myślenie to droga do skuteczniejszego działania

blizejprzedszkola.pl

Myślenie to droga
do skuteczniejszego działania

etoda skutecznego porozumiewania się i rozwiązywania problemów Sześć kape-

luszy myślowych Edwarda de Bono uczy w twórczy sposób efektywnego współ-

działania w zespole, prezentacji własnego punktu widzenia i pomysłów, a także

podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji. Pomaga analizować problem lub

sytuację, uwzględniając jej pozytywne, negatywne i emocjonalne aspekty poprzez upo-

rządkowanie myślenia, skupienie się w danej chwili tylko na jednym aspekcie omawianej

sprawy. Metoda ta ma na celu zmianę sposobu myślenia, uporządkowanie i ukierunko-

wanie na tworzenie mentalnej mapy sytuacji.
Pierwszy etap to sporządzenie mapy, drugi – wybór optymalnego rozwiązania – trasy. Usta-

nawia pewne reguły gry myślenia; pozwala na odgrywanie różnych ról (zmiana kapelusza

wiąże się ze zmianą odgrywanej roli myśliciela i umożliwia nam stworzenie mapy oraz

wybranie konkretnego sposobu działania). Sześć kapeluszy ukierunkowuje naszą uwagę

na sześć różnych aspektów omawianej sprawy. Odgrywając różne role koncentrujemy się

kolejno na poszczególnych aspektach zagadnienia. Metoda Sześciu kapeluszy myślowych jest

prosta i uniwersalna, dzięki temu łatwo ją zrozumieć i zastosować w pracy z dziećmi, mło-

dzieżą i dorosłymi.



KAPELUSZ BIAŁY – fakty, dane i liczby: reprezentuje fakty i informacje na temat danej

sytuacji i problemu, które uważa się za prawdziwe (są one sprawdzone i potwierdzo-

ne). Neutralny i obiektywny, nie dokłada własnych interpretacji ani opinii.



KAPELUSZ ŻÓŁTY – optymizm: reprezentuje myślenie konstruktywne i twórcze, na-

stawione na wyszukiwanie szans i bezpośrednie kreowanie nowych pomysłów. Wyra-

ża konkretne propozycje i sugestie, od aspektów logicznych i praktycznych do marzeń,

wizji i nadziei.



KAPELUSZ CZARNY – pesymizm, negatywna ocena, krytyka: myślenie w kategoriach

czarnego kapelusza służy ocenie funkcjonowania pomysłu w przyszłości – czy się uda,

czy nie? Uzasadnia dlaczego coś się nie uda, z uwagi na zakładane ryzyko i zagrożenia.

Służy np. wskazaniu błędów proceduralnych w myśleniu i przyjętej metodologii, a tak-

że konkretnych konsekwencji niekorzystnego obrotu spraw.



KAPELUSZ CZERWONY – emocje: reprezentuje uczucia i emo-

cje zarówno pozytywne, jak i negatywne. Wyraża odczucia na

gorąco, ukazujące nasze przypuszczenia (przeczucia), osądy sy-

tuacji i intuicję.



KAPELUSZ ZIELONY – możliwości: reprezentuje myślenie

kreatywne, poszukiwanie alternatyw, nowych i ciekawych kon-

cepcji i rozwiązań, ma na celu przełamanie utartych wzorców

stereotypów myślenia.

Jakie są szanse i zagrożenia wcześniejszego obowiązku szkolnego?
Czy 6-latek będzie się lepiej czuł i rozwijał w przedszkolu czy szkole?
W jaki sposób ocenić jego możliwości?
Proponuję ujęcie tematu metodą Sześciu kapeluszy myślowych.

Dorota Kamińska

* Edward de Bono, Sześć myślowych kapeluszy (Six Thinking Hats).

sią

blizejprzedszkola.pl



KAPELUSZ NIEBIESKI – analiza procesu: kapelusz niebieski kie-

ruje procesem dyskusji i myślenia wszystkich kapeluszy. Decyduje,

który z kapeluszy ma być aktualnie wykorzystany, określa tematy,

definiuje problem i nadaje kształt pytaniom. Dokonuje konkluzji

w trakcie dyskusji lub na zakończenie. Przy pierwszych próbach

stosowania metody sześciu kapeluszy myślowych, niebieski kape-

lusz należy do nauczyciela lub lidera grupy.

Metoda sześciu kapeluszy myślowych Edwarda de Bono posłużyła jako

inspirujące narzędzie podczas dyskusji na temat 6-latek w szkole – szan-

se i zagrożenia związane z obniżeniem wieku obowiązku szkolnego podczas

szkolenia na temat Formy i metody pracy z dzieckiem związane z obniżeniem

wieku obowiązku szkolnego, które odbyło się w Mazowiec-kim Samorzą-

dowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli – Wydział w Ciechanowie.

Jego uczestniczkami były nauczycielki wychowania przedszkolnego

i edukacji wczesnoszkolnej. Przedmiotem dyskusji były relacje dziecko

6-letnie – rodzic (opiekun) – nauczyciel/dyrektor – szkoła – środowi-

sko lokalne – edukacja w Polsce w kontekście zmian programowych

wprowadzanych obecnie przez MEN, z uwzględnieniem priorytetów

edukacyjnych Unii Europejskiej. Praca z wykorzystaniem kapeluszy my-

ślowych przebiegała dwuetapowo: I etap – praca w grupach z wykorzy-

staniem kapeluszy myślowych, II etap – debata z udziałem wszystkich

grup (kapeluszy), kierowaną przez lidera grupy (niebieski kapelusz).

A oto efekty pracy poszczególnych kapeluszy:



GRUPA I – BIAŁY KAPELUSZ (fakty)

Rok szkolny 2009/2010 rozpoczyna realizację zmian programowych,

które są wdrażane m.in. w klasach pierwszych od września 2009.

Jednym z priorytetowych zadań Ministerstwa Edukacji Narodowej

oraz polskiego Rządu w zakresie modernizacji polskiej edukacji,

jest wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, upo-

wszechnienie edukacji przedszkolnej, w tym zapewnienie wszyst-

kim pięciolatkom rocznego przygotowania przedszkolnego.

Lata 2009-2012 to najlepszy okres zarówno na objęcie wszystkich

pięciolatków edukacją przedszkolną, jak też na przyspieszenie

obowiązku szkolnego dla dzieci 6-letnich, ponieważ w tych latach

w Polsce przypada niż demograficzny. Dzięki rozłożeniu tego pro-

cesu na trzy lata szkoły będą lepiej przygotowane do wymogów

nowoczesnej edukacji, a w przyszłości zagwarantuje to dzieciom

swobodny dostęp do szkół ponadgimnazjalnych i wyższych.

W myśl założeń reformy programowej, od września 2009 do klas

pierwszych szkół podstawowych mogą uczęszczać dzieci 6-letnie.

Rodzice (opiekunowie prawni) dzieci urodzonych w latach 2003,

2004 i 2005, które jako 5-latki miały kontakt z edukacją przedszkol-

ną, mają prawo decydowania czy ich dziecko rozpocznie naukę

w kl. I jako 6-latek czy jako 7-latek.

W latach szkolnych 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012 w szkołach

podstawowych będą funkcjonowały klasy różnowiekowe (do klas

pierwszych będą uczęszczały dzieci zarówno 6, jak i 7-letnie), w któ-

rych nauka będzie zgodna z nową podstawą programową i nowymi

programami nauczania.

Reforma programowa zakłada, że w 2012 r. edukacją w pierwszych

klasach obowiązkowo objęte zostanie 100% dzieci 6-letnich.

Z danych MEN wynika, że w roku szkolnym 2009/2010 do klas

pierwszych trafiło zaledwie kilka procent sześciolatków.

Według danych z SIO – Systemu Informacji Oświatowej z 2008 r.,

w 9 047 szkołach podstawowych w całym kraju funkcjonują od-

działy przedszkolne (nie tylko dla 6-latków).

Zgodnie z założeniami podstawy programowej, edukację dzieci

w klasach I-III szkoły podstawowej powierza się jednemu nauczy-

cielowi; natomiast zajęcia z zakresu edukacji muzycznej, plastycz-

blizejprzedszkola.pl

nej, wychowania fizycznego, zajęć komputerowych i języka obcego nowożytnego może

prowadzić także nauczyciel posiadający odpowiednie kwalifikacje w tym zakresie; na-

tomiast prowadzenie zajęć z zakresu edukacji zdrowotnej można powierzyć specjaliście

z zakresu zdrowia publicznego lub dietetyki, pielęgniarce lub higienistce szkolnej.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w rozporządzeniu dotyczącym kwalifikacji nauczy-

cieli, kwalifikacje do pracy w przedszkolach i klasach I-III szkół podstawowych posia-

dać będzie również osoba, która uzyskała tytuł magistra lub licencjata, po ukończeniu

studiów na kierunku pedagogika w specjalności przygotowującej do pracy z dziećmi

w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym albo osoba, która legitymuje się dyplo-

mem ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności przygotowującej do

pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym.

Nauczyciele edukacji przedszkolnej, z uwagi na lepsze przygotowanie dzieci do rozpo-

częcia nauki w szkole, powinni znać założenia podstawy programowej edukacji wczes-

noszkolnej, a nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej – edukacji przedmiotowej w klasach

IV-VI (podkreśla to ciągłość procesu edukacji rozpoczętego w przedszkolu i kontynuo-

wanego w szkole podstawowej).

Edukacja w klasach I-III szkoły podstawowej realizowana jest w formie kształcenia zinte-

growanego (ze względu na prawidłowości rozwoju umysłowego dzieci); treści kształce-

nia powinny narastać i rozszerzać się w układzie spiralnym, tzn. że wiadomości i umie-

jętności nabyte przez ucznia w każdym następnym roku edukacji mają być powtarzane

pogłębiane, a potem rozszerzane.

Wskazane jest, aby w klasach I-III szkoły podstawowej klasowe zespoły rówieśnicze

liczyły nie więcej niż 26 osób.

Sala lekcyjna powinna składać się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę,

stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej).

Zalecane jest wyposażenie sal w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć

(np. liczmany), sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, gry i za-

bawki dydaktyczne, kąciki tematyczne (np. przyrody), biblioteczkę itp.

Skierowanie sześciolatków z obowiązkowych zerówek do klas pierwszych w szkołach

podstawowych wymaga przeniesienia do szkoły przedszkolnego standardu opieki nad

nimi (zgodnie z założeniami reformy programowej wysokie standardy opieki nad ma-

łymi dziećmi powinny obowiązywać we wszystkich szkołach, dzięki temu rodzice będą

mogli czuć się spokojni o bezpieczeństwo swoich dzieci).

Należy zadbać o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie bez-

pieczeństwa (czas trwania okresu adaptacyjnego określa nauczyciel, biorąc pod uwagę

potrzeby dzieci).

Zgodnie z nową podstawą, najważniejsze umiejętności jakie uczeń zdobywa w szkole

podstawowej to: czytanie, myślenie matematyczne i naukowe, umiejętność komuniko-

wania się, umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi,

umiejętność uczenia się, umiejętność pracy w zespole.

Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej mają obowiązek systematycznego analizowania

postępów swych uczniów, w przypadku stwierdzenia u dziecka nadmiernych trudno-

ści w wykonaniu tego, z czym radzą sobie rówieśnicy, nauczyciel zobowiązany jest do

przeprowadzenia diagnozy pedagogicznej, a następnie zaplanowania i zorganizowania

zajęć dydaktyczno-wyrównawczych dla tych uczniów.

Nowa podstawa programowa zakłada, że każde dziecko jest uzdolnione, a zadaniem

nauczyciela jest odkrycie tych uzdolnień i ich rozwijanie, a także stwarzanie warunków

do prezentowania tych osiągnięć.

Na podstawie znowelizowanej Karty Nauczyciela, nauczyciele mają obowiązek prze-

pracowania co najmniej jednej godziny tygodniowo z uczniami (poza swoim pensum);

uwzględniając ich indywidualne potrzeby – powinni udzielać im pomocy w przezwy-

ciężaniu trudności, rozwijaniu zdolności lub pogłębianiu zainteresowań (tzw. godzina

karciana do dyspozycji dyrektora).

Edukacja wczesnoszkolna ma stopniowo i możliwie łagodnie przeprowadzić dziecko

z kształcenia zintegrowanego do nauczania przedmiotowego w klasach IV-VI.

MEN zaplanowało prawne, finansowe i programowe wsparcie wprowadzanych zmian

w różnych formach, m.in. rządowy program pomocy uczniom Wyprawka szkolna, wspar-

cie finansowe z funduszy europejskich, szkolenia dla nauczycieli, strona internetowa:

www.reformaprogramowa.men.gov.pl.

sią

blizejprzedszkola.pl

R e k L a M a

Wnioski z badań PISA (Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów):

słabością polskiej szkoły jest brak nacisku na rozwijanie przez szkołę bardziej złożo-

nych umiejętności uczniów (m.in. umiejętności uczenia się, wykorzystywania wiedzy

teoretycznej w praktyce, umiejętność rozwiązywania problemów w oparciu o doświad-

czenia empiryczne oraz współpracy w grupie), wymaga to jednak zmian w programach

szkolnych i metodach pracy z uczniem – już od pierwszego dnia pobytu ucznia w szko-

le; szkoła musi również brać pod uwagę potrzeby najsłabszych i najlepszych uczniów.

Wg EURYDICE (Europejskiej Sieci Informacji o edukacji w Europie utworzonej przez

Komisję Europejską - Dyrekcję Generalną ds. Edukacji i Kultury), państwa UE powinny

więcej inwestować w edukację na bardzo wczesnym etapie, jako efektywny środek słu-

żący tworzeniu podstaw do dalszego kształcenia i ogólnego poziomu umiejętności.

Zdaniem Jana Figel’a, Komisarza ds. Edukacji, Kultury i Młodzieży UE, istotne jest stwo-

rzenie optymalnych warunków do edukacji dziecka, gdyż edukacja na wczesnym eta-

pie ułatwia dalszą naukę i może przynieść znaczne korzyści społeczno-ekonomiczne,

zwłaszcza w przypadku dzieci ze środowisk defaworyzowanych. Ważne jest wspieranie

kompetencji społeczno-emocjonalnych dziecka, a także włączenie rodziców w proces ich

edukacji w celu podtrzymywania jego korzystnych efektów.



GRUPA II – ŻÓŁTY KAPELUSZ (optymizm)

Dążymy do tego, aby szkoła była przyjazna dzieciom, m.in. poprzez zapewnienie mniej-

szej liczebności klas, przestrzeń dla maluchów, oddzielne sanitariaty oraz opiekę do

godz. 17.00.

Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez zapewnienie lepszego dostępu do eduka-

cji najmłodszych dzieci i upowszechniania wychowania przedszkolnego dla dzieci 3-5

lat przyczyni się do lepszego przygotowania dzieci 6-letnich do edukacji szkolnej.

Wprowadzane zmiany programowe i organizacyjne sprzyjają dorównywaniu europej-

skim standardom edukacyjnym (w zakresie wieku rozpoczęcia edukacji szkolnej oraz

równego dostępu do edukacji).

Edukacja będzie bezpłatna dla wszystkich sześciolatków (równy dostęp do edukacji i szan-

se dla wszystkich dzieci bez względu na zamożność).

Nowa podstawa programowa jest spójna, co pozwala na pogłębianie i rozszerzanie wiedzy

oraz umiejętności ucznia na kolejnych szczeblach edukacyjnych w sposób płynny, bez luk.

Nowa podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej jasno określa kompetencje ucz-

nia rozpoczynającego edukację w klasie I i kończącego edukację w klasie III, co daje

większą swobodę nauczycielowi w dobrze metod, form i środków nauczania, a także

sprzyja jego kreatywności.

W szkołach pojawi się bogata oferta zajęć dodatkowych dla uczniów klas I, dostosowa-

na do ich potrzeb edukacyjnych, zarówno tych wymagających wyrównywania szans

(zajęcia korekcyjno-wyrównawcze), jak i tych o ponadprzeciętnych uzdolnieniach.

Szkoły będą dążyć do wysokich standardów opieki nad małymi dziećmi, zapewniając

odpowiednią opiekę i bezpieczeństwo dzieciom objętym wcześniejszym obowiązkiem

szkolnym, m.in. opieka na świetlicy (dobra opieka nad dziećmi, to również szansa dla

ich rodziców czy opiekunów na podjęcie pracy).

W każdej szkole, do której uczęszczać będą dzieci 6-letnie, zostanie wydzielone miejsce

blizejprzedszkola.pl

w sali dydaktycznej, świetlicy lub wyodrębnione osobne pomieszczenie z przeznacze-

niem na część zabawowo–wypoczynkową.

Obowiązkowa nauka języka obcego oraz nauka obsługi komputera od I klasy.

Więcej swobody dyrektora w zakresie organizacji pracy szkoły – elastyczność podczas

planowania roku szkolnego.

Wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem umożliwia zmniejszanie nierówności spo-

łecznych i kulturowych (realizację priorytetów UE).

Wprowadzenie zmian programowych, uwzględniających określony zasób niezbędnych

wiadomości, umiejętności i postaw dzieci, umożliwi w przyszłości osiąganie przez ucz-

niów lepszych wyników w badaniach PISA (Programie Międzynarodowej Oceny Umiejęt-

ności Uczniów).



GRUPA III – CZARNY KAPELUSZ (pesymizm)

Zdaniem niektórych rodziców i nauczycieli – skrócone dzieciństwo w przypadku dzieci

6-letnich, rozpoczynających wcześniejszą edukację w klasie I.

Niedojrzałość społeczno-emocjonalna dzieci może utrudniać im zdobywanie nowej

wiedzy i umiejętności.

W klasach I mogą pojawić się dzieci 6-letnie bez edukacji wstępnej w przedszkolu, co

utrudni im adaptację do warunków szkolnych.

Szkoły są nieprzygotowane organizacyjnie na przyjęcie małych dzieci (mała przestrzeń

– zbyt małe klasy, brak odpowiednich warunków do nauki i zabawy, brak odpowied-

nich pomocy dydaktycznych).

Zbyt liczne klasy utrudniają realizację nowej podstawy programowej.

System klasowo-lekcyjny – dzieci zbyt dużo czasu będą spędzały w ławkach.

Ograniczenie możliwości swobodnych i twórczych zabaw dzieci.

Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej nie są odpowiednio przygotowani na przyjęcie

do szkół młodszych dzieci – merytorycznie i organizacyjnie (praca z młodszym o rok

uczniem, w grupie różnowiekowej).

Niewystarczająca liczba terapeutów i środków finansowych przeznaczonych na wy-

równywanie ewentualnych deficytów rozwojowych u dzieci 6-letnich.

Trudności w wyborze odpowiednich podręczników i programów odpowiednich do

pracy z dziećmi 6- i 7-letnimi.

Brak konkretnych narzędzi diagnostycznych pomocnych w diagnozie i monitorowaniu

rozwoju dziecka i jego możliwości.

Brak możliwości realizacji pełnego pensum nauczyciela klas I-III w przypadku częścio-

wej realizacji zajęć, np. z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycz-

nego, zajęć komputerowych i języka obcego nowożytnego przez dodatkowych nauczy-

cieli posiadający odpowiednie kwalifikacje w tym zakresie.

Zwiększona odpowiedzialność nauczyciela i dyrektora za rozliczenie godzin i precy-

zyjnie opisane efektów końcowych kształcenia (łączne sumy godzin w ciągu trzech lat

nauczania z danego przedmiotu muszą być zgodne z ramowym planem nauczania).

Trudności w szczegółowym rozliczaniu czasu pracy nauczyciela i dokumentowaniu jego

pracy dydaktycznej (zgodnie z tygodniowym pensum i ramowym planem nauczania).



GRUPA IV – CZERWONY KAPELUSZ (emocje)

pozytywne:

Radość – wcześniejszy kontakt z rówieśnikami w związku z wcześniejszym pójściem

6-latków do szkół.

Nadzieja – wcześniejszy, wszechstronny rozwój dziecka.

Zadowolenie – dziecko szybciej dojrzewa społecznie i emocjonalnie.

negatywne:

Niepewność – brak zdecydowania wśród rodziców w kwestii wcześniejszego posłania

ich dziecka do szkoły (rodzice chcieliby mieć pewność, że lata, które w niej spędzi, będą

tak samo szczęśliwe i radosne, jak te wcześniejsze).

Niepokój a) rodziców: czy dziecko sobie poradzi, kiedy przekracza po raz pierwszy

próg szkoły? b) nauczycieli: praca z młodszym dzieckiem w grupie różnowiekowej

sią

blizejprzedszkola.pl

(różnice rozwojowe dziecka 6- i 7-letniego).

Obawa, strach – przed nieznanym.

Złość – zabranie dziecku dzieciństwa.

Wątpliwości, obawy, kiedy dzieci wcześniej rozpoczynają naukę w szkole.

Niezadowolenie – brak odpowiednich warunków do nauki.



GRUPA V – ZIELONY KAPELUSZ (możliwości)

Możliwość dorównania europejskim standardom edukacyjnym (wiek rozpoczęcia edu-

kacji szkolnej, równy dostęp do edukacji).

Realizacja celów reformy programowej daje możliwość stworzenia dzieciom przyjaznych

i bezpiecznych warunków do nauki i zabawy, działania indywidualnego i zespołowego,

rozwijania samodzielności oraz odpowiedzialności za siebie i najbliższe otoczenie, ekspre-

sji plastycznej, muzycznej i ruchowej, aktywności badawczej, a także twórczych działań.

Planowanie zadań na miarę możliwości rozwojowych i zainteresowań dzieci 6. i 7-let-

nich, spowoduje, że dziecko niezależnie od wieku z ciekawością będzie uczestniczyć

w interesujących je zajęciach, dowiadywać się nowych rzeczy oraz kształcić przydatne

umiejętności (edukacja na tym etapie edukacyjnym powinna umiejętnie łączyć zabawę

z nauką, aby w łagodny sposób wprowadzić dziecko w świat szkoły).

Zapewnienie dzieciom objętym wcześniejszym obowiązkiem szkolnym odpowiedniej

przestrzeni edukacyjnej, w tym: odpowiedniej aranżacja sali lekcyjnej, mebli odpowiada-

jącym potrzebom małego dziecka, wykładziny umożliwiającej swobodne poruszanie się

i zabawy oraz zmianę pozycji dziecka na siedzącą lub leżącą – sprzyjać będzie profilaktyce

wad postawy i zaspakajaniu naturalnej potrzeby ruchu na tym etapie rozwoju dziecka.

Możliwość pozostawienia przez ucznia w szkole części swoich podręczników i przy-

borów szkolnych również będzie wspierać profilaktykę wad postawy – dzieci nie będą

musiały nosić codziennie do szkoły ciężkich plecaków.

Włączenie rodziców w proces edukacji dzieci poprzez zaproponowanie nowatorskich

i przystępnych form współpracy, może mieć korzystny wpływ na ujednolicenie oddzia-

ływań w stosunku do dziecka, a także podtrzymywanie korzystnych efektów edukacyj-

nych i wychowawczych.

Odpowiednia i profesjonalna opieka nad dziećmi w szkole stanowi także szansę dla ich

rodziców (opiekunów) na podjęcie pracy.

Wprowadzone zmiany w zakresie rozporządzenia dotyczącego kwalifikacji nauczycieli

przedszkoli i klas I-III szkół podstawowych umożliwia nauczycielom z wykształceniem

w zakresie wychowania przedszkolnego podjęcie pracy w szkołach podstawowych, bez

konieczności zdobywania dodatkowych kwalifikacji.

Możliwość poszerzania kompetencji zawodowych nauczycieli edukacji wczesnoszkol-

nej w zakresie wspomagania rozwoju małego dziecka dzięki wsparciu ze strony pla-

cówek doskonalenia nauczycieli (m.in. organizacji szkoleń dla nauczycieli oraz tzw.

grup wsparcia, dostarczanie przykładów dobrej praktyki, stworzenie forum wymiany

doświadczeń lub forum dyskusyjnego).

Dostęp do środków finansowych z Unii Europejskiej daje nowe możliwości w zakresie

tworzenia lepszych warunków organizacyjnych i edukacyjnych dla dzieci 6-letnich.

Polityka polskiego Rządu wyznacza także szczególną rolę samorządom lokalnym w za-

kresie efektywnego prowadzenia finansowania edukacji oraz umiejętnego dostosowywa-

nia polskiej szkoły do lokalnych możliwości i potrzeb (wymaga to efektywnej, wielopłasz-

czyznowej współpracy władz rządowych, samorządów wszystkich szczebli, środowisk

lokalnych oraz organizacji pozarządowych).



OSOBA KIERUJĄCA DYSKUSJĄ – NIEBIESKI KAPELUSZ (analiza procesu).

Dorota KamIńsKa

Konsultant Mazowieckiego Samorządowego Centrum

Doskonalenia Nauczycieli Wydział w Ciechanowie

Bibliografia:

Edward de Bono, Sześć myślowych kapeluszy (Six Thinking Hats), wyd. Helion, 2008.

Komisja Europejska – EACEA P9, Eurydyce, „Early Childhood Education and CareIn Europe: Tackling Social and Cultural

Inequalities, Bruksela, 2009. (pol. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Wczesna edukacja i opieka na dzieckiem w Europie:

zmniejszanie nierówności społecznych i kulturowych, Warszawa, 2009).

MEN, Nowa podstawa programowa z komentarzami (Tom I – Edukacja Przedszkolna i Wczesnoszkolna), 2009.

www.reformaprogramowa.men.gov.pl

■