Odpowiedź eksperta ws. IQ kobiet i
mężczyzn

Czytanie dziewczynkom bajek o królewiczu, który walczy ze smokiem, wyrządza im krzywdę.
Dorastająca dziewczyna, wybierając sobie partnera, będzie patrzeć na rozmiar portfela w kieszeni
mężczyzny. A służebną rolę dorosłej kobiety konserwował będzie polski katolicyzm. Iloraz inteligencji
(IQ) kobiet i mężczyzn rozkłada się różnie. Wśród panów więcej jest idiotów, ale i geniuszy. A czy
średnia inteligencja kobiet i mężczyzn się różni? Na to pytanie odpowiada prof. Bogdan Wojciszke,
psycholog społeczny z sopockiego wydziału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, z którym
rozmawia Jacek Gądek (Onet.pl).

Jacek Gądek: - W filmie z 1949 roku pt. "Mężczyźni wolą blondynki"

Marilyn Monroe

śpiewała, że "diamenty są najlepszym przyjacielem dziewczyny". Bogactwo i pieniądze są
bardziej istotne dla kobiet, czy to stereotyp?

Prof. Bogdan Wojciszke (SWPS): - Z większością stereotypów jest tak, że mają one w sobie ziarno
prawdy. Faktycznie kobietom bardziej zależy na męskich zasobach niż mężczyznom na kobiecych.
Natomiast trzeba pamiętać, że nawet jeśli ta różnica istnieje, to jest niewielka.

A jak jest z innymi popularnymi stereotypami?

Sądzi się na przykład, że mężczyźni mają większe zdolności matematyczne, a

kobiety

z kolei

werbalne. I to jest prawda. Przeciętny mężczyzna jest w tej dziedzinie nieco bardziej uzdolniony od
przeciętnej kobiety. Odmiennie jest ze zdolnościami werbalnymi. Trzeba jednak zwrócić uwagę na
rzeczywistą różnicę. A wyniki badań są takie, że 40 proc. kobiet jest bardziej uzdolnionych
matematycznie od przeciętnego mężczyzny.

Mowa o matematyce, a jaka jest rzeczywista różnica w zdolności liczenia pieniędzy płci
przeciwnej?

Też niewielka, ale za to stwierdzona w zasadzie na całym świecie. Faktem jest, że przy wyborze
partnera krótkotrwałego albo długotrwałego kobietom bardziej zależy na pozycji społecznej i
zasobach, bo wiążą się one z mężczyzną.

Z czego to wynika?

dzisiaj, 13:55
Źródło: Onet.pl

Prof. Bogdan Wojciszke, fot. Rafał Malko / Agencja Gazeta

Strona 1 z 4

Aktualność - drukowanie - Wiadomości w Onet.pl

2011-05-18

http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/kraj/4326153,wiadomosc-drukuj.html

Historycznie, czy wręcz nawet ewolucyjnie, kobiety były o wiele bardziej uzależnione od pomocy
mężczyzn i ich dóbr niż mężczyźni od kobiet. Od zawsze tak było i w dużej mierze nadal tak jest.
Świat urządzony jest w ten sposób, że to, co jest do posiadania, jest w posiadaniu mężczyzny. Chodzi
o pieniądze, ziemię, samochody, samoloty, domy i wiele innych rzeczy. W większości takie dobra
należą właśnie do mężczyzn, stąd oni mogą kobietom - a nie odwrotnie - je oferować.

Od zawsze tak jest, ale czy może się to zmienić?

W związku z historycznymi zmianami, postępującym równouprawnieniem i emancypacją kobiet, takie
upodobania i stereotypy jednak pozostały. Wciąż męski facet to taki, który dysponuje dużymi
zasobami i ma wysoką pozycję społeczną.

Które wzajemne stereotypy o płci mają w sobie najwięcej prawdy?

Trzeba zacząć od tego, że największe różnice pomiędzy mężczyznami a kobietami dotyczą trzech
spraw. Są to: agresja, seks i sprawność motoryczna związana z siłą mięśni. Mężczyźni są
nieporównywalnie bardziej agresywni od kobiet. Wszędzie na świecie, z Polską włącznie, na dziesięciu
zabójców dziewięciu to mężczyźni. We wszystkich przypadkach ciężkiej agresji ilościowo przeważają
mężczyźni. Po prostu są bardziej nastawieni na rywalizację. Wspomniana agresja jest zatem
elementem tak stereotypu, jak i rzeczywistości.

A seks?

Powszechnie wiadomo, że mężczyźni chcą więcej, szybciej i z większą liczbą partnerek niż kobiety.
Mężczyźni chcą mieć pięć razy więcej partnerek seksualnych w ciągu życia - około 20. A kobiety
jedynie około 4 partnerów. To spora różnica.

Siła mięśni u mężczyzn, co widać gołym okiem, jest większa…

… dlatego niemal we wszystkich dyscyplinach sportowych kobiety i mężczyźni są oddzielnie
klasyfikowani.

W tych trzech kwestiach…

…interesujące jest też to, że obraz obu płci w oczach tak kobiet, jak i mężczyzn jest taki sam. Zatem
nie ma różnicy w stereotypie wyznawanym przez kobiety i mężczyzn.

A czy w publicznym obiegu funkcjonują takie szablony myślowe, które z prawdą nie mają
zupełnie nic wspólnego?

Tak - są takie. Najbardziej wyrazistym przykładem jest władza.

Dlaczego?

Stereotypowo władza jest sprawą męską i nawet kobiety uważają, że bardziej pasuje ona do
mężczyzny. W badaniach pytaliśmy Polaków, kogo chcieliby mieć za szefa - kobietę czy mężczyznę.
Większość panów odpowiedziała że pana, ale również panie odpowiedziały ze lepiej mieć męskiego
przełożonego.

Męski szef - lepszy szef?

Dostępne dziś badania pokazują, że mężczyźni i kobiety wcale nie różnią się skutecznością i
efektywnością w pełnieniu funkcji kierowniczych - tak w produkcji, jak i w sprzedaży. Tak więc
wielkim mitem jest stwierdzenie, że władza jest rzeczą męską.

Ale ten mit ma realne przełożenie na zarobki. Kobiety zarabiają w Polsce średnio 1 tys.
złotych mniej na tych samych stanowiskach…

… i to jest właśnie rezultat tego, że mężczyźni mają więcej władzy niż kobiety. Jak mamy dyrektora i
sekretarkę, to o wiele większa jest szansa, że dyrektorem jest mężczyzna, a sekretarką kobieta.
Takie zjawisko jest powszechne - z wyjątkiem Skandynawii, gdzie rzeczywiście bardzo restrykcyjnie
przestrzega się równouprawnienia.

Jedynie z dużym wysiłkiem - w naszym kręgu kulturowym - można wyobrazić sobie
sytuację, w której pani prezes ma swojego sekretarza, czyli odwrócić role?

To takie niewygodne, bo konwencje obyczajowe kłóciłyby się z taką sytuacją, choć oczywiście nie jest
to niemożliwe. Przecież

Angela Merkel

jest silnym kanclerzem Niemiec, choć jest kobietą.

Stereotypy cały czas funkcjonują w kulturze, ale w jaki sposób są utrwalane - przez
reklamę i generalnie popkulturę?

Strona 2 z 4

Aktualność - drukowanie - Wiadomości w Onet.pl

2011-05-18

http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/kraj/4326153,wiadomosc-drukuj.html

To zależy od kraju. W Polsce absolutnie nie ma troski o to, aby pozbyć się stereotypowych tekstów z
programów nauczania w szkołach. Sam 50 lat temu chodziłem do podstawówki i widzę, że tak
stereotypowe teksty na temat płci, jak pisano wtedy, i dziś ukazują się w podręcznikach. Nadal
przedstawia się chłopców i dziewczynki w zupełnie w innych rolach. Oni są dzielni, waleczni, odważni i
aktywni. One siedzą w domu i są miękkie.

Jak to jest w innych krajach?

Na przykład w Stanach Zjednoczonych wspomniany stereotyp wyrzucono z podręczników szkolnych i
starannie pilnuje się, żeby nie wrócił. U nas tak nie ma i mało kogo to w ogóle interesuje. W związku
z tym w Polsce stereotypy wlewa się ludziom do głów - począwszy już od najprostszych czytanek.

Jak to wygląda w praktyce?

Zwróćmy uwagę na wszystkie bajki opowiadające o smokach - w nich zawsze tym aktywnym,
zwalczającym bestię jest młody mężczyzna. Z kolei kobieta, księżniczka, śpi albo patrzy ze szklanej
wieży na to, co dzieje się na dole. Jest bierna. Takie schematy powtarzają bajki, piosenki, podręczniki
szkolne - stereotyp jest w każdym możliwym kanale kulturowym.

Paradoksalnie można powiedzieć, że jeśli czyta się bajkę o śpiącej królewnie, to wyrządza
się dziewczynce krzywdę, bo utrwalany jest w niej stereotyp bezradnej kobiety?

Tak - pokazuje się jej, że aktywność to nie jest kobieca dziedzina; że kobiety aktywności się nie
tykają, za to czekają aż ktoś inny zrobi coś za nie.

Wspomniał pan, że różne kanały kulturowe ugruntowują stereotypy. Które kanały są
najważniejsze?

Tego nie da się rozdzielić. Myślę jednak, że wspomniane czytanki i bajki szkolne to pierwsze rzeczy,
które je kształtują. Podobnie reklama jest kanałem, który silnie działa na dorosłych. Zwróćmy uwagę:
jeśli proszek wywabi jakąś plamę z ubrania, to kto skacze z radości? Kobieta!

Reklamy, które wskazują na konkretne produkty, rozprzestrzeniają przy okazji stereotypy płci. A jeśli
nawet te stereotypy łamią, to jedynie na zasadzie żartu, bo przecież wszyscy wiedzą, że kobiety
zajmują się praniem.

Czy religia w jakiś sposób utrwala takie myślowe szablony?

Nie ulega wątpliwości, że w naszym kraju dominuje katolicyzm, który jest religią zdecydowanie
patriarchalną. W Kościele katolickim kobiety nie są dopuszczane do sprawowania jakichkolwiek
istotnych funkcji - pełnią jedynie role służebne i są podporządkowane. Inaczej jest w przypadku
kościołów protestanckich, gdzie kobiety są wyświęcane na biskupów.

Polska religijność uwstecznia pozycję kobiet?

Stabilizuje podporządkowaną rolę kobiet - nie nazwałbym tego uwstecznianiem, ponieważ niczego
innego nigdy nie było, więc nie jest to powrót do dawniejszych czasów. Widać za to powstrzymywanie
zmian, które w innych miejscach na świecie się dzieją.

Gdzie na liście państw świata - usystematyzowanej pod względem utrwalenia stereotypów
o obu płciach - jest Polska? W czubie czy w ogonie?

Polska jest takim średniakiem, ale jednak nieco z tyłu. Praktyka ostatniego czasu pokazuje bardzo
wyraźnie, że w ciągu ponad 20 lat demokracji kobietę-premiera mieliśmy przez raptem kilkanaście
miesięcy. Pań w parlamencie jest tylko kilkanaście procent. A wśród polskich profesorów tylko 20
proc. osób to kobiety. Gdzie nie spojrzymy, tam dyskryminacja.

Wspomniał pan o profesorach. Może zabrzmi to bluźnierczo, ale zapytam o współczynnik
inteligencji kobiet i mężczyzn. Czy IQ jest uzależnione od płci?

Mamy w tej kwestii dużo wiarygodnych danych, które zawsze dają ten sam wynik. Jeśli chodzi o
wartość średnią IQ, to nie ma żadnej różnicy pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Zero różnic?

Jest jednak bardzo ciekawa zależność, ale dotycząca nie tego jak jest przeciętnie, ale tego, co się
dzieje na krańcach rozkładu ilorazów IQ. Otóż istnieje zjawisko, które polega na tym, że mężczyźni są
nadreprezentowani na krańcach tegoż rozkładu.

A tłumacząc to na prostszy język.

Strona 3 z 4

Aktualność - drukowanie - Wiadomości w Onet.pl

2011-05-18

http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/kraj/4326153,wiadomosc-drukuj.html

Jak się trafi prawdziwy idiota, to jest większa szansa, że jest to mężczyzna, a nie kobieta. Ale jak się
trafi prawdziwy geniusz, to również mamy większe prawdopodobieństwo, że jest to on, a nie ona.
Natomiast kobiet jest więcej po środku. Czyli jest większa szansa, że jak spotkamy człowieka o
przeciętnej inteligencji, to będzie nim kobieta.

Copyright 1996-2011 Grupa Onet.pl SA

Strona 4 z 4

Aktualność - drukowanie - Wiadomości w Onet.pl

2011-05-18

http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/kraj/4326153,wiadomosc-drukuj.html