WARTO WIEDZIEĆ

WETERYNARIA W PRAKTYCE

82

www.weterynaria.elamed.pl

CZERWIEC • 6/2013

przepływu przez tętnicę płucną. Po po-
chyleniu głowicy w kierunku doogono-
wym uzyskujemy obraz lewej komory.
Przekrój poprzeczny pozwala na wy-
konanie pomiarów w trybie m-mode.
W m-mode dokonujemy pomiarów świa-
tła prawej komory, wolnej ściany lewej ko-
mory, przegrody międzykomorowej oraz
światła lewej komory w skurczu i rozkur-
czu (5). Pomiar w trybie m-mode pozwa-
la nam ocenić frakcję skracania lewej ko-
mory (5).

Następnie wykonujemy projekcję przy-

mostkową w osi długiej. Możliwe jest
badanie w trybie m-mode w tej projek-
cji na wysokości lewego przedsionka
i aorty (5). Uzyskujemy wtedy pomiar
La/Ao. Pomiar opuszki aorty należy wy-
konać synchronicznie z zespołem QRS.
Natomiast lewy przedsionek mierzymy
podczas maksymalnego wychylenia tyl-
nego echa aorty do przodu, szczyt za-
łamka T (5).

Projekcja koniuszkowa czterojamo-

wa lewostronna pozwala na zobrazo-
wanie obu przedsionków i komór oraz
zastawek (5). Po lekkim pochyleniu son-
dy w kierunku dogłowowym uzyskuje-
my projekcję pięciojamową. W tym uję-
ciu można mierzyć prędkość przepływu
krwi przez aortę. W przypadku królika
możliwe jest także uzyskanie obrazu na-
pływu mitralnego (7). Bramkę dopple-
rowską należy umieścić na szczycie płat-
ków lub na poziomie pierścienia zastawki
mitralnej (7). Prawidłowy przepływ cha-
rakteryzuje się dwiema prędkościami:
tzw. fala E – występuje podczas szyb-
kiego biernego napełniania lewej komo-
ry w okresie rozkurczu (7) – oraz druga,
tzw. fala A – powstaje w czasie skurczu
lewego przedsionka (7).

Krzywa szybkości przepływu dostarcza

istotnych informacji na temat napełniania
rozkurczowego lewej komory (4).

phylococcus Sp., Streptococcus Sp., Pasteu-
rella multocida, Listeria monocytogenes,
Mycobacterium tuberculosis, Corynebac-
terium diphteriae, Yersinia pseudotuber-
culosis, Bacillus piliformis), infekcje wiru-
sowe (Coronavirus, herpesvirus, poxvirus),
infekcje pasożytnicze (Encephalitozoon
cuniculi, Toxoplasma gonidii), stres, niepo-
żądane działania leków anestetycznych
(ketamina, ksylazyna, detomidyna), za-
trucia (rośliny psiankowate, naparst-
nica) (6). Czasami problemy z sercem
wynikają ze zmian w okolicach klatki
piersiowej. U królików mogą występo-
wać ropnie oraz zmiany rozrostowe uci-
skające serce oraz główne naczynia, po-
wodując przez to obstrukcję odpływu
krwi z prawej lub lewej komory.

Badanie echokardiografi czne

królika

W przypadku królika najłatwiej wykonać
badanie w pozycji siedzącej. Trudno jest
położyć zwierzę na prawym lub lewym
boku. Można także trzymać zwierzę nad
stołem, równolegle do niego. W przypad-
ku tego gatunku ważna jest również wiel-
kość głowicy, ponieważ króliki często
podciągają przednie kończyny w kierun-
ku klatki piersiowej i trudno jest dostać
się głowicą w okolicę pachową.

Badanie zaczynamy od strony prawej;

wykonywane są wszystkie standardowe
projekcje. Ze względu na rozmiary zwie-
rzęcia badanie nie nastręcza większych
trudności.

Wykonujemy projekcje prawostron-

ne w osi krótkiej, począwszy od obrazu
na wysokości pierścienia naczyniowe-
go (ryc. 5, 9). Widoczna jest centralnie
aorta z trzema płatkami, obok niej prze-
biega tętnica płucna, a po przeciwnej
stronie widoczny jest lewy przedsionek
(ryc. 5, 9). Dokonujemy pomiaru lewe-
go przedsionka i aorty oraz prędkości

Echokardiografi a
zwierząt egzotycznych

Część II – badanie królika

Echokardiografi a, obok zdjęcia RTG,
jest obecnie najczęściej wykony-
wanym badaniem dodatkowym
u królików z problemami kardiolo-
gicznymi. W przypadku radiografi i
możemy potwierdzić zastoinową
niewydolność krążenia, zdiagno-
zować powiększenie sylwetki serca
lub obrzęk płuc. Natomiast badanie
echokardiografi czne dostarcza nam
dodatkowych informacji co do ro-
kowania i przebiegu choroby. Po-
maga także postawić diagnozę
i wprowadzić prawidłowe leczenie.
Badanie elektrokardiografi czne słu-
ży u tego gatunku głównie do oce-
ny zaburzeń rytmu serca.

Choroby serca u królików występują
stosunkowo rzadko (4). Wady wrodzo-
ne opisywane w literaturze to: zastaw-
kowe zwężenie tętnicy płucnej, ubytek
w przegrodzie międzykomorowej oraz
zwężenie aorty (4). Oprócz wad wro-
dzonych może występować arterioskle-
roza, czyli stwardnienie tętnic. Choroba
charakteryzuje się utratą elastyczności
tętnic na skutek mineralizacji ścian na-
czyń krwionośnych. Najczęściej dotyczy
łuku aorty i aorty piersiowej (6). Dość
często u pacjentów obserwowana jest
w badaniu echokardiografi cznym niedo-
mykalność zastawki aorty, co może być
skutkiem stwardnienia tętnicy głównej.
W praktyce klinicznej autorka najczę-
ściej jednak spotyka się z kardiomiopa-
tią o różnym tle.

Pod pojęciem kardiomiopatii rozumie

się choroby dotyczące samego mięśnia
sercowego, polegające na uszkodze-
niu włókien mięśniowych (6). Choroba
ta może być wywoływana przez: dietę
(niedobór witaminy E, jonów Cu, Mg, K),
infekcje bakteryjne (Salmonella Sp., Sta-

lek. wet. Katarzyna Kraszewska

Członek ESVC (European Society of Veterinary Cardiology)
Vetcardia Specjalistyczna Przychodnia Weterynaryjna w Warszawie

WARTO WIEDZIEĆ

WETERYNARIA W PRAKTYCE

83

www.weterynaria.elamed.pl

CZERWIEC • 6/2013

Najczęstsze choroby

Wśród chorych zwierząt przebadanych
przez autorkę u 25% zdiagnozowano
zmianę rozrostową lub ropień w klatce
piersiowej, uciskający na serce, powo-
dujący wtórne zmiany, takie jak powięk-
szenie prawej komory lub obstrukcję
drogi ujścia z prawej komory. Drugą
co do częstości występowania choro-
bą była kardiomiopatia restrykcyjna
(17%), a trzecią – niedomykalność aor-
ty (16,6%). U 8% chorych królików wy-
stępowały zmiany na zastawce mitralnej,
u 5% – płyn w worku osierdziowym. Po-
zostałe przypadki to: kardiomiopatia roz-
strzeniowa, kardiomiopatia przerostowa
oraz przypadki z granicznymi wartościa-
mi grubości wolnej ściany lewej komory
i przegrody międzykomorowej – diagno-
za niejednoznaczna, do kontroli za kilka
miesięcy. Głównie dotyczyło to pacjen-
tów bez objawów klinicznych.

‰

Szczególne podziękowania dla

lek. wet. Doroty Denuszek,

lek. wet. Katarzyny Kacprzak-Kamińskiej,

lek. wet. Agaty Godlewskiej,

lek. wet. Mileny Wojtyś-Gajdy,

lek. wet. Jakuba Kliszcza,

lek. wet. Joanny Strąk,

lek. wet. Moniki Toborek oraz

lek. wet. Joanny Rzepki i innych lekarzy

z przychodni: „Ogonek”; „Medicavet”;

„Kajman” i „Pulsvet” – za doskonałą
współpracę w diagnozowaniu chorób

serca u zajęczaków i gryzoni.

Piśmiennictwo
1. Tully T., Reese S., Pees M.: Diagnostic Imaging

of Exotic Pets. Schlütersche Verlagsgesellschaft
mbH & Co., Hannover 2011.

2. Kittleson M.D., Kienle R.D: Small Animal Car-

diovascular Medicine. Mosby, St. Louis 1998.

3. Fontes-Sousa A.N., Brás-Silva C., Areias C.M.:

M-mode and Doppler echocardiographic referen-
ce values for male New Zealand white rabbits.
„Am J Vet Res”, 67:1725-1729.

4. Meredith A., Flecknell P.: BSAVA Manual

of Rabbit Medicine and Surgery. BSAVA 2006.

5. Boon J.A.: Veterinary Echocardiogrphy. Wiley-

Blackwell 2011.

6. Denuszek D., Kraszewska K.: Królik jako

pacjent kardiologiczny – opis przypadku. „Ma-
gazyn Weterynaryjny”, 2012, 12, 1352.

7. Podolec P., Tracz W., Hoffman P.: Echokardio-

grafi a praktyczna. Tom I. Medycyna Praktycz-
na, Kraków 2006.

lek. wet. Katarzyna Kraszewska

Vetcardia Specjalistyczna Przychodnia

Weterynaryjna

03-743 Warszawa, ul. Kijowska 11

Parametr

Zakres wartości wg różnych autorów

(1, 4)

Aorta (Ao)

0,5-0,65 (cm)

Lewy przedsionek (La)

0,8-1,05 (cm)

La/Ao

1,2-1,4

Frakcja skracania (FS)

37-45%

Prędkość przepływu przez aortę

0,65-0,9 (m/s)

Prędkość przepływu przez tętnicę płucną

0,65-0,83 (m/s)

Tab. 1. Zakres wartości poszczególnych parametrów

Ryc. 1. Obraz echokardiografi czny w osi krótkiej w projekcji prawostronnej na wysokości zastawki mitralnej z wykorzy-
staniem techniki m-mode znakowanej kolorem. Widoczne znacznego stopnia osłabienie kurczliwości mięśnia sercowego
oraz obecność płynu w jamie opłucnej; Ryc. 2. Projekcja lewostronna w osi długiej. Widoczny płyn w worku osierdziowym,
zastawka mitralna, powiększenie lewego przedsionka; Ryc. 3. Przepływ przez tętnicę płucną. Projekcja prawostronna w osi
krótkiej na wysokości pierścienia naczyniowego; Ryc. 4. Prawidłowy obraz m-mode u królika. Projekcja prawostronna
w osi krótkiej, przekrój poprzeczny przez lewą komorę; Ryc. 5. Obraz aorty i lewego przedsionka. Projekcja prawostronna
w osi krótkiej; Ryc. 6. Obraz m-mode, projekcja prawostronna w osi krótkiej, przekrój przez lewą komorę. Widoczne
ścieńczenie przegrody międzykomorowej, obniżenie kurczliwości oraz płyn w jamie klatki piersiowej w okolicy koniuszka
lewej komory; Ryc. 7. Przepływ przez aortę. Projekcja lewostronna w osi długiej; Ryc. 8. Przepływ przez tętnicę płucną.
Projekcja prawostronna w osi krótkiej na wysokości pierścienia naczyniowego

ry

c. ar

chiwum autor

ki

1

5

2

6

3

7

4

8