDSU]HNáDd-

QLNLHPSUGRZ\PJG\QLHV]DEH]SLHF]RQHZáDVQ\PLEHzpiecznikami.

%H]SLHF]QLNLSU]HNáDGQLNRZHVZ\áF]QLHSU]H]QDF]RQHGR]DEH]SLHF]HQLDSU]HG

VNXWNDPL ]ZDUü SU]HNáDGQLNyZ QDSLFLRZ\FK 5H]\JQDFMD ] QLFK MHVW PR*OLZD

ZSU]\SDGNXSU]HNáDGQLNyZQDSLFLRZ\FKRG]QDF]DMF\FKVLGREUMDNRFLZ\No-
nania.

3U]\NáDG SU]HNáDGQLNyZ QDSLFLRZ\FK ]DLQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHOQL kV

przedstawiono na rysunku 2.7.

5R]G]LDá

Rysunek 2.6.

3U]HNáDGQLNLSUGRZH

QDQDSLFLHkV

Rysunek 2.7.

3U]HNáDGQLNLQDSLFLRZHQDQDSLFLH

110 kV

85='=(1,$2&+521<35=(&,:35=(3,&,OWEJ

'RRFKURQ\XU]G]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHMSU]HGSU]HSLFLDPLVSRZRGRZa-

Q\PLF]\QQRFLDPLáF]HQLRZ\PLOXE]MDZLVNDPLDWPRVIHU\F]Q\PLVSU]H]QDF]RQH

LVNLHUQLNLRGJURPQLNLLRJUDQLF]QLNLSU]HSLü

Iskierniki

QDOH*GRQDMSURVWV]\FKURGNyZRFKURQ\SU]HFLZSU]HSLFLRZHM']La-

áDMZUD]LHZ\VWSLHQLDSU]HSLüRZDUWRFLDFKZLNV]\FKQL*Z\WU]\PDáRüSU]HUZ\

SRZLHWU]QHMLVNLHUQLNDFRSRZRGXMH]ZDUFLH REZRGX ] ]LHPL L VSDGHN QDSLFLD GR
zera.

Odgromniki

VDSDUDWDPLVáX*F\PLGRRFKURQ\XU]G]HHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

SU]HG VNXWNDPL SU]HSLü SRZRGRZDQ\FK Z\áDGRZDQLDPL DWPRVIHU\F]Q\PL 5R]So-

ZV]HFKQLRQH VWU]\ NRQVWUXNFMH W\FK DSDUDWyZ Z\GPXFKRZH ]DZRURZH RUD] EH]
iskiernikowe (warystorowe).

2JUDQLF]QLNLSU]HSLüVWDQRZLRGJURPQLNLbeziskiernikowe (warystorowe).

,VNLHUQLNLRGJURPQLNLLRJUDQLF]QLNLSU]HSLüLQVWDOXMHVLZWDNLFKPLHMVFDFKDE\

VSHáQLDá\VZRMUROWDN*HSRGF]DVSU]HUZZSUDF\VWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]QHMOXEMHM

F]FL =Z\NOH DSDUDW\ WH V QDMEDUG]LHM RGGDORQ\PL RG V]\Q ]ELRUF]\FK DSDUatami

Z SROX UR]G]LHOF]\P U\V ']LNL WHPX PRJ VSHáQLDü VZRMH ]DGDQLD UyZQLH*

SRGF]DVZ\áF]HQLDSRODVSRGQDSLFLDURERF]HJR&]DVDPLDSDUDW\WHXPLHV]F]DVL

Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych

GRGDWNRZR GR RFKURQ\ ZD*Q\FK XU]G]H VWDFML WDNLFK MDN WUDQVIRUPDWRU\ EH]So-

UHGQLRZLFKVVLHG]WZLH

85='=(1,$7(/()21,,(1(5*(7<&=1(-

1(-7(1

Linie elektroenergetyczne 110 kV, 220 kV i 400

N9 V Z\NRU]\VW\ZDQH So-

ZV]HFKQLHGR]DSHZQLHQLDáF]QRFLZVLHFLHQHUJHW\NL]DZRGRZHM1DSRWU]HE\WHM

áF]QRFLLQVWDOXMHVLQDVWDFMDFK11LGX*\FKVWDFMDFKN9]HVSRá\XU]G]HWHOe-

IRQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM QRQHM 8U]G]HQLD WH QDMF]FLHM REHMPXM GáDZLN ]DSo-

URZ\LNRQGHQVDWRUVSU]JDMF\

àF]QRü SRZLQQD E\ü ]DFKRZDQD QLH]DOH*QLH RG VWDQX SROD GODWHJR XU]G]HQLD

7(1 XPLHV]F]D VL ]DZV]H ]D RVWDWQLP áF]QLNLHP SDWU]F RG VWURQ\ V]\Q ]ELRr-
czych).

'à$:,.,=:$5&,2:(

'áDZLNL VáX* GR RJUDQLF]HQLD ZDUWRFL SUGyZ ]ZDUFLRZ\FK ,QVWDOXMH VL MH

ZVWDFMDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK61ZFHOX]ZLNV]HQLDLPSHGDQFMLUHDNWDQFMLRb-

ZRGyZ ]ZDUFLRZ\FK ']LNL WHPX RVLJD VL RJUDQLF]HQLH SUGX ]ZDUFLRZHJR RUD]

XWU]\PDQLH QDSLFLD QD V]\QDFK ]ELRUF]\FK QD XVWDORQ\P SR]LRPLH SU]\ ]ZDUFLDFK

ZOLQLDFK]DGáDZLNLHP'áDZLNL]ZDUFLRZHEXGXMHVLQDQDSLFLD·kV, prze-

ZD*QLHMDNRMHGQRID]RZHLáF]\Z]HVWDZ\WUyMID]RZH

-H*HOLVWRVXMHVLGáDZLNL]ZDUFLRZHWRZáDFLZHMHVWXPLHV]F]HQLHLFK]DZ\áFz-

QLNLHPLSU]HNáDGQLNDPLSUGRZ\PLSDWU]FRGVWURQ\V]\Q]ELRUF]\FK7DNDORNDOi-

]DFMD XPR*OLZLD GREyU Z\áF]QLND GR ZDUXQNyZ LVWQLHMF\FK SU]\ ]ZDUFLX EH]So-

UHGQLR ]D GáDZLNLHP ,QVWDORZDQLH GáDZLNyZ ]ZLNV]D ]QDF]QLH SRZLHU]FKQL

QLH]EGQGREXGRZ\VWDFML

5R]G]LDá

8.à$'<32à&=(67$&-,

ELEKTROENERGETYCZNEJ

:<0$*$1,$67$:,$1(8.à$'2032à&=(

STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

'RQDMZD*QLHMV]\FKHOHPHQWyZREZRGyZJáyZQ\FK VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

]DOLF]D VL WUDQVIRUPDWRU\ V]\Q\ ]ELRUF]H Uy*QHJR URG]DMX áF]QLNL SU]HNáDGQLNL

RJUDQLF]QLNLSU]HSLüRGJURPQLNLGáDZLNL]ZDUFLRZHL]RODWRU\8NáDGHOHNWU\F]Q\

VWDFML ]DZLHUDMFHM ZV]\VWNLH OXE MHG\QLH F]ü ] Z\PLHQLRQ\FK XU]G]H SRáF]o-

Q\FKZSRODRRNUHORQ\FKSU]H]QDF]HQLDFKSRZLQLHQE\üXVWDORQ\]XZ]JOGQLHQLHP
lokalizacji, sposobu zasilania i funkcji stacji w systemie elektroenergetycznym. Wy-
EyUXNáDGXSRZLQLHQVLRSLHUDüQDXVWDOHQLDFKSHUVSHNW\ZLF]QHJRSURJUDPXUR]ZRMX

VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM )\ZRWQRü VWDFML NV]WDáWXMH VL SU]HFLWQLH QD SR]LRPLH
30÷40 lat, a w skrajnym przypadku nawet 50 lat [12]. Projekty rozwoju sieci z takim
Z\SU]HG]HQLHP F]DVRZ\P QLH V QDWRPLDVW RSUDFRZ\ZDQH 1D SU]\NáDG KRU\]RQW

F]DVRZ\ GáXJRWHUPLQRZHM SURJQR]\ UR]ZRMX VLHFL REHMPXMH ODW GODWHJR FHORZH

MHVW]DZV]HSR]RVWDZLHQLHPR*OLZRFLUR]EXGRZ\VWDFMLZSU]\V]áRFLSRSU]H]UH]Hr-

ZDFM WHUHQX ]DEH]SLHF]HQLH PR*OLZRFL ZSURZDG]HQLD QRZ\FK OLQLL GR VWDFML LWS

3U]\MW\XNáDGVWDFMLPD]DVDGQLF]\ZSá\ZQLHW\ONRQDMHMSUDFOHF]WDN*HQDSUDF

F]FLOXEQDZHWFDáHJRV\VWHPXHOHNWURHQHUJHW\F]QHJR

3RGVWDZRZHZ\PDJDQLDVWDZLDQHXNáDGRPSRáF]HVWDFMLQDSRGVWDZLHSXEOLNa-

FML>@VQDVWSXMFH

•

RZLQQD E\ü ]DFKRZDQD GX*D SHZQRü GRVWDZ\ HQHUJLL HOHNWU\F]QHM R RGSo-

ZLHGQLHM MDNRFL ]DOH*QD RG URG]DMX ]DVLODQ\FK RGELRUFyZ L RGELRUQLNyZ RUD]

PR*OLZ\FK VWUDW SURGXNF\MQ\FK L VSRáHF]Q\FK Z\QLNDMF\FK ] QLH]DSODQRZa-

Q\FKSU]HUZZGRVWDZLHHQHUJLLNWyUHPRJá\E\QLHZ\VWSLüSU]\EDUG]LHMUDFMo-

QDOQLH]DSURMHNWRZDQ\PXNáDG]LHSRáF]HVWDFML

•

RZLQQDLVWQLHüPR*OLZRü]PLDQ\XNáDGXZPLDUUR]ZRMXVLHFLOXEUR]EXGRZ\

L]PLDQ\UROLVWDFMLZV\VWHPLHHOHNWURHQHUJHW\F]Q\PEH]NRQLHF]QRFLLQVWDOo-

ZDQLD ZLHOX EDUG]R GURJLFK XU]G]H JáyZQLH WUDQVIRUPDWRUyZ L Z\áF]QLNyZ

Z\VRNLHJR QDSLFLD 5R]EXGRZD VWDFML QLH SRZLQQD SRZRGRZDü GáXJRWUZDá\FK
przerw w zasilaniu licznych odbiorców energii elektrycznej,

•

U]\ XV]NRG]HQLDFK V]\Q ]ELRUF]\FK OXE LQQ\FK HOHPHQWyZ VWDFML SRZLQQR E\ü

]DSHZQLRQHFDáNRZLWHOXEF]FLRZH]DVLODQLHRGELRUFyZ

•

RZLQQD LVWQLHü PR*OLZRü RGáF]HQLD VSRG QDSLFLD GRZROQHJR Z\áF]QLND

ZFHOXZ\NRQDQLDMHJRSU]HJOGXQDSUDZ\OXEZ\PLDQ\EH]GáXJRWUZDáHMSU]e-

UZ\ZSUDF\SRáF]RQHM]QLPOLQLL

•

RZLQQDLVWQLHüGX*DHODVW\F]QRü XNáDGX VWZDU]DMFD PR*OLZRü ]DVLODQLDRd-

ELRUFyZSU]\SODQRZDQ\FKOXE]DNáyFHQLRZ\FKZ\áF]HQLDFKOXESU]HáF]HQLDFK

rgetycznej

'()

&&*

(

)!,

)

(

)

eniowych,

•

'()

()!

( ,

(

(3(

j eksploata-

! 4

)

(

()

! )

(

•

()(

- +

(

'()

)

! 4

•

'()

)( ,

(

)

/ &

•

(

)

! '

)

(

)

(! !

)

! 3!

(

)! ,

(

)

(3.

(

()!

(

2 - 2

)

wariantów

(

)(

)

()!

(

)

(

)

()

&&*

()!

! )

(

)

(

wanych. Wiele firm krajowych i zagranicznych dysponuje typowymi opracowaniami

(

* */

(

* &*

)

(

)(

) .

(

)

(

O konkretnym wyborze ostatecz-

(

)

(

0 (

) !

(

)

(

&*/

wyborze ma analiza kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych.

9 :

;

@A B

< >C

D E

MC N

ELEKTROENERGETYCZNEJ

(

* &*

(

)

'()

)

(

- +

R2%

(

* &*

()

- +

()

(

()

(

muje trzy stopnie kryteriów: liczba systemów szyn zbiorczych (jednosystemowe
(w skrócie 1S), dwusystemowe (2S) i

()

T6 UU4

)

'()!

szyn zbiorczych, czyli sekcjonowania (

(

() !

(

()!

)

(

()

(

6 WUU

()

(

* &*

(

)

(

.)4

)

(

* &*

()

)

(

* &

dwusystemo-

wego:

•

dwusystemowy, niesekcjonowany;

•

dwusystemowy,

(

()!

(

•

dwusystemowy, sekcjonowany;

•

)

()

(

()!

(

5R]G]LDá

:REUELHXNáDGyZVHNFMRQRZDQ\FKZ\VWSXMXNáDG\]GZLHPDVHNFMDPL]WU]e-

ma sekcjami, z czterema sekcjami itd.

: REUELH XNáDGyZ ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK Z\VWSXM XNáDG\

ZLHORZ\áF]QLNRZH]GZRPDZ\áF]QLNDPLQDSROH:OXESyáWRUDZ\áF]QLNRZH
(1 1/2W lub 3/2W).

: REUELH XNáDGyZ ] SRMHG\QF]\P OXE SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK

Z\VWSXMHRGPLDQDZSRVWDFLW]ZXNáDGX8RGSRZLHGQLR8L88NáDG8XPR*-

OLZLD]DVWRVRZDQLHMHGQHMSRG]LDáNLSU]HVWU]HQLSRODV]\Q]ELRUF]\FKGRZ\SURZa-

G]HQLDOLQLLZGZyFKSU]HFLZOHJá\FKNLHUXQNDFK

8NáDG\ EH]V]\QRZH G]LHOL VL QD XNáDG\ EORNRZH PRVWNRZH L wielobokowe. Z

NROHL Z REUELH XNáDGyZ EORNRZ\FK Z\Uy*QLD VL XNáDG\ jednoblokowe (L-T) lub
dwu-
EORNRZH1LHNLHG\XNáDGMHGQREORNRZ\MHVWQD]\ZDQ\SRMHG\QF]\PXNáDGHPEORNo-

Z\P D XNáDG GZXEORNRZ\ SRGZyMQ\P XNáDGHP EORNRZ\P : REUELH XNáDGyZ

PRVWNRZ\FKZ\Uy*QLDVLQDWRPLDVWXNáDG\PRVWNRZHXSURV]F]RQHOXESHáQH8NáDG\

PRVWNRZH V SRZV]HFKQLH RNUHODQH MDNR XNáDG\ + 8NáDG\ WH PR*QD SRG]LeOLü

Z ]DOH*QRFL RG OLF]E\ ]DLQVWDORZDQ\FK Z\áF]QLNyZ QD XNáDG\ + + + +

L+8NáDG\ZLHORERNRZHG]LHOLVLQDXNáDG\ZNV]WDáFLHWUyMNWDF]ZRURERNXOXE
sze

FLRERNX

1DU\VXQNXSU]HGVWDZLRQRNODV\ILNDFMXNáDGyZSRáF]HVWDFML6]F]HJyáRZH

Z\MDQLHQLD L RPyZLHQLH XNáDGyZ SRáF]H ]DPLHV]F]RQR Z GDOV]HM F]FL SRG

UF]QLND

Rysunek 3.1

.ODV\ILNDFMDXNáDGXSRáF]HVWDFMLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK

rgetycznej

()* +

, -(-

* + ,3

+ 7(

+ ,2(-

)

3 ,

9 :

(; (2

)

/ :

(

(* ,;

+ ,

(

;

(

9 /9

+ ,

;

()

5 F

2,1

(2(-

8, 2

, -()2

(

7,3

;2(

()

9/9

2,3

9 /

* + ,3

+ 7(

* +

(

, G

•

liniowe,

•

transformatorowe,

•

pomiarowe,

•

(+ 7

,* 2

•

odgromnikowe.

, 7,+

-3

()

(

)

2* +

5 F

(

5 @

5 6

,),

* +

, -

, 2

,7 ,+ (1

()2

)(

0 5

)

;

5 F

)(

* + (*

(-, 2

(

()* + ,-(-

,7, +

8()

)

* + ,-

SZ – OS – W – PI – PU – OL.

()2

)(

+ 7, 2*

(71 ,+ (7(-

)

;

5 F

)(

* + (* (-,2

)2,

()* + ,-(-

,7, +

8()

)

* + ,-

SZ – OS – W – PI – OT.

; 2(

()

(

* +

(-,2

, 7,+

)(

5 F

2,3

1 ()

5 6

, 3

(

+ 7, 2*

(71 ,+ (

DD9

- (

* +

(

/ 9.

()

5 6

+ 7,2*

(71 ,+ (7(-

(

3.3.1. POLA LINIOWE

(

0 5

: D

;

)(

9 .

, 2

5 5

)(

(73

9 .

)-,

)

0 5

)(

: .

-(-

, *

5 0

()

: .

-(-

()

(73

9 /

* +

9 /

()

0 5

2, G

+ 7

;

9 /

)* +

, -

(2(

()* + ,-(-

(

-()

-2

niowych.

, *

(

0 5

+ 7

()

: .

-(-

(

,2(

* 3

1 ,+

1 (;

,* + (* (-,2

-2(

9 .

, *

stronnym, jak i dwustronnym.

7 ,

1 (;

0 5

* + 7(22

5 0

(

) 3

7, 3

1 (2+

1 (;

5 6

5 F

* + 7(2

(

* + (*

()

5 6

(

* +

7 (

2, 3

5 6

)

5 6

0 5

1 (;

0 5

(

5 F

)

(

()

* + ,3

(

5 5 @

+ ,

;

9 /

5 F

,+ 1 (

C /

+ 7,*

5 5

Rozdział 3

Przy zasilaniu jednostronnym pole liniowe kablowe, odpływowe SN najczęściej

nie różni się od pola napowietrznego. Istnieją jednak rozwiązania takich pól, w któ-
rych nie występuje odłącznik liniowy (OL).

Na rysunku 3.2 przedstawiono najczęściej wy-

stępujące przykłady pól liniowych SN w ukła-
dach z pojedynczym lub podwójnym systemem
szyn zbiorczych. Różnica w układach tych pól
wiąże się z liczbą zastosowanych odłączników
szynowych. Odłączniki te służą m.in. do przyłą-
czania pola do systemu szyn zbiorczych, dlatego
ich liczba jest równa liczbie systemów szyn
zbiorczych zastosowanych w stacji.

Rysunek 3.2. Pola liniowe SN:

a) w układzie z pojedynczym systemem szyn zbiorczych,

b) w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych

Na rysunku 3.3 przedstawiono przykłady pól liniowych SN w prostej rozdzielnicy

jednoczłonowej. Dominują tutaj rozwiązania uproszczone, z rozłącznikiem.

Rysunek 3.3. Przykłady pól liniowych stosowanych w rozdzielnicach jednoczłonowych typu RS-24Jm [38]:

Ks – kaseta sygnalizacyjna z rozłącznikiem (a, b, c), z rozłącznikiem i ogranicznikiem przepięć (d, e)

Innym uproszczeniem są rozwiązania stosowane nie-

kiedy w polach liniowych dopływowych SN przy zasilaniu
jednostronnym, przedstawione na rysunku 3.4.

Rysunek 3.4. Pola liniowe dopływowe SN przy zasilaniu jednostronnym

(uproszczone): a) z odłącznikiem i uziemnikiem, b) z odłącznikiem

rgetycznej

Eksploatacja takiego pola wiąże się z pewnymi niedogodnościami. Wykonanie

prac na linii wymaga otwarcia wyłącznika i odłącznika na początku tej linii i odłącz-
nika na jej końcu oraz obustronnego uziemienia. Zastosowanie w rozwiąza-
niu takiego pola uziemnika ułatwia te czynności, nie są bowiem wymagane
w takim wypadku uziemiacze przenośne.

Jeśli zachodzi potrzeba ograniczenia parametrów zwarciowych w polu

liniowym SN, to instaluje się dławik zwarciowy. Odbywa się to najczęściej
dla linii kablowej ze względu na jej mniejszą wytrzymałość zwarciową od
linii napowietrznej. Pole liniowe odpływowe SN z dławikiem zwarciowym
przedstawiono na rysunku 3.5.

Rysunek 3.5. Pole liniowe odpływowe SN z dławikiem zwarciowym

Przy wymaganej większej pewności zasilania stosuje się układ stacji z szyną obej-

ściową (pomocniczą). Na rysunku 3.6 przedstawiono przykład takiego rozwiązania
– pole liniowe SN odpływowe w układzie jednosystemowym z szyną obejściową.
Wyposażenie standardowego pola liniowego musi być uzupełnione w tym przypadku
o wyłącznik obejściowy (WO) współpracujący z szyną obejściową (SO) oraz odpo-
wiednio zestaw odłączników przy wyłączniku obejściowym (Oo1) i (Oo2) oraz
odłącznik liniowy obejściowy (OLo). W związku z tym, że zabezpieczenia przekaźni-
kowe przyłączone do przekładników powinny działać prawi-
dłowo przy pracy pola zarówno z wykorzystaniem wyłączni-
ka pola W, jak i wyłącznika obejściowego WO, przekładniki
powinny być zainstalowane za odłącznikiem liniowym OL.
W typowych rozwiązaniach krajowych przekładniki PI i PU
w polu instaluje się jednak bezpośrednio za wyłącznikiem W
(patrząc od strony szyn zbiorczych). Przy wyłączniku obej-
ściowym WO instaluje się natomiast dodatkowy komplet
przekładników prądowych i napięciowych wraz z zabezpie-
czeniami przekaźnikowymi przeznaczonymi do zastępowania
zabezpieczeń linii, w której jest remontowany wyłącznik.

Rysunek 3.6. Pole liniowe SN odpływowe w układzie jednosystemowym

z szyną obejściową

W stacjach SN często są stosowane rozdzielnice dwuczłonowe. Pola liniowe w ta-

kich rozdzielnicach mają wyłącznik zlokalizowany na specjalnym członie ruchomym
(wózku). Przy wysuniętym członie ruchomym tworzą się widoczne przerwy izolacyj-
ne, co powoduje wyeliminowanie odłączników. Połączenia szczękowe części stałej
z ruchomą pełnią niejako rolę odpowiednio odłączników: szynowego i liniowego. Na

Oo1

Oo2

OLo

Rozdział 3

rysunku 3.7 przedstawiono przykładowe rozwiązania pól dla układu z pojedynczym
i podwójnym systemem szyn zbiorczych. Przekładniki na ogół instaluje się w członie
stałym (rys. 3.7a), ale możliwe jest umieszczenie ich na wózku wyłącznikowym –
wtedy są wysuwane razem z wózkiem z celki prefabrykowanej (rys. 3.7b). W rozwią-
zaniach z podwójnym systemem szyn zbiorczych częściej, ze względów ekonomicz-
nych, stosowane są rozwiązania z dwoma odłącznikami szynowymi, przedstawione na
rysunku 3.7d.

Rysunek 3.7. Pola liniowe SN w rozdzielnicach dwuczłonowych prefabrykowanych:

P – połączenie szczękowe części stałej z ruchomą,

w układzie z pojedynczym systemem szyn zbiorczych i wyłącznikiem w członie ruchomym (a)

oraz wyłącznikiem i kompletem przekładników w członie ruchomym (b),

w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych i dwoma wyłącznikami na jedno pole (c),

w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych (d)

Na rysunku 3.8 przedstawiono przykładowe rozwiązania pól liniowych propono-

wanych przez jednego z polskich producentów dla produkowanego przez siebie typu
rozdzielnicy. W rozwiązaniu tym, o najbogatszym wyposażeniu, przedstawionym na
rysunku 3.8a, pole jest wyposażone w wyłącznik, uziemnik, przekładniki prądowe,
przekładnik napięciowy zabezpieczany po stronie pierwotnej bezpiecznikami, ogra-
nicznik przepięć i izolator reaktancyjny. W rozwiązaniu przedstawionym na rysunku
3.8b nie ma przekładnika napięciowego, występuje natomiast przekładnik ziemno-
zwarciowy. Izolator reaktancyjny stosuje się ze względów bezpieczeństwa w celu
sprawdzenia obecności napięcia. Może być powiązany z blokadą i (lub) wskaźnikiem
obecności napięcia.

W stacjach SN często wyposaża się pola liniowe zamiast w wyłącznik w bezpiecz-

niki i rozłączniki lub nawet bezpieczniki i odłączniki. W najpopularniejszym rozwią-
zaniu uproszczonym, przedstawionym na rysunku 3.9a, rozłącznik przerywa prąd
roboczy, a bezpiecznik prąd zwarciowy, przy czym możliwe są dwa sposoby współ-
pracy rozłącznika z bezpiecznikiem: praca niezależna obu urządzeń lub pobudzenie

rgetycznej

rozłącznika poprzez wybijak bezpiecznika w rozłączniku bezpiecznikowym. W roz-
wiązaniu przedstawionym na rysunku 3.9b, będącym dalszym uproszczeniem po-
przedniego układu, odłącznik przerywa prądy jałowe (pojemnościowy linii), a obcią-
żenie wyłącza się w stacji następnej (na końcu tej linii).

Rysunek 3.8. Przykłady pól liniowych stosowanych

w rozdzielnicach dwuczłonowych typu RS-17 [36] (IR – izolator reaktancyjny)

Pola liniowe WN i NN charakteryzują się zazwyczaj większą liczbą przekładników

oraz specyficznymi urządzeniami TEN.

Układ podstawowych aparatów w polu jest kla-

syczny, zgodny z wcześniej określoną zasadą, z pew-
nymi wyjątkami. Wyjątki te dotyczą pól liniowych
220 kV i 400 kV, gdzie z racji wykorzystania prze-
kładników napięciowych z kondensatorowym dziel-
nikiem napięcia jako kondensatora sprzęgającego dla
telefonii energetycznej nośnej dopuszcza się inną
lokalizację przekładników napięciowych.

Rysunek 3.9. Pola liniowe SN uproszczone: a) z rozłącznikiem

i bezpiecznikiem (rozłącznikiem bezpiecznikowym),

b) z odłącznikiem i bezpiecznikiem

Pole liniowe odpływowe 110 kV w układzie z pojedynczym i podwójnym syste-

mem szyn zbiorczych przedstawiono odpowiednio na rysunkach 3.10a i 3.10b.

Rozdział 3

W polach tych zaleca się umieszczać przekładniki napięciowe za przekładnikami prą-
dowymi w celu umożliwienia przeprowadzenia synchronizacji lub stwierdzenia napię-
cia w linii. Zwarcie w przekładniku napięciowym jest wyłączane przez wyłącznik
pola. Urządzenia TEN, jeśli występują, są umieszczane za odłącznikiem liniowym, co
uniezależnia łączność od stanu pracy linii. Najbardziej oddalone od szyn zbiorczych są
ograniczniki przepięć (odgromniki) służące do przejęcia fali przepięciowej pochodzą-
cej z linii. W rozpatrywanych schematach nie zaznaczono tych urządzeń. W energety-
ce zawodowej w rozdzielniach 110 kV uziemniki lub noże uziemiające na odłączni-
kach instaluje się na ogół od strony linii, w pozostałych miejscach nakłada się
uziemiacze przenośne.

Rysunek 3.10. Pola liniowe: a) 110 kV odpływowe w układzie z pojedynczym systemem

szyn zbiorczych, b) 110 kV odpływowe w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych,

c) 220 kV odpływowe w układzie z podwójnym systemem szyn zbiorczych

Pole liniowe odpływowe 220 kV w układzie z podwójnym systemem szyn zbior-

czych przedstawiono na rysunku 3.10c. Przekładniki napięciowe kondensatorowe
w tym polu i innych polach liniowych 220 kV i 400 kV są często instalowane za
odłącznikiem liniowym (patrząc od strony SZ), gdyż są również wykorzystywane jako
połączenie urządzeń wysokiej częstotliwości z linią. Dla sieci 220 kV i 400 kV prze-
kładniki napięciowe kondensatorowe współpracują z kondensatorami sprzęgającymi
TEN (dzielniki napięcia). W związku z tym umieszcza się je na wejściach linii, przed
dławikami TEN. W polach liniowych 220 kV, z racji uciążliwości stosowania uzie-
miaczy przenośnych, stosuje się powszechnie noże uziemiające na odłącznikach,
a gdy nie ma takiej możliwości – uziemniki. Najczęściej stosuje się noże uziemiające
tylko na jednym z odłączników szynowych.

rgetycznej

3.3.2. POLA TRANSFORMATOROWE

Pola transformatorowe służą do przyłączania transformatorów do szyn zbiorczych.

Kolejność umieszczania przyrządów obwodu głównego w polu transformatora jest
podobna jak w polu liniowym. Często jednak rezygnuje się ze stosowania w tym polu
przekładnika napięciowego, a odłącznik liniowy jest nazywany w tym polu odłączni-
kiem transformatorowym. Można w przypadku transformatorów dwuuzwojeniowych
zrezygnować z odłącznika transformatorowego, znajdującego się między transforma-
torem a wyłącznikiem.

Dalej przedstawiono podstawowe układy połączeń obwodów głównych pól trans-

formatorowych.

Klasyczny przykład pola transformatorowego SN dla transformatora

dwuuzwojeniowego w rozdzielnicy z pojedynczym systemem szyn zbior-
czych przedstawiono na rysunku 3.11. W polu tym, oprócz wyłącznika
i odłącznika szynowego, występuje przekładnik prądowy. Niekiedy spo-
tyka się rozwiązania, w których umieszcza się dodatkowo przekładnik
napięciowy, wykorzystywany do celów pomiarowych bądź do zasilania
odbiorów potrzeb własnych prądu przemiennego. Spotyka się także roz-
wiązania, w których umieszcza się dodatkowo przekładnik prądowy zlo-
kalizowany w pobliżu transformatora po stronie napięcia górnego.

Rysunek 3.11. Pole transformatorowe SN w rozdzielnicy

z pojedynczym systemem szyn zbiorczych

Pole transformatorowe SN dla transformatora dwuuzwojeniowego w rozdzielnicy

z podwójnym systemem szyn zbiorczych przedstawiono na rysunku 3.12a. W polu tym
występują dwa odłączniki szynowe umożliwiające przyłączenie transformatora do okre-
ślonego systemu szyn zbiorczych. W układzie tym nie występuje odłącznik transformato-
rowy. Pole transformatorowe dla transformatora trójuzwojeniowego przedstawiono na
rysunku 3.12b. W przeciwieństwie do poprzedniego układu, odłącznik transformatorowy
między wyłącznikiem a transformatorem jest w tym rozwiązaniu wymagany. Odłącznik

transformatorowy dla transformatora trójuzwojenio-
wego stosuje się, jeżeli przewiduje się pracę tego
transformatora przy wyłączonym uzwojeniu jednego
napięcia. Możliwe jest wtedy pojawienie się na wy-
łączniku napięcia pochodzącego od transformatora
pracującego jako dwuuzwojeniowy. Dostęp do wy-
łącznika jest możliwy dopiero po otwarciu obu
odłączników znajdujących się bezpośrednio przy nim.

Rysunek 3.12. Pola transformatorowe SN: a) dla transformatora

dwuuzwojeniowego w rozdzielnicy z podwójnym systemem

szyn zbiorczych, b) dla transformatora trójuzwojeniowego

Rozdział 3

Pola transformatorowe WN i NN mają rozwiązania zbliżone do pól liniowych WN

i NN. Różnice wynikają ze specyfiki pól transformatorowych. W polach transformato-
rowych nie występują urządzenia TEN. Pola transformatorowe zwykle zawierają po-
nadto ograniczniki przepięć, usytuowane bezpośrednio przy transformatorze. Często
instaluje się również ograniczniki przepięć, chroniące punkty neutralne transformato-
rów oraz odłączniki w punkcie neutralnym umożliwiające zmianę wartości składowej
symetrycznej zerowej prądu zwarciowego. Na rysunku 3.13 przedstawiono przykładowe
rozwiązania pól transformatorowych WN dla transformatora dwuuzwojeniowego (np.
110/20 kV, 110/15 kV) i dla transformatora trójuzwojeniowego (np. 110/20/6 kV) oraz
pola autotransformatora NN (np. 220/110 kV).

Rysunek 3.13. Pola transformatorowe WN i NN: a) dla transformatora dwuuzwojeniowego,

b) dla transformatora trójuzwojeniowego, c) dla autotransformatora

W stacjach SN powszechnie stosuje się uprosz-

czone rozwiązania pól transformatorowych, przed-
stawione na rysunku 3.14. W zależności od mocy
znamionowej transformatora i wymagań odbiorców,
wyłącznik może być zastąpiony układem rozłącz-
nik–bezpiecznik lub odłącznik–bezpiecznik.

Rysunek 3.14. Pola transformatorowe uproszczone:

a) z rozłącznikiem i bezpiecznikiem,

b) z odłącznikiem i bezpiecznikiem,

c) z odłącznikiem

rgetycznej

Rozłącznik jest przeznaczony do załączania i wyłączania prądów roboczych trans-

formatora. Bezpiecznik przerywa prąd zwarciowy. W drugim układzie prądy obciąże-
niowe są załączane po stronie niskiego napięcia, a odłącznik musi mieć zdolność łą-
czeniową wystarczającą do przerwania prądu pracy jałowej transformatora. Skrajnym
uproszczeniem jest zastosowanie w układzie jedynie odłącznika, jak to pokazano na
rysunku 3.14c.

Na rysunku 3.15 przedstawiono przykładowe schematy rozwiązań pól transfor-

matorowych stosowanych przez różnych producentów rozdzielnic jednoczłono-
wych SN. Wszystkie opierają się na zastosowaniu rozwiązania uproszczonego roz-
łącznik–bezpiecznik, które jest najbardziej popularne w tym segmencie. Różnice
wynikają z wyposażenia dodatkowego tych pól lub ich braku. W rozwiązaniu
pierwszym, zamieszczonym na tym rysunku, jest to uziemnik, w trzecim dwa prze-
kładniki prądowe, w czwartym natomiast jest to jedynie uchwyt uziemiacza. Przed-
stawione na rysunku 3.15 rozwiązanie drugie jest najprostsze i nie zawiera żadnego
dodatkowego wyposażenia.

Rysunek 3.15. Przykłady pól transformatorowych stosowanych

w różnych rozdzielnicach jednoczłonowych:

T – doprowadzenie kablowe do transformatora [36, 37]

3.3.3. POLA ŁĄCZNIKA SZYN

W rozbudowanych układach połączeń stacji pożądana jest możliwość dzielenia lub

łączenia różnych części rozdzielnic. Możliwość ta jest realizowana w stacjach elektro-
energetycznych w specjalnie do tego celu przeznaczonych polach łącznika szyn.

Rozróżniamy następujące rodzaje pól łącznika szyn:

•

sekcyjne (sprzęgło podłużne),

•

systemowe (sprzęgło poprzeczne),

•

systemowo-sekcyjne (sprzęgło podłużno-poprzeczne, sprzęgło poprzeczno-po-

dłużne).

Rozdział 3

Pole sekcyjne umożliwia łączenie dwóch sekcji tego samego systemu szyn zbior-

czych. Pole systemowe umożliwia łączenie dwóch lub więcej systemów szyn zbior-
czych. Pole systemowo-sekcyjne umożliwia łączenie zarówno systemów, jak i sekcji
należących do tego samego lub różnych systemów szyn zbiorczych.

Sprzęgło podłużne występuje w stacjach elektroenergetycznych w trzech głównych

postaciach. Najprostszym polem sekcyjnym łącznika szyn jest układ z jednym odłącz-
nikiem, przedstawiony na rysunku 3.16a. Remont takiego odłącznika pozbawia napię-
cia całą rozdzielnicę. Układ dwóch odłączników w ciągu jednego systemu szyn zbior-
czych, pokazany na rysunku 3.16b, umożliwia prowadzenie prac konserwacyjnych na
sekcjach szyn zbiorczych, druga sekcja może wówczas pracować. Rozwiązanie przed-
stawione na rysunku 3.16c, polegające na zastosowaniu wyłącznika między odłączni-
kami, umożliwia zarówno eliminację sekcji, na której nastąpiło zakłócenie, jak i po-

dział sieci, np. do ograniczenia prądów
zwarciowych. Jest to rozwiązanie zdecy-
dowanie najlepsze.

Sprzęgło poprzeczne występuje w sta-

cjach elektroenergetycznych w postaci
przedstawionej na rysunku 3.16d. Wy-
łącznik w tym rozwiązaniu określany jest
często jako łącznik systemowy lub po-
przeczny. Łącznik systemowy umożliwia
łączenie dwóch systemów szyn zbior-
czych oraz stwarza możliwość rezerwo-
wania wyłączników w innych polach
rozdzielnicy na czas ich konserwacji.

W sytuacji gdy w układzie z podwój-

nym systemem szyn zbiorczych wystę-
puje jeszcze szyna pomocnicza, wówczas
stosuje się pole sprzęgła poprzecznego
z szyną obejściową, przedstawione na
rysunku 3.16f. Pole to umożliwia dodat-
kowo powiązanie każdego z systemów
szyn zbiorczych z szyną obejściową. Aby
to zrealizować, pole takie musi być wy-
posażone w dodatkowe dwa odłączniki.

Rysunek 3.16. Pola sprzęgła:

a) podłużnego z jednym odłącznikiem,
b) podłużnego z dwoma odłącznikami,

c) podłużnego z wyłącznikiem i odłącznikami,

d) poprzecznego, e) podłużno-poprzecznego,

f) poprzecznego z szyną obejściową,

g) podłużnego z dławikiem zwarciowym

rgetycznej

Sprzęgło określane równoważnie jako podłużno-poprzeczne [2, 12] lub poprzecz-

no-podłużne [15, 16] może występować w stacjach elektroenergetycznych w wielu
układach. Jeden z możliwych został zaprezentowany na rysunku 3.16e. Wyłącznik
w tym rozwiązaniu jest często określany jako łącznik systemowo-sekcyjny. Łącznik
systemowo-sekcyjny stwarza wiele możliwości łączenia sekcji i systemów szyn zbior-
czych oraz dla każdej sekcji może stanowić rezerwę wyłączników w polach liniowych
lub transformatorowych.

W rozdzielnicach SN może być uzasadnione łączenie sekcji szyn zbiorczych po-

przez dławik zwarciowy w celu ograniczenia prądów zwarciowych. W takim przypad-
ku pole łącznika szyn z dławikiem zwarciowym wygląda tak, jak to pokazano na ry-
sunku 3.16g.

3.3.4. POLA POMIAROWE

W rozdzielnicach stosuje się niekiedy pola pomocnicze do instalowania przekład-

ników napięciowych. Klasyczny przykład takiego pola przedstawiono na rysunku
3.17a. Najczęściej wyposaża się je w odłącznik, bezpieczniki i przekładniki napięcio-
we. Rozwiązanie pola przedstawione na rysunku 3.17b jest stosowane w rozdzielni-
cach dwuczłonowych SN. W układzie pokazanym na rysunku 3.17c, oprócz przekład-
nika napięciowego, w ciągu szyn zbiorczych zainstalowano przekładniki prądowe.
Takie rozwiązanie nie jest zalecane, ale bywa czasami konieczne (zasilanie liczników
energii).

Rysunek 3.17. Pola pomiarowe: a) z przekładnikiem napięciowym,

b) z przekładnikiem napięciowym w rozdzielnicy dwuczłonowej,

c) z przekładnikiem napięciowym i prądowym

Na rysunku 3.18 przedstawiono przykładowe schematy rozwiązań pól pomiaro-

wych stosowanych przez różnych producentów rozdzielnic SN. Pierwsze dotyczy
rozdzielnicy jednoczłonowej, trzy pozostałe natomiast dwuczłonowej. W rozwiązaniu
czwartym pole pomiarowe jest dodatkowo wyposażone w uziemnik szyn.

Rozdział 3

3.3.5. POLA POTRZEB WŁASNYCH

Pola potrzeb własnych przeznaczone są do zasilania urządzeń pomocniczych stacji.

Są to najczęściej pola transformatorów potrzeb własnych SN/nn. Schematy tych pól są
zwykle takie same jak pól transformatorów o małych mocach. Rozwiązania przedsta-
wione na rysunkach 3.14a i 3.11 stanowią przykłady pól potrzeb własnych. Pola takie
mogą służyć do zasilania urządzeń kompensacyjnych w sieciach SN.

3.3.6. POLA ODGROMNIKOWE (ODGROMOWE)

Pola odgromnikowe stosowane są w przypadku potrzeby ochrony odgromowej sta-

cji elektroenergetycznej. Jeśli niezbędna jest ochrona przeciwprzepięciowa stacji, to
ograniczniki przepięć (odgromniki) należy umieszczać w wydzielonym polu. Pole
takie przyłącza się do szyn zbiorczych najczęściej poprzez odłącznik (rys. 3.19). Od-
gromnik często jest wyposażony w licznik zadziałań. Spotykane są też rozwiązania
w jednoczłonowych rozdzielnicach SN, w których zastosowano przyłączenie bezpo-
średnie lub poprzez rozłącznik (rys. 3.20).

Rysunek 3.19. Pole

odgromnikowe

Rysunek 3.20. Pole odgromnikowe

dla rozdzielnicy jednoczłonowej typu RS-24Jm [38] przyłączone

do szyn zbiorczych: a) poprzez rozłącznik, b) bezpośrednio

Rysunek 3.18. Przykłady

pól pomiarowych

stosowanych w różnych

rozdzielnicach SN [36, 37]

rgetycznej

3.4. UKŁADY SZYNOWE

3.4.1. UKŁADY Z POJEDYNCZYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Układy z pojedynczym systemem szyn zbiorczych powszechnie stosuje się w roz-

dzielnicach nn. Często układy takie są stosowane w rozdzielniach SN (6 kV, 10 kV,
15 kV, 20 kV, 30 kV) oraz WN (110 kV).

Stacje elektroenergetyczne składają się z rozdzielni, których liczba jest równoważ-

na liczbie poziomów napięć w tych stacjach. Większość stacji stanowią stacje dwuna-
pięciowe, w których występują dwie rozdzielnie. Czasami spotyka się stacje trójnapię-
ciowe z trzema rozdzielniami. Na przykład w stacji 110 kV/15 kV występują dwie
rozdzielnie: 110 kV i 15 kV, a w stacji 110 kV/20 kV/6 kV trzy rozdzielnie: 110 kV,
20 kV i 6 kV. Rozdzielnie o danym poziomie napięć mogą występować w różnych
stacjach elektroenergetycznych, na przykład rozdzielnia 110 kV występuje stacjach
400 kV/110 kV i 220 kV/110 kV zaliczanych do stacji NN oraz w stacjach
110 kV/20 kV, 110 kV/15 kV i 110 kV/6 kV zaliczanych do stacji WN.

Schematy układów połączeń stacji elektroenergetycznych w podrozdziałach 3.4

i 3.5 są przedstawiane w formie uproszczonej, z uwzględnieniem jedynie takich urzą-
dzeń i aparatów, jak: transformatory, szyny zbiorcze, wyłączniki, odłączniki. Taki
sposób przedstawienia jest uwarunkowany względami dydaktycznymi.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanyUkład z po-

jedynczym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowanym, przedstawiony na rysunku
3.21, jest najprostszym i najtańszym układem szynowym. Taki układ stosuje się po-
wszechnie przy zasilaniu rozdzielni z jednego źródła. Główne zalety układu wiążą się
z praktycznie najmniejszymi z możliwych nakładami inwestycyjnymi oraz dużą przej-
rzystością układu, wykluczającą w zasadzie możliwość dokonania błędnych przełą-
czeń, szczególnie wtedy, gdy są blokady ograniczające otwarcie odłączników przy
załączonych wyłącznikach. Podstawową wadą
takiego układu jest mała niezawodność. Każde
zakłócenie obejmujące szyny zbiorcze lub do-
wolny z odłączników szynowych przyłączonych
do tych szyn powoduje przerwę w pracy całej
rozdzielnicy.

Układ

z pojedynczym systemem szyn zbiorczych nie-
sekcjonowanym może być stosowany dla odbior-
ców o niewielkich wymaganiach dotyczących
pewności dostawy energii lub mających inne,
rezerwowe źródła zasilania.

Rysunek 3.21. Układ z pojedynczym systemem

Rozdział 3

szyn zbiorczych niesekcjonowany

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanyZ układem z

pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym spotykamy się często przy
zasilaniu stacji z dwóch lub więcej źródeł. W takiej sytuacji zwiększenie niezawodności
zasilania pracy stacji uzyskuje się najczęściej poprzez sekcjonowanie szyn zbiorczych. W
tym celu dzieli się szyny na sekcje zasilane z odrębnych źródeł energii. Podziału tego
dokonuje się przez zainstalowanie w ciągu szyn zbiorczych odłącznika, dwóch odłączni-
ków lub wyłącznika z odłącznikami (rys. 3.22). Łączniki te nazywa się sekcyjnymi lub
określa się jako sprzęgło podłużne. Łączniki sekcyjne w rozdzielniach NN i WN, ze
względu na pewność zasilania, są najczęściej zamknięte, a w rozdzielnicach SN i nn
(m.in. ze względu na wielkość prądów zwarciowych) są zazwyczaj otwarte.

Układy z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym są podzielone

najczęściej na dwie sekcje, czasami na trzy, a nawet na cztery i więcej.

Rysunek 3.22. Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany:

a) odłącznikiem, b) dwoma odłącznikami, c) wyłącznikiem i odłącznikami (z dwoma sekcjami)

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z dwoma
sekcjami
Przedstawiony na rysunku 3.22 pojedynczy system szyn zbiorczych przy zasilaniu

z dwóch źródeł może być sekcjonowany odłącznikiem (a), dwoma odłącznikami (b)
lub wyłącznikiem i odłącznikami (c).

Sekcje mogą być zasilane z dwóch oddzielnych transformatorów lub z jednego

transformatora o dzielonych uzwojeniach strony wtórnej. W pierwszym przypadku
wymaga się dodatkowo zbilansowania mocy odbiorników i transformatorów, a stacja
może pracować w nie najbardziej korzystnych warunkach. Przy istnieniu łączników
sekcyjnych w przypadkach zakłóceń na szynach lub w urządzeniach linii przyłączo-

rgetycznej

nych do jednej z sekcji istnieje możliwość wyłączenia sekcji uszkodzonej i utrzymanie
pracy stacji w drugiej sekcji. Odbiory ważne mogą być zasilane, w sposób „krzyżo-
wy”, z dwóch różnych sekcji tej samej rozdzielnicy (rys. 3.22).Zaleta układu z poje-
dynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym (z dwoma sekcjami) polega
przede wszystkim na poprawieniu jego niezawodności i zwiększeniu elastyczności.
Przy szynach sekcjonowanych istnieje możliwość dokonywania dowolnych prac kon-
serwacyjno-remontowych w polach jednej z sekcji przy normalnej pracy sekcji dru-
giej. Jedynie w wariancie (a) przy uszkodzeniu czy przeglądach konserwacyjnych
odłącznika sekcyjnego konieczne jest wyłączenie spod napięcia całej rozdzielni. Z
tych względów celowe jest sekcjonowanie dwoma odłącznikami lub wyłącznikiem i
odłącznikami.

Jedną z istotnych zalet układu jest zastosowanie wyłącznika sekcyjnego do sekcjo-

nowania szyn zbiorczych. Taki sposób sekcjonowania umożliwia pracę rozdzielni
przy połączonych sekcjach lub pracę z trwałym podziałem szyn zbiorczych oraz bar-
dzo wydatne skrócenie przerw w pracy stacji przy wszelkiego rodzaju zakłóceniach.

Kluczowa wada układu z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym

(z dwoma sekcjami) polega na tym, że każde zakłócenie obejmujące sekcję szyn zbior-
czych lub dowolny z odłączników szynowych przyłączonych do tej sekcji szyn powo-
duje przerwę w pracy części stacji zasilanej z tej sekcji. Układ sekcjonowany nie daje
możliwości rezerwowania wyłączników w polach liniowych i transformatorowych.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowanym może być sto-

sowany do odbiorców o niedużych wymaganiach dotyczących pewności dostawy
energii lub posiadających inne, rezerwowe źródła zasilania.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z trzema
sekcjami
Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany występuje czasami

jako rozwiązanie z trzema sekcjami (rys. 3.23). Układ ten jest stosowany w stacjach
wyposażonych w trzy transformatory lub zasi-
lanych trzema liniami, gdy wymagana jest du-
ża pewność zasilania.

Zasilany z sekcji środkowej transformator

(T3) stanowi przeważnie rezerwę każdego
z pozostałych transformatorów.

Główną zaletą układu z pojedynczym sys-

temem szyn zbiorczych sekcjonowanym, po-
dzielonym na trzy sekcje, jest stosunkowo
duża niezawodność takiego rozwiązania.

Rozdział 3

Rysunek 3.23. Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany (z trzema sekcjami)

Wadą natomiast jest przede wszystkim to, że prawidłowa praca takiego układu

wymaga stosunkowo złożonych układów zabezpieczeń i automatyki.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany (z trzema sekcja-

mi) jest w Polsce mało rozpowszechniony.

Układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany z szyną
pomocniczą (obejściową)
Stosowanie układów szyn zbiorczych z szyną pomocniczą ma swoją przyczynę

w analizie eksploatacyjnej pracy stacji elektroenergetycznej. Szyny zbiorcze są pro-
stym i niezawodnym elementem stacji. Grupę urządzeń, która wymaga stosunkowo
częstych przeglądów konserwacyjnych i długotrwałych napraw, stanowią natomiast
wyłączniki. Układy sekcjonowane nie zapewniają możliwości napraw wyłączników w
polach liniowych bądź transformatorowych bez konieczności wyłączenia poszczegól-
nych linii lub transformatorów.

W takiej sytuacji wzbogacenie układu stacji o szyny pomocnicze (obejściowe)

wraz z jednym lub dwoma wyłącznikami obejściowymi (rezerwowymi) ma wszelkie
zalety układu podstawowego i umożliwia przeglądy oraz naprawy wyłączników w po-
lach liniowych i polach transformatorowych bez konieczności wyłączania tych linii
spod napięcia. Wyłącznikiem obejściowym (rezerwowym) można zastąpić dowolny
wyłącznik w polu liniowym.

Na rysunku 3.24 przedstawiono układ z pojedynczym systemem szyn zbiorczych

sekcjonowany z szyną pomocniczą. Układ taki występuje stosunkowo rzadko w
praktyce, z racji zwiększonych nakładów inwestycyjnych takiego rozwiązania. Pod-
stawową zaletą tego układu jest zwiększona niezawodność zasilania poprzez możli-
wość rezerwowania wyłączników liniowych przez wyłącznik obejściowy zlokalizo-
wany w specjalnie do tego celu przeznaczonym polu sprzęgającym systemy szyn SZ i

SP nazywanym niekiedy polem szyny po-
mocniczej. Na rysunku 3.24 przedstawiono
drogę przepływu prądu w sytuacji, gdy wy-
łącznik liniowy W

poddawany jest naprawie

lub przeglądowi kon- serwacyjnemu i został
zastąpiony przez wyłącznik obejściowy W

Prąd przepływa przy załączonym wyłączniku
obejściowym i zam- kniętych stosownych
odłącznikach.

Rysunek 3.24. Układ z pojedynczym systemem szyn

zbiorczych sekcjonowany z szyną pomocniczą (SP)

z odrębnym polem sprzęgającym i wyłącznikiem

obejściowym (rezerwowym) W

;

– wyłącznik liniowy; 1 – droga przepływu prądu

przy niesprawnym wyłączniku W

rgetycznej

3.4.2. UKŁADY Z PODWÓJNYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Jedną z wad rozdzielni o pojedynczych systemach szyn zbiorczych jest występo-

wanie przerw w zasilaniu odbiorników w razie uszkodzeń szyn zbiorczych lub urzą-
dzeń przyłączonych bezpośrednio do szyn (odłączników szynowych). Sekcjonowanie
szyn zbiorczych ogranicza wprawdzie występowanie przerw w dostawie energii tylko
dla odbiorców zasilanych z danej sekcji, lecz wady układu całkowicie nie eliminuje.
Nic nie zmienia w tym względzie również zastosowanie szyny pomocniczej, które
pozwala jedynie na zastąpienie dowolnego pola liniowego odrębnym polem szyny
pomocniczej. Zastosowanie układów z podwójnym lub potrójnym systemem szyn
zbiorczych umożliwia pełne rezerwowanie szyn zbiorczych.

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowany
Przedstawiony na rysunku 3.25 podwójny system szyn zbiorczych jest stosowany

w stacjach wymagających dużej pewności zasilania. Zwykle w takim układzie jeden
z systemów szyn jest systemem roboczym, a drugi rezerwowym.

Rysunek 3.25. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych niesekcjonowany:

– wyłącznik systemowy

Charakterystyczną cechą rozdzielni z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest

połączenie każdego pola z obydwoma systemami za pomocą odłączników szynowych.
Systemy szyn mogą być ze sobą połączone wyłącznikiem systemowym (poprzecznym
wyłącznikiem sprzęgłowym). Połączenie to jest nazywane sprzęgłem poprzecznym.

Podwójny system szyn zbiorczych ma wiele zalet, do których zalicza się:

•

możliwość szybkiego przywrócenia zasilania odbiorców w razie zwarcia lub in-

nych zakłóceń w systemie roboczym szyn zbiorczych;

Rozdział 3

•

możliwość przeniesienia obciążenia z jednego systemu szyn na drugi bez przer-

wy w zasilaniu odbiorców;

•

możliwość dokonywania prac konserwacyjnych i remontowych kolejno na oby-

dwu systemach szyn, bez przerwy w pracy rozdzielni;

•

możliwość rozdzielenia źródeł zasilania i odbiorców na dwie niezależne grupy,

przez co uzyskuje się zmniejszenie mocy zwarciowych na szynach zbiorczych;

•

możliwość wydzielenia grupy odbiorców o częstych i znacznych zmianach ob-

ciążenia;

•

możliwość dokonywania przeglądów i napraw wyłączników liniowych bez dłu-

gotrwałych przerw w pracy linii, po zastosowaniu bocznikowania zacisków
przyłączeniowych wyłącznika.

Układy z podwójnym systemem szyn zbiorczych nie są pozbawione wad. Wiążą

się one z jednej strony z eksploatacją stacji, a z drugiej – z aspektami ekonomicznymi.
Minusem jest to, że w przypadkach zwarć w systemie roboczym następuje przerwa
w zasilaniu wszystkich odbiorców. Wznowienie zasilania wymaga określonego czasu,
niezbędnego na dokonanie odpowiednich przełączeń. Inną wadą układu jest stosun-
kowo wysoki stopień złożoności układu. Realizacja systemowych przełączeń linii
i transformatorów wiąże się z koniecznością wykonania dużej liczby manipulacji łą-
czeniowych odłącznikami, stwarzających możliwość wywołania zakłóceń w wyniku
błędnych czynności łączeniowych. Taka sytuacja może wystąpić w razie braku odpo-
wiedniego systemu blokowania (ryglowania) odłączników. Jego zastosowanie w stacji
elektroenergetycznej znacznie ogranicza niektóre wady układu w tym względzie.
Największą wadą układu jest stosunkowo duży koszt takiego rozwiązania, większy
średnio o 25% od kosztu układu z pojedynczym systemem szyn zbiorczych. Inna wa-
da dotyczy rozdzielni napowietrznych. Rozdzielnie realizowane w układzie z podwój-
nym systemem szyn zbiorczych zajmują średnio o 20% więcej terenu niż analogiczne
rozwiązania z pojedynczym systemem szyn zbiorczych.

Istotną cechą układu z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest wyposażenie go

w wyłącznik systemowy spełniający wiele istotnych i ważnych zadań. W normalnych
warunkach pracy stacji wyłącznik systemowy jest wyłączony.Wyłącznik systemowy
umożliwia realizację następujących czynności:

•

przeniesienie obciążenia z jednego systemu szyn na drugi, bez przerwy w zasila-

niu odbiorców;

•

zastąpienie na czas naprawy dowolnego wyłącznika liniowego;

•

połączenie obydwu systemów szyn do pracy równoległej.

Przeniesienie obciążenia z systemu roboczego (system I) na system rezerwowy

(system II) wymaga realizacji następujących czynności łączeniowych:

1. Zamknięcie odłączników w polu wyłącznika systemowego, a następnie załącze-

nie wyłącznika systemowego w celu połączenia obydwu systemów.

2. Zamknięcie odłączników szynowych należących do systemu II.
3. Otwarcie odłączników szynowych należących do systemu I.

rgetycznej

4. Wyłączenie wyłącznika systemowego, a następnie otwarcie odłączników tego

pola.Zastąpienie na czas naprawy dowolnego wyłącznika liniowego przez wy-

łącznik systemowy może nastąpić po uprzednim wykonaniu połączenia bocznikujące-
go jego zaciski przyłączeniowe. Na rysunku 3.26 przedstawiono drogę przepływu
prądu
w omawianej sytuacji. Niezbędne są odpowiednie prace przygotowawcze i czynności
łączeniowe, powodujące dwie przerwy w zasilaniu odbiorców konieczne na wykona-
nie, a następnie usunięcie prowizorycznego zbocznikowania zacisków przyłączenio-
wych wyłącznika liniowego.

Rysunek 3.26. Przykład zastosowania wyłącznika systemowego W

do zastąpienia

uszkodzonego wyłącznika W

(1 – prowizoryczne połączenie bocznikujące)

Przedstawione rozwiązanie stanowi alternatywę dla szyn pomocniczych. Stosowa-

nie obejścia w poszczególnych polach umożliwiającego utrzymanie pracy pola w cza-
sie naprawy lub przeglądu konserwacyjnego wyłącznika liniowego z zastosowaniem
wyłącznika systemowego jest wprawdzie ze względu na eksploatację mniej elastyczne
i wygodne, ale przede wszystkim zdecydowanie mniej kosztowne. W praktyce eksplo-
atacyjnej stosunkowo często stosuje się zatem różnorodne, indywidualne obejścia
ruchome, zakładane w określonych warunkach eksploatacyjnych oraz przy planowa-
nych remontach i konserwacji aparatów i urządzeń.

Połączenie obydwu systemów szyn do pracy równoległej odbywa się poprzez za-

mknięcie odłączników w polu wyłącznika systemowego, a następnie załączenie wy-
łącznika systemowego. W takiej sytuacji obydwa systemy szyn są systemami robo-
czymi.

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany
Zalety i możliwości ruchowe układu z podwójnym systemem szyn zbiorczych po-

większają się przez zastosowanie sekcjonowania jednego systemu szyn. System sek-
cjonowany jest zwykle systemem roboczym, natomiast niesekcjonowany rezerwo-
wym. Najlepsze rozwiązanie w tym względzie stanowi układ przedstawiony na
rysunku 3.27, gdzie sekcjonowanie systemu szyn odbywa się za pomocą wyłącznika

Rozdział 3

sekcyjnego i odłączników. Stosowane jest również drugie rozwiązanie z wykorzysta-
niem do tego celu jedynie odłącznika. Podstawowa zaleta układu z podwójnym syste-
mem szyn zbiorczych sekcjonowanym wiąże się z jego większą elastycznością i polega
na umożliwieniu dokonywania wielu połączeń i sposobów zasilania odbiorców. Główna
wada eksploatacyjna układu wynika z jego złożoności i wiąże się z komplikacjami ob-
sługi rozdzielni i stworzeniem możliwości powstania zakłóceń powodowanych błędny-
mi czynnościami łączeniowymi.

Rysunek 3.27. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych sekcjonowany:

– wyłącznik systemowy, W

– wyłącznik sekcyjny

Jeszcze lepsze możliwości ruchowe układu z podwójnym systemem szyn zbior-

czych uzyskuje się przez zastosowanie sekcjonowania dwóch systemów szyn (rys.
3.28).

Rysunek 3.28. Układ z podwójnym systemem szyn

zbiorczych sekcjonowany:

– wyłącznik systemowo-sekcyjny

rgetycznej

Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych – układ U
Przedstawiony na rysunku 3.29 układ U stanowi, stosowaną niekiedy, szczególnie

w dużych stacjach elektroenergetycznych, odmianę układu szynowego z podwójnym
systemem szyn zbiorczych. Jego nazwa
pochodzi od kształtu systemu szyn
zewnętrznych układu przypominające-
go obróconą o 90

literę U.

Podstawowa zaleta tego rozwiązania

wynika z tego, że układ U umożliwia
wykorzystanie jednej podziałki (prze-
strzeni pola) szyn zbiorczych rozdzielni
do wyprowadzenia linii w przeciwle-
głych kierunkach. Dzięki temu uzy-
skuje się znaczne zmniejszenie długości
rozdzielni, przy niewielkim zwiększe-
niu jej szerokości.

Rysunek 3.29. Układ z podwójnym systemem

szyn zbiorczych w kształcie U

Wady układu wiążą się z utrudnionym dostępem do wewnętrznego systemu szyn

przy pracy systemu zewnętrznego oraz ograniczonym obszarem stosowania tych ukła-
dów do stacji napowietrznych. Inną wadą jest trudność w sekcjonowaniu wewnętrzne-
go systemu szyn zbiorczych.

Układ U jest stosowany w energetyce zawodowej w dużych rozdzielniach 110 kV

i 220 kV o dużej liczbie linii, ograniczonym terenie i potrzebie wyprowadzenia linii
w różnych kierunkach.

3.4.3. UKŁADY Z POTRÓJNYM SYSTEMEM SZYN ZBIORCZYCH

Zastosowanie układu trójsystemowego w stacjach elektroenergetycznych stanowi

dalszy sposób rezerwowania szyn zbiorczych i zwiększenia elastyczności oraz zdolno-
ści ruchowych stacji. Na rysunku 3.30 przedstawiono jedno z możliwych rozwiązań
takiego układu – układ z potrójnym systemem szyn zbiorczych, w którym pierwszy
system jest sekcjonowany odłącznikiem, a dwa pozostałe – niesekcjonowane. Pierw-
sze dwa systemy (I, II) są zwykle systemami roboczymi, a trzeci (III) jest rezerwo-
wym. Dodatkowo w układzie występuje sprzęgło z wyłącznikiem systemowo-sek-
cyjnym.

Podstawowe zalety układu trójsystemowego wynikają z większej niezawodności

rozdzielni trójsystemowych niż dwusystemowych oraz z poprawy zdolności rucho-
wych stacji elektroenergetycznych.

Rozdział 3

Wada takiego rozwiązania wynika z tego, że rozdzielnie trójsystemowe charakte-

ryzują się jeszcze większą złożonością wszelkiego rodzaju przełączeń. Powoduje to
możliwość dokonania błędnych czynności łączeniowych. Dodatkowo układ stacji staje
się mało przejrzysty, szczególnie po zastosowaniu różnych złożonych sprzęgieł sys-
temowo-sekcyjnych. Rozwiązanie takie charakteryzują ponadto zwiększone nakłady
inwestycyjne.

Układ jest stosowany w dużych rozdzielniach elektrownianych, niekiedy w bardzo

dużych stacjach zasilających ogromne zakłady przemysłowe. Obecnie nie znajduje
większego uznania ani u projektantów, ani w eksploatacji.

Rysunek 3.30. Układ z potrójnym systemem szyn zbiorczych:

– wyłącznik systemowo-sekcyjny

3.4.4. UKŁADY WIELOWYŁĄCZNIKOWE

W rozdzielniach o szczególnie dużych wymaganiach dotyczących niezawodności

pracy są czasami stosowane, na bazie układów z podwójnym systemem szyn zbior-
czych, rozwiązania wielowyłącznikowe. Cechą charakterystyczną tych układów jest
to, że każde pole jest przyłączone do rozdzielni przez więcej niż jeden wyłącznik.
W Polsce spotyka się układ z dwoma wyłącznikami na jedno pole i jego odmianę
oszczędnościową – układ półtorawyłącznikowy.

Układy z dwoma wyłącznikami na jedno pole
W rozdzielniach 400 kV są niekiedy stosowane, przedstawione na rysunku 3.31,

rozwiązania z rezerwą wyłącznikową w każdym polu. Jest to układ z dwoma wyłącz-
nikami na jedno pole. W normalnych warunkach pracy obydwa systemy znajdują się
pod napięciem i obydwa wyłączniki są załączone. W przypadkach zakłócenia na jed-
nym systemie szyn następuje wyłączenie wyłączników przyłączonych do tego syste-
mu, co nie powoduje przerwy w pracy rozdzielni i linii, gdyż są one dalej zasilane
z drugiego systemu szyn.

Podstawowe zalety układu wiążą się z jego dużą niezawodnością, elastycznością

i ułatwioną eksploatacją. Wykonywanie manipulacji łączeniowych (manewrowanie)

III

rgetycznej

odłącznikami nie jest potrzebne podczas normalnej
pracy rozdzielni, dlatego ograniczona jest możliwość
wywołania zakłóceń w wyniku błędnych czynności
łączeniowych.

Podstawową wadą układu jest jego duży koszt.

Koszt wyłącznika kształtuje się średnio na poziomie
30÷40% kosztu pola [16], dlatego układ z dwoma wy-
łącznikami jest mało rozpowszechniony.

Rysunek 3.31. Układ z podwójnym systemem szyn zbiorczych

z dwoma wyłącznikami na jedno pole

Układy półtorawyłącznikoweW rozdzielniach 400 kV są czasami stosowane,

przedstawione na rysunku 3.32, rozwiązania oszczędnościowe układu z dwoma wy-
łącznikami na jedno pole. Jest to tak zwany układ półtorawyłącznikowy z trzema wy-
łącznikami na dwa pola. Rozwiązanie to opiera się na powtarzającym się module (ga-
łęzi) łączącym dwa systemy szyn zbiorczych i wyposażonych w trzy wyłączniki z
przynależnymi odłącznikami (po dwa na każdy wyłącznik). Aparaty te tworzą trzy
mostki służące do przyłączenia do gałęzi dwóch pól, na jedno pole przypada zatem 3/2
wyłącznika.

W przypadkach zakłócenia na

jednym systemie szyn następuje wy-
łączenie najbliższych wyłączników
przyłączonych do tego systemu, co
nie powoduje przerwy w pracy roz-
dzielni.

Największa zaleta układu wiąże

się z jego dużą niezawodnością,
wadą natomiast jest duży koszt ta-
kiego rozwiązania. Układ półtora-
wyłącznikowy występuje wprawdzie
częściej niż układ z dwoma wyłącz-
nikami na pole, ale jest również
mało rozpowszechniony.

Rysunek 3.32. Układ z podwójnym

systemem szyn zbiorczych z trzema

wyłącznikami na dwa pola

Rozdział 3

3.4.5. UKŁADY SZYNOWE Z SYSTEMAMI POMOCNICZYMI

SZYN ZBIORCZYCH

Zastosowanie dodatkowego systemu szyn, nazywanego pomocniczym lub obej-

ściowym, umożliwia rezerwowanie wszystkich łączników liniowych jednym wyłącz-
nikiem. W literaturze i praktyce eksploatacyjnej spotyka się trzy nazwy tego wyłącz-
nika: rezerwowy, obejściowy lub pomocniczy. Rozwiązania takie są stosowane
w stacjach WN i NN w układach z podwójnym lub potrójnym systemem szyn zbior-
czych. Szyny pomocnicze (obejściowe) wraz z wyłącznikami obejściowymi pozwalają
na zwiększenie pewności zasilania układu poprzez umożliwienie przeglądów i napraw
wyłączników liniowych lub transformatorowych bez konieczności wyłączania linii
spod napięcia. Stanowią proste i niezawodne rozwiązanie zapewniające w pełni re-
zerwowanie wyłączników liniowych.

Rezerwowanie w układach z podwójnym systemem szyn zbiorczych jest realizo-

wane dwoma sposobami: za pomocą wyłącznika rezerwowego, zlokalizowanego
w odrębnym polu sprzęgającym system szyn zbiorczych z szyną pomocniczą, lub
w układzie z wzajemnym rezerwowaniem wyłączników.

W układzie przedstawionym na rysunku 3.33 rozdzielnia jest wyposażona w spe-

cjalne pole z wyłącznikiem pomocniczym W

, stosowanym do połączenia dowolnego

systemu roboczego szyn zbiorczych z szyną
pomocniczą. Na rysunku tym przedstawiono
także drogę przepływu prądu w sytuacji,
gdy wyłącznik liniowy jest poddawany re-
montowi lub przeglądowi konserwacyjnemu
i został zastąpiony przez wyłącznik pomoc-
niczy. Prąd przepływa przy załączonym
wyłączniku rezerwowym i zamkniętych sto-
sownych odłącznikach. „Zamiana” wyłącz-
ników dokonuje się bez przerw w dostawie
energii odbiorcom zasilanym z linii, której
wyłącznik jest poddawany czynnościom
konserwacyjnym.

Rysunek 3.33. Układ z podwójnym systemem szyn

zbiorczych i z szyną pomocniczą SP z odrębnym polem

i wyłącznikiem rezerwowym W

W układzie przedstawionym na rysunku 3.34 zastosowane jest oszczędnościowe

rozwiązanie wykorzystujące wzajemne rezerwowanie wyłączników. Oparte jest na
spostrzeżeniu, że w rozdzielni o znacznej liczbie pól znajduje się co najmniej jedno
pole z wyłącznikiem niepracującym lub które można wyłączyć bez większych strat,
a wyłącznik tego pola wykorzystać jako rezerwowy do zasilania linii o istotnym zna-
czeniu. Na rysunku 3.34 przedstawiono też drogę przepływu prądu w sytuacji, gdy

rgetycznej

wyłącznik liniowy jest poddawany remontowi lub przeglądowi konserwacyjnemu
i został zastąpiony przez inny wyłącznik liniowy wykorzystywany jako rezerwowy.
„Zamiana” wyłączników dokonuje się bez przerw w dostawie energii odbiorcom za-
silanym z linii, której wyłącznik jest remontowany.

Spośród przedstawionych rozwiązań re-

zerwowania wyłączników liniowych w ukła-
dach z szyną pomocniczą powszechnie sto-
suje się pierwsze, drugie natomiast jedynie
sporadycznie. Czasami,

względów

oszczędnościowych, stosuje się pomocnicze
szyny zbiorcze nie na całej długości roz-
dzielni, a tylko na pewnej jej długości. Są to
szyny pomocnicze szczątkowe. Umożliwia
to rezerwowanie jedynie części pól rozdziel-
ni związanych z transformatorami zasilają-
cymi lub zasilających odbiorców o szcze-
gólnie dużych wymaganiach dotyczących
pewności zasilania.

Rysunek 3.34. Układ z podwójnym systemem szyn

zbiorczych i z szyną pomocniczą SP bez odrębnego

pola z wyłącznikiem rezerwowym

Podstawowa zaleta układów z szyną po-

mocniczą wynika z ich dużej niezawodności i elastyczności. Możliwość rezerwowania
wyłączników w każdym polu rozdzielni zwiększa w bardzo istotny sposób niezawod-
ność zasilania odbiorców. Największą wadą tych układów jest natomiast ich duży
koszt.

3.5. UKŁADY BEZSZYNOWE

3.5.1. UKŁADY BLOKOWE

Układy blokowe linia–transformator stosuje się w stacjach zasilanych jedną linią.

Charakteryzują się one szeregowym połączeniem wszystkich elementów obwodu
głównego bez pośrednictwa szyn zbiorczych. Najczęściej rozwiązania takie są stoso-
wane w małych stacjach 110 kV oraz w oddziałowych stacjach przemysłowych i sta-
cjach wiejskich średnich napięć. Stanowią również przeważnie pierwszy etap budowy
rozdzielni 110 kV. W końcowym etapie mogą być rozbudowane do układów mostko-
wych lub szynowych.

Rozdział 3

Przedstawione na rysunku 3.35 układy blokowe dla sieci 110 kV są realizowane

w trzech postaciach: z wyłącznikiem, uproszczonego ze zwiernikiem oraz uproszczo-
nego z odłącznikiem.

Pierwsze rozwiązanie jest najlepsze w ob-

rębie układów blokowych pod względem eks-
ploatacyjnym, dlatego obecnie jest często sto-
sowane.

Drugi sposób był szczególnie popularny

w przeszłości. Aby nie stosować stosunkowo
drogiego wyłącznika przy transformatorze,
w układzie linia–transformator instalowano czę-
sto jedynie zwierniki współpracujące z prostymi
zabezpieczeniami. W razie uszkodzeń lub zakłó-
ceń w pracy transformatora powodują one meta-
liczne zwarcia z ziemią, wywołujące działanie
odpowiednich zabezpieczeń w stacji zasilającej
i wyłączenie linii. Rozwiązania te są jednak
bardzo uciążliwe w eksploatacji i obecnie zanie-
chano ich stosowania.

Rysunek 3.35. Układ jednoblokowy: a) z wyłącznikiem,

b) uproszczony ze zwiernikiem (Z – zwiernik),

c) uproszczony z odłącznikiem

Trzeci układ ma bardzo ograniczone zastosowanie do krótkich linii 110 kV wypo-

sażonych w specjalne łącze teletechniczne od zabezpieczeń do wyłącznika. W razie
zwarcia w transformatorze impuls jest przekazywany tym łączem do stacji zasilającej
i powoduje wyłączenie linii.

Główne zalety układu blokowego to z jednej strony jego prostota, a z drugiej –

małe koszty inwestycyjne, które uzyskano dzięki ograniczeniu liczby aparatów, zasto-
sowaniu najtańszej aparatury rozdzielczej, braku rozdzielni z szynami zbiorczymi oraz
braku odpowiednich konstrukcji wsporczych.

Największą wadą układu blokowego jest stosunkowo mała pewność pracy. W roz-

wiązaniu tym nie ma możliwości wzajemnego rezerwowania poszczególnych ele-
mentów stacji po stronie wyższego napięcia, nawet przy dwóch liniach zasilających.
Wskazane jest wzajemne rezerwowanie po stronie niższego napięcia.

Układ blokowy stanowi najtańsze rozwiązanie układu połączeń stacji elektroener-

getycznej.

Przy zasilaniu dwoma liniami można stosować układ dwublokowy przedstawiony

na rysunku 3.36. Zastosowanie takiego układu poprawia nieznacznie niezawodność
pracy stacji.

rgetycznej

Rysunek 3.36. Układ dwublokowy ze zwiernikiem:

Z – zwiernik

3.5.2. UKŁADY MOSTKOWE

Układy mostkowe stosuje się głównie w rozdzielniach 110 kV oraz małych roz-

dzielniach 220 kV zasilanych dwiema liniami.

Niezawodność pracy stacji o układzie połączeń z dwoma blokami linia–transfor-

mator znacznie się zwiększa przez zastosowanie poprzecznego połączenia linii w sta-
cji odbiorczej. Dzięki temu uzyskuje się możliwość wzajemnego rezerwowania za-
równo linii, jak i transformatorów. Połączenie takie jest realizowane poprzez zain-
stalowanie dwóch odłączników lub wyłącznika z odłącznikami. W taki sposób tworzy
się układ mostkowy H.

Układy mostkowe powstają więc przez połączenie dwóch układów blokowych za

pomocą poprzecznego połączenia. Możliwości eksploatacyjne układów mostkowych
zależą ściśle od liczby i rodzaju zastosowanych łączników. Łącznikami decydującymi
o walorach eksploatacyjnych układu są wyłączniki.

W zależności od rodzaju i liczby zainstalowanych łączników w polach liniowych

i transformatorowych oraz poprzeczce uzyskuje się różne układy, o zróżnicowanych
właściwościach i możliwościach eksploatacyjnych, określone wspólną nazwą układów
mostkowych.

Rozdział 3

W układzie mostkowym wyłączniki mogą być umieszczone w polach liniowych,

w polach transformatorowych i poprzeczce. W zależności od liczby zainstalowanych
wyłączników rozróżnia się układy:

•

jednowyłącznikowe (H1),

•

dwuwyłącznikowe (H2),

•

trójwyłącznikowe (H3),

•

czterowyłącznikowe (H4),

•

pięciowyłącznikowe (H5).

W układzie H1 wyłącznik znajduje się w poprzeczce. W układzie H2 wyłączniki

mogą być umieszczone albo w polach liniowych, albo w polach transformatorowych,

wówczas dla odróżnienia taki układ określa się jako H2t.
W układzie H3 wyłączniki są zlokalizowane w polach li-
niowych lub poprzeczce albo w polach transformatorowych
i poprzeczce (układ H3t). W układzie H4 wyłączniki są
umieszczone w polach liniowych i polach transformatoro-
wych, a w układzie H5 dodatkowo jeszcze w poprzeczce.
Przedstawiony na rysunku 3.37 układ H5 jest układem
mostkowym pełnym i ma najlepsze parametry eksploatacyj-
ne. Jeśli w polach transformatorowych nie zastosowano
wyłączników, to stosuje się odłączniki z napędem szybkim.
W poprzeczce umieszczone są dwa odłączniki albo wyłącz-
nik z dwoma odłącznikami.

Rysunek 3.37. Układ mostkowy pełny H5

W układach mostkowych, w zależności od potrzeb oraz okoliczności, możliwa jest

praca:

•

dwóch linii i dwóch transformatorów, przy otwartej poprzeczce,

•

dwóch linii i dwóch transformatorów, przy zamkniętej poprzeczce (praca rów-

noległa),

•

dwóch linii i jednego transformatora,

•

jednej linii i dwóch transformatorów,

•

jednej linii i jednego transformatora,

•

dwóch linii, przy przelotowym przesyle energii.

Zróżnicowane walory eksploatacyjne układów mostkowych najlepiej prześledzić

na bardzo popularnym w małych stacjach 110 kV układzie mostkowym H3, analizując
jego dwie odmiany.

W przedstawionym na rysunku 3.38 układzie H3 zwarcie w linii powoduje samo-

czynne zadziałanie odpowiedniego wyłącznika liniowego. Obydwa transformatory
mogą pracować zasilane jedną linią pod warunkiem, że prądy znamionowe łączników
liniowych i obciążalności linii są dobrane z uwzględnieniem możliwości takiej pracy.
W przypadku zwarcia w transformatorze sposób pracy układu zależy od sposobu na-

rgetycznej

stawienia zabezpieczeń w liniach i w poprzeczce. Często
jednak zwarcie w transformatorze powoduje wyłączenie
jednoczesne uszkodzonego transformatora i zasilającej go
linii.

Celowe wyłączenie transformatora bez wyłączenia li-

nii jest możliwe wtedy, gdy dopuszczalne jest przerwanie
odłącznikiem prądu pracy jałowej transformatora.

Ze względu na swoje walory eksploatacyjne układ jest

stosowany w stacjach końcowych o równomiernym
i znacznym obciążeniu transformatorów, niewymagają-
cych częstych wyłączeń jednego nich.

Rysunek 3.38. Układ mostkowy uproszczony H3

W przedstawionym na rysunku 3.39 układzie H3t przy zwarciu w linii sposób pra-

cy układu zależy od sposobu nastawienia zabezpieczeń w transformatorach i w po-
przeczce. Często jednak następuje jednoczesne wyłą-
czenie linii i odpowiedniego transformatora, który
może być włączony ponownie do ruchu po wykona-
niu kilku manipulacji łączeniowych. Zwarcie w trans-
formatorze nie powoduje wyłączenia żadnej linii
i przerwy w przesyle energii liniami.

Wyłączenie jednego transformatora nie wymaga

wyłączenia żadnej linii.

Z tych względów układ nadaje się do stosowania

w stacjach przelotowych, przy silnie zmiennym
w czasie obciążeniu transformatorów, uzasadniają-
cych celowość ich częstych załączeń i wyłączeń.

Rysunek 3.39. Układ mostkowy uproszczony H3t

Główna zaleta układu mostkowego wynika z mnogości stosowanych rozwiązań

dostosowanych do potrzeb eksploatacyjnych. Inne zalety układu to jego prostota
i stosunkowo niewielki koszt.

Do wad zalicza się utrudnioną eksploatację układów mostkowych przy rozwiąza-

niach uproszczonych oraz jego ograniczoną niezawodność. W układach mostkowych
nie ma jawnego rezerwowania żadnego wyłącznika. W ograniczonym zakresie funkcję
tę spełnia wyłącznik zlokalizowany w poprzeczce.

W celu eliminacji wad układów mostkowych uproszczonych są stosowane układy

z pięcioma wyłącznikami (H5).

Rozdział 3

3.5.3. UKŁADY WIELOBOKOWE

Układy wielobokowe stosuje się niekiedy w rozdzielniach 400 kV. W Polsce spo-

tykane są rozwiązania w kształcie czworoboku z dwiema liniami i z dwoma transfor-
matorami, przedstawione na rysunku 3.40, oraz w kształcie trójkąta z dwoma liniami
i jednym transformatorem. W Rosji, USA i Kanadzie w rozdzielniach najwyższych
napięć bywają też stosowane układy w kształcie sześcioboku z dwoma lub trzema
transformatorami oraz odpowiednio z czterema lub trzema liniami. Przykład takiego
układu przedstawiono na rysunku 3.41.

Cechą charakterystyczną tych układów jest to, że niezależ-

nie od kształtu wieloboku, w każdym jego boku znajduje się
wyłącznik i dwa odłączniki. Linie i transformatory są przyłą-
czone do wierzchołków wieloboku. Stacja w normalnych wa-
runkach pracuje przy zamkniętych wszystkich łącznikach.

Zakłócenia w pracy linii lub transformatorów układu

w kształcie czworoboku (rys. 3.40) powodują działanie dwóch
wyłączników zlokalizowanych w polach bezpośrednio z nimi
połączonych, przy zachowaniu ciągłości pracy wszystkich
pozostałych elementów układu. Szczególnie niekorzystnym
zakłóceniem jest zwarcie w dowolnym wyłączniku. Powoduje
to konieczność działania dwóch wyłączników w sąsiednich
bokach wieloboku, co wiąże się z wyłączeniem dwóch pól
przylegających do uszkodzonego wyłącznika. Szybkie przy-
wrócenie pełnej pracy stacji nie sprawia jednak dużych kło-
potów.

Rysunek 3.40. Układ wielobokowy o kształcie czworoboku

Rysunek 3.41. Układ wielobokowy o kształcie sześcioboku

rgetycznej

Układy wielobokowe odznaczają się pewnymi zaletami, do których się zalicza:

•

możliwość rezerwowania wyłączników,

•

wykonywanie wyłącznikami wszelkich czynności łączeniowych związanych ze

zmianą układu połączeń stacji,

•

duża niezawodność pracy stacji.

Rezerwowanie wyłączników jest możliwe dzięki temu, że każde pole może być ob-

sługiwane przez dwa wyłączniki, znajdujące się w bokach wieloboku łączących się
z wierzchołkiem, do którego jest przyłączona linia lub transformator.

Manipulowanie odłącznikami jest możliwe, jedynie w stanie bezprądowym, przy

wyłączonych wyłącznikach, dlatego w takiej rozdzielni nie występuje zagrożenie do-
konania błędnych czynności łączeniowych odłącznikami.

Układy wielobokowe mają wady, do których się zalicza:

•

konieczność doboru aparatury na sumaryczne obciążenie węzła,

•

bardzo ograniczona możliwość rozbudowy rozdzielni,

•

skomplikowany układ zabezpieczeń, wymagający zmian nastawień przy zmianie

układu pracy.

7<32:(8.à$'<52='=,(/1,

4.1. WPROWADZENIE

* r-

Pierwsza forma prezentacji dotyczy rozdzielni 110 kV i reprezentatywnych dla

kV. Schematy rozdzielnic 20 *

!" kV.

# nej,

$t-

% e-
matów w stacjach elektroenergetycznych. Prezentowane schematy opracowano m.in. na
r-

&'()

* e-
go. Analizowane rozdzielnie 110 kV

!! kV/SN oraz NN/110

kV, rozdzielnie 20

!! * kV i 20 kV/nn.

Druga forma prezentacji dotyczy rozdzielni 220 kV i 400 kV oraz rozdzielni ni-

+ ,

4.2. ROZDZIELNIE 110 kV

, !! *

jnych.

!! * +

• !! kV,

• -rozdzielcze, przeznaczone do zasilania sieci 110 kV ener-

/ ..

- *

* 0 . * a-

(+ elektrownianych, których spe-

$ * a-

!! +

jednoblokowy lub . 1! z-

!! * 2m-

+ 3 # a-

* ,.*#. #

odczepowymi z linii 110 #

* * 4 e-

* + +
dwublokowego.

5 * +

6 4 o-
dowej. Lokalne rozdzielnie dystrybucyjne 110 kV z dwiema liniami i dwoma trans-

" 7 8 * 6 #

. 69

#;/ $ y-

*+ o-

, * !! a-

26"3 <

69 6" . 1

6" *eniem.

Rozdzielnie 110

0 y-

!! 0 *
zbior

; * !# z-

; linia–szyny zbiorcze–transformator lub

. 19 poje-dynczym systemem

* =

sekcjonowaniu i podziale szyn zbiorczych na trzy sekcje.

Rysunek 4.1. Rozdzielnia 110 kV

Rysunek 4.2. Schemat rozdzielni 110

% *+ y-

23 # + o-

2 0 3 +

# o-

+
zasilania odbiorów.

Rysunek 4.3. Rozdzielnia 110

sekcjonowanym, z trzema sekcjami

, + 2 3

* " + # %

. 11
widok takiej rozdzielni. Natomiast na rysunku 4.5 zamieszczono jej schemat.

Rysunek 4.4. Rozdzielnia 110

rczych

, r-

+ +

, * -

- .. + !! kV

- . 1' t-

, 2 +3

Stosowanie alternatywnie trzeciego systemu szyn zbiorczych jest uzasadnione

w przypadku:

• !! kV w danej rozdzielni;

• lokalizacji stacji napowietrznej w III strefie zabrudzeniowej i wyprowadzaniu

, ..*!!

rozdzielni 110 kV o potrójnym sekcjonowanym systemie szyn zbiorczych z trzema

znikami szyn.

Rysunek 4.5. Rozdzielnia 110

N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ]H VSU]JáHP V\VWHPRZ\P

Rysunek 4.6. Rozdzielnia 110

N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ] MHGQ\P áF]QLNLHP V\VWHPRZRVHNF\MQ\P L V]\Q V]F]WNoZ

, * 2 1 7 8 299 7 833 e-

* * *+ r-
matorów o mocach mniejszych (np. 250 MVA) – w indywidualnie uzasadnionych
0 &!)

,. *

/ k-

* e-

* 2#>

4.3. ROZDZIELNIE 20 kV

; jno-

- / #. ' ! !" 9 kV. Obecnie

; j-

!" kV i 20 0 o-

* na-

0 + ,

* ' kV. Uwarunkowane jest to wykorzystywaniem

0 ' :

* #. ?

2' kV) i sieci dystrybucyjnej (20 kV).

, #.

# 2 3 d-

+ 5*

#
powoduje zmniejszenie kosztów. Sekcjonowanie i wprowadzenie drugiego systemu
* +

; * + z-

* " &!)

#. a-

; niesekcjonowane systemy szyn zbior-

,. . 1@ l-
ni 20

Rysunek 4.7. Rozdzielnia 20

niesekcjonowanym

systemem szyn zbiorczych

Udoskonaleniem pojedynczego systemu szyn jest wprowadzenie sekcjonowania,

rozdzielni 20

ysunku 4.8.

T-2

T-21

S EKC JA - 1

S EKC J A - 2

2 0 k V

P O TR ZE B Y W £ A S N E
R O ZD ZIE L N I 1 1 0 k V -

N A S TA W N IA

P O TR ZE B Y

W £ A SN E

R O ZD ZIE L N I

2 0 k V

T-1 1

2 0 kV

Rysunek 4.8. Rozdzielnia 20

N9 Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ] Z\áF]QLNLHP MDNR áF]QLNLHP VHkcyjnym

4 #/ t-

+ * r-

+ $

+ * ( #
normal

* + 2

3 <*+ * + a-

, * * r-

; y-

* kV przedstawiono na rysunku 4.9.
Rozdzielnica 20

4 * -

+ * 0 -

0 4 ? a-

1! $ !4

zbiorczych w kszta

4 4 1!!

; +

+ +

2 o-

3 4 r-

* *

+ + + / + o-
przez sekcjonowanie szyn. W rozdzielnicach o podwójnym systemie szyn zbior-
*+ a-

A * *

, -

- i-

< +

-
-sekcyjnym.

, * !! * o-

ry trójuzwojeniowe 110/20/6

* -

- #. + kV i 6 kV. Rozdzielnia 20 kV zasila
obiekty infrastruktury miejskiej, natomiast rozdzielnia 6 kV jest przeznaczona wy-
2 -
gla brunatnego).

6(.&-$

/LQLD

5H]HUZD

6SU]JáR

/LQLD

5H]HUZD

3RWU]HE\

ZáDVQH

3RPLDU

QDSLFLD

3RWU]HE\

ZáDVQH

3RPLDU

QDSLFLD

6SU]JáR

/LQLD

3RPLDU

QDSLFLD

3RWU]HE\

ZáDVQH

3RWU]HE\

ZáDVQH

3RPLDU

QDSLFLD

5H]HUZD

5H]HUZ

5H]HUZD

àF]QLNV]\Q

6(.&-$ L 6(.&-$

àF]QLNV]\Q

6(.&-$ L 6(.&-$

6(.&-$

6(.&- $

6(.&-$ 6(.&-$

6(.&-$

/LQLD

Rysunek 4.9. Rozdzielnia 20

N9 Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK ] Z\áF]QLNLHP MDNR áF]QLNLHP VHkcyjnym

Rysunek 4.10. Rozdzielnia 20

N9 Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK Z NV]WDáFLH 8 8

Rysunek 4.11. Rozdzielnia 20

N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK Z NV]WDáFLH 8 8

. !! kV zlokalizowanej na

$ kV jest zasilana trzema transformatorami trójuzwoje-
niowymi 110/20/6 kV. Rozdzielnica 20 kV jest wykonana w postaci pojedynczego

' kV w tej stacji jest po-
dobnie jak rozdzielnia 20 kV zasilana trzema transformatorami trójuzwojeniowymi
110/20/6

/ * ' kV

(

, *

#/ B
przerwy je

* * * - r-

- < '

* * +
ruchowe.

#. *

#.* * #.

4.4. ROZDZIELNIE 220 kV I 400 kV

Rozdzielnie 220 kV i 400

.. 7

znaczenie dla funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE).

+ *

0 ; # C #8

#+ ; kV i 400 kV, przy czym za per-

+ 1 5#C

#+ kV nie jest obecnie rozbudowywana i liczba stacji 220 kV

W stacjach 400

Rozdzielnie 400

400 kV dla rozdzielni sieciowych jest blok linia–transformator (L–T).

, 1 wielobokowe:

Rysunek 4.12. Rozdzielnia 220

N9 Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRrF]\FK L GZXF]FLRZ V]\Q REHMFLRZ >@

IIA

IIB

, * 1 kV z trzema lub czterema liniami oraz

? o-
dwójnym sekcjonowanym systemem szyn zbiorczych w postaci 2S+SO lub w postaci
wielowy

, 9*,

W zlokalizowanych przy elektrowniach rozdzielniach 400

* +

Rozdzielnie 220

• 0 1 +

• 0 "D' +

• * 0 * ' +

, jednoblokowy (L–T),

0 61
lub H3.

W rozdzielniach 220

+ o-

- ,

, * o-

- -
szyn. Schemat takiej rozdzielni przedstawiono na rysunku 4.12.

; * -

, kV zlokali-

* 9" 7,

52='=,(/1,&(1,6.,(*21$3,&,$

.
z pojedynczym

? h-

, *

* + rników.

* o-

+ * e-

* ( # #.* n-

* + 2

3 <*+ * +

W jednotransformatorowej stacji

#.* nn

* ; e-

zdzielni

5. ROZWI

ZANIA KONSTRUKCYJNE STACJI

I ROZDZIELNI

5.1. WYMAGANIA OGÓLNE

3RG Z]JOGHP NRQVWUXNF\MQ\P VWDFMH HOHNWURHQHUJHW\F]QH G]LHOL VL QD ZQtrzowe

i napowietrzne.

6WDFMH ZQWU]RZH PR*QD SRG]LHOLü QD VWDFMH RVáRQLWH ] L]RODFM SRZLHWU]Q L VWa-

FMH KHUPHW\]RZDQH ] L]RODFM JD]RZ SF

Stacje

KHUPHW\]RZDQH Z\NRQXMH VL SRZV]HFKQLH MDNR ZQWU]RZH ] UDFML EDUG]R

GX*\FK NRV]WyZ SU]\VWRVRZDQLD XU]G]H REZRGX JáyZQHJR L XNáDGyZ VWHURZQLF]\FK

GR ZDUXQNyZ QDSRZLHWU]Q\FK 7DND VWDFMD PR*H E\ü usytuowana w specjalnie do tego
celu wybudowanej lekkiej hali.

6WDFMH QDSRZLHWU]QH UHDOL]RZDQH V QD SRGVWDZLH GZyFK XNáDGyZ

• UHGQLRZ\VRNLH Z NWyU\FK DSDUDWXUD áF]HQLRZD MHVW XPLHV]F]RQD QD Z\VRNRFL

QLH PQLHMV]HM QL* P D SR]RVWDáH XU]G]HQLD V QLVNR ]D RJURG]HQLDPL

• Z\VRNLH Z NWyU\FK RGáF]QLNL V XPLHV]F]RQH QD Z\VRNRFL · P D SR]RVWDáD

DSDUDWXUD MHVW LQVWDORZDQD Z XNáDGDFK SLRQRZ\FK MHGQD QDG GUuJ

5R]G]LHOQLH UHGQLRZ\VRNLH V EXGRZDQH Z WHQ VSRVyE *H XU]G]HQLD V URz-

PLHV]F]DQH QD NRQVWUXNFMDFK WDN DE\ SHUVRQHO REVáXJL PyJá SRUXV]Dü VL EH]SLHF]QLH

QD WHUHQLH VWDFML ± ] ]DFKRZDQLHP GRSXV]F]DOQ\FK RGOHJáRFL GR F]FL XU]G]H ]QDj-

GXMF\FK VL SRG QDSLFLHP

5R]G]LHOQLH Z\VRNLH ]DMPXM ]QDF]QLH PQLHM PLHMVFD Z SRUyZQDQLX ] DQDORJLFz-

Q\P XNáDGHP UHGQLRZ\VRNLP DOH V ]QDF]QLH GUR*V]H

: 3ROVFH VSRW\ND VL SU]HGH ZV]\VWNLP UR]ZL]DQLD UHGQLRZ\VRNLH UR]G]LHOQL

QDSRZLHWU]Q\FK 6SRUDG\F]QLH VSRW\NDQH V UR]ZL]DQLD Z\VRNLH NWyUH Z\PXV]RQH

E\á\ JáyZQLH Z]JOGDPL WHFKQLF]Q\PL Z\QLNDMF\PL ] RJUDQLF]HQLD ZLHONRFL WHUHQX
przeznaczonego do dyspozycji budowy stacji elektroenergetycznej.

6WDFMH Z Z\NRQDQLX QDSRZLHWU]Q\P V VWRVRZDQH SRZV]HFKQLH SRF]ZV]\ RG

N9 Z]Z\* ] Z\MWNLHP V\WXDFML

• MHVW GX*H ]DS\OHQLH WHUHQX

• RWDF]DMFD DWPRVIHUD ]DZLHUD ]ZL]NL JD]RZH R VLOQLH NRURGXMF\FK ZáDFLZo-

FLDFK

• w warunkach nadmorskich.

'R VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK QDOH* UyZQLH* VWDFMH VáXSRZH LQVWDORZDQH Z VLHFLDFK

G\VWU\EXF\MQ\FK 61 QD QDSLFLX GR N9 6áXS VWDQRZL NRQVWUXNFM ZVSRUF] QD

NWyUHM ]QDMGXMH VL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ QLHSU]HNUDF]DMFHM N9$ RUD] UR]áFz-

QLN 61 OXE RGáF]QLN 61 ] EH]SLHF]QLNDPL Z GROQHM F]FL NRQVWUXNFML ]QDMGXMH VL

UR]G]LHOQLFD QLVNLHJR QDSLFLD GOD NLONX REZRGyZ Z\SURZDG]RQ\FK ] WHM VWDFML
[73].

'R FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK FHFK VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK Z VWRVXQNX GR ZQWU]RZ\FK

QDOH*\

• brak budynku dla aparatury rozdzielczej,

• áDWZRü EXGRZ\ L rozbudowy,

• stosunkowo krótki czas budowy,

• SU]HMU]\VWRü XNáDGX VWDFML

• ]DOH*QRü ZDUXQNyZ HNVSORDWDFML RG ZDUXQNyZ ]HZQWU]Q\FK,

• ]DMPRZDQLH GX*HJR WHUHQX

• NRQLHF]QRü SRVLDGDQLD UR]EXGRZDQHM RFKURQ\ RGJURPRZHM

6WDFMH Z Z\NRQDQLX ZQWU]RZ\P QD RJyá VWRVXMH VL GOD QDSLü GR N9 ] Z\Mt-

NLHP VWDFML VáXSRZ\FK RUD] WDP JG]LH MHVW WR X]DVDGQLRQH LQQ\PL Z]JOGDPL : Gu-

*\FK DJORPHUDFMDFK PLHMVNLFK WDNLH UR]ZL]DQLD VWRVXMH VL QLHNLHG\ UyZQLH* Z VWa-
cjach 110 kV.

6WDFMH ZQWU]RZH Z SRUyZQDQLX ] QDSRZLHWU]Q\PL FHFKXM VL QDVWSXMF\PL

ZáDFLZRFLDPL

• QLH]DOH*QRü ZDUXQNyZ HNVSORDWDFML RG ZDUXQNyZ DWPRVIHU\F]Q\FK

• PDáH ]DSRWUzebowanie terenu,

• áDWZLHMV]D ORNDOL]DFMD

• VWRVXQNRZR GáXJL F\NO EXGRZ\

• WUXGQRü UR]EXGRZ\

• GX*H VNXSLHQLH XU]G]H VSU]\MDMFH UR]SU]HVWU]HQLDQLX VL DZDULL

• NRQLHF]QRü Z]QRV]HQLD EXG\QNX R RGSRZLHGQLHM NXEDWXU]H

.RV]W VWDFML ZQWU]RZHM GOD QDSLü QL*V]\FK QL* N9 MHVW PQLHMV]\ QL* VWDFML Qa-

SRZLHWU]QHM 'OD QDSLü SRZ\*HM N9 VWDFMH QDSRZLHWU]QH V WDV]H RG ZQWU]o-
wych.

:\PDJDQLD GOD VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK L ZQWU]RZ\FK Z ]DNUHVLH NRQVWUXNFML URz-

G]LHOQL L FDá\FK VWDFML GRW\F] QDVWSXMF\FK ]DJDGQLH

• Z\ERUX (UyGHá L VSRVREX ]DVLODQLD VWDFML XNáDGX V]\Q ]ELRUF]\FK Z\SRVD*HQLD

Z WUDQVIRUPDWRU\ DSDUDWXU UR]G]LHOF] SRPLDURZ L LQQ RUD] LFK UR]PLHV]F]e-

QLD Z RELHNFLH Z VSRVyE VSHáQLDMF\ Uy*QRURGQH Z\PDgania odbiorców,

• GRERUX ZáDFLZHM L]RODFML UR]G]LHOQL L ]DFKRZDQLD EH]SLHF]Q\FK RGOHJáRFL So-

PLG]\ F]FLDPL ]QDMGXMF\PL VL SRG QDSLFLHP RUD] PLG]\ X]LHPLRQ\PL

F]FLDPL NRQVWUXNFML

• dostosowania rozdzielni do warunków zwarciowych,

• RFKURQ\ SU]HG G]LDáDQLHP áXNX HOHNWU\F]QHJR,

• EH]SLHF]HVWZD REVáXJL

3LHUZV]H Z\PDJDQLH MHVW NOXF]RZH L ]ZL]DQH FLOH ] ID] SURMHNWRZ : RGQLe-

VLHQLX GR VWDFML 61 L :1 SUHIHUXMH VL UR]ZL]DQLD W\SRZH Z\ELHUDQH VSRUyG RSUa-

FRZD ZLHOX Uy*Q\FK ILUP L ELXU SURMHNWRZ\FK G]LDáDMF\FK Z VHNWRU]H HOHNWURHQHr-

JHW\NL QS =38( :áRV]F]RZD *UXSD (OHNWURPRQWD*([SRUW 6$ $%% 6LHPHQV
Grupa Schneider

(OHFWULF LWS 5R]ZL]DQLD VWRVRZDQH Z VWDFMDFK 11 PDM ] UHJXá\

zindywidualizowany charakter.

zdzielni

:\PDJDQLH GRW\F]FH PLQLPDOQ\FK RGOHJáRFL PLG]\ HOHPHQWDPL XU]G]H SRG

SLFLHP RUD] PLG]\ W\PL HOHPHQWDPL D ]LHPL Z UR]G]LHOQLDFK ZQWU]Rwych

L QDSRZLHWU]Q\FK R Uy*Q\FK QDSLFLDFK ]QDPLRQRZ\FK RNUHODM FLOH RGpowiednie
przepisy i normy [18, 23, 24, 25, 58].

Aparatura i inne elementy konstrukcyjne rozdzielni, np. izolatory i szyny zbiorcze,

PXV] E\ü GREUDQH PLQ ]H Z]JOGX QD FLHSOQH L G\QDPLF]QH G]LDáDQLH SUGyZ ]ZDr-

FLRZ\FK =GROQRFL áF]HQLRZH ]DVWRVRZDQ\FK áF]QLNyZ QLH PRJ E\ü PQLHMV]H QL*

VSRG]LHZDQH ZDUWRFL SUGyZ Z\áF]HQLRZ\FK

:\PDJDQLH GRW\F]FH ZDUXQNyZ ]ZDUFLRZ\FK Z\QLND ] IDNWX *H Z]URVW SR]LRPX

PRF\ ]ZDUFLRZHM Z VLHFL Z VWRVXQNX GR ]DáR*RQHJR PR*H Z\PXV]Dü G]LDáDQLD SROe-

JDMFH QD SU]HEXGRZLH UR]G]LHOQL L Z\PLDQLH ]DLQVWDORZDQHM Z QLHM DSDUDWXU\ OXE
ograniczenia poziomu mocy zwarciowej, lub skrócenia czasu trwania zwarcia.

8V]NRG]HQLD L]RODFML OXE EáGQH F]\QQRFL HNVSORDWDF\MQH L áF]HQLRZH PRJ E\ü

SU]\F]\Q SRZVWDZDQLD RWZDUWHJR áXNX HOHNWU\F]QHJR 5R]G]LHOQLH SRZLQQ\ E\ü Zy-

NRQDQH Z VSRVyE RJUDQLF]DMF\ ]DUyZQR SRZVWDZDQLH SU]HQRV]HQLH MDN L V]NRGOLZH

G]LDáDQLH áXNX HOHNWU\F]QHJR

=PQLHMV]HQLH PR*OLZRFL Z\VWSRZDQLD áXNX HOHNWU\F]QHJR Z VWDFMDFK HOHNWURHQHr-

JHW\F]Q\FK SROHJD QD L]RORZDQLX F]FL EGF\FK SRG QDSLFLHP L]RODFM VWDá VWRVRZa-

QLX EORNDG QDSGyZ áF]QLNyZ RUD] HOLPLQRZDQLX RGáF]QLNyZ 6NXWNL G]LDáDQLD áXNX

RJUDQLF]D VL VWRVXMF VSHFMDOQH GDV]NL RFKURQQH QLHSDOQH RVáRQ\ L G]LHOHQLH UR]G]LHOQi-

F\ QD SU]HG]LDá\ FR ]DSRELHJD PLQ SU]HPLHV]F]DQLX VL áXNX =PQLHMV]HQLH HQHUJLL áXNX
uzy

VNXMH VL SU]HGH ZV]\VWNLP G]LNL VNUyFHQLX F]DVX WUZDQLD ]ZDUFLD D WDN*H SU]H] ]D

VWRVRZDQLH V]\ENLFK L SHZQLH G]LDáDMF\FK ]DEH]SLHF]H RUD] Z\áF]Qików.

6SHáQLHQLH Z\PDJD GRW\F]F\FK EH]SLHF]HVWZD X]\VNXMH VL PLQ SRSU]H] RVáRQL-

FLH FDá\FK XU]G]H X]LHPLRQ\PL PHWDORZ\PL RVáRQDPL RJUDQLF]HQLH GRVWSX GR XU]-

G]H SRG QDSLFLHP X*\FLH RJURG]H L EDULHU SRG]LDá XU]G]H QD SU]HG]LDá\ ] X]Le-

PLRQ\PL FLDQNDPL Z UR]G]LHOQLFDFK RVáRQLW\FK L]RORZDQLH F]FL EGF\FK SRG

QDSLFLHP RUD] Z\NRU]\VWDQLH VSHFMDOQ\FK URGNyZ FKURQLF\FK SHUVRQHO ]DUyZQR SU]HG

VNXWNDPL ]ZDUü MDN L SU]\ F]\QQRFLDFK áF]HQLRZ\FK ]ZáDV]F]D SRGF]DV X]Lemiania.

%H]SLHF]HVWZR REVáXJL ]DOH*\ WDN*H RG URG]DMX L VSRVREX Z\NRQDQLD RVáRQ SRU-

F]\ NRU\WDU]\ QDG]RUX L REVáXJL

5R]ZD*DQLD GRW\F]FH UR]ZL]D NRQVWUXNF\MQ\FK UR]G]LHOQL L VWDFML HOHNWURHQHr-

JHW\F]Q\FK RJUDQLF]RQR ] UDFML REV]HUQRFL ]DJDGQLHQLD GR NLONX Z\EUDQ\FK SU]y-

NáDGyZ GRW\F]F\FK VWDFML :1 L 61

5.2. ROZDZIELNIE 110 kV

5.2.1. ROZDZIELNIE NAPOWIETRZNE

Rozdzielnie 110

N9 HQHUJHW\NL ]DZRGRZHM L SU]HP\VáRZHM ] GZLHPD OLQLDPL RUD]

GZRPD WUDQVIRUPDWRUDPL EXGXMH VL QDMF]FLHM Z XNáDG]LH SRáF]H + ZHGáXJ W\So-

Z\FK VWDQGDUGRZ\FK UR]ZL]D 3U]\NáDGHP WDNLHJR RV]F]GQRFLRZHJR UR]ZL]a-

QLD GRü SRZV]HFKQLH VWRVRZDQHJR Z SU]HV]áRFL MHVW VWDFMD kV, oznaczona

symbolem KSU-3, opracowana przez Energo-
projekt Kraków [90]. Schemat jej zamieszczono
na rysunku 5.1. W stacji tej jest

XNáDG +] Zy-

áF]QLNDPL ]ORNDOL]RZDQ\PL Z SRODFK OLQLRZ\FK L
po-

SU]HF]FH 6SRW\NDQH V MHV]F]H UR]ZL]DQLD

XSURV]F]RQH VWDFML .68 ] MHGQ\P Z\áF]QLNLHP

Z XNáDG]LH +

: VWDFML .68SURJUDPRZH Z\áF]HQLD

WUDQVIRUPDWRUyZ Z\NRQXMH VL RGáF]QLNDPL ] QD

SGHP ]DVREQLNRZ\P SU]\ SUDF\ MDáRZHM WUDQs-

IRUPDWRUyZ EH] SU]HU\ZDQLD SU]HSá\ZX HQHUJLL
liniami 110

N9 $ZDU\MQH Z\áczenie transfor-

PDWRUD QDVWSXMH SU]H] VDPRF]\QQH RWZDUFLH

RGáF]QLND ] QDSGHP ]DVREQLNRZ\P Z SU]e-
rwie

EH]QDSLFLRZHM F\NOX 63= Z\áF]ników

SROD RGSRZLHGQLHM OLQLL L Z\áF]QLND ]DLQVWDORZa-

QHJR Z SRáF]HQLX SRSU]HF]Q\P

Rysunek 5.1. Rozdzielnia 110 kV stacji typu KSU-3

W stacjach typu KSU-3 instalowano dwa

transformatory

GZXX]ZRMHQLRZH R PRF\ RG GR 09$ ] UHJXODFM QDSLFLD SRG

REFL*HQLHP 8]LHPLHQLH SXQNWX JZLD]GRZHJR LFK X]ZRMH N9 Z\QLNDáR ] XZa-

UXQNRZD SUDF\ VLHFL N9 Z NWyUHM WD VWDFMD E\áD ]ORNDOL]RZana.

6WDFMH .68 V HNVSORDWRZDQH Z HQHUJHW\FH ]DZRGRZHM L SU]HP\VáRZHM : RVWDt-

QLP RNUHVLH MHGQDN ] UDFML VSRU\FK QLHGRJRGQRFL QDWXU\ HNVSORDWDF\MQHM SRZV]HFh-

QLH PRGHUQL]XMH VL MH GR SHáQHJR XNáDGX PRVWNRZHJR + 0RGHUQL]DFMD WD SROHJD

QD ]DVWSLHQLX Z SRODFK WUDQVIRUPDWRURZ\FK RGáF]QLNyZ V]\ENLFK ] QDSdem za-
sobni

NRZ\P Z\áF]QLNDPL

3ODQ JHQHUDOQ\ VWDFML .68Z IRUPLH U]XWX SR]LRPHJR ZUD] ] UR]G]LHOQL kV,

UR]G]LHOQL 61 WUDQVIRUPDWRUDPL QDVWDZQL RUD] RELHNtami pomocniczymi przedsta-

ZLRQR QD U\VXQNX > @ D SU]\NáDGRZH SROH WUDQVformatorowe stacji KSU

] Z\áF]QLNLHP ± QD U\VXQNX

1RZRF]HVQRü Z EXGRZLH VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK Z\VRNLHJR QDSLFLD Qa-

SRZLHWU]Q\FK SU]HMDZLD VL SU]HGH ZV]\VWNLP Z W\P *H ]DPLDVW SRV]F]HJyOQ\FK

DSDUDWyZ Z\áF]QLNyZ RGáF]QLNyZ SU]HNáDGQLNyZ SUGRZ\FK L QDSLFLRZ\FK

VWRVXMH VL SUHIDEU\NRZDQH PRGXáRZH SROD UR]G]LHOF]H JUXSXMFH Z MHGQHM NRn-

VWUXNFML EORNX ZV]\VWNLH WH DSDUDW\ OXE MHG\QLH QLHNWyUH ] QLFK 0RGXá ]DZLHUD

UyZQLH* VNU]\QN UR]G]LHOF] ] XU]G]HQLDPL XNáDGX VWHURZDQLD L ]DEH]SLHF]HQLD
pola.

zdzielni

Rysunek 5.2. Plan generalny stacji typu KSU-3 [10, 90]:

1 – rozdzielnia 110

!" # !

$ "

!" %

& !' ( !

)

# *

& !"

(

" !"

* !

& ! "

( "

" /

# "

! !

& '

2 3

- #

1 ( 3

– maszt antenowy,

11 – stanowisko baterii kondensato

# &

$ *!"

# "

% *1

;

< = >

?= ?@<AB C

D ?

EFG

OB C

A?= B

A<= > P

HT I

B U

•

pozwala na uproszczenie projektu stacji,

•

skraca c

O<=

?VAB W<

= O >

• ]PQLHMV]D ]DSRWU]HERZDQLH QD WHUHQ R · Z VWRVXQNX GR UR]ZL]D NRn-

wencjonalnych,

• ]PQLHMV]D OLF]E fundamentów,

• ]ZLNV]D SU]HMU]\VWRü XNáDGX

• XPR*OLZLD V]\EN Z\PLDQ Z\áF]QLND

(( ) * +,- .%& $&/

6WRVRZDQH V GZD UR]ZL]DQLD PRGXáRZ\FK SyO UR]G]LHOF]\FK ] Z\áF]QLNLHP

Z\VXZQ\P L ] Z\áF]QLNLHP L RGáF]QLNDPL

3ROH ] Z\áF]QLNLHP Z\VXZQ\P QLH Z\PDJD VWRVRZDQLD RGáF]QLNyZ : SRáR*e-

QLX RGáF]HQLD PLG]\ V]\QDPL ]ELRUF]\PL D Z\áF]QLNLHP L RGHMFLHP SRZVWDMH Go-
brze widoczna przerwa izolacyjna, podobnie jak w roz

G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK

UHGQLHJR QDSLFLD

: SRODFK UR]G]LHOF]\FK ] RGáF]QLNDPL Z\áF]QLN MHVW ]DPRQWRZDQ\ QD VWDáH QD

NRQVWUXNFML 2GáF]QLNL RWZLHUD VL SU]H] REUyW NROXPQ\ L]RODWRUD SRGRbnie jak

Z RGáF]QLNDFK poziomoobrotowych dwuprzerwowych :\áF]QLN RGáF]QLNL L SU]e-

NáDGQLNL WZRU] MHGQ ]ZDUW NRQVWUXNFM R V]W\ZQ\FK NUyWNLFK SRáF]HQLDFK PLG]\
poszczególnymi aparatami.

zdzielni

52='=,(/1,(:175=2:(

3REyU PRF\ Z FHQWUDFK GX*\FK PLDVW L DJORPHUDFML MHVW ]QDF]Q\ 2]QDF]D WR No-

QLHF]QRü EXdowy stacji 110 N9 PR*OLZLH EOLVNR W\FK REFL*H JáERNLH ZHMFLH

: PLDVWDFK VWDFMH WDNLH PRJ E\ü UHDOL]RZDQH MDNR ZQWU]Rwe, aczkolwiek architek-
tura tych budowli – w tradycyjnym wykonaniu –

MHG\QLH ] NRQLHF]QRFL PR*H E\ü

tolerowana w miejskiej zabudowie.

: VWDFMDFK ZQWU]RZ\FK kV jest stosowana aparatura przeznaczona do pracy

w warunkach napowietrznych. Teren po

WU]HEQ\ QD EXGRZ WDNLFK VWacji jest jednak

]QDF]QLH PQLHMV]\ QL* VWDFML QDSRZLHWU]Q\FK 8]\VNXMH VL WR G]LNL XPLHV]F]HQLX

áF]QLNyZ SU]HNáDGQLNyZ L LQQHM DSDUDWXU\ SRG V]\QDPL ]ELRUF]\PL 'DOV]H RJUDQi-

F]HQLH WHUHQX QLH]EGQHJR GR EXGRZ\ VWDFML PR*QD X]\VNDü SU]H] XPLHV]F]HQLH URz-

G]LHOQL Z\VRNLHJR L UHGQLHJR QDSLFLD Z MHGQ\P ZLHORNRQG\JQDF\MQ\P EXG\QNX

-HGQ ] W\SRZ\FK NUDMRZ\FK NRQVWUXNFML UR]G]LHOQL ZQWU]RZ\FK kV stanowi

VWDFMD 38: R XNáDG]LH SRáF]H + RSUDFRZDQD SU]H] Energoprojekt [10].

6WDFMD PD Z\PLDU\ î P L Z\VRNRü P 6SRVyE ZSURZDG]HQLD OLQLL MHVW

GRZROQ\ L Z]DMHPQLH QLH]DOH*Q\ 0RJ WR E\ü OLQLH QDSRZLHWU]QH OXE NDEORZH D WDk-

*H MHGQD OLQLD QDSRZLHWU]QD D GUXJD NDEORZD 6WDQRZLVND WUDQVIRUPDWRUyZ V XV\Wu-

RZDQH QD ]HZQWU] SU]HZD*QLH SU]\ F]RáRZHM FLDQLH EXG\QNX =DVLODQLH WUDQVIRr-
matorów 110

N9 PR*H E\ü Z\NRQDQH MDNR QDSRZLHWU]QH OXE NDEORZH 5R]G]LHOQLD QLH

Z\Uy*QLD VL RU\JLQDOQRFL ]DVWRVRZDQ\FK UR]ZL]D

6WDFMD 38: MHVW EDUG]R ]EOL*RQD GR VWDFML W\SX .68 ] W\P *H DSDUDWXUD URz-

dzielcza 110

N9 ]QDMGXMH VL Z NU\WHM KDOL L MHVW XVWDZLRna na jednym poziomie.

: ]ZL]NX ] W\P SRZLHU]FKQLD EXG\QNX MHVW ]QDF]QD Z SRUyZQDQLX ] UR]ZL]DQLDPL

]DJUDQLF]Q\PL QDZHW R EDUG]LHM UR]EXGRZDQ\FK XNáDGDFK V]\Q ]ELRUF]\FK ,VWRWQH

]PQLHMV]HQLH Z\PLDUyZ VWDFML ZQWU]RZ\FK PR*QD X]\VNDü SU]H] ]DVWRVRZDQLH Po-

GXáRZ\FK SyO UR]G]LHOF]\FK

52='=,(/1,(=6=(&,2)/825.,(06,$5.,

:\PLDU\ VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ZQWU]RZ\FK QD QDSLFLH Z\VRNLH PRJ

E\ü ]PQLHMV]RQH SRG ZDUXQNLHP ]DVWRVRZDQLD L]RODFML R ZáDFLZRFLDFK ]QDF]QLH

OHSV]\FK QL* SRZLHWU]H R FLQLHQLX DWPRVIHU\F]Q\P

Wprowadzenie

V]HFLRIOXRUNX VLDUNL 6)

) jako izolacji

PLG]\ELHJXnowej i do-

]LHPQHM XU]G]H XPR*OLZLáR EXGRZ VWDFML N9 RUD] VWDFML 61 MDNRFLRZR Uy*-

Q\FK RG VWDFML R L]RODFML SRZLHWU]QHM RUD] VWDáHM 8]\VNDQR ZLHORNURWQH ]PQLHMV]HQLH

Z\PLDUyZ D WDN*H ]GHF\GRZDQ SRSUDZ ZLNV]RFL SDUDPHWUyZ L ZáDFLZRFL WHFK

QLF]Q\FK GHF\GXMF\FK R QLH]DZRGQRFL L MDNRFL VWDFML

Rozdzielnie z

V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL V SURGXNRZDQH QD VNDO SU]HP\VáRZ RG

NRFD ODW V]HüG]LHVLW\FK XELHJáHJR ZLHNX Z ZLHOX SU]RGXMF\FK JRVSRGDUF]R NUD

MDFK 6]\Q\ ]ELRUF]H L ZV]\VWNLH XU]G]HQLD UR]G]LHOF]H V XPLHV]F]RQH Z KHUPHW\Fz-

Q\FK UXUDFK L ]ELRUQLNDFK Z\SHáQLRQ\FK V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL R RGSRZLHGQLP Fi-

QLHQLX Z\NRU]\VW\ZDQ\FK UyZQLH* MDNR NRQVWUXNFMH QRQH 2VáRQ\ Z\NRQXMH VL

GRü F]VWR ]H VWDOL ]H Z]JOGX QD áDWZRü X]\VNDQLD QLH]EGQHM V]F]HOQRFL ]ELRUQi-

NyZ GX* Z\WU]\PDáRü PHFKDQLF]Q RUD] RGSRUQRü QD G]LDáDQLH áXNX 2VáRQ\ URz-

G]LHOQL V G]LeORQH QD V]F]HOQH NRPRU\ ]DZLHUDMFH MHGQR OXE NLOND XU]G]H

&LQLHQLH JD]X Z ]ELRUQLNDFK SRZLQQR E\ü PR*OLZLH Z\VRNLH ZLNV]D Z\WU]y-

PDáRü HOHNWU\F]QD JD]X SRG Z\*V]\P FLQLHQLHP DOH MHGQRF]HQLH WDNLH *HE\ QLH

QDVWSRZDáD NRQGHQVDFMD 6)

Z QDMQL*V]HM WHPSHUDWXU]H RWRF]HQLD NWyUD PR*H Z prak-

W\FH Z\VWSLü 1DMF]FLHM VWRVXMH VL FLQLHQLH · 03D 2GOHJáRFL SRPLdzy

SRV]F]HJyOQ\PL ID]DPL D X]LHPLRQ REXGRZ V PLQ WDN GRELHUDQH DE\ SRG FLQLe-

QLHP DWPRVIHU\F]Q\P JD]X Z\WU]\P\ZDá\ GáXJRWUZDáH SU]HSLFLD UyZQH · ZDr-

WRFL QDSLFLD ]QDPLRQRZHJR RGSRZLHGQLR PLG]\SU]Hwodowego i fazowego [10].

Rozdzielnie z

V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL V EXGRZDQH MDNR UR]G]LHOQLH Z NWyU\FK So-

V]F]HJyOQH ELHJXQ\ ID]\ V]\Q ]ELRUF]\FK V SURZDG]RQH Z RGG]LHOQ\FK RVáRQDFK
(izolacja jednobieguno

ZD OXE MDNR UR]G]LHOQLH Z NWyU\FK ZV]\VWNLH ID]\ V XPLHVz-

F]RQH ZH ZVSyOQHM RVáRQLH L]RODFMD WUyMELHJXQRwa).

5R]G]LHOQLH R L]RODFML MHGQRELHJXQRZHM RG]QDF]DM VL ZLNV] QLH]DZRGQRFL

L V QLHFR GUR*V]H Z VWRVXQNX GR W\FK ] L]RODFM WUyMELHJXQRZ 'RGDWNRZR SU]\ L]o-

ODFML MHGQRELHJXQRZHM QLH Z\VWSXM ]ZDUFLD PLG]\ID]RZH QL*V]H V WH* SU]HSLFLD
oraz bardziej równomierny jest roz

NáDG SROD HOHNWU\F]QHJR 1D RVáRQ\ PXV] E\ü

X*\ZDQH PDWHULDá\ QLHPDJQHW\F]QH

5R]G]LHOQLH R L]RODFML WUyMELHJXQRZHM ]DMPXM PQLHMV]\ REV]DU D QD LFK RVáRQ\

PR*QD VWRVRZDü VWDO

$SDUDWXUD áF]HQLRZD Z\áF]QLNL UR]áF]QLNL RGáF]QLNL X]LHPQLNL L LQQH XU]-

dzenia w rozdzielniach z SF

Uy*QL VL RG WUDG\F\MQ\FK LQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHl-

QLDFK QDSRZLHWU]Q\FK L ZQWU]RZ\FK 2SUDFRZDQH ]RVWDá\ QRZH XU]G]HQLD QDMF]-

FLHM R ]QDF]QLH PQLHMV]\FK Z\PLDUDFK SU]H]QDF]RQH W\ONR GR WHJR W\SX UR]G]LHOQL

=DZLHUDMFH Uy*QH XU]G]HQLD HOHPHQW\ UR]G]LHOQL V NRQVWUXRZDQH Z SRVWDFL Po-

GXáyZ XPR*OLZLDMF\FK EXGRZ UR]G]LHOQL R GRZROQ\P XNáDG]LH V]\Q ]ELRUF]\FK

D WDN*H R GRZROQ\P Z\SRVD*HQLX SyO L Uy*Q\P VSRVRELH ]DVLODQLD

6FKHPDW\ JáyZQ\FK UR]G]LHOQL ] 6)

V Z\ELHUDQH VSRUyG UR]ZL]D WUDG\F\j-

Q\FK 1DMF]FLHM V UHDOL]RZDQH UR]G]LHOQLH Z XNáDGDFK V]\QRZ\FK SRMHG\QF]\
system szyn zbiorczych, podwójny system szyn zbiorczych i ich modyfikacje).

3ROD Z\SRVD*D VL QDMF]FLHM Z Z\áF]QLNL 6SRW\ND VL WH* UR]G]LHOQLH ] OXE

Z\áF]QLNDPL QD MHGQR SROH : UR]G]LHOQLDFK ] V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL SU]\MWR

]DVDG LQVWDORZDQLD X]LHPQLNyZ PLG]\ ZV]\VWNLPL RGáF]QLNDPL D Z\áF]QLNDPL

RUD] SHáQ Z]DMHPQ EORNDG L X]DOH*QLHQLH G]LDáDQLD ZV]\VWNLFK áF]QLNyZ XQLe-

PR*OLZLDMFH Z\NRQDQLH EáGQ\FK F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK

Rozdzielnie z SF

V EXGRZDQH JáyZQLH ] SU]H]QDF]HQLHP GR ZVSyáSUDF\ ] OLQLDPL

NDEORZ\PL 7UDQVIRUPDWRU\ Z VWDFMDFK ] WDNLPL UR]G]LHOQLDPL V ORkalizowane w bli-

VNLHM RGOHJáRFL RG W\FK UR]G]LHOQL : FHOX XQLNQLFLD VWRVRwania krótkich odcinków

OLQLL NDEORZ\FK ]DVLOD VL MH F]VWR ]D SRPRF SU]HZRGyZ V]\QRZ\FK Z REXGRZLH

] L]RODFM JD]RZ 6)

zdzielni

Stosowanie rozdzielni z SF

GDMH VSRUR NRU]\FL -HGQ ] JáyZQ\FK MHVW EDUG]R

PDá\ WHUHQ SU]H] QLH ]DMPRZDQ\ ]Z\NOH MHVW WR SU]HZD*QLH NLOND SURFHQW WHUHQX So-

WU]HEQHJR QD VWDFM QDSRZLHWU]Q R SRGREQ\P XNáDG]LH SRáF]H .XEDWXUD WDNLFK

VWDFML Z\QRVL W\ONR NLONDQDFLH SURFHQW NXEDWXU\ VWDFML ZQWU]RZHM Z Z\NRQDQLX WUa-
dycyjnym.

Stacje z

V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL PRJ E\ü ]ORNDOL]RZDQH Z EXG\QNDFK ZROQR VWo-

Mcych, których architektura naZL]XMH GR LVWQLHMFHM ]DEXGRZ\ OXE Z ]DEXGRZDQ\FK

WHUHQDFK PLHMVNLFK L SU]HP\VáRZ\FK &]VWR XPLHV]F]D VL MH Z SRPLHV]F]HQLDFK

SLZQLF]Q\FK GX*\FK EXG\QNyZ ELXURZ\FK KDQGORZ\FK Z LVWQLHMF\FK KDODFK Ia-

EU\F]Q\FK L LQQ\FK 1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG W\SRZHJR UR]ZL]DQLD
stacji z SF

[10].

(( 0 * * & 12 *

i rozdziel

%%& 34+5 6 78 299:8

: ! : '* wy *; % '

! %%& kV z SF

, 4 – roz

" 7:

(wymiary w metrach)

3RGVWDZRZD EDULHUD Z VWRVRZDQLX UR]ZL]D UR]G]LHOQL ] 6)

Z\QLND ] IDNWX *H

NRV]W VDP\FK XU]G]H WDNLHM UR]G]LHOQL MHVW ]QDF]QLH ZLNV]\ QL* VWDFML Z WUDG\F\j-
nym wykonaniu. Rozdzielnie z SF

V MHGQDN FRUD] SRZV]HFKQLHM VWRVRZDQH Z GX*\FK

aglomeracjach miejskich.

5.3. ROZDZIELNICE SN

5R]G]LHOQLFH SUHIDEU\NRZDQH 61 Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK FHFKXMH GX*D

Uy*QRURGQRü UR]ZL]D NRQVWUXNF\MQ\FK : ]ZL]NX ] W\P LVWQLHMH PR*OLZRü Uy*-

QRURGQHJR SRG]LDáX UR]G]LHOQLF SRG NWHP Uy*Q\FK NU\WHULyZ

: OLWHUDWXU]H VSRW\ND VL SRG]LDá UR]G]LHOQLF SUHIDEU\NRZDQ\FK ]H Z]JOGX QD

• VSRVyE Z\NRQDQLD RFKURQ\ SU]HG GRWNQLFLHP F]FL SRG QDSLFLHP RUD] SU]H

RVWDQLHP VL FLDá VWDá\FK UR]G]LHOQLFH RWZDUWH F]FLRZR RVáRQLWH RVáRQLWH

• VSRVyE SRáF]HQLD DSDUDWyZ JáyZQLH áF]QLNyZ ] LQQ\PL HOHPHQWDPL UR]G]LHl-

QLF\ UR]G]LHOQLFH MHGQR L GZXF]áRQRZH

• PR*OLZRü GRVWSX GR XU]G]H ]DLQVWDORZDQ\FK Z UR]G]LHOQLF\ MHG\QLH RG

SU]RGX RG SU]RGX L ] W\áX

5R]G]LHOQLFH RWZDUWH RUD] F]FLRZR RVáRQLWH LQVWDOXMH VL Z SRPLHV]F]Hniach ru-

FKX HOHNWU\F]QHJR GRVWSQ\FK W\ONR GOD Z\NZDOLILNRZDQHM REVáXJL

5R]G]LHOQLFH RVáRQLWH V VWRVRZDQH SRZV]HFKQLH Z HQHUJHW\FH SU]HP\VáRZHM

JG\* PRJ E\ü LQVWDORZDQH UyZQLH* Z KDODFK SURGXNF\MQ\FK QLH ]DZV]H Z Z\G]Le-

ORQ\FK SRPLHV]F]HQLDFK EOLVNR URGND REFL*HQLD HOHNWU\F]QHJR

5R]G]LHOQLFH SUHIDEU\NRZDQH EXGXMH VL ] MHGQDNRZ\FK F]áRQyZ PRQWD*RZ\FK

]DZLHUDMF\FK SROD R Uy*Q\P SU]H]QDF]HQLX OLQLRZH WUDQVIRUPDWRURZH SRPLDURZH

RGJURPQLNRZH áF]QLNyZ V]\Q L LQQH Uy*QLF\FK VL SRQDGWR QLHNWyU\PL V]F]HJó-

áDPL WHFKQLF]Q\PL 3URGXNRZDQH SU]HP\VáRZR RNUHORQH W\S\ UR]G]LHOQLF ]DZLHUDM

QDMF]FLHM SR NLONDQDFLH D QDZHW NLONDG]LHVLW Uy*Q\FK SyO XáDWZLDMF\FK WZRU]HQLH

NRQVWUXNFML JUXSXMF\FK SROD R Uy*QRURGQ\P SU]H]QDF]HQLX VSHáQLDMF\FK Z PR*Oi-

ZLH QDMZLNV]\P VWRSQLX ZV]\VWNLH Z\PDJDQLD WHFKQLF]QH L HNVSORDWDF\MQH

2EHFQLH Z 3ROVFH Z\WZDU]D VL ZLHOH Uy*Q\FK NRQVWUXNFML UR]G]LHOQLF UHGQLHJR

QDSLFLD :LNV]Rü ] QLFK V WR NRQVWUXNFMH QRZH OXE VWDUV]H ]QDF]QLH ]PRGHUQL]o-

ZDQH Z NWyU\FK ]DVWRVRZDQR DSDUDW\ L RVSU]W Z\VRNLHM MDNRFL ']LNL WHPX Z So-

UyZQDQLX ] ZF]HQLHMV]\PL NRQVWUXNFMDPL Z]UyVá SR]LRP WHFKQLF]Q\ RUD] ]PQLHj-

V]\á\ VL Uy*QLFH PLG]\ SRV]F]HJyOnymi typami rozdzielnic.

:áDFLZRFL WHFKQLF]QH UR]G]LHOQLF ZDUXQNXMFH LFK SU]H]QDF]HQLH L PR*OLZRü

LQVWDORZDQLD Z RNUHORQ\FK ZDUXQNDFK WHFKQLF]Q\FK L URGRZLVNRZ\FK V FKDUDNWe-
ryzowane przez:

• podstawowe dane znamionowe,

• NRQVWUXNFM PHFKDQLF]Q V]DI RNUHORQ SU]H] Z\PLDU\ ]HZQWU]QH L PDV So-

V]F]HJyOQ\FK SyO UR]G]LHOQLF\ RGSRUQRü QD ZSá\Z URGRZLska (IPXX), áXNo-

RFKURQQRü VSRVyE ]DLQVWDORZDQLD DSDUDWyZ UR]G]LHOQLFH MHGQR L GZXF]áRQo-

zdzielni

ZH SRG]LDá QD SU]HG]LDá\ OLF]E V]\Q ]ELRUF]\FK EORNDG\ SU]HG EáGQ\PL SRá-
czeniami i inne,

• OLF]E W\SRZ\FK SyO XPR*OLZLDMF\FK NRQVWUXNFM UR]G]LHOQLF\ R ]Uy*QLFRZDQ\P

przeznaczeniu,

• áDWZRü WUDQVSRUWX RUD] PR*OLZRü L V]\ENRü PRQWD*X Uy*Q\FK SyO UR]G]LHOQLF\

Z W\P UyZQLH* MHGQR L GZXF]áRQRZ\FK Z PLHMVFX LFK XVWDZLHQLD.

2EHFQLH QDMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQH V UR]G]LHOQLFH R L]RODFML SRZLHWU]QHM MHd-

QRF]áRQRZH R SRMHG\QF]\P V\VWHPLH V]\Q ]ELRUF]\FK 1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR

SU]\NáDG WDNLHJR UR]ZL]DQLD ± UR]G]LHOQLF 56 SURGXNRZDQ ZH :URFáDZLX >@

QDWRPLDVW QD U\VXQNDFK L ± SU]\NáDGRZH UR]ZL]DQLD SROD OLQLRZHJR L SROD
transformatorowego dla wersji RS-24Jm [38].

(( * ,

: UR]G]LHOQLFDFK MHGQRF]áRQRZ\FK ZV]\VWNLH DSDUDW\ V WUZDOH XPRFRZDQH GR

NRQVWUXNFML 3ROD UR]G]LHOF]H SRZV]HFKQLH Z\SRVD*D VL Z RGáF]QLNL : WDNLFK URz-

G]LHOQLFDFK PRJ Z\VWSRZDü GáX*V]H SU]HUZ\ Z ]DVLODQLX RGELRUFyZ Z UD]LH XV]No-

G]HQLD GRZROQHJR ] DSDUDWyZ Z SROX UR]G]LHOQLF\ F]\ NRQLHF]QRFL GRNRQDQLD SUDF

NRQVHUZDF\MQ\FK DSDUDWyZ JáyZQLH áF]QLNyZ

5R]G]LHOQLFH GX*H VNáDGDMFH VL FR QDMPQLHM ] NLONXQDVWX SyO UR]G]LHOF]\FK Zy-

NRQXMH VL Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P VHNFMRQRZDQ\P V\VWHPHP V]\Q ]ELRUF]\FK

5R]G]LHOQLFH R SRGZyMQ\P XNáDG]LH V]\Q ]ELRUF]\FK ]QDMGXM ]DVWRsowanie

Z Z]áRZ\FK SXQNWDFK VLHFL JG]LH Z\PDJDQLD GRW\F]FH QLH]DZRGQRFL ]DVLODQLD

V V]F]HJyOQLH GX*H 1DMF]FLHM PDM RQH ]QDF]QLH ZLNV]H Z\PLDU\ L PDV QL*

UR]G]LHOQLFH R WDNLFK VDP\FK OXE ]EOL*RQ\FK GDQ\FK ]QDmionowych, lecz o poje-

G\QF]\P V\VWHPLH V]\Q ]ELRUF]\FK L Z NRQVHNZHQFML V ]QDF]QLH PQLHM UR]So-
wszechnione.

(( * , < 7 :8

: : e'*; % !

("( * , < 7 :8

: : '*; %

3 – uchwyty uziemiacza, 4 – uchwyty kablowe

zdzielni

0QLHMV]H Z\PLDU\ SRV]F]HJyOQ\FK SyO L FDáHM UR]G]LHOQLF\ SU]\ WDNLFK VDP\FK So-

]RVWDá\FK SDUDPHWUDFK WHFKQLF]Q\FK VWDQRZL F]VWR RSUyF] FHQ\ JáyZQ\ DUJXPHQW
decy

GXMF\ R Z\ERU]H RNUHORQHJR W\SX UR]G]LHOQLF\

: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VWRVXQNRZR F]VWR VSRW\ND VL UR]G]LHOQLFH

R L]RODFML SRZLHWU]QHM GZXF]áRQRZH UHDOL]RZDQH Z XNáDG]LH ] SRMHG\QF]\P V\VWe-
mem szyn zbiorczych niesekcjonowanym lub sekcjonowanym. Na rysunkach 5.8 i 5.9
SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG\ SyO OLQLRZ\FK UHDOL]RZDQ\FK Z Uy*Q\FK UR]G]LHOQLFDFK

GZXF]áRQRZ\FK SURGXNRZDQ\FK SU]H] (OHNWURPRQWD*(NVSRUW 6$ > @

(#( ,% 7 :8 : :

i przekrój; 1 – izolator przepustowy, 2 – izolator wsporczy, 3 – izolator reaktancyjny, 4 – izolator

'* "

# o $ %&

: UR]G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK F]ü DSDUDWyZ MHVW XPLHV]F]RQD QD F]áRQLH

VWDá\P UR]G]LHOQLF\ WUZDOH SU]\PRFRZDQ\P GR IXQGDPHQWX D F]ü ± QD F]áRQLH

UXFKRP\P Z\VXZDQ\ Zy]HN &]FL WH PRJ E\ü áF]RQH RUD] UR]áF]DQH PHFKa-

QLF]QLH L HOHNWU\F]QLH SU]H] REVáXJ G]LNL VSHFMDOQ\P QDSGRP 3RáF]HQLD HOHk-

WU\F]QH F]áRQyZ Z\NRQXMH VL ]D SRPRF UR]áF]Q\FK ]HVW\NyZ PLG]\F]áRQRZ\FK

: WHQ VSRVyE XPR*OLZLRQR áDWZH L V]\ENLH Z\MFLH áF]QLND L ]DVWSLHQLD JR UH]Hr-
wowym.

: UR]G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK R SRMHG\QF]\P V\VWHPLH V]\Q ]ELRUF]\FK QLH

VWRVXMH VL RGáF]QLNyZ 3U]\ Z\VXQLW\P Zy]NX Z\VWSXMH ZLGRF]QD L EH]SLHF]QD

SU]HUZD L]RODF\MQD 5ROD RGáF]QLNyZ MHVW QLHMDNR VSHáQLDQD SU]H] SRáF]HQLH V]F]-

NRZH F]FL VWDáHM ] UXFKRP 3ROD UR]G]LHOQLF\ GZXF]áRQRZHM PRJ VL ]QDMGRZDü

Z WU]HFK Uy*Q\FK VWDQDFK SUDF\ SUyE\ L VSRF]\QNX : VWDQLH VSRF]\QNX F]áRQ Uu-

FKRP\ MHVW Z\VXQLW\ GR WDNLHJR SRáR*HQLD *H QDVWSXMH RGáF]HQLH HOHNWU\F]QH

ZV]\VWNLFK WRUyZ SUGRZ\FK Z F]áRQLH VWDá\P L UXFKRP\P : VWDQLH SUyE\ VWDQ Wo-

UyZ JáyZQ\FK RGSRZLDGD VWDQRZL VSRF]\QNX D WRUyZ SRPRFQLF]\FK ± VWDQRZL SUDF\

FR XPR*OLZLD VSUDZG]HQLH G]LDáDQLD Z\áF]QLND L MHJR QDSGX EH] NRQLHF]QRFL Zy-
montowania go z rozdzielnicy.

($( ,%" 7 :8 :

b) widok i przekrój; 1 – izolator przepustowy, 2 – izolator wsporczy, 3 – izolator reaktancyjny,

4 – izola

'* "

# $ %& =

11 – zabezpieczenie

: UR]G]LHOQLFDFK GZXF]áRQRZ\FK SRZV]HFKQLH VWRVXMH VL V\VWHP\ EORNDG HOHk-

WU\F]Q\FK L PHFKDQLF]Q\FK NWyUH XQLHPR*OLZLDM RWZDUFLH GU]ZL V]DI\ UR]G]LHOQLF\

SU]\ SUDFXMF\FK XU]G]HQLDFK HOHNWU\F]Q\FK Z\NRQDQLH EáGQ\FK F]\QQRFL áF]e-
niowych itp.

zdzielni

5R]G]LHOQLFH MHGQRF]áRQRZH L GZXF]áRQRZH Z\NRQXMH VL ]DUyZQR MDNR jedno-

SU]HG]LDáRZH MDN L ZLHORSU]HG]LDáRZH : UR]G]LHOQLFDFK MHGQRSU]HG]LDáRZ\FK

ZV]\VWNLH DSDUDW\ V XPLHV]F]RQH Z MHGQHM V]DILH UR]G]LHOF]HM U\V L
W rozdzielnicach

ZLHORSU]HG]LDáRZ\FK ZSURZDG]RQR SRG]LDá QD SU]HG]LDá\ ]DZLe-

UDMFH SRV]F]HJyOQH XU]G]HQLD V]\Q\ ]ELRUF]H DSDUDW\ JáRZLFH NDEORZH L LQQH

U\V L :SURZDG]HQLH WDNLHJR UR]ZL]DQLD RJUDQLF]D PR*OLZRü SRZVWDQLD

]ZDUFLD D Z UD]LH MHJR Z\VWSLHQLD QLV]F]FH VNXWNL GRW\F] W\ONR REMWRFL SU]e-

G]LDáX JG]LH SRMDZLáR VL ]ZDUFLH QLH SRZRGXMF UR]SU]HVWU]HQLDQLD VL XV]NRG]e-

QLD QD FDáH SROH UR]G]LHOQLF\ OXE QDZHW QD ZV]\VWNLH SROD ']LNL ]DVWRVRZDQLX
konstrukcji

ZLHORSU]HG]LDáRZHM X]\VNDQR SRSUDZ QLH]DZRGQRFL G]LDáDQLD URz-

dzielnicy.

: RVWDWQLP RNUHVLH FRUD] F]FLHM VWRVXMH VL UR]G]LHOQLFH 61 ] V]HFLRIOXRUNLHP

VLDUNL MDNR L]RODFM 5R]G]LHOQLFH WH Z\PDJDM QRZRF]HVQHM WHFKQRORJLL L V SURGXNo-

ZDQH SU]H] =38( :áRV]F]RZD RUD] LQQH UHQRPRZDQH ILUP\ EUDQ*\ HOHNWURWHFK
nicznej (ABB, Siemens, Grupa Schneider itp.).

W rozdzielnicach z SF

V]\Q\ ]ELRUF]H L QLHNWyUH DSDUDW\ ]QDMGXM VL Z V]F]HOQLH

zamk

QLW\FK ]ELRUQLNDFK ] V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL 5R]G]LHOQLFH ] 6)

V Z\SRVD*RQH

Z Z\áF]QLNL SUy*QLRZH OXE ] V]HFLRfluorkiem siarki.

1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDG WDNLHJR UR]ZL]DQLD ± UR]G]LHOQLF Roto-

EORN 6) SURGXNRZDQ SU]H] =38( :áRV]F]RZD

Rysunek 5.10. Rozdzielnica z

ofluorkiem siarki typu Rotoblok SF

78 >)-3 ? ,(2(: .#/

0 (%( ) ' Rotoblok SF [68]

Schemat

elektryczny

Schemat

elektryczny

Widok z frontu

SL2

(pole liniowe)

ST2

(pole transformatorowe)

SS1L

SS1P

SSP2L

SP1

(pole pomiarowe)

zdzielni

Rozdzielnica

5RWREORN 6) VNáDGD VL ] SRMHG\QF]\FK SyO VWDQRZLF\FK RGUEQH

PRGXá\ 3U]\NáDGRZH UR]ZL]DQLD W\FK SyO SU]HGVWDZLRQR Z WDEHOL : ND*G\P

SROX MHVW ]ELRUQLN ]H VWDOL QLHUG]HZQHM Z\SHáQLRQ\ JD]HP 6)

Z NWyU\P ]QDMGXMH VL

DSDUDWXUD áF]HQLRZD =DVWRVRZDQD Z UR]G]LHOQLF\ SHáQD L]RODFMD DSDUDWXU\ áF]HQLo-
wej w SF

SR]ZDOD ] MHGQHM VWURQ\ QD ]DFKRZDQLH GRVNRQDáHJR VWDQX WHFKQLF]QHJR

UR]G]LHOQLF\ SU]H] GáXJL RNUHV D ] GUXJLHM ± XáDWZLD L RJUDQLF]D GR QLH]EGQHJR Pi-

QLPXP Z\PDJDQH F]\QQRFL HNVSORDWDF\MQH 3RV]F]HJyOQH PRGXá\ UR]G]LHOQLF\ V

SRáF]RQH Z JyUQHM F]FL SyO ]D SRPRF WU]HFK V]\Q ]ELRUF]\FK PRQWRZDQ\FK Uyw-

QROHJOH ] ]DFKRZDQLHP L]RODFML SRZLHWU]QHM 'ROQD F]ü SROD VWDQRZL SU]HG]LDá

SU]\áF]\ NDEORZ\FK Z L]RODFML SRZLHWU]QHM UHDOL]RZDQ\FK VWDQGDUGRZ\PL JáRZLFDPL
kablowymi.

Pola liniowe rozdzielnicy

5RWREORN 6) PRJ E\ü Z\SRVD*RQH Z QDSG VLOQLNRZ\

0HFKDQL]P HOHNWU\F]Q\ MHVW ZyZF]DV SU]\VWRVRZDQ\ GR ZVSyáSUDF\ ]H ZV]\VWNLPL
systemami sterowania i nadzoru, z

Z\NRU]\VWDQLHP VLHFL WHOHIRQLF]QHM áF]\ ZLDWáo-

ZRGRZ\FK UDGLROLQLL LWS 3ROD WUDQVIRUPDWRURZH PRJ E\ü Z\SRVD*RQH Z FHZN

Z\áF]DMF XPR*OLZLDMF ]GDOQH Z\áF]DQLH SROD

3URGXNRZDQD SU]H] NRQFHUQ $%% UR]G]LHOQLFD =;2 VWDQRZL QDVWSQ\ SU]\NáDG

UR]G]LHOQLF\ ] L]RODFM JD]RZ 6)

. Na rysunku 5.11 przedstawiono klasyczne roz-

ZL]DQLH SROD OLQLRZHJR VWRVRZDQHJR Z WDNLHM UR]G]LHOQLF\ >@

Rysunek 5.11. Rozdzielnica z

>@5 %A kV (producent: ABB)

7 :8 : : ;

* (

" #

'* $ '**owy,

10 – szyny zbiorcze

100

Intensywny rozwój rozdzielnic SN z

V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL MHVW VSRZRGRZDQ\ LFK

OLF]Q\PL ]DOHWDPL 5R]G]LHOQLFH WDNLH FKDUDNWHU\]XM VL PLQ EDUG]R GX*\P EH]SLe-

F]HVWZHP REVáXJL GX* RGSRUQRFL QD ZSá\Z\ URGRZLVND EDUG]R GX* WUZDáRFL

PHFKDQLF]Q L áF]HQLRZ ]DVWRVRZDQ\FK áF]QLNyZ EORNDG QDSGyZ áF]QLNyZ

XQLHPR*OLZLDMF Z\NRQDQLH EáGQ\FK SRáF]H RUD] EDUG]R PDá\PL Z\PDJDQLDPL

GRW\F]F\PL REVáXJL L NRQVHUZDFML

W rozdzielnicach z SF

pierw

V]\ SU]HJOG SRZLQLHQ E\ü Z\NRQDQ\ GRSLHUR SR

10 latach eksploatacji.

5R]G]LHOQLFH SUHIDEU\NRZDQH 61 V REHFQLH Z\WZDU]DQH QD QDSLFLH RG GR

N9 SU]\ F]\P QDMF]FLHM VSRW\ND VL NRQVWUXNFMH QD kV i 24 N9 : NUDMX V

Z\WZDU]DQH UR]G]LHOQLFH MHGQR L GZXF]áRQRZH MHGQR L ZLHORSU]HG]LDáRZH R SRMe-
dynczym i podwójnym systemie szyn zbiorczych, o izolacji

VWDáRSRZLHWU]QHM RUD]

V]HFLRIOXRUNLHP VLDUNL D WDN*H R Uy*Q\FK LQQ\FK FHFKDFK NRQVWUXNF\MQ\FK

5R]G]LHOQLFH WH PDM REXGRZ\ R VWRSQLX RFKURQ\ SU]HG QDUD*HQLDPL URGRZLVNo-

wymi od IP00 do IP64. Pierwsza cyfra przy symbolu stopnia IP (International Pro-
tection

R]QDF]D VWRSLH RFKURQ\ SU]HG FLDáDPL REF\PL L GRW\NLHP GUXJD QDWRPLDVW

SU]HG ZRG 6WRSQLH RFKURQ\ RVyE SU]HG GRVWSHP GR F]FL QLHEH]SLHF]Q\FK RUD]

SU]HG REF\PL FLDáDPL VWDá\PL V RNUHODQH Z QRUPLH >@ 1D SU]\NáDG VWRSLH RFKUo-
ny na poziomie 0 oznacza brak takiej ochrony, na poziomie 6 oznacza natomiast
RFKURQ S\áRV]F]HOQ SU]\ NWyUHM S\á QLH PR*H ZQLNDü SU]H] REXGRZ 1RUPD WD

RNUHOD WH* VWRSQLH RFKURQ\ SU]HG ZRG QD SU]\NáDG VWRSLH RFKURQ\ QD SR]LRPLH

R]QDF]D EUDN WDNLHM RFKURQ\ QDWRPLDVW QD SR]LRPLH R]QDF]D RFKURQ SU]HG EU\]Ja-

PL ZRG\ ZyZF]DV ZRGD UR]EU\]JLZDQD QD REXGRZ ] GRZROQHJR NLHUXQNX QLH Zy-

ZRáXMH V]NRGOLZ\FK VNXWNyZ

'X*D Uy*QRURGQRü Z\WZDU]DQ\FK Z NUDMX UR]G]LHOQLF SUHIDEU\NRZDQ\FK 61 So-

]ZDOD QD Z\EyU NRQVWUXNFML QDMEDUG]LHM SU]\GDWQHM GR RNUHORQ\FK ZDUXQNyZ HNVSOo-

DWDF\MQ\FK L URGRZLVNRZ\FK ] XZ]JOGQLHQLHP PR*OLZRFL ILQDQVRZ\FK L *\F]H
inwestora.

5.4. PREFABRYKOWANE STACJE SN

6LHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QH UR]G]LHOF]H QLVNLHJR QDSLFLD PLHMVNLH L SU]HP\VáRZH V

]DVLODQH ]H VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK UHGQLHJR QDSLFLD · N9 Z\MWNRZR kV,
o mocy od 250 do 1000 kVA.

2EHFQLH SUDZLH Z\áF]QLH VWRVXMH VL VWDFMH SUHIDEU\NRZDQH Z\WZDU]DQH Z FDáo-

FL Z VSHFMDOLVW\F]Q\FK ]DNáDGDFK : PLHMVFX ]DLQVWDORZDQLD Z\NRQXMH VL MHG\QLH

LFK PRQWD* NRFRZ\ 6WDFMH V GRVWDUF]DQH EH] WUDQVIRUPDWRUyZ 7UDQVIRUPDWRU\ V

ZNáDGDQH GR VWDFML RG JyU\ ]D SRPRF G(ZLJX SR ]GMFLX GDFKX QDG SU]HG]LDáHP
transformatorowym.

: ]DOH*QRFL RG SU]H]QDF]HQLD UR]Uy*QLD VL VWDFMH PLHMVNLH SU]HP\VáRZH SU]e-

ZR(QH ZLHMVNLH VáXSRZH RUD] VSHFMDOQHJR SU]H]QDF]HQLD QS JyUQLF]H

zdzielni

101

3UHIDEU\NRZDQH VWDFMH 61 V Z 3ROVFH Z\WZDU]DQH SU]H] Uy*QH VSHFMDOLVW\F]QH

SU]HGVLELRUVWZD 1DOH* GR QLFK PLQ =38( :áRV]F]RZD 6$ (OHNWURPRQWD*
-Eksport S.A.,

(OHNWUREXGRZD 6$ 3U]HGVLELRUVWZD WH Z\WZDU]DM ZLHOH VWDFML WUDQs-

IRUPDWRURZ\FK Uy*Q\FK W\SyZ R Z\VRNLFK SDUDPHWUDFK WHFKQLF]Q\FK L Z\VRNLHM MDNo-

FL Z SHáQL SRUyZQ\ZDOQ\FK ] Z\UREDPL UHQRPRZDQ\FK ILUP ZLDWRZ\FK : VWa-

FMDFK W\FK LQVWDOXMH VL QRZRF]HVQ DSDUDWXU F]VWR SURGXNRZDQ SU]H] UHQRPRZDQH

HXURSHMVNLH SU]HGVLELRUVWZD EUDQ*\ HOHNWURWHFKQLF]QHM 'X* ZDJ SU]\NáDGD VL GR

RGSRZLHGQLHJR Z\JOGX ]HZQWU]QHJR G]LNL F]HPX VWDFMH WH PRJ E\ü VWRsowane

]DUyZQR QD WHUHQLH ]DEXGRZDQ\P MDN L Z LQQ\FK PLHMVFDFK QLH SRJDUV]DMF HVWHW\NL
miej

VFD JG]LH V ]ORNDOL]RZDQH

.D*GH ] Z\PLHQLRQ\FK SU]HGVLELRUVWZ PD Z VZRMHM RIHUFLH FR QDMPQLHM NLOND Wy-

SyZ NRQWHQHURZ\FK VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK NRFRZ\FK L SU]HORWRZ\FK 6WDFMH WH

V Z\NRQ\ZDQH Z REXGRZLH EHWRQRZHM OXE PHWDORZHM 3U]\NáDG\ UR]ZL]D SU]Hd-
stawiono na rysunkach 5.12 i 5.13.

Rysunek 5.12. Kontenerowa stacja transformatorowa w obudowie betonowej typu MRw-b1 20/630

(produ

8 >)-3 ? ,(2(: .#/

(OHNWURPRQWD*(NVSRUW 6$ Z\WZDU]D VWDFMH SUHIDEU\NRZDQH JáyZQLH Z VZRLFK

RGG]LDáDFK ZH :URFáDZLX L /XEOLQLH

:\WZDU]DQD ZH :URFáDZLX NRQWHQHURZD VWDFMD WUDQVIRUPDWRURZD W\SX ..=

7.& WR SU]\NáDG PDáRJDEDU\WRZHM VWDFML NRFRZHM Z REXGRZLH PHWDORZHM -HM

Z\SRVD*HQLH VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR kVA, jednopolowa rozdzielnica SN

RUD] VLHGPLRSRORZD UR]G]LHOQLFD QQ 6WDFMD WD MHVW SU]\VWRVRZDQD GR ]DVLODQLD MHGQR*y-

áRZ\PL NDEODPL Z L]RODFML ] WZRU]\ZD V]WXF]QHJR R SU]HNURMX GR PP

Rozdział 5

102

Rysunek 5.13. Kontenerowa stacja transformatorowa w obudowie aluminiowej typu MRw 20/630-3

(producent: ZPUE Włoszczowa S.A.) [48]

Na rysunku 5.14 przedstawiono

schemat zasadniczy tej stacji, a na ry-
sunku 5.15 – jej rzut poziomy wraz
z przekrojem [47]. W wykonaniu stan-
dardowym w polu transformatorowym
zastosowano powietrzny rozłącznik
bezpiecznikowy typu NALF, a w po-
lach liniowych nn – 7 rozłączników
bezpiecznikowych typu SLBM 400A
lub 630A.

Rysunek 5.14. Połączenia kontenerowej stacji

transformatorowej typu KKZ-24/630

(TKC-1000)

(producent: Elektromontaż-Eksport S.A.

Zakład Produkcji Urządzeń Wrocław) [47]

zdzielni

103

Rysunek 5.15. Rzut poziomy i przekrój kontenerowej stacji transformatorowej typu KKZ-24/630 (TKC-1000)

(producent:

3*3 ,(2( > )* - ?: ."/

Kontenerowe stacje transformatorowe typu KPW5-24/630 i KPW7-24/630, rów-

QLH* Z\WZDU]DQH ZH :URFáDZLX V W\SRZ\PL VWDFMDPL SU]HORWRZ\PL SU]H]QDF]RQy-

PL GR ]DVLODQLD HQHUJL HOHNWU\F]Q RGELRUFyZ NRPXQDOQ\FK L SU]HP\VáX =H Z]JOGX

QD EDUG]R PDáH JDEDU\W\ V]F]HJyOQLH QDGDM VL GR ]DVWRVRZaQLD Z JVWHM zabudo-

ZLH PLHMVNLHM :\SRVD*HQLH VWDFML .3: VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR
630 kVA, trój- lub czteropolowa rozdzielnica SN oraz dwunastopolowa rozdzielnica nn.
-DNR UR]G]LHOQLF 61 SLHUZRWQLH VWRVRZDQR PRGXáRZ UR]G]LHOQLF W\SX 5*& ] L]ROa-

FM SRZLHWU]Q OXE &7&9 ] L]RODFM JD]RZ 6)

. Obecnie w tych stacjach producent

VWRVXMH QDMF]FLHM ZáDVQ UR]G]LHOQLF 61 W\SX 56-P OXE UR]G]LHOQLFH SURGXNo-
wane przez koncern ABB typu SafeRing i SafePlus. Stacja KPW5-24/630 jest przy-
stoso

ZDQD GR ]DVLODQLD NDEODPL MHGQR*\áRZ\PL

Na rysunku 5.16 przedstawiono schemat zasadniczy tej stacji, a na rysunku 5.17

– rzut poziomy obu omawianych typów stacji KPW5-24/630 i KPW7-24/630 [49].
: UR]G]LHOQLF\ &7&9 SROD OLQLRZH V Z\SRVD*RQH Z UR]áF]QLNL ] L]RODFM JD]RZ
SF

, a pole transformato

URZH Z Z\áF]QLN SUy*QLRZ\

: /XEOLQLH Z\WZDU]D VL NLOND W\SyZ NRQWHQHURZ\FK VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK

oznaczonych symbolami STMC, STLm-l, STLm-2, STLm-2b, STLmb, STLmb-3,
STLmb-5, STLmb-6 i STLmb-8 [74–80].

6WDFMH 670& V SU]H]QDF]RQH GR ]DVLODQLD EXG\QNyZ PLHV]NDOQ\FK X*\WHF]QRFL

publicznej i innych. Stacje oznaczone symbolem

670&W VáX* GR RNUHVRZHJR ]DVLOa-

nia placów budów, a

670&S UyZQLH* GR ]DVLODQLD ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK

R XPLDUNRZDQ\P SRERU]H PRF\ 5R]G]LHOQLFH UHGQLHJR QDSLFLD PRJ E\ü MHGQR

OXE WUyMSRORZH UR]G]LHOQLFH QLVNLHJR QDSLFLD QDWRPLDVW RPLR OXE G]LHVLFLRSRORZH

6 WH* Z\WZDU]DQH VWDFMH PLHMVNLH W\SX 670 R VWRSQLX RFKURQ\ ,3 L ,3 SU]H]Qa-

104

F]RQH GR LQVWDORZDQLD Z VSHFMDOQ\FK SRPLHV]F]HQLDFK ]DPNQLW\FK 3RV]F]HJyOQH

F]áRQ\ VWDFML NRPRUD WUDQVIRUPDWRUD UR]G]LHOQLFD 61 L UR]G]LHOQLFD QLVNLHJR QDSL-

FLD PRJ E\ü XV\WXRZDQH Z Uy*Q\ VSRVyE Z ]DOH*QRFL RG SRWU]HE L RJUDQLF]H Zy-

QLNDMF\FK ] NV]WDáWX L Z\PLDrów pomieszczenia.

Rysunek 5.16. Kontenerowa stacja transformatorowa typu KPW5-24/630 (IN10C-5)
(producent:

3*3 ,(2( > )* - ?: .$/8

: ! ,B C0C

: ,B emie RGC

0DáRJDEDU\WRZH VWDFMH WUDQVIRUPDWRURZH W\SX 67/P PRJ E\ü VWRVRwane w

ZLHOX XNáDGDFK ]DVLODQLD RGSRZLDGDM ERZLHP Uy*Q\P ZDUXQNRP WHFKQLF]Q\P L

URGowiskowym.

Stacja

67/PO MHVW SUHIDEU\NRZDQ PDáRJDEDU\WRZ VWDFM Z REXGRZLH PHWDOo-

ZHM SU]H]QDF]RQ GR ]DVLODQLD SLHUFLHQLRZHJR RGELRUFyZ ] VLHFL NDEORZHM kV
i 15

N9 -HM Z\SRVD*HQLH VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR kVA, trójpolowa roz-

dzielnica SN oraz

V]HFLR OXE RPLRSRORZD UR]G]LHOQLFD QQ ] UR]áF]QLNDPL EHz-

SLHF]QLNRZ\PL >@ 5R]G]LHOQLFD 61 VNáDGD VL ] MHGQHJR SROD WUDQVIRUPDWRURZHJR

L GZyFK SyO OLQLRZ\FK Z NWyU\FK ]DVWRVRZDQR UR]áF]QLNL ] L]RODFM SRZLHWU]Q

6WDFMD 67/P Uy*QL VL SU]HGH ZV]\VWNLP W\P RG VWDFML 67/P *H Z\SRVD*RQR

M Z F]WHURSRORZ NRPSDNWRZ UR]G]LHOQLF 61 ] L]RODFM JD]RZ 6)

L Z\áF]QLN

zdzielni

105

Z SROX WUDQVIRUPDWRURZ\P >@ : VWDFML PRJ E\ü ]DLQVWDORZDQH UR]G]LHOQLFH ] sze-

FLRIOuorkiem siarki produkcji firm: Merlin Gerin z Grupy Schneider, ABB, AEG
i Siemens.

Rysunek 5.17. Rzut poziomy kontenerowych stacji transformatorowych typu KPW5-24/630 (IN10C-5)

i typu KPW7-24/630 (IN10C-7)

(producent:

3*3 ,(2( > )* - ?: .$/

Stacja

67/PE MHVW SUHIDEU\NRZDQ PDáRJDEDU\WRZ VWDFM SU]H]QDF]RQ GR ]DVi-

ODQLD SLHUFLHQLRZHJR RGELRUFyZ ] VLHFL NDEORZHM kV i 15 kV. Stacja ta jest przy-

VWRVRZDQD GR REVáXJL UR]G]LHOQLF ]H ZVSyOQHJR NRU\WDU]D ZHZQWU] VWDFML 2EXGRZ

VWDFML VWDQRZL PRGXáRZD SUHIDEU\NRZDQD NRQVWUXNFMD *HOEHWRZD VNáDGDMFD VL

] SUHIDEU\NRZDQHJR EHWRQRZHJR NLRVNX L EHWRQRZHJR IXQGDPHQWX : Z\SRVD*HQLX
stacji

67/PE ]QDMGXM VL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR kVA, trój- lub czteropolowa

UR]G]LHOQLFD 61 ] UR]áF]QLNDPL RUD] GZXQDVWRSRORZD UR]G]LHOQLFD QQ ] UR]áF]QLNa-
mi bezpiecznikowymi [74].

6WDFMD 67/PEMHVW QDMPQLHMV] VWDFM ] URG]LQ\ VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK

Z REXGRZLH EHWRQRZHM SURGXNRZDQ SU]H] (OHNWURPRQWD* /XEOLQ : VWRVXQNX GR

1 – transformator

do 630 kVA

± RVáRQD

± SU]HNáDGQLNL SUGowe

4 – tablica aparatowa
5 – SLMB-400A/630A

maks. 12 szt.
lub SLK

K 158 LR

K 400 TB

RGC/CTC

9 – izolacja dodatkowa

dla klasy A60

10 – otwór do zasilacza

awaryjnego

11 – zdejmowalny próg

dolny

12 – drzwi ze szczelinami

wentylacyjnymi

•

! "

#$# %
rozdzielnicy RGC.

& ' ( )*+, owym

106

SRSU]HGQLR RPDZLDQHM Uy*QL VL W\P *H Z\SRVD*RQR M Z PDáRJDEDU\WRZ UR]G]LHl-

QLF 61 ] L]RODFM JD]RZ 6)

[75].

6WDFMD 67/PE MHVW Z\SRVD*RQD Z SLFLRSRORZ UR]G]LHOQLF 61 Z L]RODFML VWDáo-

SRZLHWU]QHM ] UR]áF]QLNDPL Z\SRVD*RQ\PL Z L]RODWRU\ UHDNWDQF\MQH >@ 3R]RVWDáH
elementy wy

SRVD*HQLD V WDNLH VDPH MDN Z VWDFML STLmb.

=38( :áRV]F]RZD 6$ MHVW QDMZLNV]\P Z 3ROVFH SURGXFHQWHP NRQWHQHURZ\FK

VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK 61QQ : VZRMHM RIHUFLH PD SUDZLH Uy*Q\FK VWDFML

:UyG QLFK QDMOLF]QLHMV] JUXS VWDQRZL VWDFMH W\SX 05ZE Z\VWSXMFH Z Uy*-
nych wariantach, oraz stacje typu MRw, realizowane w 9 wariantach. Oprócz wymie-
QLRQ\FK =38( :áRV]F]RZD Z\WZDU]D MHV]F]H VWDFMH W\SX Minibox, WST, PST oraz
ZK-SN/TPM [48, 51, 52].

Stacje

05ZE V NRQWHQHURZ\PL VWDFMDPL WUDQVIRUPDWRURZ\PL Z REXGRZLH

EHWRQRZHM ] ZHZQWU]Q\P NRU\WDU]HP REVáXJL 3U]\VWRVRZDQH V GR ZVSyáSUDF\

] VLHFL NDEORZ OXE NDEORZRQDSRZLHWU]Q UHGQLHJR QDSLFLD R XNáDG]LH SLHUFLe-

QLRZ\P OXE SURPLHQLRZ\P RUD] ] VLHFL NDEORZ QLVNLHJR QDSLFLD 6WDFMH MRw-b

V SU]H]QDF]RQH GR ]DVLODQLD PLG]\ LQQ\PL RVLHGOL PLHV]NDQLRZ\FK Z PLDVWDFK

RVLHGOL SRGPLHMVNLFK L ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK 0RJ E\ü UHDOL]RZDQH MDNR ZRl-

QR VWRMFH ] GDOD RG ]DEXGRZD OXE ]DEXGRZDQH SU]\ LVWQLHMF\FK EXG\QNDFK SRG

ZDUXQNLHP ]DSHZQLHQLD FLDQRP VWDFML ]ZUyFRQ\FK Z VWURQ EXG\QNX FHFK FLDQ

RGG]LHOHQLD SU]HFLZSR*DURZHJR 5R]ZL]DQLD VWDFML VSHáQLDMFH WHQ ZDUXQHN L Rd-

]QDF]DMFH VL SRGZ\*V]RQ RJQLRRGSRUQRFL FLDQ RNUHOD VL W\SRV]HUHJLHP
MRw-bpp.

Stacja

05ZE MHVW NRQWHQHUHP VNáDGDMF\P VL ] WU]HFK F]FL Z\NRQ\ZDQ\FK

] *HOEHWX IXQGDPHQWX EU\á\ JáyZQHM L GDFKX : VWDQGDUGRZ\P Z\NRQDQLX Z\SRVa-

*RQD MHVW Z WUDQVIRUPDWRU R PRF\ PDNV\PDOQHM RG kVA do 1000 kVA, rozdziel-

QLF 61 W\SX Rotoblok, 5RWREORN 6) 730 OXE 730& RUD] UR]G]LHOQLF nn typu
RN-W, RT-W lub PRW [48].

Na rysunku 5.18 przedstawiono rzut poziomy i schemat standardowej stacji typu

05ZE 3 >@ -HM Z\SRVD*HQLH VWDQRZL WUDQVIRUPDWRU R PRF\ GR kVA,

WUyMSRORZD UR]G]LHOQLFD 61 ] L]RODFM SRZLHWU]Q W\SX 5RWREORN RUD] G]LHVLFLRSROo-
wa rozdzielnica

QQ ] UR]áF]QLNDPL EH]SLHF]QLNRZ\PL 5R]G]LHOQLFD 61 VNáaGD VL

z jednego pola transformatorowego i dwóch pól liniowych, w których zastosowano
UR]áF]QLNL ] L]RODFM SRZLHWU]Q

Na rysunku 5.19 pokazano rzut poziomy i schemat stacji typu MRw-b 20/630-4/5P,

EDUG]LHM UR]EXGRZDQHM QL* SRSU]HGQLR RPDZLDQD >@ =DVDGQLF]D Uy*QLFD SROHJD QD

]DVWRVRZDQLX Z QLHM SLFLRSRORZHM UR]G]LHOQLF\ 61 ] L]RODFM JD]RZ 6)

typu Roto-

EORN 6) 5R]G]LHOQLFD 61 VNáDGD VL ] MHGQHJR SROD WUDQVIRUPDWRURZHJR MHGQHJR SROD
pomiarowego i trzech pól liniowych.

Stacja

0LQLER[ MHVW QDMPQLHMV] NRQWHQHURZ VWDFM WUDQVIRUPDWRURZ

Z REXGRZLH EHWRQRZHM ] REVáXJ ]HZQWU]Q ZUyG VWDFML SURGXNRZDQ\FK SU]H]

=38( :áRV]F]RZD -HM SU]\VWRVRZDQLH GR ZVSyáSUDF\ ] VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]Q
i przeznaczenie jest analogiczne do stacji typu MRw-b.

zdzielni

107

&3=

*75

&3=

! "#$ %

&'()*+ ,& -- .

*75 9

/ )

3ROH

WUDQVIRUPDWRURZH

3ROH

OLQLRZH

3ROH

OLQLRZH

Rysunek 5.18. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw-b 20/630-3

! " #

$ %

108

!"#$ % && '

WUDQV

IRUP

DWRURZH

!"#$ % && '

OLQ

LRZ

OLQ

LRZ

OLQ

LRZ

SRP

URZH

()*+* ,-. (/

&3=

5H]

Rysunek 5.19. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw-b 20/630-4/5P

! " #

zdzielni

109

Na rysunku 5.20 przedstawiono rzut poziomy dwóch wersji stacji

nn w stosunku do transformatora, i schemat
standardowej stacji typu Minibox 20/630 „a(b)”/3(4)G [48].

* Minibox transformator o mocy do 630 kVA, trój- lub cztero-

rozdzielnica

"# #$ %

rozdzielnice z

&# # # &' Merlin Gerin z Grupy Schneider

i ABB.

Stacje

( # & i-

# "$ "

# #) #"

# # $

Stacje

( # k-

* z-

# # #" y-

* # # y-

*$ " # nn, insta-

" &$
wykonaniu stacja

( * & mo-

cy maksymalnej od 630 kVA do 1000

#*+ Rotoblok, Roto-

! ), nn typu RN-W, RT-W lub

PRW [48].

Na rysunku 5.21 przedstawiono widok elewacji frontowej, rzut poziomy i schemat

stacji typu MRw 20/2×1000-5”P”, najbardziej rozbudowanej w omawianej grupie
[48].

# $ - *

& ./// #*+ a-

Rotoblok oraz rozdzielnica 0() "# z-

# * $

( #" &

" # "# o-

# 1/ #*

"$ "# #

"# # # %$ ( # -

# # "# # ce
poszczególne linie sieci rozdzielczej

# y-

# #$ " &
400

#*+ # 21/ kVA.

# 3$ #" "

045 " $+$ 6718$

$ %

110

Rysunek 5.20. Kontenerowa stacja transformatorowa typu Minibox 20/630

a) rzut poziomy wersji „a”,

b) rzut poziomy wersji „b”,

c) schemat zasadniczy

zdzielni

111

Rysunek 5.21. Kontenerowa stacja transformatorowa typu MRw 20/2×1000-5”P”

& '( )(! " !

c) schemat zasadniczy

$ %

112

$ & %** ( ) *+ kV

(wymiary w centymetrach):

a) typu STS-20/100 o mocy znamionowej transformatora do 100 kVA,

b) typu STSR-P o mocy znamionowej transformatora do 400 kVA

52='=,(/1,&(1,6.,(*21$3,&,$

( # * *% ##j-

# " $ #

*% * " # * #)
teriów.

# " # '

• przeznaczenie i zastosowanie (rozdzielnice energetyczno-dystrybucyjne, przemy-

" # "9

• &# " # : "

" )#9

zdzielni

113

• ## : ## &9

• % " & : zne),

• *% : stacjonarne, ruchome),

• " : " " u-

% " #&i-

#$ #" #z-

& * #% " * '

• konstrukcji szaf (rozdzielnice szkieletowe, bezszkieletowe),

• * ) : o-

" "9

• " &# & : "

"9$

; # # i-

# # n-

# # # * #z-
nej. Z

przedstawiono w formie ograniczonej.

( # #

.// +$ # " #

# # # #" # # #
odbiorów.

# :# "#

"# * # $9 a-

# # "e-

# *" 3

$ %

# * #

# # a-

$ ## #

* &# e-

" " # # "z-
nikami instalacyjnymi.

# 3$ 1 #"

6278$ (<). "* d-

#
pomiaru energii elektrycznej. W szafce blaszanej jest umieszczona przesuwna, napo-
wietrzna rozdzielnica tablicowa.

( ## # * o-

$ #" #

" " # " #z-

$ % # $ *

' ## # " # a-

$ %

114

"% * * % * e-

# *% o-

$ & %*- $' "' $./0 1,

a) widok elewacji, b) widok tablicy i rozmieszczenie aparatury, c) schemat zasadniczy

W rozdzielnicach skrzynkowych aparatura elektryczna jest montowana w skrzyn-

# $ ## "

# # * % "

# % ## $

## % # * : ##9 o-

$ ## & # #n-

# * # a-

# :$ ## # "# #

$9 # :& #o-

" # # $9$ 0 ## *
upraszcza w pewnym stopniu projektowanie rozdzielnicy.

## * * * & # #

*$ * "% a-
niczna i

% " #$ #

* $ ostatnia wada jest szczególnie nieko-

* # # * o-
kryw skrzy

# "* $

## * ## *w-

"% % " #
znacznie mniejsze.

Obydwie konstrukcje, z

% *e-

*$ ## ##o-
wych.

zdzielni

115

## #

wysokoudarowych i niepalnych termoplastycznych tworzyw sztucznych. W rozdziel-
*%

#$ =# " # " #

##$ ( %
wysoki poziom ochrony (IP65), uzyskany przez zastosowanie specjalnych maskownic,
$ " # # $ 0# e-

## # *

$ * $$ 5#*)5# $+$ > Polam

#" $+$ ##

# " ktorze elektroenergetyki.

#" ## ## > o-

# +<< " 5#*)5# $+ :$

3$ !9$ ( k-

" $ ,#

# # $$ a-
mionowym od 200 do 1000

+ ./// *

przemiennego i 1200

* " y-

sokim stopniem ochrony (IP65). Standardowa
# * *

% odzajach skrzynek

* )
po

* :$ 3$ 39$ ## "

# l-

#$ # ## y-

* :# "#% *t-

#9$ # e-

# # *i-

" ##$ *

#"a-

*
klientów i ustaleniami projektanta.

Rysunek 5.24. Rozdzielnica skrzynkowa

niskiego na

(producent:

'&*/&

& o&( %4

$ %

116

$ & %*% & '& & & # 23 %4

BE – (podstawowa jednostka powierzchni) = 18×100 mm,

DT – pokrywy przezroczyste, DN – pokrywy matowe,

56# 7 & *

Rozdzielnica skrzynkowa typu Mi-l000, produkowana na licencji firmy G. Hensel

> k-

" 6?8$ ( #
parametrami elektrycznymi, mechanicznymi i eksploatacyjnymi, podobnymi do tych
# >$ # * o-

* % ## *
wymiarach i

* ## # "#

zdzielni

117

# :9$ *

## * $ ## "

# # $ # #y-

# % $ + "

:# "# #9

# # # #

*% * ## * *

* * " e-
znaczeniu.

> ## # "

" * $

( & # * ##

## * ##$
W rozdzielnicach tych aparatura elektryczna jest montowana w pojedynczej szafie
& # " y-
nowym.

* ## &$

# ## #

## " $ ( # a-

# # & * $ &

# #" # # "o-

&$ - # *
w stosunkowo lekkie aparaty.

" ) a-

" " # "#

# & # "# #$

W rozdzielnicach

" &$

( " # * -

pu jedno- i

$ ( #

# * " $

; ## & #

# $ " #

% &# ## #
i

Na rynku krajowym istnieje bardzo wiele konstrukcji rozdzielnic szafowych ni-

# * ## * e-
niu i

* " #$

& # *

$ * 5#*)5# $+$

$ %

118

045 " $+$ > =5+$ z-

& # " #
elektroenergetyki.

#" ## z-

# +<< "

5#*)5# $+$ 6118$ ( o-

"$ ,#

# # -
dem znamionowym szyn zbiorczych do 5500

+ "y-

wowych do 2000

+ ./// *

i 1500

* " # :IP54).

( & #e-

$ & # & #"-
tow

# " # "

# # & # #$ &

"' o-

# # ## % k-
trycznych.

( # # ) wieloszafowe, przy czym do dyspo-

# #& & * "

:$ 3$ 29$ & % #

# $

+ " o-

# " :$ 3$ 79

* & " "
i stacjonarnych.

" # # '

• *% "

• * # #

# "

• "#

• " # "# * "

• *% #" $

= " * * " z-

' "# "# # "#

#$ # u-

" # "# # # $ o-

" "# # " $ +

" #" #
koncernu ABB.

zdzielni

119

Rysunek 5.26. Wybrane konfiguracje szaf rozdzielnicy MNS [3, 33]:

8 7 &9 **++ ! . 7 o&9 ) ! 6 7 :"&9 )

&9 :"&9 ) : 9 '*

od przyj

: *++ 0++ ! # *++

Rys. 1

EH] SU]HG]LDáX V]\Q

EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR

Rys. 2

] SU]HG]LDáHP V]\Q

EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR

Rys. 3

] SU]HG]LDáHP V]\Q

] SU]HG]LDáHP NDEORZ\P

Rys. 4

EH] SU]HG]LDáX V]\Q

EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR

Rys. 5

] SU]HG]LDáHP V]\Q

EH] SU]HG]LDáX NDEORZHJR

Rys. 3

] SU]HG]LDáHP V]\Q

] SU]HG]LDáHP NDEORZ\P

y
&"'
prze

$ %

120

$ & %*, & ) ' ;3 & '&FL PRGXáyZ > @

D V]DID ] PRGXáDPL Z\VXZQ\PL E V]DID ] PRGXáDPL VWDá\PL

( ± SRGVWDZRZ\ Z\PLDU PRGXáRZ\ ( PP

: UDPDFK PRGXáyZ Z\VXZQ\FK ]QDMGXM VL F]WHU\ SRGVWDZRZH XNáDG\ VWHURZa-

QLD VLOQLNyZ ]H VW\F]QLNDPL L SU]HND(QLNDPL WHUPLF]Q\PL

• QDSG MHGQRNLHUXQNRZ\

• QDSG MHGQRNLHUXQNRZ\ GOD FL*NLHJR UR]UXFKX

• QDSG QDZURWQ\

• QDSG MHGQRNLHUXQNRZ\ ] SU]HáF]QLNLHP JZLD]GD±WUyMNW

2SFMRQDOQLH PR*QD ]DVWRVRZDü XNáDG\ SRPLDUX SUGX ] NRQWURO OXE EH] NRQWUROL

VWDQX EH]SLHF]QLNyZ OXE ] SU]HNáDGQLNLHP ]LHPQR]ZDUFLRZ\P

: MHGQHM V]DILH UR]G]LHOQLF\ 016 PRJ E\ü XPLHV]F]RQH SROH ]DVLODMFH OXE

VSU]JáRZH ] Z\áF]QLNLHP GZD SROD RGELRUF]H ] Z\áF]QLNDPL RUD] GR SyO Rd-

ELRUF]\FK R LQQ\P Z\SRVD*HQLX

%DUG]R V]HURNL ]DNUHV SDUDPHWUyZ SUGRZ\FK PRGXáyZ GHF\GXMH R XQLZHUVDOQRFL

UR]G]LHOQLF\ 016 %XGRZD PRGXáRZD XPR*OLZLD áDWZH SU]\VWRVRZDQLH UR]G]LHOQLF\
do indywidualnych potrzeb, dokonywanie zmian oraz rozbudowy. Konstrukcja roz-
G]LHOQLF\ ]DSHZQLD SRQDGWR EDUG]R Z\VRNL VWRSLH EH]SLHF]HVWZD RUD] NRPIRUW Rb-

VáXJL

zdzielni

121

(OHNWURPRQWD*(NVSRUW 6$ Z\WZDU]D WDN*H LQQH W\S\ UR]G]LHOQLF V]DIRZ\FK Qi-

VNLHJR QDSLFLD R FHFKDFK NRQVWUXNF\MQ\FK ]EOL*RQ\FK GR UR]G]LHOQLF W\SX 016 Na-

OH*\ GR QLFK PLQ UR]G]LHOQLFD W\SX =05 SU]\VWRVRZDQD GR Z\NRU]\VWDQLD DSDUDWyZ

SURGXNRZDQ\FK Z NUDMX : V]DILH UR]G]LHOQLF\ ]DVWRVRZDQR NRQVWUXNFM EH]V]NLHOHWo-

Z SRG]LHORQ QD RGL]RORZDQH RG VLHELH SU]HG]LDá\ V]\QRZ\ DSDUDWRZ\ L SU]\áF]o-

Z\ 5R]G]LHOQLFD WD PD EXGRZ PRGXáRZ SU]\ F]\P SRGVWDZRZ MHGQRVWN MHVW EORN
funkcjonalny (pole). Realizowany w ramach rozdzielnicy typu ZMR system jest syste-
PHP RWZDUW\P XPR*OLZLDMF\P EXGRZ UR]G]LHOQLF ]H VWDQGDUGRZ\FK SyO PRGXáyZ

NWyU\FK MHVW SRQDG RUD] V]DIR SR*GDQ\P XNáDG]LH L Z\SRVD*HQLX 5R]G]LHOQLFH

W\SX =05 FKDUDNWHU\]XM VL VWRVXQNRZR GREU\PL SDUDPHWUDPL HOHNWU\F]Q\PL PHFKa-

QLF]Q\PL L HNVSORDWDF\MQ\PL PLQ SUGHP ]QDPLRQRZ\P V]\Q ]ELRUF]\FK GR A,

]QDPLRQRZ\P QDSLFLHP L]RODFML GR 9 SUGX SU]HPLHQQHJR RUD] VWRSQLHP RFKURQ\
(IP40).

6WDQGDUGRZH SROD UR]G]LHOQLF\ W\SX =05 PRJ E\ü Z\NRQDQH ] F]áRQDPL VWDá\PL

Z\VXZDQ\PL OXE UXFKRP\PL ZW\NRZ\PL &]áRQ\ Z\VXZQH ]DLQVWDORZDQH QD Uu-

FKRP\P Zy]NX NDVHFLH ]DZLHUDMFH SRMHG\QF]H DSDUDW\ OXE ]HVWDZ\ Uy*QRURGQ\FK

DSDUDWyZ PRJ VL ]QDMGRZDü Z SRáR*HQLX SUDF\ SUyE\ RGáF]HQLD RUD] FDáNRZLWHJR

UR]G]LHOHQLD Z\MFLH NDVHW\ &]áRQ\ UXFKRPH ZW\NRZH PRJ QDWRPLDVW SR]RVWDZDü

Z SRáR*HQLX SUDF\ DOER UR]G]LHOHQLD &]áRQHP UXFKRP\P PR*H E\ü VDP Z\áF]QLN

OXE UR]áF]QLN OXE EORN XWZRU]RQ\ ] NLONX DSDUDWyZ EH]SLHF]QLNL VW\F]QLN Z\áFz-
nik, prze

NáDGQLN L LQ &]áRQ\ WH PRJ E\ü mocowane do wspólnej konstrukcji po-

SU]H] VW\NL ZW\NRZH REZRGyZ JáyZQ\FK RG VWURQ\ ]DVLODQLD RUD] OLVWZ ]DFLVNRZ

GR EH]SRUHGQLHJR SU]\áF]HQLD NDEOL RG VWURQ\ RGELRUFyZ 2EZRG\ SRPRFQLF]H V

Z\SURZDG]RQH SU]H] OLVWZ ]DFLVNRZ OXE ZW\F]N L JQLD]GR ZW\F]NRZH

=38( :áRV]F]RZD 6$ SURGXNXMH NLOND W\SyZ UR]G]LHOQLF V]DIRZ\FK QLVNLHJR

QDSLFLD QD SRWU]HE\ HQHUJHW\NL ]DZRGRZHM SU]HP\VáX L EXGRZQLFWZD 1DMSRSXODr-
niejsze z nich to m.in. rozdzielnice typu Instal-Blok, ZR-W, RT-W, PRW i RNW [66,
@ 7 RVWDWQL SU]HGVWDZLRQR QD U\VXQNX 5R]G]LHOQLFD W\SX 51: MHVW roz-

G]LHOQLF HQHUJHW\F]QRG\VWU\EXF\MQ Z\NRU]\VW\ZDQ PLQ Z VWDFMDFK WUDQVIRr-

PDWRURZ\FK PLHMVNLFK -HVW WR UR]G]LHOQLFD ZROQR VWRMFD ZLHORSU]HG]LDáRZD MHGQo-

F]áRQRZD 2G]QDF]D VL ]ZDUW EXGRZ L VWRVXQNRZR PDá\PL JDEDU\WDPL :DG
tego typu rozdzielnic jest stosunkowo niewielka liczba odbiorów zasilanych z jednej
V]DI\ RJUDQLF]RQ\ ]DNUHV VWRVRZDQ\FK XNáDGyZ SRáF]H RUD] Z\SRVD*HQLD SyO

3U]HGVWDZLRQ\ W\S UR]G]LHOQLF\ PR*H E\ü Z\SRVD*RQ\ MHG\QLH Z UR]áF]QLNL EHz-

SLHF]QLNRZH RNUHORQHJR W\SX Z SRODFK RGSá\ZRZ\FK RUD] UR]áF]QLN EH]SLHF]Qi-

NRZ\ OXE RSFMRQDOQLH Z Z\áF]QLN Z SROX ]DVLODMF\P U\V F .RQVWUXNFMD

UR]G]LHOQLF\ XPR*OLZLD EH]SLHF]Q Z\PLDQ EH]SLHF]QLNyZ W\ONR SR]D UR]G]LHOQLF.

-HVW WR PR*OLZH SR Z\áF]HQLX REZRGX L ]GMFLX SRNU\Z\ UR]áF]QLND EH]SLHF]Qi-

NRZHJR =H Z]JOGX QD PR*OLZRü GRNRQ\ZDQLD QLHSRZRáDQ\FK ]DáF]H UR]G]LHl-

QLFD PR*H E\ü XPLHV]F]RQD Z wydzielonych pomieszczeniach ruchu elektrycznego

R RJUDQLF]RQ\P GRVWSLH

5R]G]LDá

122

5\VXQHN 5R]G]LHOQLFD V]DIRZD QLVNLHJR QDSLFLD W\SX 51:

SURGXFHQW =38( :áRV]F]RZD 6$ > @

D SU]HNUyM F]RáRZ\ E SU]HNUyM ERF]Q\ F VFKHPDW ]DVDdniczy

3U]HG]LDá

]DVLODMF\

3U]HG]LDá
pomiarowy

3U]HG]LDá

UR]áF]QLNRZ\

RGSá\ZRZ\

3U]HG]LDá

SU]\áF]RZ\

6]\QD GR SU]\áF]ania

]DFLVNX X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK

8NáDG SyáSRUHGQL
pomiaru energii

123

3275=(%<:à$61(67$&-,

6.1. WPROWADZENIE

lnych

* d-

* k-

• o

wtyczkowych,

•

• s

• p

• s * *

• s

• silniki wentylatorów w pomieszczeniach stacyjnych,

• u -

• u

• przetwornice do zasilania TEN,

• n (

z baterii akumulatorowej.

• (

•

124

•

• ! "

# a-

* $ a-

# %

$ * %

umulatorów.

& * óre

! "

! izacyjne

( *" ! (

" ! ( *e-

" % * (

$ *

i dlatego podstawowe znaczenie dla zapewnienia nieprzerwanej pracy stacji ma od-
(

•

i na terenie stacji w warunkach pracy normalnej i awaryjnej,

• utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach stacyjnych (ogrzewa-

nie, wentylacja),

• * a-

silania w powietrze,

•

8.à$'<=$6,/$1,$85='=(

3275=(%:à$61<&+35'835=EMIENNEGO

' * (

(

)* a 500 kW.

125

!#$"

+** ,-).* ,

$ +** ,

• *

• +**-).* , *

wykonania sztucznego punktu neutralnego sieci w celu jej uziemienia,

• (

•
W stacjach

% - #$

+** ,

W stacjach SN/SN (np. 30 kV/6 kV, 20 kV/6 kV) do zasilania odbiorników potrzeb

! 01" 2 o-

nie-
sekcjonowanym systemem szyn zbiorczych. Czasami w tych stacjach do zasilania
#$ ( j-

/ *

3
400 V/230 V, wykorzystywane do zasilania odbiorników PW. Niekiedy w stacjach
% -%

/# d-

$ * % -% #$ r-

/# a-

%'2 nn, zasilanej

*
prze

$ * % -% 11* kV i stacjach 220 kV z dwoma

* (

/#1 /#) * o-

%'2 ! 01" $ a-

$ * e-

* a-

* %

126

(

*
sieci lokalnej.

! "R

# asnych)

$ * ))* kV i stacjach 400 kV do zasilania odbiorników PW insta-

o-
rów 220 kV i 400

, ( ))* ,-11*

kV,

( % 3 * o-

* 4*5 *i-

* $ a-

+**-).* ,

/ * u-

%'2

$ * ))* kV i 400 , *

/# ! 0)" 6

* *

0,4 kV

TP1

TP2

SZR

127

! * $$% kV i 400 kV

* -
czalnej.

$ a-

* 8 o-

63262%<=$6,/$1,$85='=(

3275=(%:à$61<&+35'835=EMIENNEGO

' *

• ego,

•

• odbiorniki z pojedynczym zasilaniem.

0,4 kV

SZR

TP2

TP3

TP1

RII

SZR

128

7 * d-

7 y-

* #

* owego.

& * * z-

# *

$ * o

$ l-

* $ *

arunkach.

$ *

* * a

$ *
przystosowana do zasilania silników obydwu transformatorów.

% *

* *

$ *

*
uszkodzenia jednej z nich.

:* +**-).* ,

;*< * 7
jednej sekcji szyn zasilanie tej kategorii odbiorników nie zostaje przerwane.

( i-

* e-

(

$ e-

* Do zasilania

! 0."

* * i-

129

#% ! 0+" s-

).* , 4* = $ z-

* 1>0 , (

* 1?4 , #% (

).* , 4* = a

Rysunek 6.4. Zasilacze UPS firmy GE na stacji elektroenergetycznej

pw–

pw~

≈400 V/230 V

–220 V

≈230 V

SZR

pw–

– rozdzielnia potrzeb

pw~

– rozdzielnia potrzeb

bezprzerwowego,

1 – falownik

130

6.4. DOBÓR TRANSFORMATORÓW

3275=(%:àASNYCH

7 * r-

matorów TP i ich mocy znamionowej. Liczba wymaganych w stacji transformatorów
/# *
stacji w systemie elektroenergetycznym. Sumaryczne zapotrzebowanie na moc przez
(

9 .*@4*5
do sumarycznej mocy zainstalowanej tych odbiorników.

3 /# b-

* *

y *

$ * r-

$ /# *

4*5 #$

$ a-

snych o znamionowej mocy 250, 400 lub 630 kVA [13].

8.à$'<=$6,/$1,$52='=,(/1,

3275=(%:à$61<&+35'867$à(*2

' * -

* i-

' *

A1*5 r-

• baterie akumulatorów, zlokalizowane na terenie stacji,

• (

B i-

B *

131

$ i-

* !

04" '

! " o-

* B * e-

$ o-

( ( a-

! * " $

* n-

* ' * a-

pracuj

%#'

' () # *

( # * a +, # T

– transformator potrzeb

- #

132

$ * ( ! ó-

# *

$ * 11* , *

))* 11* , e-

))* , # r-

11* ,

* $ l-

* *

+? , )+ , 7 (

eli 6.1.

. /! (! *

Rodzaje stacji

rodzaj

0 ! 1%% kV i 220 kV,
stacje elektrowniane

akumulatornie

220

0 % 2
szynowym

akumulatornie

220
110

0 !
110 kV

akumulatornie

220

3! *

i sygnalizacji

akumulatornie

220
110

110
220

akumulatornie

110
220

e-
niach

bloki prostownikowe

110
220

220
110

akumulatornie

110

220
110

akumulatornie

48
24

niezbyt rozbudowane obwody pomocnicze

bloki prostownikowe

48
24

tacj

e en

erget

odow

133

$ o-

# * $ u-
gim

! "

B # b-

* ! " acji.

* *

$ *

•

• przeciwogniwami,

• C*

•

! 00"

$ a-

!."

!+"

* o-
rowej jest przyjmowane na poziomie

)1?@))4 , *t-

orów.

# $ # & #

1 # znik

# y-

1@)5 ' * *

* j

134

)1?@))4 , :*
przekracza granice dopuszczalne dla odbiorników, szyny zbiorcze rozdzielni potrzeb

( $

!." !+" * lewym.

$ ! 0>" o-

! " D *o-

$ a-

$ * u-

* owany.

$ przeciwogniwami (rys. 6.8)

* przeciwogniw. W

!+"

!0" $

!+" !0"

oczynnie.

5 0

z po

' # !

" aczenia jak na rys. 6.6)

6 0

z przeciwogniwami: 5 – przeciwogniwa,

# erania przeciwogniw

135

Zwieranie

E przeciwogniw jest dobierana w taki sposób, aby w warunkach pracy

1*4 o-
wego.

$ C* ! 0F"

!)" !." 1*5

1*5 *

!0" !+" r-

!0" #* n-

7 *

C* *

!0"

* *

!+" * od-

(

C* r-
szego zastosowania w stacjach elektroener-
getycznych.

$ C*

* przeciwogniw

* *

$ ! 01*"

!1" !)" $

!0"

!." o-

!+" w-

7 0 8

8!* # $ #

3 – prostownik dodatkowy, 4 – opornik,

' # #

136

* * * w-

$ !?"

!0"

' o-

!4" o-
mocniczego (6).

! 011" *

!1" i !."

!)" -
cym z prostownika dodatkowego (4).

0 6 #

" %

Rysunek 6.10. Schemat zasadniczy

# !

2 – bateria dodatkowa, 3 – prostownik

! 1 #

5 – zawór prostowniczy,

6, 7, 8 – wy

137

B F*5 %

!?" * $ e-

!0" !>" !?"

* $

' !4" *

* !?" o-

# e

* arunkom pracy.

6.6. BATERIE AKUMULATORÓW

• !"

• ogniwa zasadowe (kadmowo-niklowe).

a-
ne.Baterie zbudowane z ogniw

* e-

• *

•

• *

•

* a-

* * 3

* %

* B a-

(

$ o-

!))* , 11* , +? , )+ ,"

))* , * +** ))* kV oraz bardzo du-

* 11* , :

01) ))* ,

elektroenergetycznej 220

, rnia.

138

$ ( ! $$% 2

E *

2,18÷2,25 V.

(o-

11* ))* ,

24 i 48 V.

$ 11* , ))* , *

sterowania, blo

))* ,

1. C

1*+

z prostownikiem,

& * 1)

# * o-

* ) ,

)+ ,.

# !6"

! "

# *

* !

139

" * * ! -

)

G1*H # * j-

* .*@+*5

B * 11* kV, 220 kV i 400 , ))* ,

))? 6 /
110

, * 1** 1)* 6 B )+ 48 V

>) 6 1) )0 a-

(

* b

$ * * u-

mulatorów szczelnych z zaworami:

• *

•

szklanej (technologia AGM),

• ,2E6

$ o-

• znaczne ograniczenie zabiegów eksploatacyjnych,

• ograniczenie wymaganej powierzchni akumulatorni (do ok. 30% w stosunku do

" * * eniach

* 6I3"

• zdecydowanie mniejsze wymagania instalacyjno-budowlane (wentylacja, rodzaj

,2E6 *

# i-

' (

*
akumulatorów jest procesem bezpowrotnym.

7* z-

$ )* J&

140

:<%5$1(85='=(1,$

3275=(%:à$61<&+67$&-,

* a-

$ * *

* * #o-

* r-

2:,(7/(1,(7(5(1867$&-,

I BUDYNKÓW STACYJNYCH

$ *

: ( e-

* '

: a-

(

$ o-

* o-

$ (

' !

) "

( ! F " a-

# o-

(

7 F e-

dynczymi lub podwójnymi oprawami, usytuowane w miejscach wolnych od przewodów
* o-

141

' (

•

• !"

* z-

* * )4* $

* a-

' * * d-

*ó-

* E

* *

* * * *

G)* )1H * mini-

* o-

stacji.

* o-

*o-

E * a-

' * a-

K * l-

* *

4* L 4** L

G)1H

# *

awaryjne

* * s-

.*5 $ * u-

* 7

*
napi

cia.

142

$ *

1 L *4 L

G1FH

*
zasilanie.

% ( * -

% * (

( e-

$ *

!"
a

* i-
wami akumulatorów.

$ r-

* a-

* $

85='=(1,$*5=(:&=(

% *

( ,2E6 w-

( *

* (

$ * a-

Dz-

* z-

: ( o-

143

1$3'<à&=1,.Ï:

$ !-

( ( "

* *

nastawni.

$ *

•

wa jest przenoszona

$ iki

$ *

b-
nika energii.

* * $

' *

85='=(1,$635)21(*232:,(75=$

# a-

' *

* u-

n-
ników pra

144

$ * e-

• ! * "

• *

! "

•

* * a-

! "

$ * o-

* *

* C e-

! "

! 01." * u-

' * *

* *

( !"

Rysunek 6.13.

6SU*DUNL

w stacji elektroenergetycznej 110 kV

* ' * o-

* %* o-

* * a-

( * *

145

$ *

)4 )4*

$ *

* ! o-

" * %a-

* o-

! "

* * * e-

% * * *

* *aczy.

' *

! 0)"

* *

& * o-

$ *

! "

11*@+** , * 10@.* MPa,

)*@.* MPa. Redukcja wysokiego ci-

redukcyj

. $ + *

MPa

Dopuszczalny

enia

MPa

Zakres zastosowania

0,5

0,425÷0,55

1,1

0,95÷1,15

&% kV

1,5

1,3÷1,6

2,0

1,8÷2,1

!
w urz

Aparatura

0,8

* $

* $$% kV

2,0

0,8÷1,0

! % ' MPa

3,0

2,7÷3,1

' MPa

wytwórcze

powietrza

4,0

3,6÷4,1

znamionowym 2,0

:- *

146

35=(*/'3275=(%:à$61<&+

W RZECZYWISTYCH OBIEKTACH

# o-

7 e-

* '

• 6 11* kV,

• B 11* kV,

• & ))* kV.
Stacja A

11*-)* , $

) 11* , * a-

o mocy 100

,6 $ r-

$ transforma-

wszystkie odbiory obu sekcji.

' ( ))* , )+ ,

+? ,
z czte

1) ,

storowego zasilacza impulsowego.

* a-

/ a-

* o-
mieszczeniu akumulatorni. Do ogrzewania pomieszczenia nastawni wykorzystano

elektryczne.

Stacja B

110/20

, $*

11*-)* , a-
snych 20/0,4 kV o mocy 200

,6 * $

2 a-

147

2 o-

e-
niami cyfrowymi.

))* , +? , ,2E6 o-

B ))* , .4 -

0?1 , * +? , + 1) , '

,2E6 * d-

* $
tych szczególnych warunków zastosowano w pomieszczeniach stacji piece akumula-

zamontowano klimatyzatory, których zadaniem jest utrzymywanie odpowiedniej tem-

% * *

Stacja C

* ))* ,

220/110/10,5

, 10*-10*-4* 3,6

$ -

' *

)*-*+ ,
linii 20

, * & 7 ( e-

-
dzany silnikiem Diesla.

' ))* ,

* +? , $

B ))* ,

+? , o-

1) , ,2E6

* :

* /

* * *

$ 0. a-

snych stosowanych w omawianych stacjach elektroenergetycznych.

148

. & -! !

w wybranych stacjach elektroenergetycznych

Stacja A

Stacja B

Stacja C

Charakterystyka

;

110/20 kV

220/110 kV

Transformatory

Rola w systemie
elektroenergetycznym

zasilanie odbiorców
indywidualnych

zasilanie odbiorców

*
energetyki zawodowej

przemiennego

pojedynczy
sekcjonowany

podwójny
sekcjonowany

Liczba
transformatorów

3 + agregat

!rczy

Odbiorniki potrzeb

przemiennego

#
– ogrzewanie
– prostowniki
– przetwornice

telefo

# !

!
transformatorów

#
– ogrzewanie,

klimatyzacja

– prostowniki
– przetwornice

telefo

# !

!
transformatorów

#
– ogrzewanie
– prostowniki
– przetwornice

telefo

# !

! s-
formatorów

# *
– automatyka SZR

Moce znamionowe
transformatorów
po

2×100 kVA

2×200 kVA

2×630 kVA

buforowy

220 V, 48 V, 24 V

220 V, 48 V

Liczba baterii
akumulatorów

1 – 220 V, 165 Ah
1– 48 V, 100 Ah
1– 24 V, 50 Ah

1 – 220 V, 165 Ah
1 – 48 V, 100 Ah

2 – 220 V, 312 Ah
1 – 48 V, 100 Ah

*
powietrza
-

brak

2,6 MPa, 1,4 MPa

brak

< *

brak

Odbiorniki zasilane

brak

2,6

:- #

rozdzielni 220 kV

1,4

:- #

rozdzielni 110 kV

149

85='=(1,$$8720$7<.,67$&-,

7.1. WPROWADZENIE

"
systemu.

# "

• * $ $

• % * " !

wy energii elektrycznej,

•

& "

* '&(

)! ** **

% * % + ,

. / *

* *

0#(1 2

* -*

" 3 $

- * !

wania personelu ruchowego ze stacji elektroenergetycznych

7.2. AUTOMATYKA STACYJNA

& * !

& "

150

- 0 1

5 !

# * *

" * * %

* *

• $

• obiek$

Rysunek 7.1. Klasyfikacja automatyki stacyjnej

# !

" 6

* * rii i przerw w dostawie mocy i energii.

AUTOMATYKA STACYJNA

SYSTEMOWA

ZABEZPIECZENIOWA

LOKALNA

ELIMINACYJNA

REGULACYJNA

(ARN)

PROWADZENIANIA

RUCHU

(rejestracja,

wizualizacja)

PREWENCYJNA

RESTYTUCYJNA

(SPZ, SZR)

PREWENCYJNA

mocy, dzielenie sieci)

OPTYMALIZA-

CYJNA

(sekwencje, niepewna

" #

POMOCNICZYCH

transformatorów,

* %

&' asnych)

151

7 * " !

8" & !

$ "

7 0 !

8 91

•

" 0 1 " !

* 0 !

&# &:1

* gulacja warunków

* "

niem ruchu stacji (ste

7.3. AUTOMATYKA ZABEZPIECZENIOWA

7 !

Automatyka eliminacyjna

" *

" ( "* !

&" ( " *

Automatyka prewencyjna

$ ; !

" !

" * !

Automatyka restytucyjna

" 8!

" "

"
lub optymalnego – w warunkach ist

0&#1 "
(SZR).

152

7 " getycznych

stacji, takich jak transformatory, szyny zbiorcze, linie elektro

0 "* !

! 1 *!

"* !

; nych naj-

8 ( kroprocesorami,

"* 8 "

- * "*$ dów automa-

"* 8

&<)52:(=,17(*52:$1(6<67(0<=$%(=3,(&=(

W STACJACH

- 8

" bolami:

<=# <7 &(#73 :(2 :(> *
koncerny elektrotechniczne, takie jak np. Alstom czy Siemens.

# 8 " "

" & " " " dy

* nie

System CZIP, którego schemat pokazano na rysunku 7.2 [83], realizuje wszystkie

8 " "

"* * "
syste

4* * !

bezpieczenie innych elementów sieci, np. transformatorów, baterii kondensatorów.

# 8 <=#

• realizacja automatyki zabezpieczeniowej danego pola,

• " $ " "

• pomiary i obliczanie mocy

pola,

• "

• " !

kiem,

153

• realizacja funkcji telemechaniki,

• komunikacja z komputerowym systemem nadzoru,

• " " <=#

• "

•

• (

• " * wanie

(" "
pomiarów itd.,

• 8 oraz

% ()( * & !*$ +&! &+% * ! '

%&+& +! &,

154

#" <=# 8

0 1 0 91 3 "!

$ 8

-' (.( +& &+% ' %&+& +! & &+% * /012

Oznaczenie

Zastosowanie

CZIP-1L

CZIP-1T

pole strony SN transformatora 110 kV/SN

CZIP-1Y

pole transformatora SN/nn

CZIP-1C

pole baterii kondensatorów

CZIP-1U

CZIP-1S

CZIP-1K

&' $ +,

CZIP-1P

&' $ %+, &

CZIP-1X

&' $ %+, '+ ++ % ! 3

CZIP-1M

$3 3

CZIP-2R

%&+& +3

CZIP-3H

pole strony 110 kV transformatora 110 kV/SN

CZIP-4Q

+ & &, +, % ,+3 $

%&+ + %++

CZIP-NET

&+ % 3 &3%, 3! $ !

!%, &++ *3 %

<=#

<7 8 (5!( .? @) &

8
niekiedy w stacjach elektroenergetycznych analogowego systemu ZAZ.

: <7 !

zowanej na wschodzie Polski. Na rysunku 7.3 przedstawiono uproszczony schemat
- "

" 8 ?A/ kV na

? , o-

" 8 +A?A? kV. W polach rozdzielni 15 kV
oraz w polu 110

, <7

8 "

<7 9 (
w tabeli 7.3 [50, 94].

155

Rysunek 7.3. U

&3& & 3,

4 , ! %&+atyki zabezpieczeniowej CZAZ [50]

156

-' ()( %&+& ',

dla u

% &3&3 &e 3,

Rodzaj pola

Pole transformatora 15/6 kV

CZAZ-T1

* &5+& &' $ .6781 9

CZAZ-T1

* , .6 kV

(po stronie 15

9 &5+& 33 ..87.67.6 kV)

CZAZ-PZ

CZAZ -CR

* .6 9

CZAZ – L

* +%

CZAZ – PR

Pole transformatora 110/15/15 kV (strona górna)

CZAZ -TH

Pole liniowe 110 kV

CZAZ – RL

-' (:( *( &3& & + %&+& ',

CZAZ dla u

% &3&3 & 3,

Rodzaj pola

Nazwa

(

Zastosowamie

Pole liniowe 110 kV

RRTC 1/3

5 ' !*
(producent: Instytut Energetyki w Warszawie)

Pole transformatora 110/15/15 kV
(strona górna)

ODR-2W

trójfazowe zabezpieczenie

%&++ aniem;
rezerwowe zabezpieczenie strony 110 kV
ransformatora

Pole liniowe 110 kV

RIoK-2

zabezpieczenie ziemnozwarciowe linii 110 kV

Pole liniowe 110 kV

REL 551

' !* ..8 kV
(producent: ABB)

& &(#73 8 * %

5 &
pomiarów, sygnalizacji, sterowania i monitorowania: linii elektroenergetycznych, szyn
zbiorczyc

8" " " " *!

8 " !wych
typu SEPAM 2000 [70].

3 &(#73 8

3 !

*
wbudowanemu programowalnemu sterownikowi logicznemu PLC oraz interfejsowi
$ "* 8

'* " &(#73 *

* * !

- " !

8 " *

157

&(#73

9) " " "
w punkcie 11.4.1.

# * "* 8 !

&(#73

"* 8 ( :(2 :(> 8 766 ><!+

&37!< 3=<;3 8 7 * !
tycznych.

7.3.2. ZABEZPIECZENIA TRANSFORMATORÓW

B8 $ *

" akich

* *

: * * cia i mocy

znamionowej jednostek transformatorowych.

; 8" $

" 8!

" " + , *

$ 8" !

?++ ,7 *

" +

$ 8" 0$ jowych,

8 o mocy do 6,3 MVA.

- 8 9? 3,7 pieczeniem

$ "* zowane.

8" "*

" "*

( ! 061

8" " * !

# (

$ +C? 8 # *!

8 * !

*cych.

D * $

" (

" .+C.? E<
w temperaturze oleju 90÷95 °C.

158

- 8 * dele cieplne,

" !

" B8 ++ ,7 + 3,7 $ *

( peratury maksymalnej, natomiast o mocy 10 MVA

!
tury maksymalnej.

8 $ * waniem spec-

" " <=#!B <=#!FG

&* + , !
formatora 110

,A&* rów, sterowania,

" <=#!B

* $ 8 0 1

*$ " &: .)

8 " &(#73 +++! ;

" 8 "* " rowania i sterowa-

"*
z wysokim nastawieniem, zabezpieczenie ziemnozwarciowe stosowane w uzwo-
jeniu z uziemionym punktem neutralnym oraz dwie funkcje sterowania i moni-
( 6 8

8 " *!
niem [70].

6$02&=<11(3212:1(=$à&=$1,(

4 0&#1

* * * $ $

8 "

* "

$ !

- .+H $

0 +?C 1 !

0&#1 3* $

! & &# *

$ "8 8 0 8 "

1 # 8 $

* - $ 8
jest trójfazowe.

159

&# $ !

" * "

$ $

9+H $ % ?C?H

+ , * &# - &#

+ ,

7 &# $

•

• 01

• !

* 0&<;1

6$02&=<11(=$à&=$1,(5(=(5:<

0&:1

" "*

" &: $ dynowane

7 &: *

$ "* " * "

Warunkiem zainstalowania SZR jest:
• odpowiednia rezerwa w liniach zasil 8

• * " 0 8"1 01

• kategoria zasilania odbiorników,

• *$ * "

; &:

35=<.à$'=$%(=3,(&=(

W STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ

+A/ kV.

160

W analizowanej stacji transformatory 110/6

, " o-

" - 9) a-
nych dla tych transformatorów po stronie pierwotnej, natomiast w tabeli 7.5 wykaz
" "

" &(#73 +++ (" :=B

-' (1( ' &$ &5+&$ ..87; kV (strona pierwotna)

Lp.

Rodzaj zabezpieczenia

Typ

przeka

(nika

Uwagi

RIT-30

a
po stronie 6 kV i 110 kV

*&*

RIT-30

a
po stronie 6 kV i 110 kV

%
neutralnym transformatora

RIT-10

a
po stronie 6 kV i 110 kV

!* &sformatora

SEPAM 2000 D02

po stronie 6 kV i 110 kV

Autonomiczne rezerwowe transformatora RAZT

znika
po stronie 110 kV

Tabela. 7.5. Zabezpieczenia transformatorów 110/6 kV (strona wtórna)

Lp.

Rodzaj zabezpieczenia

Typ

prze

(

Uwagi

SEPAM 2000 T17

znika po stronie 6 kV

*&*

SEPAM 2000 T17

znika po stronie 6 kV

!* &5+& SEPAM 2000 D02

znika po stronie 6 kV

i 110 kV

Autonomiczne

SEPAM 100 LA

znika po stronie 6 kV

Transformatory 110/6

, * o-

! " * e-

8 #

8 " *
w transformatorze – odstawienie transformatora w przypadku, gdy poziom oleju od-
biega od normy oraz przeprowadzenie badania gazu pobranego z zabezpieczenia ga-
! "

$ " 8 * n-

# " 8" * z-

! y-

8 * $
zaczepów.

161

Transformatory 110 kV/6

, *

/+ E<

" * 8

.+ E< y-

" * sformatorów.

- + kV z SF

* "

" e-

'* e-

- j-

- + , ( :=B!F+

: 9/

Pola liniowe 110

, * 8 766

:(>!?
kierunkowe typu REF-545.

-' (;( ' 3 ..8 kV

Lp.

Rodzaj zabezpieczenia

Typ

prze

(

Uwagi

RIT-30

3 ..8 kV

*&*

RIT-30

3 ..8 kV

Pola rozdzielni 6

, &(#73

- 99

-' (( ' $ ; kV

Lp.

Rodzaj zabezpieczenia

Typ

prze

(

Uwagi

' SEPAM 2000 T17 znika po stronie 6 kV

*&*

SEPAM 2000 T17

znika po stronie 6 kV

Autonomiczne

SEPAM 100 LA

znika po stronie 6 kV

# *-

: y-
korzystaniem mo

" &(#73 +++ &+)

# / , o-

" " 8 0>

162

>F1 " u-

2 z-

"
polu oraz w nastawni.

# * # a-

nowi zabezpieczenie

&(#73

+++ B9 owo-

! 8 :5 B

8 B#

Pola pomiarowe po stronie 6

&(#73 +++ 6+)

- 9. 9@ "

" e" &(#73 +++ B9

&(#73 +++ + ' 8

&(#73 8

-' (0( <+%& & % +%% *= )888 -. $ ,$

Komunikat

Funkcja – zabezpieczenie

Uwagi

&& '

LOW O/C

5 >.

HIGH O/C

5 >)

? ..89 ' & ..8 kV

' ..8 kV

SF6 SP-1
SF6 SP-2
SF6 SP-3

% A@*

3 , @

(SP1)

(SP2)

(SP3)

?> A

rezerwa lokalna

'% B AC

-' (D( <+%& & % +%% *= )888 #8) $ ,cych

' !*

Komunikat

Funkcja – zabezpieczenie

Uwagi

DIFF

' !*

'%& &5+&

HIGH SET

'%& &5+&

O/CURRENT

* %'

EARTH FAULT

doziemienia

DIR E/F

ziemnozwarciowe kierunkowe

doziemienia

UNDERVOLT.1

4 & .

'% 3 , ,&& !

UNDERVOLT.2

4 & )

'% 3 , ,&& !

OVERVOLT.1

4 & .

'% 3 , ,&& !

OVERVOLT.2

4 & )

'% 3 , ,&& !

N VOLT DISP.

4 BUo}

'% 3 , ,&& !

?CONTROL?

nadzór obwodu wyzwalania

& 3 '% ,cej

PRESSURE

3% iku '

Obwody sterowania i blokady

163

8. OBWODY STEROWANIA I BLOKADY

8.1. WPROWADZENIE

o-
energetyczne.

* n-

w), realizowane

obiekty sterowania w stacjach elektroenergetycznych.

8.2. RODZAJE STEROWANIA

W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

Realizacja procesu sterowania wymaga wykonania odpowiednich obwodów ste-

rowniczych.

* e-

* !

•

• nia.

" "

zlokalizowanej w nastawni lub dyspozytorni (sterowanie centralne, telesterowanie).

* $

nia przeprowadzenia

* *

164

* !

• % * e-

• *

# e-

* a-

* #

ce i y-

* &' (# z-

))* (#

* + o-
starczana osob

, *

ste

* *

* $ * nik

ma osobny, zazwyczaj zminiaturyzowany sterownik) albo sterowanie wybiórcze (je-
#

* o-

- * $ e-

. e-

35=<.à$'2:(52=:,=$1,$

8.à$'Ï:67EROWANIA

'/ d-

(ników po-
mocniczych R

lub R

0 u-

1 123# wykorzystywane zesty-

( R

dzie zastosowano dodatkowo

( R

psz

i R

psw

* * y-

(
Przy uszkodzeniach w obwodzie

(

( i-

Obwody sterowania i blokady

165

wodzie sterowania. ( R

oraz rezystorem dodatkowym R

, o tak dobranej

$ ( o-

ników o zblo-

"
poszczególnych biegunów. W tym drugim przypadku obwody sterowania wykonuje
*

elektroniczne systemy sterowania i kontroli oraz komputerowe systemy wspomagania,
oenergetycznej.

') s-

tem ESSK, opracowany przez Energoprojekt-Kraków.

podstawowy zestaw operatorski (PZO), zainstalowany w nastawni,

$ 4

-wykonawcza oraz

( #

Podstawowy zestaw operatorski obejmuje:
• o-

kalnego pomiaru wybiórczego, kontroli synchronizmu, sygnalizacji ostrzegaw-

• 4

CW
W

W
W

za1

za2

za3

za4

psw

psz

(–)

(+)

cznika:

yki

zabezpieczeniowej i systemowej,

, R

–

mocnicze,

– rezystor dodatkowy,

166

• * 4

ników,

• " 51,+64

• "

5 o-

51,+647 przeznaczone dla uproszczonych stacji 110/15 kV.

7 51,+647 *i "!

• //* ( /8 ( nieniem wy-

maganych blokad,

• * //* ( /8 kV,

• //* kV i 15 kV,

• "matorów

110/15 kV,

• sygnalizacja ostrzegawcza.

- wybiórczm jest

51,+64

9): 3 i-

skami „; <;
pulpicie ste

icy synop-

tycznej.

7 51,+64 *

* $

7 u-

7 51,+64 z-

! a-

1
W

2
W

7
W

3
W

4
W

5
W

6
W

Rysunek 8.2. Schemat struktural-

no-przestrzenny podstawowego

zestawu operatorskiego (PZO):

1 – pulpit operatorski, 2 – konsola

sygnalizacyjno-pomiarowa,

3 – tablica synoptyczna,

! i-

" #$

ostrzegawczej, 6 – krosownica,

7 – pomieszczenie dyspozytorskie

% ! " &

poza pomieszczeniem

dyspozytorskim)

Obwody sterowania i blokady

167

7 51,+64 51,+647

0 * *

* nych, dlatego w nowoczesnych sta-

* 2

2 n-

$ d-

= * $ i-

* (

hniki komputerowej.

elektromechanicznych.

>* !

•

• "

•

• *
skrócenie cyklu inwestycyjnego.

35=<.à$'67(52:$1,$à&=1,.$0,

W STACJI ELEKTROENERGETYCZNEJ

6 o-

//*?@ kV w odniesieniu do rozdzielni
110 kV [46]. W rozdzielni napowietrznej 110

( //* kV oraz

//* ( 3 e-

))* ( ))* ( y-

* acji.

1 //* ( *

$ !

• -

zanego ze sterownikiem stacyjnym telemechaniki,

• " a-

168

• " a-

lizowanych na terenie rozdzielni.

% 1A>051 9'/: rozdzia-
le 12.

+>7 12+BC 3+ 'D

' # ()*+ %$ ,

+ * $ m-

+>7 12+BC 3+ 1,+63=>5+ %

3E+2+>5+ A 2>5F=

3E+2+>5+

= 2+>5=

A 2>5F=

*
blokady w systemie oraz blokady fizyczne zainstalowane na obiekcie sterowanym.
Operacja zostanie zapisa

05+>>5F7 0=6+

1A>051 " 6+F=
jest wówczas wprowadzana do obiektu.

1 u-

" '& F*

Obwody sterowania i blokady

169

* * "

1
rozdzielnicy 110

( * $ ( 6+G n-

stalowane.

Rysunek 8.4. Centralna szafa sterowniczo-pomiarowa

> '8 " " - $

" //*?@ kV o znamionowej mocy

D*8 (=

5 y-

//* (
pozycji „

; 3 * -

5" o-

* 1

" <*;
elektryczne).

* $ %

</; # 2 " *

d uziemni-

* * e-

110 kV.

170

Rysunek 8.5. Fragment tablicy sterowniczo-pomiarowej

1" '@ * o-

* 4

* e-

1" * *

< ; * "

* "

• przyciski sterownicze,

• styczniki do zasilania i zmiany kierunku obrotów silnika,

•

• ( *

Obwody sterowania i blokady

171

H*I a-

Rysunek 8.6. Widok szafki sterowniczej po otwarciu drzwiczek frontowych

/H)I i-

* " a-

* %

1 *

* -
puje prze

> >3

* $

* o-

172

8.5. BLOKADY

3 * e-

( 6 * a-

$ *

$ a-

* owych.

> !

• *

• (

jest niedopuszczalna,

• -

0 *-

* a-

$ *

$ * y-

J $ o-

dwójnym lub potrójnym systemie szyn zbiorczych. W rozdzielnicach o prostych,
* $

* * $ !

* *

* ika).

+ o-

( * *e-

* l-

nika y-

Obwody sterowania i blokady

173

* # 7

* ciem.

+ -

owej.

1> b-

6 * * -

dach blokad elektrycznych (sterowanych

# *

pod napiciem.

> 'K ''

'K# * z-

z dwóch sekcji.

Rysunek 8.7. Blokada stacji o pojedynczym sekcjonowanym systemie szyn zbiorczych:

- .$ ików

'' y-

3& ) 38#

3J *$

stemu szyn na drugi.

(+)

(–)

CB1

CB2

CB3

CB4

5
CB

174

* !

• * $

• * $ r-

• * $

uziemnikach po obu jego stronach,

• * $

stronach,

• * $ #

• * $

J * o-

1A>051 9&D: 3 e-

" G367 A 1,+63>52+ *

(+)

(–)

CB2

CB1

CB3

CB4

CB5

Rysunek 8.8. Blokada

$ $#

rozdzielni o podwójnym systemie szyn zbiorczych:

- .$

OB – szyna odblokowania

Obwody sygnalizacji

175

9. OBWODY SYGNALIZACJI

9.1. RODZAJE SYGNALIZACJI W STACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

sygnali-

zacji:

• * y-

•

• (

" # ( o-
miast do sygnalizacji akustycznej – syreny, dzwonki, buczki itp.

przeznaczonych tablicach sterowniczych.

o-
wania.

" * *#

•

• sygnalizacja dwulampkowa,

• ( *

*e-

* * r-

% * &* *

tablicy sterowniczej.

" * *

176

( o-

$ ( *

) ( * a-

* e-

* *

( * +,-

. z-

/ * n-

0 y-

( R

snych styków R

0 ( 2

, R

) jest podawane

(

(–)

(+)

(

O, Z – cewki elektromagnesu odpo

*eniu

niow

o samoczynnym za

znika:

(

(–)

(+)

Obwody sygnalizacji

177

. %

* / (

* u-

( * ( y-

" * d-

* *
lampki sygna

( wane

' * * / ,33 d-

W nastawniach do wizualizacji aktualnego stanu pracy roz

* a-

)4 * /

5.(6270 ( 8

* stek o wymiarach 25×25 mm. Na elementach mozaiko-

ematu synoptycznego rozdzielni, a ponadto

* -
cze

ptycznej

*
sterownicze, przedstawione na rysunku 9.4
( .

* *-
nie na tablicy o wymiarach 3×1,5 m.

jest dostosowanie schematu w przypadku
stopniowej rozbudowy stacji.

! " # $ #$

. 7 * *

9 o-

( *

Rysunek 9.3. Fragment mozaikowej tablicy synoptycznej

178

* 9

/ /

t *7

35=<.à$'8.à$'86<*1$/,=$&-,67$&-,

ELEKTROENERGETYCZNEJ

3:; < =+;> 0 a-

* b-

* .

# *

(

6<*1$/,=$&-$67$1832à2(1,$à&=1,.Ï:

. * 3 < * /

przez:

• a-

blicy sterowniczo-pomiarowej,

•

elektroenergetycznej – SYNDIS,

•
Pierwszy, najprostszy sposób sygnalizacji, oparty na lampkach wbudowanych

?, r-

" ( * / .@9"5.

w rozdziale 12.

9 ),

.@9"5. * *

3 kV oraz 6 < & * *

0 *i-

*r-

Obwody sygnalizacji

179

* / *
gra

% # &'()

Rysunek 9.6. Tablica synoptyczna

* + # + , + # + m$

180

( ( *

); . z-

wanie schematu w przypadku stopniowej rozbudowy

(

. * ; < * /

przez:

• ( * 07+?

•

elektroenergetycznej – SYNDIS.

" ( * z-

* 9 )A

( * 3 < *
stacja 110

< (

B * " o-

' z-

C r-

* / (-
kowej.

- ( ( *

rozdzielni 110 kV

Obwody sygnalizacji

181

W rozdzielni 6

< * * / r-

'8" 26D .

* * .@9"5.

3 kV i 6 kV.

6<*1$/,=$&-$=$.àÏ&(

,=$'=,$à$1,$=$%(=3,E&=(

. ( y-

2C7A3 2.7??1 * #

•

• / /

•

( * a-

( ( a-

(

C ( e-

*
przemiennym.

. ; < * /

26D onych

! o-

'6" '8" 6<69(. r-
mie

.@9"5. 0o-

( .i-

" 56995BC "C2 6 =?A> "

*/ y

6<*1$/,=$&-$32à2(1,$35=(à&=1,.Ï:=$&=EPÓW

Transformatory 110 kV/6

< * o-

& e-

182

! ( *

0 ( ( * e-

$ acje

* *

$
na,

tablicy sygnalizacyjnej pola danego transformatora.

$ #

. )? 0 9C"C&95B

1A7 * e-

* * -

*e-

/ % 1 < 1+ < 0 ))

!"*5!295B #
zasila

(

. / ( *

0( * /123

PZT-26 ODBIORNIK

0&0)"24561

PZT-26 NADAJNIK

220 V

}

183

2%:2'<à&=12&,,7(/(0(&+$1,.,

52'=$-(à&=12&,:67$&-$&+

ELEKTROENERGETYCZNYCH

Efektywne funkcjonowanie systemu telekomunikacyjnego stanowi warunek spraw-

QHJR NLHURZDQLD SUDF VWDFML : VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK V\VWHP áF]QRFL

SRZLQLHQ ]DSHZQLü áF]QRü

• na potrzeby dyspozytorskiego prowadzenia ruchu,

• QD SRWU]HE\ ]DU]G]DQLD

• QD SRWU]HE\ ]DEH]SLHF]H

• GOD EU\JDG Z\NRQXMF\FK SUDFH NRQVHUZDF\MQR UHPRQWRZH

• dla telemechaniki. Przekazywanie informacji i rozkazów w stacjach elektroener-

JHW\F]Q\FK PR*H E\ü RGELHUDQH ]D SRPRF

• telefonicznych linii kablowych i napowietrznych,

• áF]\ Z\VRNLHM F]VWRWOLZRFL 7(1 Z OLQLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK kV,

220 kV i 400 kV,

• NDEOL Z\VRNLHM F]VWRWOLZRFL ZF]

• fal radiowych,

• áF]\ ZLDWáRZRGRZ\FK

• telefonii komórkowej.: ND*GHM VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]QHM SU]HZLGXMH VL FR

QDMPQLHM GZD QLH]DOH*QH áF]D WHOHNRPXQLNDF\MQH G\VSR]\WRUVNLH L DERQHQFNLH

àF]H G\VSR]\WRUVNLH MHVW GRVWSQH W\ONR GOD G\VSR]\WRUyZ L SHUVRQHOX G\*XUQHJR

Z VWDFMDFK :V]\VWNLH UR]PRZ\ SURZDG]RQH ]D SRUHGQLFWZHP WHJR áF]D V QDJUy-

ZDQH 1DMF]FLHM MDNR áF]H G\VSR]\WRUVNLH VWRVXMH VL áF]H WHOHIRQLF]QH 1D SRWU]e-

E\ áF]QRFL G\VSR]\WRUVNLHM ]ZáDV]F]D Z VWDQDFK DZDU\MQ\FK NRU]\VWD VL WDN*H

] áF]D ZF] WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM

àF]H DERQHQFNLH MHVW SU]H]QDF]RQH GR UR]PyZ DGPLQLVWUDF\MQ\FK 3ULRU\WHW GR

NRU]\VWDQLD ] WHJR áF]D PDM G\VSR]\WRU]\ 5HDOL]RZDQH MHVW JáyZQLH ]D SRPRF

áF]\ WHOHIRQLF]Q\FKPrzekazywanie informacji w zakresie pomiarów telemetrycznych

Uy*Q\FK ZLHONRFL LQIRUPDFML R VWDQLH áF]QLNyZ V\JQDáyZ DZDU\MQ\FK LWS RGE\ZD

VL ]D SRUHGQLFWZHP áF]\ ZLDWáRZRGRZ\FK OXE SRSU]H] WZRU]HQLH VSHFMDOQ\FK Na-

QDáyZ F]VWoWOLZRFLRZ\FK Z áF]DFK 7(1L áF]DFK NDEORZ\FK

àF]QRü WHOHIRQLF]QD VNáDGDMFD VL ] FHQWUDOHN áF]QLF G\VSR]\WRUVNLFK RUD] WHOe-

IRQLF]Q\FK OLQLL QDSRZLHWU]Q\FK L NDEORZ\FK QD]\ZD VL WHOHIRQL ORNDOQ 6áX*\ RQD GR

• SU]HND]\ZDQLD PHOGXQNyZ ]H VWDFML GR RURGND G\VSR]\FML RUD] SROHFH ] WHJR

RURGND GR VWDFML

• LQIRUPDFML PLG]\ VWDFMDPL

• LQIRUPDFML GR MHGQRVWHN QDGU]GQ\FK

184

• LQIRUPDFML GR ORNDOQ\FK RUJDQyZ DGPLQLVWUDFML SDVWZRZHM L VDPRU]GRZHM So-

OLFML VWUD*\ SR*DUQHM LWS

&HQWUDOND G\VSR]\WRUVND áF]\ ZV]\VWNLH OLQLH WHOHIRQLF]QH GR VWDFML L MHVW SRZL]a-

QD ] DXWRPDW\F]Q FHQWUDON áF]QLF 7(1

1D WHUHQLH GX*\FK VWDFML MHVW LQVWDORZDQD ZHZQWU]QD VLHü áF]QRFL NWyUD XPR*Oi-

ZLD SRUR]XPLHQLH REVáXJL QDVWDZQL ] OXG(PL ]QDMGXMF\PL VL Z RGOHJá\FK PLHMVFDFK

UR]G]LHOQL $SDUDW\ WHOHIRQLF]QH V ]Z\NOH LQVWDlowane w kabinach ustawionych na
rozdzielni.

àF]D NDEORZH V Z VWDFMDFK VWRVRZDQH GR WUDQVPLVML QD QLH]E\W GX*H RGOHJáRFL

&]VWR Z\SRVD*D VL MH Z XU]G]HQLD WHOHIRQLL QRQHM NWyUH XPR*OLZLDM MHGQRF]HVQH
korzystanie z pasma

UR]PyZQHJR RUD] ] NLONX NDQDáyZ QDGUR]PyZQ\FK 6SRW\ND VL

WDN*H LQQH UR]ZL]DQLD SROHJDMFH QD ]DVWRVRZDQLX NDEOL WHOHWHFKQLF]Q\FK L XPLHVz-

F]HQLX LFK ZHZQWU] OLQNL RGJURPRZHM 'RSXV]F]D VL WH* Z\NRU]\VWDQLH GR FHOyZ
teletechnicznych samych przewodów odgromowych linii elektroenergetycznych, po
uprzed

QLP LFK RGL]RORZDQLX RG VáXSyZ OLQLRZ\FK

5DGLROLQLH VWDFMRQDUQH VWDQRZL áF]D R GX*HM SHZQRFL L GX*HM SRMHPQRFL V RQH

MHGQDN*H NRV]WRZQH àF]D WH V RSáDFDOQH W\ONR SU]\ GX*HM OLF]ELH SU]HV\áDQ\FK Ln-
formacji.

: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VSRW\ND VL RSUyF] NODV\F]QHM NRPXQLNDFML Ua-

GLRZHM UR]ZL]DQLH QD ED]LH VLHFL WUXQNLQJRZHM àF]QRü UDGLRZD MHVW ZyZF]DV ]a-

SHZQLDQD SU]H] UDGLRWHOHIRQ\ PRJFH VL Z]DMHPQLH áF]\ü

6]F]HJyOQLH GX*H Z\PDJDQLD VWDZLD VL áF]RP VáX*F\P GR ]DEH]SLHF]H =a-

]Z\F]DM V WR áF]D 7(1 áF]D NDEORZH RUD] áF]D ZLDWáRZRGRZH

5R]ZyM HQHUJHW\NL Z RVWDWQLP RNUHVLH RUD] GRVNRQDOHQLH RUJDQL]DFML VáX*E SURZa-

G]HQLD UXFKX Z VWDFMDFK SRZRGXMH ]ZLNV]HQLH SRWU]HE Z ]DNUHVLH áF]QRFL L LQWHn-

V\ZQ\ UR]ZyM VWRVRZDQ\FK URGNyZ

7(/()21,$(1(5*(7<&=1$121$

7HOHIRQLD HQHUJHW\F]QD QRQD 7(1 MHVW MHGQ ] VLHFL áF]QRFL G\VSR]\WRUVNR

UXFKRZHM Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK &]VWR Z OLWHUDWXU]H RSHUXMH VL UyZQo-

ZD*Q\P SRMFLHP L VNUyWHP (71 : SU]HV]áRFL

VWDQRZLáD RQD SRGVWDZRZ VLHü áF]QRFL G\VSR]\WRUVNRUXFKRZHM

7HOHIRQLD HQHUJHW\F]QD QRQD 7(1 RG]QDF]D VL

• GX* QLH]DZRGQRFL

• umiarkowanymi kosztami inwestycyjnymi,

• PDá\PL NRV]WDPL HNVSORDWDF\MQ\PL

• PR*OLZRFL ZLHORNURWQHJR Z\NRU]\VWDQLD áF]D SRSU]H] ]DVWRVRZDQLH NDQDáyZ

QDGUR]PyZQ\FK GR SU]HQRV]HQLD V\JQDáyZ WHOHPHWULL L WHOHPHFKDQLNL

àF]D 7(1SUDFXM SU]\ F]VWRWOLZRFL · N+] >@ *áyZQH HOHPHQW\ WHOHIo-

QLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM 7(1 WR

185

• XU]G]HQLD QDGDZF]RRGELRUF]H 7(1

• FHQWUDOH áF]QLFH DXWRPDW\F]QH 7(1

• filtry liniowe,

• GáDZLNL ]DSRURZH

• NRQGHQVDWRU\ VSU]JDMFH

• SU]HZRG\ URERF]H QDSRZLHWU]Q\FK OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK R QDSLFLX kV,

220 kV i 400

N9 Z\NRU]\VW\ZDQH GR SU]HV\áDQLD LQIRUPDFML

1DMQRZV]H UR]ZL]DQLD WHFKQLF]QH Z ]DNUHVLH WHFKQRORJLL 3/& Power Line Com-

munication

XPR*OLZLDM UyZQLH* SU]HV\áDQLH LQIRUPDFML NDEORZ\PL L QDSRZLHWU]Q\PL

liniami SN.

: UR]ZL]DQLDFK WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM UR]Uy*QLD VL GZD URG]DMH VSU]-

*HQLD XU]G]H 7(1 ] OLQL HOHNWURHQHUJHW\F]Q MHGQRSU]HZRGRZH L GZXSU]HZo-
dowe.

: VSU]*HQLX MHGQRSU]HZRGRZ\P NRU]\VWD VL W\ONR ] MHGQHJR SU]HZRGX

URERF]HJR OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM GR SU]HQRV]HQLD SUGyZ ZF] NWyU\ Z\SRVD*D

Z GáDZLN ]DSRURZ\ RUD] NRQGHQVDWRU VSU]JDMF\ L SU]\áF]D VL ]D SRUHGQLFWZHP

ILOWUD OLQLRZHJR 6WRVRZDQLH VSU]*HQLD MHGQRSU]HZRGRZHJR MHVW VWRVXQNRZR WDQLH

'áDZLNL ]DSRURZH L NRQGHQVDWRU\ VSU]JDMFH VWDQRZL ERZLHP NOXF]RZ\ VNáDGQLN

NRV]WyZ áF]D 7(1 6SU]*HQLH MHGQRSU]HZRGRZH VWRVXMH VL Z OLQLDFK kV

] Z\MWNLHP ZD*Q\FK WUDQ]\WRZ\FK áF]\ 7(1 RUD] Z UR]ZL]DQLDFK RSDUW\FK QD

WHFKQRORJLL 3/& : W\P GUXJLP SU]\SDGNX XNáDG MHVW GRGDWNRZR Z\SRVD*RQ\ Z Po-

GXá\ VSU]JDMFH

: VSU]*HQLX GZXSU]HZRGRZ\P SU]HGVWDZLRQ\P QD U\VXQNX NRU]\VWD VL

] GZyFK SU]HZRGyZ URERF]\FK OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM GR SU]HQRV]HQLD SUGyZ

ZF] : VSU]*HQLX GZXSU]HZRGRZ\P XU]G]HQLD 7(1SU]\áF]D VL SRSU]H] ILOWU

OLQLRZ\ GR GZyFK SU]HZRGyZ URERF]\FK OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM 6SU]*HQLH GZu-

SU]HZRGRZH VWRVXMH VL ZH ZV]\VWNLFK OLQLDFK kV i 400 N9 RUD] QD ZD*QLHMV]\FK
liniach 110

N9 ]H Z]JOGX QD V\VWHP áF]QRFL : V\VWHPLH 7(1GáDZLN ]DSRURZ\ R

LQGXNF\MQRFL L ]DP\ND GURJ GOD SUGyZ ZF] NWyUH SU]H] NRQGHQVDWRU VSU]JDMF\

R SRMHPQRFL C L ILOWU OLQLRZ\ V SURZDG]RQH GR XU]G]HQLD QDGDZF]RRGELRUF]HJR

7(1 ZVSyáSUDFXMFHJR ] DXWRPDW\F]Q FHQWUDO 7(1

=DVWRVRZDQ\ Z WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM ILOWU OLQLRZ\ PD QDVWSXMFH ]a-

dania:

• GRSDVRZXMH RSRUQRü NDEOD ZF] GR RSRUQRFL IDORZHM OLQLL SU]HV\áRZHM

• ]DEH]SLHF]D XU]G]HQLD 7(1SU]HG SU]HGRVWDQLHP VL V]NRGOLZ\FK QDSLü ] OLQLL

SU]HV\áRZHM

• FKURQL SHUVRQHO SU]HG SRUD*HQLHP

'áDZLN ]DSRURZ\ VWRVRZDQ\ Z 7(1]DZLHUD RSUyF] FHZNL LQGXNF\MQHM RGJURm-

QLN L XU]G]HQLH VWURMHQLRZH

186

* !

: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VWRVXMH VL RVWDWQLR XU]G]HQLD (7/ VHULL

L SURGXNRZDQH SU]H] NRQFHUQ $%% >@ 8U]G]HQLH WH VWDQRZL XQLZHUVDOQH

WHUPLQDOH F\IURZH WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM :\NRU]\VWXMH VL MH GR SU]HV\áX

NDQDáyZ IRQLL WUDQVPLVML GDQ\FK RUD] V\JQDáyZ ] XNáDGX WHOHPHFKDQLNL L ]DEH]SLe-

F]H OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK =DSHZQLDM UHODW\ZQLH QLHZLHONL NRV]W FDáHJR áF]D

SU]\ MHGQRF]HVQ\P ]DFKRZDQLX GX*HM SHZQRFL WUDQVPLVML Z SRUyZQDQLX ] áF]DPL

Z\NRQDQ\PL LQQ\PL WHFKQLNDPL 7UDQVPLVMD ZLNV]HM OLF]E\ GDQ\FK Z\PDJD GRGDt-

NRZR ]DVWRVRZDQLD RGSRZLHGQLHJR PXOWLSOHNVHUD 3R]ZDOD WR QD ]ZLNV]HQLH OLF]E\

NDQDáyZ WUDQVPLVML RUD] X]\VNDQLH PDNV\PDOQHM SUGNRFL WUDQVPLVML QD SR]LRPLH
odpowiednio 64 kbit/s dla terminala ETL500 i 256

NELWV GOD (7/ 8U]G]HQLD

(7/ XPR*OLZLDM WUDQVPLVM LQIRUPDFML SRFKRG]F ] Uy*Q\FK NDQDáyZ X*\WNRZQLND

1DOH* GR QLFK PLQ NDQDá\ UR]PyZQH NDQDá\ GDQ\FK L NRPHQG\ WHOH]DEH]SLHF]H

:V]\VWNLH NDQDá\ LQIRUPDFML V ]DPLHQLDQH QD MHGHQ V\JQDá ]DMPXMF\ ]GHILQLRZDQH

SDVPR Z SDPLH UDGLRZ\P ZF] · N+] : XU]G]HQLX (7/ JyUQ JUDQLF

]DNUHVX F]VWRWOLZRFL QRQHM ]ZLNV]RQR GR N+] FR XPR*OLZLD WUDQVPLVM

ZLHORNDQDáRZ 8U]G]HQLH (7/ SUDFXMH Z GZyFK WU\EDFK MHGQRNDQDáRZ\P L

Kondensator

Filtr liniowy

górnoprzepustowy

Kabel w.cz.

nadawczo-odbiorcze

Automatyczna

Aparaty

telefoniczne

zaporowy

Stacja A

Stacja B

Linia 220 kV

187

GZXNDQDáRZ\P : WU\ELH GZXNDQDáRZ\P SDVPR GUXJLHJR NDQDáX Z\QRVL N+] L MHVW
wyko

U]\VW\ZDQH GR WHOHJUDILL QRQHM )0

10.3. TELEMECHANIKA

5R]ZLMDQD REHFQLH FHQWUDOL]DFMD SURZDG]HQLD UXFKX RUD] SRZV]HFKQH G*HQLH

GR RJUDQLF]DQLD SHUVRQHOX UXFKRZHJR QD VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK SRZRGXM

NRQLHF]QRü DXWRPDW\F]QHJR SU]HND]\ZDQLD ]H VWDFML V\JQDáyZ PHOGXQNyZ Ln-

IRUPXMF\FK RURGHN G\VSR]\WRUVNL R VWDQLH VWDFML OXE VLHFL D RG G\VSR]\WRUD GR

VWDFML ± SROHFH UXFKRZ\FK =DGDQLD WH VSHáQLDM XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL NWyUH

]ELHUDM SU]HV\áDM RUD] RGWZDU]DM LQIRUPDFMH SRPLDURZH WHOHPHWULD V\JQDOL]a-
cyjne (telesygnalizacja), sterownicze (telesterowanie) oraz regulacyjne (teleregula-
cja).

6WUXNWXUD VLHFL WUDQVPLVML LQIRUPDFML MHVW FLOH UyZQRZD*QD VWUXNWXU]H QDG]RUX

G\VSR]\WRUVNLHJR /LF]ED SU]HND]\ZDQ\FK V\JQDáyZ MHVW EDUG]R GX*D 1D SU]\NáDG

PLG]\ UHGQLHM ZLHONRFL ]DNáDGRZ G\VSR]\FM UXFKX D SRGSRU]GNRZDQ\PL VWa-

FMDPL WU]HED SU]HVáDü NLOND W\VLF\ ZDUWRFL SRPLDURZ\FK PHOGXQNyZ L SROHFH VWe-

URZQLF]\FK &]ü ] W\FK V\JQDáyZ PXVL E\ü UHWUDQVPLWRZDQD GR G\VSR]\FML Z\*V]e-
go szczebla.

=HVSyá XU]G]H WHOHPHFKDQLNL

VNáDGD VL

] XU]G]H QDGDZF]\FK L RGELRUF]\FK

RUD] áF]D OXE NDQDáX WUDQVPLV\MQHJR

: OLWHUDWXU]H VSRW\ND VL Uy*QH NU\WHULD NODV\ILNDFML XU]G]H WHOHPHFKDQLNL 1Dj-

F]FLHM VWRVRZDQH NU\WHULD REHMPXM

• VWUXNWXU RUJDQL]DF\MQ

• WHFKQLN SU]HV\áDQLD V\JQDáyZ

• kierunki transmisji,

• V]\ENRü WUDQVPLVML L SRMHPQRü XU]G]H

• rodzaj elementów i technologii wykonania.
3RG]LDá ]H Z]JOGX QD VWUXNWXU RUJDQL]DF\MQ

• punkt–punkt,

• JZLD]GD ] UHWUDQVPLVM

• gwiazda bez retransmisji.
3RG]LDá ]H Z]JOGX QD WHFKQLN SU]HV\áDQLD V\JQDáyZ

• analogowe,

• cyfrowe.
3RG]LDá ]H Z]JOGX QD NLHUXQNL WUDQVPLVML

• jednokierunkowe,

• dwukierunkowe.

188

1D SRWU]HE\ WHOHPHFKDQLNL V VWRVRZDQH QDVWSXMFH URG]DMH áF]\

• áF]D WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM 7(1

• áF]D NDEORZH ZáDVQH HQHUJHW\NL OXE G]LHU*DZLRQH

• radiolinie,

• áF]D ZLDWáRZRGRZH

• telefonia komórkowa.

6WRVRZDQH QD SRWU]HE\ WHOHPHFKDQLNL áF]D PDM LVWRWQ\ ZSá\Z QD MHM SRSUDZQH

IXQNFMRQRZDQLH 'HF\GXM WH* R SR]LRPLH NRV]WyZ SRQRV]RQ\FK QD VIHU NLHURZDQLD

UXFKHP Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK 6WDQRZL UHGQLR RNRáR NRV]WyZ

XU]G]H NLHURZDQLD UXFKHP Z VWDFML

àF]D WHOHIRQLL HQHUJHW\F]QHM QRQHM 7(1 RUD] áF]D ZLDWáRZRGRZH VWDQRZL

SRGVWDZRZ VLHü áF]QRFL QD SRWU]HE\ WHOHPHFKDQLNL

: NUDMRZ\P V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P Z SU]HV]áRFL LQVWDORwano Uy*QH

XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL QS XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL MHGQRNLHUXQNRZHM 87-
Ostatnio, od kilku lat, jest rozwijana telemechanika oparta m.in. na opracowanych
Z NUDMX XNáDGDFK GR WUDQVPLVML GZXNLHUXQNRZHM :\NRU]\VW\ZDQH Z W\FK XNáDGDFK

XU]G]HQLD F\IURZH PDM EXGRZ PRGXáRZ RSDUW QD ]XQLILNRZDQ\P V\VWHPLH NRn-

VWUXNFML PHFKDQLF]Q\FK :\SRVD*HQLH HOHNWU\F]QH RSLHUD VL QD HOHPHQWDFK SyáSU]e-

ZRGQLNRZ\FK XNáDGDFK VFDORQ\FK SU]HND(QLNDFK kontaktronowych itd.

: VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK VSRW\ND VL PLQ WDNLH NUDMRZH UR]ZL]DQLD MDN

• XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL GZXNLHUXQNRZHM 7,'(& SUDFXMFH Z XNáDG]LH punkt–

punkt),

• XU]G]HQLD WHOHPHFKDQLNL GZXNLHUXQNRZHM '(7(& SUDFXMFH Z XNáDG]LH

gwiazdy).

6SRW\ND VL WDN*H UR]ZLQLW PRG\ILNDFM W\FK XNáDGyZ RNUHODQ MDNR PRGXáRZ\

mikroprocesorowy system telemechaniki typu MSTO.

6SRUyG Z\PLHQLRQ\FK V\VWHPyZ QDMEDUG]LHM UR]ZLQLW\ L QDMF]FLHM VWRVRZDQ\

jest, przedstawiony na rysunku 10.2, system DETEC [13, 91].

: V\VWHPLH W\P NLHUXMFD VWDFMD FHQWUDOQD 3& ]DLQVWDORZDQD Z SXQNFLH G\VSR]y-

tor

VNLP ZVSyáSUDFXMH ] NLONRPD GR SRGVWDFMDPL 36 ·36 ]QDMGXMF\PL VL

Z VWDFMDFK QDG]RURZDQ\FK .DQDáDPL WUDQVPLVML Z NLHUXQNX LQIRUPDF\MQ\P V SU]e-
kazywane pomiary i meldunki o stanie obiektu nadzorowanego, a w kierunku decy-
]\MQ\P WM RG VWDFML 3& GR SRGVWDFML V SU]HV\áDQH SROHFHQLD VWHURZQLF]H L UHJXODF\j-
ne. W punkcie dyspozytor

VNLP ]QDMGXMH VL XU]G]HQLH SDPLFL LQIRUPDFML 3,

ZSURZDG]DMFH X]\skane informacje na tablice synoptyczne, pulpity sterownicze,

UHMHVWUDWRU\ LWS :\VHOHNFMRQRZDQH LQIRUPDFMH GR Z\*V]\FK VWRSQL G\spozytorskich

UHWUDQVPLWXMH XU]G]HQLH 36 ]QDMGXMFH VL Z SXQNFLH G\VSR]\WRUVNLP 8U]G]HQLH

FHQWUDOQH 3& SU]\MPXMH LQIRUPDFMH QDGFKRG]FH ] SRGVWDFML 36 1÷PS 10 i kieruje je do

RGELRUQLND SRPLDUyZ OXE XU]G]H 3, RUD] 36 QDWRPLDVW RWU]\PDQH polecenia kierow-

QLF]H L V\JQDá\ UHJXODF\MQH SU]HV\áD GR ZáDFLZHM SRGVWDFML 36 ·36 Przewidziana

MHVW PR*OLZRü ZVSyáSUDF\ XU]G]HQLD '(7(& ] NRPSXWHUHP SRSU]H] XU]G]Hnie

VSU]JDMFH 60$

!" #$

Meldunki, pomiary

Pomiary

Polecenia sterownicze

Pomiary

Meldunki

Polecenia sterownicze

Polecenia regulacyjne

Pomiary

Meldunki

Polecenia sterownicze

Polecenia regulacyjne

Zadajnik

reg.

Zadajnik

reg.

DETEC

Retransmisja

Inny komplet

zestykiem zwiernym

DETEC

PS 10

DETEC

PS 1

Inne

podstacje

DETEC

PS 2÷PS 9

Przetworniki

pomiarowe

Styki

(

Regulatory

Przetworniki

pomiarowe

Styki

(

Regulatory

Dá

WUD

QVPLV

Dá

WUD

QVPLV

Dá

WUD

QVPLV

Dá

WUD

QVPLV

Komputer

SMA

190

: V\VWHPLH '(7(& LQIRUPDFMH V SRG]LHORQH QD F\NOLF]QH L VSRUDdyczne. Infor-

PDFMH F\NOLF]QH SRPLDU\ L SROHFHQLD UHJXODF\MQH V SU]HND]\ZDQH GR V\VWHPX

'(7(& Z VSRVyE FLJá\ NROHMQR ]H ZV]\VWNLFK SRGVWDFML -HGQR XU]G]HQLH SRGVWDFML
PS przekazuje wyniki ponad 50 pomiarów. Informacje sporadyczne (meldunki, pole-
FHQLD VWHURZQLF]H V SU]HND]\ZDQH W\ONR Z UD]LH ]PLDQ VWDQX SUDF\ Z QDG]RURZDQHM
stacji

OXE Z Z\QLNX LQWHUZHQFML REVáXJL 1DG]RURZDQD VWDFMD Z\V\áD SUDZLH ELWyZ

PHOGXQNRZ\FK D RWU]\PXMH GR ELWyZ SROHFH VWHURZQLF]\FK

:V]\VWNLH LQIRUPDFMH V SU]HND]\ZDQH Z SRVWDFL F\IURZHM Z IRUPLH ]DNRGRZa-

Q\FK WHOHJUDPyZ R VWDQGDUGRZHM UHGDNFML 8PR*OLZLD WR NRQWURO SRSUDZQRFL Vy-

JQDáX ]D SRPRF VSUDZG]HQLD IRUPDOQHM SRVWDFL WHlegramu.

:\QLNL SRPLDUyZ SUGX QDSLFLD L PRF\ V SU]HWZDU]DQH QD VWDFMDFK Z VWDW\Fz-

Q\FK SU]HWZRUQLNDFK WHOHPHWU\F]Q\FK QD VWDQGDUGRZ\ V\JQDá VWDáRSUGRZ\ NWyU\

Z XU]G]HQLX WHOHPHFKDQLNL MHVW SU]HWZDU]DQ\ GDOHM QD SRVWDü F\IURZ 8U]G]HQLH

'(7(& MHVW SU]\VWRVRZDQH GR V\JQDáyZ DQDORJRZ\FK SUGX VWDáHJR mA oraz 5 V

QD ZHMFLX L 9 QD Z\MFLX 6WRVRZDQH REHFQLH SU]HWZRUQLNL WHOHPHWU\F]QH PDM

NODV

5HDOL]DFMD ]DGD WHOHPHFKDQLNL XSUDV]F]D VL MH*HOL Z VWDFML MHVW ]DLQVWDORZDQ\

NRPSXWHURZ\ V\VWHP ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML HOHNWUo-
energetycznej.

35=<.à$'6<67(08à&=12&,

I TELEMECHANIKI W STACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

5R]ZL]DQLD Z ]DNUHVLH áF]QRFL L WHOHPHFKDQLNL SU]HGVWDZLRQR QD SU]\NáDG]LH

QRZRF]HVQHM SU]HP\VáRZHM VWDFML HOHNWURHQHUJHW\F]QHM kV.

6\VWHP áF]QRFL WHOHIRQLF]QHM L G\VSR]\WRUVNLHM Z DQDOL]RZDQHM VWDFML RSLHUD VL

na elektronicznej cyfrowej centrali telefonicznej abonencko-dyspozytorskiej AT&T
DEFINITY G3, przedstawionej na rysunku 10.3.

&HQWUDOD '(),1,7< MHVW SRGVWDZ áF]QRFL G\VSR]\WRUVNLHM Z WHM VWDFML : VNáDG

áF]QRFL G\VSR]\WRUVNLHM ZFKRG] GRGDWNRZR GZD SRGZyMQH SXOSLW\ W\SX

] SU]\VWDZNDPL UR]V]HU]DMF\PL W\SX $ Rozmowy prowadzone z pulpitów dys-
pozytorskich

V UHMHVWURZDQH QDJU\ZDQH Z F\IURZ\P V\VWHPLH UHMHVWUDFML UR]PyZ

WHOHIRQLF]Q\FK W\SX '/ ]QDMGXMF\P VL Z SRPLHV]F]HQLX FHQWUDOL WHOHIRQLF]QHM

6\VWHP G\VSR]\WRUVNL XPR*OLZLD SURZDG]HQLH UR]PyZ ]DUyZQR ] DERQHQWDPL Zá-

F]RQ\PL GR VLHFL G\VSR]\WRUVNLHM MDN L ] DERQHQWDPL VLHFL ZHZQWU]QHM RUD] DERQHn-

WDPL SXEOLF]QHM VLHFL ]HZQWU]QHM

1D WHUHQLH VWDFML ]QDMGXMH VL ZHZQWU]QD LQVWDODFMD WHOHIRQLF]QD GR SRáF]H VWa-

nowiskowych w pomieszczeniach nastawni i na terenie rozdzielni 110 kV (gniazda na
DSDUDW\ SU]HQRQH

191

"#$ # # %& &

W analizowanej stacji na potrzeby telemechaniki i pomiarów rozliczeniowych za-

LQVWDORZDQR áF]D ZLDWáRZRGRZH

W rozdzielni 110 kV i 6 kV zastosowano system telemechaniki rozproszonej

ZVSyáSUDFXMF\ ] ]DEH]SLHF]HQLHP ILUP $%% 5(/ 5() 6FKQHLGHU 6(3$0 So-
przez koncentrator typu SKD-03 firmy

(OHNWURWLP :URFáDZ .RQFHQWUDWRU WHQ VáX*\

GR NRPXQLNDFML ]D SRPRF PDJLVWUDOL ZLDWáRZRGRZHM ] ]DEH]SLHF]HQLDPL PLNURSUo-

FHVRURZ\PL W\SX 5() )(/ 6(3$0 RUD] ] PRGXáDPL WHOHPHFKDQLNL UR]SURV]RQHM

REVáXJXMF\PL UHJXODWRU\ QDSLFLD WUDQVIRUPDWRUyZ L FHQWUDOQ V\JQDOL]DFM

3U]HND(QLNL PLNURSURFHVRURZH ]DEH]SLHF]H ]DLQVWDORZDQH Z VWDFML Z REZRGDFK

WHOHPHFKDQLNL XPR*OLZLDM UHDOL]DFM QDVWSXMF\FK IXQNFML

• SRPLDU SUGX QDSLFLD L PRF\

• VWHURZDQLH áF]QLNyZ kV i 6 N9 ] Z\MWNLHP X]LHPQLNyZ

• UHJXODFMD QDSLFLD QD WUDQVIRUPDWRUDFK

• VDPRF]\QQH SRQRZQH ]DáF]HQLH 63=

• WHOHV\JQDOL]DFMD SRáR*HQLD áF]QLNyZ ]DG]LDáDQLD ]DEH]SLHF]H ]DQLNX QDSLü

L LQQ\FK ]DNáyFH

• WHOHSRPLDU\ SUGX QDSLFLD PRF\ HQHUJLL SRWU]HE ZáDVQ\FK

192

11. POMIARY W STACJACH

ELEKTROENERGETYCZNYCH

11.1. RODZAJE MIERNIKÓW

W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

* r-

* *

• * *

• * a

•

stacjach elektroenergetycznych to:

•

• moc czynna,

• moc bierna,

• energia czynna,

• energia bierna,

•

! n-

nej.

! a-

* cych.

zy pracy stacji.

* "#

$ * ( %# Liczba

* e-

* o-

Rodzaj i liczba stosowanych standardowo mierników w poszczególnych, charakte-

* o-
energetycznej w mierniki (bez liczników energii) przedstawiono w tabelach 11.1
i 11.2.

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych

193

do pomiarów ruchowych w stacji elektroenergetycznej [1, 2]

przemiennego

Rodzaje pól stacji

W Var

kV zasilane jednostronnie

–

kV zasilane dwustronnie

–

kV zasilane jednostronnie

–

kV zasilane dwustronnie

–

! " *enie)

–

## kV

–

$ kV

–

Liniowe

–

trójuzwojeniowe po stronie górnego napi

cia

–

cia

–

trójuzwojeniowe po stronie dolnego napi

cia

–

dwuuzwojeniowe o mocy <

10 MVA

–

dwuuzwojeniowe o mocy >

10 MVA

–

Transforma-
torowe

–

Potrzeb

transformator TP

–

110 kV

–

110 kV

–

# *

w stacji elektroenergetycznej [1, 2]

przemiennego

rejestruj

Var

110

–

110

–

220 kV

–

nn
" '

–

Szyny
zbiorcze

nn
" '

–

Bateria kondensatorów

–

Kompensator synchroniczny

–

Bateria akumulatorów

–

(

–

)

–

194

& '

* ( %%) kV i 400 kV oraz wów-

* *

!
w polach liniowych WN i NN oraz w wybranych polach transformatorowych dla trans-
formatorów trójuzwojeniowych i dwuuzwojeniowych wielkiej mocy. Podobnie w sta-
*

* * acyjne.

przez pomiar scentralizowany, zastosowanie tzw. pomiarów wybieranych lub cyfro-

dowy

* # , * emetrii.

* * o-

* o-

- y-

* o-

' ./. +/. 0/ 1/ (
odpowiedniej jednostki.

* n-

sterowniczo-pomiaro-

' * (

2! ! !!

* +

8.à$'<320,$52:252=/,&=(1,2:(

W STACJACH

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych

195

Do pomiaru energii czynnej i energii biernej w stacjach elektroenergetycznych,

+ * * *-

! i-

• ' 4 4 (

• '4 (

• * ' znym).

5 *

* trójsystemowe, jedno-, dwu- lub trójtaryfowe

'* (

2 a-

a-
rodowej.

* a-
wanej, jak i pobieranej.

4 !

4 *

* y-

67#8 -

9 %# %))) e-

0* 4

znamio-

* 4rozliczeniowego. Do

* -
dów, oprócz liczników energii elektrycznej.

196

*
1

)# *

do mocy umownej.

5 * 4 u-

dla danego

( syn-

operatora systemu dystrybucyjnego.

5 4 r-

/ "") kV i na li-

niach 110

: * 4rozliczeniowe:

podstawowy i rezerwowy.

4 "") : *

)#
dla energii czynnej i 2 dla energii biernej.

5 * transmi-

4 * * "") kV zaleca

" % biernej.

. 4

co najmniej 1 dla energii czynnej i 3 dla energii biernej.

'2'$7.2:(8.à$'<320,$52:(

W STACJACH

•

. e-

( a-

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych

197

! r-

( o-

-
ce z komputerami.

;

-
czona spod na

5 doziemienia w sieci

! -

• rycznym

(w okre

* (

•

przekroczenia oraz numeru punktu pomiarowego.

35=<.à$'320,$5Ï:

W STACJACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

"")<= kV [46].

11.4.1. POMIARY W ROZDZIELNI 6 kV

Na rozdzielni 6

: 2>,

%))) """

• * *

pola elektromagnetycznego,

• ;* *

i komunikacyjnych,

•

198

• e-

2>,

•

• * " ,

# , Ferrantiego typu CSH,

• *

Rysunek 11.1. Panel SEPAM 2000

5 '(

&2 %))" e-

2>, %))) *

6?)8 y-

2>, %))) 2)7 2>, %)@# 2)7

2>,

•

• moc czynna i bierna,

• *

•

• energia czynna i bierna,

Pomiary w stacjach elektroenergetycznych

199

•

.o-

mikrostykowych na panelu

2>, 5 * -

2A!/-2 o-

11.4.2. POMIARY W ROZDZIELNI 110 kV

W rozdzielni 110

: o-

*
sterowniczej, przedstawionej na rysunku 8.4. Pomiar energii jest natomiast wykony-
* 9

,"#)) ' (
Pomiar jest dokonywany cyfrowo, z zastosowaniem przetworników analogowo-cyfro-
24/ ; rnych

* o

&,-! #"%

11.4.3. LICZNIKI IMPULSOWE

* ! l-

L3F.

; ;@B *

10 (100) A

;@B 4 4 4

czterotaryfowym,

* *

dodatkowych przystawek

komunikacji z systemami zdalnego odczytu liczni-

+ ; ;@B

" % $ * u-

towo

;@B d-

200

nionej w 15-minutowych cyklach pomiarowych,

P(15(

ma x

oraz zlicza (w postaci licznika

LpP) przekro-

czenia zadanego progu mocy maksymalnej P

max

'LpP

max

). Po

LpP

max

* (

2 P(15(

max

szenie

'L( e-

trów licznika.

;@B baterii. Nie jest to wymagane,

>>.0

achowane

; * "=4 ;*/

;@B

.24%@% * e-

5 * o-

* e-

o-
gowej.

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

201

12. KOMPUTEROWE SYSTEMY WSPOMAGANIA,

NADZOROWANIA I KIEROWANIA

35$&67$&-,(/(KTROENERGETYCZNEJ

12.1. WPROWADZENIE

*o-

ostatnich lat intensywny r

* *

mi systemami sterowania i nadzoru.

telemechanicznymi komputery

* a-

yki i sygnalizacji itp.

! *

" " o-

" * a-

powi

" " * "

* a-
nicznych war

programy typu SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) ma na celu uzy-
* a-

202

(

echaniki

* * o-

#" *

* o-
czesnych systemów sterowania.

* "
1.

• liczniki elektroniczne i analizatory parametrów sieci – pomiar i rejestracja mo-

%
wspó

czynnik mocy),

• &' $ $

• $ ( n-

sowych.

$ n-

! ( )*+

3. Poziom centrum nadzoru – poziom administracji systemu, gdzie zainstalowano:

• serwer systemu monitorowania do odczytu i archiwizacji danych pomiarowych

oraz dwustanowych,

• serwer systemu rozliczeniowego do odczytu i archiwizacji danych rozlicze-

niowych,

• stacje operatorskie – komputerowe stacje operatorskie

System typu SCADA realizuje zadania na poziomie centrum nadzoru i kontroli

- '.!. $

Online

$ *

ich wykorzystania.

'.!.

• % /

•

• szybkie wyszukiwanie schematów, np.: stacji z list alarmowych, dziennika itp.,

•

• online-help,

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

203

•

• tryb testowania.
Stanowisko dyspozytora (zazwyczaj kilka stanowisk) zawiera zestaw monitorów

* *

010 ! '.!. e-

( *

ADA

w stacjach elektroenergetycznych systemy wspomagania, nadzorowania i kierowania:
SYNDIS i

23 # * (4- 4546

oraz systemy

47 28-. 4'.7 .

systemów nadzorowania i kierowania.

Poziom 1
Widok ogólny

Poziom 2

Poziom 3

jnych

Poziom 4
Widok stacji

Poziom 5
Widok
rozdzielni

Poziom 6
Widok pola

204

12.2. SYSTEM SYNDIS

12.2.1. STRUKTURA I ZAKRES ZASTOSOWANIA

System SYNDIS jest rozproszonym systemem czasu rzeczywistego przezna-

czonym do nadzorowania stacji i sieci elektroenergetycznych, wspomagania pracy
*

9*0 *1 *:; i-

* r-

* * *i-

( <-!4
najogólniej docelowe funkcje systemu: system nadzoru, doradztwa i sterowania.

System jest wykonywany w technologii rozproszonych i rozdzielonych serwerów

* a-

danych ze wszystkich systemów telemechaniki stosowanych w polskiej energetyce,
jak i interfejsy do wymiany danych z innymi aplikacjami informatycznymi, korzysta-
powszechnie stosowanych w Polsce platform programowych (Windows,
Unix, Netware),

<-!4

komunikacyjnej i obiektowej.

<-!4 * " r-

skiej do:

• ch

lub systemach,

•

• *-

ne media komunikacyjne,

•

• wizualizacji danych i parametrów technicznych z bazy danych o obiektach i

przez dyspozytora.

4 " s-

, <-!4

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

205

i informacji o stanach krytycznych obiektów energetycznych oraz o stanach awaryj-

, *

• zbieraniem poprzez RTU (Remote Terminal Unit) informacji o stanie obiek-

tów,

•

• * o-

energetycznej.

<-!4

• stanie i zmianach stanu zestyków

•

• *ych

• z-

• (

• manipulatory i terminale sterownicze,

• $ $ 42!

(Inteligent Electronic Device), takie jak zabezpieczenia, terminale sterownicze,

•

• * *

• lokalne stanowisko nadzoru i sterowania,

•

7 <-!4 011

9*0; * " u-

* r-

<-!4 * i-

# *

* "

zdublowanie serwera aplikacji

<-!4

transmisji.

7 *

<-!4 * *

206

<-!4

•

• podsystemu komunikacyjnego,

•

= <-!4 * "

>* " * o-

* " k-
symalnie 4 monitory kolorowe.

<-!4 *

•

* w czterech kierunkach,

• odzwierciedlanie stanu obiektu na schematach sieci i stacji w czasie rzeczywis-

tym,

• a-

cji, schematów sieci i stacji, zbiorczej informacji o stacjach oraz raportów, bi-

• a-

•

• * a-

• *o-

• zaawansowana analiza graficzna pomiarów analogowych z archiwum,

• % /

*
alarmowych do notatnika ogólnego,

• % / e-

matów dla poszczególnych

•

• dyspozy-

tora,

•

operacji schematowych,

• wiz doziemnionych,

• przekazywanie i pobieranie informacji do i z innych systemów SYNDIS oraz

aktualizacja parametrów,

• niestele-

mechanizowanych,

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

207

• obli ? 4 @ o-

• % w-

czych i alarmowych, górnych i dolnych),

• retransmisja wybranych zbiorów danych obiektowych do innego szczebla zarz-

• tworzenie i modyfikacja schematów sieci i stacji, raportów, bilansów, zesta-

parametrów systemu w czasie rzeczywistym

komputerze bez ko-
nieczno

• %- - nn),

• autotestowanie systemu,

• eksport danych do arkusza kalkulacyjnego Excel,

• %/ %/ *

•

• Novell i systemem

Unix.

Podsystem komunikacyjny jest zbudowany z zastosowaniem mikroprocesoro-

wych sterowników MS i

z systemami obiektowymi SYNDIS,

oraz

z innymi centrami dyspozytorskimi. Podsystem ten pracuje w dwóch trybach: normal-
nym i buforowym. P

raca bufo-

wówczas system przechodzi w

* autote-

&2! *
poje

<-!4 #+

(8? o-

sieci elektroenergetycznych 400, 220, 110, 20, 15 kV. Pozwala on na zintegrowanie

* ? o-

> a-

" * d-

208

* * o-

? * *"

* * $

$ "

8 " o-

* $ * $ a-

a ?*

% / "

#+ o-

(8?

* 7" o-

* * a-

#+ #+333 * y-

" * *
parametrach.

#++33

w systemie SYNDIS i stanowi jego podstawowy element [82].

• realizacji funkcji telemechaniki i automatyki scentralizowanej, rozproszonej lub

mieszanej,

• tworzenia lokalnych stanowisk nadzoru i sterowania (SCADA i (lub) EMS),

• a sterowników,

• * (j-

szych okresach,

• y-

• zdalnego definiowania parametrów $ s-

pozytorskiego lub z komputera serwisowego,

• *

• * e-

* l-
nych,

• % .AA .2= (25.

4272-/ a-
nia nastaw z poziomu stacyjnego lub oddalonych systemów dyspozytorskich,

* !!"" #$%praca z systemem Ex na poziomie RDR)

210

• w przypadku

isji,

• e-

= !'5::

• o-

wania parametrów,

•

#+
system nadzoru stacji.

<-!4 niego danych jest zapewnienie

systemu

*
wszyst

' e-

rów zegara GPS (alternatywnie DCF77).

* e-

' (

* #

= *

* * e-
mentów

" "

* ,

23,6:<%5$1<&+)81.&-,,02)/,:2&,6<67(08

<-!4 * * a-

= w sposób 9*:; -*
do nich:

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

211

• prezentacja schematu sieci,

•

• prezentacja sieci i stacji elektroenergetycznych,

• sposoby selekcji obiektów,

• operacje makietowe,

• dziennik dyspozytorski i listy informacyjne,

• sterowanie (blokady i uprawnienia),

• przekazywanie kompetencji,

• bilanse,

•

• symulator treningowy,

• eksport danych,

• rejestry i dzienniki operacyjne,

•

• *

• administracja i diagnostyka systemu,

• wykresy,

•

• prezentacja braku zasilania.

Prezentacja schematu sieci

<N-

!4 (

* " $ o-

7* * p-

>* * "

* "

%
uziemiona itp.).

" *

* * * a-

* * (

> *

(

212

" * > " a-
tów oraz map.

* -*

o-
energetyczne.

" e-

zentowane:

• na schematach w dowolnych miejscach, stany alarmowe i ostrzegawcze sygnali-

• w oknach pomocniczych,

• w arkuszach Excela,

• w oknach aplikacji bazodanowych,

• *

• (

% $ o-
czenie granic alarmowych).

Sygnalizacja ostrzegawcza jest prezentowana na planszach w postaci tekstów lub

* *

( n-

tów graficznych lub atrybutów sterowanych elementów.

Prezentacja sieci elektroenergetycznych stacji

" o-

* "

7 *"

* d-

" * * y-

" e-

* " *

" * *t-
kownika.

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

213

Sposoby prezentacji schematów w programie SYNDIS przedstawiono na rysun-

01C 01) 01+

Rysunek 12.3. Sposoby prezentacji w systemie SYNDIS (I)

Sposoby selekcji obiektów

<-!4 *

" * *
kryteriów i zasad.

sko-

214

Rysunek 12.4. Sposoby prezentacji w systemie SYNDIS (I)

* "

• i-

m-
boli,

• w listach lub zestawieniach poprzez zaakcentowanie wyselekcjonowanych

obiektów w charakterystyczny sposób,

• ementy.

* k-

* * *

! * *

* " r-

e-
ratora.

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

215

Rys. 12.5. Prezentacja schematu rozdzielni 110 kV i 20 kV w stacji GPZ 110 kV/20 kV

(schemat pozbawiono danych identyfikacyjnych)

Operacje makietowe

. * e-

l-
nego traktowania, np. praca brygad, uziemienia,

216

nie generatora,

( Dgnij

"E %drag and drop/ 7 "

* a-

Dziennik dyspozytorski i listy informacyjne

4 <-!4

! % /

* o-
tomnych. Dziennik standardowo zawiera ostatnich 1000 komunikatów i jest
przeznaczony przede wszystkim do analiz krótkoterminowych.

. * i-

+FFF *

" u-
goterminowych.

& $

& * $ aktywnych ele-

* i-

! *

$ *

$ o-

Sterowanie

<-!4

stan. Innym sposobem jest wybranie opcji STEROWANIE, co powoduje otworzenie

* " a-

* e-

* a-

7 * w-

$ $ ,

" w-

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

217

* "
wykonane z omi

* G o-

alarm o niewykonaniu sterowania.

# * "

Przekazywanie kompetencji

. * y-

* 4

-H- # *

" * ! *-

jednemu operatorowi w wybranym obszarze.

, "

%/ w-

, ó-

* d-

* % a-
nia itp.).

Bilanse

<-!4 * "

* .

A " a-

23 e-

* 7 " *
strony www.

218

* "

* anych.

<-!4 *

* $
w formie listy elementów.

, on-line na stanowisku dyspo-

Symulator treningowy

<-!4 * a-

$ $

* " * -

* "

Eksport danych

! * " o-

7* o-

" 23 * " e-
towych.

, * * " i-

* #!A' G!A'

@& ! a-
ny danych (import–eksport) z innymi aplikacjami poprzez zbiory.

Rejestry i dzienniki operacyjne

* $

$ <-!4 * a-

* * *

( 7 " *
dokumentów.

. 4

*i-

* *

* ! *

* * o-

. * "

* ilaniu obiektów i systemem bilingowym.

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

219

<-!4 * " ( o-

( 7*

* "

, * * "

" a-

* * a-

o-
dyfikacji schematów i baz danych.

Administracja i diagnostyka systemu

systemu komputerowego SYNDIS.

2 o-

" "
i wia

* n-

4 *
procesów systemowych i funkcjonalnych.

Wykresy

* "

*
z dowolnego momentu historycznego i zadanym okresem próbkowania. Dane w tym

% /

esach.

<-!4

l-
czej.

220

7 * G

& "

" * *

( * " 7* d-

" = , sformator.

7 * * m-

( -

* " d-

7 t-

# *" a-

. *

Prezentacja braku zasilania

! *

* 7*

7e-

*
zasilania.

12.3. SYSTEM WindEx

12.3.1. STRUKTURA I ZAKRES ZASTOSOWANIA

System wspomagania pracy dyspozytora WindEx jest zintegrowanym systemem

* 9)F ** I1; n-

%/ e-
gowych. Realizowany jest jako rozproszony system przetwarzania, oparty na systemie
operacyjnym UNIX, LINUX lub Windows 2000/XP i dedykowanej bazie danych.

System

23 , i-

zowane odbiornikiem systemu DCF77

5 =

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

221

% * / a-

• %

dyspozycje mocy oraz Krajowa Dyspozycja Mocy),

• niewielkim obszarem sieci (posterunek energetyczny),

• % /

• budynkiem inteligentnym (dyspozytornia),

•
Przedstawiony na rysunku 12.6 system

23 n-

' klient–serwer z nie-

* " ?-46
LINUX lub

1FFFH6 8 !#

Windows.

Rysunek 12.6. Architektura systemu WindEx

System dyspozytorski

* * >*-
dy z pracuj

Rysunek 12.7. Dyspozytornia i stanowiska dyspozytorskie

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

223

( * -

* * , *-

* " " Win-

23 *

W wariancie systemu

* i-

- - o-

>* * * "

! *

* * a-
cyjnych.

8 "

" " - 01:

12.3.2. FUNKCJE SYSTEMU

System WindEx oferuje funkcje podstawowe, funkcje opcjonalne oraz funkcje

9)F; 23

1. Prezentacja

*h” schematów $

elektroenergetycznych w przewijalnych i

& * a-

* *

2. Manipulowanie obiektami na schematach

$ e-

czasie rzeczywistym.

terminali $ * " z-

* 8 * " n-

* s-
temach

jednym z serwerów terminale

4. Prowadzenie wydruków prezentowanych danych

$ *

% * */ e-
rowanych raportów i

" ( " /

224

5. Prowadzenie i obróbka dziennika

$ * n-

* "

5 a-

* " % /

6. Rejestracja i prezentacja pomiarów

systemu

23 e-

" *

&
zale

* *

7. Alarmowanie dyspozytora

$ a o-

k-
troenergetycznego.

8. System pomocy

$ e-

mem WindEx.

Oprócz wymienionych funkcji podstawowych system

* 9)F;

! do systemów podwójnych – stosowany jest w sys-

synchronizuje ich bazy danych.

2. Sterowanie

$ * a-

4 *" D E „na jasno” dowol-

3. Blokady i sekwencje ste

$ * n-

* *

# * " *

* * e-

* " G * e-
rwanie procesu w

7* * a-

$
stero

" z systemem telemechaniki $ o-

wych, zarówno tych wyprodukowanych przez producenta systemu WindEx, jak i pro-
*

!&&

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

225

5. Zdalny nadzór

* ? * d-
zoru systemu.

6. Diagnostyka

i telemechaniki $ * r-

uchu przez

! *

* torach transmisji, uruchamianie
nowych obiektów itp.

# $ systemami dyspozytorskimi $

$ charakterze informatycznym (mo-

8. Arkusz kalkulacyjny czasu rzeczywistego

$ *

* %/

. * % a-

/ * n-

! d-

" apisywane w bazie,

* #
rozbudowany zestaw operatorów arytmetycznych, logicznych, funkcji matematycz-
?* o

7* * %/ a-
nie tabel. Arkusz ma

* u * @&

9. Graficzna prezentacja pomiarów, analiza trendów

$ * * *-

nych wariantów krzywych, symboli do prezentacji dowolnego zestawu pomiarów.
> * " e-

* . *

*
Operator wybiera pomiary analizowane przez zaznaczenie ich na schemacie sieci.

10. Analizator

– zaznacza na schemacie obiekty po-

formie listy. Dla obiektów niezasilanych

* B a-
kiego pola w GPZ obiekt jest zasilany.

11. Analizator

% $

-
czeniu elementu na schemacie sieci lub telesterowania, system analizuje schemat sieci
* %
linii) alarmuje o

2 Detlenie”.

226

12. Symulacja

$ *

w celu sprawdzenia skutków przeprowadzonej operacji przed faktycznym jej wykona-
# dzienniku dyspozytora systemu. Aplikacja ta jest

13. Generator raportów o

– wykrywa i rejestruje przerwy w zasi-

* -H

* niedostarczonej energii.

* u-

iwizowane.

14. Prezentacja danych retrospektywnych

$ *

, e-

?* (

7* " e-

* D" E enia

'" * & ó-
bek jest ograniczona rozmiarem systemu dyskowego.

!& ' normalny $ r-

malnych (np.

$ $ / ? * y-

" " " 7* * a-

* *

16. Prezentacja grafiki wektorowej

$ r-

minali animowanych skalowanych schematów, rysunków technicznych, map itd. Gra-
* " '.!

17. System informacji technicznej – pozwala na kojarzenie informacji hipertek-

J87&

% -

AJ /
na internetowych stronach

" o-

Trzecia funkcja systemu WindEx dotyczy baz danych [40]:
! ( baza danych systemu $ *

paszportów obiektów widocznych na

* %np. grafik pogotowia,

/ 7* relacje tablicami, np. stacja → trans-
formator

→ typ transformatora.

2. Interface do standardowej bazy SQL

$ n-

nym systemem przetwarzania, np.

wspól

3. System

$ * *w-

nikowi samodzielne tworzenie i

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

227

4. Dokumentacja ruchowa

$ *

operacyjnego i dziennika

?* De-

rowej” z dyspozycji.

5. System przyjmowania reklamacji

$ * o-

jarzenie ich z obwodami, notowanie historii reklamacji.

6. System planowania prac w sieci – pozwala na

planu prac – roczne-

go, kwartalnego,

prace i odmów.

7. Baza danych nastaw

SN $

A2& *

8. System bilansowania energii i mocy (system licznikowy) – system pobiera in-

! -

@& o-

rtowej.

9. System WindEx Lite – skalowalna architektura systemu

23 * e-

!# ?-46

7* " % p-

/ ( o-

@& 43

Oracle, Sybase itp.

12.3.3. OPIS WYBRANYCH FUNKCJI PROGRAMU

! 23

? "

* % / e-

% / zalo-

WindEx.

8 *

>* pasków narz-

* "
stanu.

• $ a-

% 7 1 A /

• pasek stanów obiektów – pasek z prz

obiektów energetycznych,

•

228

, * * " o-

"
rozmostkowanie,

informacji o stanie obiektu, zaznaczenia charakterystycznego miejsca na planszy itp.

• zaznaczenie zadania lub pracy,

• % !/

D "E

D E
i

! jest realizowana po klik-

&
okien jest teoretycznie nieograniczona.

7 * o-

23
do menu aplikacji systemu.

Menu funkcji pomocniczych terminalu systemu

23 *

Informacja, Opcje,
Plik „Terminal.ini”,

3RáR*HQLH RNLHQ, Schowaj wszystkie okna, 3U]\ZUyü SRáR*HQLH

okien, Zamknij terminal Ex.

8 * e-

mu WindEx w razie awarii jednego z serwerów lub uszkodzenia podstawowego

cze.

. WindEx obejmuje:

•

• w-

nego,

• * lepsze od aktywnego,

• *

•

G WindEx jest aplikacja Mapy, która

* r-

%
rozdzielnie, stacje).

Mapy *-

nych

$ * " "
otwartego okna.

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

229

4 *" * ?*t-

* " " DE

* " "

* *

• otwarcie tej samej planszy w wielu oknach terminalu,

• *

• 23 %

dyspozycji
zdalnej).

, * *

! * *

* "
tak, aby elementy

* e-

stelemechanizowanego jest wy-

* G* danego pola zostanie prze-

?* * " o-

D "E

?* % / " dowolnym

%/ rozmostkowania, uziemienia czy pracy

D E e *
i „upuszcza”.

7 D "E * *

sterowania danym elementem.

# * " prowadzenia nadzoru i rejestracji prac

?* *
brygad w dowolnym miejscu na schemacie sieci elektroenergetycznej. Umieszczenie
* *

! * dzienniku

dzienniku

Umieszczenie symbolu uziemienia (rozmostkowania) na schemacie sieci elektro-

Zmostkowanie linii dyspozytor zaznacza na schemacie awaryjnego zasilania frag-

mentu sieci.

230

# * "

- * "

• % a-

tyczne),

• % * nów alarmowych

itp.),

• animacje kolorem elementów obiektu,

•

• % /

•

* #

* -
ce

* i wskazanego obiektu oraz od prawa

& *

" Dokumentacja ruchowa, Operacje makietowe, Stero-
wanie, Sekwencje w polu, Selektor, Dziennik, Mapy – inne okno, Bazy danych, Tele-
mechanika, Informacje o ...,

=DSDPLWDM RELHNW.

System

23 * n-

. *o-

%
czy

/ e-

mentu oraz zmianie koloru, jakim jest namalowany symbol animowanego elementu.

Animacja jest realizowana:
•

• e-

•

dzienniku sys-

*
z uprawnionych terminali.

, * *i-

stelemechanizowanymi elementami

* (owy.

* o-

=DáF]HQLH WUDQs-
formatora, Uwolnienie systemu szyn

7*"

* " u-

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

231

waniu awarii, np.

3U]HáF]HQLH WUDQVIRUPDWRUD ]DVLODMFHJR V\VWHP V]\Q. Dana se-

polem roz-
dzielczym.

4 *"

* n-

$ %ORNDG\ VWHURZD – automatycznie odrzuca polecenie

* ! *" y-

Aplikacja Selektor obiektów

• selektor stacji – lista wszystkich stacji opisanych w danej instalacji,

• selektor pól w stacji – *

• selektor linii – lista wszystkich linii opisanych w danej instalacji,

• selektor pól w linii $

• selektor pól poza stacjami – lista pól * *

• lista stacji niezasilanych $ *

&LJL EH]QDSLFLRZH,

• OLVWD SRWHQFMDOQ\FK ]DVLOH $ * *

• lista *3=yZ ]DVLODMF\FK SROH – lista stacji typu GPZ, z której jest zasilane

wskazane pole,

• OLVWD ]ZDUü GR ]LHPL – lista miejsc uziemionych na modelu sieci, na które podano

System alarmuje o odebraniu z systemu telemechaniki zdarzenia poprzez:
• mu na dynamicznym pasku stanów obiektów,

•

• (

•

(

System

23 * *

- * "
pliku html.

! *

* "

% *i-

/ 5 * " % /

232

# Dziennik:

dziennik pola, dziennik stacji, dziennik linii, dziennik ogólny. Trzy pierwsze opcje
%

/ # *
przez system.

Aplikacja Dokumentacja ruchowa

dziennika operacyjnego i UHMHVWUXSROHFH.

, *e-

teleme-

*"
i

klawiatury.

Dokumentacja ruchowa jest zbudowana z identycznych kolumn

w dokumentacji tradycyjnej (prowadzonej na papierze).

* *

z telemechaniki oraz z operacji makietowych. Dane zdarzenie jest zapisane w dzienni-
ku operacyjnym przez wskazanie go w

?*t-

* " " rdu.

Aplikacja Rejestracja i prezentacja pomiarów

telemechanicznych zarejestrowanych w bazie danych czasu rze-
czywistego. Jej zadaniem jest prezentacja wykresów przebiegów pomiarowych
% * / >*

• $ * *

* pracy

aplikacji i okna,

• 1!HC! $ przebiegów pomiarowych, powoduje

1 C

• $

• parametry – formularz do ustawiania poszczególnych parametrów wykresu, ta-

% / *
po

• $ * o-

miarowych,

• $ * ego maksymalnych i mi-

0 1)

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

233

• $

• $ * "

przedstawione przebiegi pomiarów.

Retrospekcja

* stanu

Arkusz kalkulacyjny wykonuje obliczenia na danych arytmetycznych i logicznych.

# * komórkach
prosto

% * /

. * " &

jest definiowana w pliku konfigu

>* %/ e-

chowywany w

* "

* * (e-

D *E

K" *

• * *

• moni %/ *

zadany okres,

• * wanych na-

• *

pracy ludzi w polach.

. * @& *

i przetwarzanych w systemie bilansowania energii i mocy. Dodatkowo aplikacja ma
* * * i-

# * z-
nych systemów, np. baz danych czy arkusza kalkulacyjnego, z którymi aplikacje sys-
temu Ex nie komu

Aplikacja

$QDOL]DWRU FLJyZ EH]QDSLFLRZ\FK *

• * schematach ele-

% */

• " *

% */

234

i-
lania,

• wyszukanie wszystkich obiektów formie listy,

• niezasilonego obiektu,

• wyszukanie = ,

• "

sieci do ziemi.

" !

eceniem Selektor.

Symulacja

23 * a-

% / *" "

WindEx po uruchomieniu symulacji

* % / e-

LYMUL>.

8NáDG QRUPDOQ\ * i-

* * -

* 7* "

W systemie

23 * "

" *-

12.4. SYSTEM PRINS

(4- * z-

nej [56]. Generalnie stanowi zintegrowany system do nadzoru i kontroli nad procesa-
#
komputerowej, telemechaniki i technologii SPS.

% ' /

sieci komputerowe i systemy operacyjne Microsoft Windows NT i OC/2. Dodatkowo
* #

* rstwie.

> (4-

" % 01*/

& ' OR – komputer Online, AS – serwer Archiwów,

( ) * + #High Resolution), DR – komputer Dialog,

, ) +-. /00 ) +

Rysunek 12.9. Wizualizacja sieci elektroenergetycznej w systemie PRINS

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

235

* " '
PRINS jest integracja wszystkich funkcji systemu na dwóch grupach komputerów,
Online i komputery Dialog [56].

Komputery

# a-

4 *-

> ! *

!" a-

* " ,

*
jako miejsc pracy dyspozytorów, jak i projektantów lub administratorów systemu.

(4- $ e-

% / d-

# ! *

* C1 e-
rami Dia

" :

Oprogramowanie PRINS zawiera wszystkie funkcje SCADA oraz dodatkowe

funkcje, takie jak:

• y-

•

• (

• % /

• symulator tren

•

• "

# * * " a-

* 1FF FFF ?*

* o-

" anych i krótkie czasy reakcji systemu.

Przez zastosowanie inteligentnych kart komunikacyjnych w komputerach Online

* " MC *

* # *

*" *
dostawcy.

?* * " o-

* % 01I/ >*

* "

238

12.5. SYSTEM IFIX

Oprogramowanie IFIX jest przeznaczone do monitorowania sieci elektroenerge-

* '.!.

(4- 4546 -8

y % 010F/

Rysunek 12.10. Schemat rozdzielni w systemie IFIX

# *

* *

- *

% 0100/

# * r-

% /

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

239

Rysunek 12.11. Widok pola w systemie IFIX

12.6. KOMPUTEROWY SYSTEM

ROZLICZENIOWO-POMIAROWY eSPIM

System

47 * r-

" # * * (.7

lub pomiarów chwilowych.

. * d-

* * *

# a-

240

* * a-

# * eniu programu.

> o-

. * #

* " u-
chomieniu komputera.

?* *" " y-

Parametryzacja akwizycji danych.

W ramach opcji Konfiguracja akwizycji

* "

Monitorowanie danych

* 47 7

* e-

Ustawienia lokalne *" e-
rech typów prezentacji danych: Rankingi, Stacje E.E.,

8U]G]HQLD L V\VWHP\ REFH Istnieje

* *" e-maila lub sms raportów do wpisanych na

+LVWRULD ]GDU]H

asu wystawienia oraz typu.

Lokalna akwizycja danych

4-!# -8 e-

* -

4 *"

12.7. KOMPUTEROWY SYSTEM

ROZLICZENIOWO-BILANSOWY ETNA

systemy do celów bilansowych i rozliczeniowych. Jednym z takich systemów jest opro-
28-.

* %/

% /

! % 0+/

# stemu.

28-.

$ $ *

7 $ a-

.RPSXWHURZH V\VWHP\ ZVSRPDJDQLD QDG]RURZDQLD L NLHURZDQLD SUDF VWDFML«

241

* ( * a-

w wybranych dniach w roku.

28-. * o-

* 5 a-

* >* z-

* " "

7 23
formy graficznej prezentacji.

12.8. KOMPUTEROWY SYSTEM STEROWANIA

I NADZORU SICAM SAS

W zakresie elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i sterowania kon-

cern SIEMENS proponuje dla stacji elektroenergetycznej komputerowy system stero-
wania i nadzoru SICAM SAS wraz z lokalnym stanowiskiem dyspozytorskim,
umieszczonym w pomieszczeniu nastawni stacji elektroenergetycznej [72]. Schemat
blokowy tego systemu przedstawiono na rysunku 12.12.

Rysunek 12.12. Schemat blokowy systemu nadzoru stacyjnego SICAM SAS firmy SIEMENS [72]

STEROWNIK SICAM SC

ODBIORNIK GPS

LOKALNE STANOWISKO NADZORU

ZABEZPIECZENIA

MODEM

:(-&,$

BINARNE

:<-&,$

STEROWNICZE

242

4'.7 .

4'.7 . *

• - -

*
wiel

•

• %,H/ a-

tyki zabezpieczeniowej (odblokowanie, zablokowanie).

! * i-

! e-

* *

& a-

* 4'.7

. !
nadzoru sterownika stacyjnego. Oznacza to nieprzerwany zdalny nadzór i przekaz
informacji do centralnego systemu nadzoru.

,11(6<67(0<67(52:$1,$,=$%(=3,(&=(

!* 4272- .AA .&8#7

? r-

" %z-

/ a-

-
i mo

nadzór i sterowanie.

uchowych

243

7(&+1,.$:<.21<:$1,$à&=(

RUCHOWYCH

13.1. WSKAZÓWKI OGÓLNE

: ]DNUHVLH EH]SLHF]QHM SUDF\ SU]\ XU]G]HQLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK RERZL-

]XMH UR]SRU]G]HQLH 0LQLVWUD *RVSRGDUNL ] GQLD ZU]HQLD U Z VSUDZLH EHz-

SLHF]HVWZD L KLJLHQ\ SUDF\ SU]\ XU]G]HQLDFK L LQVWDODFMDFK HQHUJHW\F]Q\FK

3UREOHPDW\N Z\NRQ\ZDQLD RSHUDFML áF]HQLRZ\FK Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\Fz-

nych przedstawiono na podstawie

nych sieciach rozdzielczych, wydanej przez PTPiREE [41].

3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK QDOH*\ SU]HVWU]HJDüQDVWSXMF\FK

zasad:

6WRVRZDüZ\PDJDQ SU]HSLVDPL RG]LH* RFKURQQ L VSU]W RFKURQQ\

2. Nie

SU]HSURZDG]DüF]\QQRFL áF]HQLRZ\FK MH*HOL Z SREOL*X PLHMVFD áF]Hnia

SU]HE\ZDM RVRE\ GR W\FK F]\QQRFL QLHXSRZD*QLRQH

2EHFQRüZ UR]G]LHOQL RVyE LQQ\FK SR]D Z\NRQXMF\PL áF]HQLD SRZLQQD E\ü

RJUDQLF]RQD : ]HVSROH Z\NRQXMF\P F]\QQRFL áF]HQLRZH QLH SRZLQQR

XF]HVWQLF]\üZLFHM QL* RVRE\

3U]HG SU]\VWSLHQLHP GR F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK VSUDZG]LüXNáDG SRáF]H

VWZLHUG]LüLGHQW\F]QRüQD]Z\ L QXPHUX SROD Z NWyU\P PD E\üZ\NRQDQD

F]\QQRü] SRGDQ\P Z SROHFHQLX UXFKRZ\P

6SUDZG]LüSR]LRP ROHMX Z Z\áF]QLNX ROHMRZ\P

3U]HG RWZDUFLHP RGáF]QLND VSUDZG]LüZ\áF]HQLH Z\áF]QLND

6SUDZG]LüRWZDUFLH OXE ]DPNQLFLH áF]QLND QD WU]HFK ID]DFK

3U]HG L SR Z\NRQDQLX F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK VSUDZG]LüVWDQ SRáR*HQLD EOokad.

3U]HELHJ F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\NRQ\ZDQ\FK Z VWDFML QDOH*\ NRQWURORZDü

QD ZV]\VWNLFK ZVND(QLNDFK VWZLHUG]DMF\FK IDNW\F]QH VWDQ\ SRáR*HQLD áF]Qi-

NyZ V\JQDá\ ]GDU]H L ZDUWRFL PLHU]RQ\FK ZLHONRFL SUG\ QDSLFLD PRFH
w stacji i w zdalnych systemach sterowania i nadzoru.

: XU]G]HQLDFK QRZHJR URG]DMX JG]LH QLH PR*QD VSHáQLüZDUXQNyZ ZLGRF]QHM

SU]HUZ\ QD áF]QLNDFK VSUDZG]HQLD EH]SRUHGQLHJR VWDQX EH]QDSLFLRZHJR OXE QDáo-

*HQLD X]LHPLH SU]HQRQ\FK SU]\MPXMH VL

• RGZ]RURZDQLH RWZDUFLD áF]QLNyZ QD WDEOLF\ V\QRSW\F]QHM UR]G]LHOQLF\ QD Po-

QLWRU]H OXE LQQHM V\JQDOL]DFML RNUHORQHM Z LQVWUXNFML HNVSORDWDFML VWDFML

• VSUDZG]HQLH EUDNX QDSLFLD ZVND(QLNLHP SU]HZLG]LDQ\P Z LQVWUXNFML XU]G]enia,

• LQQH VNXWHF]QH URGNL RFKURQ\ SU]HFLZSRUD*HQLRZHM NWyUH ]DSHZQL EH]SLHF]QH

wykonanie pracy.

3U]HG SU]\VWSLHQLHP GR Z\áF]HQLD XU]G]H QDOH*\ GRNRQDüRJOG]LQ L RFHQ\ F]\

GDQ\ áF]QLN PR*H E\üX*\W\ Z DNWXDOQ\FK ZDUXQNDFK SUDF\ VWDFML

244

1LH ZROQR ]DáF]DüXU]G]H SR LFK VDPRF]\QQ\P Z\áF]HQLX SU]H] ]DEH]SLHF]e-

QLD NWyUH Z\NOXF]DM ]DáF]HQLH GR F]DVX VWZLHUG]HQLD L XVXQLFLD SU]\F]\Q VDPo-

F]\QQHJR Z\áF]HQLD

3U]HG Z\NRQDQLHP áF]H ] Z\NRU]\VWDQLHP ]GDOQHJR VWHURZDQLD QDOH*\ RVWU]HF

RVRE\ SU]HE\ZDMFH Z UR]G]LHOQL R ]DPLDU]H SU]HSURZDG]HQLD PDQLSXODFML

3U]HG ND*G\P ]DáF]HQLHP XU]G]HQLD SRG QDSLFLH QDOH*\

• VSUDZG]LüF]\ QLH PD QD QLP OXE Z MHJR SROX X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK RUD] F]\

RWZDUWH V X]LHPQLNL VWDáH

• VNDVRZDüZVND(QLNL ]DG]LDáDQLD ]DEH]SLHF]H SR XSU]HGQLP RGQRWRZDQLX LFK VWDQX

• VSUDZG]LüF]\ áF]QLNL NWyU\PL Z\NRQXMH VL PDQLSXODFMH V Z GREU\P VWDQLH

technicznym.

3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD áF]H Z SRODFK Z\SRVD*RQ\FK Z Z\áF]QLN L RGáF]QLNL

QDOH*\ ]DFKRZDüQDVWSXMF NROHMQRüPDQLSXODFML

1. P

RGF]DV Z\áF]DQLD

• Z\áF]\üZ\áF]QLN

• RWZRU]\üRGáF]QLN OLQLRZ\

• RWZRU]\üRGáF]QLN V]\QRZ\

2. P

RGF]DV ]DáF]DQLD

• ]DPNQüRGáF]QLN V]\QRZ\

• ]DPNQüRGáF]QLN OLQLRZ\

• ]DáF]\üZ\áF]QLN

3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD áF]H Z SRODFK OLQLRZ\FK UR]G]LHOQLF\ GZXF]áRQRZHM Qa-

OH*\ ]DFKRZDüQDVWSXMF NROHMQRüPDQLSXODFML

1. P

RGF]DV Z\áF]DQLD

• Z\áF]\üZ\áF]QLN

• Z\WRF]\üF]áRQ Z\áF]QLNRZ\ GR SR]\FML SUyED

2. P

RGF]DV ]DáF]DQLD

• ZWRF]\üF]áRQ Z\áF]QLNRZ\ GR SR]\FML SUDFD

• ]DáF]\üZ\áF]QLN

3RGF]DV Z\NRQ\ZDQLD áF]H Z SRODFK WUDQVIRUPDWRUyZ trójuzwojeniowych nale-

*\ ]DFKRZDüQDVWSXMF NROHMQRüPDQLSXODFML

1. P

RGF]DV Z\áF]DQLD

• Z\áF]\üZ\áF]QLNL GROQ\FK QDSLü

• Z\áF]\üZ\áF]QLN JyUQHJR QDSLFLD

• RWZRU]\üRGáF]QLNL WUDQVIRUPDWRURZH D QDVWSQLH V]\QRZH GROQ\FK QDSLü

• RWZRU]\üRGáF]QLN V]\QRZ\ VWURQ\ JyUQHJR QDSLFLD

2. P

RGF]DV ]DáF]DQLD

• ]DPNQüRGáF]QLN V]\QRZ\ VWURQ\ JyUQHJR QDSLFLD

• ]DáF]\üZ\áF]QLN JyUQHJR QDSLFLD

• ]DPNQüRGáF]QLNL V]\QRZH L WUDQVIRUPDWRURZH GROQ\FK QDSLü

• ]DáF]\üZ\áF]QLNL GROQ\FK QDSLü

uchowych

245

3RGF]DV ]DáF]DQLD WUDQVIRUPDWRUyZ GZXX]ZRMHQLRZ\FK Z\SRVD*RQ\FK Z Zy-

áF]QLNL SR REX VWURQDFK MDNR SLHUZV]\ QDOH*\ ]DáF]\üZ\áF]QLN VWURQ\ JyUQH

JR QDSLFLD D SRGF]DV Z\áF]DQLD F]\QQRFL áF]HQLRZH Z\NRQ\ZDüZ odwrot-

QHM NROHMQRFL : SU]\SDGNDFK X]DVDGQLRQ\FK GRSXV]F]D VL RGVWSVWZR RG WHM
zasady.

7UDQVIRUPDWRU\ SU]\VWRVRZDQH GR SUDF\ UyZQROHJáHM PR*QD ]DáF]DüL Z\áF]Dü

GR L ] SUDF\ UyZQROHJáHM Z\áF]QLNDPL L UR]áF]QLNDPL Z GRZROQHM NROHMQRFL SU]\

F]\P PXVL RQD ]DSHZQLüPR*OLZRüSRPLDUX QDSLüGOD Z\UyZQDQLD LFK SR]LRPX

SRGF]DV ]DáF]DQLD

3RGF]DV ]DáF]DQLD SRG QDSLFLH V]\Q ]ELRUF]\FK ]D SRPRF Z\áF]QLND VSU]JáD

QDOH*\ ± Z SLHUZV]HM NROHMQRFL ± ]DPNQüRGáF]QLN V\VWHPX EGFHJR SRG QDSL-

FLHP 3RGF]DV Z\áF]DQLD VSRG QDSLFLD ± Z SLHUZV]HM NROHMQRFL QDOH*\ RWZRU]\ü

RGáFzQLN RG VWURQ\ V\VWHPX Z\áF]DQHJR

3R ND*GHM PDQLSXODFML RGáF]QLNLHP QLH]DOH*QLH RG SUDZLGáRZRFL ZVND]D XNáa-

GyZ VWHURZDQLD QDOH*\ VWZLHUG]Lü SRSU]H] RJOG]LQ\ MDNL MHVW U]HF]\ZLVW\ VWDQ SRáo-

*HQLD QR*\

: UD]LH QLHVSUDZQHJR VWHURZDQLD ]GDOQHJR RGáF]QLNyZ GRSXV]F]D VL LFK ]DPy-

NDQLH L RWZLHUDQLH ] V]DIHN NDEORZ\FK OXE ] V]DIHN QDSGyZ : X]DVDGQLRQ\FK SU]y-

SDGNDFK GRSXV]F]D VL VWHURZDQLH ]D SRPRF QDSGX UF]QHJR SRG ZDUXQNLHP Zy-

NRQ\ZDQLD WHM F]\QQRFL GZXRVRERZR L SR X]\VNDQLX ]JRG\ G\VSR]\WRUD

2GáF]QLNL ] QDSGHP UF]Q\P QDOH*\ RWZLHUDüL ]DP\NDü]GHF\GRZDQ\P Uu-

FKHP G(ZLJQL QDSGX

=$6$'<:<.21<:$1,$32/(&(

RUCHOWYCH

3ROHFHQLH GRW\F]FH UXFKX VWDFML PD SUDZR Z\GDüG\VSR]\WRU ] G\VSR]\FML SURZa-

G]FHM UXFK VWDFML NWyUHJR QD]ZLVNR MHVW XPLHV]F]RQH Z Z\ND]LH RVyE XSUDZQLRQ\FK

GR Z\GDZDQLD SROHFH UXFKRZ\FK

: SU]\SDGNX Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\PDJDMF\FK áF]H Z Uy*-

Q\FK SXQNWDFK VLHFL G\VSR]\WRU MHVW ]RERZL]DQ\ RNUHOLüZ\NRQXMFHPX NROHMQRü

Z\NRQ\ZDQLD F]\QQRFL Z ND*G\P ] SXQNWyZ VWDFMD OLQLD

Kiedy polecenie jest proste i

QLHEXG]FH ZWSOLZRFL SRZLQQR E\üSRZWyU]RQH

SU]H] G\*XUQHJR VWDFML ]DSLVDQH Z G]LHQQLNX RSHUDF\MQ\P L Z\NRQDQH QLH]ZáRF]QLH

: SU]\SDGNX SROHFH EDUG]LHM ]áR*RQ\FK QDOH*\ RPyZLüLFK WUHü DE\ ]DUyZQR Zy-

GDMF\ SROHFHQLH G\VSR]\WRU MDN L RWU]\PXMF\ SROHFHQLH G\*XUQ\ VWDFML QLH PLHOL

ZWSOLZRFL FR GR Z]DMHPQHJR ]UR]XPLHQLD

-H*HOL RWU]\PXMF\ SROHFHQLH G\*XUQ\ VWDFML XZD*D SROHFHQLH ]D QLHZáDFLZH So-

ZLQLHQ WR ]JáRVLüG\VSR]\WRURZL ] RGSRZLHGQLP Z\MDQLHQLHP : SU]\SDGNX SRZWó-

U]HQLD SROHFHQLD SU]H] G\VSR]\WRUD MH*HOL RWU]\PXMF\ SROHFHQLH ZLG]L Z QLP MDZQ

SRP\áN JUR*F Z\ZRáDQLHP DZDULL XV]NRG]HQLHP OXE ]DJUR*HQLHP GOD OXG]L ]o-

246

ERZL]DQ\ MHVW RGPyZLüZ\NRQDQLD SROHFHQLD ]JáDV]DMF WR Z\GDMFHPX SROHFHQLH

G\VSR]\WRURZL RUD] VZRMHPX EH]SRUHGQLHPX SU]HáR*RQHPX

3R Z\NRQDQLX SROHFHQLD UXFKRZHJR QDOH*\ WHQ IDNW RGQRWRZDüZ G]LHQQLNX RSHUa-

F\MQ\P L QLH]ZáRF]QLH SRWZLHUG]LüZ\NRQDQLH G\VSR]\WRURZL NWyU\ Z\GDá SROHFHQLH

:<.21<:$1,(&=<112&,à&=(1,2:<&+

:\NRQ\ZDQLH F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK GRW\F]\ Z\NRQ\ZDQLD ]PLDQ VWDQX Zy-

áF]QLNyZ RGáF]QLNyZ L X]LHPQLNyZ &]\QQRFL áF]HQLRZH Z VWDFML V Z\NRQ\Za-

QH QD SROHFHQLH OXE ]D ]JRG G\VSR]\WRUD ] G\VSR]\FML SURZDG]FHM UXFK VWDFML OXE
zdalnie przez sterowanie z tej dyspozycji.

'RSXV]F]D VL G]LDáDQLH G\*XUQHJR VWDFML EH] LQIRUPRZDQLD G\VSR]\WRUD ] G\VSR]y-

FML SURZDG]FHM UXFK Z ]DNUHVLH F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z QDVWSXMF\FK SU]\SDdkach:

• ]DJUR*HQLD EH]SLHF]HVWZD OXG]L

• ]DJUR*HQLD GOD XU]G]H VWDFML

• Z UD]LH FDáNRZLWHJR ]DQLNX QDSLFLD Z FHOX SU]\ZUyFHQLD ]DVLODQLD SRWU]HE Záa-

snych stacji.

&]\QQRFL áF]HQLRZH PRJ E\üZ\NRQ\ZDQH MHGQRRVRERZR ] Z\MWNLHP

• F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\PDJDMF\FK RWZLHUDQLD GU]ZL SyOFHOHN EGF\FK SRG

QDSLFLHP OXE ]GHMPRZDQLD RJURG]H DOER LQQ\FK RVáRQ RFKURnnych,

• F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK QD XU]G]HQLDFK R QDSLFLX SRZ\*HM kV wykonywanych

]D SRPRF QDSGyZ UF]Q\FK Z SU]\SDGNX QLHVSUDZQHJR ]GDOQHJR VWHURZDQLD
lub jego braku (nie dotyczy to zamykania i otwierania uziemników sta

á\FK

• F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\NRQ\ZDQ\FK ] SRPLQLFLHP EORNDG PDQLSXODF\jnych,

• ]DNáDGDQLD X]LHPLH SU]HQRQ\FK

:\PLHQLRQH F]\QQRFL QDOH*\ Z\NRQ\ZDüGZXRVRERZR

=DNáDGDQLH L ]GHMPRZDQLH X]LHPLH SU]HQRQ\FK RUD] ]DP\NDQLH L RWZLHUDQLH

X]LHPQLNyZ VWDá\FK PR*H VL RGE\ZDüW\ONR QD SROHFHQLH G\VSR]\WRUD 0LHMVFH ]Dáo-

*HQLD X]LHPLHQLD SU]HQRQHJR PXVL E\üGRNáDGQLH RNUHORQH L RPyZLRQH ] G\VSR]\Wo-

UHP Z DVSHNFLH EH]SLHF]HVWZD SUDF\ SRGF]DV MHJR ]DNáDGDQLD RUD] ]DEH]SLHF]HQLD

PLHMVFD SUDF\ %H]SRUHGQLR SU]HG ]DáR*HQLHP X]LHPLHQLD SU]HQRQHJR OXE ]DPNQL-

FLHP X]LHPQLND VWDáHJR QDOH*\ EH]Z]JOGQLH VSUDZG]LüEUDN QDSLFLD Z PLHMVFX
uziemienia.

.D*GH G]LDáDQLH G\*XUQHJR VWDFML Z Z\PLHQLRQ\P ]DNUHVLH SRZLQQR E\üZSLVDQH

GR G]LHQQLND RSHUDF\MQHJR L PR*OLZLH V]\ENR ]JáRV]RQH G\VSR]\WRURZL SURZDG]Fe-
mu ruch stacji.

&]\QQRFL áF]HQLRZH PRJ E\üZ\NRQ\ZDQH

• zdalnie z nastawni,

• zdalnie z dyspozycji,

• zdalnie ze sterowników umieszczonych w nastawni lub w kioskach na panelach

sterowniczych,

uchowych

247

• ] V]DIHN NDEORZ\FK SU]\ áF]QLNDFK

• ] V]DIHN QDSGyZ áF]QLNyZ

• dla rozdzielni SN zdalnie z dyspozycji z systemu sterowania i nadzoru lub lokal-

nie ze sterowników na rozdzielnicach.

3RGF]DV EXU]\ Z\áDGRZD DWPRVIHU\F]Q\FK ]DEUDQLD VL Z\NRQ\ZDQLD F]\n-

QRFL áF]HQLRZ\FK ]D SRPRF QDSGyZ UF]Q\FK X]LHPLDQLD L odziemiania za

SRPRF X]LHPQLNyZ ]DNáDGDQLD L ]GHMPRZDQLD X]LHPLH SU]HQRQ\FK ± ]ZáDV]F]D

Z VWDFMDFK L QD OLQLDFK QDSRZLHWU]Q\FK RUD] Z VWDFMDFK ZQWU]RZ\FK GR NWyU\FK

GRSURZDG]RQH V OLQLH QDSRZLHWU]QH =DEUDQLD VL UyZQLH* VWHURZDQLD RGáF]QLNa-

PL ] QDSGyZ EH] Z\UD(QHJR SROHFHQLD ]JRG\ G\VSR]\WRUD SURZDG]FHJR SU]Há-
czenia.

3U]HG UR]SRF]FLHP SU]HáF]H QDOH*\ VNRQWURORZDüODPSNL V\JQDOL]DF\MQH Z VWe-

rownikach i kwitownikach (nie dotyczy to systemów sterowania i nadzoru).

8]LHPLDQLH XU]G]H UR]G]LHOQL QDOH*\ Z\NRQ\ZDüX]LHPLDF]DPL SU]HQRQ\PL SR

ZF]HQLHMV]\P RGáF]HQLX L VSUDZG]HQLX EUDNX QDSLFLD Z PLHMVFX ]DNáDGDQHJR

X]LHPLHQLD Uy*Q\PL VSRVREDPL áF]QLH ] Z\NRU]\VWDQLHP X]LHPQLNyZ VWDá\FK =a-

NáDGDQLH X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK ]DOHFD VL Z\NRQ\ZDüZ PLHMVFDFK VSHFMDOQLH GR

WHJR SU]H]QDF]RQ\FK L RGSRZLHGQLR R]QDNRZDQ\FK =GMFLH X]LHPLDF]\ OXE RWZDUFLH

X]LHPQLNyZ VWDá\FK PR*H E\üGRNRQDQH W\ONR QD SROHFHQLH G\*XUQHJR G\VSR]\FML

NWyUD Z\GDáD SROHFHQLH LFK ]DáR*HQLD OXE ]DPNQLFLD

-HGQRRVRERZR PRJ E\üSU]HSURZDG]DQH PDQLSXODFMH áF]HQLRZH Z\NRQ\ZDQH

]GDOQLH 3R]RVWDáH F]\QQRFL áF]HQLRZH QDOH*\ Z\NRQ\ZDüGZXRVRERZR

3U]HELHJ F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK Z\NRQ\ZDQ\FK Z VWDFML SRZLQLHQ E\üNRQWUROo-

ZDQ\ QD ZV]\VWNLFK ZVND(QLNDFK VWZLHUG]DMF\FK IDNW\F]QH VWDQ\ SRáR*HQLD áF]Qi-

NyZ V\JQDá\ ]GDU]H L ZDUWRFL PLHU]RQ\FK ZLHONRFL SUG\ QDSLFLD PRFH Z VWa-
cji i w zdalnych systemach sterowania i nadzoru.

=D VWDQGDUGRZH ]DVDG\ EORNDG áF]QLNyZ XZD*D VL QDVWSXMFH

• Z\áF]QLN PR*H E\üRWZLHUDQ\ OXE ]DP\NDQ\ ]DZV]H

• RGáF]QLN V]\QRZ\ PR*H E\üRWZLHUDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX

• RGáF]QLN V]\QRZ\ PR*H E\ü]DP\NDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX L RWZDUW\FK

X]LHPQLNDFK SR REX VWURQDFK RGáF]QLND

• RGáF]QLN OLQLRZ\ PR*H E\üRWZLHUDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX

• RGáF]QLN OLQLRZ\ PR*H E\ü]DP\NDQ\ SU]\ RWZDUW\P Z\áF]QLNX L RWZDUW\FK

uziemnikach po obu jego stronach,

• X]LHPQLN PR*H E\ü]DP\NDQ\ SU]\ RWZDUW\FK RGáF]QLNDFK SR ZV]\VWNLFK MHJR VWUo-

nach,

• X]LHPQLN PR*H E\üRWZLHUDQ\ ]DZV]H VNRUR ]RVWDá ]DPNQLW\

• Z VWDFMDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK Z XNáDG]LH ] SRGZyMQ\P V\VWHPHP V]\Q

]ELRUF]\FK RGáF]QLN V]\QRZ\ PR*H E\üRWZLHUDQ\ OXE ]DP\NDQ\ SU]\ ]a-

PNQLW\P Z\áF]QLNX L ]DPNQLW\P GUXJLP RGáF]QLNX V]\QRZ\P MHOL V]\Q\

V SRáF]RQH ]H VRE VSU]JáHP SUDFXMF\P MDNR SRSU]HF]QH ± ] ]DPNQLW\PL

RGáFzQLNDPL GR REX V\VWHPyZ V]\Q L ]DPNQLW\P Z\áF]QLNLHP

248

=:527<2%2:,=8-&(

PODCZAS WYDAWA

1,$32/(&(58&+2:<&+

I PRZYJMOWANIA MELDUNKÓW O ICH WYKONANIU

3RGF]DV Z\GDZDQLD SROHFH UXFKRZ\FK L SU]\MPRZDQLX PHOGXQNyZ R LFK Z\No-

QDQLX RERZL]XM QDVWSXMFH ]ZURW\

• GOD ]PLDQ\ SRáR*HQLD VW\NyZ Z\áF]QLND UR]áF]QLND

± ] D á F ] \ ü

± Z \ á F ] \ ü

• GOD ]PLDQ\ SRáR*HQLD QR*\ RGáF]QLND X]LHPQLND VWDáHJR

± ] D P N Q ü

± R W Z R U ] \ ü

• GOD X]LHPLDF]\ SU]HQRQ\FK

± ] D á R * \ ü

± ] G M ü

• dla bezpieczników:

± Z \ M ü

± Z á R * \ ü

• GOD UR]G]LHOQLF GZXF]áRQRZ\FK MDNR RGSRZLHGQLN RWZDUFLD ]DPNQLFLD RGáFz-

ników:

–

Z\WRF]\üF]áRQ Z\áF]QLNRZ\ EH]SLHF]QLNRZ\ RGáF]QLNRZ\ GR SRáR*HQLD
p r ó b a,

–

ZWRF]\üF]áRQ Z\áF]QLNRZ\ EH]SLHF]QLNRZ\ RGáF]QLNRZ\ GR SRáR*HQLD
p r a c a,

• dla automatyki SPZ, SZR:

± ] D E O R N R Z D ü

± R G E O R N R Z D ü

3ROHFHQLD UXFKRZH SRZLQQ\ E\üSRGDZDQH Z IRUPLH ]ZL]áHM MHGQR]QDF]QHM

L ]UR]XPLDáHM ]GHILQLRZDQ\PL ]ZURWDPL 3U]\MPXMF\ SROHFHQLH UXFKRZH SRZWDU]D

WUHüSROHFHQLD ]DSLVXMF MH Z G]LHQQLNX RSHUDF\MQ\P : ]DSLVLH QDOH*\ SRGDüF]DV
otrzymania polecenia ruchowego, nazwisko dyspozytora i ewentualnie symbol jed-
QRVWNL RUJDQL]DF\MQHM =DSLV\ SROHFHQLD X SU]\MPXMFHJR L Z\GDMFHJR SROHFHQLH Uu-

FKRZH SRZLQQ\ E\üMHGQDNRZH :\GDQH SROHFHQLD UXFKRZH L PHOGXQNL SR LFK Z\No-

QDQLX SRZLQQ\ E\üUHMHVWURZDQH QD QRQLNX PDJQHW\F]Q\P OXE F\IURZ\P L SU]H]

RNUHORQ\ F]DV SU]HFKRZ\ZDQH

3ROHFHQLH QD Z\NRQDQLH F]\QQRFL áF]HQLRZ\FK QDOH*\ Z\GDüRVRELH SU]\MPXM-

FHM Z VSRVyE EH]SRUHGQL RVRELFLH OXE ]D SRPRF URGNyZ áF]QRFL : UD]LH QLe-

GRVWDWHF]QHM Vá\V]DOQRFL OXE EUDNX áF]QRFL GRSXV]F]D VL SRUHGQLFWZR Z SU]HNa-

]\ZDQLX SROHFH UXFKRZ\FK ± ZWHG\ IXQNFMH SRUHGQLND SHáQLüPR*H Z\áF]QLH RVRED

XSRZD*QLRQD

Z\NRQ\ZDQLD

SU]HáF]H

Literatura

249

LITERATURA

.6,., , 38%/,.$&-(

[1]

. WNT, Warsza-

wa 1998.

[2]

Bujko J., Hejnowicz G.:

[3]

! " !#$ z-
nych

%& '(()

[4]

Kahl T.: Sieci elektroenergetyczne. WNT, Warszawa 1984.

[5]

!* "

'(((

[6]

Kinsner K., Serwin A.,

+# " Sieci elektroenergetyczne. Wy-

[7]

Knothe S.:

. WNT, Warszawa 1980.

[8]

Markiewicz H.:

. WNT, Warszawa 1999.

[9]

Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. Wyd. 4. WNT, Warszawa 2002.

[10]

Markiewicz H.:

. WNT, Warszawa 2001.

[11]

Modern Power Station Practice. Third Edition, Pergamon Press, Oxford 1991.

[12]

Nartowski Z.: Stacje elektroenergetyczne 110-750 kV. WNT, Warszawa 1984.

[13]

Praca zbiorowa:

* . Tom 2, 3. WNT, Warszawa 2005.

[14]

# - .# e-

* * .
Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z. o.o., Warszawa 2006.

[15]

Praca zbiorowa pod red. S. Kujszczyka: Elektroenergetyczne sieci rozdzielcze. Tom 1, 2.
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005.

[16]

Praca zbiorowa pod red. S. Kujszczyka:

! . WNT,

Warszawa 1997.

[17]

Praca zbiorowa pod red. J. Szwedowskiego:

– Poradnik. Tom 2. Elektroenergetyczne stacje i linie. WNT, Warszawa 1990.

NORMY, PRZEPISY

[18]

PN-E-05115:2002.

" *-

szym od 1 kV.

[19]

PN-EN 1838:2005.

# $ % .

[20]

PN-EN 2665:2003.

$ a-

[21]

PN-EN 12464:2004.

$ % .

[22]

PN-EN 13032:2005.

$ &z-

[23]

PN-EN 50110:2005.

! .

[24]

PN-EN 50341:2005.

! o-

* '( kV.

Literatura

250

[25]

PN-EN 50423:2005.

! o-

* kV do 45 .

[26]

PN-EN 60298:2000.

)

* kV do 52 .

[27]

PN-EN 60517:1999.

) a-

*+( *.

[28]

PN-EN 60529:2003. Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP).

[29]

PN-EN 60694:2001.

[30]

PN-EN 61330:2001.

& &

[31]

PN-EN 62271-200:2005.

- $

. +//0 ) *-

* kV do 52 .

[32]

PN-IEC 60466:2000.

)

* * kV do 38 .

KATALOGI, INSTRUKCJE I INNE OPRACOWANIA

[33]

1 23 . Elektromon*/
-Eksport S.A., 2000.

[34]

1 )456+. Elektromon-

*/0- +" '(((

[35]

1 ) 6+. Elek**/
-Eksport S.A., 2000.

[36]

1 ) 6*. Elektro**/
-Eksport S.A., 2000.

[37]

1 ) 6+'. Elektro**/
-Eksport S.A., 2000.

[38]

1 ) 6+'7. Elektromon-

*/0- +" '(((

[39]

8%21 ) ! - 3 Karta
informacyjna. ABB T&D, Viale Pavia 2002.

[40]

Dokumentacja Systemu WindEx – Informacje ogólne. Funkcje systemu. Elkomtech.
12( '(('

[41]

ETL 600 Uniwersalny terminal cyfrowy ETN. Karta informacyjna. ABB Energetyczne
Systemy Komunikacyjne, Warszawa 2006.

[42]

" . PTPiREE,
2001.

[43]

" 934" ) )4) : ! '(((

[44]

" 934" ) 33 !zko 2000.

[45]

" #
17/2003

4 0 . 52 . 52 '((,

[46]

Instrukcja ruchu i eksploatacji stacji elektroenergetycznej KLG110/6 kV. O/ZG, Lubin 2003.

[47]

Kontenerowa stacja transformatorowa typu KKZ-24/630 (TKC-1000). Karta informa-
cyjna.

0**/0- +"

Literatura

251

[48]

Kontenerowe stacje transformatorowe. Katalog do projektowania

460 zczowa 2004.

[49]

Kontenerowe stacje transformatorowe typu KPW5-24/630 (IN10C-5), KPW7-24/630
(IN10C-7). Karta informacyjna.

0**/0- +"

[50]

Kompleksowy system zabezpieczania, sterowania i nadzoru stacji w ofercie ZEG-
Energetyka Tychy. Referat. ZEG-Energetyka, Tychy 2002.

[51]

MRw-bpp Typoszereg kontenerowych stacji transformatorowych w obudowie beto-
* Karta informacyjna. ZPUE,

zczowa 2004.

[52]

& : &. ZPUE,

'(()

[53]

3 , Karta informacyjna.
ABB, Kraków 2002.

[54]

2% " */ kV - PASS MO.

Karta informacyjna. ABB T&D, Viale Pavia 2001.

[55]

: & 460 '(()

[56]

)"3 4+ '((

[57]

Program pracy sieci elektroenergetycznej 110 kV oraz 6 kV. O/ZG, Lubin 2003.

[58]

! ;#6#+/<. Wema, Warszawa 1987.

[59]

) "3 : &. Elektromon-

*/0- +" '((

[60]

) )456+" : &. Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.

[61]

) )456+ : &. Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.

[62]

) ) 6+ : &. Elektromon*/
-Eksport S.A., 2002.

[63]

) ) 6+'7 : &. Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.

[64]

) ) 6+' : &. Elektro**/
-Eksport S.A., 2002.

[65]

) ) : &. 0**/0-
S.A., 2002.

[66]

Rozdzielnice nN energetyczno-dystrybucyjne. Katalog do projektowania

460 z-

czowa 2002.

[67]

Rozdzielnice

3 : 460 o-

wa 2005.

[68]

Rozdzielnice SN. Katalog do projektowania

460 '(()

[69]

. EnergiaPro Koncern Ener-

getyczny.

[70]

+/// = " *. Schnei-

der Electric Polska, 1999.

[71]

3 , / kV. Karta informacyjna.
SIEMENS, Warszawa 2002.

[72]

Stacja Elektroenergetyczna 110/15 kV

: " Karta informacyjna.

SIEMENS, ZE Bydgoszcz S.A, Warszawa 2002.

Literatura

252

[73]

& : 460 zczowa 2004.

[74]

& (6+/>/' kV z transformatorem

o mocy 630

1 STLmb. Karta informacyjna. Elektromon-

*/0- +" 0** 7$# 7$# '((

[75]

STLmb-3. Karta informacyjna.

0**/0- +" 0** 7u-

blin, Lublin 2001.

[76]

STLmb-5. Karta informacyjna.

0**/0- +" 0** 7u-

blin, Lublin 2001.

[77]

STLmb-6. Karta informacyjna.

0**/0- +" 0** 7u-

blin, Lublin 2001.

[78]

STLmb-8. Karta informacyjna.

0**/0- +" 0** 7u-

blin, Lublin 2001.

[79]

& SN/nn z transformatorem o mocy do 630 kVA

?6 : &. 0**/0- +"

0** 7$# 7$# '((

[80]

& SN/nn z transformatorem o mocy do 630 kVA

?6+ : &. 0**/0- +"

0** 7$# 7$# '((

[81]

SYNDIS – System nadzoru, doradztwa i sterowania

[82]

SYNDIS – System nadzoru, doradztwa i sterowania. Koncentrator zabezpie

SO-55XX

[83]

& , u-

nikacji CZIP. Skrócona karta informacyjna.

3- 4 4 52 '(()

[84]

System CZIP. Karta informacyjna.

3- 4 4 52 '((,

[85]

2" % & z-

-3 8#1#6) " . ZEG-Energetyka, Tychy 2005.

[86]

System EX

# * -$ !/07!%09 12(

1988.

[87]

System SYNDIS RV – Dokumentacja operatorska

:; ' ,

2000.

[88]

System WindEx. Dokumentacja ruchowa.

0* 12( '(('

[89]

, :-. O/ZG Lubin 2003.

[90]

Typowe stacje uproszczone 110 kV/15 kV typu KSU-1, KSU-3. Dokumentacja komplek-
sowa. Energoprojekt, Kraków 1975.

[91]

-
DETEC-851

<"+0 ,

STRONY www

[92]

www.elkomtech.com.pl

[93]

www.relpol.com.pl

[94]

www.zeg-energetyka.com.pl

Document Outline

Od autora
1. Wiadomości wstępne
2.Zasadnicze elementy stacji elektroenergetycznych
3. Układy połączeń stacji elektroenergetycznej
4. Typowe układy rozdzielni
5. Rozwiązania konstrukcyjne stacji i rozdzielni
6. Potrzeby własne stacji
7. Urządzenia automatyki stacji
8. Obwody sterowania i blokady
9. Obwody sygnalizacji
- 9.1.Rodzaje sygnalizacji w stacjach elektroenergetycznych
- 9.2.Przykład układu sygnalizacji stacji elektroenergetycznej
10. Obwody łączności i telemechaniki
11. Pomiary w stacjach elektroenergetycznych
12. Komputerowe systemy wspomagania, nadzorowania i kierowania pracą stacji elektroenergetycznej
13. Technika wykonywania łączeń ruchowych
Literatura

Stacje elektroenergetyczne Waldemar Dołęga

Document Outline