Gustave Doré Walka Jakuba z
Anio!em

Anio!, Fra Angelico

Anio!

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Anio! – wed!ug wi"kszo#ci religii, w których to poj"cie wyst"puje, byt
duchowy, który s!u$y i na ró$ne sposoby wspiera dzia!ania Boga.

Spis tre"ci

1 Powstanie nazwy
2 Historia wyobra$e% anio!ów

2.1 Staro$ytno#&
2.2 Chrze#cija%stwo i judaizm

2.2.1 Anio!y w Biblii

2.3 Islam

3 Chóry anielskie

3.1 Upad!e anio!y

4 Funkcje anio!ów
5 Mi!o#& anielska w angelologii chrze#cija%skiej
6 Anio!y w sztuce
7 Zobacz te$
8 Bibliografia
9 Przypisy
10 Linki zewn"trzne

Powstanie nazwy

Wyraz anio! przenikn'! do polszczyzny z j"zyka czeskiego, który
zawdzi"cza go misji Cyryla i Metodego. Pierwotnie pochodzi on od
greckiego s!owa

!""#$%& (ángelos, wed!ug wymowy bizantyjskiej

ánhielos), oznaczaj'cego oryginalnie „pos!aniec”. W biblijnym Starym
Testamencie analogiczne byty duchowe s' nazywane w j"zyku hebrajskim

!"#$, mal’ach – co równie$ znaczy „pos!aniec”.

Historia wyobra#e$ anio!ów

Staro#ytno"%

Pierwsze wyobra$enia anio!ów istnia!y w staro$ytnym Egipcie i Babilonii.
W religiach tych cywilizacji by!y ca!e zast"py duchów i istot, b"d'cych
po#rednikami mi"dzy bogami a cz!owiekiem. Cz"sto przedstawiano je jako
uskrzydlone zwierz"ta z ludzkimi twarzami. Staro$ytnym anio!om
przypisywano pewien rodzaj cielesno#ci, co znajduje potwierdzenie w
apokryficznej Ksi"dze Henocha. Anio!y tam wyst"puj'ce p!odzi!y dzieci,
odczuwa!y g!ód i pragnienie. W czasach nowo$ytnych do tej koncepcji anio!ów powróci! Emanuel Swedenborg.

Chrze"cija$stwo i judaizm

Anio!owie cz"sto wyst"puj' w Starym Testamencie (np. Rdz 3, 24; ksi"gi prorockie). Biblia nie mówi jednak wiele
o naturze i rodzajach tych bytów. Wi"cej informacji na ten temat mo$na znale(& w pismach kabalistycznych oraz w
apokryfach. Chrze#cija%stwo przej"!o wiar" w anio!y z judaizmu. W pierwszych wiekach w#ród Ojców Ko#cio!a

istnia!y pewne spory co do natury tych bytów. Np. Grzegorz z Nazjanzu, Jan z Damaszku czy Bazyli Wielki
wyobra"ali anio!y jako istoty eteryczno-ogniste. Jeszcze na Soborze Nicejskim II w 787 przypisywano im subtelne
cia!a. Ostatecznie kwesti# t# rozstrzygn$! %w. Augustyn:

„

Anio! oznacza funkcj", nie natur". Pytasz jak si" nazywa ta natura? – Duch. Pytasz
o funkcj"? – Anio!. Przez to czym jest, jest duchem, a przez to co wype!nia, jest
anio!em.

”

— !w. Augustyn, Enarratio in Psalmos

Anio!y w Biblii

S$ istotami duchowymi nadrz#dnymi wzgl#dem ludzi – Ps 8, 6; Hbr 2, 7,
Stworzeni przed cz!owiekiem – Hi 38, 4-7,
Nie "eni$ si#, ani za m$" nie wychodz$ – Mk 12, 25,
Jest ich ogromna liczba – Ps 68, 18; Mt 24, 31; Hbr 12, 22; Ap 5, 11,
Nie nale"y ich wielbi& – Kol 2, 18-19; Ap 19, 10; 22, 8-9; (zasada: co masz, czego nie otrzyma!e%?),
S!u"$ ludziom Hbr 1, 14; i ich ochraniaj$ Ps 34, 8,
S!u"yli Jezusowi Mt 4, 11; Mk 1, 13; 'k 22, 43,
Cz#%& z nich upad!a Jud 6; 2P 2, 4; i s!u"y szatanowi Ap 12, 9; Mt 25, 41.

Islam

Anio!y pe!ni$ równie" wa"n$ rol# w islamie. Wiara w nie stanowi element dogmatyki tej religii. W islamie twierdzi
si#, "e anio!y zosta!y stworzone przez Boga ze %wiat!a, przebywaj$ w niebie i g!ównym ich zadaniem jest s!u"ba dla
swego stwórcy. Pe!ni$ tak"e funkcj# pos!a(ców, chroni$ ludzi oraz spisuj$ wszystkie ich uczynki. Koran zosta!
podyktowany Mahometowi przez anio!a D"ibrila. W teologii islamu wymienia si# przede wszystkim D"ibrila,
Malika (stra"nika ogni piekielnych), Izra’ila (anio!a %mierci), Nakira i Munkara, Haruta i Maruta, Mika’ila i
Azrafaela. Jedyny anio!, który odmówi! Bogu pos!usze(stwa to Iblis

[1]

, zwany te" szatanem. (Wed!ug niektórych

nie jest anio!em, a d"innem.)

[2]

Chóry anielskie

Wed!ug Biblii liczba chórów anielskich (porz$dków niebia(skich) waha si# od 7 do 11. Zosta!y one
uporz$dkowane w trzech triadach (podzia! %w. Ambro"ego).

Surowo"#

Równowaga

Tolerancja

Kontemplacji

najbli"ej Boga.

Chór I

Serafiny

Góruj$ mi!o%ci$ nad innymi

chórami

Chór III

Trony

Wyró"niaj$ si#

pos!usze(stwem

Chór II

Cherubiny

Pe!ne wiedzy bo"ej

Kosmosu

posiadaj$ce w!adze

nad cia!ami

niebieskimi.

Chór V

Moce (W!adze)

Powstrzymuj$ce wysi!ki

demonów

Chór IV

Dominacje

Reguluj$ce anielskie

obowi$zki

Chór VI

Cnoty

Przypisuje si# im moc czynienia

cudów

!wiata

opiekuj!ce si"

#wiatem oraz

lud$mi.

Chór VIII

Archanio"owie

Spe%niaj! najwa&niejsze

zadania

Chór VII

Zwierzchno#$

(Ksi%stwa)

Kieruj!ce pa'stwami i

narodami

Chór IX

Anio"owie

Opiekunowie

Ludzie

Upad"e anio"y

Tradycja chrze#cija'ska g%osi i& boski nakaz wywo%a% sprzeciw u jednego z anio%ów – Satanaela który popad% w
pych" twierdz!c, &e nie b"dzie s%u&y% ludziom, gdy& s! istotami ni&szymi od anio%ów – doprowadzi% do buntu 1/3
anio%ów.

Funkcje anio"ów

W chrze#cija'stwie anio%owie pe%ni! dwie g%ówne funkcje:

gloryfikuj!c! – wys%awiaj! chwa%" i wspania%o#( Boga
po#rednicz!c! – s! pos%a'cami Boga, opiekunami powierzonych im osób, zanosz! ludzkie modlitwy przed
oblicze Boga, oznajmiaj! ludziom Jego wol", pomagaj! podj!( w%a#ciw! decyzj".

W Ksi"dze Rodzaju cheruby strzeg! wej#cia do ogrodu Eden a w Apokalipsie #w. Jana anio%y wymierzaj! kary
spadaj!ce na ludzko#(.

Mi"o#$ anielska w angelologii chrze#cija&skiej

Zdaniem Sergiusza Bu%gakowa jednym z najoczywistszych wniosków angelologii chrze#cija'skiej na temat natury i
&ycia anio%ów jest wskazanie na wzajemn! jedno#( i mi%o#( %!cz!c! anielski sobór

[3]

.

Jezus Chrystus w rozmowie z saduceuszami stwierdzi%, i& „przy zmartwychwstaniu ani si" &eni( b"d!, ani za m!&
wychodzi(, ale b"d! jak anio%owie Bo&y w niebie” [Mt 22, 30], tym samym obiecuj!c cz%owiekowi
zmartwychwsta%emu uczestnictwo w doskona%ej mi%o#ci oczyszczonej z niewoli p%ciowo#ci, która obca jest #wiatu
anielskiemu

[4]

. Obiecane zosta%o równie& zjednoczenie wszystkich ludzi w Ciele Chrystusa, a wi"c doskona%a

jedno#( na wzór soboru anielskiego

[5]

. Anio%y nie s! istotami p%ciowymi; jako byty kompletne, wolne s! od

potrzeby dope%niania si" poprzez „bycie jednym cia%em”, dlatego ich wzajemna mi%o#( jest w pe%ni wyzwolona,
ofiarna, dobrowolna i bezinteresowna, zarówno osobowa i indywidualna dla ka&dego, jak i wszechogarniaj!ca ca%!
anielsk! wspólnot"

[6]

.

Cho( w #wiecie anielskim, a zatem i w &yciu cz%owieka zmartwychwsta%ego, nie istniej! rodzinne wi"zi z racji
pe%nej jedno#ci wszystkich, to „anio%owie powi!zani s! ze sob! wi"zami osobistej mi%o#ci”, osadzonej w Mi%o#ci
Bo&ej

[6]

. Na t" eschatologiczn! prawd" cz%owieka w zmartwychwstaniu wskazywa% Chrystus w s%owach: „Kto jest

matk! moj! i którzy s! bra(mi moimi? I wyci!gn!wszy r"k" ku uczniom swoim rzek%: Oto matka moja i bracia moi”
[Mt 12, 48-49]

[5]

.

Anio"y w sztuce

Wizja anio%a w M%odej Polsce: Aniele pójd! za Tob" – obraz Jacka Malczewskiego, olej na desce, z 1901 roku.
Obraz ten nawi!zuje bezpo#rednio do fragmentu utworu Teofila Lenartowicza Za anio#em.

Wst"pienie do Raju H. Boscha – przedstawia wniebowzi"cie zbawionych do raju. )wiat%o na ko'cu tunelu to
#wiat%o niebios, symbolizuj!ce &ycie po #mierci, u ich progu wniebowzi"ci unosz! ramiona w podziwie nad

Anio! "mierci, detal z
obrazu !mier" i grabarz
Carlosa Schwabego

Zwiastowanie, fresk Fra Angelico
w dominika#skim klasztorze "w.
Marka we Florencji

Informacje w siostrzanych projektach:

Ilustracje i media

(http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Angels?

uselang=pl) w Wikimedia Commons

Definicje s!ownikowe w

Wikis!owniku

Teksty "ród!owe w Wiki$ród!ach

Cytaty w Wikicytatach

pi%knem nieba (gdzie jest on ukryty, co pozwala na poruszenie wyobra$ni). W tunelu
anio! popycha ocalon& dusz% w stron% jasno"ci.

Zwiastowanie Fra Angelico – na pierwszym planie wyst%puje Gabriel zwiastuj&cy
dziewicy Maryi, 'e urodzi syna Bo'ego. A na drugim planie wygnanie Adama i Ewy
z raju. Zosta!o to przedstawione tak, poniewa' Maria by!a znana te' jako „druga
Ewa”, przez któr& ludzko"( b%dzie oczyszczona z „grzechu Ewy”.

Zwiastowanie to cz%sty motyw malarski w
twórczo"ci Fra Angelico. Anio! i Maria
najcz%"ciej ukazani s& na kru'ganku,
przywodz&cym na my"l "wi&tyni% raczej ni' dom,
otoczonym arkadami o cechach renesansowych,
wype!niaj&cym niemal ca!& kompozycj%. Po lewej
stronie artysta zostawia sobie zazwyczaj miejsce
na ukazanie w tle ogrodu, gdzie ka'dy kwiat i

listek oddane s& z dok!adno"ci&. Maria siedzi ze skromnie pochylon& g!ow&,
pobo'nie krzy'uj&c r%ce na piersi. Anio! na jego obrazach wygl&da, jakby
dopiero co zst&pi! z niebios i jeszcze nie zd&'y! z!o'y( barwnych skrzyde!.
Pochyla si% ku dziewicy jakby zamierza! przykl%kn&(. Fra Angelico dzieli
scen% na dwie cz%"ci: rozdziela przestrze# archanio!a Gabriela od przestrzeni
przeznaczonej dla Naj"wi%tszej Marii Panny za pomoc& jednej z kolumn dziedzi#ca, znajduj&cych si% na pierwszym
planie. Pozostaje tu wierny tradycji, w której podobne rozdzielenie postaci Zwiastowania by!o powszechne.
Kolorystyka jest dobrana z wyczuciem: delikatna, stonowana, pe!na harmonii, oddaj&ca nastrój wydarzenia. W tle,
w rajskim ogrodzie ukazane jest wygnanie z Edenu pierwszych ludzi, np. w Zwiastowaniu znajduj&cym si% w
Muzeum Prado. )ywa soczysta ziele# ro"linno"ci kontrastuje ze scen& g!ówn&, utrzyman& w jasnych barwach ró'u,
b!%kitu, z!ota i bieli. Sklepienie nad Mari& i anio!em przypomina niebo usiane gwiazdami. Stroje postaci, aureole i
z!ote skrzyd!a Gabriela s& namalowane z ogromn& precyzj& i dba!o"ci& o szczegó!y. Na ró'owej sukni anio!a wida(
liczne plisy i z!ote hafty, a na jego skrzyd!ach mo'na liczy( b!yszcz&ce piórka, za" okr&g!e aureole przypominaj&
wyt!oczone w bogate ornamenty z!ote tarcze. W obrazie tym obecno"( Boga zosta!a zaznaczona w sposób wyra$ny
i nie pozostawiaj&cy w&tpliwo"ci. Boska r%ka z nieba kieruje mi%dzy swego pos!a#ca i Panienk% z!ocisty snop
"wiat!a, a w nim male#kiego go!%bia – symbol Ducha *wi%tego. Oprócz tego, wizerunek Boga pojawia si% jako
p!askorze$ba na zewn%trznej "cianie dziedzi#ca, ponad scen& zwiastowania, tu' nad kolumn& rozdzielaj&c& postaci.
Wygl&da to tak, jakby przygl&da! si% objawieniu i sprawowa! nad nim piecz%. Ca!a scena tchnie cisz&, skupieniem,
"wi%to"ci&. Twarze i d!onie archanio!a i Marii wyra'aj& uroczyste natchnienie, maj& w sobie co" nieziemskiego, a
ich oczy spotykaj& si% w milcz&cym porozumieniu.

Zobacz te#

Festiwal Anielskie Spotkania w Toruniu
Abaddon
Szatan
Demon

Bibliografia

1. Davidson G. (2003), S+OWNIK ANIO+ÓW w tym anio!ów upad!ych.

Wyd. Zysk i S-ka.

Przypisy

1. ! Koran 2:34, 7:11, 15:31, 17:61, 18:50, 20:116, 38:74-5.
2. ! Volha Sakalouskaya: Anio!owie w islamie (http://www.arabia.pl/content/view/282204/2/) . Arabia.pl. [dost%p 2011-03-

08]. por. Koran 18:50.

3. ! Natura anio!ów. W: Siergiej Bu!gakow: Drabina Jakubowa. Warszawa: Fronda-Apostolicum, 2005, s. 196. ISBN 83-

60335-15-X.

4. ! Natura anio!ów. W: Siergiej Bu!gakow: Drabina Jakubowa. Warszawa: Fronda-Apostolicum, 2005, s. 155. ISBN 83-

60335-15-X.

5. !

5,0

5,1

Natura anio!ów. W: Siergiej Bu!gakow: Drabina Jakubowa. Warszawa: Fronda-Apostolicum, 2005, s. 171.

ISBN 83-60335-15-X.

6. !

6,0

6,1

Natura anio!ów. W: Siergiej Bu!gakow: Drabina Jakubowa. Warszawa: Fronda-Apostolicum, 2005, s. 189.

ISBN 83-60335-15-X.

Linki zewn!trzne

Rozdzia! 1: Bóg. 1.4 Anio!owie (http://www.biblebasicsonline.com/polish/01/0104.html) . W: Duncan
Heaster: Osnowy Biblii: podr!cznik odkrywaj"cy rado#$ i pokój prawdziwego chrze#cija%stwa.

"ród!o „http://pl.wikipedia.org/wiki/Anio%C5%82”
Kategoria: Anio!y

T# stron# ostatnio zmodyfikowano 18:18, 17 sie 2011. Tekst udost#pniany na licencji Creative Commons:
uznanie autorstwa, na tych samych warunkach, z mo$liwo%ci& obowi&zywania dodatkowych ogranicze'.
Zobacz szczegó!owe informacje o warunkach korzystania.