LOGO

Metodologia badań pedagogicznych

Anna L. Grygoruk

Polski Uniwersytet Wirtualny

Zadanie moduł 3

Jednym z celów projektowanych badań jest ustalenie

stylu wychowania dzieci przez samotnych ojców.

Przygotuj roboczą koncepcję badań (nie więcej niż

2 strony formatu A4), w tym określ i sformułuj:

— typ badań, które można zastosować w takim

przypadku (posłuż się dowolnie wybraną

klasyfikacją i uzasadnij swój wybór),

— problemy badawcze i odnoszące się do nich

zmienne (nie mniej niż 3 problemy),

— wskaźniki, o ile uznasz je za potrzebne,

— teren badań.

Użyj w swojej pracy syntetycznego, naukowego

języka.

PRZYKŁAD 1:

STYL WYCHOWANIA SAMOTNYCH OJCÓW

PRZYKŁAD 2:

CECHY/WYZNACZNIKI STYLU

WYCHOWANIA DZIECKA PRZEZ

SAMOTNEGO OJCA. STUDIUM

PRZYPADKU

1. Ustalamy temat pracy 

2. Definiujemy podstawowe pojęcia



Pojęcie 1:

Samotny ojciec –



Definicje formujemy według schematu definicji operacyjnej,

czyli (określamy je w terminach obserwacyjnych i

pomiarowych oraz na podstawie wyników tych obserwacji i

pomiarów, wystarczających do tego, by stwierdzić, że

występuje dane zjawisko. Terminy sformułowane poprzez

wykorzystanie definicji operacyjnej nie posiadają innego

znaczenia niż to, które nadają im operacje badawcze.)

Musimy więc ustalić jakie cechy posiada osoba, którą uznamy

za samotnego ojca.



Przykład cech: mężczyzna, wychowujący dziecko/dzieci,

pozostający w stanie wolnym (wdowiec, rozwiedziony) co

najmniej w okresie 6-ciu miesięcy poprzedzających badanie,

Na podstawie opracowanego katalogu

cech definiujemy pojęcie:

Na potrzeby niniejszego opracowania

przyjęłam, że samotny ojciec to

mężczyzna, samotnie wychowujący

dziecko/dzieci, pozostający w stanie wolnym

(wdowiec, rozwiedziony) co najmniej w

okresie 6-ciu miesięcy poprzedzających

badanie.

Opracowanie takiej definicji od razu ukierunkowuje

nasze myślenie przy konstrukcji np. kwestionariusz

wywiadu. Wiemy o co zapytać. 



Kolejny termin do zdefiniowania:

Styl wychowania podobnie jak poprzednio.

Według M. Przetacznikowej „Styl wychowania

charakterystyczny dla danej rodziny jest

jakby wypadkową sposobów metod

oddziaływania na dziecko wszystkich

członków rodziny”.



styl niekonsekwentny,



styk autokratyczny,



styl liberalny,



styl demokratyczny.

Warto zauważyć, że jeżeli korzystamy z opracowanych przez kogoś

definicji lub klasyfikacji piszemy:

Za M. Przetacznikową i Z. Włodarskim

wyróżniłam/przyjęłam/uznałam, że istnieją następujące style

wychowania:

Styl niekonsekwentny cechuje zmienność i przypadkowość

oddziaływań na dziecko. W zależności od samopoczucia rodzice albo

nie zwracają uwagi na zachowanie dziecka, są obojętni, albo

wykazują zainteresowanie, a nawet czasami nadmiernie je każą. W

podobnej sytuacji raz są wyrozumiali dla dziecka, obdarzają je

czułością, a innym razem zachowują się wobec niego wrogo. Taki

styl wychowania utrudnia dziecku poznanie i przyswojenie

właściwych norm społecznych i moralnych. Rodzice nie potrafią

sprecyzować zasad postępowania, są bierni, stosowane przez nich

metody są przypadkowe i często niewłaściwe. Stosują rygory i

zakazy, aby zmusić dziecko do posłuszeństwa, często później sami je

łamią. Stosują obietnice, których nie dotrzymują. Dziecko w takiej

rodzinie czuje się bezradne i osamotnione, maskując poczucie

niepewności staje się agresywne, rodzice przestają być dla niego

autorytetem.

Styl autokratyczny polega na bezwzględnym

podporządkowaniu się wymaganiom i wartościom przyjętym w

rodzinie. Narzuca dziecku określony typ zachowania i krępuje

go. Rodzice nadmiernie kontrolują postępowanie dziecka,

stawiają przed nim wymagania przekraczające jego

możliwości, wzbudzają w nim lęk, wydają rozkazy i nakazy,

pouczają, jak ma się zachować w określonych sytuacjach.

Dzieci pochodzące z rodzin o takim stylu wychowania często

zachowują się wobec młodszych i słabszych kolegów

despotycznie i okrutnie, inne zaś są zastraszane i uległe,

niezdolne do samodzielnego myślenia. Jeszcze inne staja się

agresywne bądź też stawiają bierny opór otoczeniu.

Styl liberalny charakteryzuje przekonanie rodziców, że dziecku

należy pozostawić całkowitą swobodę, nie należy hamować

jego rozwoju i aktywności, wystarczy zadbać o odpowiednie

dla niego warunki nauki i zabawy, czyli zaspokoić potrzeby

materialne. Potrzeby emocjonalne dziecka zaspokajane są

przez rodziców tylko wtedy, gdy samo tego zażąda.

Interwencja rodziców w zachowanie dziecka następuje dopiero

w chwili, gdy w drastyczny sposób naruszy ono normy

społeczne. Stosowane wówczas przez rodziców restrykcje są

jednak łagodne, a zachowanie dziecka usprawiedliwiane jest

przed otoczeniem. Postawa liberalna, przy której realizowane

są wszelkie potrzeby i zachcianki dzieci, wpływa na opóźnienie

procesu socjalizacji, na trudności w przystosowaniu się

dziecka do życia w grupie rówieśniczej.

Styl demokratyczny cechuje akceptacja potrzeb

dzieci; rodzice uznają ich prawo do samodzielności i

aktywności, rozmawiają z dziećmi o sposobach

spędzania wolnego czasu, o ich kolegach, nauce w

szkole i wielu innych codziennych sprawach.

Wyraźnie określają zakres jego obowiązków,

wyjaśniając sens i znaczenie podejmowanych

zadań. Niewłaściwe zachowanie dziecka jest

korygowane metodami perswazji i argumentacji, a

nie za pomocą kar. W rodzinie o demokratycznym

stylu wychowania więzi emocjonalne między

rodzicami i dziećmi są silne. Przeważają uczucia

pozytywne: zaufanie, sypania, życzliwość.

3. Określamy typ badań i uzasadniamy

wybór. Formułujemy ogólny cel badań

Typy badań według

celu:



Teoretyczne

(Opisowe),



Eksperymentalne

(weryfikacyjne),



Diagnostyczne.



Typy badań

według kryterium

organizacji ich

przebiegu:



Zespołowe lub

indywidualne



Terenowe,



Powtarzalne

(panelowe),



Eksperymentalne

Typy badań według kryterium

przedmiotu poznania naukowego i

procedury badawczej:



Opisowe,



Wyjaśniające.

Cel ogólny:
Prezentowana procedura badawcza ma na celu wykryć i opisać

style wychowania samotnych ojców.

Celem pracy jest wykrycie i opisanie stylów wychowania

samotnych ojców.

Cel ogólny (uwzględniający zmienne niezależne):
Celem pracy jest wykrycie i opisanie stylów wychowania

samotnych ojców oraz różnic występujących w grupach

wyróżnionych ze względu na wiek, wykształcenie, liczbę dzieci w

rodzinie, miejsce zamieszkania.

Cel ogólny (uwzględniający zmienne niezależne i zmienne

zależne)

Celem pracy jest wykrycie i opisanie wyznaczników stylu

wychowania dzieci przez samotnych ojców (stosowanych kar i

nagród itd.) i wykazanie różnic występujących w grupach

wyróżnionych ze względu na wiek, wykształcenie, liczbę dzieci w

rodzinie, miejsce zamieszkania.

4. Formułujemy problemy badawcze i

określamy odnoszące się do nich zmienne



Problem badawczy to pytanie, na które będziemy

poszukiwać odpowiedzi w prowadzonych badaniach

naukowych



Hipoteza jest najbardziej prawdopodobną

odpowiedzią lub też spodziewanym przez badacza

rezultatem/wynikiem zaplanowanych badań.

Problemy badawcze



Problemy badawcze muszą zostać osadzone

na tle dotychczasowych osiągnięć

naukowych.



Muszą zostać sformułowane językiem

naukowym.



Muszą być sformułowane w sposób

gwarantujący możliwość uzyskania na nie

odpowiedzi w drodze badań.



Muszą przyjąć postać pytań dopełnienia, a

nie rozstrzygnięcia, co oznacza, że nie mogą

się zaczynać od pytań „czy”.

Hipotezy powinny

1. Być wysoce prawdopodobnym

przypuszczeniem, znajdującym poparcie w

dotychczasowym dorobku naukowym

pedagogiki.

2. Wyrażać związek tylko pomiędzy

zmiennymi dającymi się zbadać.

3. Stanowić twierdzenia wyrażone

jednoznacznie i możliwie szczegółowo.



Uogólniając, odpowiedzi na pytania, jakie

sformułuje student w swojej pracy, mogą:

a) opisać, zdiagnozować, wykryć jakiś stan, co

oznacza, że zostały sformułowane problemy

opisowe, wobec których nie trzeba określać

hipotez,

b) wykryć i wyjaśnić związki pomiędzy badanymi

stanami a innymi zjawiskami, co oznacza, że

zostały sformułowane problemy wyjaśniające,

c) ustalić sposoby skutecznej zmiany badanego stanu

lub zjawiska, co oznacza, że zostały sformułowane

problemy praktyczne.



Przykład 1:

Styl wychowania samotnych ojców

Jakie zachowania mogą określać styl wychowania?



Stosowanie kar,



Stosowanie nagród,



Uwzględnianie potrzeb dziecka,



Konsekwencja w postępowaniu z dzieckiem,



Wyznaczanie granic,



Wyznaczanie obowiązków

Kolejnym etapem jest ustalenie jakimi cechami może różnić się

badana grupa samotnych ojców (wiek, wykształcenie, przyczyna

samotnego rodzicielstwa (wdowiec, rozwiedziony, liczba dzieci

w rodzinie itd.) Będą to nasze zmienne niezależne.

Zaś cechy związane ze stylem wychowania to zmienne zależne.

Możemy również zrobić badania porównawcze

i porównać styl wychowania między

samotnymi ojcami, a ojcami z rodzin

pełnych. Tylko:

1)

Taka informacja powinna się znaleźć w temacie

2)

Zmienne niezależne to wtedy status rodziny w

układzie dychotomicznym (samotny ojciec-ojciec z

rodziny pełnej). Możemy też uwzględnić pozostałe

zmienne (tj. wiek, wykształcenie itp.), ale

traktujemy je jako zmienne pośredniczące.



Przykład 1:

Styl wychowania samotnych ojców

Problemy badawcze uwzględniające

tylko zmienne zależne:

1.

Jakie kary stosują wobec swoich dzieci samotni

ojcowie: fizyczne, upomnienia, odebranie

przywileju (np. zakaz oglądania TV, korzystania z

komputera, Internetu), przydział dodatkowych

obowiązków, rozmowa, krzyk, inne?



Przykład 1:

Styl wychowania samotnych ojców

Problemy badawcze uwzględniające zmienne

zależne i niezależne:

1

.

Jakie kary stosują wobec swoich dzieci samotni ojcowie:

fizyczne, upomnienia, odebranie przywileju (np. zakaz

oglądania TV, korzystania z komputera, Internetu), przydział

dodatkowych obowiązków, rozmowa, krzyk, inne? Jakie

różnice można dostrzec w sposobie stosowania kar wobec

dzieci w grupach samotnych ojców wyróżnionych ze względu

na: wiek, wykształcenie, liczbę dzieci w rodzinie, miejsce

zamieszkania, powód samotnego rodzicielstwa?

Uwaga: z dobrze sformułowanych problemów powinny od razu

wynikać zmienne i wskaźniki!

Przykład opracowania zmiennych i

wskaźników.

Zmienna niezależna:

Wiek (w latach) według przedziałów:
Poniżej 25 lat
25-30 lat
31-35 lat
36-40 lat
Powyżej 41 lat
Miejsce zamieszkania:
Miasto
wieś,



Zmienna niezależna:

Wykształcenie (wg. kategorii):

Podstawowe
Podstawowe+gimnazjum
Średnie ogólnokształcące
Średnie zawodowe
Policealne
Licencjat
Wyższe
Podyplomowe
Stopień naukowy, tytuł naukowy.
Innym sposobem opracowania wskaźników wykształcenia jest

liczba lat nauki.



Przykład opracowania zmiennych i wskaźników.



Zmienna zależna

Kary stosowane przez samotnych ojców według kategorii:

Fizyczne (klapsy, ciągnięcie za ucho, popychanie, bicie pasem),
upomnienia,
odebranie przywileju (np. zakaz oglądania TV, korzystania z komputera, Internetu),
przydział dodatkowych obowiązków w domu,
rozmowa,
krzyk,
Inne

Możemy pogłębić naszą wiedzę na temat stosowania kar dodając

wskaźnik w postaci częstotliwości stosowania kary.

Częstotliwość stosowania kar według kategorii o okresie 6 tygodni

poprzedzających badanie:

Fizyczne (klapsy, ciągnięcie za ucho, popychanie, bicie pasem) itd.
Uwaga: Z dobrze opracowanych zmiennych i wskaźników powinna od razu wynikać

metoda badań, a nawet pytania kwestionariusza badań.