Dziecko po szwedzku

Agnieszka Jucewicz 2012-01-25, ostatnia aktualizacja 2012-01-20 14:52:34.0

Problemy? Niech pomy l - Stefan poci ga latte. - Chyba najtrudniejsze byøo to, e synek przez póø roku budziø
si w nocy po kilkana cie razy. Byli my bardzo niewyspani

Witajcie w raju, dzieci! Tutaj wszyscy bez wzgl du na wiek s sobie równi. Do policjanta, nauczyciela, nawet do
premiera mo ecie zwraca si po imieniu.

Tematy tabu? Brak. Seks, depresja, mier , nawet robienie kupy - nic, co ludzkie, nie b dzie wam obce.

Pøe ? Tutaj to archaizm. Ju maluchy wiedz , e søowo ''gender'' lepiej brzmi. Oboje macie takie samo prawo bawi si
lalkami, jak kopa piøk .

Architekci, projektuj c budynek, uwzgl dni wasz perspektyw , a urz dnicy zapytaj o opini przy modyfikowaniu
kodeksu bezpiecze stwa.

Gdziekolwiek si wybierzecie, b dzie wida , e wiat o was pomy laø. W ka dej publicznej toalecie jest przewijak, w
muzeach - parkingi dla wózków, a w hotelach i urz dach - k cik z zabawkami.

Bicie dzieci od ponad 30 lat jest tutaj przest pstwem. Podniesiony gøos, agresywna postawa - to powód do spoøecznego
napi tnowania. Kiedy doro li b d chcieli wam co powiedzie , powinni ukucn .

Ten raj wcale nie jest daleko. Wystarczy przepøyn promem Baøtyk.

Matematyka dla pocz tkuj cych

W Szwecji yje 9,5 mln ludzi, z tego 2 mln to dzieci w wieku 0-17 lat.

W zeszøym roku rz d szwedzki wydaø 70 mld koron na polityk rodzinn - na urlopy rodzicielskie, -zasiøki chorobowe,
rozmaite dodatki na dzieci, bonusy równo ciowe i inne.

Wi kszo Szwedów ze zrozumieniem pøaci astronomiczne podatki, bo wiedz , czego mog spodziewa si w zamian.
Instytucje publiczne ciesz si ogromnym zaufaniem - Szwedzi wierz , e ich pieni dze zostan dobrze spo ytkowane.

Bud et rodzinny

Ulrika ma 35 lat, trzy miesi ce temu urodziøa pierwsze dziecko. Poniewa pracowaøa, jej i jej partnerowi nale y si w
sumie 480 dni pøatnego urlopu rodzicielskiego (390 dni w wysoko ci 80 proc. jej pensji, czyli ok. 500 koron dziennie,
pozostaøe 90 dni - na poziomie podstawowym, czyli 180 koron dziennie). Ojciec dziecka musi wykorzysta co najmniej
dwa miesi ce urlopu, inaczej te dni mu przepadn . Coraz wi cej par decyduje si dzieli urlopem rodzicielskim r-ówno,
po siedem miesi cy, najpierw matka, potem ojciec. Ulrika i jej partner dostan za takie rozwi zanie od pa stwa
dodatkowo 13,5 tys. koron. To nagroda za równy podziaø obowi zków. Jak wszyscy rodzice w Szwecji (nawet rodzina
królewska) otrzymaj te ''dodatek na dziecko'' - 1050 ko-ron miesi cznie, do czasu a ich córka sko czy 16 lat. Je li
zdecyduj si na drugie dziecko, dostan dodatek ''dla -ro-dzi-ny wielodzietnej''. A przy trój-ce na ich konto co miesi c
wpøynie w sumie 3750 koron.

Kiedy Ulrika wróci do pracy, -b dzie mogøa przej na 70, 80 albo 90 proc. etatu do czasu, kiedy córka sko czy 12 lat.
Wi kszo Szwedek pracuje na niepeøny etat, póki -dzieci pójd do szkoøy.

Szwedka przeci tnie rodzi 1,94 dziecka (pi te miejsce w Europie). Polki maj po 1,4 dziecka (24. miejsce). Ponad 80
proc. szwedzkich -matek pracuje (czwarte miejsce w Europie). Aktywno zawodowa Polek to niewiele ponad 50 proc.

Roger Mörtvik z Konfederacji Zwi zków Zawodowych Pracowników Umysøowych (TCO), która zrzesza kilkana cie
zwi zków zawodowych: - Im bardziej kobietom umo liwia si ø czenie wychowywania dzieci z prac (co jest
jednoznaczne z wø czeniem m czyzn w opiek nad dzie mi), tym ch tniej decyduj si na kolejne.

Równi i równiejsi

Siedzimy w Baby Revolution -Ca-fé w Kungsholmen - modnej -dzielni-cy Sztokholmu. To raj dla rodziców na
wychowawczym. Parter zajmuje przestronny sklep, w którym mo na kupi rzeczy pierwszej potrzeby - piochy z
ekologicznego bambusa, ekopieluchy, sztu ce z --nietoksyczne-go materiaøu i smoczki z kauczuku. Jest du y wybór

piworków z "oddychaj cej" tkaniny i paleta kombinezonów (1,5 tys. koron za sztuk ). W piwnicy mie ci si kawiarenka

(z ywno ci ''bio'' i kaw fair trade). Co nie dziwi - podobno szwedzkie dzieci szybciej ucz si segregowa mieci, ni
chodzi .

Jest te salka, w której odbywaj si zaj cia z jogi dla ci arnych, ''baby-salsa'' i pilates z niemowl ciem. Jest k cik z
zabawkami dla dzieci i du a, wygodna kanapa.

Siadamy.

Teresa, 36-latka, pracuje jako urz dniczka. Stefan ma 39 lat i jest komputerowcem. Wygl daj na o dziesi lat
møodszych. Ich syn Erik ma 16 miesi cy. To ich pierwsze dziecko. Troch si spó nili, bo rednia krajowa wynosi nieco
ponad 30.

- Problemy? Niech pomy l - Stefan poci ga latte. - Chyba najtrudniejsze byøo to, e Erik przez póø roku budziø si w
nocy po kilkana cie razy. Byli my bardzo niewyspani.

- Køopoty finansowe? Praca?

- W sumie nie mamy - mówi Teresa. - Byøam z Erikiem w domu przez siedem miesi cy. Potem zacz øam pracowa raz
w tygodniu, wtedy zajmowaø si nim m . Stopniowo zwi kszaøam liczb godzin pracy. Dzisiaj pracuj trzy razy w
tygodniu, a Stefan - dwa. W styczniu Eric idzie do przedszkola, a my oboje wrócimy do pracy na 80 proc. etatu, tak eby
móc odbiera Erika o 16.

Strona 1 z 6

Dziecko po szwedzku

2012-01-27

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114757,11004786.html?sms...

- Przeøo eni nie kr c nosem?

- Niby dlaczego? Przecie wiedz , e kiedy pracownikowi rodzi si dziecko, nabiera nowych kompetencji. Uczy si
lepszej organizacji pracy, ustalania priorytetów. Zakøadaj c rodzin , udowadnia, e jest odpowiedzialny - tøumaczy
Stefan.

- Nie woleliby cie pracowa na peøny etat i zatrudni niani ?

Teresa: - Nie ma takiego zwyczaju. Wi kszo dzieci po urlopie rodzicielskim idzie od razu do przedszkola.

- Babcia, dziadek?

Teresa: - Wszyscy s na emeryturze. Ojciec Stefana jest chory i jego mama si nim opiekuje. Moja mama ma artretyzm
i nie mo e zajmowa si Erikiem. Ale widujemy si z nimi raz w tygodniu.

Z broszury adresowanej do szefów dziaøów kadr, wydanej przez TCO:

Kiedy pracownik podzieli si z tob dobr nowin , uczcijcie to wspólnie - herbat , ciastem, toastem, czymkolwiek, co
uwa acie za stosowne do okazji. wi tujcie nie mniej, je li to b dzie drugie albo trzecie z rz du dziecko tego
pracownika.

Roger Mörtvik z TCO: - Wszelka dyskryminacja wobec rodziców jest prawnie zakazana. Czy yjemy w utopii?
Oczywi cie, e nie. Kobiety nadal zarabiaj mniej od m czyzn. Wci wi kszo z nich idzie na urlopy rodzicielskie.
Zdarza si te , e kobieta zostaje zwolniona, kiedy chce wróci do pracy, albo przesuwa si j na gorsze stanowisko,
albo nie przedøu a kontraktu, kiedy jest w ci y. I s to nasze priorytety w walce z nierówno ci .

Supertata

S wsz dzie - na ulicy, w sklepach, kawiarniach, muzeach. Chodz ce reklamy ojcostwa. Wysportowani, zadbani,
u miechni ci - z malutkimi dzie mi na r kach. Lekko -po-plamiony markowy T-shirt tylko rozczula.

- To nowy trend? - pytam -Ste-fana.

- E tam, nowy. Mój ojciec 38 lat temu wzi ø rok urlopu wychowawczego, bo byøem chorowity. Byø pionierem, ale dzisiaj to
normalne. Przynajmniej w moim rodowisku. Gdybym nie zajmowaø si dzieckiem w równym stopniu co Teresa, byøbym
jaki ''dziwny''.

- Co jest najtrudniejsze?

Stefan: - Najgorsza jest izolacja. Kiedy Teresa urodziøa Erika, od razu trafiøa do dzielnicowej przychod-ni maøego
dziecka, gdzie poznaøa siedem innych matek dzieci w tym samym wieku. Spotykaøy si na spacery, na kaw , gadaøy o
kolkach, kupkach, a jak przyszøa moja kolej - nie wiedziaøem, co ze sob zrobi . Wtedy wymy liøem, e b d chodzi do
Domu Kultury. I tam poznaøem kilku fajnych ojców.

Kultura raczkowania

Dom Kultury (Kulturhuset) to kilkupi trowy szklany budynek w centrum Sztokholmu. Jest -finansowany przez pa stwo.
Mie ci bibliotek publiczn , mediatek , galeri , teatr, sale kinowe i koncertowe. Tutaj na wieczorki literackie
przyje d aj znani pisarze z caøego wiata. W zeszøym roku byli: Umberto Eco, Jonathan Franzen i Olga Tokarczuk.
Kulturhuset to równie miejsce pielgrzymek møodych rodziców. Dla nastolatków jest multimedialne centrum Kidzone, dla
najmøodszych zaaran owano tzw. Rum for Barn (pokój dla dzieci). W cz ci dla niemowlaków 20 rodziców (dziesi -ciu
ojców i dziesi matek) kø bi si wokóø dziewczyny, która brzd ka na gitarze znane piosenki.

Kto karmi piersi , kto przewija, kto próbuje rozmontowa barierk zabezpieczaj c , obficie si przy tym lini c.

W cz ci dla kilkulatków jest -maøy plac zabaw wkomponowany w bibliotek . Wsz dzie ksi ki - gumowe, obrazkowe,
bez søów, trójwymiarowe, te z brzydkimi -søowami i caøa klasyka szwedzkiej literatury dla dzieci.

Na ko cu usadowiøa si pracownia malarska dla wszystkich, którzy potrafi utrzyma si na nogach. Przy sztalugach
stoj trzyletni Pollockowie, Picassowie i Kahlo. Z gøo ników rozbrzmiewa muzyka klasyczna.

Kiedy dziecko odkrywa tajemnice mieszania barw, ojciec mo e -zagø bi si w bestseller - Martina Melina (znanego
szwedzkiego policjanta, a prywatnie m a bardzo znanej autorki kryminaøów Camilli Läckberg) ''Coola Pappor''. To
podr cznik dla tych, którzy chcieliby- zosta ''superojcami'', tylko nie bardzo wiedz jak. Uwaga! Martin Melin wygl da
lepiej od Ryana Goslinga.

Logistyka przedszkolna

Teresa i Stefan zapisali Erika na list oczekuj cych do przedszkola, kiedy miaø sze miesi cy, typuj c kilka placówek
blisko domu. Ale ze wzgl du na du liczb ch tnych zabrakøo dla nich miejsc. Urz d zaproponowaø im inne
przedszkole, oddalone o kilka przystanków metra (gdyby tego nie zrobiø, mogliby wnie pozew). Poniewa nie chc
traci czasu na dojazdy, zdecydowa-li si na opiekunk , która zajmuje si trójk dzieci u siebie w mieszkaniu niedaleko
od nich.

Ta forma opieki b dzie ich kosztowa dokøadnie tyle samo.

W Szwecji nie ma znaczenia, czy to prywatne przedszkole Montessori, czy pa stwowe - czesne zale y od dochodu
rodziców. S tacy, co pøac 200 koron miesi cznie, np. studenci. Maksymalnie z portfela trzeba wyj 1,2 tys. koron.
Opøata zawiera cztery posiøki dziennie, pieluchy i rodki piel gnacyjne.

- Troch si obawiamy - mówi Teresa - czy Erikowi spodoba si -nowe miejsce. Czy si øatwo zaadaptuje? Na razie
chodzimy z nim do opiekunki na godzin dziennie. Mamy na to miesi c. Mo e za rok przeniesiemy go do przedszkola,

eby miaø wi cej kolegów.

Z broszury dla szefa kadr:

Powiedz pracownikowi, e zdajesz sobie spraw z tego, e przedszkole oznacza katar i cz ste przezi bienia.

Strona 2 z 6

Dziecko po szwedzku

2012-01-27

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114757,11004786.html?sms...

Poinformuj go, jakie s zasady dotycz ce brania zwolnie ( ). Zaleca si , eby wszystkie zebrania i spotkania
organizowa mi dzy 9 a 16, tak eby wszyscy mogli w nich uczestniczy .

Bez skarpetek, bez ci nienia

Täppan to wzorcowe przedszkole pa stwowe w poøudniowym Sztokholmie. Dziaøa od 1987 roku, zajmuje parter i
podziemie w bloku mieszkalnym.

800 m kw., 77 dzieci w wieku od jednego do pi ciu i póø roku w czterech grupach wiekowych. 14 nauczycielek i
opiekunek. Kilka lat temu cz

-nowych lokatorów narzekaøa na haøas. Dyrekcja zaprosiøa przedstawicieli wspólnoty. Na

stóø wjechaøy pierniczki i kawa. Podano sobie r ce. Dzisiaj s siedzi zamiast wyrzuca star kanap na mietnik,
najpierw pytaj w przedszkolu, czy im si nie przyda.

Jest czwartek, wi c pachnie nale nikami. W czwartki caøa Szwecja je nale niki i zup z óøtego grochu - w stoøówkach w
szkoøach, urz dach i innych instytucjach. W Täppan dzieci za yczyøy sobie, by nale niki je na drugie niadanie, a
zup pó niej. yczenie speøniono.

Cz

dzieci bawi si na dworze, mimo e wieje wiatr, jest zimno i ciemno. Sp dz tu dwie, trzy godziny. Grupa

trzylatków jak co tydzie wyjechaøa na caøy dzie do lasu - tam zjedz waøówk . Je li przemarzn na ko , pójd po
poøudniu do którego z licznych muzeów, które organizuj zaj cia dla dzieci.

Ogródek nie zachwyca - górka, gdzie zim mo na je dzi na sankach, maøy zagajnik do siania kwiatów i warzyw,
piaskownica, zje d alnia i domek do zabawy. Nie ma hu tawek, drabinek, przyrz dów do wspinania si - ze wzgl dów
bezpiecze stwa. Ale i tak dzieci twierdz , e to najlepszy plac zabaw w Sztokholmie.

Nad ka dym wieszakiem wisi zdj cie wøa ciciela, w koszyczku - ulubiona przytulanka. Na cianie - kola e dzieci z
najwa niejszymi czøonkami rodziny. Na wielu jest tylko mama, tata i brat.

Ka da z grup ma kilka sal do dyspozycji: do zaj plastycznych, do odpoczynku, jeszcze inn do organizowania
przedstawie i do -zabawy. Kilkoro dwulatków stoi na bosaka i maluje.

- Te bose stopy to sposób na hartowanie? - dopytuj Yvonne, nauczycielk , która oprowadza nas po Täppan.

- Nie, dzieciaki za adne skarby wiata nie chc zakøada skarpetek ani kapci, wi c nie zmuszamy.

W sali ''Wiewiórek'', stoj c na scenie, Yvonne robi miniwykøad ze szwedzkiej pedagogiki:

- Najwa niejsza dla nas jest perspektywa dziecka. Pytamy, czego chce. Czy ma ochot bawi si w grupie, wyj na
dwór, porysowa ? Staramy si i za dzieckiem. O, tutaj, widz pa stwo, jest domek z kotar , w którym raz w miesi cu
prosimy dzieci, eby opowiedziaøy nam jak historyjk . Te najmøodsze powiedz np.: ''Mamma, dija, guga, kika'', i my to
zapisujemy na kartce. Miesi c pó niej mo e dojdzie jakie nowe søowo. Aktualizujemy post py i wywieszamy je na
tablicy. To dla rodziców namacalny dowód, e ich dziecko si rozwija. Naszym celem nie jest nauka. Dzieci nie ucz si
w przedszkolu drugiego j zyka, matematyki, pisania czy czytania. Na to jest czas w zerówce. Teraz ich zadaniem jest
nabranie kompetencji spoøecznych i zabawa. Wa ne jest te to, aby nie dzieli dzieci na chøopców i dziewczynki.
Zabawki -powinny by uniwersalne - adnych zestawów maøego in yniera czy ró owych bobasów.

Ró owy to niebezpieczny kolor

Rzeczywi cie, nie widz adnych landrynkowych kuchenek ani kopa-rek. S za to szmaciane kukieøki, puste pudeøka po
kawie i kakao, stare puszki peøne guzików, które søu do zabawy w sklep, drewniane wózki przypominaj ce taczki,
kostiumy przerobione z niepotrzebnych ubra .

- Chøopcy s tak samo zach cani do wyszywania i gotowania jak dziewczynki. I odwrotnie - je li dziewczynki chc bawi
si w piratów, prosz bardzo.

W grupie czterolatków kilkoro dziewczynek i chøopców nawleka koraliki. Inni lepi z gliny. Na stole stworzyli co w
rodzaju miasta. Ta konstrukcja powstaje od tygodni i nikt jej nie zniszczyø. Podobno dlatego, e wszystkie decyzje dzieci
-podejmuj wspólnie i czuj si za nie odpowiedzialne.

W sali zabaw z motywem marynistycznym jest domek piratów, drewniana øód i skrzynia peøna øupów (zbudowaøa j
jedna z nauczycielek).

- Kiedy planowali my remont tej sali, zapytali my dzieci, co by chciaøy tu zmieni - opowiada Yvonne. - Byli po wizycie w
Muzeum -Wasy i zainspirowali si yciem na morzu.

To dzieci zdecydowaøy równie , eby w jednej z sal odwzorowa klas ze starej szwedzkiej szkoøy - s øawki z
zagø bieniem na kaøamarze, tablica do pisania kred , podest dla nauczyciela. Tutaj pi ciolatki oswajaj l ki przed
debiutem w szkolnej zerówce.

- Problemy? - pytam Yvonne.

- Zdarzaj si , ale nie ma takich, z którymi by my sobie nie radzili.

- A je li jest konflikt mi dzy dzie mi? Agresywne zachowania?

- To si dzieje niezwykle rzadko.

- A je li jednak si zdarzy?

- Je li dziecko kogo uderzy albo wpadnie w histeri , przytulamy je i odchodzimy w bezpieczne miejsce, z dala od
grupy, eby mogøo ochøon . Nigdy nie krzyczymy, nie woøamy dziecka po imieniu: ''Lars! Dlaczego znowu tak si
zachowaøe ?!'' - to niedopuszczalne. Nie pi tnujemy, nie karzemy. Kiedy si uspokoi, wraca do grupy i wtedy
rozmawiamy ze wszystkimi, nie adresuj c tego szczególnie do winowajcy: ''Jak my licie, jak si kto czuje, kiedy kto
inny go uderzy? Co wtedy powinno si zrobi ?''. Taka metoda naprawd dziaøa.

- System nagród?

- Je li komu co wyjdzie, to chwalimy, ale nie dajemy plusów ani punktów. Nam nie chodzi o to, eby dzieci ze sob

Strona 3 z 6

Dziecko po szwedzku

2012-01-27

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114757,11004786.html?sms...

rywalizowaøy - chodzi o to, eby znaøy swoj warto , eby wierzyøy w siebie.

Najfajniejsza szkoøa pod søo cem

Grupa 15 latków, któr poznaj w jednej z najwi kszych szkóø podstawowych w Sztokholmie - Eriksdalsskolan - (1375
uczniów, 200 osób personelu), wydaje si bardzo pewna siebie.

To ochotnicy, którzy zgøosili si do oprowadzania wizytuj cych dziennikarzy. Ucz si w klasie z rozszerzonym
angielskim i mówi rzeczywi cie wietnie (za to oprowadze-nie dyrektorka obiecaøa im po dwa bilety do kina). Jedna
dziewczynka chce w przyszøo ci zosta dziennikark , druga graficzk , trzecia my li o akademii sztuk pi knych (360
uczniów wybraøo klas o profilu artystycznym), chøopaka interesuje re yseria d wi ku. Wszyscy chc podró owa .
Niektórzy my l o studiach za granic .

Powodów do narzekania nie zgøaszaj : ''Szkoøa jest fajna'', ''Ludzie s w porz dku'', ''Nauczyciele te s OK, chocia
wyj tki si zdarzaj ''.

Fanny: - Mieli my pana od muzyki, który wiecznie si spó niaø, byø nerwowy i myliøo mu si , w której jeste my klasie.
Zøo yli my na niego skarg i zostaø zwolniony.

Co ich najbardziej stresuje?

- Oceny i egzaminy - mówi -zgodnie.

S w dziewi tej klasie. W tym roku przechodz do gimnazjów, wi c musz mie jak najlepsze wyniki. A wprawy
specjalnie nie maj , bo w Szwecji oceny s dopiero w ósmej klasie (przedtem nauczyciel opisuje tylko stan wiedzy
ucznia).

Lekcje najpó niej ko cz o 15. Co potem? Statystyki mówi , e 68 proc. szwedzkich nastolatków nale y do klubów
sportowych. Najwidoczniej ci nale do pozostaøych 32 proc.

Fanny: - Najcz ciej chodz do galerii handlowej na zakupy. Spotykam si z kole ankami. Ogl dam seriale. Uwielbiam
''Friendsów''. ''Zmierzch''? Przereklamowany!

Elsa: - Søucham muzyki, czasem czytam. Rysuj . Du o siedz w necie.

- Facebook?

Osjan: - Oczywi cie. Przecie -jeste my tylko lud mi.

Wi kszo od dwóch lat dostaje kieszonkowe w wysoko ci 1050 koron, czyli caøy dodatek na dziecko, który rodzice
dostaj od pa stwa.

Elsa: - Za to musz kupi ciuchy, pój do fryzjera, do kina, kupi co po lekcjach do jedzenia.

Nauka, materiaøy do nauki, lunch w stoøówce s za darmo.

I to nie byle jaki lunch.

Trzy lata temu stoøówka w Eriksdalsskolan zostaøa uznana za najlepsz szkoln stoøówk w Szwecji. Szefowa kuchni 50
letnia Ann Charlotte Strömbäck, pracowaøa wcze niej w najlepszych restauracjach, w kraju i za granic . - Jestem
szwedzkim Jamiem Oliverem - mieje si . - Kocham dobre jedzenie i kocham te dzieci. Chc , eby dostaøy ode mnie
wszystko to, co najlepsze. Bo nie wystarczy stosowa si do odgórnych zalece (tu macha broszur wydan przez
ministerstwo zdrowia) - trzeba mie jeszcze wizj ! I ja j mam!

Od lipca rz d jeszcze bardziej podniósø poprzeczk szkolnym stoøówkom. Jedzenie ma by wysokiej jako ci,
nieprzetworzone, bez cukru, nadmiaru soli, jak najbardziej ekologiczne, sezonowe i lokalne. W Eriksdalsskolan 20 proc.

ywno ci jest organiczne. Pani Strömbäck od rz du dostaje 1 euro na osob i tym ma gospodarowa .

Na stole l duje saøatka z buraków, brokuøy, saøatka z pszenicy, z kapusty kiszonej, surowe warzywa. Do wyboru:
kurczak, ryba, zapiekanka z ziemniaków. Do picia woda i mleko. W nieograniczonej ilo ci - chlebek Wasa i masøo.

Pytam szefow kuchni, co robi z tym, co zostaje.

- Póøprodukty si zamra a i wykorzystuje nast pnego dnia, a nadwy k przerabia na biopaliwo, na którym je dzi cz

sztokholmskich autobusów.

Raz w tygodniu kuchnia serwuje te '' yczenie tygodnia'' zamówione przez uczniów w anonimowym gøosowaniu.

- Cz sto prosz o sushi - pani Strömbäck przewraca oczami. - Wyobra a sobie pani sushi dla póøtora tysi ca osób?!
Chc te pizzy, frytek i hot dogów. Po moim trupie!

Kuchnia uwzgl dnia specjalne yczenia alergików, wegetarian, uczniów innych wyzna i dwóch dziewczynek chorych na
anoreksj .

Problem? Jaki problem?

Pytam Els , do kogo by si zgøosiøa, gdyby miaøa jaki powa ny køopot - np. byøaby prze ladowana przez kole anki.

- W szkole jest dwóch psychologów i pedagog. Ale nie znam nikogo, kto by si do nich zgøaszaø. Jak mam problem, to
rozmawiam z przyjacióømi.

- My l , e do psychologa chodz ci, którzy nie mog podzieli si swoimi zmartwieniami z rodzicami - wtr ca Anna.

- A ty si dzielisz? - pytam.

- Niektórymi

Osjan razem z møodszym bratem przez tydzie mieszka z mam , a kolejny - z tat . Rodzicie rozstali si dwa lata temu.

Strona 4 z 6

Dziecko po szwedzku

2012-01-27

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114757,11004786.html?sms...

Jak to znosi?

- Normalnie. Lepiej tak, ni ebym którego z nich miaø nie widzie .

Opieka naprzemienna to najcz stsze rozwi zanie w Szwecji w przypadku rozstania. Osjan nie nale y do wyj tków. 72
proc. dzieci mieszka z obojgiem rodziców, a ponad 27 proc. - z macoch albo ojczymem i z przyrodnim rodze stwem.

Dorosøych nie ma w domu

Taksówkarz, emigrant, od ponad 20 lat w Sztokholmie, ojciec dwójki nastolatków: - Szwedzkie dzieci s rozpuszczone.
Wydaje im si , e wszystko im wolno.

Marie, mama 16 latka: - Syn ci gle mi mówi, e jestem surowa, e inni du o wi cej mog , a ja ci gle mu czego
zabraniam. Ale przyznam, e czuj si dumna, kiedy to søysz .

Jorge Rivera z biura rzecznika praw dziecka: - Szwedzcy rodzice maj problem z mówieniem ''nie''. Bardziej chc by
przyjacióømi -swoich dzieci ni ich rodzicami.

Ewa Thorslund z Surfa Lugnt, organizacji, która zajmuje si bezpiecze stwem w internecie: - Stawianie granic to nie jest
nasza mocna strona. Pi lat temu przeci tny ''cz sty u ytkownik internetu'' miaø 13 lat, dzisiaj definicja ta obejmuje 50
proc. trzylatków.

Cecilia Naucler z BRIS, najwi kszej organizacji pozarz dowej, która stoi na stra y praw dziecka w Szwecji: - Dzieci
dzwoni do nas, bo nie maj z kim porozmawia o swoich problemach.

Numer, który ka dy zna

Zim 1970 r. ojczym pobiø swoj trzyletni córk na mier . Rodzi-na byøa znana opiece spoøecznej. Ta sprawa
wstrz sn øa Szwecj . Rozpocz to debat na temat przemocy wobec dzieci. Dziennikarka i autorka ksi ek
zorganizowaøy w Domu Kultury wystaw , na której pokazano zdj cia bitych i wykorzystywanych dzieci. Rok pó niej
zainicjowaøy powstanie BRIS.

To dzi ki tej fundacji parlament w 1979 r. zdecydowan wi kszo ci gøosów zakazaø w Szwecji przemocy fizycznej
wobec dzieci, w tym klapsów. W 1980 r. ruszyø telefon zaufania, dzisiaj równie popularnym kanaøem komunikacyjnym
jest mail, chat i forum.

Cecilia Naucler: - Kontaktuje si z nami ok. 80 tys. dzieci rocznie, ale cz

z nich tylko dzwoni i odkøada søuchawk .

Wspieraj cych kontaktów, kiedy rozmowa rzeczywi cie si odbyøa, jest ok. 50 tys.

- Z jakimi problemami zgøaszaj si najcz ciej?

- Pocz wszy od problemów w szkole, z przyjacióømi, po powa ne, jak zn canie si przez rówie ników i rodziców,
przemoc domow - fizyczn i psychiczn , molestowanie, konflikty w rodzinie. W -ostatnich latach wzrasta liczba dzieci,
które zgøaszaj problemy l kowe, depresyjne, zwi zane ze stresem i zøym samopoczuciem psychicznym.

- Interweniujecie?

- Tylko na wyra n pro b dziecka. Kontakt z nami jest -anonimowy. Je li kto do nas dzwoni - numer nie wy wietla si
potem w billingach (nasza strona nie pokazuje si w historii komputera). Naszym zadaniem jest by , søucha , wspiera .
Peønimy funkcj dorosøej osoby, której mo na zaufa , a której w ich otoczeniu zabrakøo.

- Z jakich rodowisk pochodz dzieci, które do was dzwoni ?

- Nie wiemy. Mo emy tylko oceni te rodowiska, gdzie ingerowali my. S ró ne. Pami tam 11latka, który zadzwoniø z
ekskluzywnej dzielnicy Sztokholmu i pøacz c, powiedziaø, e ojciec wyjechaø na tydzie na golfa, mama na narty i e
zostawili mu jedzenie w lodówce i kazali zaj si dziewi cioletnim i siedmioletnim rodze stwem. Byø przera ony i
bøagaø, eby kto przyjechaø.

- Co robicie, kiedy dzieci prosz was o interwencj ?

- Zwykle kontaktujemy si z organami najbli szymi miejsca zamieszkania dziecka - policj , opiek spoøeczn ,
opisujemy, co si dzieje, i oni wkraczaj do akcji.

- Jak rozwi zano sytuacj tego chøopca?

- Rodzicom odebrano prawa, a dzieci trafiøy do rodziny zast pczej.

- Tak od razu?

- Tam musiaøo by co wi cej. Nie znam dokøadnie historii. Ale tak, nasz system ma mankamenty. Odbieramy wiele
telefonów od dzieci, które narzekaj na kontakt z przedstawicielami wøadz. Wielu policjantów, przedstawicieli opieki
spoøecznej nie jest przeszkolonych do rozmów z dzie mi. Brakuje kompleksowej opieki nad rodzin , jakiego wsparcia
psychologicznego - cz sto rozwi zaniem jest odebranie praw rodzicielskich. Z tego powodu dzieci cz sto boj si
powiedzie o swoich problemach komukolwiek, bo wiedz , jakie za to gro konsekwencje. Brakuje s dów rodzinnych.
Sprawy rodzinne s cz sto le prowadzone. Walczymy o zmian tego systemu.

Dzieci dzwoni do BRIS

Dziewczynka, lat 13: ''Tylko mój tata ma prac , wi c nie mog na niego donie za zn canie si nade mn i
rodze stwem. Je li co si mu stanie, nie b dziemy mie pieni dzy na jedzenie i ubrania''.

Dziewczynka, lat 17: ''Mój ojczym sprawia, e czuj si jako zero. Mam dosy mieszkania z nim, ale do kogo mog
pój ? Mama mnie nie søucha i nikt nie traktuje mnie powa nie''.

Chøopiec, lat 14: ''Tata krzyczy na mnie i grozi mi codziennie. Cz sto my laøem o tym, eby go sprowokowa , tak eby
mnie uderzyø. Wtedy mógøbym na niego donie i pozby si go''.

Wszystko pi knie, ale...

Strona 5 z 6

Dziecko po szwedzku

2012-01-27

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114757,11004786.html?sms...

Pytam Paul , Polk , która mieszkaøa wiele lat we Francji, a od roku pracuje na Uniwersytecie w Lund w Szwecji i
wychowuje dwójk -maøych dzieci: - Jak to jest z tym rajem?

Paula: - Mnie si podoba tutejsze podej cie do dzieci. Doro li naprawd traktuj je jak równych sobie i potrafi si
wczu w ich poøo enie. Moja trzyletnia córeczka b dzie miaøa niedøugo zakøadan plomb , ale zanim to nast pi, mamy
wyznaczonych kilka wizyt przygotowawczych, podczas których oswaja si z gabinetem, narz dziami i zabiegiem.

Kiedy rozci øa sobie brod i wyl dowaøy my na dy urze, pani -doktor zamiast wyda komend : ''Prosz dziecku
podnie brod '', wyj øa z fartucha zestaw do robienia baniek, pu ciøa kilka i Lutka -naturalnie zadarøa gøow , a pani -
doktor mogøa obejrze ran .

Gdy starszy synek chodzi na zaj cia z piøki no nej, maøa mo e sobie biega obok i kopa swoj piøk - nikomu to nie
przeszkadza, nie rujnuje zaj .

Minusy? Odczuwam lekk ingerencj pa stwa w moje decyzje dotycz ce wychowania dzieci. Nie umiem powiedzie , na
czym to polega. Moja kole anka poprosiøa niedawno nauczycielk o to, eby córka nie braøa prysznica po wuefie, bo
byøa chora. Wezwano j do szkoøy na rozmow , eby sprawdzi , czy nie jest to przypadkiem wymówka do ukrywania

ladów po biciu.

Z jednej strony mo e dobrze, e to tak si odbywa, a z drugiej...

Tekst pochodzi z portalu Gazeta.pl -

www.gazeta.pl

© Agora SA

Strona 6 z 6

Dziecko po szwedzku

2012-01-27

http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/2029020,114757,11004786.html?sms...