R
R
R
R
egula
egula
egula
egula
S
S
S
S
ancti
ancti
ancti
ancti
B
B
B
B
enedicti
enedicti
enedicti
enedicti
LATINO/ ITALIANO/ POLSKI
2
P
P
P
P
rologus
rologus
rologus
rologus
1. Obsculta, o fili, praecepta magistri, et inclina aurem cordis tui, et admonitionem pii
patris libenter excipe et efficaciter comple,
2. ut ad eum per oboedientiae laborem redeas, a quo per inoboedientiae desidiam
recesseras.
3. Ad te ergo nunc mihi sermo dirigitur, quisquis abrenuntians propriis voluntatibus,
Domino Christo vero regi militaturus, oboedientiae fortissima atque praeclara arma
sumis.
4. In primis, ut quicquid agendum inchoas bonum, ab eo perfici instantissima oratione
deposcas,
5. ut qui nos iam in filiorum dignatus est numero computare non debet aliquando de
malis actibus nostris contristari.
6. Ita enim ei omni tempore de bonis suis in nobis parendum est ut non solum iratus
pater suos non aliquando filios exheredet,
7. sed nec, ut metuendus dominus irritatus a malis nostris, ut nequissimos servos
perpetuam tradat ad poenam qui eum sequi noluerint ad gloriam.
8. Exsurgamus ergo tandem aliquando excitante nos scriptura ac dicente: Hora est iam
nos de somno surgere,
9. et apertis oculis nostris ad deificum lumen, attonitis auribus audiamus divina cotidie
clamans quid nos admonet vox dicens:
10. Hodie si vocem eius audieritis, nolite obdurare corda vestra.
11. Et iterum: Qui habet aures audiendi audiat quid spiritus dicat ecclesiis.
12. Et quid dicit? Venite, filii, audite me; timorem Domini docebo vos
13. Currite dum lumen vitae habetis, ne tenebrae mortis vos comprehendant.
14. Et quaerens Dominus in multitudine populi cui haec clamat operarium suum, iterum
dicit:
15. Quis est homo qui vult vitam et cupit videre dies bonos?
16. Quod si tu audiens respondeas: Ego, dicit tibi Deus:
17. Si vis habere veram et perpetuam vitam, prohibe linguam tuam a malo et labia tua ne
loquantur dolum; deverte a malo et fac bonum, inquire pacem et sequere eam.
18. Et cum haec feceritis, oculi mei super vos et aures meas ad preces vestras, et
antequam me invocetis dicam vobis: Ecce adsum.
19. Quid dulcius nobis ab hac voce Domini invitantis nos, fratres carissimi?
20. Ecce pietate sua demonstrat nobis Dominus viam vitae.
21. Succinctis ergo fide vel observantia bonorum actuum lumbis nostris, per ducatum
evangelii pergamus itinera eius, ut mereamur eum qui nos vocavit in regnum suum
videre.
22. In cuius regni tabernaculo si volumus habitare, nisi illuc bonis actibus curritur, minime
pervenitur.
23. Sed interrogemus cum propheta Dominum dicentes ei: Domine, quis habitabit in
tabernaculo tuo, aut quis requiescet in monte sancto tuo?
24. Post hanc interrogationem, fratres, audiamus Dominum respondentem et
ostendentem nobis viam ipsius tabernaculi,
25. dicens: Qui ingreditur sine macula et operatur iustitiam;
26. qui loquitur veritatem in corde suo, qui non egit dolum in lingua sua;
27. qui non fecit proximo suo malum, qui opprobrium non accepit adversus proximum
suum;
28. qui malignum diabolum aliqua suadentem sibi, cum ipsa suasione sua a conspectibus
cordis sui respuens, deduxit ad nihilum, et parvulos cogitatos eius tenuit et allisit ad
Christum;
29. qui, timentes Dominum, de bona observantia sua non se reddunt elatos, sed ipsa in
se bona non a se posse sed a Domino fieri existimantes,
3
30. operantem in se Dominum magnificant, illud cum propheta dicentes: Non nobis,
Domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam;
31. sicut nec Paulus apostolus de praedicatione sua sibi aliquid imputavit, dicens: Gratia
Dei sum id quod sum;
32. et iterum ipse dicit: Qui gloriatur, in Domino glorietur.
33. Unde et Dominus in evangelio ait: Qui audit verba mea haec et facit ea, similabo eum
viro sapienti qui aedificavit domum suam super petram;
34. venerunt flumina, flaverunt venti, et impegerunt in domum illam, et non cecidit, quia
fundata erat super petram.
35. Haec complens Dominus exspectat nos cotidie his suis sanctis monitis factis nos
respondere debere.
36. Ideo nobis propter emendationem malorum huius vitae dies ad indutias relaxantur,
37. dicente Apostolo: An nescis quia patientia Dei ad paenitentiam te adducit?
38. Nam pius Dominus dicit: Nolo mortem peccatoris, sed convertatur et vivat.
39. Cum ergo interrogassemus Dominum, fratres, de habitatore tabernaculi eius,
audivimus habitandi praeceptum, sed si compleamus habitatoris officium.
40. Ergo praeparanda sunt corda nostra et corpora sanctae praeceptorum oboedientiae
militanda,
41. et quod minus habet in nos natura possibile, rogemus Dominum ut gratiae suae
iubeat nobis adiutorium ministrare.
42. Et si, fugientes gehennae poenas, ad vitam volumus pervenire perpetuam,
43. dum adhuc vacat et in hoc corpore sumus et haec omnia per hanc lucis vitam vacat
implere,
44. currendum et agendum est modo quod in perpetuo nobis expediat.
45. Constituenda est ergo nobis dominici schola servitii.
46. In qua institutione nihil asperum, nihil grave, nos constituturos speramus;
47. sed et si quid paululum restrictius, dictante aequitatis ratione, propter emendationem
vitiorum vel conservationem caritatis processerit,
48. non ilico pavore perterritus refugias viam salutis quae non est nisi angusto initio
incipienda.
49. Processu vero conversationis et fidei, dilatato corde inenarrabili dilectionis dulcedine
curritur via mandatorum Dei,
50. ut ab ipsius numquam magisterio discedentes, in eius doctrinam usque ad mortem in
monasterio perseverantes, passionibus Christi per patientiam participemur, ut et
regno eius mereamur esse consortes. Amen.
Explicit Prologus
INCIPIT TEXTUS REGULAE
Regula appellatur ab hoc quod oboedientum dirigat mores.
Prologo
Prologo
Prologo
Prologo
1. Ascolta, figlio mio, gli insegnamenti del maestro e apri docilmente il tuo cuore; accogli
volentieri i consigli ispirati dal suo amore paterno e mettili in pratica con impegno,
2. in modo che tu possa tornare attraverso la solerzia dell'obbedienza a Colui dal quale ti sei
allontanato per l'ignavia della disobbedienza.
3. Io mi rivolgo personalmente a te, chiunque tu sia, che, avendo deciso di rinunciare alla
volontà propria, impugni le fortissime e valorose armi dell'obbedienza per militare sotto il
vero re, Cristo Signore.
4. Prima di tutto chiedi a Dio con costante e intensa preghiera di portare a termine quanto di
buono ti proponi di compiere,
5. affinché, dopo averci misericordiosamente accolto tra i suoi figli, egli non debba un giorno
adirarsi per la nostra indegna condotta.
4
6. Bisogna dunque servirsi delle grazie che ci concede per obbedirgli a ogni istante con
tanta fedeltà da evitare, non solo che egli giunga a diseredare i suoi figli come un padre
sdegnato,
7. ma anche che, come un sovrano tremendo, irritato dalle nostre colpe, ci condanni alla
pena eterna quali servi infedeli che non lo hanno voluto seguire nella gloria.
8. Alziamoci, dunque, una buona volta, dietro l'incitamento della Scrittura che esclama: "E'
ora di scuotersi dal sonno!"
9. e aprendo gli occhi a quella luce divina ascoltiamo con trepidazione ciò che ci ripete ogni
giorno la voce ammonitrice di Dio:
10. " Se oggi udrete la sua voce, non indurite il vostro cuore!"
11. e ancora: " Chi ha orecchie per intendere, ascolti ciò che lo Spirito dice alle Chiese!".
12. E che dice? " Venite, figli, ascoltatemi, vi insegnerò il timore di Dio.
13. Correte, finché avete la luce della vita, perché non vi colgano le tenebre della morte".
14. Quando poi il Signore cerca il suo operaio tra la folla, insiste dicendo:
15. "Chi è l'uomo che vuole la vita e arde dal desiderio di vedere giorni felici?".
16. Se a queste parole tu risponderai: "Io!", Dio replicherà:
17. "Se vuoi avere la vita, quella vera ed eterna, guarda la tua lingua dal male e le tue labbra
dalla menzogna. Allontanati dall'iniquità, opera il bene, cerca la pace e seguila".
18. Se agirete così rivolgerò i miei occhi verso di voi e le mie orecchie ascolteranno le vostre
preghiere, anzi, prima ancora che mi invochiate vi dirò: "Ecco sono qui!".
19. Fratelli carissimi, che può esserci di più dolce per noi di questa voce del Signore che ci
chiama?
20. Guardate come nella sua misericordiosa bontà ci indica la via della vita!
21. Armati dunque di fede e di opere buone, sotto la guida del Vangelo, incamminiamoci per
le sue vie in modo da meritare la visione di lui, che ci ha chiamati nel suo regno.
22. Se, però, vogliamo trovare dimora sotto la sua tenda, ossia nel suo regno, ricordiamoci
che è impossibile arrivarci senza correre verso la meta, operando il bene.
23. Ma interroghiamo il Signore, dicendogli con le parole del profeta: "Signore, chi abiterà
nella tua tenda e chi dimorerà sul tuo monte santo?".
24. E dopo questa domanda, fratelli, ascoltiamo la risposta con cui il Signore ci indica la via
che porta a quella tenda:
25. "Chi cammina senza macchia e opera la giustizia;
26. chi pronuncia la verità in cuor suo e non ha tramato inganni con la sua lingua;
27. chi non ha recato danni al prossimo, né ha accolto l'ingiuria lanciata contro di lui";
28. chi ha sgominato il diavolo, che malignamente cercava di sedurlo con le sue suggestioni,
respingendolo dall'intimo del proprio cuore e ha impugnato coraggiosamente le sue
insinuazioni per spezzarle su Cristo al loro primo sorgere;
29. gli uomini timorati di Dio, che non si insuperbiscono per la propria buona condotta e,
pensando invece che quanto di bene c'è in essi non è opera loro, ma di Dio,
30. lo esaltano proclamando col profeta: "Non a noi, Signore, non a noi, ma al tuo nome dà
gloria!".
31. Come fece l'apostolo Paolo, che non si attribuì alcun merito della sua predicazione, ma
disse:" Per grazia di Dio sono quel che sono"
32. e ancora: "chi vuole gloriarsi, si glori nel Signore".
33. Perciò il Signore stesso dichiara nel Vangelo: "Chi ascolta da me queste parole e le mette
in pratica, sarà simile a un uomo saggio il quale edificò la sua casa sulla roccia.
34. E vennero le inondazioni e soffiarono i venti e si abbatterono su quella casa, ma essa non
cadde, perché era fondata sulla roccia".
35. Dopo aver concluso con queste parole il Signore attende che, giorno per giorno,
rispondiamo con i fatti alle sue sante esortazioni.
36. Ed è proprio per permetterci di correggere i nostri difetti che ci vengono dilazionati i giorni
di questa vita
37. secondo le parole dell'Apostolo: "Non sai che con la sua pazienza Dio vuole portarti alla
conversione?"
5
38. Difatti il Signore misericordioso afferma: "Non voglio la morte del peccatore, ma che si
converta e viva".
39. Dunque, fratelli miei, avendo chiesto al Signore a chi toccherà la grazia di dimorare nella
sua tenda, abbiamo appreso quali sono le condizioni per rimanervi, purché sappiamo
comportarci nel modo dovuto.
40. Perciò dobbiamo disporre i cuori e i corpi nostri a militare sotto la santa obbedienza.
41. Per tutto quello poi, di cui la nostra natura si sente incapace, preghiamo il Signore di
aiutarci con la sua grazia.
42. E se vogliamo arrivare alla vita eterna, sfuggendo alle pene dell'inferno,
43. finche c'è tempo e siamo in questo corpo e abbiamo la possibilità di compiere tutte
queste buone azioni,
44. dobbiamo correre e operare adesso quanto ci sarà utile per l'eternità.
45. Bisogna dunque istituire una scuola del servizio del Signore
46. nella quale ci auguriamo di non prescrivere nulla di duro o di gravoso;
47. ma se, per la correzione dei difetti o per il mantenimento della carità, dovrà introdursi una
certa austerità, suggerita da motivi di giustizia,
48. non ti far prendere dallo scoraggiamento al punto di abbandonare la via della salvezza,
che in principio è necessariamente stretta e ripida.
49. Mentre invece, man mano che si avanza nella vita monastica e nella fede, si corre per la
via dei precetti divini col cuore dilatato dall'indicibile sovranità dell'amore.
50. Così, non allontanandoci mai dagli insegnamenti di Dio e perseverando fino alla morte nel
monastero in una fedele adesione alla sua dottrina, partecipiamo con la nostra sofferenza
ai patimenti di Cristo per meritare di essere associati al suo regno. Amen.
Prolog
Prolog
Prolog
Prolog
1
Słuchaj, synu, nauk mistrza i nakło
ń
[ku nim] ucho swego serca. Napomnienia łaskawego ojca
przyjmuj ch
ę
tnie i wypełniaj skutecznie,
2
aby
ś
przez trud posłusze
ń
stwa powrócił do Tego, od
którego odszedłe
ś
przez gnu
ś
no
ść
nieposłusze
ń
stwa.*
3
Do ciebie wi
ę
c kieruj
ę
teraz moje
słowa, kimkolwiek jeste
ś
ty, co wyrzekasz si
ę
własnych ch
ę
ci,* a chc
ą
c słu
ż
y
ć
pod rozkazami
Chrystusa Pana, prawdziwego Króla, przywdziewasz pot
ęż
n
ą
i
ś
wi
ę
t
ą
zbroj
ę
posłusze
ń
stwa.
4
Przede wszystkim, gdy co
ś
dobrego zamierzasz uczyni
ć
, módl si
ę
najpierw gor
ą
co, aby On
sam to do ko
ń
ca doprowadził.
5
Wówczas, skoro raczył nas ju
ż
zaliczy
ć
do grona swoich synów,
nie b
ę
dzie musiał kiedy
ś
si
ę
smuci
ć
naszymi złymi post
ę
pkami.
6
Posługuj
ą
c si
ę
dobrem, jakie w
nas zło
ż
ył, powinni
ś
my zatem zawsze by
ć
Mu posłuszni, bo w przeciwnym razie mógłby nas nie
tylko wydziedziczy
ć
, jak rozgniewany Ojciec swoich synów,
7
lecz tak
ż
e jak gro
ź
ny Pan,
obra
ż
ony nasz
ą
nikczemno
ś
ci
ą
, wyda
ć
na wieczn
ą
kar
ę
sługi niegodne, gdy
ż
nie chcieli
ś
my i
ść
za Nim do chwały.
8
Powsta
ń
my wi
ę
c wreszcie, skoro Pismo
Ś
wi
ę
te zach
ę
ca nas słowami: Teraz nadeszła dla nas
godzina powstania ze snu (Rz 13,11).
9
Otwórzmy nasze oczy na przebóstwiaj
ą
ce
ś
wiatło, a
nasze uszy na głos Bo
ż
y, który nas codziennie napomina wołaj
ą
c:
10
Oby
ś
cie usłyszeli dzisiaj
głos Jego: nie zatwardzajcie serc waszych (Ps 96,8).
11
I znowu: Kto ma uszy, niechaj posłyszy,
co mówi Duch do Ko
ś
ciołów (Ap 2,7).
12
A co mówi? Pójd
ź
cie, synowie, słuchajcie mnie, naucz
ę
was boja
ź
ni Pa
ń
skiej.
13
Biegnijcie, dopóki macie
ś
wiatło
ść
ż
ycia, aby ciemno
ś
ci
ś
mierci was nie
ogarn
ę
ły (Ps 34[33], 12; J 12,35).
14
Po
ś
ród licznego tłumu, któremu Pan mówi te słowa, szuka On sobie współpracownika i raz
jeszcze powtarza:
15
Któ
ż
jest człowiekiem, co miłuje
ż
ycie i pragnie widzie
ć
dni szcz
ęś
liwe? (Ps
33,13 Wlg).
16
Je
ś
li słysz
ą
c to, odpowiesz: „Ja”, rzecze ci Bóg:
17
Skoro chcesz mie
ć
prawdziwe i
wieczne
ż
ycie, pow
ś
ci
ą
gnij swój j
ę
zyk od złego, od słów podst
ę
pnych twe wargi. Odst
ą
p od
złego, czy
ń
dobro; szukaj pokoju, id
ź
za nim (Ps 34[33],14—15).
18
Gdy tak b
ę
dziecie
6
post
ę
powa
ć
, oczy Moje zwrócone b
ę
d
ą
na was, a uszy moje otwarte na pro
ś
by wasze. I zanim
mnie wezwiecie, powiem: «Oto jestem» (Iz 58,9).
19
Có
ż
dla nas milszego, bracia najdro
ż
si, nad
ten Bo
ż
y głos zaproszenia?
20
Oto w swej łaskawo
ś
ci Pan sam ukazuje nam drog
ę
ż
ycia.
21
Przepasawszy wi
ę
c biodra* wiar
ą
i pełnieniem dobrych uczynków, pod
ąż
ajmy
ś
cie
ż
kami Pana
za przewodem Ewangelii, aby
ś
my zasłu
ż
yli na ogl
ą
danie Tego, który nas wezwał do swego
Królestwa.
22
Je
ś
li za
ś
pragniemy zamieszka
ć
w Przybytku Jego Królestwa, musimy biec drog
ą
dobrych uczynków, gdy
ż
inn
ą
tam si
ę
nie dochodzi.
23
Zapytajmy zatem Pana razem z Prorokiem: Kto b
ę
dzie przebywał w przybytku Twym, Panie,
kto zamieszka na Twojej
ś
wi
ę
tej górze? (Ps 15[14],1).
24
A zapytawszy słuchajmy, bracia, jak
Pan odpowiada i ukazuje nam drog
ę
do swego przybytku
25
mówi
ą
c: Ten, kto post
ę
puje bez
skazy, działa sprawiedliwie,
26
a mówi prawd
ę
w swym sercu i nie zwodzi swym j
ę
zykiem; ten,
27
który nie czyni bli
ź
niemu nic złego i nie słucha oszczerstw przeciw swemu s
ą
siadowi (Ps 14,2—
3 Wlg).
28
A gdy diabeł mu co
ś
doradza, odtr
ą
ca go razem z jego podszeptami daleko od swego
serca i od razu wniwecz obraca, a rodz
ą
ce si
ę
pokusy* rozbija o Chrystusa [jak o skał
ę
].
29
Tacy ludzie, pełni boja
ź
ni Pa
ń
skiej, nie wpadaj
ą
w zarozumiało
ść
, gdy widz
ą
,
ż
e dobrze
post
ę
puj
ą
. Uwa
ż
aj
ą
bowiem,
ż
e nawet to dobro, jakie w nich jest, nie z własnej ich mocy, lecz od
Pana pochodzi.
30
Wielbi
ą
zatem Pana, który w nich działa i wołaj
ą
razem z Prorokiem: Nie nam,
Panie, nie nam, lecz Twemu imieniu daj chwał
ę
(Ps 115,1[113,9]).
31
Podobnie i Paweł Apostoł nie przypisywał sobie zasługi z racji swej pracy apostolskiej, lecz
mówił: Z łaski Bo
ż
ej jestem tym, czym jestem (1 >Kor 15,10),
32
a kiedy indziej znowu: Kto si
ę
chlubi, niech si
ę
w Panu chlubi (2 Kor 10,17).
33
Dlatego te
ż
Pan powiada w Ewangelii: Ka
ż
dego, kto tych słów moich słucha i wypełnia, mo
ż
na
porówna
ć
z człowiekiem roztropnym, który dom swój zbudował na skale. 34* Wezbrały potoki,
zerwały si
ę
wichry i uderzyły w ten dom. On jednak nie run
ą
ł, bo na skale był utwierdzony (Mt
7,24—25).
35
Aby wszystko doprowadzi
ć
do ko
ń
ca, Pan oczekuje,
ż
e b
ę
dziemy codziennie odpowiada
ć
czynami na te Jego
ś
wi
ę
te napomnienia.
36
A chc
ą
c, by
ś
my zd
ąż
yli poprawi
ć
si
ę
z grzechów,
przedłu
ż
a nam dni tego
ż
ycia
37
zgodnie ze słowami Apostoła: Czy
ż
nie wiesz,
ż
e dobro
ć
Bo
ż
a
chce ci
ę
przywie
ść
do nawrócenia? (Rz 2,4).
38
Łaskawy bowiem Pan mówi: Nie chc
ę
ś
mierci
grzesznika, lecz aby si
ę
nawrócił i
ż
ył (Ez 33,11).
39
Gdy
ś
my wi
ę
c, bracia, zapytali Pana, kto mo
ż
e zamieszka
ć
w Jego Przybytku, usłyszeli
ś
my w
odpowiedzi, co nale
ż
y czyni
ć
, by w nim zamieszka
ć
. Oby
ś
my wypełniali obowi
ą
zki tego, który
tam ma mieszka
ć
!
40
Powinni
ś
my wi
ę
c przygotowa
ć
nasze serca i ciała do walki pod
ś
wi
ę
tym
posłusze
ń
stwem* przykazaniom Bo
ż
ym,
41
A gdy co
ś
zbyt trudne b
ę
dzie dla naszej natury,
pro
ś
my wówczas Pana, by kazał łasce swojej przyj
ść
nam z pomoc
ą
.
42
Je
ś
li pragniemy unikn
ąć
kar piekła i osi
ą
gn
ąć
ż
ycie wieczne,
43
to póki jest jeszcze czas, póki w tym ciele b
ę
d
ą
c mo
ż
emy
wszystko to wypełnia
ć
w
ś
wietle ziemskiego
ż
ycia,
44
ś
pieszmy si
ę
i to tylko czy
ń
my, co nam
przyniesie korzy
ść
na wieczno
ść
.
45
Mamy zatem zało
ż
y
ć
szkoł
ę
słu
ż
by Pa
ń
skiej.
46
Ufamy przy tym,
ż
e zakładaj
ą
c j
ą
nie
ustanowimy nic surowego ani nazbyt trudnego.
47
Je
ś
li jednak niekiedy dla naprawienia bł
ę
dów i
zachowania miło
ś
ci, tam gdzie sprawiedliwo
ść
i rozs
ą
dek tego wymagaj
ą
, oka
ż
emy si
ę
nieco
bardziej surowi,
48
nie uciekaj od razu, przej
ę
ty strachem, z drogi zbawienia, bo wej
ść
na ni
ą
mo
ż
na tylko ciasn
ą
bram
ą
.*
49
Gdy b
ę
dziesz post
ę
pował naprzód w
ż
yciu wspólnym* i w wierze, serce ci si
ę
rozszerzy i
pobiegniesz drog
ą
przykaza
ń
Bo
ż
ych z niewysłowion
ą
słodycz
ą
miło
ś
ci.
50
Tak nie odst
ę
puj
ą
c
7
nigdy od nauki Pana, w Jego prawdzie wytrwajmy w klasztorze a
ż
do
ś
mierci, aby
ś
my przez
cierpliwo
ść
stali si
ę
uczestnikami M
ę
ki Chrystusowej* i zasłu
ż
yli na udział w Jego Królestwie.
I - De generibus monachorum
1. Monachorum quattuor esse genera manifestum est.
2. Primum coenobitarum, hoc est monasteriale, militans sub regula vel abbate.
3. Deinde secundum genus est anachoritarum, id est eremitarum, horum qui non
conversationis fervore novicio, sed monasterii probatione diuturna,
4. qui didicerunt contra diabolum multorum solacio iam docti pugnare,
5. et bene exstructi fraterna ex acie ad singularem pugnam eremi, securi iam sine
consolatione alterius, sola manu vel brachio contra vitia carnis vel cogitationum, Deo
auxiliante, pugnare sufficiunt.
6. Tertium vero monachorum taeterrimum genus est sarabaitarum, qui nulla regula
approbati, experientia magistra, sicut aurum fornacis, sed in plumbi natura molliti,
7. adhuc operibus servantes saeculo fidem, mentiri Deo per tonsuram noscuntur.
8. Qui bini aut terni aut certe singuli sine pastore, non dominicis sed suis inclusi ovilibus,
pro lege eis est desideriorum voluntas,
9. cum quicquid putaverint vel elegerint, hoc dicunt sanctum, et quod noluerint, hoc
putant non licere.
10. Quartum vero genus est monachorum quod nominatur gyrovagum, qui tota vita sua
per diversas provincias ternis aut quaternis diebus per diversorum cellas hospitantur,
11. semper vagi et numquam stabiles, et propriis voluntatibus et gulae illecebris
servientes, et per omnia deteriores sarabaitis.
12. De quorum omnium horum miserrima conversatione melius est silere quam loqui.
13. His ergo omissis, ad coenobitarum fortissimum genus disponendum,
adiuvanteDomino, veniamus.
I - Le varie categorie di monaci
1. E' noto che ci sono quattro categorie di monaci.
2. La prima è quella dei cenobiti, che vivono in un monastero, militando sotto una regola e
un abate.
3. La seconda è quella degli anacoreti o eremiti, ossia di coloro che non sono mossi
dall'entusiastico fervore dei principianti, ma sono stati lungamente provati nel monastero,
4. dove con l'aiuto di molti hanno imparato a respingere le insidie del demonio;
5. quindi, essendosi bene addestrati tra le file dei fratelli al solitario combattimento
dell'eremo, sono ormai capaci, con l'aiuto di Dio, di affrontare senza il sostegno altrui la
lotta corpo a corpo contro le concupiscenze e le passioni.
6. La terza categoria di monaci, veramente detestabile è formata dai sarabaiti: molli come
piombo, perché non sono stati temprati come l'oro nel crogiolo dell'esperienza di una
regola,
7. costoro conservano ancora le abitudini mondane, mentendo a Dio con la loro tonsura.
8. A due a due, a tre a tre o anche da soli, senza la guida di un superiore, chiusi nei loro
ovili e non in quello del Signore, hanno come unica legge l'appagamento delle proprie
passioni,
9. per cui chiamano santo tutto quello che torna loro comodo, mentre respingono come
illecito quello che non gradiscono.
10. C'è infine una quarta categoria di monaci, che sono detti girovaghi, perché per tutta la vita
passano da un paese all'altro, restando tre o quattro giorni come ospiti nei vari monasteri,
11. sempre vagabondi e instabili, schiavi delle proprie voglie e dei piaceri della gola, peggiori
dei sarabaiti sotto ogni aspetto.
12. Ma riguardo alla vita sciagurata di tutti costoro è preferibile tacere piuttosto che parlare.
8
13. Lasciamoli quindi da parte e con l'aiuto del Signore occupiamoci dell'ordinamento della
prima categoria, ossia quella fortissima e valorosa dei cenobiti.
1. O ró
ż
nych rodzajach mnichów
1
Cztery s
ą
, jak wiadomo, rodzaje mnichów.
2
Pierwszy nosi nazw
ę
cenobitów, tj. tych, którzy
ż
yj
ą
w klasztorze i pełni
ą
słu
ż
b
ę
pod reguł
ą
i opatem.
3
Drugi to anachoreci, tzn. pustelnicy. Oni to nie w pierwszym porywie zachwytu nad
ż
yciem
mniszym,* lecz przechodz
ą
c dług
ą
prób
ę
w klasztorze,
4
od wielu uczyli si
ę
, jak nale
ż
y walczy
ć
z diabłem,
5
a dobrze przygotowani w szeregach braci do samotnej walki na pustyni i do
ść
ju
ż
silni, by obej
ść
si
ę
bez pomocy bli
ź
niego, s
ą
w stanie, z pomoc
ą
Bo
żą
, zmaga
ć
si
ę
w pojedynk
ę
ze złem czaj
ą
cym si
ę
w ciele i w my
ś
lach.
6
Trzecim, całkiem obrzydliwym rodzajem mnichów, s
ą
sarabaici.
ś
adna reguła nie była im
mistrzyni
ą
i nie wypróbowała ich jak złoto w ogniu*. Rozmi
ę
kli jak ołów,
7
w post
ę
powaniu
zachowuj
ą
nadal wierno
ść
ś
wiatu, a swoj
ą
tonsur
ą
jawnie kłami
ą
Bogu.
8
Zamykaj
ą
si
ę
po dwóch
lub trzech, a nawet samotnie, bez
ż
adnego pasterza, w owczarniach nie Pa
ń
skich, lecz swych
własnych. Prawem ich jest zaspokajanie swych pragnie
ń
.9 Cokolwiek sobie zamy
ś
l
ą
lub co
wybior
ą
, to mianuj
ą
ś
wi
ę
tym, a czego nie chc
ą
, to uwa
ż
aj
ą
za niedozwolone.
10
Czwarty rodzaj mnichów to ci, których nazywaj
ą
mnichami w
ę
drownymi (gyrovagi). Przez całe
ż
ycie w
ę
druj
ą
oni po ró
ż
nych okolicach, goszcz
ą
c po trzy lub cztery dni w rozmaitych
klasztorach.
11
Zawsze si
ę
włócz
ą
, pozbawieni wszelkiej stało
ś
ci, a słu
żą
tylko własnym
zachciankom i rozkoszom podniebienia, pod ka
ż
dym wzgl
ę
dem gorsi jeszcze od sarabaitów.
12
O godnym po
ż
ałowania post
ę
powaniu tych wszystkich lepiej jest milcze
ć
ni
ż
mówi
ć
.
13
Pomin
ą
wszy ich zatem, przejd
ź
my z pomoc
ą
Pana do zasad reguluj
ą
cych
ż
ycie cenobitów,
tego najdzielniejszego rodzaju mnichów.
II - Qualis debeat esse abbas
1. Abbas qui praeesse dignus est monasterio semper meminere debet quod dicitur et
nomen maioris factis implere.
2. Christi enim agere vices in monasterio creditur, quando ipsius vocatur pronomine,
3. dicente Apostolo: Accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus: Abba,
Pater.
4. Ideoque abbas nihil extra praeceptum Domini quod sit debet aut docere aut
constituere vel iubere,
5. sed iussio eius vel doctrina fermentum divinae iustitiae in discipulorum mentibus
conspargatur,
6. memor semper abbas quia doctrinae suae vel discipulorum oboedientiae, utrarumque
rerum, in tremendo iudicio Dei facienda erit discussio.
7. Sciatque abbas culpae pastoris incumbere quicquid in ovibus paterfamilias utilitatis
minus potuerit invenire.
8. Tantundem iterum erit ut, si inquieto vel inoboedienti gregi pastoris fuerit omnis
diligentia attributa et morbidis earum actibus universa fuerit cura exhibita,
9. pastor eorum in iudicio Domini absolutus dicat cum propheta Domino: iustitiam tuam
non abscondi in corde meo, veritatem tuam et salutare tuum dixi; ipsi autem
contemnentes spreverunt me,
10. et tunc demum inoboedientibus curae suae ovibus poena sit eis praevalens ipsa
mors.
11. Ergo, cum aliquis suscipit nomen abbatis, duplici debet doctrina suis praeesse
discipulis,
9
12. id est omnia bona et sancta factis amplius quam verbis ostendat, ut capacibus
discipulis mandata Domini verbis proponere, duris corde vero et simplicioribus factis
suis divina praecepta monstrare.
13. Omnia vero quae discipulis docuerit esse contraria in suis factis indicet non agenda,
ne aliis praedicans ipse reprobus inveniatur,
14. ne quando illi dicat Deus peccanti: Quare tu enarras iustitias meas et assumis
testamentum meum per os tuum? Tu vero odisti disciplinam et proiecisti sermones
meos post te,
15. et: Qui in fratris tui oculo festucam videbas, in tuo trabem non vidisti.
16. Non ab eo persona in monasterio discernatur.
17. Non unus plus ametur quam alius, nisi quem in bonis actibus aut oboedientia invenerit
meliorem.
18. Non convertenti ex servitio praeponatur ingenuus, nisi alia rationabilis causa exsistat.
19. Quod si ita, iustitia dictante, abbati visum fuerit, et de cuiuslibet ordine id faciet. Sin
alias, propria teneant loca,
20. quia sive servus sive liber, omnes in Christo unum sumus et sub uno Domino
aequalem servitutis militiam baiulamus, quia non est apud Deum personarum
acceptio.
21. Solummodo in hac parte apud ipsum discernimur, si meliores ab aliis in operibus
bonis et humiles inveniamur.
22. Ergo aequalis sit ab eo omnibus caritas, una praebeatur in omnibus secundum merita
disciplina.
23. In doctrina sua namque abbas apostolicam debet illam semper formam servare in qua
dicit: Argue, obsecra, increpa,
24. id est, miscens temporibus tempora, terroribus blandimenta, dirum magistri, pium
patris ostendat affectum,
25. id est indisciplinatos et inquietos debet durius arguere, oboedientes autem et mites et
patientes ut in melius proficiant obsecrare, neglegentes et contemnentes ut increpat
et corripiat admonemus.
26. Neque dissimulet peccata delinquentium; sed et mox ut coeperint oriri radicitus ea ut
praevalet amputet, memor periculi Heli sacerdotis de Silo.
27. Et honestiores quidem atque intellegibiles animos prima vel secunda admonitione
verbis corripiat,
28. improbos autem et duros ac superbos vel inoboedientes verberum vel corporis
castigatio in ipso initio peccati coerceat, sciens scriptum: Stultus verbis non corrigitur,
29. et iterum: Percute filium tuum virga et liberabis animam eius a morte.
30. Meminere debet semper abbas quod est, meminere quod dicitur, et scire quia cui plus
committitur, plus ab eo exigitur.
31. Sciatque quam difficilem et arduam rem suscipit regere animas et multorum servire
moribus, et alium quidem blandimentis, alium vero increpationibus, alium suasionibus;
32. et secundum uniuscuiusque qualitatem vel intellegentiam, ita se omnibus conformet et
aptet ut non solum detrimenta gregis sibi commissi non patiatur, verum in
augmentatione boni gregis gaudeat.
33. Ante omnia, ne dissimulans aut parvipendens salutem animarum sibi commissarum,
ne plus gerat sollicitudinem de rebus transitoriis et terrenis atque caducis,
34. sed semper cogitet quia animas suscepit regendas, de quibus et rationem redditurus
est.
35. Et ne causetur de minori forte substantia, meminerit scriptum: Primum quaerite
regnum Dei et iustitiam eius, et haec omnia adicientur vobis,
36. et iterum: Nihil deest timentibus eum.
37. Sciatque quia qui suscipit animas regendas paret se ad rationem reddendam,
38. et quantum sub cura sua fratrum se habere scierit numerum, agnoscat pro certo quia
in die iudicii ipsarum omnium animarum est redditurus Domino rationem, sine dubio
addita et suae animae.
10
39. Et ita, timens semper futuram discussionem pastoris de creditis ovibus, cum de alienis
ratiociniis cavet, redditur de suis sollicitus,
40. et cum de monitionibus suis emendationem aliis sumministrat ipse efficitur a vitiis
emendatus.
II - L'Abate
1. Un abate degno di stare a capo di un monastero deve sempre avere presenti le esigenze
implicite nel suo nome, mantenendo le proprie azioni al livello di superiorità che esso
comporta.
2. Sappiamo infatti per fede che in monastero egli tiene il posto di Cristo, poiché viene
chiamato con il suo stesso nome,
3. secondo quanto dice l'Apostolo: "Avete ricevuto lo Spirito di figli adottivi, che vi fa
esclamare: Abba, Padre!"
4. Perciò l'abate non deve insegnare, né stabilire o ordinare nulla di contrario alle leggi del
Signore,
5. anzi il suo comando e il suo insegnamento devono infondere nelle anime dei discepoli il
fermento della santità.
6. Si ricordi sempre che nel tremendo giudizio di Dio dovrà rendere conto tanto del suo
insegnamento, quanto dell'obbedienza dei discepoli
7. e sappia che il pastore sarà considerato responsabile di tutte le manchevolezze che il
padre di famiglia avrà potuto riscontrare nel gregge.
8. D'altra parte è anche vero che, se il pastore avrà usato ogni diligenza nei confronti di un
gregge irrequieto e indocile, cercando in tutti i modi di correggerne la cattiva condotta,
9. verrà assolto nel divino giudizio e potrà ripetere con il profeta al Signore: "Non ho tenuto
la tua giustizia nascosta in fondo al cuore, ma ho proclamato la tua verità e la tua
salvezza; essi tuttavia mi hanno disprezzato, ribellandosi contro di me".
10. E allora la giusta punizione delle pecore ribelli sarà la morte, che avrà finalmente ragione
della loro ostinazione.
11. Dunque, quando uno assume il titolo di Abate deve imporsi ai propri discepoli con un
duplice insegnamento,
12. mostrando con i fatti più che con le parole tutto quello che è buono e santo: in altri
termini, insegni oralmente i comandamenti del Signore ai discepoli più sensibili e recettivi,
ma li presenti esemplificati nelle sue azioni ai più tardi e grossolani.
13. Confermi con la sua condotta che bisogna effettivamente evitare quanto ha presentato ai
discepoli come riprovevole, per non correre il rischio di essere condannato dopo aver
predicato agli altri
14. e di non sentirsi dire dal Signore per i suoi peccati: "Come ti arroghi di esporre i miei
precetti e di avere sempre la mia alleanza sulla bocca, tu che hai in odio la disciplina e ti
getti le mie parole dietro le spalle?"
15. e ancora: "Tu che vedevi la pagliuzza nell'occhio del tuo fratello, non ti sei accorto della
trave nel tuo".
16. Si guardi dal fare preferenze nelle comunità:
17. non ami l'uno piò dell'altro, a eccezione di quello che avrà trovato migliore nella condotta
e nell'obbedienza:
18. non anteponga un monaco proveniente da un ceto elevato a uno di umili origini, a meno
che non ci sia un motivo ragionevole per stabilire una tale precedenza.
19. Ma se, per ragioni di giustizia, riterrà di dover agire così lo faccia per chiunque; altrimenti
ciascuno conservi il proprio posto,
20. perché, sia il servo che il libero, tutti siamo una cosa sola in Cristo e, militando sotto uno
stesso Signore, prestiamo un eguale servizio. Infatti, "dinanzi a Dio non ci sono parzialità"
21. e una cosa sola ci distingue presso di lui: se siamo umili e migliori degli altri nelle opere
buone.
11
22. Quindi l'abate ami tutti allo stesso modo, seguendo per ciascuno una medesima regola di
condotta basata sui rispettivi meriti.
23. Per quanto riguarda poi la direzione dei monaci, bisogna che tenga presente la norma
dell'apostolo: "Correggi, esorta, rimprovera"
24. e precisamente, alternando i rimproveri agli incoraggiamenti, a seconda dei tempi e delle
circostanze, sappia dimostrare la severità del maestro insieme con la tenerezza del
padre.
25. In altre parole, mentre deve correggere energicamente gli indisciplinati e gli irrequieti,
deve esortare amorevolmente quelli che obbediscono con docilità a progredire sempre
più. Ma è assolutamente necessario che rimproveri severamente e punisca i negligenti e
coloro che disprezzano la disciplina.
26. Non deve chiudere gli occhi sulle eventuali mancanze, ma deve stroncarle sul nascere,
ricordandosi della triste fine di Eli, sacerdote di Silo.
27. Riprenda, ammonendoli una prima e una seconda volta, i monaci più docili e assennati,
28. ma castighi duramente i riottosi, gli ostinati, i superbi e i disobbedienti, appena tentano di
trasgredire, ben sapendo che sta scritto: "Lo stolto non si corregge con le parole"
29. e anche: "Battendo tuo figlio con la verga, salverai l'anima sua dalla morte".
30. L'abate deve sempre ricordarsi quel che è e come viene chiamato, nella consapevolezza
che sono maggiori le esigenze poste a colui al quale è stato affidato di più.
31. Bisogna che prenda chiaramente coscienza di quanto sia difficile e delicato il compito che
si è assunto di dirigere le anime e porsi al servizio dei vari temperamenti, incoraggiando
uno, rimproverando un altro e correggendo un terzo:
32. perciò si conformi e si adatti a tutti, secondo la rispettiva indole e intelligenza, in modo
che, invece di aver a lamentare perdite nel gregge affidato alle sue cure, possa rallegrarsi
per l'incremento del numero dei buoni.
33. Soprattutto si guardi dal perdere di vista o sottovalutare la salvezza delle anime, di cui è
responsabile, per preoccuparsi eccessivamente delle realtà terrene, transitorie e
caduche,
34. ma pensi sempre che si è assunto l'impegno di dirigere delle anime, di cui un giorno
dovrà rendere conto
35. e non cerchi una scusante nelle eventuali difficoltà economiche, ricordandosi che sta
scritto :"Cercate anzitutto il regno di Dio e la sua giustizia e tutte queste cose vi saranno
date in soprappiù"
36. e anche: "Nulla manca a coloro che lo temono".
37. Sappia inoltre che chi si assume l'impegno di dirigere le anime deve prepararsi a
renderne conto
38. e stia certo che, quanti sono i monaci di cui deve prendersi cura, tante solo le anime di
cui nel giorno del giudizio sarà ritenuto responsabile di fronte a Dio, naturalmente oltre
che della propria.
39. Così nel continuo timore dell'esame a cui verrà sottoposto il pastore riguardo alle pecore
che gli sono state affidate mentre si preoccupa del rendiconto altrui, si fa più attento al
proprio
40. e corregge i suoi personali difetti, aiutando gli altri a migliorarsi con le sue ammonizioni.
2. Jaki powinien by
ć
opat
1
Opat, który zasługuje, aby sta
ć
na czele klasztoru, powinien zawsze pami
ę
ta
ć
, jakie nosi
miano, i czynami dawa
ć
wyraz swojej godno
ś
ci.
2
Wiara widzi w nim w klasztorze zast
ę
pc
ę
Chrystusa, skoro nazywa go Jego imieniem.
3
Mówi przecie
ż
Apostoł: Otrzymali
ś
cie ducha
przybrania za synów, w którym mo
ż
emy woła
ć
: «Abba, Ojcze!» (Rz 8, 15).*
4
Dlatego te
ż
opat nie powinien uczy
ć
, ani ustanawia
ć
, ani rozkazywa
ć
niczego, co by było poza
prawem Pa
ń
skim,
5
ale polecenie jego, albo nauka niech zapada w serca uczniów jako zaczyn*
Bo
ż
ej sprawiedliwo
ś
ci.
12
6
Niechaj opat zawsze pami
ę
ta,
ż
e przed budz
ą
cym boja
źń
trybunałem Bo
ż
ym b
ę
dzie
odpowiadał za dwie sprawy: za własn
ą
nauk
ę
i za posłusze
ń
stwo swoich uczniów.
7
I niech wie,
ż
e je
ś
li gospodarz ma zbyt mało po
ż
ytku z owiec, obwinia za to pasterza.
8
Z drugiej strony
jednak je
ś
li pasterz zajmie si
ę
z cał
ą
gorliwo
ś
ci
ą
niespokojn
ą
i nieposłuszn
ą
trzod
ą
, usiłuj
ą
c na
wszelki sposób leczy
ć
choroby jej post
ę
powania,
9
Pan uniewinni go na s
ą
dzie swoim, tak
ż
e
wraz z Prorokiem b
ę
dzie mógł woła
ć
: Sprawiedliwo
ś
ci Twojej w sercu nie skryłem. Wyjawiłem
Tw
ą
wierno
ść
i pomoc; lecz oni wzgardzili mn
ą
i przeciw mnie wyst
ą
pili (Ps 40[39],11; Iz 1,2).
10
I
wówczas kar
ą
dla owiec nieposłusznych jego zabiegom b
ę
dzie w ko
ń
cu sama przemo
ż
na
ś
mier
ć
.
11
A zatem gdy kto
ś
przyj
ą
ł miano opata, powinien uczy
ć
swoich uczniów na dwa sposoby,
12
a
znaczy to: niechaj wszystko, co dobre i
ś
wi
ę
te okazuje raczej swoim post
ę
powaniem, ni
ż
słowami. Uczniom bardziej poj
ę
tnym musi wykłada
ć
nauk
ę
Pana tak
ż
e słowami, tych za
ś
, którzy
trudniej rozumiej
ą
i s
ą
twardego serca, niechaj własnym
ż
yciem uczy Bo
ż
ych przykaza
ń
.
13
Niech
poka
ż
e swoim post
ę
powaniem,
ż
e istotnie nie nale
ż
y czyni
ć
wszystkiego tego, czego polecał
unika
ć
swoim uczniom, aby innym głosz
ą
c nauk
ę
sam nie został uznany za niezdatnego (1 Kor
9, 27).
14
Jeszcze Bóg mógłby jego grzechy kiedy
ś
mu wypomnie
ć
mówi
ą
c: Czemu o mych
przykazaniach rozprawiasz i na ustach masz moje przymierze? Ty, co nienawidzisz karno
ś
ci
i słowa me rzuciłe
ś
za siebie! (Ps 50[49],16—17),
15
a tak
ż
e Czemu to widzisz drzazg
ę
w oku
swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? (Mt 7,3).
16
Opat nie powinien nikogo w klasztorze wyró
ż
nia
ć
,
17
ani kocha
ć
jednego mnicha bardziej od
innego, chyba
ż
e kto
ś
oka
ż
e si
ę
lepszym w dobrych uczynkach i w posłusze
ń
stwie.
18
Je
ż
eli nie
ma jakiej
ś
innej rozumnej przyczyny, wolno urodzonemu nie nale
ż
y przyznawa
ć
ż
adnego
pierwsze
ń
stwa przed tym, który wst
ą
pił do klasztoru jako niewolnik.
19
Gdyby jednak opat uznał,
ż
e tego wymaga sprawiedliwo
ść
, on sam zdecyduje o miejscu takiego mnicha, kimkolwiek by on
był. W innym przypadku niech wszyscy bracia zachowuj
ą
swoje miejsca.
20
Czy wolni bowiem,
czy niewolnicy, wszyscy jeste
ś
my jednym w Chrystusie* i pod rozkazami jednego Pana
d
ź
wigamy równy [dla wszystkich] ci
ęż
ar Jego słu
ż
by. Albowiem u Boga nie ma wzgl
ę
du na
osob
ę
(Rz 2, 11).
21
Tylko w jeden sposób mo
ż
emy si
ę
wyró
ż
ni
ć
w Jego oczach: je
ś
li b
ę
dziemy
pokorni, a zarazem lepsi od innych w dobrych uczynkach.
22
Niech wi
ę
c opat darzy wszystkich
jednakow
ą
miło
ś
ci
ą
i niech wszystkich traktuje jednakowo*, zgodnie z ich zasługami.
23
Jako nauczyciel powinien opat trzyma
ć
si
ę
zawsze tej oto zasady Apostoła: Przekonywaj,
pro
ś
, kar
ć
! (2 Tm 4,2 Wlg),
24
to znaczy stosownie do czasu i okoliczno
ś
ci ł
ą
czy
ć
surowo
ść
z łagodno
ś
ci
ą
, okazuj
ą
c si
ę
raz wymagaj
ą
cym mistrzem, to znowu pełnym miło
ś
ci ojcem.
25
Tak
wi
ę
c niekarnych i niespokojnych trzeba karci
ć
bardziej surowo, posłusznych za
ś
, łagodnych
i cierpliwych nakłania
ć
usilnie, by w dobrym post
ę
powali. Co do niedbałych natomiast
i lekcewa
żą
cych [jego polecenia] przypominamy, by ich ganił i karał.
26
Niech nie przemilcza grzechów bł
ą
dz
ą
cych braci, lecz w miar
ę
swych mo
ż
liwo
ś
ci wyrywa je
z korzeniami, gdy tylko zaczn
ą
si
ę
pokazywa
ć
, pomny na los Helego, kapłana z Silo.*
27
Szlachetniejsze i rozumniejsze umysły niech gani słowami raz lub dwa;
28
wyst
ę
pnych za
ś
,
zatwardziałych i pysznych, jak równie
ż
nieposłusznych niech karci chłost
ą
lub wyznacza im inn
ą
kar
ę
cielesn
ą
* ju
ż
za pierwszym razem, gdy
ż
czytamy w Pi
ś
mie
Ś
wi
ę
tym: Głupiego słowa nie
naprawi
ą
(Prz 29,19)
29
i na innym miejscu: Uderz syna twego rózg
ą
, a uwolnisz dusz
ę
jego od
ś
mierci (Prz 23,14).
30
Opat powinien zawsze pami
ę
ta
ć
, kim jest, jak go nazywaj
ą
i wiedzie
ć
,
ż
e komu daj
ą
wi
ę
cej, od
tego wi
ę
cej b
ę
d
ą
wymaga
ć
.*
31
Niech wie, jak trudnego i ci
ęż
kiego zadania si
ę
podj
ą
ł: rz
ą
dzi
ć
duszami i słu
ż
y
ć
wielu w d
ąż
eniu do naprawy obyczajów. Jednego musi łagodnie zach
ę
ca
ć
,
drugiego gani
ć
, innego jeszcze przekonywa
ć
.
32
Niechaj do wszystkich tak dopasuje si
ę
i przystosuje, zale
ż
nie od charakteru i inteligencji ka
ż
dego, aby powierzona mu trzoda nie tylko
nie doznała uszczerbku, lecz nawet cieszyła go jeszcze swoim post
ę
pem w dobrem.
13
33
Przede wszystkim nie wolno mu zaniedbywa
ć
ani lekcewa
ż
y
ć
zbawienia dusz, które poddano
jego władzy, a troszczy
ć
si
ę
wi
ę
cej o rzeczy przemijaj
ą
ce, ziemskie i znikome.
34
Niech zawsze
my
ś
li o tym,
ż
e powierzono mu rz
ą
dy nad duszami i
ż
e za nie ponosi te
ż
odpowiedzialno
ść
.
35
A
niech si
ę
nie tłumaczy ubóstwem klasztoru, pami
ę
taj
ą
c,
ż
e napisano: Starajcie si
ę
naprzód
o królestwo Boga i o Jego sprawiedliwo
ść
, a to wszystko b
ę
dzie wam dodane (Mt 6,33)
36
oraz
na innym miejscu: Boj
ą
cy si
ę
Boga nie do
ś
wiadcz
ą
biedy (Ps 34[33],10).
37
Niech wie,
ż
e kto si
ę
podj
ą
ł rz
ą
dów nad duszami, musi by
ć
gotowy do zdania z nich sprawy.
38
A ilukolwiek braci miałby pod swoj
ą
opiek
ą
, niech b
ę
dzie pewny,
ż
e w dzie
ń
s
ą
du odpowie
przed Panem * za dusze ich wszystkich, jak równie
ż
oczywi
ś
cie i za swoj
ą
własn
ą
.
39
W ten
sposób b
ę
dzie
ż
ył zawsze w obawie przed t
ą
chwil
ą
, gdy zapytaj
ą
go jako pasterza, co uczynił
z powierzonymi mu owcami, a to poczucie odpowiedzialno
ś
ci za innych zmusi go do zwracania
wi
ę
kszej uwagi tak
ż
e na siebie samego.
40
Napominaj
ą
c swoich braci, by im pomóc w poprawie,
sam jednocze
ś
nie dojdzie do naprawienia własnych bł
ę
dów.
III - De adhibendis ad consilium fratribus
1. Quotiens aliqua praecipua agenda sunt in monasterio, convocet abbas omnem
congregationem et dicat ipse unde agitur,
2. et audiens consilium fratrum tractet apud se et quod utilius iudicaverit faciat.
3. Ideo autem omnes ad consilium vocari diximus quia saepe iuniori Dominus revelat
quod melius est.
4. Sic autem dent fratres consilium cum omni humilitatis subiectione, et non praesumant
procaciter defendere quod eis visum fuerit,
5. et magis in abbatis pendat arbitrio, ut quod salubrius esse iudicaverit ei cuncti
oboediant.
6. Sed sicut discipulos convenit oboedire magistro, ita et ipsum provide et iuste condecet
cuncta disponere.
7. In omnibus igitur omnes magistram sequantur regulam, neque ab ea temere
declinetur a quoquam.
8. Nullus in monasterio proprii sequatur cordis voluntatem,
9. neque praesumat quisquam cum abbate suo proterve aut foris monasterium
contendere.
10. Quod si praesumpserit, regulari disciplinae subiaceat.
11. Ipse tamen abbas cum timore Dei et observatione regulae omnia faciat, sciens se
procul dubio de omnibus iudiciis suis aequissimo iudici Deo rationem redditurum.
12. Si qua vero minora agenda sunt in monasterii utilitatibus, seniorum tantum utatur
consilio,
13. sicut scriptum est: Omnia fac cum consilio et post factum non paeniteberis.
III - La consultazione della comunità
1. Ogni volta che in monastero bisogna trattare qualche questione importante, l'abate
convochi tutta la comunità ed esponga personalmente l'affare in oggetto.
2. Poi, dopo aver ascoltato il parere dei monaci, ci rifletta per proprio conto e faccia quel che
gli sembra più opportuno.
3. Ma abbiamo detto di consultare tutta la comunità, perché spesso è proprio al più giovane
che il Signore rivela la soluzione migliore.
4. I monaci poi esprimano il loro parere con tutta umiltà e sottomissione, senza pretendere
di imporre a ogni costo le loro vedute;
5. comunque la decisione spetta all'abate e, una volta che questi avrà stabilito ciò che è più
conveniente, tutti dovranno obbedirgli.
6. D'altra parte, come è doveroso che i discepoli obbediscano al maestro, così è bene che
anche lui predisponga tutto con prudenza ed equità.
14
7. Dunque in ogni cosa tutti seguano come maestra la Regola e nessuno osi
allontanarsene.
8. Nessun membro della comunità segua la volontà propria,
9. né si azzardi a contestare sfacciatamente con l'abate, dentro o fuori del monastero.
10. Chi si permette un simile contegno, sia sottoposto alle punizioni previste dalla Regola.
11. L'abate però dal canto suo operi tutto col timor di Dio e secondo le prescrizioni della
Regola, ben sapendo che di tutte le sue decisioni dovrà certamente rendere conto a Dio,
giustissimo giudice.
12. Se poi in monastero si devono trattare questioni di minore importanza, si serva solo del
consiglio dei più anziani,
13. come sta scritto: "Fa' tutto col consiglio e dopo non avrai a pentirtene".
3. O zwoływaniu braci na rad
ę
1
Ilekro
ć
trzeba w klasztorze podj
ąć
jak
ąś
wa
ż
n
ą
decyzj
ę
, niechaj opat zwoła cał
ą
wspólnot
ę
i przedstawi jej, o co chodzi.
2
Wysłuchawszy opinii braci, niech j
ą
sam rozwa
ż
y, a nast
ę
pnie
zrobi to, co uzna za bardziej wskazane.
3
Powiedzieli
ś
my za
ś
,
ż
e wszystkich nale
ż
y wzywa
ć
na
rad
ę
, gdy
ż
Pan cz
ę
sto wła
ś
nie komu
ś
młodszemu objawia to, co jest lepsze.
4
Bracia za
ś
powinni wyra
ż
a
ć
swe zdanie z wielk
ą
pokor
ą
i uległo
ś
ci
ą
. A niech si
ę
nie o
ś
mielaj
ą
broni
ć
zuchwale tego, co im samym wyda si
ę
słuszne.
5
Decyzja musi zale
ż
e
ć
głównie od s
ą
du
opata, tak
ż
e gdy on co
ś
uzna za bardziej wskazane, wszyscy si
ę
do tego zastosuj
ą
.
6
Jednak
ż
e
podobnie jak godzi si
ę
, by uczniowie słuchali mistrza, tak trzeba by i on zarz
ą
dzał wszystkim
w sposób m
ą
dry i sprawiedliwy.
7
We wszystkim wi
ę
c niech wszyscy id
ą
za Reguł
ą
, jak za mistrzyni
ą
, i niech nikt lekkomy
ś
lnie od
niej nie odst
ę
puje.
8
Niech nikt w klasztorze nie idzie za wol
ą
własnego serca.
9
Niechaj nikt nie
ś
mie spiera
ć
si
ę
ze swoim opatem zuchwale lub poza klasztorem.
10
A gdyby si
ę
kto
ś
na to
powa
ż
ył, nale
ż
y go ukara
ć
zgodnie z Reguł
ą
.*
11
Sam jednak opat niech robi wszystko z boja
ź
ni
ą
Bo
żą
, zawsze zachowuj
ą
c Reguł
ę
, musi
bowiem pami
ę
ta
ć
,
ż
e z cał
ą
pewno
ś
ci
ą
ze wszystkich swoich rozstrzygni
ęć
zda spraw
ę
przed
Bogiem, który jest najsprawiedliwszym S
ę
dzi
ą
.
12
Je
ś
li za
ś
chodzi o jakie
ś
mniej wa
ż
ne sprawy klasztoru, niech opat wzywa na rad
ę
jedynie
starszych,
13
bo napisane jest: Nic nie czy
ń
bez rady, a po uczynku nie b
ę
dziesz
ż
ałował (Prz
31,3 Wlg; Syr 32,24 Wlg).
IV - Quae sunt instrumenta bonorum operum
1. In primis Dominum Deum diligere ex toto corde, tota anima, tota virtute;
2. deinde proximum tamquam seipsum.
3. Deinde non occidere,
4. non adulterare,
5. non facere furtum,
6. non concupiscere,
7. non falsum testimonium dicere,
8. honorare omnes homines,
9. et quod sibi quis fieri non vult, alio ne faciat.
10. Abnegare semetipsum sibi ut sequatur Christum.
11. Corpus castigare,
12. delicias non amplecti,
13. ieiunium amare.
14. Pauperes recreare,
15
15. nudum vestire,
16. infirmum visitare,
17. mortuum sepelire.
18. In tribulatione subvenire,
19. dolentem consolari.
20. Saeculi actibus se facere alienum,
21. nihil amori Christi praeponere.
22. Iram non perficere,
23. iracundiae tempus non reservare.
24. Dolum in corde non tenere,
25. pacem falsam non dare.
26. Caritatem non derelinquere.
27. Non iurare ne forte periuret,
28. veritatem ex corde et ore proferre.
29. Malum pro malo non reddere.
30. Iniuriam non facere, sed et factas patienter sufferre.
31. Inimicos diligere.
32. Maledicentes se non remaledicere, sed magis benedicere.
33. Persecutionem pro iustitia sustinere.
34. Non esse superbum,
35. non vinolentum,
36. non multum edacem,
37. non somnulentum,
38. non pigrum,
39. non murmuriosum,
40. non detractorem.
41. Spem suam Deo committere.
42. Bonum aliquid in se cum viderit, Deo applicet, non sibi;
43. malum vero semper a se factum sciat et sibi reputet.
44. Diem iudicii timere,
45. gehennam expavescere,
46. vitam aeternam omni concupiscentia spiritali desiderare,
47. mortem cotidie ante oculos suspectam habere.
48. Actus vitae suae omni hora custodire,
49. in omni loco Deum se respicere pro certo scire.
50. Cogitationes malas cordi suo advenientes mox ad Christum allidere et seniori spiritali
patefacere,
51. os suum a malo vel pravo eloquio custodire,
52. multum loqui non amare,
53. verba vana aut risui apta non loqui,
54. risum multum aut excussum non amare.
55. Lectiones sanctas libenter audire,
56. orationi frequenter incumbere,
57. mala sua praeterita cum lacrimis vel gemitu cotidie in oratione Deo confiteri,
58. de ipsis malis de cetero emendare.
59. Desideria carnis non efficere,
60. voluntatem propriam odire,
61. praeceptis abbatis in omnibus oboedire, etiam si ipse aliter-- quod absit-- agat,
memores illud dominicum praeceptum: Quae dicunt facite, quae autem faciunt facere
nolite.
62. Non velle dici sanctum antequam sit, sed prius esse quod verius dicatur.
63. Praecepta Dei factis cotidie adimplere,
64. castitatem amare,
65. nullum odire,
16
66. zelum non habere,
67. invidiam non exercere,
68. contentionem non amare,
69. elationem fugere.
70. Et seniores venerare,
71. iuniores diligere.
72. In Christi amore pro inimicis orare;
73. cum discordante ante solis occasum in pacem redire.
74. Et de Dei misericordia numquam desperare.
75. Ecce haec sunt instrumenta artis spiritalis.
76. Quae cum fuerint a nobis die noctuque incessabiliter adimpleta et in die iudicii
reconsignata, illa merces nobis a Domino recompensabitur quam ipse promisit.
77. Quod oculus non vidit nec auris audivit, quae praeparauit Deus his qui diligunt illum.
78. Officina vero ubi haec omnia diligenter operemur claustra sunt monasterii et stabilitas
in congregatione.
IV - Gli strumenti delle buone opere
1. Prima di tutto amare il Signore Dio con tutto il cuore, con tutta l'anima, con tutte le forze;
2. poi il prossimo come se stesso.
3. Quindi non uccidere,
4. non commettere adulterio,
5. non rubare,
6. non avere desideri illeciti,
7. non mentire;
8. onorare tutti gli uomini,
9. e non fare agli altri ciò che non vorremmo fosse fatto a noi.
10. Rinnegare completamente se stesso. per seguire Cristo;
11. mortificare il proprio corpo,
12. non cercare le comodità,
13. amare il digiuno.
14. Soccorrere i poveri,
15. vestire gli ignudi,
16. visitare gli infermi,
17. seppellire i morti ;
18. alleviare tutte le sofferenze,
19. consolare quelli che sono nell'afflizione.
20. Rendersi estraneo alla mentalità del mondo;
21. non anteporre nulla all'amore di Cristo.
22. Non dare sfogo all'ira,
23. non serbare rancore,
24. non covare inganni nel cuore,
25. non dare un falso saluto di pace,
26. non abbandonare la carità.
27. Non giurare per evitare spergiuri,
28. dire la verità con il cuore e con la bocca,
29. non rendere male per male,
30. non fare torti a nessuno, ma sopportare pazientemente quelli che vengono fatti a noi;
31. amare i nemici,
32. non ricambiare le ingiurie e le calunnie, ma piuttosto rispondere con la benevolenza verso
i nostri offensori,
33. sopportare persecuzioni per la giustizia.
34. Non essere superbo,
35. non dedito al vino,
17
36. né vorace,
37. non dormiglione,
38. né pigro;
39. non mormoratore,
40. né maldicente.
41. Riporre in Dio la propria speranza,
42. attribuire a Lui e non a sé quanto di buono scopriamo in noi,
43. ma essere consapevoli che il male viene da noi e accettarne la responsabilità.
44. Temere il giorno del giudizio,
45. tremare al pensiero dell'inferno,
46. anelare con tutta l'anima alla vita eterna,
47. prospettarsi sempre la possibilità della morte.
48. Vigilare continuamente sulle proprie azioni,
49. essere convinti che Dio ci guarda dovunque.
50. Spezzare subito in Cristo tutti i cattivi pensieri che ci sorgono in cuore e manifestarli al
padre spirituale.
51. Guardarsi dai discorsi cattivi o sconvenienti,
52. non amare di parlar molto,
53. non dire parole leggere o ridicole,
54. non ridere spesso e smodatamente.
55. Ascoltare volentieri la lettura della parola di Dio,
56. dedicarsi con frequenza alla preghiera;
57. in questa confessare ogni giorno a Dio con profondo dolore le colpe passate
58. e cercare di emendarsene per l'avvenire.
59. Non appagare i desideri della natura corrotta,
60. odiare la volontà propria,
61. obbedire in tutto agli ordini dell'abate, anche se - Dio non voglia! - questi agisse
diversamente da come parla, ricordando quel precetto del Signore:" Fate quello che
dicono, ma non fate quello che fanno".
62. Non voler esser detto santo prima di esserlo, ma diventare veramente tale, in modo che
poi si possa dirlo con più fondamento.
63. Adempiere quotidianamente i comandamenti di Dio.
64. Amare la castità,
65. non odiare nessuno,
66. non essere geloso,
67. non coltivare l'invidia,
68. non amare le contese,
69. fuggire l'alterigia
70. e rispettare gli anziani,
71. amare i giovani,
72. pregare per i nemici nell'amore di Cristo,
73. nell'eventualità di un contrasto con un fratello, stabilire la pace prima del tramonto del
sole.
74. E non disperare mai della misericordia di Dio.
75. Ecco, questi sono gli strumenti dell'arte spirituale!
76. Se li adopereremo incessantemente di giorno e di notte e li riconsegneremo nel giorno
del giudizio, otterremo dal Signore la ricompensa promessa da lui stesso:
77. "Né occhio ha mai visto, né orecchio ha udito, né mente d'uomo ha potuto concepire ciò
che Dio ha preparato a coloro che lo amano".
78. L'officina poi in cui bisogna usare con la massima diligenza questi strumenti è formata dai
chiostri del monastero e dalla stabilità nella propria famiglia monastica.
18
4. Jakie s
ą
„narz
ę
dzia” dobrych uczynków
1
Przede wszystkim kocha
ć
Boga z całego serca, z całej duszy i z całej mocy,
2
nast
ę
pnie
bli
ź
niego, jak siebie samego.*
3
*Nast
ę
pnie: nie zabija
ć
.
4
Nie cudzoło
ż
y
ć
.
5
Nie kra
ść
.
6
Nie po
żą
da
ć
.
7
Nie
ś
wiadczy
ć
fałszywie.*
8
Szanowa
ć
wszystkich ludzi.*
9
Nie czyni
ć
nikomu tego, co tobie niemiłe.*
10
Wyrzeka
ć
si
ę
samego siebie, aby i
ść
za Chrystusem.*
11
Ciało poskramia
ć
.*
12
Nie szuka
ć
przyjemno
ś
ci.
13
Kocha
ć
post.
14
Ubogich wspiera
ć
.
15
Nagich przyodziewa
ć
.
16
Chorych nawiedza
ć
.
17
Zmarłych grzeba
ć
.
18
Cierpi
ą
cym pomaga
ć
.
19
Smutnych pociesza
ć
.
20
Zerwa
ć
ze sposobem post
ę
powania tego
ś
wiata.
21
Niczego nie przedkłada
ć
nad miło
ść
Chrystusa.
22
Nie działa
ć
pod wpływem gniewu.
23
Nie zachowywa
ć
urazy.
24
Nie kry
ć
w sercu podst
ę
pu.
25
Nie dawa
ć
fałszywego znaku pokoju.
26
Nie schodzi
ć
z drogi miło
ś
ci.
27
Nie przysi
ę
ga
ć
, aby przypadkiem nie dopu
ś
ci
ć
si
ę
krzywoprzysi
ę
stwa.
19
28
Prawd
ę
wyznawa
ć
sercem i ustami.
29
Złem za zło nie odpłaca
ć
.*
30
Krzywdy nie wyrz
ą
dza
ć
, a wyrz
ą
dzone cierpliwie znosi
ć
.
31
Miłowa
ć
nieprzyjaciół.*
32
Złorzecz
ą
cym nie złorzeczy
ć
, ale raczej ich błogosławi
ć
.
33
Dla sprawiedliwo
ś
ci znosi
ć
prze
ś
ladowanie.*
34
*Nie by
ć
pysznym.
35
Ani pij
ą
cym zbyt du
ż
o.
36
Ani
ż
arłokiem.
37
Ani ospałym.
38
Ani leniwym.*
39
Nie szemra
ć
.*
40
Nie obmawia
ć
.
41
Nadziej
ę
swoj
ą
w Bogu pokłada
ć
.
42
Widz
ą
c w sobie jakie
ś
dobro, przypisywa
ć
je Bogu, nie sobie.
43
Zło za
ś
uznawa
ć
zawsze za własne dzieło i sobie je przypisywa
ć
.
44
L
ę
ka
ć
si
ę
dnia s
ą
du.
45
Dr
ż
e
ć
przed piekłem.
46
Cał
ą
dusz
ą
pragn
ąć
ż
ycia wiecznego.
47
Ś
mier
ć
nadchodz
ą
c
ą
mie
ć
codziennie przed oczyma.
48
W ka
ż
dej chwili strzec swego post
ę
powania.
49
Uwa
ż
a
ć
za rzecz pewn
ą
,
ż
e Bóg patrzy na nas na ka
ż
dym miejscu.
50
Złe my
ś
li przychodz
ą
ce do serca natychmiast rozbija
ć
o Chrystusa* i wyjawia
ć
je ojcu
duchownemu.
51
Strzec ust swoich od złej i przewrotnej mowy.
52
Nie mie
ć
upodobania w wielomówstwie.
53
Nie wypowiada
ć
słów czczych lub pobudzaj
ą
cych do
ś
miechu.
54
Nie lubowa
ć
si
ę
w nadmiernym lub gło
ś
nym
ś
miechu.*
20
55
Słucha
ć
ch
ę
tnie czytania duchownego.
56
Cz
ę
sto znajdowa
ć
czas na modlitw
ę
.
57
Dawne swoje grzechy codziennie ze łzami i wzdychaniem na modlitwie wyznawa
ć
Bogu.
58
A na przyszło
ść
poprawi
ć
si
ę
z tych grzechów.
59
Nie spełnia
ć
zachcianek ciała.*
60
*Nienawidzi
ć
własnej ch
ę
ci.
61
Polece
ń
opata we wszystkim słucha
ć
, nawet je
ś
liby on, co nie daj Bo
ż
e, sam inaczej
post
ę
pował, maj
ą
c wówczas w pami
ę
ci ten nakaz Pana: Czy
ń
cie wi
ę
c i zachowujcie wszystko,
co wam polec
ą
, lecz uczynków ich nie na
ś
ladujcie (Mt 23,2).
62
Nie pragn
ąć
, by nas nazywano
ś
wi
ę
tymi, zanim nimi zostaniemy; lecz najpierw
ś
wi
ę
tym
zosta
ć
, by nazwa ta odpowiadała prawdzie.
63
Przykazania Bo
ż
e codziennie w czynach wypełnia
ć
.
64
Kocha
ć
czysto
ść
.
65
Nikogo nie nienawidzi
ć
.
66
Nie zazdro
ś
ci
ć
.
67
Nie czyni
ć
niczego z zawi
ś
ci.
68
Nie lubi
ć
kłótni.
69
Unika
ć
wyniosło
ś
ci.
70
Starszych szanowa
ć
.
71
Młodszych miłowa
ć
.
72
W duchu miło
ś
ci Chrystusowej modli
ć
si
ę
za nieprzyjaciół.
73
Je
ś
li zdarzy si
ę
jaka
ś
kłótnia, pojedna
ć
si
ę
przed zachodem sło
ń
ca.
74
I nigdy nie traci
ć
ufno
ś
ci w miłosierdzie Bo
ż
e.
75
Oto s
ą
ś
rodki post
ę
pu duchowego*.
76
Je
ż
eli zasady te b
ę
dziemy nieustannie, we dnie
i w nocy, wypełnia
ć
i je
ż
eli w dzie
ń
s
ą
du zyskaj
ą
one uznanie,* wówczas otrzymamy od Pana
nagrod
ę
, któr
ą
On sam obiecał:
77
Czego oko nie widziało, ani ucho nie słyszało... jak wielkie
rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go miłuj
ą
(1 Kor 2,9).
78
Nasz
ą
za
ś
pracowni
ą
, w której mamy si
ę
posługiwa
ć
pilnie tymi wszystkimi [narz
ę
dziami
dobrych uczynków], jest stałe
ż
ycie we wspólnocie w ramach klauzury klasztornej.
V - De oboedientia
1. Primus humilitatis gradus est oboedientia sine mora.
21
2. Haec convenit his qui nihil sibi a Christo carius aliquid existimant.
3. Propter servitium sanctum quod professi sunt seu propter metum gehennae vel
gloriam vitae aeternae,
4. mox aliquid imperatum a maiore fuerit, ac si divinitus imperetur moram pati nesciant in
faciendo.
5. De quibus Dominus dicit: Obauditu auris oboedivit mihi.
6. Et item dicit doctoribus: Qui vos audit me audit.
7. Ergo hii tales, relinquentes statim quae sua sunt et voluntatem propriam deserentes,
8. mox exoccupatis manibus et quod agebant imperfectum relinquentes, vicino
oboedientiae pede iubentis vocem factis sequuntur,
9. et veluti uno momento praedicta magistri iussio et perfecta discipuli opera, in
velocitate timoris Dei, ambae res communiter citius explicantur.
10. Quibus ad vitam aeternam gradiendi amor incumbit,
11. ideo angustam viam arripiunt-- unde Dominus dicit: Angusta via est quae ducit ad
vitam,
12. ut non suo arbitrio viventes vel desideriis suis et voluptatibus oboedientes, sed
ambulantes alieno iudicio et imperio, in coenobiis degentes abbatem sibi praeesse
desiderant.
13. Sine dubio hi tales illam Domini imitantur sententiam qua dicit: Non veni facere
voluntatem meam, sed eius qui misit me.
14. Sed haec ipsa oboedientia tunc acceptabilis erit Deo et dulcis hominibus, si quod
iubetur non trepide, non tarde, non tepide, aut cum murmurio vel cum responso
nolentis efficiatur,
15. quia oboedientia quae maioribus praebetur Deo exhibetur; ipse enim dixit: Qui vos
audit me audit.
16. Et cum bono animo a discipulis praeberi oportet, quia hilarem datorem diligit Deus.
17. Nam, cum malo animo si oboedit discipulus et non solum ore sed etiam in corde si
murmuraverit,
18. etiam si impleat iussionem, tamen acceptum iam non erit Deo qui cor eius respicit
murmurantem,
19. et pro tali facto nullam consequitur gratiam; immo poenam murmurantium incurrit, si
non cum satisfactione emendaverit.
V - L'obbedienza
1. Il segno più evidente dell'umiltà è la prontezza nell'obbedienza.
2. Questa è caratteristica dei monaci che non hanno niente più caro di Cristo
3. e, a motivo del servizio santo a cui si sono consacrati o anche per il timore dell'inferno e
in vista della gloria eterna,
4. appena ricevono un ordine dal superiore non si concedono dilazioni nella sua
esecuzione, come se esso venisse direttamente da Dio.
5. E' di loro che il Signore dice: " Appena hai udito, mi hai obbedito"
6. mentre rivolgendosi ai superiori dichiara: "Chi ascolta voi, ascolta me".
7. Quindi, questi monaci, che si distaccano subito dalle loro preferenze e rinunciano alla
propria volontà,
8. si liberano all'istante dalle loro occupazioni, lasciandole a mezzo, e si precipitano a
obbedire, in modo che alla parola del superiore seguano immediatamente i fatti.
9. Quasi allo stesso istante, il comando del maestro e la perfetta esecuzione del discepolo si
compiono di comune accordo con quella velocità che è frutto del timor di Dio:
10. così in coloro che sono sospinti dal desiderio di raggiungere la vita eterna.
11. Essi si slanciano dunque per la via stretta della quale il Signore dice: "Angusta è la via
che conduce alla vita";
22
12. perciò non vivono secondo il proprio capriccio né seguono le loro passioni e i loro gusti,
ma procedono secondo il giudizio e il comando altrui; rimangono nel monastero e
desiderano essere sottoposti a un abate.
13. Senza dubbio costoro prendono a esempio quella sentenza del Signore che dice: "Non
sono venuto a fare la mia volontà, ma quella di colui che mi ha mandato".
14. Ma questa obbedienza sarà accetta a Dio e gradevole agli uomini, se il comando ricevuto
verrà eseguito senza esitazione, lentezza o tiepidezza e tantomeno con mormorazioni o
proteste,
15. perché l'obbedienza che si presta agli uomini è resa a Dio, come ha detto lui stesso: "Chi
ascolta voi, ascolta me".
16. I monaci dunque devono obbedire con slancio e generosità, perché "Dio ama chi dà
lietamente".
17. Se infatti un fratello obbedisce malvolentieri e mormora, non dico con la bocca, ma anche
solo con il cuore,
18. pur eseguendo il comando, non compie un atto gradito a Dio, il quale scorge 1a
mormorazione nell'intimo della sua coscienza;
19. quindi, con questo comportamento, egli non si acquista alcun merito, anzi, se non ripara e
si corregge, incorre nel castigo comminato ai mormoratori.
5. O posłusze
ń
stwie
1
Najprzedniejszym stopniem pokory jest bezzwłoczne posłusze
ń
stwo.
2
Osi
ą
gn
ę
li go ci, dla
których nie ma nic dro
ż
szego od Chrystusa.
3
Czy to ze wzgl
ę
du na
Ś
wi
ę
t
ą
Słu
ż
b
ę
, jak
ą
ś
lubowali, czy to z l
ę
ku przed piekłem, czy wreszcie dla chwały
ż
ycia wiecznego,
4
gdy tylko
przeło
ż
ony wyda jakie
ś
polecenie, nie zwlekaj
ą
oni ani chwili z jego wykonaniem tak, jak gdyby
sam Bóg rozkazywał.
5
O nich to mówi Pan: S
ą
posłuszni na pierwsze wezwanie (Ps 18 [17], 45),
6
a tym, którzy ucz
ą
, powiada tak
ż
e: Kto was słucha, Mnie słucha (Łk 10,16).
7
Tacy wła
ś
nie porzucaj
ą
natychmiast swoje sprawy i wyrzekaj
ą
si
ę
własnej woli.
8
Od razu
wszystko wypuszczaj
ą
z r
ę
ki i pozostawiaj
ą
nie uko
ń
czon
ą
prac
ę
, któr
ą
wykonywali, aby jak
najrychlej w duchu posłusze
ń
stwa odpowiedzie
ć
czynem na otrzymane polecenie.
9
Dzi
ę
ki
boja
ź
ni Bo
ż
ej wszystko odbywa si
ę
tak szybko,
ż
e dwa te akty: rozkaz mistrza i czyn
wypełniaj
ą
cego ów rozkaz ucznia, nast
ę
puj
ą
bezpo
ś
rednio po sobie niemal w jednym
momencie.
10
To miło
ść
nakazuje im
ś
pieszy
ć
do
ż
ycia wiecznego.
11
Dlatego wybieraj
ą
drog
ę
w
ą
sk
ą
, o jakiej Pan mówi: W
ą
ska jest droga, która prowadzi do
ż
ycia
(Mt 7,14).
12
Nie
ż
yj
ą
oni według swojego upodobania, posłuszni własnym po
żą
daniom
i zachciankom,* lecz stosuj
ą
si
ę
do rozstrzygni
ęć
i polece
ń
drugiego człowieka. Mieszkaj
ą
w klasztorze i pragn
ą
podlega
ć
opatowi.
13
Bez w
ą
tpienia, ci wła
ś
nie na
ś
laduj
ą
prawdziwie Pana,
który mówi o sobie: Nie przyszedłem czyni
ć
swoj
ą
wol
ę
, ale wol
ę
Tego, który Mnie posłał (J
6,38).
14
Posłusze
ń
stwo to jednak tylko wówczas jest Bogu przyjemne i miłe ludziom, je
ś
li polecenie
spełnimy nie wahaj
ą
c si
ę
, nie oci
ą
gaj
ą
c, nie ozi
ę
ble, bez szemrania,* bez słowa sprzeciwu.
15
Posłusze
ń
stwo bowiem okazywane przeło
ż
onym zwraca si
ę
do Boga. On sam przecie
ż
powiedział: Kto was słucha, Mnie słucha (Łk 10,16).
16
Trzeba równie
ż
, by posłusze
ń
stwo uczniów było pogodne, gdy
ż
radosnego dawc
ę
miłuje Bóg
(2 Kor 9,7 za Prz 22,8 LXX).
17
Je
ś
li ucze
ń
słucha niech
ę
tnie i protestuje nie tylko słowem, lecz
tak
ż
e buntuje si
ę
w sercu,
18
to cho
ć
by nawet rozkaz wypełnił, nie mo
ż
e podoba
ć
si
ę
Bogu, który
widzi jego zbuntowane serce.
19
Taki czyn nie przyniesie mu
ż
adnej łaski, a wr
ę
cz przeciwnie
mo
ż
e
ś
ci
ą
gn
ąć
na niego kar
ę
za szemranie*, je
ś
li nie poprawi si
ę
szybko i za bł
ą
d swój nie
zado
ść
uczyni.
23
VI - De taciturnitate
1. Faciamus quod ait propheta: Dixi: Custodiam vias meas, ut non delinquam in lingua
mea. Posui ori meo custodiam. Obmutui et humiliatus sum et silui a bonis.
2. Hic ostendit propheta, si a bonis eloquiis interdum propter taciturnitatem debet taceri,
quanto magis a malis verbis propter poenam peccati debet cessari.
3. Ergo, quamvis de bonis et sanctis et aedificationum eloquiis, perfectis discipulis
propter taciturnitatis gravitatem rara loquendi concedatur licentia,
4. quia scriptum est: In multiloquio non effugies peccatum,
5. et alibi: Mors et vita in manibus linguae.
6. Nam loqui et docere magistrum condecet, tacere et audire discipulum convenit.
7. Et ideo, si qua requirenda sunt a priore, cum omni humilitate et subiectione
reverentiae requirantur.
8. Scurrilitates vero vel verba otiosa et risum moventia aeterna clausura in omnibus locis
damnamus et ad talia eloquia discipulum aperire os non permittimus.
VI - L'amore del silenzio
1. Facciamo come dice il profeta: "Ho detto: Custodirò le mie vie per non peccare con la
lingua; ho posto un freno sulla mia bocca, non ho parlato, mi sono umiliato e ho taciuto
anche su cose buone".
2. Se con queste parole egli dimostra che per amore del silenzio bisogna rinunciare anche
ai discorsi buoni, quanto più è necessario troncare quelli sconvenienti in vista della pena
riserbata al peccato!
3. Dunque l'importanza del silenzio è tale che persino ai discepoli perfetti bisogna
concedere raramente il permesso di parlare, sia pure di argomenti buoni, santi ed
edificanti, perché sta scritto:
4. "Nelle molte parole non eviterai il peccato"
5. e altrove: "Morte e vita sono in potere della lingua".
6. Se infatti parlare e insegnare é compito del maestro, il dovere del discepolo è di tacere e
ascoltare.
7. Quindi, se bisogna chiedere qualcosa al superiore, lo si faccia con grande umiltà e
rispettosa sottomissione.
8. Escludiamo poi sempre e dovunque la trivialità, le frivolezze e le buffonerie e non
permettiamo assolutamente che il monaco apra la bocca per discorsi di questo genere.
6. O cnocie milczenia
1
Post
ę
pujmy tak, jak mówi Prorok: Rzekłem: B
ę
d
ę
pilnował dróg moich, abym nie zgrzeszył
j
ę
zykiem; w
ę
dzidło nało
ż
yłem na usta, oniemiałem w pokorze i powstrzymałem si
ę
nawet od
[słów] dobrych (Ps 38,2—3 Wlg).
2
W ten sposób chce nam Prorok wskaza
ć
,
ż
e je
ś
li powinni
ś
my
si
ę
niekiedy powstrzymywa
ć
od mówienia rzeczy dobrych ze wzgl
ę
du na milczenie, tym bardziej
musimy unika
ć
mówienia złych rzeczy z obawy przed kar
ą
za grzechy.
3
Dlatego te
ż
ze wzgl
ę
du na wa
ż
no
ść
milczenia, nawet na rozmowy dobre,
ś
wi
ę
te i buduj
ą
ce
nale
ż
y rzadko pozwala
ć
uczniom dojrzałym,*
4
bo jest napisane: Nie unikniesz grzechu
w gadulstwie (Prz 10,19)
5
i gdzie indziej:
ś
ycie i
ś
mier
ć
jest w mocy j
ę
zyka (Prz 18,21).
6
Wypada
bowiem, by nauczyciel mówił i uczył, ucze
ń
za
ś
powinien milcze
ć
i słucha
ć
.
7
Tote
ż
kiedy mamy prosi
ć
o co
ś
przeło
ż
onego, nale
ż
y prosi
ć
z szacunkiem pełnym pokory
i uległo
ś
ci.
24
8
Nie dopuszczamy za
ś
nigdy do niestosownych
ż
artów oraz do gadania pustego
i pobudzaj
ą
cego do
ś
miechu; pot
ę
piamy je zawsze i wsz
ę
dzie. Nie pozwalamy uczniowi
otwiera
ć
ust do takich rozmów.
VII - De humilitate
1. Clamat nobis scriptura divina, fratres, dicens: Omnis qui se exaltat humiliabitur et qui
se humiliat exaltabitur.
2. Cum haec ergo dicit, ostendit nobis omnem exaltationem genus esse superbiae.
3. Quod se cavere propheta indicat dicens: Domine, non est exaltatum cor meum neque
elati sunt oculi mei, neque ambulavi in magnis neque in mirabilibus super me.
4. Sed quid si non humiliter sentiebam, si exaltavi animam meam?-- sicut ablactatum
super matrem suam, ita retribues in animam meam.
5. Unde, fratres, si summae humilitatis volumus culmen attingere et ad exaltationem
illam caelestem ad quam per praesentis vitae humilitatem ascenditur volumus
velociter pervenire,
6. actibus nostris ascendentibus scala illa erigenda est quae in somnio lacob apparuit,
per quam ei descendentes et ascendentes angeli monstrabantur.
7. Non aliud sine dubio descensus ille et ascensus a nobis intellegitur nisi exaltatione
descendere et humilitate ascendere.
8. Scala vero ipsa erecta nostra est vita in saeculo, quae humiliato corde a Domino
erigatur ad caelum.
9. Latera enim eius scalae dicimus nostrum esse corpus et animam, in qua latera
diversos gradus humilitatis vel disciplinae evocatio divina ascendendo inseruit.
10. Primus itaque humilitatis gradus est si, timorem Dei sibi ante oculos semper ponens,
oblivionem omnino fugiat
11. et semper sit memor omnia quae praecepit Deus, ut qualiter et contemnentes Deum
gehenna de peccatis incendat et vita aeterna quae timentibus Deum praeparata est
animo suo semper evolvat.
12. Et custodiens se omni hora a peccatis et vitiis, id est cogitationum, linguae, manuum,
pedum vel voluntatis propriae sed et desideria carnis,
13. aestimet se homo de caelis a Deo semper respici omni hora et facta sua omni loco ab
aspectu divinitatis videri et ab angelis omni hora renuntiari.
14. Demonstrans nobis hoc propheta, cum in cogitationibus nostris ita Deum semper
praesentem ostendit dicens: Scrutans corda et renes Deus;
15. et item: Dominus nouit cogitationes hominum;
16. et item dicit: Intellexisti cogitationes meas a longe;
17. et: Quia cogitatio hominis confitebitur tibi.
18. Nam ut sollicitus sit circa cogitationes suas perversas, dicat semper utilis frater in
corde suo: Tunc ero immaculatus coram eo si observavero me ab iniquitate mea.
19. Voluntatem vero propriam ita facere prohibemur cum dicit scriptura nobis: Et a
voluntatibus tuis avertere.
20. Et item rogamus Deum in oratione ut fiat illius voluntas in nobis.
21. Docemur ergo merito nostram non facere voluntatem cum cavemus illud quod dicit
sancta scriptura: Sunt viae quae putantur ab hominibus rectae, quarum finis usque ad
profundum inferni demergit,
22. et cum item pavemus illud quod de neglegentibus dictum est: Corrupti sunt et
abominabiles facti sunt in voluntatibus suis.
23. In desideriis vero carnis ita nobis Deum credamus semper esse praesentem cum dicit
propheta Domino: Ante te est omne desiderium meum.
24. Cavendum ergo ideo malum desiderium quia mors secus introitum delectationis posita
est.
25. Unde scriptura praecepit dicens: Post concupiscentias tuas non eas.
26. Ergo si oculi Domini speculantur bonos et malos
25
27. et Dominus de caelo semper respicit super filios hominum, ut videat si est intellegens
aut requirens Deum,
28. et si ab angelis nobis deputatis cotidie die noctuque Domino factorum nostrorum
opera nuntiantur,
29. cavendum est ergo omni hora, fratres, sicut dicit in psalmo propheta, ne nos
declinantes in malo et inutiles factos aliqua hora aspiciat Deus
30. et, parcendo nobis in hoc tempore quia pius est et exspectat nos converti in melius,
ne dicat nobis in futuro: Haec fecisti et tacui.
31. Secundus humilitatis gradus est si propriam quis non amans voluntatem desideria sua
non delectetur implere,
32. sed vocem illam Domini factis imitetur dicentis: Non veni facere voluntatem meam,
sed eius qui me misit.
33. Item dicit scriptura: Voluntas habet poenam et necessitas parit coronam.
34. Tertius humilitatis gradus est ut quis pro Dei amore omni oboedientia se subdat
maiori, imitans Dominum, de quo dicit apostolus: Factus oboediens usque ad mortem.
35. Quartus humilitatis gradus est si, in ipsa oboedientia duris et contrariis rebus vel etiam
quibuslibet irrogatis iniuriis, tacite conscientia patientiam amplectatur
36. et sustinens non lassescat vel discedat, dicente scriptura: Qui perseveraverit usque in
finem, hic salvus erit;
37. item: Confortetur cor tuum et sustine Dominum
38. Et ostendens fidelem pro Domino universa etiam contraria sustinere debere, dicit ex
persona sufferentium: Propter te morte afficimur tota die, aestimati sumus ut oves
occisionis.
39. Et securi de spe retributionis divinae subsequuntur gaudentes et dicentes: Sed in his
omnibus superamus propter eum qui dilexit nos.
40. Et item alio loco scriptura: Probasti nos, Deus, igne nos examinasti sicut igne
examinatur argentum; induxisti nos in laqueum; posuisti tribulationes in dorso nostro.
41. Et ut ostendat sub priore debere nos esse, subsequitur dicens: Imposuisti homines
super capita nostra.
42. Sed et praeceptum Domini in adversis et iniuriis per patientiam adimplentes, qui
percussi in maxillam praebent et aliam, auferenti tunicam dimittunt et pallium,
angariati miliario vadunt duo,
43. cum Paulo Apostolo falsos fratres sustinent et persecutionem sustinent et
maledicentes se benedicent.
44. Quintus humilitatis gradus est si omnes cogitationes malas cordi suo advenientes vel
mala a se absconse commissa per humilem confessionem abbatem non celaverit
suum.
45. Hortans nos de hac re scriptura dicens: Revela ad Dominum viam tuam et spera in
eum.
46. Et item dicit: Confitemini Domino quoniam bonus, quoniam in saeculum misericordia
eius.
47. Et item propheta: Delictum meum cognitum tibi feci et iniustitias meas non operui.
48. Dixi: Pronuntiabo adversum me iniustias meas Domino, et tu remisisti impietatem
cordis mei.
49. Sextus humilitatis gradus est si omni vilitate vel extremitate contentus sit monachus,
et ad omnia quae sibi iniunguntur velut operarium malum se iudicet et indignum
50. dicens sibi cum propheta: Ad nihilum redactus sum et nescivi, ut iumentum factus sum
apud te et ego semper tecum.
51. Septimus humilitatis gradus est si omnibus se inferiorem et viliorem non solum sua
lingua pronuntiet, sed etiam intimo cordis credat affectu,
52. humilians se et dicens cum propheta: Ego autem sum uermis et non homo,
opprobrium hominum et abiectio plebis.
53. Exaltatus sum et humiliatus et confusus.
54. Et item: Bonum mihi quod humiliasti me, ut discam mandata tua.
26
55. Octavus humilitatis gradus est si nihil agat monachus, nisi quod communis monasterii
regula vel maiorum cohortantur exempla.
56. Nonus humilitatis gradus est si linguam ad loquendum prohibeat monachus et,
taciturnitatem habens, usque ad interrogationem non loquatur,
57. monstrante scriptura quia in multiloquio non effugitur peccatum,
58. et quia vir linguosus non dirigitur super terram.
59. Decimus humilitatis gradus est si non sit facilis ac promptus in risu, quia scriptum est:
Stultus in risu exaltat vocem suam.
60. Undecimus humilitatis gradus est si, cum loquitur monachus, leniter et sine risu,
humiliter cum gravitate vel pauca verba et rationabilia loquatur, et non sit clamosus in
voce,
61. sicut scriptum est: Sapiens verbis innotescit paucis.
62. Duodecimus humilitatis gradus est si non solum corde monachus sed etiam ipso
corpore humilitatem videntibus se semper indicet,
63. id est in Opere Dei, in oratorio, in monasterio, in horto, in via, in agro vel ubicumque
sedens, ambulans vel stans, inclinato sit semper capite, defixis in terram aspectibus,
64. reum se omni hora de peccatis suis aestimans iam se tremendo iudicio repraesentari
aestimet,
65. dicens sibi in corde semper illud quod publicanus ille evangelicus fixis in terram oculis
dixit: Domine, non sum dignus, ego peccator, levare oculos meos ad caelos.
66. Et item cum Propheta: Incurvatus sum et humiliatus sum usquequaque.
67. Ergo, his omnibus humilitatis gradibus ascensis, monachus mox ad caritatem Dei
perveniet illam quae perfecta foris mittit timorem,
68. per quam universa quae prius non sine formidine observabat absque ullo labore velut
naturaliter ex consuetudine incipiet custodire,
69. non iam timore gehennae, sed amore Christi et consuetudine ipsa bona et
delectatione virtutum.
70. Quae Dominus iam in operarium suum mundum a vitiis et peccatis Spiritu Sancto
dignabitur demonstrare.
VII - L'umiltà
1. La sacra Scrittura si rivolge a noi, fratelli, proclamando a gran voce: "Chiunque si esalta
sarà umiliato e chi si umilia sarà esaltato".
2. Così dicendo, ci fa intendere che ogni esaltazione è una forma di superbia,
3. dalla quale il profeta mostra di volersi guardare quando dice: "Signore, non si è esaltato il
mio cuore, né si è innalzato il mio sguardo, non sono andato dietro a cose troppo grandi o
troppo alte per me".
4. E allora? "Se non ho nutrito sentimenti di umiltà, se il mio cuore si è insuperbito, tu mi
tratterai come un bimbo svezzato dalla propria madre".
5. Quindi, fratelli miei, se vogliamo raggiungere la vetta più eccelsa dell'umiltà e arrivare
rapidamente a quella glorificazione celeste, a cui si ascende attraverso l'umiliazione della
vita presente,
6. bisogna che con il nostro esercizio ascetico innalziamo la scala che apparve in sogno a
Giacobbe e lungo la quale questi vide scendere e salire gli angeli.
7. Non c'è dubbio che per noi quella discesa e quella salita possono essere interpretate solo
nel senso che con la superbia si scende e con l'umiltà si sale.
8. La scala così eretta, poi, è la nostra vita terrena che, se il cuore è umile, Dio solleva fino
al cielo;
9. noi riteniamo infatti che i due lati della scala siano il corpo e l'anima nostra, nei quali la
divina chiamata ha inserito i diversi gradi di umiltà o di esercizio ascetico per cui bisogna
salire.
10. Dunque il primo grado dell'umiltà è quello in cui, rimanendo sempre nel santo timor di
Dio, si fugge decisamente la leggerezza e la dissipazione,
27
11. si tengono costantemente presenti i divini comandamenti e si pensa di continuo
all'inferno, in cui gli empi sono puniti per i loro peccati, e alla vita eterna preparata invece
per i giusti.
12. In altre parole, mentre si astiene costantemente dai peccati e dai vizi dei pensieri, della
lingua, delle mani, dei piedi e della volontà propria, come pure dai desideri della carne,
13. l'uomo deve prendere coscienza che Dio lo osserva a ogni istante dal cielo e che,
dovunque egli si trovi, le sue azioni non sfuggono mai allo sguardo divino e sono di
continuo riferite dagli angeli.
14. E' ciò che ci insegna il profeta, quando mostra Dio talmente presente ai nostri pensieri da
affermare: "Dio scruta le reni e i cuori"
15. come pure: "Dio conosce i pensieri degli uomini".
16. Poi aggiunge: "Hai intuito di lontano i miei pensieri"
17. e infine: "Il pensiero dell'uomo sarà svelato dinanzi a te".
18. Quindi, per potersi coscienziosamente guardare dai cattivi pensieri, bisogna che il
monaco vigile e fedele ripeta sempre tra sé: "Sarò senza macchia dinanzi a lui, solo se mi
guarderò da ogni malizia".
19. Ci è poi vietato di fare la volontà propria, dato che la Scrittura ci dice: "Allontanati dalle
tue voglie"
20. e per di più nel Pater chiediamo a Dio che in noi si compia la sua volontà.
21. Perciò ci viene giustamente insegnato di non fare la nostra volontà, evitando tutto quello
di cui la Scrittura dice: "Ci sono vie che agli uomini sembrano diritte, ma che si
sprofondano negli abissi dell'inferno"
22. e anche nel timore di quanto è stato affermato riguardo ai negligenti: "Si sono corrotti e
sono divenuti spregevoli nella loro dissolutezza".
23. Quanto poi alle passioni della nostra natura decaduta, bisogna credere ugualmente che
Dio è sempre presente, secondo il detto del profeta: "Ogni mio desiderio sta davanti a te".
24. Dobbiamo quindi guardarci dalle passioni malsane, perché la morte è annidata sulla
soglia del piacere.
25. Per questa ragione la Scrittura prescrive: "Non seguire le tue voglie".
26. Se dunque "gli occhi di Dio scrutano i buoni e i cattivi"
27. e se "il Signore esamina attentamente i figli degli uomini per vedere se vi sia chi abbia
intelletto e cerchi Dio",
28. se a ogni momento del giorno e della notte le nostre azioni vengono riferite al Signore dai
nostri angeli custodi,
29. bisogna, fratelli miei, che stiamo sempre in guardia per evitare che un giorno Dio ci veda
perduti dietro il male e isteriliti, come dice il profeta nel salmo e,
30. pur risparmiandoci per il momento, perché è misericordioso e aspetta la nostra
conversione, debba dirci in avvenire: "Hai fatto questo e ho taciuto".
31. Il secondo grado dell'umiltà è quello in cui, non amando la propria volontà, non si trova
alcun piacere nella soddisfazione dei propri desideri,
32. ma si imita il Signore, mettendo in pratica quella sua parola, che dice: "Non sono venuto
a fare la mia volontà, ma quella di colui che mi ha mandato".
33. Cosa" pure un antico testo afferma: "La volontà propria procura la pena, mentre la
sottomissione conquista il premio".
34. Terzo grado dell'umiltà è quello in cui il monaco per amore di Dio si sottomette al
superiore in assoluta obbedienza, a imitazione del Signore, del quale l'Apostolo dice:
"Fatto obbediente fino alla morte".
35. Il quarto grado dell'umiltà è quello del monaco che, pur incontrando difficoltà, contrarietà
e persino offese non provocate nell'esercizio dell'obbedienza, accetta in silenzio e
volontariamente la sofferenza
36. e sopporta tutto con pazienza, senza stancarsi né cedere secondo il monito della
Scrittura: " Chi avrà sopportato sino alla fine questi sarà salvato".
37. E ancora: "Sia forte il tuo cuore e spera nel Signore".
28
38. E per dimostrare come il servo fedele deve sostenere per il Signore tutte le possibili
contrarietà, esclama per bocca di quelli che patiscono: "Ogni giorno per te siamo messi a
morte, siamo trattati come pecore da macello".
39. Ma con la sicurezza che nasce dalla speranza della divina retribuzione, costoro
soggiungono lietamente: "E di tutte queste cose trionfiamo in pieno, grazie a colui che ci
ha amato",
40. mentre altrove la Scrittura dice: "Ci hai provato, Signore, ci hai saggiato come si saggia
l'argento col fuoco; ci hai fatto cadere nella rete, ci hai caricato di tribolazioni".
41. E per indicare che dobbiamo assoggettarci a un superiore, prosegue esclamando: "Hai
posto degli uomini sopra il nostro capo".
42. Quei monaci, però, adempiono il precetto del Signore, esercitando la pazienza anche
nelle avversità e nelle umiliazioni, e, percossi su una guancia, presentano l'altra, cedono
anche il mantello a chi strappa loro di dosso la tunica, quando sono costretti a fare un
miglio di cammino ne percorrono due,
43. come l'Apostolo Paolo sopportano i falsi fratelli e ricambiano con parole le offese e le
ingiurie.
44. Il quinto grado dell'umiltà consiste nel manifestare con un'umile confessione al proprio
abate tutti i cattivi pensieri che sorgono nell'animo o le colpe commesse in segreto,
45. secondo l'esortazione della Scrittura, che dice: "Manifesta al Signore la tua via e spera in
lui".
46. E anche: "Aprite l'animo vostro al Signore, perché è buono ed eterna è la sua
misericordia",
47. mentre il profeta esclama: "Ti ho reso noto il mio peccato e non ho nascosto la mia colpa.
48. Ho detto: "confesserò le mie iniquità dinanzi al Signore" e "tu hai perdonato la malizia del
mio cuore".
49. Il sesto grado dell'umiltà è quello in cui il monaco si contenta delle cose più misere e
grossolane e si considera un operaio incapace e indegno nei riguardi di tutto quello che
gli impone l'obbedienza,
50. ripetendo a se stesso con il profeta: "Sono ridotto a nulla e nulla so; eccomi dinanzi a te
come una bestia da soma, ma sono sempre con te".
51. Il settimo grado dell'umiltà consiste non solo nel qualificarsi come il più miserabile di tutti,
ma nell'esserne convinto dal profondo del cuore,
52. umiliandosi e dicendo con il profeta: "Ora io sono un verme e non un uomo, l'obbrobrio
degli uomini e il rifiuto della plebe";
53. "Mi sono esaltato e quindi umiliato e confuso"
54. e ancora: "Buon per me che fui umiliato, perché imparassi la tua legge".
55. L'ottavo grado dell'umiltà è quello in cui il monaco non fa nulla al di fuori di ciò a cui lo
sprona la regola comune del monastero e l'esempio dei superiori e degli anziani.
56. Il nono grado dell'umiltà è proprio del monaco che sa dominare la lingua e, osservando
fedelmente il silenzio, tace finché non è interrogato,
57. perché la Scrittura insegna che "nelle molte parole non manca il peccato"
58. e che "l'uomo dalle molte chiacchiere va senza direzione sulla terra".
59. Il decimo grado dell'umiltà è quello in cui il monaco non è sempre pronto a ridere, perché
sta scritto: "Lo stolto nel ridere alza la voce".
60. L'undicesimo grado dell'umiltà è quello nel quale il monaco, quando parla, si esprime
pacatamente e seriamente, con umiltà e gravità, e pronuncia poche parole assennate,
senza alzare la voce,
61. come sta scritto: "Il saggio si riconosce per la sobrietà nel parlare".
62. Il dodicesimo grado, infine, è quello del monaco, la cui umiltà non è puramente interiore,
ma traspare di fronte a chiunque lo osservi da tutto il suo atteggiamento esteriore,
63. in quanto durante l'Ufficio divino, in coro, nel monastero, nell'orto, per via, nei campi,
dovunque, sia che sieda, cammini o stia in piedi, tiene costantemente il capo chino e gli
occhi bassi;
29
64. e, considerandosi sempre reo per i propri peccati, si vede già dinanzi al tremendo giudizio
di Dio,
65. ripetendo continuamente in cuor suo ciò che disse, con gli occhi fissi a terra il pubblicano
del Vangelo: "Signore, io, povero peccatore, non sono degno di alzare gli occhi al cielo".
66. E ancora con il profeta: "Mi sono sempre curvato e umiliato".
67. Una volta ascesi tutti questi gradi dell'umiltà, il monaco giungerà subito a quella carità,
che quando è perfetta, scaccia il timore;
68. per mezzo di essa comincerà allora a custodire senza alcuno sforzo e quasi
naturalmente, grazie all'abitudine, tutto quello che prima osservava con una certa paura;
69. in altre parole non più per timore dell'inferno, ma per amore di Cristo, per la stessa buona
abitudine e per il gusto della virtù.
70. Sono questi i frutti che, per opera dello Spirito Santo, il Signore si degnerà di rendere
manifesti nel suo servo, purificato ormai dai vizi e dai peccati.
7. O pokorze
1
Bracia, Pismo
Ś
wi
ę
te woła do nas: Ka
ż
dy kto si
ę
wywy
ż
sza, b
ę
dzie poni
ż
ony, a kto si
ę
poni
ż
a,
b
ę
dzie wywy
ż
szony (Łk 14,11).
2
Słowami tymi poucza nas,
ż
e wszelkie wynoszenie si
ę
jest
rodzajem pychy.
3
Jej to wystrzega si
ę
Prorok, który mówi: Moje serce nie pyszni si
ę
, Panie,
i oczy moje nie patrz
ą
wynio
ś
le. Nie goni
ę
za tym, co wielkie, albo dla mnie zbyt jest wysokie.
4
Co by si
ę
jednak stało, gdybym nie my
ś
lał pokornie, gdybym wynosił moj
ą
dusz
ę
? Post
ą
piłby
ś
z moj
ą
dusz
ą
, jak z małym dzieckiem na łonie jego matki (Ps 130,2 Wlg.)*.
5
Tak wi
ę
c, bracia, je
ż
eli chcemy osi
ą
gn
ąć
szczyt wielkiej pokory i je
ś
li chcemy szybko doj
ść
do
tego wywy
ż
szenia w niebie, do którego dochodzi si
ę
przez uni
ż
enie w
ż
yciu ziemskim,
6
musimy
wst
ę
puj
ą
c do góry po stopniach naszych czynów wznie
ść
ow
ą
drabin
ę
, która ukazała si
ę
we
ś
nie Jakubowi. Na niej to widział on zst
ę
puj
ą
cych i wst
ę
puj
ą
cych aniołów (Por. Rdz 28,12).
7
Nie
ulega w
ą
tpliwo
ś
ci,
ż
e to zst
ę
powanie i wst
ę
powanie oznacza po prostu, i
ż
wynosz
ą
c si
ę
schodzimy w dół, wst
ę
pujemy natomiast ku górze przez pokor
ę
.
8
Ustawiona drabina to nasze
ż
ycie na
ś
wiecie, które Pan podnosi ku niebu, gdy serce stanie si
ę
pokorne.
9
Dwoma bocznymi
ż
erdziami tej drabiny s
ą
, jak s
ą
dzimy, nasze ciało i dusza,
a wzywaj
ą
ca nas łaska Bo
ż
a umie
ś
ciła w nich ró
ż
ne szczeble pokory i karno
ś
ci zakonnej, po
których do góry wst
ę
pujemy.
10
O pierwszym stopniu pokory mówimy wówczas, je
ś
li człowiek ma stale przed oczyma boja
źń
Bo
żą
i gorliwie si
ę
stara o niej nie zapomina
ć
.
11
Zawsze pami
ę
ta o wszystkim, co Bóg nakazuje,
i ustawicznie w sercu swoim rozwa
ż
a zarówno ogie
ń
piekielny pal
ą
cy tych, którzy Bogiem
wzgardzili, jak i
ż
ycie wieczne przygotowane dla tych, którzy Boga si
ę
boj
ą
.
12
Ka
ż
dej zatem
chwili wystrzega si
ę
bł
ę
dów i grzechów popełnianych my
ś
l
ą
, j
ę
zykiem, r
ę
kami, nogami, czy to
wol
ą
własn
ą
; a broni si
ę
przed po
żą
daniami ciała.
13
Człowiek powinien by
ć
przekonany,
ż
e Bóg
z nieba patrzy na
ń
zawsze i o ka
ż
dej porze, a tak
ż
e, i
ż
czyny jego w ka
ż
dym miejscu rozgrywaj
ą
si
ę
przed oczami Bo
ż
ymi, aniołowie za
ś
w ka
ż
dej chwili donosz
ą
o nich Bogu.
14
Tego wła
ś
nie chce nas nauczy
ć
Prorok, gdy ukazuje nam Boga zawsze obecnego w naszych
my
ś
lach, mówi
ą
c: Bo
ż
e, co przenikasz serca i sumienia (Ps 7,19).
15
A w innym miejscu: My
ś
li
człowiecze s
ą
Panu znane (Ps 94 [93], 11).
16
Gdzie indziej jeszcze: Z daleka my
ś
li moje
pojmujesz (Ps 139[138],3)
17
i My
ś
l człowiecza b
ę
dzie sławi
ć
Ciebie (Ps 75,11 Wlg).
18
Pragn
ą
c
czuwa
ć
nad swymi przewrotnymi my
ś
lami, niechaj brat „u
ż
yteczny”* powtarza zawsze w swoim
sercu: Wtedy b
ę
d
ę
wobec Niego bez skazy i winy si
ę
ustrzeg
ę
(Ps 18[17],24).
19
Czyni
ć
własn
ą
wol
ę
zabrania nam Pismo
Ś
wi
ę
te słowami: Powstrzymaj si
ę
od twoich po
żą
da
ń
(Syr 18,30).
20
Podobnie te
ż
prosimy Boga w modlitwie, by Jego wola w nas si
ę
wypełniała* .
21
Słusznie nas zatem ucz
ą
, by
ś
my nie czynili naszej woli. W ten sposób unikamy tego
30
niebezpiecze
ń
stwa, o którym mówi Pismo
Ś
wi
ę
te: Jest droga, co zdaje si
ę
słuszna, a w ko
ń
cu
prowadzi do
ś
mierci (Prz 16,25).
22
L
ę
kamy si
ę
równie
ż
tego, co zostało powiedziane
o niedbałych: Zepsuci s
ą
i stali si
ę
wstr
ę
tni w swoich ch
ę
ciach (Ps 52,2 Wlg).
23
Co do po
żą
da
ń
ciała, to wierzymy,
ż
e Bóg jest zawsze przy nas obecny, gdy
ż
Prorok mówi do
Pana: Przed Tob
ą
, Panie, wszelkie me pragnienie (Ps 38[37],10).
24
Trzeba zatem wystrzega
ć
si
ę
złych po
żą
da
ń
, gdy
ż
ś
mier
ć
stoi na progu rozkoszy.
25
Dlatego te
ż
poucza nas Pismo
Ś
wi
ę
te:
Nie id
ź
za twymi nami
ę
tno
ś
ciami (Syr 18,30).
26
Je
ż
eli wi
ę
c oczy Pana dobrych i złych wypatruj
ą
(Prz 15,3)
27
i na synów ludzkich Pan spogl
ą
da
z nieba, badaj
ą
c, czy jest w
ś
ród nich rozumny, który szuka Boga (Ps 14[13],2),
28
je
ż
eli tak
ż
e
przydzieleni nam aniołowie codziennie w dzie
ń
i w nocy przedstawiaj
ą
Panu nasze uczynki,
29
trzeba zatem, bracia, pilnowa
ć
si
ę
ka
ż
dej godziny, aby Pan, jak Prorok mówi w psalmie, nie
ujrzał nas w jakiej
ś
chwili zwróconych ku złu i bezu
ż
ytecznych *.
30
Dzi
ś
nas jeszcze oszcz
ę
dza,
bo jest łaskawy i oczekuje nawrócenia ku lepszemu, wówczas jednak musiałby w ko
ń
cu
powiedzie
ć
: Ty to czynisz, a Ja mam milcze
ć
? (Ps 50[49],21).
31
Drugi stopie
ń
pokory: je
ś
li nie kochamy ju
ż
własnej woli i nie znajdujemy przyjemno
ś
ci
w wypełnianiu swoich pragnie
ń
,
32
lecz czyny swoje stosujemy do słów Pana, który mówi:
zst
ą
piłem nie po to, aby pełni
ć
swoj
ą
wol
ę
, ale wol
ę
Tego, który mnie posłał (J 6,39).
33
Jest te
ż
napisane: „Własna ch
ęć
ś
ci
ą
ga na siebie kar
ę
, zwi
ą
zanie [z cudz
ą
wol
ą
] zdobywa
wieniec zwyci
ę
stwa *”.
34
Trzeci stopie
ń
pokory: je
ś
li z miło
ś
ci do Boga poddajemy si
ę
z całkowitym posłusze
ń
stwem
przeło
ż
onemu na
ś
laduj
ą
c Pana, o którym mówi Apostoł: Stał si
ę
posłuszny a
ż
do
ś
mierci (Flp 2,
8).
35
Czwarty stopie
ń
pokory: je
ś
li w sprawach trudnych i w przeciwno
ś
ciach, a nawet doznaj
ą
c
jakiej
ś
krzywdy, zachowujemy w posłusze
ń
stwie milcz
ą
c
ą
i
ś
wiadom
ą
cierpliwo
ść
,
36
a znosz
ą
c
wszystko nie słabniemy i nie odchodzimy, gdy
ż
Pismo mówi: Kto wytrwa do ko
ń
ca, ten b
ę
dzie
zbawiony (Mt 24,13),
37
a w innym miejscu: Niech si
ę
twe serce umocni i wyczekuj Pana (Ps
27[26],14).
38
Aby za
ś
wskaza
ć
,
ż
e ten, kto jest wierny, powinien znie
ść
dla Pana wszystko,
nawet najgorsze przeciwno
ś
ci, Pismo mówi w imieniu cierpi
ą
cych: Lecz to przez wzgl
ą
d na
Ciebie ci
ą
gle nas morduj
ą
, maj
ą
nas za owce na rze
ź
przeznaczone (Ps 44[43],23).
39
A
cierpi
ą
cy, bezpieczni w swojej ufno
ś
ci w zapłat
ę
Bo
żą
, dodaj
ą
, pełni wesela: Ale we wszystkim
tym odnosimy pełne zwyci
ę
stwo dzi
ę
ki Temu, który nas umiłował (Rz 8,37).
40
Równie
ż
w innym miejscu Pismo mówi: Albowiem Ty
ś
nas do
ś
wiadczył, Bo
ż
e; badałe
ś
nas
ogniem, jak si
ę
bada srebro; wprowadziłe
ś
nas w pułapk
ę
; na grzbiet nasz wło
ż
yłe
ś
ci
ęż
ar (Ps
66[65],10—11).
41
I aby pouczy
ć
,
ż
e powinni
ś
my
ż
y
ć
pod władz
ą
przeło
ż
onego, dodaje:
Postawiłe
ś
ludzi nad naszymi głowami (Ps 65,12 Wlg).
42
*W przeciwno
ś
ciach i w niesprawiedliwo
ś
ci przez cierpliwo
ść
wypełniaj
ą
tacy ludzie
przykazania Pana: uderzeni w policzek nadstawiaj
ą
drugi, zabieraj
ą
cemu tunik
ę
oddaj
ą
płaszcz,
ze zmuszaj
ą
cym i
ść
tysi
ą
c kroków id
ą
dwa tysi
ą
ce,
43
z Apostołem Pawłem znosz
ą
fałszywych
braci i błogosławi
ą
tych, którzy ich przeklinaj
ą
*.
44
Pi
ą
ty stopie
ń
pokory: je
ś
li w pokornym wyznaniu wyjawiamy swojemu opatowi wszystkie złe
my
ś
li przychodz
ą
ce do serca, lub złe czyny w ukryciu popełnione.
45
Zach
ę
ca nas do tego Pismo
mówi
ą
c: Powierz Panu swoj
ą
drog
ę
i zaufaj Mu (Ps 37[36],5)
46
oraz Wyznawajcie Panu, bo
dobry, bo na wieki Jego miłosierdzie (Ps 106[105],1 Wlg).
47
A Prorok dodaje jeszcze: Grzech
mój Tobie wyznałem i nie ukryłem mej winy.
48
Rzekłem: Wyznaj
ę
nieprawo
ść
moj
ą
Panu, a Ty
ś
darował win
ę
mego grzechu (Ps 32[31],5).
31
49
Szósty stopie
ń
pokory: je
ś
li mnich zadowala si
ę
wszystkim, co tanie i ostatnie, a cokolwiek mu
zlecono czyni
ć
, uwa
ż
a siebie [zawsze] za sług
ę
złego i niegodnego,
50
powtarzaj
ą
c z Prorokiem:
Byłem nierozumny i nie pojmowałem: byłem przed Tob
ą
jak juczne zwierz
ę
. Lecz ja na zawsze
b
ę
d
ę
z Tob
ą
(Ps 73[72],22—23).
51
Siódmy stopie
ń
pokory: je
ż
eli mnich nie tylko ustami wyznaje,
ż
e jest najpodlejszy i najsłabszy
ze wszystkich, lecz jest o tym równie
ż
najgł
ę
biej przekonany,
52
upokarza si
ę
i mówi z Prorokiem:
Ja za
ś
jestem robak, a nie człowiek, po
ś
miewisko ludzi i wzgarda pospólstwa;
53
wywy
ż
szyłem
si
ę
, zostałem upokorzony i zawstydzony (Ps 22[21],7; 88[87],16).
54
A tak
ż
e na innym miejscu:
Dobrze to dla mnie,
ż
e mnie poni
ż
yłe
ś
, bym si
ę
nauczył Twych ustaw (Ps 119[118],71).
55
Ósmy stopie
ń
pokory: je
ż
eli mnich czyni to tylko, do czego zach
ę
ca go wspólna reguła
klasztoru i przykłady starszych.
56
Dziewi
ą
ty stopie
ń
pokory: je
ż
eli mnich powstrzymuje j
ę
zyk od mówienia, a zachowuj
ą
c
milczenie, nie odzywa si
ę
nie pytany,
57
gdy
ż
Pismo poucza,
ż
e nie uniknie si
ę
grzechu
w gadulstwie (Prz 10,19)
58
i
ż
e m
ąż
gadatliwy nie znajdzie kierunku na ziemi (Ps 139,12 Wlg).
59
Dziesi
ą
ty stopie
ń
pokory: je
ż
eli nie jest łatwy i skory do
ś
miechu, poniewa
ż
zostało napisane:
Głupi przy
ś
miechu podnosi swój głos (Syr 21,20).
60
Jedenasty stopie
ń
pokory: je
ż
eli mnich, gdy nawet otworzy usta mówi powoli i bez
ś
miechu,
pokornie i z powag
ą
, niewiele, ale w sposób przemy
ś
lany i nie nazbyt krzykliwie,
61
bo jest
napisane: M
ą
dry daje si
ę
pozna
ć
w kilku słowach *.
62
Dwunasty stopie
ń
pokory: je
ż
eli mnich nie tylko w sercu, ale tak
ż
e w samej postawie okazuje
zawsze pokor
ę
oczom ludzi,
63
a mianowicie w czasie Słu
ż
by Bo
ż
ej, w oratorium, w klasztorze,
w ogrodzie, w podró
ż
y, na polu, czy gdziekolwiek indziej, bez wzgl
ę
du na to, czy siedzi, chodzi,
czy te
ż
stoi, zawsze niech ma spuszczon
ą
głow
ę
i oczy skierowane ku ziemi.
64
Czuje si
ę
bowiem w ka
ż
dej chwili winnym grzechów swoich i uwa
ż
a,
ż
e ju
ż
staje przed straszliwym
S
ą
dem.
65
Powtarza te
ż
sobie zawsze w sercu to, co mówił ze spuszczonymi ku ziemi oczami ów
ewangeliczny celnik: Panie, ja grzeszny, nie jestem godzien podnie
ść
oczu moich ku niebu;*
66
a
tak
ż
e z Prorokiem: Schylony jestem i poni
ż
ony ci
ą
gle (Ps 38[37],7—9; Ps 119[118],107).
67
Przeszedłszy wszystkie owe stopnie pokory, mnich dojdzie wkrótce do tej miło
ś
ci Boga, która,
jako doskonała, usuwa precz l
ę
k (1 J 4,18).
68
I co poprzednio tylko z obawy wypełniał, tego
wszystkiego b
ę
dzie teraz przestrzegał bez
ż
adnego trudu, z przyzwyczajenia, niejako w sposób
naturalny,
69
ju
ż
nie ze strachu przed piekłem, lecz z miło
ś
ci do Chrystusa, bo nawykł ju
ż
do
dobrego i znajduje rado
ść
w cnocie.
70
Oto, co przez Ducha
Ś
wi
ę
tego zechce Pan objawi
ć
łaskawie w słudze swoim oczyszczonym z bł
ę
dów i grzechów.
VIII - De officiis divinis in noctibus
1. Hiemis tempore, id est a kalendas Novembres usque in Pascha, iuxta considerationem
rationis, octava hora noctis surgendum est,
2. ut modice amplius de media nocte pausetur et iam digesti surgant.
3. Quod vero restat post vigilias a fratribus qui psalterii vel lectionum aliquid indigent
meditationi inserviatur.
4. A Pascha autem usque ad supradictas Novembres, sic temperetur hora ut vigiliarum
agenda parvissimo intervallo, quo fratres ad necessaria naturae exeant, mox matutini,
qui incipiente luce agendi sunt, subsequantur.
32
VIII - L'Ufficio divino nella notte
Durante la stagione invernale, cioè dal principio di novembre sino a Pasqua, secondo un
calcolo ragionevole, la sveglia sia verso le due del mattino,
1. in modo che il sonno si prolunghi un po' oltre la mezzanotte e tutti si possano alzare
sufficientemente riposati.
2. Il tempo che rimane dopo l'Ufficio vigilare venga impiegato dai monaci, che ne hanno
bisogno, nello studio del salterio o delle lezioni.
3. Da Pasqua, invece, sino al suddetto inizio di novembre, l'orario venga disposto in modo
tale che, dopo un brevissimo intervallo nel quale i fratelli possono uscire per le necessità
della natura, l'Ufficio vigiliare sia seguito immediatamente dalle Lodi, che devono essere
recitate al primo albeggiare.
8. O nocnym oficjum
1
W czasie zimy, tj. od pierwszego listopada* a
ż
do Paschy, zgodnie z rozs
ą
dkiem, nale
ż
y
wstawa
ć
o ósmej godzinie nocnej,
2
aby bracia spali nieco dłu
ż
ej ni
ż
przez połow
ę
nocy i wstali
ju
ż
wypocz
ę
ci.
3
Je
ż
eli za
ś
po Wigiliach zostanie troch
ę
czasu, ci, którzy tego potrzebuj
ą
,
po
ś
wi
ę
c
ą
go na rozwa
ż
anie psalmów i czyta
ń
.
4
Od Paschy a
ż
do wspomnianego pierwszego listopada tak trzeba ustali
ć
godzin
ę
, aby po
Wigiliach miała miejsce niewielka przerwa, w czasie której bracia mogliby wyj
ść
dla załatwienia
swoich potrzeb naturalnych. Zaraz potem nale
ż
y odprawia
ć
Jutrzni
ę
; jej por
ą
wła
ś
ciw
ą
jest
godzina
ś
witu.
IX - Quanti psalmi dicendi sunt nocturnis horis
1. Hiemis tempore suprascripto, in primis versu tertio dicendum: Domine, labia mea aperies,
et os meum adnuntiabit laudem tuam.
2. Cui subiungendus est tertius psalmus et gloria.
3. Post hunc, psalmum nonagesimum quartum cum antiphona, aut certe decantandum.
4. Inde sequatur ambrosianum, deinde sex psalmi cum antiphonas.
5. Quibus dictis, dicto versu, benedicat abbas et, sedentibus omnibus in scamnis,
legantur vicissim a fratribus in codice super analogium tres lectiones, inter quas et tria
responsoria cantentur:
6. duo responsoria sine gloria dicantur; post tertiam vero lectionem, qui cantat dicat
gloriam.
7. Quam dum incipit cantor dicere, mox omnes de sedilia sua surgant, ob honorem et
reverentiam sanctae Trinitatis.
8. Codices autem legantur in vigiliis divinae auctoritatis, tam veteris testamenti quam
novi, sed et expositiones earum, quae a nominatis et orthodoxis catholicis patribus
factae sunt.
9. Post has vero tres lectiones cum responsoria sua, sequantur reliqui sex psalmi, cum
alleluia canendi.
10. Post hos, lectio apostoli sequatur, ex corde recitanda, et versus, et supplicatio
litaniae, id est Kyrie eleison.
11. Et sic finiantur vigiliae nocturnae.
IX - I salmi dell'Ufficio notturno
Nel suddetto periodo invernale si dica prima di tutto per tre volte il versetto: "Signore, apri le mie
labbra e la mia bocca annunzierà la tua lode",
33
1. a cui si aggiunga il salmo 3 con il Gloria;
2. dopo di questo il salmo 94 cantato con l'antifona oppure lentamente.
3. Quindi segua l'inno e poi sei salmi con le antifone,
4. finiti i quali e detto il versetto, l'abate dia la benedizione e, mentre tutti stanno seduti ai
rispettivi posti, i fratelli leggano a turno dal lezionario posto sul leggio tre lezioni,
intercalate da responsori cantati.
5. Due responsori si cantino senza il Gloria, ma dopo la terza lezione il cantore lo intoni
6. e allora tutti subito si alzino in piedi per l'onore e la riverenza dovuti alla Santa Trinità.
7. Quanto ai libri da leggere nell'Ufficio vigilare, siano tutti di autorità divina, sia dell'antico
che del nuovo Testamento, compresi i relativi commenti, scritti da padri di sicura fama e
genuina fede cattolica.
8. Dopo queste tre lezioni con i rispettivi responsori, seguano gli altri sei salmi da cantare
con l'Alleluia
9. e dopo questi una lezione tratta dalle lettere di S. Paolo, da recitarsi a memoria, il
versetto, la prece litanica, cioè il Kyrie eleison,
10. e così si metta fine all'Ufficio vigilare.
9. Ile psalmów nale
ż
y odmawia
ć
w godzinach nocnych
1
W okre
ś
lonym wy
ż
ej czasie zimy najpierw nale
ż
y trzy razy powtórzy
ć
werset: Panie otwórz
wargi moje, a usta moje b
ę
d
ą
głosi
ć
Twoj
ą
chwał
ę
(Ps 51[50],17);
2
a nast
ę
pnie doda
ć
psalm 3
i Chwała Ojcu;
3
po nim psalm 94 od
ś
piewany z antyfon
ą
, albo po prostu [bez antyfony].
4
Z kolei
nast
ę
puje hymn ambrozja
ń
ski,* a potem sze
ść
psalmów z antyfonami.
5
Po uko
ń
czeniu ich
i odmówieniu wersetu opat udzieli błogosławie
ń
stwa; pó
ź
niej za
ś
, podczas gdy wszyscy siedz
ą
w ławkach, bracia niech czytaj
ą
na zmian
ę
z ksi
ę
gi le
żą
cej na pulpicie trzy lekcje, mi
ę
dzy
którymi nale
ż
y
ś
piewa
ć
trzy responsoria.
6
Dwa responsoria powinny by
ć
ś
piewane bez Chwała
Ojcu, po trzeciej za
ś
lekcji
ś
piewaj
ą
cy niech j
ą
doda.
7
Gdy tylko kantor zacznie Chwała Ojcu,
niech zaraz wszyscy wstan
ą
z ławek, by okaza
ć
cze
ść
i szacunek Trójcy
Ś
wi
ę
tej.
8
W czasie Wigilii czytamy natchnione przez Boga ksi
ę
gi tak Starego jak i Nowego Testamentu,
a tak
ż
e komentarze do nich, pisane przez uznanych i prawowiernych Ojców katolickich.
9
Po tych trzech lekcjach z responsoriami nale
ż
y od
ś
piewa
ć
razem z Alleluja pozostałe sze
ść
psalmów.
10
Po nich za
ś
zostanie wygłoszona z pami
ę
ci lekcja z Apostoła, nast
ę
pnie za
ś
[odmówi
ć
nale
ż
y] werset i pro
ś
b
ę
litanijn
ą
, tj. Kyrie eleison.
11
W ten sposób ko
ń
cz
ą
si
ę
Wigilie
nocne.
X - Qualiter aestatis tempore agatur nocturna laus
1. A Pascha autem usque ad kalendas Novembres, omnis ut supra dictum est
psalmodiae quantitas teneatur,
2. excepto quod lectiones in codice, propter brevitatem noctium, minime legantur, sed
pro ipsis tribus lectionibus una de veteri Testamento memoriter dicatur, quam brevis
responsorius subsequatur.
3. Et reliqua omnia ut dictum est impleantur, id est ut numquam minus a duodecim
psalmorum quantitate ad vigilias nocturnas dicantur, exceptis tertio et nonagesimo
quarto psalmów.
X - L'Ufficio notturno dell'estate
1. Da Pasqua fino al principio di novembre si mantenga lo stesso numero di salmi, che è
stato prescritto sopra;
34
2. eccetto che, a causa della brevità delle notti, non si leggano le lezioni dal lezionario, ma,
invece di tre, se ne reciti a memoria una sola dell'antico Testamento, seguita da un
responsorio breve;
3. tutto il resto si svolga, come è già stato prescritto, cioè nell'Ufficio vigiliare non si dicano
mai meno di dodici salmi, senza contare i salmi 3 e 94.
10. Jak nale
ż
y odmawia
ć
modlitw
ę
nocn
ą
w czasie lata
1
*Od Paschy a
ż
do 1 listopada zachowujemy t
ę
sam
ą
liczb
ę
psalmów, co w okresie zimowym.
2
Tylko ze wzgl
ę
du na zbyt krótk
ą
noc nie trzeba czyta
ć
lekcji z ksi
ę
gi i zamiast trzech
[zimowych] wystarczy wygłosi
ć
z pami
ę
ci jedn
ą
ze Starego Testamentu. Po niej powinno
nast
ą
pi
ć
krótkie responsorium
3
i cały dalszy ci
ą
g, jak to ju
ż
ustalili
ś
my [dla okresu zimowego],
tzn. w czasie Wigilii nocnych nale
ż
y od
ś
piewa
ć
zawsze co najmniej dwana
ś
cie psalmów, nie
licz
ą
c w tym psalmu 3 i 94.
XI - Qualiter diebus dominicis vigiliae agantur
1. Dominico die temperius surgatur ad vigilias.
2. In quibus vigiliis teneatur mensura, id est, modulatis ut supra disposuimus sex psalmis
et versu, residentibus cunctis disposite et per ordinem in subselliis, legantur in codice,
ut supra diximus, quattuor lectiones cum responsoriis suis.
3. Ubi tantum in quarto responsorio dicatur a cantante gloria; quam dum incipit, mox
omnes cum reverentia surgant.
4. Post quibus lectionibus sequantur ex ordine alii sex psalmi cum antiphonas sicut
anteriores, et versu.
5. Post quibus iterum legantur aliae quattuor lectiones cum responsoriis suis, ordine quo
supra.
6. Post quibus dicantur tria cantica de prophetarum, quas instituerit abbas; quae cantica
cum alleluia psallantur.
7. Dicto etiam versu et benedicente abbate, legantur aliae quattuor lectiones de novo
testamento, ordine quo supra.
8. Post quartum autem responsorium incipiat abbas hymnum " Te Deum laudamus ".
9. Quo perdicto, legat abbas lectionem de Evangelia, cum honore et timore stantibus
omnibus.
10. Qua perlecta, respondeant omnes Amen, et subsequatur mox abbas hymnum " Te
decet laus ", et data benedictione incipiant matutinos.
11. Qui ordo vigiliarum omni tempore tam aestatis quam hiemis aequaliter in die dominico
teneatur.
12. Nisi forte -- quod absit -- tardius surgant: aliquid de lectionibus breviandum est, aut
responsoriis.
13. Quod tamen omnino caveatur ne proveniat. Quod si contigerit, digne inde satisfaciat
Deo in oratorio per cuius evenerit neglectum.
XI - L'Ufficio notturno nelle Domeniche
1. Per l'Ufficio vigilare della domenica ci si alzi un po' prima.
2. Anche in questo caso si osservi un determinato ordine, cioè, dopo aver cantato sei salmi
come abbiamo stabilito sopra ed essersi seduti tutti ordinatamente ai propri posti, si
leggano sul lezionario quattro lezioni con i relativi responsori, secondo quanto abbiamo
già detto;
3. solo al quarto responsorio il cantore intoni il Gloria e allora tutti si alzino subito in piedi
con riverenza.
4. A queste lezioni seguano per ordine altri sei salmi con le antifone come i precedenti e il
versetto.
35
5. Quindi si leggano di nuovo altre quattro lezioni con i propri responsori, secondo le norme
precedenti.
6. Poi si recitino tre cantici, tratti dai libri dei Profeti a scelta dell'abate, che si devono
cantare con l'Alleluia.
7. Detto quindi il versetto, con la benedizione dell'abate si leggano altre quattro lezioni del
nuovo Testamento nel modo gi indicato.
8. Dopo il quarto responsorio l'abate intoni l'inno " Te Deum laudamus ",
9. finito il quale lo stesso abate legga la lezione dai Vangeli, mentre tutti stanno in piedi con
la massima reverenza.
10. Al termine di questa lettura tutti rispondano Amen, poi l'abate prosegua immediatamente
con l'inno " Te decet laus " e, recitata la preghiera di benedizione, si incomincino le lodi.
11. Quest'ordine dell'Ufficio vigiliare della domenica dev'essere mantenuto in ogni stagione,
tanto d'estate che d'inverno,
12. salvo il caso deprecabile in cui i monaci si alzassero più tardi, nella quale circostanza
bisognerà abbreviare le lezioni e i responsori.
13. Si stia però bene attenti che ciò non avvenga; ma se dovesse accadere, il responsabile di
una simile negligenza ne faccia in coro degna riparazione a Dio.
11. Jak nale
ż
y odprawia
ć
Wigilie w niedziele
1
W niedziele trzeba wstawa
ć
na Wigilie wcze
ś
niej.
2
W czasie tych Wigilii zachowujemy porz
ą
dek
nast
ę
puj
ą
cy: Po od
ś
piewaniu, jak wy
ż
ej ustalono, sze
ś
ciu psalmów i wersetu, podczas gdy
wszyscy siedz
ą
w ławkach według porz
ą
dku i godno
ś
ci, nale
ż
y odczyta
ć
z ksi
ę
gi, jak ju
ż
powiedziano, cztery lekcje z ich responsoriami,
3
z tym,
ż
e jedynie w czwartym responsorium
ś
piewaj
ą
cy dodaje Chwała Ojcu, a gdy j
ą
zacznie, wszyscy z szacunkiem powstan
ą
.
4
Po tych czytaniach idzie kolejno nast
ę
pne
6
psalmów z antyfonami, jak poprzednie, i werset,
5
pó
ź
niej za
ś
inne cztery lekcje ze swymi responsoriami w takim porz
ą
dku, jak wy
ż
ej.
6
Po nich
ś
piewa si
ę
trzy kantyki z Proroków* wyznaczone przez opata; kantyki te maj
ą
by
ć
ś
piewane
z Alleluja.
7
Po wersecie i po błogosławie
ń
stwie opata nale
ż
y przeczyta
ć
inne cztery lekcje
z Nowego Testamentu w takim porz
ą
dku, jak wy
ż
ej.
8
Po czwartym responsorium opat rozpoczyna hymn Ciebie, Bo
ż
e, chwalimy.
9
Po jego
od
ś
piewaniu opat czyta lekcj
ę
z Ewangelii, a w tym czasie wszyscy stoj
ą
pełni czci i boja
ź
ni.
10
Po zako
ń
czeniu czytania wszyscy odpowiadaj
ą
Amen. Opat zaraz rozpoczyna hymn Tobie
nale
ż
y si
ę
cze
ść
. Po udzieleniu błogosławie
ń
stwa zaczyna si
ę
Jutrzni
ę
.
11
Ten porz
ą
dek niedzielnych Wigilii zachowujemy w ka
ż
dym czasie, zarówno w lecie, jak i
w zimie,
12
chyba
ż
eby przypadkiem, co nie powinno mie
ć
miejsca, bracia wstali za pó
ź
no,
wówczas trzeba skróci
ć
co
ś
z lekcji lub responsoriów.
13
Nale
ż
y si
ę
jednak pilnowa
ć
, aby to
w ogóle si
ę
nie zdarzyło; a je
ś
li si
ę
przytrafi, ten kto stał si
ę
przyczyn
ą
zaniedbania, musi
w oratorium odpowiednio zado
ść
uczyni
ć
Bogu.
XII - Quomodo matutinorum sollemnitas agatur
1. In matutinis dominico die, in primis dicatur sexagesimus sextus psalmus, sine
antiphona, in directum.
2. Post quem dicatur quinquagesimus cum alleluia.
3. Post quem dicatur centesimus septimus decimus et sexagesimus secundus.
4. Inde Benedictiones et Laudes, lectionem de Apocalypsis unam ex corde, et
responsorium, ambrosianum, versum, canticum de Evangelia, litaniam, et completum
est.
36
XII - Le lodi
1. Alle Lodi della domenica, prima di tutto si dica il salmo 66 tutto di seguito, senza antifona,
2. quindi il salmo 50 con l'Alleluia,
3. poi il 117 e il 62
4. quindi il cantico dei tre fanciulli nella fornace (il Benedicite), i salmi di lode (148, 149,
150), una lezione dell'Apocalisse a memoria, il responsorio, l'inno, il versetto, il cantico
del Vangelo (il Benedictus) e la prece litanica con cui si finisce.
12. Jak nale
ż
y odprawia
ć
Jutrzni
ę
1
Jutrzni
ę
niedzieln
ą
zaczynamy psalmem 66, bez antyfony, mówionym bez
ż
adnej przerwy.
2
Po
nim
ś
piewamy psalm 50 z Alleluja,
3
nast
ę
pnie 117 i 62, 4 pó
ź
niej Błogosławcie Pana i psalmy
pochwalne [148—150], jedn
ą
lekcj
ę
z Apokalipsy z pami
ę
ci i responsorium, hymn ambrozja
ń
ski,
werset, kantyk z Ewangelii i pro
ś
b
ę
litanijn
ą
. Na tym Jutrznia si
ę
ko
ń
czy.
XIII - Privatis diebus qualiter agantur matutini
1. Diebus autem privatis, matutinorum sollemnitas ita agatur,
2. id est, ut sexagesimus sextus psalmus dicatur sine antiphona, subtrahendo modice,
sicut dominica, ut omnes occurrant ad quinquagesimum, qui cum antiphona dicatur.
3. Post quem alii duo psalmi dicantur secundum consuetudinem, id est:
4. secunda feria, quintum et tricesimum quintum;
5. tertia feria, quadragesimum secundum et quinquagesimum sextum;
6. quarta feria, sexagesimum tertium et sexagesimum quartum;
7. quinta feria, octogesimum septimum et octogesimum nonum;
8. sexta feria, septuagesimum quintum et nonagesimum primum;
9. sabbatorum autem, centesimum quadragesimum secundum et canticum
Deuteronomium qui dividatur in duas glorias.
10. Nam ceteris diebus canticum unumquemque die suo ex prophetis sicut psallit ecclesia
Romana dicantur.
11. Post haec sequantur laudes; deinde lectio una apostoli memoriter recitanda,
responsorium, ambrosianum, versu, canticum de Evangelia, litania et completum est.
12. Plane agenda matutina vel vespertina non transeat aliquando, nisi in ultimo per
ordinem oratio dominica, omnibus audientibus, dicatur a priore, propter scandalorum
spinas quae oriri solent,
13. ut conventi per ipsius orationis sponsionem qua dicunt: Dimitte nobis sicut et nos
dimittimus, purgent se ab huiusmodi vitio.
14. Ceteris vero agendis, ultima pars eius orationis dicatur, ut ab omnibus respondeatur:
Sed libera nos a malo.
XIII - Le lodi nei giorni feriali
1. Nei giorni feriali le Lodi si celebrino nel modo seguente:
2. si dica il salmo 66 senza antifona, recitandolo lentamente in modo che tutti possano
essere presenti per il salmo 50, che deve dirsi con l'antifona.
3. Dopo di questi, si dicano altri due salmi secondo la consuetudine e cioè
4. al lunedì i salmi 5 e 35,
5. al martedì il 42 e il 56,
6. al mercoledì il 63 e il 64,
7. al giovedì l'87 e l'89,
8. al venerdì il 75 e il 91
9. e al sabato il 142 con il cantico del Deuteronomio, diviso in due parti dal Gloria.
37
10. In tutti gli altri giorni poi si dica il cantico profetico proprio di quel giorno, secondo l'uso
della Chiesa romana.
11. Quindi seguano i salmi di lode, una breve lezione dell'Apostolo a memoria, il responsorio,
l'inno, il versetto, il cantico del Vangelo, la prece litanica e così si termina.
12. Ma l'Ufficio delle Lodi e del Vespro non si chiuda mai senza che, secondo l'uso stabilito,
alla fine, tra l'attenzione di tutti, il superiore reciti il Pater per le offese alla carità fraterna
che avvengono di solito nella vita comune,
13. in modo che i presenti possano purificarsi da queste colpe, grazie all'impegno preso con
la stessa preghiera nella quale dicono: "Rimetti a noi, come anche noi rimettiamo".
14. Nelle altre Ore, invece, si dica ad alta voce solo l'ultima parte del Pater, a cui tutti
rispondano: "Ma liberaci dal male".
13. Jak nale
ż
y odprawia
ć
Jutrzni
ę
w dni powszednie
1
W dni powszednie Jutrzni
ę
nale
ż
y odprawia
ć
w taki oto sposób:
2
psalm 66 odmawia si
ę
bez
antyfony, przeci
ą
gaj
ą
c go nieco, jak w niedziel
ę
, aby wszyscy zd
ąż
yli si
ę
zej
ść
na psalm 50,
odmawiany ju
ż
z antyfon
ą
.
3
Po nich
ś
piewamy dwa inne psalmy, stosownie do zwyczaju,
mianowicie:
4
w poniedziałek 5 i 35;
5
we wtorek 42 i 56;
6
w
ś
rod
ę
63 i 64;
7
we czwartek 87 i 89;
8
w pi
ą
tek 75 i 91;
9
w sobot
ę
za
ś
142 i kantyk z Ksi
ę
gi Powtórzonego Prawa, który przez Chwała
Ojcu nale
ż
y podzieli
ć
na dwie cz
ęś
ci. 10* W pozostałe dni bowiem [tj. od poniedziałku do pi
ą
tku]
ś
piewa si
ę
za ka
ż
dym razem ten kantyk z Proroków, który wybiera na ten dzie
ń
Ko
ś
ciół
Rzymski.
11
Potem nast
ę
puj
ą
psalmy pochwalne [148—150], dalej jedna lekcja z Apostoła,
wygłoszona z pami
ę
ci, responsorium, hymn ambrozja
ń
ski, werset, kantyk z Ewangelii i pro
ś
ba
litanijna. Na tym Jutrznia si
ę
ko
ń
czy.
12
Zarówno Jutrznia jak i Nieszpory powinny ko
ń
czy
ć
si
ę
zawsze Modlitw
ą
Pa
ń
sk
ą
, odmawian
ą
w cało
ś
ci przez przeło
ż
onego tak, by wszyscy słyszeli, a to ze wzgl
ę
du na ciernie wzajemnych
uraz *, które bardzo cz
ę
sto wyrastaj
ą
.
13
Bracia bowiem łatwiej oczyszczaj
ą
si
ę
z tego rodzaju
bł
ę
dów, kiedy zobowi
ą
zuj
ą
si
ę
wspólnie słowami tej modlitwy: Odpu
ść
nam, jako i my
odpuszczamy (Mt 6,12).
14
W innych godzinach Oficjum mówi si
ę
gło
ś
no tylko ostatni
ą
cz
ęść
Modlitwy Pa
ń
skiej, a wszyscy odpowiadaj
ą
: Ale nas zbaw ode złego (Mt 6,13).
XIV - In nataliciis Sanctorum qualiter agantur Vigiliae
1. In sanctorum vero festivitatibus, vel omnibus sollemnitatibus, sicut diximus dominico
die agendum, ita agatur,
2. excepto quod psalmi aut antiphonae vel lectiones ad ipsum diem pertinentes dicantur;
modus autem suprascriptus teneatur.
XIV - L'Ufficio vigilare nelle feste dei Santi
1. Nelle feste dei santi e in tutte le solennità si proceda come abbiamo stabilito per la
domenica,
2. ad eccezione dei salmi, delle antifone e delle lezioni, che saranno proprie di quel giorno;
si segua però l'ordine già fissato.
14. Jak nale
ż
y odprawia
ć
Jutrzni
ę
w uroczysto
ś
ci
ś
wi
ę
tych
1
W uroczysto
ś
ci
ś
wi
ę
tych i we wszystkie inne uroczysto
ś
ci trzeba zachowa
ć
wszystko, co
ustalili
ś
my dla niedzieli,
2
a tylko z dnia nale
ż
y bra
ć
własne psalmy, antyfony i lekcje. Poza tym
utrzymujemy porz
ą
dek wy
ż
ej przedstawiony.
38
XV - Alleluia quibus temporibus dicatur
1. A sanctum Pascha usque Pentecosten, sine intermissione dicatur alleluia, tam in
psalmis quam in responsoriis.
2. A Pentecosten autem usque caput quadragesimae, omnibus noctibus, cum sex
posterioribus psalmis tantum ad nocturnos dicatur.
3. Omni vero dominica extra quadragesima, cantica, matutinos, prima, tertia, sexta
nonaque cum alleluia dicatur, vespera vero iam antiphona.
4. Responsoria vero numquam dicantur cum alleluia, nisi a Pascha usque Pentecosten.
XV - Quando si deve dire l'Alleluia
1. L'Alleluia si dica sempre dalla santa Pasqua fino a Pentecoste, tanto nei salmi che nei
responsori;
2. da Pentecoste poi sino al principio della Quaresima lo si dica soltanto negli ultimi sei
salmi dell'Ufficio notturno
3. Ma in tutte le domeniche che cadano fuori del tempo quaresimale i cantici, le Lodi, Prima,
Terza, Sesta e Nona si dicano con l'Alleluia, mentre il Vespro avrà le antifone proprie.
XV - Quando si deve dire l'Alleluia
4. L'Alleluia si dica sempre dalla santa Pasqua fino a Pentecoste, tanto nei salmi che nei
responsori;
5. da Pentecoste poi sino al principio della Quaresima lo si dica soltanto negli ultimi sei
salmi dell'Ufficio notturno
6. Ma in tutte le domeniche che cadano fuori del tempo quaresimale i cantici, le Lodi, Prima,
Terza, Sesta e Nona si dicano con l'Alleluia, mentre il Vespro avrà le antifone proprie.
7. I responsori, invece, non si dicano mai con l'Alleluia, se non da Pasqua a Pentecoste.
15. W jakich okresach
ś
piewa si
ę
Alleluja
1
Od
ś
wi
ę
ta Paschy a
ż
do Zesłania Ducha
Ś
wi
ę
tego
ś
piewamy stale Alleluja, tak przy psalmach,
jak i w responsoriach.
2
Natomiast od Zesłania Ducha
Ś
wi
ę
tego a
ż
do pocz
ą
tku Wielkiego Postu
ka
ż
dej nocy nale
ż
y ł
ą
czy
ć
Alleluja jedynie z sze
ś
ciu ostatnimi psalmami Wigilii.
3
W ka
ż
d
ą
za
ś
niedziel
ę
poza Wielkim Postem z Alleluja nale
ż
y
ś
piewa
ć
kantyki, Jutrzni
ę
, Prym
ę
, Tercj
ę
,
Sekst
ę
i Non
ę
; Nieszpory za
ś
ju
ż
z antyfon
ą
.
4
W responsoria za
ś
nale
ż
y wł
ą
cza
ć
Alleluja jedynie
od Paschy do Zesłania Ducha
Ś
wi
ę
tego.
XVI - Qualiter divina Opera per diem agantur
1. Ut ait propheta: septies in die laudem dixi tibi.
2. Qui septenarius sacratus numerus a nobis sic implebitur, si matutino, primae, tertiae,
sextae, nonae, vesperae completoriique tempore nostrae servitutis officia
persolvamus,
3. quia de his diurnis horis dixit: Septies in die laudem dixi tibi.
4. Nam de nocturnis vigiliis idem ipse propheta ait: Media nocte surgebam ad
confitendum tibi.
5. Ergo his temporibus referamus laudes Creatori nostro super iudicia iustitiae suae, id
est matutinis, prima, tertia, sexta, nona, vespera, completorios, et nocte surgamus ad
confitendum ei.
39
XVI - La celebrazione dei divini Offici durante il giorno
1. "Sette volte al giorno ti ho lodato", dice il profeta.
2. Questo sacro numero di sette sarà adempiuto da noi, se assolveremo i doveri del nostro
servizio alle Lodi, a Prima, a Terza, a Sesta, a Nona, a Vespro e Compieta,
3. perché proprio di queste ore diurne il profeta ha detto: "Sette volte al giorno ti ho lodato".
4. Infatti nelle Vigilie notturne lo stesso profeta dice: "Nel mezzo della notte mi alzavo per
lodarti".
5. Dunque in queste ore innalziamo lodi al nostro Creatore "per le opere della sua giustizia"
e cioè alle lodi, a Prima, a Terza, a Sesta, a Nona, a Vespro e a Compieta e di notte
alziamoci per celebrare la sua grandezza.
16. Jaki jest w ci
ą
gu dnia porz
ą
dek Oficjum
1
Prorok mówi:* Siedmiokro
ć
na dzie
ń
głosz
ę
Twoj
ą
chwał
ę
(Ps 119[118],164).
2
Zachowamy t
ę
ś
wi
ę
t
ą
siódemk
ę
, je
ś
li wypełnimy przyj
ę
ty na siebie obowi
ą
zek słu
ż
by przez Jutrzni
ę
, Prym
ę
,
Sekst
ę
, Non
ę
, Nieszpory i Komplet
ę
,
3
gdy
ż
o tych wła
ś
nie dziennych godzinach Oficjum Prorok
powiedział: Siedmiokro
ć
na dzie
ń
głosz
ę
Twoj
ą
chwał
ę
.
4
O nocnych Wigiliach bowiem ten sam
Prorok mówi: Wstaj
ę
o północy, aby Ci
ę
wielbi
ć
(Ps 119[118],62).
5
W tych wi
ę
c godzinach oddawajmy chwał
ę
naszemu Stwórcy z powodu sprawiedliwych Jego
wyroków (Ps 119[118],62.164), a mianowicie w czasie Jutrzni, Prymy, Tercji, Seksty, Nony,
Nieszporów i Komplety; a i w nocy wstawajmy, aby Go wielbi
ć
.
XVII - Quot psalmi per easdem horas canendi sunt
1. Iam de nocturnis vel matutinis digessimus ordinem psalmodiae; nunc de sequentibus
horis videamus.
2. Prima hora dicantur psalmi tres singillatim et non sub una gloria,
3. hymnum eiusdem horae post versum Deus in adiutorium antequam psalmi incipiantur.
4. Post expletionem vero trium psalmorum recitetur lectio una, versu et Kyrie eleison et
missas.
5. Tertia vero, sexta et nona, item eo ordine celebretur oratio, id est versu, hymnos
earundem horarum, ternos psalmos, lectionem et versu, Kyrie eleison et missas.
6. Si maior congregatio fuerit, cum antiphonas, si vero minor, in directum psallantur.
7. Vespertina autem synaxis quattuor psalmis cum antiphonis terminetur.
8. Post quibus psalmis, lectio recitanda est; inde responsorium, ambrosianum, versu,
canticum de Evangelia, litania, et oratione dominica fiant missae.
9. Completorios autem trium psalmorum dictione terminentur. Qui psalmi directanei sine
antiphona dicendi sunt.
10. Post quos hymnum eiusdem horae, lectionem unam, versu, Kyrie eleison, et
benedictione missae fiant.
XVII - Salmi delle ore del giorno
1. Abbiamo già stabilito l'ordine della salmodia per l'Ufficio notturno e per le Lodi; adesso
provvediamo per le altre Ore.
2. All'ora di Prima si dicano tre salmi separatamente, ciascuno con il proprio Gloria
3. e l'inno della stessa Ora segua il versetto Deus in adiutorium prima di iniziare i salmi.
4. Finiti i tre salmi, si reciti una sola lezione, il versetto, il Kyrie eleison e le preci finali.
5. A Terza, a sesta e a Nona si celebri l'Ufficio secondo lo stesso ordine e cioè il versetto
iniziale, gli inni delle rispettive Ore, tre salmi, la lezione, il versetto, il Kyrie eleison e le
preci finali.
40
6. Se la comunità fosse numerosa, si salmeggi con le antifone, altrimenti si recitino i salmi
tutti di seguito.
7. L'Ufficio del Vespro comprenda quattro salmi con le antifone,
8. dopo i quali si reciti la lezione, quindi il responsorio, l'inno, il versetto, il cantico del
Vangelo, il Kyrie e il Pater, a cui segue il congedo.
9. Compieta, infine, consista in tre salmi di seguito, senza antifona,
10. ai quali segua l'inno della medesima ora, una sola lezione, il versetto, il Kyrie eleison e la
benedizione con cui si conclude.
17. Ile psalmów nale
ż
y odmawia
ć
w czasie dziennych godzin Oficjum
1
Ustalili
ś
my ju
ż
porz
ą
dek
ś
piewania psalmów w czasie Wigilii i Jutrzni. Teraz zajmiemy si
ę
nast
ę
pnymi godzinami Oficjum.
2
W Prymie nale
ż
y odmawia
ć
trzy psalmy osobno, a nie pod jednym Chwała Ojcu;
3
hymn tej
godziny po wersecie Bo
ż
e, ku wspomo
ż
eniu, zanim zacznie si
ę
psalmy.
4
Po odmówieniu trzech
psalmów — jedna lekcja, werset, Kyrie eleison i modlitwa na zako
ń
czenie.
5
Tercja, Seksta i Nona powinny by
ć
odprawiane w ten sam sposób: werset, hymny
poszczególnych godzin, trzy psalmy, lekcja i werset, Kyrie eleison i modlitwa na zako
ń
czenie.
6
Je
ś
li wspólnota jest wi
ę
ksza — z antyfonami, je
ś
li mniejsza — bez antyfon.
7
Na Nieszpory składaj
ą
si
ę
tylko cztery psalmy z antyfonami.
8
Po tych psalmach wygłaszana jest
lekcja, nast
ę
pnie responsorium, hymn ambrozja
ń
ski, werset, kantyk z Ewangelii, pro
ś
ba litanijna
i Modlitwa Pa
ń
ska jako zako
ń
czenie.
9
Kompleta ogranicza si
ę
do trzech psalmów. Psalmy te nale
ż
y
ś
piewa
ć
bez przerw, bez antyfon,
10
po nich za
ś
hymn wła
ś
ciwy tej godzinie, jedna lekcja, werset, Kyrie eleison i na zako
ń
czenie
błogosławie
ń
stwo.
XVIII - Quo ordine ipsi psalmi dicendi sunt
1. In primis dicatur versu Deus in adiutorium meum intende, Domine ad adiuvandum me
festina, gloria, inde hymnum uniuscuiusque horae.
2. Deinde, prima hora dominica, dicenda quattuor capitula psalmi centesimi octavi
decimi;
3. reliquis vero horis, id est tertia, sexta vel nona, terna capitula suprascripti psalmi
centesimi octavi decimi dicantur.
4. Ad primam autem secundae feriae, dicantur tres psalmi, id est primus, secundus et
sextus;
5. et ita per singulos dies ad primam usque dominica dicantur per ordinem terni psalmi
usque nonum decimum psalmum, ita sane ut nonus psalmus et septimus decimus
partiantur in binos.
6. Et sic fit ut ad vigilias dominica semper a vicesimo incipiatur.
7. Ad tertiam vero, sextam nonamque secundae feriae, novem capitula quae residua
sunt de centesimo octavo decimo, ipsa terna per easdem horas dicantur.
8. Expenso ergo psalmo centesimo octavo decimo duobus diebus, id est dominico et
secunda feria,
9. tertia feria iam ad tertiam, sextam vel nonam psallantur terni psalmi a centesimo nono
decimo usque centesimo vicesimo septimo, id est psalmi novem.
10. Quique psalmi semper usque dominica per easdem horas itidem repetantur,
hymnorum nihilominus, lectionum vel versuum dispositionem uniformem cunctis
diebus servatam.
11. Et ita scilicet semper dominica a centesimo octavo decimo incipietur.
41
12. Vespera autem cotidie quattuor psalmorum modulatione canatur.
13. Qui psalmi incipiantur a centesimo nono usque centesimo quadragesimo septimo,
14. exceptis his qui in diversis horis ex eis sequestrantur, id est a centesimo septimo
decimo usque centesimo vicesimo septimo et centesimo tricesimo tertio et centesimo
quadragesimo secundo;
15. reliqui omnes in vespera dicendi sunt.
16. Et quia minus veniunt tres psalmi, ideo dividendi sunt qui ex numero suprascripto
fortiores inveniuntur, id est centesimum tricesimum octavum et centesimum
quadragesimum tertium et centesimum quadragesimum quartum;
17. centesimus vero sextus decimus, quia parvus est, cum centesimo quinto decimo
coniungatur.
18. Digesto ergo ordine psalmorum vespertinorum, reliqua, id est lectionem, responsum,
hymnum, versum vel canticum, sicut supra taxavimus impleatur.
19. Ad completorios vero cotidie idem psalmi repetantur, id est quartum, nonagesimum et
centesimum tricesimum tertium.
20. Disposito ordine psalmodiae diurnae, reliqui omnes psalmi qui supersunt aequaliter
dividantur in septem noctium vigilias,
21. partiendo scilicet qui inter eos prolixiores sunt psalmi et duodecim per unamquamque
constituens noctem.
22. Hoc praecipue commonentes ut, si cui forte haec distributio psalmorum displicuerit,
ordinet si melius aliter iudicaverit,
23. dum omnimodis id adtendat ut omni hebdomada psalterium ex integro numero centum
quinquaginta psalmorum psallantur, et dominico die semper a caput reprehendatur ad
vigilias.
24. Quia nimis inertem devotionis suae servitium ostendunt monachi qui minus a psalterio
cum canticis consuetudinariis per septimanae circulum psallunt,
25. dum quando legamus sanctos patres nostros uno die hoc strenue implesse, quod nos
tepidi utinam septimana integra persolvamus.
XVIII - L'ordine dei salmi nelle ore del giorno
1. Prima di tutto si dica il versetto: "O Dio, vieni in mio soccorso; Signore, affrettati ad
aiutarmi", il Gloria e poi l'inno di ciascuna Ora.
2. A Prima della domenica si dicano quattro strofe del salmo 118;
3. alle altre Ore, cioè a Terza, Sesta e Nona, si dicano tre strofe per volta dello stesso
salmo.
4. A Prima del lunedì si recitino tre salmi e cioè il salmo 1, il 2 e il 6;
5. e così nei giorni successivi fino alla domenica si dicano di seguito tre salmi fino al 19, in
modo però che il 9 e il 17 si dividano in due.
6. Così le vigilie domenicali cominceranno sempre con il salmo 20.
7. A Terza, Sesta e Nona del lunedì si dicano le ultime nove strofe del salmo 118, tre per
ciascuna Ora.
8. Esaurito questo salmo in due giorni, cioè alla domenica e al lunedì,
9. a Terza, Sesta e Nona del martedì si recitino rispettivamente tre salmi dal 119 al 127,
cioè in tutto nove salmi.
10. Questi vengano sempre ripetuti allo stesso modo nelle medesime Ore fino alla domenica,
lasciando però invariati gli inni, le lezioni e i versetti per tutte le Ore della settimana,
11. in modo che alla domenica si cominci sempre dal salmo 118.
12. Il Vespro poi si celebri ogni giorno con il canto di quattro salmi,
13. dal 109 fino al 147;
14. eccettuando quelli che sono riservati alle altre Ore, cioè i salmi 117-127, 133 e 142,
15. tutti gli altri si dicano a Vespro.
16. E poiché vengono a mancare tre salmi, si dividano i più lunghi del gruppo indicato, ossia il
138, il 143 e il 144.
42
17. Il 116, invece, che è il più breve, venga unito al 115.
18. Stabilito così l'ordine della salmodia vespertina, tutto il resto, cioè la lezione, il
responsorio, l'inno, il versetto e il cantico, si dica come abbiamo disposto sopra.
19. A Compieta, infine, si ripetano tutti i giorni gli stessi salmi e cioè il 4, il 90 e il 133.
20. Una volta fissato l'ordine della salmodia di tutti i salmi rimanenti vengano distribuiti in parti
uguali nei sette Uffici notturni,
21. dividendo quelli più lunghi e assegnandone dodici per notte.
22. Ci teniamo però ad avvertire che, se qualcuno non trovasse conveniente tale
distribuzione dei salmi, li disponga pure come meglio crede,
23. purché badi bene di fare in modo che in tutta la settimana si reciti l'intero salterio di
centocinquanta salmi e con l'Ufficio vigiliare della domenica si ricominci sempre da capo.
24. Infatti i monaci, che in una settimana salmeggiano meno dell'intero salterio con i cantici
consueti, danno prova di grande indolenza e fiacchezza nel servizio a cui sono
consacrati,
25. dato che dei nostri padri si legge che in un sol giorno adempivano con slancio e fervore
quanto è augurabile che noi tiepidi riusciamo a eseguire in una settimana.
18. Jaka powinna by
ć
kolejno
ść
psalmów
1
Najpierw mówimy werset Bo
ż
e, wejrzyj ku wspomo
ż
eniu memu, Panie, pospiesz ku ratunkowi
memu, Chwała Ojcu, a nast
ę
pnie hymn wła
ś
ciwy ka
ż
dej godzinie kanonicznej.
2
W dalszym ci
ą
gu, w Prymie niedzielnej
ś
piewamy cztery cz
ęś
ci psalmu 118,
3
a w pozostałych
godzinach tego dnia, tj. w Tercji, Sek
ś
cie i Nonie, po trzy cz
ęś
ci wspomnianego psalmu 118.
4
Pryma poniedziałkowa obejmuje trzy psalmy: 1, 2 i 6.
5
I podobnie w Prymie dalszych dni
tygodnia a
ż
do niedzieli mówi si
ę
po trzy kolejne psalmy a
ż
do psalmu 19, przy czym psalm 9
i 17 dzielimy na dwie cz
ęś
ci.
6
A w ten sposób Wigilie niedzielne zaczynaj
ą
si
ę
zawsze od
psalmu 20.
7
W Tercji za
ś
, Sek
ś
cie i Nonie poniedziałkowej mówimy dziewi
ęć
pozostałych cz
ęś
ci psalmu
118, po trzy w ka
ż
dej godzinie.
8
Po rozło
ż
eniu psalmu 118 na dwa dni: niedziel
ę
i poniedziałek,
9
we wtorek ju
ż
w Tercji, Sek
ś
cie i Nonie
ś
piewamy po trzy psalmy od 119 a
ż
do 127, tj. razem
dziewi
ęć
psalmów.
10
Psalmy te powtarzamy zawsze w tych godzinach a
ż
do niedzieli,
zachowuj
ą
c równie
ż
ka
ż
dego dnia taki sam układ hymnów, czyta
ń
i wersetów.
11
W ten sposób
w niedziel
ę
zaczynamy zawsze od psalmu 118.
12
W czasie Nieszporów
ś
piewamy codziennie cztery psalmy,
13
poczynaj
ą
c od 109 a
ż
do 147;
14
opuszczamy tylko te, które s
ą
u
ż
yte w innych godzinach, tj. od 117 do 127, a tak
ż
e psalmy 133
i 142.
15
Wszystkie pozostałe
ś
piewamy w czasie Nieszporów.
16
A poniewa
ż
[przy tym układzie]
jest o trzy psalmy za mało, nale
ż
y podzieli
ć
[na dwie cz
ęś
ci] te psalmy, które we wspomnianej
grupie s
ą
dłu
ż
sze, tj. 138, 143 i 144.
17
Psalm 116, najkrótszy, ł
ą
czymy z psalmem 115.
18
Tak powinien wygl
ą
da
ć
układ psalmów nieszpornych. Wszystko inne, tj. czytanie,
responsorium, hymn, werset i kantyk nale
ż
y zachowa
ć
, jak wy
ż
ej ustalono.
19
W Komplecie natomiast powtarzamy codziennie te same psalmy, tj. 4, 90 i 133.
20
W ten sposób ustalili
ś
my porz
ą
dek psalmów w ci
ą
gu dnia. Wszystkie pozostałe psalmy nale
ż
y
rozło
ż
y
ć
równo na siedem nocnych Wigilii,
21
dziel
ą
c jednak dłu
ż
sze na dwie cz
ęś
ci, tak
ż
eby na
ka
ż
d
ą
noc przypadało dwana
ś
cie psalmów.
22
Pragniemy wszak
ż
e wyra
ź
nie zaznaczy
ć
,
ż
e je
ś
liby komu
ś
ten układ psalmów nie odpowiadał,
mo
ż
e rozdzieli
ć
je inaczej, w sposób, jaki uzna za lepszy,
23
byleby tylko pami
ę
tał,
ż
e w ka
ż
dym
przypadku w ci
ą
gu tygodnia powinien zosta
ć
od
ś
piewany cały psałterz w pełnej liczbie 150
43
psalmów; zaczyna
ć
go za
ś
nale
ż
y zawsze od niedzielnych Wigilii.
24
Nadmiern
ą
bowiem
opieszało
ść
w słu
ż
bie Bogu i brak pobo
ż
no
ś
ci okazuj
ą
ci mnisi, którzy przez jeden tydzie
ń
nie
odmówi
ą
całego psałterza wraz ze zwyczajowymi kantykami.
25
Skoro czytamy, i
ż
nasi
ś
wi
ę
ci
Ojcowie potrafili wypełni
ć
to zadanie z gorliwo
ś
ci
ą
w jeden dzie
ń
, zdob
ą
d
ź
my si
ę
w naszej
ozi
ę
bło
ś
ci przynajmniej na to, by wywi
ą
za
ć
si
ę
z niego w ci
ą
gu całego tygodnia.
XIX - De disciplina psallendi
1. Ubique credimus divinam esse praesentiam et oculos Domini in omni loco speculari
bonos et malos,
2. maxime tamen hoc sine aliqua dubitatione credamus cum ad opus divinum
assistimus.
3. Ideo semper memores simus quod ait propheta: Servite Domino in timore,
4. et iterum: Psallite sapienter,
5. et: In conspectu angelorum psallam tibi.
6. Ergo consideremus qualiter oporteat in conspectu divinitatis et angelorum eius esse,
7. et sic stemus ad psallendum ut mens nostra concordet voci nostrae.
8.
XIX - La partecipazione interiore all'Ufficio divino
1. Sappiamo per fede che Dio è presente dappertutto e che "gli occhi del Signore guardano
in ogni luogo i buoni e i cattivi",
2. ma dobbiamo crederlo con assoluta certezza e senza la minima esitazione, quando
prendiamo parte all'Ufficio divino.
3. Perciò ricordiamoci sempre di quello che dice il profeta: "Servite il Signore nel timore"
4. e ancora: "Lodatelo degnamente"
5. e ancora: " Ti canterò alla presenza degli angeli".
6. Consideriamo dunque come bisogna comportarsi alla presenza di Dio e dei suoi Angeli
7. e partecipiamo alla salmodia in modo tale che l'intima disposizione dell'animo si armonizzi
con la nostra voce.
19. Jak nale
ż
y
ś
piewa
ć
psalmy
1
Wierzymy,
ż
e Bóg jest wsz
ę
dzie obecny i
ż
e oczy Pana patrz
ą
na dobrych i na złych na
ka
ż
dym miejscu (Prz 15,3).
2
Przede wszystkim jednak powinni
ś
my by
ć
tego niewzruszenie
pewni wówczas, gdy uczestniczymy w Słu
ż
bie Bo
ż
ej.
3
Dlatego te
ż
pami
ę
tajmy zawsze, co mówi
Prorok: Słu
ż
cie Panu z boja
ź
ni
ą
(Ps 2,22),
4
a równie
ż
na innym miejscu:
Ś
piewajcie m
ą
drze (Ps
46,8 Wlg)
5
i b
ę
d
ę
ś
piewał Ci psalm wobec aniołów (Ps 138[137],1).
6
Zastanówmy si
ę
zatem, jak
nale
ż
y zachowywa
ć
si
ę
w obliczu Boga i Jego aniołów, i tak
ś
piewajmy psalmy,
7
aby nasze
serce było w zgodzie z tym, co głosz
ą
nasze usta.
XX - De reverentia orationis
1. Si, cum hominibus potentibus volumus aliqua suggerere, non praesumimus nisi cum
humilitate et reverentia,
2. quanto magis Domino Deo universorum cum omni humilitate et puritatis devotione
supplicandum est.
3. Et non in multiloquio, sed in puritate cordis et compunctione lacrimarum nos exaudiri
sciamus.
4. Et ideo brevis debet esse et pura oratio, nisi forte ex affectu inspirationis divinae
gratiae protendatur.
5. In conventu tamen omnino brevietur oratio, et facto signo a priore omnes pariter
surgant.
44
XX - La riverenza nella preghiera
1. Se quando dobbiamo chiedere un favore a qualche personaggio, osiamo farlo solo con
soggezione e rispetto,
2. quanto più dobbiamo rivolgere la nostra supplica a Dio, Signore di tutte le cose, con
profonda umiltà e sincera devozione.
3. Bisogna inoltre sapere che non saremo esauditi per le nostre parole, ma per la purezza
del cuore e la compunzione che strappa le lacrime.
4. Perciò la preghiera dev'essere breve e pura, a meno che non venga prolungata
dall'ardore e dall'ispirazione della grazia divina.
5. Ma quella che si fa in comune sia brevissima e quando il superiore dà il segno, si alzino
tutti insieme.
20. O czci nale
ż
nej Bogu podczas modlitwy
1
Je
ś
li ludziom mo
ż
nym pragniemy przedstawi
ć
jak
ąś
spraw
ę
, o
ś
mielamy si
ę
czyni
ć
to jedynie
z najgł
ę
bsz
ą
pokor
ą
i szacunkiem.
2
Z o ile
ż
wi
ę
ksz
ą
pokor
ą
i czystszym oddaniem musimy
zanosi
ć
nasze pro
ś
by przed oblicze Boga, Pana wszech
ś
wiata!
3
A i to nale
ż
y wiedzie
ć
,
ż
e nie
wielomówstwo, * lecz tylko czysto
ść
serca i łzy skruchy zasługuj
ą
w oczach Boga na
wysłuchanie.
4
Dlatego te
ż
modlitwa powinna by
ć
krótka i czysta, chyba
ż
e natchnienie łaski
Bo
ż
ej skłoni nas do jej przedłu
ż
enia.
5
Wspólna jednak modlitwa niech b
ę
dzie zawsze krótka,
a na znak dany przez przeło
ż
onego wszyscy razem powstan
ą
.
XXI - De decanis monasterii
1. Si maior fuerit congregatio, eligantur de ipsis fratres boni testimonii et sanctae
conversationis, et constituantur decani,
2. qui sollicitudinem gerant super decanias suas in omnibus secundum mandata Dei et
praecepta abbatis sui.
3. Qui decani tales eligantur in quibus securus abbas partiat onera sua,
4. et non eligantur per ordinem, sed secundum vitae meritum et sapientiae doctrinam.
5. Quique decani, si ex eis aliqua forte quis inflatus superbia repertus fuerit
reprehensibilis, correptus semel et iterum atque tertio si emendare noluerit, deiciatur,
6. et alter in loco eius qui dignus est surrogetur.
7. Et de praeposito eadem constituimus.
XXI - I decani del monastero
1. Se la comunità è abbastanza numerosa, si scelgano in essa alcuni monaci di buon
esempio e di santa vita per costituirli decani;
2. essi vigileranno premurosamente, secondo le leggi di Dio e gli ordini dell'abate sui gruppi
di dieci fratelli affidati alle loro rispettive cure.
3. Come decani devono essere eletti quei monaci con i quali l'abate possa tranquillamente
condividere i suoi pesi
4. e in tale scelta non bisogna tener conto dell'ordine di anzianità, ma regolarsi solo in
considerazione della condotta esemplare e della scienza delle cose di Dio.
5. Se poi fra questi decani ce ne fosse qualcuno che, montato un po' in superbia, dovesse
essere ripreso, sia rimproverato una prima, una seconda e una terza volta e, se non vorrà
correggersi,
6. venga sostituito con un altro veramente degno.
7. La stessa cosa stabiliamo per il priore.
45
21. O dziekanach klasztornych
1
Je
ś
li wspólnota jest liczniejsza, nale
ż
y spo
ś
ród braci, maj
ą
cych dobr
ą
opini
ę
i
ś
wi
ę
te obyczaje,
wybra
ć
i ustanowi
ć
pi
ę
ciu dziekanów,
2
którzy by we wszystkich sprawach troszczyli si
ę
o swoje
dekanie w duchu przykaza
ń
Bo
ż
ych i polece
ń
własnego opata.
3
Dziekani powinni by
ć
tak
wybierani, aby opat mógł na nich bezpiecznie zło
ż
y
ć
cz
ęść
swoich obci
ąż
e
ń
.
4
W ich za
ś
wyborze nie nale
ż
y te
ż
kierowa
ć
si
ę
porz
ą
dkiem starsze
ń
stwa, lecz tylko warto
ś
ci
ą
ich
ż
ycia
i m
ą
dro
ś
ci
ą
ich nauki.
5
Je
ś
liby jaki
ś
z owych dziekanów, przej
ę
ty pych
ą
, okazał si
ę
godnym nagany, trzeba go
napomnie
ć
raz i dwa, a nawet trzy razy; je
ś
li jednak si
ę
nie poprawi, zostanie pozbawiony swego
stanowiska,
6
które wówczas obejmie kto
ś
inny, godniejszy.
7
T
ę
sam
ą
zasad
ę
ustanawiamy
równie
ż
dla przeora.
XXII - Quomodo dormiant monachi
1. Singuli per singula lecta dormiant.
2. Lectisternia pro modo conversationis secundum dispensationem abbatis sui accipiant.
3. Si potest fieri omnes in uno loco dormiant; sin autem multitudo non sinit, deni aut
viceni cum senioribus qui super eos solliciti sint pausent.
4. Candela iugiter in eadem cella ardeat usque mane.
5. Vestiti dormiant et cincti cingellis aut funibus, ut cultellos suos ad latus suum non
habeant dum dormiunt, ne forte per somnum vulnerent dormientem;
6. et ut parati sint monachi semper et, facto signo absque mora surgentes, festinent
invicem se praevenire ad opus Dei, cum omni tamen gravitate et modestia.
7. Adulescentiores fratres iuxta se non habeant lectos, sed permixti cum senioribus.
8. Surgentes vero ad opus Dei invicem se moderate cohortentur propter somnulentorum
excusationes.
XXII - Il dormitorio dei monaci
1. Ciascun monaco dorma in un letto proprio
2. e ne riceva la fornitura conforme alle consuetudini monastiche e secondo quanto disporrà
l'abate.
3. Se è possibile dormano tutti nello stesso locale, ma se il numero rilevante non lo
permette, riposino a dieci o venti per ambiente insieme con gli anziani incaricati della
sorveglianza.
4. Nel dormitorio rimanga sempre accesa una lampada fino al mattino.
5. Dormano vestiti, con ai fianchi semplici cinture o corde, senza portare coltelli appesi al
lato mentre riposano, per non ferirsi nel sonno.
6. Così i monaci siano sempre pronti e, appena dato il segnale, alzandosi senza indugio si
affrettino a prevenirsi vicendevolmente per l'Ufficio divino, ma sempre con la massima
gravità e modestia.
7. I più giovani non abbiano i letti vicini, ma alternati con quelli dei più anziani.
8. Quando poi si alzano per l'Ufficio divino, si esortino garbatamente a vicenda per
prevenire le scuse degli assonnati.
22. Jak powinni spa
ć
mnisi
1
Niech ka
ż
dy
ś
pi we własnym łó
ż
ku.
2
Posłania* otrzymaj
ą
zgodnie ze zwyczajami zakonnymi*
i decyzj
ą
opata.
3
Je
ś
li to mo
ż
liwe, niech wszyscy
ś
pi
ą
w jednej celi; je
ż
eli za
ś
jest ich na to zbyt
wielu, niech kład
ą
si
ę
po dziesi
ę
ciu lub dwudziestu razem ze starszymi, którzy by nad nimi
czuwali.
4
A
ś
wiatło powinno stale pali
ć
si
ę
w tej celi a
ż
do rana.
46
5
Niech
ś
pi
ą
odziani, przepasani pasem lub sznurem. Niech jednak nie maj
ą
przy boku swoich
no
ż
y, aby nikt si
ę
przez sen przypadkiem nie skaleczył.
6
Tak wi
ę
c mnisi musz
ą
by
ć
zawsze
gotowi: na znak dany niech wstaj
ą
bez chwili oci
ą
gania, a ka
ż
dy niech si
ę
stara pierwszy przyj
ść
na Słu
ż
b
ę
Bo
żą
, wszelako z zachowaniem skromno
ś
ci i powagi.
7
Łó
ż
ka młodszych braci nie powinny sta
ć
obok siebie, lecz rozdzielone posłaniami starszych.
8
Budz
ą
c si
ę
za
ś
na Słu
ż
b
ę
Bo
żą
niech jedni drugich łagodnie zach
ę
caj
ą
do wstania, aby ci,
którym łatwo jest zaspa
ć
, nie mieli
ż
adnej wymówki.
XXIII - De excommunicatione culparum
1. Si quis frater contumax aut inoboediens aut superbus aut murmurans vel in aliquo
contrarius exsistens sanctae regulae et praeceptis seniorum suorum contemptor
repertus fuerit,
2. hic secundum Domini nostri praeceptum admoneatur semel et secundo secrete a
senioribus suis.
3. Si non emendaverit, obiurgetur publice coram omnibus.
4. Si vero neque sic correxerit, si intellegit qualis poena sit, excommunicationi subiaceat;
5. sin autem improbus est, vindictae corporali subdatur.
XXIII - La scomunica per le colpe
Se qualche fratello si dimostrerà ribelle o disobbediente o superbo o mormoratore, o assumerà
un atteggiamento di ostilità e di disprezzo nei confronti di qualche punto della santa Regola o
degli ordini dei superiori,
1. questi lo rimproverino una prima e una seconda volta in segreto, secondo il precetto del
Signore.
2. Se non si migliorerà, venga ripreso pubblicamente di fronte a tutti.
3. Ma nel caso che anche questo provvedimento si dimostri inefficace, sia scomunicato,
purché sia in grado di valutare la portata di una tale punizione.
4. Se invece difetta di una sufficiente sensibilità, sia sottoposto al castigo corporale.
23. O ekskomunice za winy
1
Je
ś
li jaki
ś
brat okazałby si
ę
krn
ą
brny, nieposłuszny, zarozumiały, niech
ę
tny lub te
ż
w jakikolwiek inny sposób sprzeciwiałby si
ę
ś
wi
ę
tej Regule i poleceniom przeło
ż
onych,
2
* takiego powinni starsi mnisi zgodnie z nakazem Pana naszego napomnie
ć
raz i drugi na
osobno
ś
ci.
3
Gdyby si
ę
nie poprawił, nale
ż
y go zgani
ć
publicznie wobec wszystkich.
4
A gdyby i to
nie pomogło, podlega ów brat ekskomunice, je
ś
li mo
ż
e zrozumie
ć
tak
ą
kar
ę
.
5
Je
ś
liby natomiast
nie był zdolny tego poj
ąć
, trzeba mu wymierzy
ć
kar
ę
cielesn
ą
.
XXIV - Qualis debet esse modus excommunicationis
1. Secundum modum culpae, et excommunicationis vel disciplinae mensura debet
extendi;
2. qui culparum modus in abbatis pendat iudicio.
3. Si quis tamen frater in levioribus culpis invenitur, a mensae participatione privetur.
4. Privati autem a mensae consortio ista erit ratio ut in oratorio psalmum aut antiphonam
non imponat, neque lectionem recitet, usque ad satisfactionem.
5. Refectionem autem cibi post fratrum refectionem solus accipiat,
6. ut, si verbi gratia fratres reficiunt sexta hora, ille frater nona, si fratres nona, ille
vespera,
47
7. usque dum satisfactione congrua veniam consequatur.
XXIV - La misura della scomunica
1. La scomunica e, in genere, la punizione disciplinare dev'essere proporzionata alla gravità
della colpa
2. e ciò è di competenza dell'abate.
3. Però il monaco che avrà commesso mancanze meno gravi sia escluso dalla mensa
comune.
4. Il trattamento inflitto a chi viene escluso dalla mensa è il seguente: in coro non intoni
salmo, né antifona, né reciti lezioni fino a quando non avrà riparato alle sue mancanze;
5. mangi da solo dopo la comunità,
6. sicché se, per esempio, i monaci pranzano all'ora di Sesta, egli mangi a Nona; se
pranzano a Nona, egli a Vespro,
7. fino a quando avrà ottenuto il perdono con una conveniente riparazione.
24. W jaki sposób nale
ż
y ekskomunikowa
ć
winnych
1
Rodzaj ekskomuniki i kary w ogóle powinien zale
ż
e
ć
od ci
ęż
aru winy;
2
ci
ęż
ar ten za
ś
oceni
ć
mo
ż
e tylko opat.
3
Je
ś
liby jaki
ś
brat popełnił bł
ą
d niezbyt wielki, wystarczy go wył
ą
czy
ć
ze wspólnego posiłku.
4
Pozbawienie za
ś
wspólnego posiłku poci
ą
ga za sob
ą
dalsze skutki: taki brat nie mo
ż
e
zaczyna
ć
psalmu ani antyfony w chórze, ani czyta
ć
lekcji, dopóki nie dopełni zado
ść
uczynienia.
5
A jedzenie niech otrzymuje samotnie, gdy ju
ż
wszyscy bracia si
ę
posil
ą
,
6
na przykład, gdy
wszyscy jedz
ą
w porze Seksty, on niech je w porze Nony; je
ż
eli bracia jedz
ą
w porze Nony, on
wieczorem;
7
a
ż
po stosownym zado
ść
uczynieniu uzyska wreszcie przebaczenie.
XXV - De gravioribus culpis
1. Is autem frater qui gravioris culpae noxa tenetur suspendatur a mensa, simul ab
oratorio.
2. Nullus ei fratrum in nullo iungatur consortio nec in colloquio.
3. luctu, sciens illam terribilem apostoli sententiam dicentis
4. traditum eiusmodi hominem in interitum carnis, ut spiritus salvus sit in die Domini.
5. Cibi autem refectionem solus percipiat, mensura vel hora qua praeviderit abbas ei
competere;
6. nec a quoquam benedicatur transeunte nec cibum quod ei datur.
XXV - Le colpe più gravi
1. Il monaco colpevole di mancanze più gravi sia invece sospeso oltre che dalla mensa
anche dal coro.
2. Nessuno lo avvicini per fargli compagnia o parlare di qualsiasi cosa.
3. Attenda da solo al lavoro che gli sarà assegnato e rimanga nel lutto della penitenza,
consapevole della terribile sentenza dell'apostolo che dice:
4. "Costui è stato consegnato alla morte della carne, perché la sua anima sia salva nel
giorno del Signore".
5. Prenda il suo cibo da solo nella quantità e nell'ora che l'abate giudicherà più conveniente
per lui;
6. non sia benedetto da chi lo incontra e non si benedica neppure il cibo che gli viene dato.
48
25. O ci
ęż
szych wykroczeniach
1
Brat, który popełnił ci
ęż
sze wykroczenie, zostaje pozbawiony uczestnictwa we wspólnym
posiłku i udziału [we wspólnej modlitwie] w oratorium.
2
ś
aden inny z braci nie ma prawa z nim
si
ę
spotyka
ć
ani rozmawia
ć
.
3
Powinien w samotno
ś
ci wykonywa
ć
zlecon
ą
mu prac
ę
, pogr
ąż
ony
w pokutnym smutku, pomn
ą
c na ów straszliwy wyrok Apostoła, który powiada:
4
Taki człowiek
wydany jest na zatracenia ciała, aby duch dost
ą
pił zbawienia w dzie
ń
Pana (1 Kor 5,5).
5
Posiłek ma spo
ż
ywa
ć
samotnie w ilo
ś
ci i w czasie okre
ś
lonym jako stosowne dla
ń
przez opata.
6
Niechaj te
ż
nikt przechodz
ą
c nie udziela mu błogosławie
ń
stwa* ani nie błogosławi
przeznaczonego dla niego posiłku.
XXVI - De his qui sine iussione iungunt se excommunicatis
1. Si quis frater praesumpserit sine iussione abbatis fratri excommunicato quolibet modo se
iungere aut loqui cum eo vel mandatum ei dirigere,
2. similem sortiatur excommunicationis vindictam.
XXVI - Rapporti dei confratelli con gli scomunicati
1. Se qualche monaco oserà avvicinare in qualche modo un fratello scomunicato, o parlare
con lui, o inviargli un messaggio, senza l'autorizzazione dell'abate,
2. incorra nella medesima punizione.
26. O tych, którzy samowolnie podchodz
ą
do ekskomunikowanych
1
Je
ś
liby brat jaki
ś
o
ś
mielił si
ę
bez nakazu opata podej
ść
w jakimkolwiek celu do brata
ekskomunikowanego, rozmawia
ć
z nim, albo przekaza
ć
mu polecenie,
2
nale
ż
y go ukara
ć
tak
ą
sam
ą
ekskomunik
ą
.
XXVII - Qualiter debeat abbas sollicitus esse circa excommunicatos
1. Omni sollicitudine curam gerat abbas circa delinquentes fratres, quia non est opus sanis
medicus sed male habentibus.
2. Et ideo uti debet omni modo ut sapiens medicus, immittere senpectas, id est seniores
sapientes fratres,
3. qui quasi secrete consolentur fratrem fluctuantem et provocent ad humilitatis
satisfactionem et consolentur eum ne abundantiori tristitia absorbeatur,
4. sed, sicut ait item apostolus, confirmetur in eo caritas et oretur pro eo ab omnibus.
5. Magnopere enim debet sollicitudinem gerere abbas et omni sagacitate et industria
currere, ne aliquam de ovibus sibi creditis perdat.
6. Noverit enim se infirmarum curam suscepisse animarum, non super sanas tyrannidem;
7. et metuat prophetae comminationem per quam dicit Deus: Quod crassum videbatis
assumebatis et quod debile erat proiciebatis.
8. Et pastoris boni pium imitetur exemplum, qui, relictis nonaginta novem ovibus in
montibus, abiit unam ovem quae erraverat quaerere;
9. cuius infirmitati in tantum compassus est, ut eam in sacris humeris suis dignaretur
imponere et sic reportare ad gregem.
XXVII - La sollecitudine dell'abate per gli scomunicati
L'abate deve prendersi cura dei colpevoli con la massima sollecitudine, perché "non sono i sani
che hanno bisogno del medico, ma i malati".
49
1. Perciò deve agire come un medico sapiente, inviando in qualità di amici fidati dei monaci
anziani e prudenti
2. che quasi inavvertitamente confortino il fratello vacillante e lo spingano a un'umile
riparazione, incoraggiandolo perché "non sia sommerso da eccessiva tristezza",
3. in altre parole "gli usi maggiore carità", come dice l'Apostolo "e tutti preghino per lui".
4. Bisogna che l'abate sia molto vigilante e si impegni premurosamente con tutta
l'accortezza e la diligenza di cui è capace per non perdere nessuna delle pecorelle a lui
affidate.
5. Sia pienamente cosciente di essersi assunto il compito di curare anime inferme e non di
dover esercitare il dominio sulle sane
6. e consideri con timore il severo oracolo del profeta per bocca del quale il Signore dice:
"Ciò che vedevate pingue lo prendevate; ciò invece che era debole lo gettavate via".
7. Imiti piuttosto la misericordia del buon Pastore che, lasciate sui monti le novantanove
pecore, andò alla ricerca dell'unica che si era smarrita
8. ed ebbe tanta compassione della sua debolezza che si degnò di caricarsela sulle sue
sacre spalle e riportarla così all'ovile.
27. Jak opat powinien si
ę
troszczy
ć
o ekskomunikowanych
1
Opat powinien z cał
ą
gorliwo
ś
ci
ą
troszczy
ć
si
ę
o bł
ą
dz
ą
cych braci, poniewa
ż
nie potrzebuj
ą
lekarza zdrowi, ale ci, którzy si
ę
ź
le maj
ą
(Mt 9,12).
2
Tak wi
ę
c musi, jak m
ą
dry lekarz * u
ż
ywa
ć
najró
ż
niejszych sposobów: Niechaj posyła do nich „sympektów”* , tzn. starszych i m
ą
drych
mnichów,
3
którzy by chwiejnego brata dyskretnie podnosili na duchu skłaniaj
ą
c do pokornego
zado
ść
uczynienia za popełniony bł
ą
d, a jednocze
ś
nie pocieszali, by nie popadł ów człowiek
w straszliwy smutek (2 Kor 2,7),
4
bo jak mówi znowu ten sam Apostoł, trzeba potwierdzi
ć
miło
ść
(2 Kor 2,8 Wlg) wzgl
ę
dem niego. I niechaj wszyscy za niego si
ę
modl
ą
.
5
Opat musi po
ś
wi
ę
ci
ć
temu zadaniu bardzo wiele troski i z cał
ą
bystro
ś
ci
ą
gorliwie zabiega
ć
, by
nie utraci
ć
ż
adnej z powierzonych mu owiec.
6
Powinien bowiem pami
ę
ta
ć
,
ż
e ma by
ć
opiekunem dusz chorych, a nie tyranem zdrowych.
7
Niech wi
ę
c l
ę
ka si
ę
gro
ź
nych słów Proroka, w których słycha
ć
głos samego Boga: Co było
tłuste, brali
ś
cie dla siebie, a co było słabe, odrzucili
ś
cie*.
8
Niech na
ś
laduje raczej ojcowsk
ą
troskliwo
ść
Dobrego Pasterza: On przecie
ż
wła
ś
nie pozostawił w górach dziewi
ęć
dziesi
ą
t
dziewi
ęć
owiec, a poszedł szuka
ć
jednej zabł
ą
kanej*.
9
Tak bardzo współczuł jej słabo
ś
ci,
ż
e
raczył wzi
ąć
j
ą
na swe
ś
wi
ę
te ramiona i sam odniósł z powrotem do trzody.
XXVIII - De his qui saepius correpti emendare noluerint
1. Si quis frater frequenter correptus pro qualibet culpa, si etiam excommunicatus non
emendaverit, acrior ei accedat correptio, id est ut verberum vindicta in eum procedant.
2. Quod si nec ita correxerit, aut forte-- quod absit-- in superbia elatus etiam defendere
voluerit opera sua, tunc abbas faciat quod sapiens medicus:
3. si exhibuit fomenta, si unguenta adhortationum, si medicamina scripturarum divinarum, si
ad ultimum ustionem excommunicationis vel plagarum virgae,
4. et iam si viderit nihil suam praevalere industriam, adhibeat etiam-- quod maius est-- suam
et omnium fratrum pro eo orationem,
5. ut Dominus qui omnia potest operetur salutem circa infirmum fratrem.
6. Quod si nec isto modo sanatus fuerit, tunc iam utatur abbas ferro abscisionis, ut ait
Apostolus: Auferte malum ex vobis,
7. et iterum: Infidelis, si discedit, discedat,
8. ne una ovis morbida omnem gregem contagiet.
50
XXVIII - La procedura nei confronti degli ostinati
1. Se un monaco, già ripreso più volte per una qualsiasi colpa, non si correggerà neppure
dopo la scomunica, si ricorra a una punizione ancor più severa e cioè al castigo
corporale.
2. Ma se neppure così si emenderà o - non sia mai! - montato in superbia pretenderà
persino di difendere il suo operato, l'abate si regoli come un medico provetto,
3. ossia, dopo aver usato i linimenti e gli unguenti delle esortazioni, i medicamenti delle
Scritture divine e, infine, la cauterizzazione della scomunica e le piaghe delle verghe,
4. vedendo che la sua opera non serve a nulla, si affidi al rimedio più efficace e cioè alla
preghiera sua e di tutta la comunità
5. per ottenere dal Signore che tutto può la salvezza del fratello.
6. Se, però, nemmeno questo tentativo servirà a guarirlo, l'abate, metta mano al ferro del
chirurgo, secondo quanto dice l'apostolo: "Togliete di mezzo a voi quel malvagio"
7. e ancora: "Se l'infedele vuole andarsene, vada pure",
8. perché una pecora infetta non debba contagiare tutto il gregge.
28. O tych, którzy nie chc
ą
si
ę
poprawi
ć
mimo cz
ę
stych napomnie
ń
1
Je
ś
liby jaki
ś
brat, cz
ę
sto z powodu jakiegokolwiek bł
ę
du ganiony, a nawet ekskomunikowany,
nie chciał si
ę
poprawi
ć
, powinien otrzyma
ć
surowsz
ą
kar
ę
, to znaczy, nale
ż
y go jeszcze
wychłosta
ć
.
2
Gdyby za
ś
wówczas si
ę
nie poprawił, a w dodatku, co nie daj Bo
ż
e, uniesiony
pych
ą
, próbował jeszcze broni
ć
słuszno
ś
ci swoich czynów, opat musi post
ą
pi
ć
jak m
ą
dry lekarz:
3
je
ś
li zastosował
ś
rodki łagodz
ą
ce, balsam napomnie
ń
, lekarstwo Pisma
Ś
wi
ę
tego, wreszcie
nawet rozpalone
ż
elazo ekskomuniki i chłosty,
4
i mimo to je
ś
li widzi,
ż
e wszystkie jego starania
nie odnosz
ą
ż
adnego skutku, ucieknie si
ę
wtedy do
ś
rodka najpot
ęż
niejszego i wspólnie
z wszystkimi bra
ć
mi b
ę
dzie modli
ć
si
ę
za bł
ą
dz
ą
cego,
5
aby Pan, który wszystko mo
ż
e, zwrócił
zdrowie choremu bratu.
6
Je
ś
li jednak i to go nie uleczy, wówczas ju
ż
opat si
ę
gnie po miecz
i odetnie tak, jak mówi to Apostoł: Usu
ń
cie złego spo
ś
ród was (1 Kor 5,13),
7
a na innym miejscu:
Je
ś
li niewierny chce odej
ść
, niech odejdzie (1 Kor 7,15),
8
aby jedna chora owca nie zaraziła
całej trzody.
XXIX - Si debeant fratres exeuntes de monasterio iterum recipi
1. Frater qui proprio vitio egreditur de monasterio, si reverti voluerit, spondeat prius omnem
emendationem pro quo egressus est,
2. et sic in ultimo gradu recipiatur, ut ex hoc eius humilitas comprobetur.
3. Quod si denuo exierit, usque tertio ita recipiatur, iam postea sciens omnem sibi
reversionis aditum denegari.
XXIX - La riammissione dei fratelli che hanno lasciato il monastero
1. Il monaco, che, dopo aver lasciato per propria colpa il monastero, volesse ritornarvi,
prometta anzitutto di correggersi definitivamente dalla colpa per la quale è uscito
2. e a questa condizione sia ricevuto all'ultimo posto per provare la sua umiltà.
3. Se poi uscisse di nuovo sia riammesso fino alla terza volta, ma sappia che in seguito gli
sarà negata ogni possibilità di ritorno.
29. Czy przyjmowa
ć
ponownie braci, którzy wyst
ą
pili z klasztoru
1
Brat, który z własnej winy wyst
ę
puje z klasztoru, je
ś
liby chciał wróci
ć
, niech najpierw obieca
całkowit
ą
popraw
ę
w tym, co było powodem jego wyst
ą
pienia.
2
Przyj
ąć
go nale
ż
y na ostatnie
51
miejsce, aby w ten sposób wypróbowa
ć
jego pokor
ę
.
3
Je
ś
liby znowu wyst
ą
pił, mo
ż
e by
ć
przyj
ę
ty
do trzech razy. Potem ju
ż
musi wiedzie
ć
,
ż
e nie ma dla niego
ż
adnej drogi powrotu.
XXX - De pueris minori aetate, qualiter corripiantur
1. Omnis aetas vel intellectus proprias debet habere mensuras.
2. Ideoque, quotiens pueri vel adulescentiores aetate, aut qui minus intellegere possunt
quanta poena sit excommunicationis,
3. hi tales dum delinquunt, aut ieiuniis nimiis affligantur aut acris verberibus coerceantur, ut
sanentur.
XXX - La correzione dei ragazzi
Ogni età e intelligenza dev'essere trattata in modo adeguato.
1. Perciò i bambini e gli adolescenti e quelli che non sono in grado di comprendere la gravità
della scomunica,
2. quando commettono qualche colpa siano puniti con gravi digiuni o repressi con castighi
corporali, perché si correggano.
30. Jak nale
ż
y kara
ć
młodszych chłopców
1
Ka
ż
dy wiek i stopie
ń
rozeznania wymaga wła
ś
ciwego traktowania.
2
Dlatego te
ż
ilekro
ć
popełni
ą
jaki
ś
bł
ą
d chłopcy, ludzie bardzo młodzi, lub tacy, którzy nie mog
ą
w pełni zrozumie
ć
, jak ci
ęż
k
ą
kar
ą
jest ekskomunika,
3
trzeba ich karci
ć
surowym postem albo dotkliw
ą
chłost
ą
, aby si
ę
poprawili.
XXXI - De cellerario monasterii, qualis sit
1. Cellararius monasterii eligatur de congregatione, sapiens, maturis moribus, sobrius, non
multum edax, non elatus, non turbulentus, non iniuriosus, non tardus, non prodigus,
2. sed timens Deum; qui omni congregationi sit sicut pater.
3. Curam gerat de omnibus;
4. sine iussione abbatis nihil faciat.
5. Quae iubentur custodiat;
6. fratres non contristet.
7. Si quis frater ab eo forte aliqua irrationabiliter postulat, non spernendo eum contristet, sed
rationabiliter cum humilitate male petenti deneget.
8. Animam suam custodiat, memor semper illud apostolicum quia qui bene ministraverit
gradum bonum sibi acquirit.
9. Infirmorum, infantum, hospitum pauperumque cum omni sollicitudine curam gerat, sciens
sine dubio quia pro his omnibus in die iudicii rationem redditurus est.
10. Omnia vasa monasterii cunctamque substantiam ac si altaris vasa sacrata conspiciat.
11. Nihil ducat neglegendum.
12. Neque avaritiae studeat, neque prodigus sit et stirpator substantiae monasterii, sed omnia
mensurate faciat et secundum iussionem abbatis.
13. Humilitatem ante omnia habeat, et cui substantia non est quod tribuatur, sermo
responsionis porrigatur bonus,
14. ut scriptum est: Sermo bonus super datum optimum.
15. Omnia quae ei iniunxerit abbas, ipsa habeat sub cura sua; a quibus eum prohibuerit, non
praesumat.
16. Fratribus constitutam annonam sine aliquo typho vel mora offerat, ut non scandalizentur,
memor divini eloquii quid mereatur qui scandalizaverit unum de pusillis.
52
17. Si congregatio maior fuerit, solacia ei dentur, a quibus adiutus et ipse aequo animo
impleat officium sibi commissum.
18. Horis competentibus dentur quae danda sunt et petantur quae petenda sunt,
19. ut nemo perturbetur neque contristetur in domo Dei.
XXXI - Il cellerario del monastero
1. Come cellerario del monastero si scelga un fratello saggio, maturo, sobrio, che non
ecceda nel mangiare e non abbia un carattere superbo, turbolento, facile alle male
parole, indolente e prodigo,
2. ma sia timorato di Dio e un vero padre per la comunità.
3. Si prenda cura di tutto e di tutti.
4. Non faccia nulla senza il permesso dell'abate
5. ed esegua fedelmente gli ordini ricevuti.
6. Non dia ai fratelli motivo di irritarsi e,
7. se qualcuno di loro avanzasse pretese assurde, non lo mortifichi sprezzantemente, ma
sappia respingere la richiesta inopportuna con ragionevolezza e umiltà.
8. Custodisca l'anima sua, ricordandosi sempre di quella sentenza dell'apostolo che dice:
"Chi avrà esercitato bene il proprio ministero, si acquisterà un grado onorevole".
9. Si interessi dei malati, dei ragazzi, degli ospiti e dei poveri con la massima diligenza, ben
sapendo che nel giorno del giudizio dovrà rendere conto di tutte queste persone affidate
alle sue cure.
10. Tratti gli oggetti e i beni del monastero con la reverenza dovuta ai vasi sacri dell'altare
11. e non tenga nulla in poco conto.
12. Non si lasci prendere dall'avarizia né si abbandoni alla prodigalità, ma agisca sempre con
criterio e secondo le direttive dell'abate.
13. Soprattutto sia umile e se non può concedere quanto gli è stato richiesto, dia almeno una
risposta caritatevole,
14. perché sta scritto: "Una buona parola vale più del migliore dei doni".
15. Si interessi solo delle incombenze che gli ha affidato l'abate, senza ingerirsi in quelle da
cui lo ha escluso.
16. Distribuisca ai fratelli la porzione di vitto prestabilita senza alterigia o ritardi, per non dare
motivo di scandalo, ricordandosi di quello che toccherà, secondo la divina promessa, a
"chi avrà scandalizzato uno di questi piccoli".
17. Se la comunità fosse numerosa, gli si concedano degli aiuti con la cui collaborazione
possa svolgere serenamente il compito che gli è stato assegnato.
18. Nelle ore fissate si distribuisca quanto si deve dare e si chieda quello che si deve
chiedere,
19. in modo che nella casa di Dio non ci sia alcun motivo di turbamento o di malcontento.
31. Jaki powinien by
ć
szafarz klasztorny
1
*Na szafarza klasztornego nale
ż
y w wspólnocie wybra
ć
brata m
ą
drego, dojrzałego w cnocie,
trze
ź
wego, nie jedz
ą
cego zbyt du
ż
o, nie pyszałka, nie gwałtownika, nie opryskliwego, nie
ś
lamazar
ę
, nie rozrzutnika,
2
ale takiego, który pełen boja
ź
ni Bo
ż
ej mógłby by
ć
jakby ojcem dla
całej wspólnoty.
3
On niechaj troszczy si
ę
o wszystko,
4
nic nie czyni bez polecenia opata,
5
przestrzega
ś
ci
ś
le
tego, co mu rozkazano.
6
Braciom niechaj nie sprawia przykro
ś
ci.
7
Je
ś
li zdarzy si
ę
,
ż
e kto
ś
zwróci si
ę
do niego z nierozs
ą
dnym
żą
daniem, niechaj nie sprawia prosz
ą
cemu przykro
ś
ci
traktuj
ą
c go pogardliwie, lecz rozs
ą
dnie i z pokor
ą
odmówi spełnienia niestosownej pro
ś
by.
8
Niechaj strze
ż
e swej duszy pomn
ą
c zawsze na te słowa Apostoła,
ż
e kto dobrze wypełnił
posług
ę
, zdobywa sobie zaszczytny stopie
ń
(1 Tm).
9
Niech z cał
ą
troskliwo
ś
ci
ą
opiekuje si
ę
53
chorymi, dzie
ć
mi, go
ść
mi i ubogimi, mocno przekonany,
ż
e za nich wszystkich b
ę
dzie
odpowiadał w dniu s
ą
du.
10
Wszelkie przedmioty i w ogóle wszystko, co stanowi własno
ść
klasztoru, powinien szafarz
traktowa
ć
tak, jak gdyby to były naczynia
ś
wi
ę
te* z ołtarza.
11
Nic nie wolno mu zaniedbywa
ć
.
12
Niech jego gorliwo
ść
nie przemieni si
ę
jednak w sk
ą
pstwo, lecz niech nie b
ę
dzie rozrzutny i nie
trwoni mienia klasztornego. Niech we wszystkim zachowa miar
ę
i post
ę
puje według polece
ń
opata.
13
Najwa
ż
niejsze za
ś
, by miał du
ż
o pokory, a kiedy prosz
ą
cemu nie ma co da
ć
, niech go obdarzy
w odpowiedzi
ż
yczliwym słowem,
14
jest bowiem napisane: Lepsze jest dobre słowo nad dar
najlepszy (Syr 18,17).
15
Niech zajmuje si
ę
wszystkim, co mu zlecił opat, lecz tego, do czego go nie dopu
ś
cił, niechaj
tkn
ąć
si
ę
nie o
ś
miela.
16
Przydzielone braciom porcje posiłków niech daje bez jakiej
ś
wyniosło
ś
ci
i bez oci
ą
gania, by nie sta
ć
si
ę
im przyczyn
ą
upadku, pomny, jak
ą
kar
ą
grozi Bóg temu, kto by
si
ę
stał powodem grzechu dla jednego z tych małych (Mt 18,6).
17
Je
ś
li wspólnota jest liczniejsza, powinno mu si
ę
przydzieli
ć
innych braci do pomocy,
a wówczas on sam ze spokojem b
ę
dzie mógł wypełnia
ć
zlecone sobie zadanie.
18
W okre
ś
lonych
godzinach nale
ż
y dawa
ć
to, co da
ć
trzeba, jak równie
ż
prosi
ć
o to, o co prosi
ć
trzeba,
19
aby
w domu Bo
ż
ym nikt si
ę
nie niepokoił ani nie doznawał przykro
ś
ci.
XXXII - De ferramentis vel rebus monasterii
1. Substantia monasterii in ferramentis vel vestibus seu quibuslibet rebus praevideat abbas
fratres de quorum vita et moribus securus sit,
2. et eis singula, ut utile iudicaverit, consignet custodienda atque recolligenda.
3. Ex quibus abbas brevem teneat, ut dum sibi in ipsa assignata fratres vicissim succedunt,
sciat quid dat aut quid recipit.
4. Si quis autem sordide aut neglegenter res monasterii tractaverit, corripiatur;
5. si non emendaverit, disciplinae regulari subiaceat.
XXXII - Gli arnesi e gli oggetti del monastero
1. Per la cura di tutto quello che il monastero possiede di arnesi, vesti o qualsiasi altro
oggetto l'abate scelga dei monaci su cui possa contare a motivo della loro vita virtuosa
2. e affidi loro i singoli oggetti nel modo che gli sembrerà più opportuno, perché li
custodiscano e li raccolgano.
3. Tenga l'inventario di tutto, in maniera che, quando i vari monaci si succedono negli
incarichi loro assegnati, egli sappia che cosa dà e che cosa riceve.
4. Se poi qualcuno trattasse con poca pulizia o negligenza le cose del monastero, venga
debitamente rimproverato;
5. nel caso che non si corregga, sia sottoposto alle punizioni previste dalla Regola.
32. O narz
ę
dziach i innych przedmiotach nale
żą
cych do klasztoru
1
Mienie ruchome klasztoru, tj. narz
ę
dzia, szaty i ró
ż
ne inne przedmioty, niechaj opat powierzy
braciom, do których mo
ż
e mie
ć
zupełne zaufanie ze wzgl
ę
du na ich sposób
ż
ycia i post
ę
py
w cnocie.
2
Przeka
ż
e im wszystko szczegółowo tak, jak uzna za wskazane, by je przechowywali
i przyjmowali z powrotem.
3
Opat powinien mie
ć
spis tych rzeczy,
ż
eby wiedział zawsze, co daje
i co otrzymuje, mimo
ż
e bracia zmieniaj
ą
si
ę
kolejno na stanowiskach.
4
A gdyby kto
ś
obchodził
si
ę
w własno
ś
ci
ą
klasztoru niechlujnie lub niedbale, nale
ż
y go upomnie
ć
.
5
Je
ś
li si
ę
nie poprawi,
powinien ponie
ść
przewidzian
ą
w Regule kar
ę
.
54
XXXIII - Si quid debeant monachi proprium habere
1. Praecipue hoc vitium radicitus amputandum est de monasterio,
2. ne quis praesumat aliquid dare aut accipere sine iussione abbatis,
3. neque aliquid habere proprium, nullam omnino rem, neque codicem, neque tabulas,
neque graphium, sed nihil omnino,
4. ippe quibus nec corpora sua nec voluntates licet habere in propria voluntate;
5. omnia vero necessaria a patre sperare monasterii, nec quicquam liceat habere quod
abbas non dederit aut permiserit.
6. Omniaque omnium sint communia, ut scriptum est, ne quisquam suum aliquid dicat vel
praesumat.
7. Quod si quisquam huic nequissimo vitio deprehensus fuerit delectari, admoneatur semel
et iterum;
8. si non emendaverit, correptioni subiaceat.
XXXIII - Il "vizio" della proprietà
1. Nel monastero questo vizio dev'essere assolutamente stroncato fin dalle radici,
2. sicché nessuna si azzardi a dare o ricevere qualche cosa senza il permesso dell'abate,
3. né pensi di avere nulla di proprio, assolutamente nulla, né un libro, né un quaderno o un
foglio di carta e neppure una matita,
4. dal momento che ai monaci non è più concesso di disporre liberamente neanche del
proprio corpo e della propria volontà,
5. ma bisogna sperare tutto il necessario dal padre del monastero e non si può tenere
presso di sé alcuna cosa che l'abate che l'abate non abbia dato o permesso.
6. "Tutto sia comune a tutti", come dice la Scrittura, e "nessuno dica o consideri propria
qualsiasi cosa".
7. Se poi si scoprisse qualcuno che si compiace in questo pessimo vizio, bisognerà
rimproverarlo una prima e una seconda volta
8. e, nel caso che non si corregga, infliggergli il dovuto castigo.
33. Czy mnisi powinni posiada
ć
co
ś
na własno
ść
1
T
ę
zwłaszcza wad
ę
* nale
ż
y w klasztorze wykorzeni
ć
:
2
Niech si
ę
nikt nie o
ś
miela cokolwiek
dawa
ć
lub przyjmowa
ć
bez pozwolenia opata,
3
ani czegokolwiek posiada
ć
na własno
ść
, cho
ć
by
najmniejszej rzeczy, ani ksi
ąż
ki, ani tabliczek do pisania, ani rylca, niczego w ogóle.
4
Mnisi nie
maj
ą
przecie
ż
prawa rozporz
ą
dza
ć
samodzielnie nawet własnym ciałem i własn
ą
wol
ą
,
5
a
wszystkiego, co niezb
ę
dne, oczekuj
ą
od ojca klasztoru. Ka
ż
demu tylko to posiada
ć
wolno, co
mu opat sam dał lub na co mu pozwolił.
6
Wszystko dla wszystkich powinno by
ć
wspólne* i niechaj nikt niczego nie nazywa swoim ani za
swoje nie uwa
ż
a.
7
Gdyby si
ę
okazało,
ż
e kto
ś
przywi
ą
zał si
ę
do tej szkaradnej wady, nale
ż
y
takiego brata raz i drugi upomnie
ć
.
8
Je
ś
li si
ę
za
ś
nie poprawi, podlega karze.
XXXIV - Si omnes aequaliter debeant necessaria accipere
1. Sicut scriptum est: Dividebatur singulis prout cuique opus erat.
2. Ubi non dicimus ut personarum-- quod absit-- acceptio sit, sed infirmitatum consideratio;
3. ubi qui minus indiget agat Deo gratias et non contristetur,
4. qui vero plus indiget humilietur pro infirmitate, non extollatur pro misericordia;
5. et ita omnia membra erunt in pace.
6. Ante omnia, ne murmurationis malum pro qualicumque causa in aliquo qualicumque
verbo vel significatione appareat;
7. quod si deprehensus fuerit, districtiori disciplinae subdatur.
55
XXXIV - La distribuzione del necessario
1. "Si distribuiva a ciascuno proporzionatamente al bisogno", si legge nella Scrittura.
2. Con questo non intendiamo che si debbano fare preferenze - Dio ce ne liberi! - ma che si
tenga conto delle eventuali debolezze;
3. quindi chi ha meno necessità, ringrazi Dio senza amareggiarsi,
4. mentre chi ha maggiori bisogni, si umili per la propria debolezza, invece di montarsi la
testa per le attenzioni di cui è fatto oggetto
5. e così tutti i membri della comunità staranno in pace.
6. Soprattutto bisogna evitare che per qualsiasi motivo faccia la sua comparsa il male della
mormorazione, sia pure attraverso una parola o un gesto.
7. E, nel caso che se ne trovi colpevole qualcuno, sia punito con maggior rigore.
34. Czy wszyscy w równej mierze powinni otrzymywa
ć
to, co niezb
ę
dne
1
Napisane jest: Ka
ż
demu rozdzielano według potrzeby (Dz 4,35).
2
Nie chcemy przez to
powiedzie
ć
,
ż
e nale
ż
y mie
ć
wzgl
ą
d na osoby, co nie daj, Bo
ż
e!, lecz
ż
e trzeba bra
ć
pod uwag
ę
słabo
ś
ci ludzi.
3
Ten, kto mniej potrzebuje, niechaj dzi
ę
kuje Bogu i niech si
ę
nie smuci.
4
Ten za
ś
,
kto ma wi
ę
ksze potrzeby, niech si
ę
upokorzy z powodu swej słabo
ś
ci, a nie wynosi z racji
okazywanego mu miłosierdzia.
5
I w ten sposób wszyscy* b
ę
d
ą
w pokoju.
6
Przede wszystkim
niech nigdzie i z
ż
adnego powodu nie dochodzi do głosu to zło, którym jest szemranie,
w jakiejkolwiek formie, czy to w słowie, czy to w jakim
ś
znaku.
7
Gdyby kto
ś
został na tym
schwytany, powinien ponie
ść
szczególnie surow
ą
kar
ę
.
XXXV - De septimanariis coquinae
1. Fratres sibi invicem serviant, ut nullus excusetur a coquinae officio, nisi aut aegritudo, aut
in causa gravis utilitatis quis occupatus fuerit,
2. quia exinde maior merces et caritas acquiritur.
3. Imbecillibus autem procurentur solacia, ut non cum tristitia hoc faciant;
4. sed habeant omnes solacia secundum modum congregationis aut positionem loci.
5. Si maior congregatio fuerit, cellararius excusetur a coquina, vel si qui, ut diximus,
maioribus utilitatibus occupantur;
6. ceteri sibi sub caritate invicem serviant.
7. Egressurus de septimana sabbato munditias faciat.
8. Lintea cum quibus sibi fratres manus aut pedes tergunt lavent.
9. Pedes vero tam ipse qui egreditur quam ille qui intraturus est omnibus lavent.
10. Vasa ministerii sui munda et sana cellarario reconsignet;
11. qui cellararius item intranti consignet, ut sciat quod dat aut quod recipit.
12. Septimanarii autem ante unam horam refectionis accipiant super statutam annonam
singulas biberes et panem,
13. ut hora refectionis sine murmuratione et gravi labore serviant fratribus suis.
14. In diebus tamen sollemnibus usque ad missas sustineant.
15. Intrantes et exeuntes hebdomadarii in oratorio mox matutinis finitis dominica omnibus
genibus provolvantur postulantes pro se orari.
16. Egrediens autem de septimana dicat hunc versum: Benedictus es, Domine Deus, qui
adiuvasti me et consolatus es me;
17. quo dicto tertio accepta benedictione egrediens, subsequatur ingrediens et dicat: Deus in
adiutorium meum intende, Domine ad adiuvandum me festina,
18. et hoc idem tertio repetatur ab omnibus et accepta benedictione ingrediatur.
56
XXXV - Il servizio della cucina
I fratelli si servano a vicenda e nessuno sia dispensato dal servizio della cucina, se non per
malattia o per un impegno di maggiore importanza,
1. perché così si acquista un merito più grande e si accresce la carità.
2. Ma i più deboli siano provveduti di un aiuto, in modo da non dover compiere questo
servizio di malumore;
3. anzi, è bene che, in generale, tutti abbiano degli aiuti in corrispondenza alla grandezza
della comunità e alle condizioni locali.
4. In una comunità numerosa il cellerario sia dispensato dal servizio della cucina, come
anche i fratelli che, secondo quanto abbiamo già detto, sono occupati in compiti di
maggiore utilità,
5. ma tutti gli altri si servano a vicenda con carità.
6. Al sabato il monaco che termina il suo turno settimanale, faccia le pulizie.
7. Si lavino gli asciugatoi usati dai fratelli per le mani e i piedi.
8. Tanto il monaco che finisce il servizio, quanto quello che lo comincia, lavino i piedi a tutti.
9. Il primo consegni puliti e intatti al cellerario tutti gli utensili di cui si è servito nel proprio
turno.
10. A sua volta il cellerario li affidi al fratello che entra in servizio, in modo da sapere quello
che dà e quello che riceve.
11. Un'ora prima del pranzo, ciascuno dei monaci di turno in cucina riceva, oltre la quantità di
cibo stabilita per tutti, un po' di pane e di vino,
12. per poter poi all'ora del pranzo servire i propri fratelli senza lamentele né grave disagio;
13. ma nei giorni festivi aspettino fino al termine della celebrazione eucaristica.
14. Alla domenica, subito dopo le Lodi, quelli che iniziano e quelli che terminano il servizio
della cucina si inginocchino in coro davanti a tutti, chiedendo che preghino per loro.
15. Chi ha finito il proprio turno reciti il versetto: "Sii benedetto, Signore Dio, che mi hai
aiutato e mi hai consolato".
16. E quando lo avrà ripetuto tre volte e avrà ricevuto la benedizione, continui il fratello che gli
succede nel servizio, dicendo: "O Dio, vieni in mio soccorso; Signore, affrettati ad
aiutarmi";
17. anche questo versetto sarà ripetuto tre volte da tutti, dopo di che il fratello riceverà la
benedizione e inizierà il suo turno.
35. O odbywaj
ą
cych tygodniow
ą
słu
ż
b
ę
w kuchni
1
Niech bracia słu
żą
sobie wzajemnie a nikt nie uchyla si
ę
od posługi w kuchni, chyba
ż
eby
komu
ś
przeszkodziła choroba lub jakie
ś
bardzo wa
ż
ne zaj
ę
cie,
2
bo w ten sposób zyskuje si
ę
wi
ę
cej zasług i miło
ś
ci.
3
Słabszym trzeba da
ć
pomocników, aby nie spełniali tej pracy
z przykro
ś
ci
ą
.
4
Zreszt
ą
wszyscy powinni mie
ć
pomocników stosownie do liczebno
ś
ci wspólnoty
i miejscowych warunków.
5
Je
ś
li wspólnota jest wi
ę
ksza, szafarz b
ę
dzie zwolniony od posługi
w kuchni; równie
ż
ci, którzy, jak powiedzieli
ś
my, maj
ą
wa
ż
niejsze zaj
ę
cia.
6
Pozostali powinni
słu
ż
y
ć
sobie wzajemnie w duchu miło
ś
ci.
7
Ten, kto ko
ń
czy tygodniow
ą
słu
ż
b
ę
, niech w sobot
ę
zrobi porz
ą
dek.
8
Niech upierze r
ę
czniki, którymi bracia wycieraj
ą
sobie r
ę
ce i nogi.
9
Nogi za
ś
niech umyj
ą
wszystkim i ten, kto słu
ż
b
ę
ko
ń
czy, i ten kto ma j
ą
rozpocz
ąć
.
10
Naczynia, których
u
ż
ywał, czyste i całe, ko
ń
cz
ą
cy przeka
ż
e szafarzowi;
11
szafarz za
ś
sam wr
ę
czy je
zaczynaj
ą
cemu słu
ż
b
ę
, tak aby wiedział, co daje i co dostaje z powrotem.
12
Pełni
ą
cy tygodniow
ą
słu
ż
b
ę
powinni na godzin
ę
przed posiłkiem* otrzyma
ć
, poza zwykł
ą
porcj
ą
, ka
ż
dy po kubku napoju i kawałku chleba,
13
aby w czasie posiłku słu
ż
yli swoim braciom
bez szemrania i zm
ę
czenia.
14
W dni za
ś
ś
wi
ą
teczne b
ę
d
ą
czeka
ć
a
ż
do ko
ń
ca Mszy
ś
wi
ę
tej* .
15
Bracia, którzy zaczynaj
ą
i ko
ń
cz
ą
tygodniow
ą
słu
ż
b
ą
, w niedziel
ę
zaraz po sko
ń
czeniu Jutrzni,
padn
ą
w oratorium przed wszystkimi na kolana, prosz
ą
c, by si
ę
za nich modlili.
16
Ten, kto
57
ko
ń
czy słu
ż
b
ę
, powie werset: Błogosławiony jeste
ś
, Panie Bo
ż
e, który
ś
mnie wspomagał
i pocieszał*.
17
Gdy werset ten zostanie powtórzony trzy razy, brat ów otrzymuje
błogosławie
ń
stwo i odchodzi. Wówczas zbli
ż
a si
ę
ten, kto słu
ż
b
ę
zaczyna i mówi: Bo
ż
e, wejrzyj
ku wspomo
ż
eniu memu; Panie, pospiesz ku ratunkowi memu (Ps 70[69],2).
18
Wezwanie to
powtórz
ą
wszyscy, równie
ż
trzykrotnie. A otrzymawszy błogosławie
ń
stwo podejmuje swoj
ą
słu
ż
b
ę
.
XXXVI - De infirmis fratribus
1. Infirmorum cura ante omnia et super omnia adhibenda est, ut sicut revera Christo ita eis
serviatur,
2. quia ipse dixit: Infirmus fui et visitastis me,
3. et: Quod fecistis uni de his minimis mihi fecistis.
4. Sed et ipsi infirmi considerent in honorem Dei sibi servire, et non superfluitate sua
contristent fratres suos servientes sibi;
5. qui tamen patienter portandi sunt, quia de talibus copiosior merces acquiritur.
6. Ergo cura maxima sit abbati ne aliquam neglegentiam patiantur.
7. Quibus fratribus infirmis sit cella super se deputata et servitor timens Deum et diligens ac
sollicitus.
8. Balnearum usus infirmis quotiens expedit offeratur --sanis autem et maxime iuvenibus
tardius concedatur.
9. Sed et carnium esus infirmis omnino debilibus pro reparatione concedatur; at, ubi
meliorati fuerunt, a carnibus more solito omnes abstineant.
10. Curam autem maximam habeat abbas ne a cellarariis aut a servitoribus neglegantur
infirmi. Et ipsum respicit quicquid a discipulis delinquitur.
XXXVI - I fratelli infermi
1. L'assistenza agli infermi deve avere la precedenza e la superiorità su tutto, in modo che
essi siano serviti veramente come Cristo in persona,
2. il quale ha detto di sé: "Sono stato malato e mi avete visitato",
3. e: "Quello che avete fatto a uno di questi piccoli, lo avete fatto a me".
4. I malati però riflettano, a loro volta, che sono serviti per amore di Dio e non opprimano
con eccessive pretese i fratelli che li assistono,
5. ma comunque bisogna sopportarli con grande pazienza, poiché per mezzo loro si
acquista un merito più grande.
6. Quindi l'abate vigili con la massima attenzione perché non siano trascurati sotto alcun
riguardo.
7. Per i monaci ammalati ci sia un locale apposito e un infermiere timorato di Dio, diligente e
premuroso.
8. Si conceda loro l'uso dei bagni, tutte le volte che ciò si renderà necessario a scopo
terapeutico; ai sani, invece, e specialmente ai più giovani venga consentito più
raramente.
9. I malati più deboli avranno anche il permesso di mangiare carne per potersi rimettere in
forze; però, appena ristabiliti, si astengano tutti dalla carne come al solito.
10. Ma la più grande preoccupazione dell'abate deve essere che gli infermi non siano
trascurati dal cellerario e dai fratelli che li assistono, perché tutte le negligenze commesse
dai suoi discepoli ricadono su di lui.
36. O braciach chorych
1
O chorych nale
ż
y troszczy
ć
si
ę
przede wszystkim i ponad wszystko i słu
ż
y
ć
im rzeczywi
ś
cie
tak, jak Chrystusowi,
2
bo On sam powiedział: Byłem chory, a odwiedzili
ś
cie Mnie (Mt 25,36)
3
oraz: Co uczynili
ś
cie jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnie
ś
cie uczynili (Mt 25,40).
58
4
Ale i sami chorzy niech pami
ę
taj
ą
,
ż
e bracia słu
żą
im dla chwały Bo
ż
ej i niech przez nadmierne
wymagania nie sprawiaj
ą
przykro
ś
ci tym, którzy si
ę
nimi opiekuj
ą
.
5
Takich wymagaj
ą
cych
chorych nale
ż
y jednak znosi
ć
cierpliwie, poniewa
ż
przez nich zyskuje si
ę
obfitsz
ą
nagrod
ę
.
6
Niech wi
ę
c b
ę
dzie główn
ą
trosk
ą
opata, aby nie doznawali
ż
adnego zaniedbania.
7
Chorzy bracia powinni mie
ć
wyznaczon
ą
sobie oddzieln
ą
cel
ę
oraz bogobojnego, pilnego
i troskliwego piel
ę
gniarza.
8
Chorym nale
ż
y udost
ę
pni
ć
korzystanie z ła
ź
ni, ilekro
ć
jest to dla nich
wskazane; zdrowym za
ś
, a zwłaszcza młodym, trzeba na to rzadziej pozwala
ć
.
9
Tak
ż
e na
spo
ż
ywanie potraw mi
ę
snych wypada pozwala
ć
dla wzmocnienia chorym bardzo osłabionym,
lecz gdy im si
ę
polepszy, niech wszyscy zgodnie ze zwyczajem powstrzymuj
ą
si
ę
od jedzenia
mi
ę
sa.
10
Niech za
ś
b
ę
dzie główn
ą
trosk
ą
opata, aby szafarz i piel
ę
gniarze nie zaniedbywali
chorych, na niego bowiem spada odpowiedzialno
ść
za wszystkie winy uczniów.
XXXVII - De senibus vel infantibus
1. Licet ipsa natura humana trahatur ad misericordiam in his aetatibus, senum videlicet et
infantum, tamen et regulae auctoritas eis prospiciat.
2. Consideretur semper in eis imbecillitas et ullatenus eis districtio regulae teneatur in
alimentis,
3. sed sit in eis pia consideratio et praeveniant horas canonicas.
XXXVII - I vecchi e i ragazzi
Benché la stessa natura umana sia portata alla compassione per queste due età, dei vecchi,
cioè, e dei ragazzi, bisogna che se ne interessi anche l'autorità della Regola.
1. Si tenga sempre conto della loro fragilità e, per quanto riguarda i cibi, non siano affatto
obbligati all'austerità della Regola,
2. Ma, con amorevole indulgenza, si conceda loro un anticipo sulle ore fissate per i pasti.
37. O starcach i dzieciach
1
Chocia
ż
ludzie maj
ą
wrodzon
ą
sobie naturaln
ą
skłonno
ść
okazywania miłosierdzia zarówno
starcom jak i dzieciom, powinien ich jednak osłania
ć
tak
ż
e autorytet Reguły.
2
Nale
ż
y zawsze
bra
ć
pod uwag
ę
ich słabo
ść
. Surowych przepisów Reguły w sprawie po
ż
ywienia nie mo
ż
na
w
ż
adnym przypadku do nich stosowa
ć
.
3
Trzeba ich traktowa
ć
z
ż
yczliwo
ś
ci
ą
i pozwoli
ć
na
jedzenie przed wyznaczonym czasem.
XXXVIII - De hebdomodario lectore
1. Mensis fratrum lectio deesse non debet, nec fortuito casu qui arripuerit codicem legere
ibi, sed lecturus tota hebdomada dominica ingrediatur.
2. Qui ingrediens post missas et communionem petat ab omnibus pro se orari, ut avertat ab
ipso Deus spiritum elationis,
3. et dicatur hic versus in oratorio tertio ab omnibus, ipso tamen incipiente: Domine, labia
mea aperies, et os meum adnuntiabit laudem tuam;
4. et sic accepta benedictione ingrediatur ad legendum.
5. Et summum fiat silentium, ut nullius mussitatio vel vox nisi solius legentis ibi audiatur.
6. Quae vero necessaria sunt comedentibus et bibentibus sic sibi vicissim ministrent fratres
ut nullus indigeat petere aliquid;
7. si quid tamen opus fuerit, sonitu cuiuscumque signi potius petatur quam voce.
8. Nec praesumat ibi aliquis de ipsa lectione aut aliunde quicquam requirere, ne detur
occasio;
9. nisi forte prior pro aedificatione voluerit aliquid breviter dicere.
59
10. Frater autem lector hebdomadarius accipiat mixtum priusquam incipiat legere, propter
communionem sanctam, et ne forte grave sit ei ieiunium sustinere.
11. Postea autem cum coquinae hebdomadariis et servitoribus reficiat.
12. Fratres autem non per ordinem legant aut cantent, sed qui aedificant audientes.
XXXVIII - La lettura in refettorio
Alla mensa dei monaci non deve mai mancare la lettura, né è permesso di leggere a chiunque
abbia preso a caso un libro qualsiasi, ma bisogna che ci sia un monaco incaricato della lettura,
che inizi il suo compito alla domenica.
1. Dopo la Messa e la comunione, il lettore che entra in funzione si raccomandi nel coro alle
preghiere dei fratelli, perché Dio lo tenga lontano da ogni tentazione di vanità;
2. e tutti ripetano per tre volte il versetto: "Signore apri le mie labbra e la mia bocca
annunzierà la tua lode", che è stato intonato dal lettore stesso,
3. il quale, dopo aver ricevuta così la benedizione, potrà iniziare il proprio turno.
4. Nel refettorio regni un profondo silenzio, in modo che non si senta alcun bisbiglio o voce,
all'infuori di quella del lettore.
5. I fratelli si porgano a vicenda il necessario per mangiare e per bere, senza che ci sia
bisogno di chiedere nulla.
6. Se poi proprio occorresse qualche cosa, invece che con la voce, si chieda con un leggero
rumore che serva da richiamo.
7. E nessuno si permetta di fare delle domande sulla lettura o su qualsiasi altro argomento,
per non offrire occasione di parlare,
8. a meno che il superiore non ritenga opportuno di dire poche parole di edificazione.
9. Prima di iniziare la lettura, il monaco di turno prenda un po' di vino aromatico, sia per
rispetto alla santa Comunione, sia per evitare che il digiuno gli pesi troppo,
10. e poi mangi con i fratelli che prestano servizio in cucina e in refettorio.
11. Però i monaci non devono leggere e cantare tutti secondo l'ordine di anzianità, ma questo
incarico va affidato solo a coloro che sono in grado di edificare i propri ascoltatori.
38. O tygodniowej słu
ż
bie lektora
1
Przy posiłkach braci nie powinno brakowa
ć
czytania. Niechaj jednak nie czyta pierwszy lepszy,
kto przypadkiem wzi
ą
ł ksi
ąż
k
ę
do r
ę
ki. Lektor ma rozpocz
ąć
w niedziel
ę
słu
ż
b
ę
, któr
ą
b
ę
dzie
sprawował przez cały tydzie
ń
.
2
Zaczynaj
ą
c j
ą
, niech po Mszy i Komunii poprosi wszystkich o
modlitw
ę
, aby Bóg oddalił od niego ducha wyniosło
ś
ci.
3
On powie pierwszy, a wszyscy niech
trzykrotnie powtórz
ą
po nim werset: Panie, otwórz wargi moje, a usta moje b
ę
d
ą
głosi
ć
Twoj
ą
chwał
ę
(Ps 51[50],17).
4
Tak po otrzymaniu błogosławie
ń
stwa rozpocznie swoj
ą
słu
ż
b
ę
jako
lektor.
5
Powinna by
ć
zupełna cisza, aby nigdzie nie było słycha
ć
ż
adnego szeptu ani głosu, oprócz
głosu samego lektora.
6
Co za
ś
jest potrzebne przy jedzeniu i piciu, niechaj bracia tak sobie
wzajemnie podaj
ą
, aby nikt nie potrzebował o nic prosi
ć
.
7
Je
ś
liby jednak czego
ś
jeszcze brakło,
prosi
ć
nale
ż
y raczej za pomoc
ą
jakiego
ś
zrozumiałego znaku, ni
ż
słowami.
8
I niechaj nikt przy
stole nie o
ś
miela si
ę
zadawa
ć
pyta
ń
dotycz
ą
cych czytanego tekstu, czy te
ż
czegokolowiek
innego, aby w ten sposób nie stwarza
ć
okazji* [do rozmowy],
9
chyba
ż
eby przeło
ż
ony chciał
powiedzie
ć
kilka słów ku zbudowaniu.
10
Brat pełni
ą
cy tygodniow
ą
słu
ż
b
ę
lektora otrzyma przed
rozpocz
ę
ciem czytania nieco wina zmieszanego z wod
ą
, ze wzgl
ę
du na Komuni
ę
ś
w.* i aby nie
było mu zbyt ci
ęż
ko post znosi
ć
.
11
Pó
ź
niej za
ś
zje posiłek razem z bra
ć
mi pełni
ą
cymi
tygodniow
ą
słu
ż
b
ę
w kuchni i przy stole.
12
Bracia powinni czyta
ć
i
ś
piewa
ć
nie według
kolejno
ś
ci, ale tylko ci, którzy mog
ą
zbudowa
ć
słuchaj
ą
cych.
60
XXXIX - De mensura cibus
1. Sufficere credimus ad refectionem cotidianam tam sextae quam nonae, omnibus mensis,
cocta duo pulmentaria, propter diversorum infirmitatibus,
2. ut forte qui ex illo non potuerit edere ex alio reficiatur.
3. Ergo duo pulmentaria cocta fratribus omnibus sufficiant et, si fuerit unde poma aut
nascentia leguminum, addatur et tertium.
4. Panis libra una propensa sufficiat in die, sive una sit refectio sive prandii et cenae:
5. quod si cenaturi sunt, de eadem libra tertia pars a cellarario servetur reddenda cenandis.
6. Quod si labor forte factus fuerit maior, in arbitrio et potestate abbatis erit, si expediat,
aliquid augere,
7. remota prae omnibus crapula et ut numquam surripiat monacho indigeries,
8. quia nihil sic contrarium est omni christiano quomodo crapula,
9. sicut ait Dominus noster: Videte ne graventur corda vestra crapula.
10. Pueris vero minori aetate non eadem servetur quantitas, sed minor quam maioribus,
servata in omnibus parcitate.
11. Carnium vero quadrupedum omnimodo ab omnibus abstineatur comestio, praeter omnino
debiles aegrotos.
XXXIX - La misura del cibo
1. Volendo tenere il debito conto delle necessità individuali, riteniamo che per il pranzo
quotidiano fissato - a seconda delle stagioni - dopo Sesta o dopo Nona, siano sufficienti
due pietanze cotte,
2. in modo che chi eventualmente non fosse in condizioni di prenderne una, possa servirsi
dell'altra.
3. Dunque a tutti i fratelli devono bastare due pietanze cotte e se ci sarà la possibilità di
procurarsi della frutta o dei legumi freschi, se ne aggiunga una terza.
4. Quanto al pane penso che basti un chilo abbondante al giorno, sia quando c'è un solo
pasto, che quando c'è pranzo e cena.
5. In quest'ultimo caso il cellerario ne metta da parte un terzo per distribuirlo a cena.
6. Nel caso che il lavoro quotidiano sia stato più gravoso del solito, se l'abate lo riterrà
opportuno, avrà piena facoltà di aggiungere un piccolo supplemento,
7. purché si eviti assolutamente ogni abuso e il monaco si guardi dall'ingordigia.
8. Perché nulla è tanto sconveniente per un cristiano, quanto gli eccessi della tavola,
9. come dice lo stesso nostro Signore: "State attenti che il vostro cuore non sia appesantito
dal troppo cibo".
10. Quanto poi ai ragazzi più piccoli, non si serva loro la medesima porzione, ma una
quantità minore, salvaguardando in tutto la sobrietà.
11. Tutti infine si astengano assolutamente dalla carne di quadrupedi, a eccezione dei malati
molto deboli.
39. O mierze posiłku
1
S
ą
dzimy,
ż
e na główny codzienny posiłek, czy to w porze Seksty, czy w porze Nony, wystarcz
ą
dla ka
ż
dego stołu — bior
ą
c pod uwag
ę
niedomagania ró
ż
nych braci — dwie potrawy gotowane,
2
aby ten, kto jednej je
ść
nie mo
ż
e, posilił si
ę
drug
ą
.
3
Tak wi
ę
c dwie potrawy gotowane powinny
wystarczy
ć
wszystkim braciom; je
ś
li s
ą
tak
ż
e owoce albo
ś
wie
ż
e jarzyny, mo
ż
na doda
ć
i trzeci
ą
.
4
Jeden, hojnie odwa
ż
ony funt chleba jest dostateczn
ą
porcj
ą
na cały dzie
ń
bez wzgl
ę
du na to,
czy bracia jedz
ą
tylko jeden posiłek, czy te
ż
dwa, w południe i wieczorem.
5
Je
ż
eli maj
ą
je
ść
tak
ż
e wieczorem, szafarz zachowa jedn
ą
trzeci
ą
tego funta, aby j
ą
poda
ć
do obiadu.
61
6
Je
ś
liby praca była bardziej wyczerpuj
ą
ca, opat ma władz
ę
co
ś
jeszcze doda
ć
, skoro uzna to za
stosowne.
7
Trzeba jednak przede wszystkim unika
ć
braku umiaru, aby nigdy
ż
aden mnich si
ę
nie przejadał.
8
Nic bowiem nie jest tak sprzeczne z
ż
yciem chrze
ś
cija
ń
skim jak
niepow
ś
ci
ą
gliwo
ść
.
9
Pan nasz powiada przecie
ż
: Uwa
ż
ajcie na siebie, aby wasze serca nie były
oci
ęż
ałe wskutek ob
ż
arstwa i pija
ń
stwa (Łk 21,34)
10
Młodszym chłopcom nale
ż
y dawa
ć
nie tak
ą
sam
ą
porcj
ę
jak dorosłym, lecz mniejsz
ą
,
zachowuj
ą
c umiarkowanie we wszystkim.
11
Mi
ę
sa natomiast zwierz
ą
t czworono
ż
nych nie powinien nikt w ogóle jada
ć
oprócz chorych,
którzy s
ą
szczególnie osłabieni.
XL - De mensura potus
1. Unusquisque proprium habet donum ex Deo, alius sic, alius vero sic;
2. et ideo cum aliqua scrupulositate a nobis mensura victus aliorum constituitur.
3. Tamen infirmorum contuentes imbecillitatem, credimus heminam vini per singulos
sufficere per diem.
4. Quibus autem donat Deus tolerantiam abstinentiae, propriam se habituros mercedem
sciant.
5. Quod si aut loci necessitas vel labor aut ardor aestatis amplius poposcerit, in arbitrio
prioris consistat, considerans in omnibus ne surrepat satietas aut ebrietas.
6. Licet legamus vinum omnino monachorum non esse, sed quia nostris temporibus id
monachis persuaderi non potest, saltem vel hoc consentiamus ut non usque ad
satietatem bibamus, sed parcius,
7. quia vinum apostatare facit etiam sapientes.
8. Ubi autem necessitas loci exposcit ut nec suprascripta mensura inveniri possit, sed multo
minus aut ex toto nihil, benedicant Deum qui ibi habitant et non murmurent.
9. Hoc ante omnia admonentes ut absque murmurationibus sint.
XL - La misura del vino
1. "Ciascuno ha da Dio il proprio dono, chi in un modo, chi in un altro"
2. ed è questo il motivo per cui fissiamo la quantità del vitto altrui con una certa perplessità.
3. Tuttavia, tenendo conto della cagionevole costituzione dei più gracili, crediamo che a tutti
possa bastare un quarto di vino a testa.
4. Quanto ai fratelli che hanno ricevuto da Dio la forza di astenersene completamente,
sappiano che ne riceveranno una particolare ricompensa.
5. Se però le esigenze locali o il lavoro o la calura estiva richiedessero una maggiore
quantità, sia in facoltà del superiore concederla, badando sempre a evitare la sazietà e
ancor più l'ubriachezza.
6. Per quanto si legga che il vino non è fatto per i monaci, siccome oggi non è facile
convincerli di questo, mettiamoci almeno d'accordo sulla necessità di non bere fino alla
sazietà, ma più moderatamente,
7. perché "il vino fa apostatare i saggi".
8. I monaci poi che risiedono in località nelle quali è impossibile procurarsi la suddetta
misura, ma se ne trova solo una quantità molto minore o addirittura nulla, benedicano Dio
e non mormorino:
9. è questo soprattutto che mi preme di raccomandare, che si guardino dalla mormorazione.
40. O mierze napoju
1
Ka
ż
dy otrzymuje własny dar od Boga, jeden taki, a drugi taki (1 Kor 7,7),
2
dlatego te
ż
tylko z
pewnymi zastrze
ż
eniami ustalamy ilo
ść
po
ż
ywienia stosown
ą
dla innych.
3
Maj
ą
c jednak wzgl
ą
d
62
na słabo
ść
chorych s
ą
dzimy,
ż
e jedna emina* wina na dzie
ń
wystarczy dla ka
ż
dego.
4
Je
ś
li za
ś
kto
ś
z łaski Pana mo
ż
e si
ę
bez wina obej
ść
, niech wie,
ż
e otrzyma szczególn
ą
nagrod
ę
.
5
Gdyby warunki miejscowe, praca albo skwar letni kazały pi
ć
wi
ę
cej, niech decyduje o tym
przeło
ż
ony zwracaj
ą
c wszak
ż
e uwag
ę
, by nie dochodziło nigdy do przesytu lub zgoła pija
ń
stwa.
6
Czytamy wprawdzie,
ż
e picie wina w ogóle mnichom nie przystoi, ale skoro w naszych czasach
nie mo
ż
na o tym mnichów przekona
ć
, zgód
ź
my si
ę
przynajmniej na to,
ż
e nale
ż
y pi
ć
mało, a nie
a
ż
do przesytu,
7
gdy
ż
wino przywodzi do upadku nawet człowieka m
ą
drego (Syr 19,2).
8
Gdzie za
ś
warunki miejscowe s
ą
tego rodzaju, i
ż
nie mo
ż
na znale
źć
nawet wy
ż
ej okre
ś
lonej
miary wina, lecz tylko znacznie mniej lub nawet ani kropli, niech, ci którzy tam mieszkaj
ą
,
błogosławi
ą
Boga i nie szemraj
ą
.
9
To zalecamy przede wszystkim, by nigdy nie było szemrania.
XLI - Quibus horis oportet reficere fratres
1. A sancto Pascha usque Pentecosten, ad sextam reficiant fratres et sera cenent.
2. A Pentecosten autem, tota aestate, si labores agrorum non habent monachi aut nimietas
aestatis non perturbat, quarta et sexta feria ieiunent usque ad nonam;
3. reliquis diebus ad sextam prandeant;
4. quam prandii sextam, si operis in agris habuerint aut aestatis fervor nimius fuerit,
continuanda erit et in abbatis sit providentia.
5. Et sic omnia temperet atque disponat qualiter et animae salventur et quod faciunt fratres
absque iusta murmuratione faciant.
6. Ab idus autem Septembres usque caput quadragesimae, ad nonam semper reficiant.
7. In quadragesima vero usque in Pascha, ad vesperam reficiant;
8. ipsa tamen vespera sic agatur ut lumen lucernae non indigeant reficientes, sed luce
adhuc diei omnia consummentur.
9. Sed et omni tempore, sive cena sive refectionis hora sic temperetur ut luce fiant omnia.
XLI - L'orario dei pasti
Dalla santa Pasqua fino a Pentecoste i fratelli pranzino all'ora di Sesta, cioè a mezzogiorno, e
cenino la sera.
1. Invece da Pentecoste in poi, per tutta l'estate, se non sono impegnati nei lavori agricoli o
sfibrati dalla calura estiva, al mercoledì e al venerdì digiunino sino all'ora di Nona, cioè fin
dopo le 14
2. e negli altri giorni pranzino all'ora di Sesta.
3. Ma nel caso che abbiano da lavorare nei campi o che il caldo sia eccessivo, potranno
pranzare tutti i giorni alle 12, secondo quanto stabilirà paternamente l'abate.
4. Così questi regoli e disponga tutto in modo che le anime si salvino e i monaci possano
compiere il proprio dovere senza un motivo fondato di mormorazione.
5. Dal 14 settembre fino all'inizio della Quaresima pranzino sempre all'ora di Nona.
6. Durante la Quaresima, poi, fino a Pasqua pranzino all'ora di Vespro:
7. questo Ufficio però dev'essere celebrato a un'ora tale da non aver bisogno di accendere il
lume durante il pranzo e poter terminare mentre è ancora giorno.
8. Anzi, in ogni stagione, sia l'ora del pranzo che quella della cena devono essere fissate in
maniera che tutto si possa fare con la luce del sole.
41. O porach posiłków
1
Od
ś
wi
ę
tej Paschy a
ż
do Zesłania Ducha
Ś
wi
ę
tego niechaj bracia jedz
ą
obiad w porze Seksty*
, a kolacj
ę
wieczorem.
63
2
Od Zesłania Ducha
Ś
wi
ę
tego natomiast przez całe lato mnisi powinni w
ś
rody i pi
ą
tki po
ś
ci
ć
a
ż
do Nony* , chyba
ż
e maj
ą
prac
ę
w polu albo
ż
e skwar jest zbyt m
ę
cz
ą
cy.
3
W pozostałe dni niech jedz
ą
obiad w porze Seksty.
4
W porze Seksty nale
ż
y je
ść
obiad tak
ż
e w
ś
rod
ę
i pi
ą
tek, je
ś
li byłaby praca na polach albo skwar letni nazbyt wielki. O tym rozstrzyga opat,
5
który musi miarkowa
ć
i układa
ć
wszystko w taki sposób, aby i dusze post
ę
powały na drodze
zbawienia i bracia wykonywali swoj
ą
prac
ę
nie maj
ą
c słusznych powodów do szemrania.
6
Od 13 wrze
ś
nia* a
ż
do pocz
ą
tku Wielkiego Postu niechaj jedz
ą
zawsze w porze Nony,
7
w
czasie za
ś
Wielkiego Postu a
ż
do Paschy dopiero pod wieczór po Nieszporach.
8
Nieszpory
jednak nale
ż
y odprawia
ć
tak wcze
ś
nie,
ż
eby bracia nie potrzebowali zapala
ć
lampki przy stole, a
wszystko ko
ń
czyło si
ę
jeszcze w
ś
wietle dnia.
9
Zreszt
ą
w ka
ż
dym okresie trzeba tak ustala
ć
pory posiłków, czy to kolacji, czy to obiadu, aby wszystko za dnia si
ę
odbywało.
XLII - Ut post completorium nemo loquatur
1. Omni tempore silentium debent studere monachi, maxime tamen nocturnis horis.
2. Et ideo omni tempore, sive ieiunii sive prandii:
3. si tempus fuerit prandii, mox surrexerint a cena, sedeant omnes in unum et legat unus
Collationes vel Vitas Patrum aut certe aliud quod aedificet audientes,
4. non autem Heptateuchum aut Regum, quia infirmis intellectibus non erit utile illa hora
hanc scripturam audire, aliis vero horis legantur.
5. Si autem ieiunii dies fuerit, dicta vespera parvo intervallo mox accedant ad lectionem
Collationum, ut diximus.
6. Et lectis quattuor aut quinque foliis vel quantum hora permittit,
7. omnibus in unum occurrentibus per hanc moram lectionis, si qui forte in assignato sibi
commisso fuit occupatus,
8. omnes ergo in unum positi compleant et, exeuntes a completoriis, nulla sit licentia denuo
cuiquam loqui aliquid.
9. Quod si inventus fuerit quisquam praevaricare hanc taciturnitatis regulam, gravi vindictae
subiaceat --
10. excepto si necessitas hospitum supervenerit aut forte abbas alicui aliquid iusserit,
11. quod tamen et ipsud cum summa gravitate et moderatione honestissima fiat.
XLII - Il silenzio dopo compieta
1. I monaci devono custodire sempre il silenzio con amore, ma soprattutto durante la notte.
2. Perciò in ogni periodo dell'anno, sia di digiuno oppure no, si procederà nel modo
seguente:
3. se non si digiuna, appena alzati da cena, i monaci si riuniscano tutti insieme e uno di loro
legga le Conferenze o le Vite dei Padri o qualche altra opera di edificazione,
4. ma non i primi sette libri della Bibbia e neppure quelli dei Re, perché ai temperamenti
impressionabili non fa bene ascoltare a quell'ora i suddetti testi scritturistici, che però si
dovranno leggere in altri momenti;
5. se invece fosse giorno di digiuno, dopo la celebrazione dei Vespri e un breve intervallo,
vadano direttamente alla lettura di cui abbiamo parlato
6. e leggano quattro o cinque pagine o quanto è consentito dal tempo a disposizione,
7. perché durante questo intervallo della lettura possano radunarsi tutti, compresi quelli che
fossero eventualmente stati occupati in qualche incombenza.
8. Quando saranno tutti riuniti, dicano insieme Compieta, all'uscita dalla quale non sia più
permesso ad alcuno di pronunciare una parola.
9. Chiunque sia colto a trasgredire questa regola del silenzio venga severamente punito,
10. eccetto il caso in cui sopraggiungano degli ospiti o l'abate abbia dato un ordine a un
monaco;
64
11. ma anche in questa eventualità bisogna procedere con la massima gravità e il debito
riserbo.
42. O milczeniu po Komplecie
1
Mnisi powinni przestrzega
ć
pilnie milczenia o ka
ż
dej porze, zwłaszcza jednak w godzinach
nocnych.
2
Dlatego te
ż
we wszystkich okresach roku, czy to w czasie postu, czy w czasie dwóch posiłków
dziennych, nale
ż
y post
ę
powa
ć
w taki oto sposób:
3
Je
ś
li jest to okres dwóch posiłków, gdy
wstan
ą
od kolacji, niechaj usi
ą
d
ą
wszyscy razem, a jeden z nich czyta Konferencje,
ś
ywoty
Ojców lub cokolwiek innego dla zbudowania słuchaczy,
4
lecz nie Siedmioksi
ą
g ani Ksi
ę
gi
Królewskie, gdy
ż
dla słabych umysłów nie jest to wła
ś
ciwa pora do słuchania tych ksi
ą
g Pisma
Ś
wi
ę
tego*. Trzeba je wszak
ż
e czyta
ć
w innym czasie.
5
W dni postne natomiast, zaraz po Nieszporach i krótkiej przerwie, zaczyna si
ę
czytanie
Konferencji, jak wy
ż
ej powiedziano.
6
Nale
ż
y przeczyta
ć
cztery lub pi
ęć
kartek lub tyle, na ile
czasu wystarczy.
7
Podczas tego czytania powinni si
ę
zej
ść
wszyscy, nawet je
ś
li kto
ś
byłby
jeszcze zaj
ę
ty wyznaczon
ą
mu prac
ą
.
8
Kiedy wi
ę
c b
ę
d
ą
ju
ż
wszyscy razem, odmówi
ą
Komplet
ę
. Po sko
ń
czonej za
ś
Komplecie nikomu ju
ż
nie b
ę
dzie wolno powiedzie
ć
ani słowa.
9
Je
ś
li si
ę
znajdzie kto
ś
taki, kto t
ę
reguł
ę
milczenia przekroczy, podlega surowej karze,
10
chyba
ż
e chodziłoby o konieczn
ą
rozmow
ę
z go
ść
mi albo o wypełnienie polecenia wydanego przez
opata.
11
Ale i wówczas niech si
ę
wszystko odbywa z wielk
ą
powag
ą
i stosown
ą
pow
ś
ci
ą
gliwo
ś
ci
ą
.
XLIII - De his qui ad Opus Dei vel ad mensam tarde occurrunt
1. Ad horam divini officii, mox auditus fuerit signus, relictis omnibus quaelibet fuerint in
manibus, summa cum festinatione curratur,
2. cum gravitate tamen, ut non scurrilitas inveniat fomitem.
3. Ergo nihil Operi Dei praeponatur.
4. Quod si quis in nocturnis vigiliis post gloriam psalmi nonagesimi quarti, quem propter hoc
omnino subtrahendo et morose volumus dici, occurrerit, non stet in ordine suo in choro,
5. sed ultimus omnium stet aut in loco quem talibus neglegentibus seorsum constituerit
abbas, ut videantur ab ipso vel ab omnibus,
6. usque dum completo Opere Dei publica satisfactione paeniteat.
7. Ideo autem eos in ultimo aut seorsum iudicavimus debere stare ut, visi ab omnibus, vel
pro ipsa verecundia sua emendent;
8. nam, si foris oratorium remaneant, erit forte talis qui se aut recollocet et dormit, aut certe
sedit sibi foris vel fabulis vacat, et datur occasio maligno;
9. sed ingrediantur intus, ut nec totum perdant et de reliquo emendent.
10. Diurnis autem horis, qui ad opus Dei post versum et gloriam primi psalmi qui post versum
dicitur non occurrerit, lege qua supra diximus in ultimo stent,
11. nec praesumant sociari choro psallentium usque ad satisfactionem, nisi forte abbas
licentiam dederit remissione sua,
12. ita tamen ut satisfaciat reus ex hoc.
13. Ad mensam autem qui ante versu non occurrerit, ut simul omnes dicant versu et orent et
sub uno omnes accedant ad mensam,
14. qui per neglegentiam suam aut vitio non occurrerit, usque secunda vice pro hoc
corripiatur;
15. si denuo non emendaverit, non permittatur ad mensae communis participationem,
16. sed sequestratus a consortio omnium reficiat solus, sublata ei portione sua vinum, usque
ad satisfactionem et emendationem.
65
17. Similiter autem patiatur qui et ad illum versum non fuerit praesens qui post cibum dicitur.
18. Et ne quis praesumat ante statutam horam vel postea quicquam cibi aut potus
praesumere;
19. sed et cui offertur aliquid a priore et accipere renuit, hora qua desideraverit hoc quod
prius recusavit aut aliud, omnino nihil percipiat usque ad emendationem congruam.
XLIII - La puntualità nell'Ufficio divino e in refettorio
1. All'ora dell'Ufficio divino, appena si sente il segnale, lasciato tutto quello che si ha tra le
mani, si accorra con la massima sollecitudine,
2. ma nello stesso tempo con gravità, per non dare adito alla leggerezza.
3. In altre parole non si anteponga nulla all'Opera di Dio".
4. Se qualcuno arriva all'Ufficio notturno dopo il Gloria del salmo 94, che proprio per questo
motivo vogliamo sia cantato molto lentamente e con pause, non occupi il proprio posto
nel coro,
5. ma si metta all'ultimo o in quella parte che l'abate avrà destinato per questi negligenti,
perché siano veduti da lui e da tutti,
6. e vi rimanga fino a quando, al termine del l'Ufficio divino, avrà riparato dinanzi a tutta la
comunità con una penitenza.
7. Abbiamo ritenuto opportuno far rimanere questi ritardatari all'ultimo posto o in un canto,
perché si correggano almeno per la vergogna di essere visti da tutti.
8. Se, infatti, rimanessero fuori del coro, ci potrebbe essere qualcuno che ritorna a dormire o
si siede fuori o si mette a chiacchierare, dando così occasione al demonio;
9. è bene invece che entrino, in modo da non perdere tutto l'Ufficio e correggersi per
l'avvenire.
10. Nelle Ore del giorno, invece, il monaco che arriva all'Ufficio divino dopo il versetto o il
Gloria del primo salmo, che segue lo stesso versetto, si metta all'ultimo posto, secondo la
norma precedente,
11. e non si permetta di unirsi al coro dei fratelli che salmeggiano, fino a che non avrà
riparato, a meno che l'abate gliene dia il permesso con il suo perdono;
12. ma anche in questo caso il ritardatario dovrà riparare la sua mancanza.
13. Per quanto riguarda il refettorio, chi non arriva prima del versetto in modo che tutti uniti
dicano il versetto stesso, preghino e poi siedano insieme a mensa,
14. se la mancanza è dovuta a negligenza o cattiva volontà, sia rimproverato fino a due volte.
15. Ma se ancora non si corregge, sia escluso dalla mensa comune
16. e mangi da solo, separato dalla comunità e senza la sua razione di vino, fino a che non
abbia riparato e si sia corretto.
17. Lo stesso castigo sia inflitto al monaco che non si trovi presente al versetto che si recita
dopo il pranzo.
18. Nessuno poi si permetta di mangiare o di bere qualcosa prima dell'ora stabilita.
19. Ma il monaco che non avesse accettato ciò che gli era stato offerto dal superiore, quando
desidererà quello che ha rifiutato in precedenza o altro, non ottenga assolutamente nulla
fino a che non dimostri di essersi debitamente corretto.
43. O tych, co spó
ź
niaj
ą
si
ę
na Słu
ż
b
ę
Bo
żą
lub na posiłek
1
W porze Bo
ż
ego Oficjum skoro tylko odezwie si
ę
sygnał, trzeba pozostawi
ć
wszystko, co
mamy w r
ę
kach, i biec jak naj
ś
pieszniej,
2
z powag
ą
jednak, aby nie rozprasza
ć
innych.
3
Nic nie
mo
ż
e by
ć
wa
ż
niejsze od Słu
ż
by Bo
ż
ej.
4
Je
ś
liby kto
ś
przyszedł na nocne Wigilie dopiero po Chwała Ojcu psalmu 94, który dlatego
wła
ś
nie polecili
ś
my
ś
piewa
ć
powoli i przeci
ą
gaj
ą
c go jak najdłu
ż
ej, niech nie zajmuje swego
miejsca w chórze,
5
lecz stanie na miejscu ostatnim albo tym, jakie opat dla takich opieszałych
wyznaczy, aby widział go i sam opat i wszyscy mnisi.
6
A po zako
ń
czeniu Słu
ż
by Bo
ż
ej odprawi
66
pokut
ę
przez publiczne zado
ść
uczynienie.
7
Postanowili
ś
my za
ś
, aby spó
ź
niaj
ą
cy si
ę
stawali na
ko
ń
cu lub na osobnym miejscu w nadziei,
ż
e gdy b
ę
d
ą
przez wszystkich widziani, przynajmniej
ze wstydu si
ę
poprawi
ą
.
8
Gdyby bowiem pozostali na zewn
ą
trz oratorium, niejeden by si
ę
zapewne na nowo poło
ż
ył i zasn
ą
ł, albo usiadł sobie na zewn
ą
trz i czas ten przegadał, daj
ą
c w
ten sposób okazj
ę
Złemu.
9
Powinni raczej wej
ść
, aby nie straci
ć
wszystkiego, a na przyszło
ść
si
ę
poprawi
ć
.
10
W czasie godzin dziennych kto by nie przyszedł na Słu
ż
b
ę
Bo
żą
po wersecie i po Chwała
Ojcu psalmu, który jako pierwszy odmawiany jest po wersecie, ten zgodnie z wy
ż
ej podanym
przepisem, niech stanie na ko
ń
cu
11
i nie o
ś
miela si
ę
przył
ą
czy
ć
do chóru
ś
piewaj
ą
cych braci,
póki nie zado
ść
uczyni [za spó
ź
nienie], chyba
ż
e opat wybaczaj
ą
c udzieli mu na to zezwolenia.
12
Ale i w tym przypadku winny musi za swój bł
ą
d zado
ść
uczyni
ć
.
13
Kto za
ś
na posiłek nie przyszedłby przed wersetem tak, aby wszyscy mogli odmówi
ć
wspólnie
werset i modlitw
ę
i razem do stołu usi
ąść
,
14
kto by wi
ę
c nie przyszedł przez lekcewa
ż
enie lub z
własnej winy, do dwóch razy otrzyma tylko nagan
ę
.
15
Gdyby si
ę
nie poprawił, nale
ż
y zabroni
ć
mu udziału we wspólnym posiłku.
16
B
ę
dzie jadł sam, pozbawiony towarzystwa wszystkich braci,
nie dostanie te
ż
swojej porcji wina, a
ż
si
ę
poprawi i za swój bł
ą
d zado
ść
uczyni.
17
Podobnej
karze podlega ten, kto nie byłby obecny przy wersecie, odmawianym po posiłku.
18
Niechaj nikt si
ę
nie wa
ż
y je
ść
co
ś
lub pi
ć
przed wyznaczon
ą
por
ą
posiłku albo po niej.
19
Je
ś
li
natomiast przeło
ż
ony ofiaruje co
ś
jakiemu
ś
bratu, a ten odmówi przyj
ę
cia, to w chwili, gdy
zapragnie tego, czego odmówił, czy czegokolwiek innego, nic w ogóle nie dostanie, póki w
sposób stosowny nie naprawi swego bł
ę
du.
XLIV - De his qui excommunicantur, quomodo satisfaciant
1. Qui pro gravibus culpis ab oratorio et a mensa excommunicantur, hora qua opus Dei in
oratorio percelebratur, ante fores oratorii prostratus iaceat nihil dicens,
2. nisi tantum posito in terra capite, stratus pronus omnium de oratorio exeuntium pedibus;
3. et hoc tamdiu faciat usque dum abbas iudicaverit satisfactum esse.
4. Qui dum iussus ab abbate venerit, volvat se ipsius abbatis deinde omnium vestigiis ut
orent pro ipso,
5. et tunc, si iusserit abbas, recipiatur in choro vel in ordine quo abbas decreverit;
6. ita sane ut psalmum aut lectionem vel aliud quid non praesumat in oratorio imponere nisi
iterum abbas iubeat;
7. et omnibus horis, dum percompletur opus Dei, proiciat se in terra in loco quo stat,
8. et sic satisfaciat usque dum ei iubeat iterum abbas ut quiescat iam ab hac satisfactione.
9. Qui vero pro levibus culpis excommunicantur tantum a mensa, in oratorio satisfaciant
usque ad iussionem abbatis;
10. hoc perficiant usque dum benedicat et dicat: Sufficit!
XLIV - La riparazione degli scomunicati
Il monaco che per colpe gravi è stato escluso dal coro e della mensa comune, al termine
dell'Ufficio divino si prostri in silenzio davanti alla porta del coro,
1. rimanendo lì disteso con la faccia a terra dinanzi a tutti quelli che escono
2. e continui a fare in questo modo fino a quando l'abate non giudichi che ha
sufficientemente riparato.
3. Quando poi sarà chiamato dall'abate, si getti ai piedi di lui e di tutti i fratelli per chiedere le
loro preghiere.
4. Allora, se l'abate vorrà, potrà essere riammesso in coro al suo posto o a quello designato
dallo stesso abate,
67
5. senza permettersi, però, di recitare un salmo, una lezione o altro, a meno che l'abate
glielo ordini.
6. Inoltre al termine di tutte le Ore dell'Ufficio divino, si prostri a terra lì dove si trova
7. e faccia così la sua riparazione, finché l'abate non metterà fine a questa penitenza.
8. Quelli, invece, che per colpe più leggere sono stati esclusi solo dalla mensa, facciano
penitenza in coro per il tempo stabilito dall'abate
9. e la ripetano fin tanto che questi li benedica e dica: Basta!
44. Jak powinni zado
ść
uczyni
ć
bracia ekskomunikowani
1
Kogo za ci
ęż
kie wykroczenie wył
ą
czono z udziału we wspólnej modlitwie i posiłku, ten niechaj
rzuci si
ę
na ziemi
ę
przed drzwiami oratorium w czasie, gdy odprawia si
ę
w nim Słu
ż
ba Bo
ż
a.
Niech nic nie mówi,
2
a tylko le
ż
y twarz
ą
do ziemi, upadłszy pod nogi wszystkim, którzy z
oratorium wychodz
ą
.
3
I b
ę
dzie to czynił tak długo, dopóki opat nie zdecyduje,
ż
e do
ść
ju
ż
odpokutował.
4
Kiedy opat rozka
ż
e mu przyj
ść
, niech si
ę
rzuci do stóp najpierw jemu, potem za
ś
wszystkim
braciom prosz
ą
c, by si
ę
za niego modlili.
5
A je
ś
li opat tak postanowi, zostanie przyj
ę
ty z
powrotem do chóru, na miejsce przez opata wyznaczone.
6
Niech si
ę
jednak nie wa
ż
y w
oratorium zaczyna
ć
psalmu ani czyta
ć
lekcji ani czegokolwiek innego bez nowego nakazu opata.
7
A na wszystkich godzinach Oficjum, gdy Słu
ż
ba Bo
ż
a dobiegnie ko
ń
ca, niech w miejscu, gdzie
stoi, rzuci si
ę
na ziemi
ę
.
8
I tak b
ę
dzie zado
ść
czynił, a
ż
mu opat poleci, by zaprzestał tej pokuty.
9
Ci za
ś
, którzy za lekkie przewinienia zostali wył
ą
czeni tylko z udziału w posiłku, niech odbywaj
ą
zado
ść
uczynienie w oratorium tak długo, jak im opat naka
ż
e.
10
Niech czyni
ą
to, dopóki im nie
pobłogosławi i nie powie: Wystarczy.
XLV - De his qui falluntur in oratorio
1. Si quis dum pronuntiat psalmum, responsorium, antiphonam vel lectionem fallitus fuerit,
nisi satisfactione ibi coram omnibus humiliatus fuerit, maiori vindictae subiaceat,
2. quippe qui noluit humilitate corrigere quod neglegentia deliquit.
3. Infantes autem pro tali culpa vapulent.
XLV - La riparazione per gli errori commessi in coro
1. Se un monaco commette un errore mentre recita un salmo, un responsorio, un'antifona o
una lezione e non si umilia davanti a tutti con una penitenza, sia sottoposto a una
punizione più severa,
2. perché non ha voluto correggersi umilmente dell'errore commesso per negligenza.
3. Nel caso dei ragazzi, invece, per una colpa di questo genere si ricorra al castigo
corporale.
45. O tych, którzy myl
ą
si
ę
w oratorium
1
Je
ś
li kto
ś
pomyli si
ę
w psalmie, w responsorium, w antyfonie albo w lekcji, powinien dla
zado
ść
uczynienia upokorzy
ć
si
ę
przed wszystkimi. Gdyby tego nie zrobił, podlega surowszej
karze,
2
jako
ż
e nie chciał naprawi
ć
przez pokor
ę
bł
ę
du popełnionego przez niedbalstwo.
3
Chłopcy za takie przewinienie maj
ą
otrzyma
ć
chłost
ę
.
68
XLVI - De his qui in aliis quibuslibet rebus delinquunt
1. Si quis dum in labore quovis, in coquina, in cellario, in ministerio, in pistrino, in horto, in
arte aliqua dum laborat, vel in quocumque loco, aliquid deliquerit,
2. aut fregerit quippiam aut perdiderit, vel aliud quid excesserit ubiubi,
3. et non veniens continuo ante abbatem vel congregationem ipse ultro satisfecerit et
prodiderit delictum suum,
4. dum per alium cognitum fuerit, maiori subiaceat emendationi.
5. Si animae vero peccati causa fuerit latens, tantum abbati aut spiritalibus senioribus
patefaciat,
6. qui sciat curare et sua et aliena vulnera, non detegere et publicare.
XLVI - La riparazione per le altre mancanze
1. Se, mentre è impegnato in un qualsiasi lavoro in cucina, in dispensa, nel proprio servizio,
nel forno, nell'orto, in qualche attività o si trova in un altro luogo qualunque, un monaco
commette uno sbaglio,
2. rompe o perde un oggetto o incorre comunque in una mancanza
3. e non si presenta subito all'abate e alla comunità per riparare spontaneamente e
confessare la propria colpa,
4. sarà sottoposto a una punizione più severa, quando il fatto verrà reso noto da altri.
5. Ma se il movente segreto del peccato fosse nascosto nell'intimo della coscienza, lo
manifesti solo all'abate o a qualche monaco anziano,
6. che sappia curare le miserie proprie e altrui senza svelarle e renderle di pubblico dominio.
46. O tych, którzy popełni
ą
jakie
ś
inne uchybienie
1
Kto przy jakiejkolwiek pracy, w kuchni, w spi
ż
arni, usługuj
ą
c przy stole*, w piekarni, w ogrodzie,
wykonywuj
ą
c jakie
ś
rzemiosło, albo w jakimkolwiek innym miejscu popełni jakie
ś
uchybienie,
2
co
ś
stłucze albo zgubi, albo jak
ą
kolwiek inn
ą
szkod
ę
wyrz
ą
dzi,
3
powinien przyj
ść
od razu, do
winy si
ę
przyzna
ć
i z własnej woli zado
ść
uczyni
ć
za bł
ą
d swój wobec opata i wspólnoty.
4
Je
ś
li
wiadomo
ść
u uchybieniu przyniesie kto
ś
inny, winowajca zostanie surowiej ukarany.
5
Je
ś
li jednak chodzi o grzech ukryty w duszy, niechaj wyjawi go tylko opatowi lub ojcu
duchownemu,
6
ci za
ś
powinni umie
ć
leczy
ć
i własne i cudze rany, nie odsłaniaj
ą
c ich
[niepotrzebnie] i nie rozgłaszaj
ą
c.
XLVII - De significanda hora Operis Dei
1. Nuntianda hora Operis Dei dies noctesque sit cura abbatis: aut ipse nuntiare aut tali
sollicito fratri iniungat hanc curam, ut omnia horis competentibus compleantur.
2. Psalmos autem vel antiphonas post abbatem ordine suo quibus iussum fuerit imponant.
3. Cantare autem et legere non praesumat nisi qui potest ipsud officium implere ut
aedificentur audientes;
4. quod cum humilitate et gravitate et tremore fiat, et cui iusserit abbas.
XLVII - Il segnale per l'Ufficio divino
1. Bisogna che l'abate si assuma personalmente il compito di dare il segnale per l'Ufficio
divino, oppure lo affidi a un monaco diligente in modo che tutto avvenga regolarmente
nelle ore fissate.
2. L'intonazione dei salmi e delle antifone, secondo l'ordine prestabilito, spetta, dopo l'abate,
ai monaci appositamente designati.
69
3. E nessuno si permetta di cantare o di leggere all'infuori di chi è capace di farlo in maniera
da edificare i suoi ascoltatori;
4. inoltre questo compito dev'essere svolto con umiltà, gravità e reverenza e solo dietro
incarico dell'abate.
47. O zwoływaniu na Słu
ż
b
ę
Bo
żą
1
Do opata nale
ż
y troska o zwoływanie mnichów na poszczególne godziny Słu
ż
by Bo
ż
ej tak w
dzie
ń
, jak i w nocy. Mo
ż
e si
ę
tym sam zaj
ąć
, albo powierzy
ć
to zadanie jakiemu
ś
sumiennemu
bratu, który dopilnuje,
ż
eby wszystko odbywało si
ę
we wła
ś
ciwej porze.
2
Psalmy i antyfony niech zaczynaj
ą
po opacie kolejno ci mnisi, którym to zlecono.
3
Ś
piewa
ć
za
ś
albo czyta
ć
ten tylko mo
ż
e si
ę
o
ś
mieli
ć
, kto jest w stanie wypełni
ć
to zadanie ku zbudowaniu
słuchaczy.
4
A niechaj czyni to z pokor
ą
, powag
ą
, boja
ź
ni
ą
i [jedynie] na rozkaz opata.
XLVIII - De opera manuum cotidiana
1. Otiositas inimica est animae, et ideo certis temporibus occupari debent fratres in labore
manuum, certis iterum horis in lectione divina.
2. Ideoque hac dispositione credimus utraque tempore ordinari:
3. id est ut a Pascha usque kalendas Octobres a mane exeuntes a prima usque hora paene
quarta laborent quod necessarium fuerit;
4. ab hora autem quarta usque hora qua sextam agent lectioni vacent;
5. post sextam autem surgentes a mensa pausent in lecta sua cum omni silentio, aut forte
qui voluerit legere sibi sic legat ut alium non inquietet;
6. et agatur nona temperius mediante octava hora, et iterum quod faciendum est operentur
usque ad vesperam.
7. Si autem necessitas loci aut paupertas exegerit ut ad fruges recolligendas per se
occupentur, non contristentur,
8. quia tunc vere monachi sunt si labore manuum suarum vivunt, sicut et patres nostri et
apostoli.
9. Omnia tamen mensurate fiant propter pusillanimes.
10. A kalendas autem Octobres usque caput quadragesimae, usque in hora secunda plena
lectioni vacent;
11. hora secunda agatur tertia, et usque nona omnes in opus suum laborent quod eis
iniungitur;
12. facto autem primo signo nonae horae, deiungant ab opera sua singuli et sint parati dum
secundum signum pulsaverit.
13. Post refectionem autem vacent lectionibus suis aut psalmis.
14. In quadragesimae vero diebus, a mane usque tertia plena vacent lectionibus suis, et
usque decima hora plena operentur quod eis iniungitur.
15. In quibus diebus quadragesimae accipiant omnes singulos codiccs de bibliotheca, quos
per ordinem ex integro legant;
16. qui codices in caput quadragesimae dandi sunt.
17. Ante omnia sane deputentur unus aut duo seniores qui circumeant monasterium horis
quibus vacant fratres lectioni,
18. et videant ne forte inveniatur frater acediosus qui vacat otio aut fabulis et non est intentus
lectioni, et non solum sibi inutilis est, sed etiam alios distollit:
19. hic talis si -- quod absit -- repertus fuerit, corripiatur semel et secundo;
20. si non emendaverit, correptioni regulari subiaceat taliter ut ceteri timeant.
21. Neque frater ad fratrem iungatur horis incompetentibus.
22. Dominico item die lectioni vacent omnes, excepto his qui variis officiis deputati sunt.
23. Si quis vero ita neglegens et desidiosus fuerit ut non velit aut non possit meditare aut
legere, iniungatur ei opus quod faciat, ut non vacet.
70
24. Fratribus infirmis aut delicatis talis opera aut ars iniungatur ut nec otiosi sint nec violentia
laboris opprimantur aut effugentur.
25. Quorum imbecillitas ab abbate consideranda est.
XLVIII - Il lavoro quotidiano
L'ozio è nemico dell'anima, perciò i monaci devono dedicarsi al lavoro in determinate ore e in
altre, pure prestabilite, allo studio della parola di Dio.
1. Quindi pensiamo di regolare gli orari di queste due attività fondamentali nel modo
seguente:
2. da Pasqua fino al 14 settembre, al mattino verso le 5 quando escono da Prima, lavorino
secondo le varie necessità fino alle 9;
3. dalle 9 fino all'ora di Sesta si dedichino allo studio della parola di Dio.
4. Dopo l'Ufficio di Sesta e il pranzo, quando si alzano da tavola, riposino nei rispettivi letti in
assoluto silenzio e, se eventualmente qualcuno volesse leggere per proprio conto, lo
faccia in modo da non disturbare gli altri.
5. Si celebri Nona con un po' di anticipo, verso le 14, e poi tutti riprendano il lavoro
assegnato dall'obbedienza fino all'ora di Vespro.
6. Ma se le esigenze locali o la povertà richiedono che essi si occupino personalmente della
raccolta dei prodotti agricoli, non se ne lamentino,
7. perché i monaci sono veramente tali, quando vivono del lavoro delle proprie mani come i
nostri padri e gli Apostoli.
8. Tutto però si svolga con discrezione, in considerazione dei più deboli.
9. Dal 14 settembre, poi, fino al principio della Quaresima, si applichino allo studio fino alle
9,
10. quando celebreranno l'ora di Terza, dopo la quale tutti saranno impegnati nei rispettivi
lavori fino a Nona, e cioè alle 14.
11. Al primo segnale di Nona, ciascuno interrompa il proprio lavoro per essere pronto al
suono del secondo segnale.
12. Dopo il pranzo si dedichino alla lettura personale o allo studio dei salmi.
13. Durante la Quaresima leggano dall'alba fino alle 9 inoltrate e poi lavorino in conformità
agli ordini ricevuti fino verso le 4 pomeridiane.
14. In quei giorni di Quaresima ciascuno riceva un libro dalla biblioteca e lo legga
ordinatamente da cima a fondo.
15. I suddetti libri devono essere distribuiti all'inizio della Quaresima.
16. E per prima cosa bisognerà incaricare uno o due monaci anziani di fare il giro del
monastero nelle ore in cui i fratelli sono occupati nello studio,
17. per vedere se per caso ci sia qualche monaco indolente, che, invece di dedicarsi allo
studio, perda, tempo oziando e chiacchierando e quindi, oltre a essere improduttivo per
sé, distragga anche gli altri.
18. Se si trovasse - non sia mai! - un fratello che si comporta in questo modo, sia
rimproverato una prima e una seconda volta,
19. ma se non si corregge, gli si infligga una punizione prevista dalla Regola, in modo da
incutere anche negli altri un salutare timore.
20. Non è neppure permesso che un monaco si trovi con un altro fuori del tempo stabilito.
21. Anche alla domenica si dedichino tutti allo studio della parola di Dio, a eccezione di quelli
destinati ai vari servizi.
22. Ma se ci fosse qualcuno tanto negligente e fannullone da non volere o poter studiare o
leggere, gli si dia qualche lavoro da fare, perché non rimanga in ozio.
23. Infine ai monaci infermi o cagionevoli si assegni un lavoro o un'attività che non li lasci
nell'inazione e nello stesso tempo non li sfinisca per l'eccessiva fatica, spingendoli ad
andarsene,
24. poiché l'abate ha il dovere di tener conto della loro debolezza.
71
48. O codziennej pracy fizycznej
1
Bezczynno
ść
jest wrogiem duszy. Dlatego te
ż
bracia musz
ą
si
ę
zajmowa
ć
w okre
ś
lonych
godzinach prac
ą
fizyczn
ą
i równie
ż
w okre
ś
lonych godzinach czytaniem duchownym* .
2
S
ą
dzimy zatem,
ż
e podział czasu przypadaj
ą
cego na obie te czynno
ś
ci powinien by
ć
nast
ę
puj
ą
cy:
3
W okresie od Paschy a
ż
do 1 pa
ź
dziernika* bracia z rana zako
ń
czywszy Prym
ę
b
ę
d
ą
mniej wi
ę
cej do godziny czwartej wykonywali te prace, które s
ą
niezb
ę
dne.
4
Od godziny
czwartej a
ż
do pory Seksty po
ś
wi
ę
c
ą
swój czas czytaniu.
5
Po Sek
ś
cie i po zjedzeniu posiłku
poło
żą
si
ę
do łó
ż
ek, by odpocz
ąć
w całkowitym milczeniu. Gdyby kto
ś
chciał sobie co
ś
poczyta
ć
,
niech tak czyta, by innym nie przeszkadza
ć
* .
6
Non
ę
odprawi
ą
nieco wcze
ś
niej, w połowie
godziny ósmej, a nast
ę
pnie zajm
ą
si
ę
znów niezb
ę
dnymi pracami a
ż
do Nieszporów.
7
Gdyby za
ś
warunki miejscowe lub ubóstwo kazały braciom własnor
ę
cznie zbiera
ć
plony,
niechaj si
ę
tym nie martwi
ą
,
8
bo wła
ś
nie wówczas s
ą
prawdziwymi mnichami, je
ś
li
ż
yj
ą
z pracy
r
ą
k swoich, jak Ojcowie nasi i Apostołowie.
9
We wszystkim jednak nale
ż
y zachowa
ć
umiar ze
wzgl
ę
du na tych, którym brak siły ducha.
10
Natomiast od 1 pa
ź
dziernika do pocz
ą
tku Wielkiego Postu niech a
ż
do ko
ń
ca godziny drugiej
po
ś
wi
ę
c
ą
czas czytaniu.
11
Po godzinie drugiej odprawi
ą
Tercj
ę
i a
ż
do Nony wszyscy b
ę
d
ą
wykonywa
ć
prac
ę
, któr
ą
im powierzono.
12
Na pierwszy sygnał wzywaj
ą
cy na Non
ę
ka
ż
dy zostawi swoj
ą
prac
ę
, by czeka
ć
w gotowo
ś
ci
na sygnał drugi.
13
Po posiłku za
ś
niechaj zajm
ą
si
ę
czytaniem i psalmami.
14
W dniach Wielkiego Postu od rana do ko
ń
ca godziny trzeciej niech po
ś
wi
ę
c
ą
czas czytaniu, a
nast
ę
pnie do ko
ń
ca godziny dziesi
ą
tej wykonuj
ą
powierzon
ą
im prac
ę
.
15
W tych dniach Postu
ka
ż
dy otrzyma z biblioteki jedn
ą
ksi
ąż
k
ę
, któr
ą
powinien przeczyta
ć
od pierwszej do ostatniej
strony w cało
ś
ci.
16
Ksi
ąż
ki te trzeba rozda
ć
na pocz
ą
tku Wielkiego Postu.
17
Przede wszystkim jednak nale
ż
y koniecznie wyznaczy
ć
jednego lub dwóch starszych
mnichów. W godzinach, w których bracia maj
ą
zajmowa
ć
si
ę
czytaniem, b
ę
d
ą
oni obchodzi
ć
klasztor
18
i patrze
ć
, czy nie znajdzie si
ę
kto
ś
opieszały, kto nic nie robi albo gada, zamiast
pracowicie czyta
ć
, i nie tylko sam nie odnosi
ż
adnego po
ż
ytku, lecz jeszcze innych rozprasza.
19
Gdyby kogo
ś
takiego znale
ź
li, co nie daj Bo
ż
e, trzeba go upomnie
ć
raz i drugi;
20
je
ś
li si
ę
nie
poprawi, niech poniesie przewidzian
ą
w Regule kar
ę
, aby inni bali si
ę
[tak post
ę
powa
ć
].
21
ś
aden
brat nie powinien te
ż
rozmawia
ć
z drugim bratem w porze niewła
ś
ciwej.
22
W niedziel
ę
natomiast niech czytaniem zajmuj
ą
si
ę
wszyscy oprócz tych, których wyznaczono
do ró
ż
nych funkcji.
23
Je
ś
li za
ś
kto
ś
jest tak niedbały i leniwy,
ż
e nie chce albo nie mo
ż
e ani
rozmy
ś
la
ć
, ani czyta
ć
, trzeba mu zleci
ć
jak
ąś
prac
ę
do wykonania, aby nie był bezczynny.
24
Niechaj bracia chorzy lub słabi otrzymuj
ą
takie zaj
ę
cia,
ż
eby nie groziła im bezczynno
ść
, lecz
jednocze
ś
nie, by nadmiar roboty ich nie przytłaczał lub nie skłaniał do odej
ś
cia.
25
Opat powinien
mie
ć
wzgl
ą
d na ich słabo
ść
.
XLIX - De Quadragesimae observatione
1. Licet omni tempore vita monachi quadragesimae debet observationem habere,
2. tamen, quia paucorum est ista virtus, ideo suademus istis diebus quadragesimae omni
puritate vitam suam custodire omnes pariter,
3. et neglegentias aliorum temporum his diebus sanctis diluere.
72
4. Quod tunc digne fit si ab omnibus vitiis temperamus, orationi cum fletibus, lectioni et
compunctioni cordis atque abstinentiae operam damus.
5. Ergo his diebus augeamus nobis aliquid solito pensu servitutis nostrae, orationes
peculiares, ciborum et potus abstinentiam,
6. ut unusquisque super mensuram sibi indictam aliquid propria voluntate cum gaudio Sancti
Spiritus offerat Deo,
7. id est subtrahat corpori suo de cibo, de potu, de somno, de loquacitate, de scurrilitate, et
cum spiritalis desiderii gaudio sanctum Pascha exspectet.
8. Hoc ipsud tamen quod unusquisque offerit abbati suo suggerat, et cum eius fiat oratione
et voluntate,
9. quia quod sine permissione patris spiritalis fit, praesumptioni deputabitur et vanae gloriae,
non mercedi.
10. Ergo cum voluntate abbatis omnia agenda sunt.
XLIX - La Quaresima dei monaci
1. Anche se è vero che la vita del monaco deve avere sempre un carattere quaresimale,
2. visto che questa virtù è soltanto di pochi, insistiamo particolarmente perché almeno
durante la Quaresima ognuno vigili con gran fervore sulla purezza della propria vita,
3. profittando di quei santi giorni per cancellare tutte le negligenze degli altri periodi
dell'anno.
4. E questo si realizza degnamente, astenendosi da ogni peccato e dedicandosi con
impegno alla preghiera accompagnata da lacrime di pentimento, allo studio della parola di
Dio, alla compunzione del cuore e al digiuno.
5. Perciò durante la Quaresima aggiungiamo un supplemento al dovere ordinario del nostro
servizio, come, per es., preghiere particolari, astinenza nel mangiare o nel bere,
6. in modo che ognuno di noi possa di propria iniziativa offrire a Dio "con la gioia dello
Spirito Santo" qualche cosa di più di quanto deve già per la sua professione monastica;
7. si privi cioè di un po' di cibo, di vino o di sonno, mortifichi la propria inclinazione alle
chiacchiere e allo scherzo e attenda la santa Pasqua con l'animo fremente di gioioso
desiderio.
8. Ma anche ciò che ciascuno vuole offrire personalmente a Dio dev'essere prima
sottoposto umilmente all'abate e poi compiuto con la sua benedizione e approvazione,
9. perché tutto quello che si fa senza il permesso dell'abate sarà considerato come
presunzione e vanità, anziché come merito.
10. Perciò si deve far tutto con l'autorizzazione dell'abate.
49. O zachowaniu Wielkiego Postu
1
Dobrze by było wprawdzie, by mnich w ka
ż
dym czasie
ż
ył tak, jak nale
ż
y
ż
y
ć
w Wielkim
Po
ś
cie,
2
lecz tylko nieliczni maj
ą
taki stopie
ń
cnoty. Dlatego te
ż
radzimy,
ż
eby przynajmniej w
dniach Wielkiego Postu bracia zachowali nienaruszon
ą
nieskazitelno
ść
swego
ż
ycia,
3
usiłuj
ą
c
naprawi
ć
w tych
ś
wi
ę
tych dniach wszelkie zaniedbania innych okresów.
4
Uczynimy to wówczas
w sposób godny, je
ś
li b
ę
dziemy wystrzega
ć
si
ę
wszelkich bł
ę
dów, oddamy si
ę
za
ś
modlitwie
zmieszanej ze łzami, czytaniu, skrusze serca i wyrzeczeniu.
5
Tak wi
ę
c w tych dniach dorzu
ć
my co
ś
nieco
ś
do zwykłych obowi
ą
zków naszej słu
ż
by:
dodatkowe modlitwy, ograniczenia w jedzeniu i piciu.
6
Niechaj ka
ż
dy ponad wyznaczon
ą
sobie
miar
ę
z własnej woli ofiaruje co
ś
Bogu w rado
ś
ci Ducha
Ś
wi
ę
tego (1 Tes 1,6),
7
to znaczy:
niechaj odmówi swojemu ciału troch
ę
z jedzenia, picia, snu, rozmów, czy
ż
artów i niech wygl
ą
da
ś
wi
ę
tej Paschy pełen duchowej rado
ś
ci i t
ę
sknoty.
8
Ka
ż
dy jednak powinien przedstawi
ć
swemu opatowi, co zamierza ofiarowa
ć
, aby ofiara ta
została obj
ę
ta jego modlitw
ą
i wol
ą
.
9
To bowiem, co dzieje si
ę
bez zgody ojca duchownego,
73
zostanie poczytane za zuchwalstwo i zarozumiało
ść
, nie za zasług
ę
.
10
Wszystko zatem nale
ż
y
czyni
ć
za zgod
ą
opata.
L - De fratribus qui longe ab oratorio laborant aut in via sunt
1. Fratres qui omnino longe sunt in labore et non possunt occurrere hora competenti ad
oratorium
2. --et abbas hoc perpendet, quia ita est--
3. agant ibidem Opus Dei, ubi operantur, cum tremore divino flectentes genua.
4. Similiter, qui in itinere directi sunt, non eos praetereant horae constitutae, sed ut possunt
agant sibi et servitutis pensum non neglegant reddere.
L - I monaci che lavorano lontano o sono in viaggio
1. I fratelli, che lavorano molto lontano e non possono essere presenti in coro nell'ora fissata
per l'Ufficio divino,
2. se l'impossibilità in cui si trovano è stata effettivamente accettata dall'abate,
3. recitino pure l'Ufficio divino sul posto di lavoro, mettendosi in ginocchio per la reverenza
dovuta a Dio.
4. Così pure quelli, che sono mandati in viaggio, non lascino passare le ore stabilite per
l'Ufficio, ma lo recitino come meglio possono e non trascurino l'adempimento del dovere
inerente al loro sacro servizio.
50. O braciach, którzy pracuj
ą
daleko od oratorium albo s
ą
w podró
ż
y
1
Bracia, którzy pracuj
ą
bardzo daleko i nie mog
ą
przyj
ść
do oratorium we wła
ś
ciwej godzinie —
2
a ocena, czy tak jest naprawd
ę
, nale
ż
y do opata —
3
odprawi
ą
Oficjum Bo
ż
e w miejscu pracy,
zginaj
ą
c kolana przed Panem, pełni boja
ź
ni.
4
Podobnie wysłani w podró
ż
: niech ustalone
godziny modlitwy nie mijaj
ą
im nie zauwa
ż
one, lecz niechaj sami je odprawiaj
ą
w miar
ę
swych
mo
ż
liwo
ś
ci i nie zaniedbuj
ą
obowi
ą
zków swojej słu
ż
by.
LI - De fratribus qui non longe satis profiscuntur
1. Frater qui pro quovis responso dirigitur et ea die speratur reverti ad monasterium, non
praesumat foris manducare, etiam si omnino rogetur a quovis,
2. nisi forte ei ab abbate suo praecipiatur.
3. Quod si aliter fecerit, excommunicetur.
LI - I monaci che si recano nelle vicinanze
1. Il monaco, che viene mandato fuori per qualche commissione e conta di tornare in
monastero nella stessa giornata, non si permetta di mangiare fuori, anche se viene
pregato con insistenza da qualsiasi persona,
2. a meno che l'abate non gliene abbia dato il permesso.
3. Se contravverrà a questa prescrizione, sarà scomunicato.
51. O braciach, którzy nie udaj
ą
si
ę
zbyt daleko
1
Brat, wysłany dla załatwienia jakiej
ś
sprawy, który ma wróci
ć
jeszcze tego samego dnia do
klasztoru, niech si
ę
nie wa
ż
y nic je
ść
na zewn
ą
trz, nawet gdyby kto
ś
usilnie na to nalegał,
2
chyba
ż
e opat udzielił pozwolenia.
3
Je
ś
liby post
ą
pił inaczej, podlega ekskomunice.
74
LII - De oratorio monasterii
1. Oratorium hoc sit quod dicitur, nec ibi quicquam aliud geratur aut condatur.
2. Expleto Opere Dei, omnes cum summo silentio exeant, et habeatur reverentia Deo,
3. ut frater qui forte sibi peculiariter vult orare non impediatur alterius improbitate.
4. Sed et si aliter vult sibi forte secretius orare, simpliciter intret et oret, non in clamosa voce,
sed in lacrimis et intentione cordis.
5. Ergo qui simile opus non facit, non permittatur explicito Opere Dei remorari in oratorio,
sicut dictum est, ne alius impedimentum patiatur.
LII - La chiesa del monastero
1. La chiesa sia quello che dice il suo nome, quindi in essa non si faccia né si riponga altro.
2. Alla fine dell'Ufficio divino escano tutti in perfetto silenzio e con grande rispetto per Dio,
3. in modo che, se un monaco volesse rimanere a pregare. privatamente, non sia impedito
dall'indiscrezione altrui.
4. Se, però, anche in un altro momento qualcuno desidera pregare per proprio conto, entri
senz'altro e preghi, non a voce alta, ma con lacrime e intimo ardore.
5. Perciò, come abbiamo detto, chi non intende dedicarsi all'orazione si guardi bene dal
trattenersi in chiesa dopo la celebrazione del divino Ufficio, per evitare che altri siano
disturbati dalla sua presenza.
52. O klasztornym oratorium
1
Oratorium niech b
ę
dzie tym, na co wskazuje jego nazwa* . Nie nale
ż
y tu czyni
ć
ani
przechowywa
ć
nic takiego, co by nie miało zwi
ą
zku z modlitw
ą
.
2
Po zako
ń
czeniu Słu
ż
by Bo
ż
ej
niech wszyscy, okazuj
ą
c cze
ść
Bogu, wyjd
ą
w najgł
ę
bszym milczeniu tak,
3
aby bratu, który
wła
ś
nie chciałby prywatnie si
ę
pomodli
ć
, nie przeszkodziła w tym czyja
ś
bezwzgl
ę
dno
ść
.
4
A je
ś
li
te
ż
kiedy indziej kto
ś
zechce modli
ć
si
ę
w samotno
ś
ci, niech wejdzie po prostu i niech si
ę
modli,
nie na cały głos, lecz ze łzami i z gł
ę
bi serca.
5
Kto jednak o niczym podobnym nie zamy
ś
la, nie
powinien pozostawa
ć
po zako
ń
czeniu Słu
ż
by Bo
ż
ej w oratorium, aby, jak powiedziano, nie
przeszkadza
ć
innym.
LIII - De hospitibus suscipiendis
1. Omnes supervenientes hospites tamquam Christus suscipiantur, quia ipse dicturus est:
Hospes fui et suscepistis me;
2. et omnibus congruus honor exhibeatur, maxime domesticis fidei et peregrinis.
3. Ut ergo nuntiatus fuerit hospes, occurratur ei a priore vel a fratribus cum omni officio
caritatis,
4. et primitus orent pariter, et sic sibi socientur in pace.
5. Quod pacis osculum non prius offeratur nisi oratione praemissa, propter illusiones
diabolicas.
6. In ipsa autem salutatione omnis exhibeatur humilitas omnibus venientibus sive
discedentibus hospitibus:
7. inclinato capite vel prostrato omni corpore in terra, Christus in eis adoretur qui et
suscipitur.
8. Suscepti autem hospites ducantur ad orationem et postea sedeat cum eis prior aut cui
iusserit ipse.
9. Legatur coram hospite lex divina ut aedificetur, et post haec omnis ei exhibeatur
humanitas.
10. Ieiunium a priore frangatur propter hospitem, nisi forte praecipuus sit dies ieiunii qui non
possit violari;
11. fratres autem consuetudines ieiuniorum prosequantur.
75
12. Aquam in manibus abbas hospitibus det;
13. pedes hospitibus omnibus tam abbas quam cuncta congregatio lavet;
14. quibus lotis, hunc versum dicant: Suscepimus, Deus, misericordiam tuam in medio templi
tui.
15. Pauperum et peregrinorum maxime susceptioni cura sollicite exhibeatur, quia in ipsis
magis Christus suscipitur; nam divitum terror ipse sibi exigit honorem.
16. Coquina abbatis et hospitum super se sit, ut, incertis horis supervenientes hospites, qui
numquam desunt monasterio, non inquietentur fratres.
17. In qua coquina ad annum ingrediantur duo fratres qui ipsud officium bene impleant.
18. Quibus, ut indigent, solacia administrentur, ut absque murmuratione serviant, et iterum,
quando occupationem minorem habent, exeant ubi eis imperatur in opera.
19. Et non solum ipsis, sed et in omnibus officiis monasterii ista sit consideratio,
20. ut quando indigent solacia accommodentur eis, et iterum quando vacant oboediant
imperatis.
21. Item et cellam hospitum habeat assignatam frater cuius animam timor Dei possidet;
22. ubi sint lecti strati sufficienter. Et domus Dei a sapientibus et sapienter administretur.
23. Hospitibus autem cui non praecipitur ullatenus societur neque colloquatur;
24. sed si obviaverit aut viderit, salutatis humiliter, ut diximus, et petita benedictione
pertranseat, dicens sibi non licere colloqui cum hospite.
LIII - L'accoglienza degli ospiti
1. Tutti gli ospiti che giungono in monastero siano ricevuti come Cristo, poiché un giorno egli
dirà: "Sono stato ospite e mi avete accolto"
2. e a tutti si renda il debito onore, ma in modo particolare ai nostri confratelli e ai pellegrini.
3. Quindi, appena viene annunciato l'arrivo di un ospite, il superiore e i monaci gli vadano
incontro, manifestandogli in tutti i modi il loro amore;
4. per prima cosa preghino insieme e poi entrino in comunione con lui, scambiandosi la
pace.
5. Questo bacio di pace non dev'essere offerto prima della preghiera per evitare le illusioni
diaboliche.
6. Nel saluto medesimo si dimostri già una profonda umiltà verso gli ospiti in arrivo o in
partenza,
7. adorando in loro, con il capo chino o il corpo prostrato a terra, lo stesso Cristo, che così
viene accolto nella comunità.
8. Dopo questo primo ricevimento, gli ospiti siano condotti a pregare e poi il superiore o un
monaco da lui designato si siedano insieme con loro.
9. Si legga all'ospite un passo della sacra Scrittura, per sua edificazione, e poi gli si usino
tutte le attenzioni che può ispirare un fraterno e rispettoso senso di umanità.
10. Se non è uno dei giorni in cui il digiuno non può essere violato, il superiore rompa pure il
suo digiuno per far compagnia all'ospite,
11. mentre i fratelli continuino a digiunare come al solito.
12. L'abate versi personalmente l'acqua sulle mani degli ospiti per la consueta lavanda;
13. lui stesso, poi, e tutta la comunità lavino i piedi a ciascuno degli ospiti
14. e al termine di questo fraterno servizio dicano il versetto: "Abbiamo ricevuto la tua
misericordia, o Dio, nel mezzo del tuo Tempio".
15. Specialmente i poveri e i pellegrini siano accolti con tutto il riguardo e la premura
possibile, perché è proprio in loro che si riceve Cristo in modo tutto particolare e, d'altra
parte, l'imponenza dei ricchi incute rispetto già di per sé.
16. La cucina dell'abate e degli ospiti sia a parte, per evitare che i monaci siano disturbati
dall'arrivo improvviso degli ospiti, che non mancano mai in monastero.
17. Il servizio di questa cucina sia affidato annualmente a due fratelli, che sappiano svolgerlo
come si deve.
76
18. A costoro si diano anche degli aiuti, se ce n'è bisogno, perché servano senza mormorare,
ma, a loro volta, quando hanno meno da fare, vadano a lavorare dove li manda
l'obbedienza.
19. E non solo in questo caso, ma nei confronti di tutti i fratelli impegnati in qualche
particolare servizio del monastero, si segua un tale principio
20. e cioè che, se occorre, si concedano loro degli aiuti, mentre, una volta terminato il proprio
lavoro, essi devono tenersi disponibili per qualsiasi ordine.
21. Così pure la foresteria, ossia il locale destinato agli ospiti, sia affidata a un monaco pieno
di timor di Dio:
22. in essa ci siano dei letti forniti di tutto il necessario e la casa di Dio sia governata con
saggezza da persone sagge.
23. Nessuno, poi, a meno che ne abbia ricevuto l'incarico, prenda contatto o si intrattenga
con gli ospiti,
24. ma se qualcuno li incontra o li vede, dopo averli salutati umilmente come abbiamo detto e
aver chiesta la benedizione, passi oltre, dichiarando di non avere il permesso di parlare
con gli ospiti.
53. O przyjmowaniu go
ś
ci
1
Wszystkich przychodz
ą
cych do klasztoru go
ś
ci nale
ż
y przyjmowa
ć
jak Chrystusa, gdy
ż
On
sam powie: Go
ś
ciem byłem i przyj
ę
li
ś
cie mnie (Mt 25,35).
2
Wszystkim trzeba te
ż
okazywa
ć
nale
ż
ny szacunek, a zwłaszcza za
ś
braciom w wierze (Ga 6,16) oraz pielgrzymom.
3
A zatem, skoro tylko zawiadomi
ą
o przybyciu go
ś
cia, przeło
ż
ony i bracia wyjd
ą
mu na
spotkanie z cał
ą
usłu
ż
no
ś
ci
ą
miło
ś
ci.
4
Najpierw niech si
ę
wspólnie pomodl
ą
, pó
ź
niej za
ś
powitaj
ą
w pokoju.
5
Tego pocałunku pokoju powinno si
ę
udziela
ć
dopiero po modlitwie, a nigdy
bez niej, a to ze wzgl
ę
du na złudzenia pochodz
ą
ce od diabła.
6
A tak przy powitaniu, jak i przy
po
ż
egnaniu go
ś
ci, nale
ż
y ich pozdrawia
ć
z wielk
ą
pokor
ą
,
7
schylaj
ą
c głow
ę
lub padaj
ą
c przed
nimi na ziemi
ę
. W ten sposób bowiem oddajemy cze
ść
Chrystusowi, którego przyjmujemy w ich
osobach.
8
Po powitaniu wypada zaprowadzi
ć
go
ś
ci na modlitw
ę
, potem za
ś
razem z nimi usi
ą
dzie sam
przeło
ż
ony lub ten, komu on to zadanie zleci.
9
Trzeba przeczyta
ć
go
ś
ciom ku ich zbudowaniu
co
ś
z Prawa Bo
ż
ego, a pó
ź
niej okazywa
ć
im
ż
yczliwo
ść
na ka
ż
dym kroku.
10
Ze wzgl
ę
du na
go
ś
cia przeło
ż
ony mo
ż
e post naruszy
ć
, chyba
ż
e jest to dzie
ń
szczególnego postu, którego nie
godzi si
ę
łama
ć
.
11
Bracia jednak niechaj nadal zachowuj
ą
zwykłe posty.
12
Opat poda wod
ę
do mycia r
ą
k,
13
a nogi wszystkim go
ś
ciom b
ę
d
ą
my
ć
i opat i cała wspólnota.
14
Umywszy za
ś
odmówi
ą
werset: Przyj
ę
li
ś
my, Bo
ż
e, miłosierdzie Twoje w
ś
rodku Twojej
ś
wi
ą
tyni. (Ps 47,10 Wlg).
15
Z najwi
ę
ksz
ą
troskliwo
ś
ci
ą
nale
ż
y przyjmowa
ć
ubogich i pielgrzymów, poniewa
ż
w nich to
przede wszystkim przyjmujemy Chrystusa. Ludziom bogatym sama ich pozycja zapewnia
zawsze szacunek.
16
Dla opata i dla go
ś
ci musi by
ć
oddzielna kuchnia, aby zjawiaj
ą
cy si
ę
znienacka go
ś
cie, jakich
nigdy nie brak w klasztorze, nie przeszkadzali braciom.
17
Opiek
ę
nad t
ą
kuchni
ą
przejm
ą
co
roku dwaj bracia, którzy potrafi
ą
dobrze j
ą
sprawowa
ć
.
18
Gdyby potrzebowali pomocy, trzeba im
j
ą
przydzieli
ć
, aby swoj
ą
posług
ę
wypełniali bez szemrania. A z drugiej strony w czasie, kiedy
byliby mniej zaj
ę
ci, niechaj pójd
ą
do pracy tam, dok
ą
d ich po
ś
l
ą
.
19
Zasada ta dotyczy zreszt
ą
nie tylko ich, lecz równie
ż
wszystkich innych funkcji w klasztorze:
20
Je
ś
li kto
ś
potrzebuje
pomocy, powinien j
ą
dosta
ć
, z drugiej za
ś
strony, je
ś
li ma wi
ę
cej czasu wolnego, niechaj
posłusznie spełnia wszystko, co mu zlec
ą
.
77
21
Równie
ż
i cel
ą
przeznaczon
ą
dla go
ś
ci niechaj opiekuje si
ę
brat o duszy pełnej boja
ź
ni Bo
ż
ej.
22
W celi tej trzeba przygotowa
ć
dostateczn
ą
liczb
ę
łó
ż
ek, a domem Bo
ż
ym niechaj roztropni
zarz
ą
dzaj
ą
roztropnie.
23
Z go
ść
mi za
ś
nikt nie mo
ż
e bez pozwolenia przestawa
ć
ani rozmawia
ć
.
24
Brat, który kogo
ś
z
nich spotka lub zobaczy, niechaj pozdrowi pokornie tak, jak mówili
ś
my, a poprosiwszy o
błogosławie
ń
stwo odejdzie mówi
ą
c,
ż
e nie wolno mu z go
ść
mi rozmawia
ć
.
LIV - Si debeat monachus litteras vel aliquid suscipere
1. Nullatenus liceat monacho neque a parentibus suis neque a quoquam hominum nec sibi
invicem litteras, eulogias vel quaelibet munuscula accipere aut dare sine praecepto
abbatis.
2. Quod si etiam a parentibus suis ei quicquam directum fuerit non praesumat suscipere
illud, nisi prius indicatum fuerit abbati.
3. Quod si iusserit suscipi, in abbatis sit potestate cui illud iubeat dari,
4. et non contristetur frater cui forte directum fuerat, ut non detur occasio diabolo.
5. Qui autem aliter praesumpserit, disciplinae regulari subiaceat.
LIV - La distribuzione delle lettere e dei regali destinati ai singoli monaci
1. Senza il consenso dell'abate nessun monaco può ricevere dai suoi parenti o da
qualunque altra persona lettere, oggetti di devozione o altri piccoli regali e neanche farne
a sua volta o scambiarli con i confratelli.
2. E anche se i parenti gli mandassero qualche dono, non si permetta di accettarlo, senza
averne prima informato l'abate.
3. Ma questi, anche nel caso che dia il suo consenso per ricevere il dono, può sempre
assegnarlo a chi vuole
4. e il monaco a cui era destinato non deve farsi di questo un motivo di afflizione, per non
dare occasione al diavolo.
5. Se poi qualcuno si provasse a comportarsi diversamente, sia sottoposto ai castighi dalla
Regola.
54. Czy mnich mo
ż
e otrzymywa
ć
listy lub cokolwiek innego
1
W
ż
adnych okoliczno
ś
ciach bez pozwolenia opata nie wolno mnichowi ani od rodziców, ani od
ż
adnego innego człowieka, ani od innego mnicha otrzymywa
ć
listów, po
ś
wi
ę
conych pami
ą
tek*
lub cho
ć
by najmniejszych podarków. Nie wolno te
ż
ich dawa
ć
.
2
Gdyby nawet wła
ś
ni rodzice co
ś
mu przysłali, niechaj nie wa
ż
y si
ę
przyj
ąć
, dopóki nie przedstawi sprawy opatowi.
3
Opat za
ś
,
je
ś
li poleci przyj
ąć
, sam zadecyduje, komu rzecz t
ę
nale
ż
y przydzieli
ć
,
4
a brat, któremu j
ą
przysłano, niechaj si
ę
nie smuci, by nie dawa
ć
okazji diabłu*.
5
Kto by o
ś
mielił si
ę
post
ą
pi
ć
inaczej, poniesie kar
ę
przewidzian
ą
w Regule.
LV - De vestiario vel calciario fratrum
1. Vestimenta fratribus secundum locorum qualitatem ubi habitant vel aerum temperiem
dentur,
2. quia in frigidis regionibus amplius indigetur, in calidis vero minus.
3. Haec ergo consideratio penes abbatem est.
4. Nos tamen mediocribus locis sufficere credimus monachis per singulos cucullam et
tunicam
5. --cucullam in hieme villosam, in aestate puram aut vetustam --
6. et scapulare propter opera, indumenta pedum pedules et caligas.
78
7. De quarum rerum omnium colore aut grossitudine non causentur monachi, sed quales
inveniri possunt in provincia qua degunt aut quod vilius comparari possit.
8. Abbas autem de mensura provideat ut non sint curta ipsa vestimenta utentibus ea, sed
mensurata.
9. Accipientes nova, vetera semper reddant in praesenti reponenda in vestiario propter
pauperes.
10. Sufficit enim monacho duas tunicas et duas cucullas habere propter noctes et propter
lavare ipsas res;
11. iam quod supra fuerit superfluum est, amputari debet.
12. Et pedules et quodcumque est vetere reddant dum accipiunt novum.
13. Femoralia hi qui in via diriguntur de vestario accipiant, quae revertentes lota ibi restituant.
14. Et cucullae et tunicae sint aliquanto a solito quas habent modice meliores; quas exeuntes
in via accipiant de vestiario et revertentes restituant.
15. Stramenta autem lectorum sufficiant matta, sagum et lena, et capitale.
16. Quae tamen lecta frequenter ab abbate scrutinanda sunt propter opus peculiare, ne
inveniatur;
17. et si cui inventum fuerit quod ab abbate non accepit, gravissimae disciplinae subiaceat.
18. Et ut hoc vitium peculiaris radicitus amputetur, dentur ab abbate omnia quae sunt
necessaria,
19. id est cuculla, tunica, pedules, caligas, bracile, cultellum, graphium, acum, mappula,
tabulas, ut omnis auferatur necessitatis excusatio.
20. A quo tamen abbate semper consideretur illa sententia Actuum Apostolorum, quia
dabatur singulis prout cuique opus erat.
21. Ita ergo et abbas consideret infirmitates indigentium, non malum voluntatem invidentium;
22. in omnibus tamen iudiciis suis Dei retributionem cogitet.
LV - Gli abiti e le calzature dei monaci
1. Bisogna dare ai monaci degli abiti adatti alle condizioni e al clima della località in cui
abitano,
2. perché nelle zone fredde si ha maggiore necessità di coprirsi e in quelle calde di meno:
3. il giudizio al riguardo è di competenza dell'abate.
4. Comunque riteniamo che nei climi temperati bastino per ciascun monaco una tonaca e
una cocolla,
5. quest'ultima di lana pesante per l'inverno e leggera o lisa per l'estate;
6. inoltre lo scapolare per il lavoro e come calzature, scarpe e calze.
7. Quanto al colore e alla qualità di tutti questi indumenti, i monaci non devono attribuirvi
eccessiva importanza, accontentandosi di quello che si può trovare sul posto ed è più a
buon mercato.
8. L'abate però stia attento alla misura degli abiti, in modo che non siano troppo corti, ma
della taglia di chi li indossa.
9. I monaci che ricevono gli indumenti nuovi, restituiscano i vecchi, che devono essere
riposti nel guardaroba per poi distribuirli ai poveri.
10. Infatti a ogni monaco bastano due cocolle e due tonache per potersi cambiare la notte e
per lavarle;
11. il di più è superfluo e dev'essere eliminato.
12. Anche le calze e qualsiasi altro oggetto usato dev'essere restituito, quando ne viene
assegnato uno nuovo.
13. I monaci, che sono mandati in viaggio, ricevano dal guardaroba gli indumenti occorrenti,
che restituiranno poi lavati al ritorno.
14. Anche le cocolle e le tonache per il viaggio siano un po' migliori di quelle portate
usualmente; gli interessati le prendano in consegna dal guardaroba, quando partono, e le
restituiscano al ritorno.
79
15. Per la fornitura dei letti poi bastino un pagliericcio, una coperta di grossa tela, un coltrone
e un cuscino di paglia o di crine.
16. I letti, però, devono essere frequentemente ispezionati dall'abate, per vedere se non ci
sia nascosta qualche piccola proprietà personale.
17. E se si scoprisse qualcuno in possesso di un oggetto che non ha ricevuto dall'abate, sia
sottoposto a una gravissima punizione.
18. Ma, per strappare fin dalle radici questo vizio della proprietà, l'abate distribuisca tutto il
necessario
19. e cioè: cocolla, tonaca, calze, scarpe, cintura, coltello, ago, fazzoletti e il necessario per
scrivere, in modo da togliere ogni pretesto di bisogno.
20. In questo, però, deve sempre tener presente quanto è detto negli Atti degli Apostoli e cioè
che "Si dava a ciascuno secondo le sue necessità".
21. Quindi prenda in considerazione le particolari esigenze dei più deboli, anziché la
malevolenza degli invidiosi.
22. Comunque, in tutte le sue decisioni si ricordi del giudizio di Dio.
55. O ubraniu i obuwiu mnichów
1
Ubrania nale
ż
y braciom dawa
ć
dostosowane do warunków miejscowych i klimatu,
2
gdy
ż
w
zimnych okolicach potrzeba wi
ę
cej, a mniej w ciepłych.
3
Opat musi wzi
ąć
to pod uwag
ę
.
4
My jednak s
ą
dzimy,
ż
e w klimacie umiarkowanym wystarczy ka
ż
demu mnichowi kukulla* i
tunika,
5
w zimie kukulla wełniana, w lecie lekka lub znoszona,
6
ponadto szkaplerz do pracy, na
nogi za
ś
po
ń
czochy i buty.
7
Nad kolorem tych wszystkich rzeczy ani nad ich wygl
ą
dem niech si
ę
bracia nie zastanawiaj
ą
, ale niech nosz
ą
takie, jakie mo
ż
na znale
źć
w kraju, w którym
ż
yj
ą
, albo
jakie mo
ż
na taniej sprawi
ć
.
8
Opat za
ś
powinien zadba
ć
o wła
ś
ciwe rozmiary, aby odzie
ż
była nie za krótka, lecz
dostatecznie długa dla nosz
ą
cych j
ą
mnichów.
9
Kto otrzymuje nowe ubranie, niechaj od razu odda stare, które zostanie zło
ż
one w westiarni i
przeznaczone dla biednych.
10
Mnichowi wystarcz
ą
bowiem dwie tuniki i dwie kukulle,
ż
eby mógł
je pra
ć
i zmienia
ć
na noc.
11
Wszystko ponad to jest zbyteczne i nale
ż
y usun
ąć
.
12
Tak
ż
e
po
ń
czochy i ka
ż
d
ą
inn
ą
rzecz star
ą
bracia musz
ą
odda
ć
, gdy otrzymuj
ą
nowe.
13
Wysłani w
podró
ż
dostaj
ą
z westiarni spodnie, które po powrocie zwracaj
ą
wyprane.
14
Równie
ż
kukulle i
tuniki, wydawane podró
ż
uj
ą
cym z westiarni i po powrocie przez nich zwracane, powinny by
ć
nieco lepsze od tych, jakie nosi si
ę
zazwyczaj.
15
Do posłania łó
ż
ka wystarczy mata, szorstkie prze
ś
cieradło, przykrycie i podgłówek.
16
Łó
ż
ka te
jednak opat powinien cz
ę
sto przegl
ą
da
ć
, czy nie znajdzie w nich jakiej
ś
prywatnej własno
ś
ci
mnicha.
17
Gdyby u kogo
ś
odkryto co
ś
takiego, czego nie otrzymał on od opata, winny podlega
bardzo ci
ęż
kiej karze.
18
Aby wykorzeni
ć
do reszty t
ę
wyst
ę
pn
ą
skłonno
ść
do posiadania czego
ś
na własno
ść
, opat
powinien dawa
ć
mnichom wszystko, czego im potrzeba,
19
a mianowicie: kukull
ę
, tunik
ę
,
po
ń
czochy, buty, pas, nó
ż
, rylec, igł
ę
, chustk
ę
do nosa, tabliczki do pisania, a wówczas nie b
ę
d
ą
ju
ż
mogli tłumaczy
ć
si
ę
konieczn
ą
potrzeb
ą
.
20
Opat powinien jednak zawsze mie
ć
w pami
ę
ci to
wa
ż
ne zdanie z Dziejów Apostolskich: ka
ż
demu rozdzielano według potrzeby (Dz 4,35).
21
A
zatem i on równie
ż
niechaj uwzgl
ę
dnia raczej potrzeby słabych ni
ź
li zł
ą
wol
ę
zazdrosnych.
22
A
przy wszystkich decyzjach niech my
ś
li o tym,
ż
e Bóg go potraktuje tak, jak on braci.
80
LVI - De mensa abbatis
1. Mensa abbatis cum hospitibus et peregrinis sit semper.
2. Quotiens tamen minus sunt hospites, quos vult de fratribus vocare in ipsius sit potestate.
3. Seniore tamen uno aut duo semper cum fratribus dimittendum propter disciplinam.
LVI - La mensa dell'abate
1. L'abate mangi sempre in compagnia degli ospiti e dei pellegrini.
2. Ma quando gli ospiti sono pochi, può chiamare alla sua mensa i monaci che vuole.
3. Sarà bene tuttavia lasciare uno o due monaci anziani con la comunità per il
mantenimento della disciplina.
56. O stole opata
1
Opat powinien jada
ć
stale razem z go
ść
mi i pielgrzymami.
2
Ilekro
ć
jednak jest mniej go
ś
ci, ma
prawo zaprosi
ć
tych z braci, których zechce,
3
lecz ze wzgl
ę
du na zachowanie karno
ś
ci nale
ż
y
zawsze pozostawi
ć
z bra
ć
mi jednego lub dwóch ze starszych mnichów.
LVII - De artificibus monasterii
1. Artifices si sunt in monasterio cum omni humilitate faciant ipsas artes, si permiserit abbas.
2. Quod si aliquis ex eis extollitur pro scientia artis suae, eo quod videatur aliquid conferre
monasterio,
3. hic talis erigatur ab ipsa arte et denuo per eam non transeat, nisi forte humiliato ei iterum
abbas iubeat.
4. Si quid vero ex operibus artificum venumdandum est, videant ipsi per quorum manus
transigenda sint ne aliquam fraudem praesumant.
5. Memorentur semper Ananiae et Saphirae, ne forte mortem quam illi in corpore
pertulerunt,
6. hanc isti vel omnes qui aliquam fraudem de rebus monasterii fecerint in anima patiantur.
7. In ipsis autem pretiis non surripiat avaritiae malum,
8. sed semper aliquantulum vilius detur quam ab aliis saecularibus dari potest,
9. ut in omnibus glorificetur Deus.
LVII - I monaci che praticano un'arte o un mestiere
1. Se in monastero ci sono dei fratelli esperti in un'arte o in un mestiere, li esercitino con la
massima umiltà, purché l'abate lo permetta.
2. Ma se qualcuno di loro monta in superbia, perché gli sembra di portare qualche utile al
monastero,
3. sia tolto dal suo lavoro e non gli sia più concesso di occuparsene, a meno che rientri in se
stesso, umiliandosi, e l'abate non glielo permetta di nuovo.
4. Se poi si deve vendere qualche prodotto del lavoro di questi monaci, coloro, che sono
stati incaricati di trattare l'affare, si guardino bene da qualsiasi disonestà.
5. Si ricordino sempre di Anania e Safira, per non correre il rischio che la morte, subita da
quelli nel corpo,
6. colpisca le anime loro e di tutte le persone, che hanno comunque defraudato le sostanze
del monastero.
7. Però nei prezzi dei suddetti prodotti non deve mai insinuarsi l'avarizia,
8. ma bisogna sempre venderli un po' più a buon mercato dei secolari
9. "affinché in ogni cosa sia glorificato Dio".
81
57. O rzemie
ś
lnikach klasztornych
1
Je
ś
li s
ą
w klasztorze rzemie
ś
lnicy, niechaj z cał
ą
pokor
ą
uprawiaj
ą
swoj
ą
sztuk
ę
, gdy im opat
na to zezwoli.
2
Gdyby jednak kto
ś
z nich pysznił si
ę
swoj
ą
umiej
ę
tno
ś
ci
ą
, s
ą
dz
ą
c,
ż
e przynosi
jak
ąś
korzy
ść
klasztorowi,
3
trzeba go od tej pracy odsun
ąć
i ju
ż
do niej wi
ę
cej nie dopuszcza
ć
,
chyba
ż
e si
ę
upokorzy i
ż
e opat mu ponownie rozka
ż
e wykonywa
ć
ów zawód.
4
Je
ś
liby za
ś
co
ś
z prac rzemie
ś
lników miało i
ść
na sprzeda
ż
, niechaj ci, przez których r
ę
ce b
ę
d
ą
one przechodzi
ć
, wystrzegaj
ą
si
ę
najmniejszej nieuczciwo
ś
ci.
5
Niech pami
ę
taj
ą
zawsze o
Ananiaszu i Safirze *, bo podobnie jak tamtych
ś
mier
ć
cielesna, tak mogłaby ich spotka
ć
ś
mier
ć
duchowa,
6
i to nie tylko ich samych, lecz tak
ż
e wszystkich pozwalaj
ą
cych sobie na nieuczciwo
ść
w sprawach klasztoru.
7
Przy ustalaniu za
ś
ceny nie trzeba dopuszcza
ć
do głosu złej chciwo
ś
ci.
8
Lepiej jest zawsze
sprzedawa
ć
nieco taniej, ni
ż
to mog
ą
czyni
ć
ludzie
ś
wieccy,
9
aby we wszystkim Bóg był
uwielbiony (1 P 4,11).
LVIII - De disciplina suscipiendorum fratrum
1. Noviter veniens quis ad conversationem, non ei facilis tribuatur ingressus,
2. sed sicut ait Apostolus: Probate spiritus si ex Deo sunt.
3. Ergo si veniens perseveraverit pulsans et illatas sibi iniurias et difficultatem ingressus
post quattuor aut quinque dies visus fuerit patienter portare et persistere petitioni suae,
4. adnuatur ei ingressus et sit in cella hospitum paucis diebus.
5. Postea autem sit in cella noviciorum ubi meditent et manducent et dormiant.
6. Et senior eis talis deputetur qui aptus sit ad lucrandas animas, qui super eos omnino
curiose intendat.
7. Et sollicitudo sit si revera Deum quaerit, si sollicitus est ad opus Dei, ad oboedientiam, ad
opprobria.
8. Praedicentur ei omnia dura et aspera per quae itur ad Deum.
9. Si promiserit de stabilitate sua perseverantia, post duorum mensuum circulum legatur ei
haec regula per ordinem
10. et dicatur ei: Ecce lex sub qua militare vis; si potes observare, ingredere; si vero non
potes, liber discede.
11. Si adhuc steterit, tunc ducatur in supradictam cellam noviciorum et iterum probetur in
omni patientia.
12. Et post sex mensuum circuitum legatur ei regula, ut sciat ad quod ingreditur.
13. Et si adhuc stat, post quattuor menses iterum relegatur ei eadem regula.
14. Et si habita secum deliberatione promiserit se omnia custodire et cuncta sibi imperata
servare, tunc suscipiatur in congregatione,
15. sciens et lege regulae constitutum quod ei ex illa die non liceat egredi de monasterio,
16. nec collum excutere de sub iugo regulae quem sub tam morosam deliberationem licuit
aut excusare aut suscipere.
17. Suscipiendus autem in oratorio coram omnibus promittat de stabilitate sua et
conversatione morum suorum et oboedientia,
18. coram Deo et sanctis eius, ut si aliquando aliter fecerit, ab eo se damnandum sciat quem
irridit.
19. De qua promissione sua faciat petitionem ad nomen sanctorum quorum reliquiae ibi sunt
et abbatis praesentis.
20. Quam petitionem manu sua scribat, aut certe, si non scit litteras, alter ab eo rogatus
scribat et ille novicius signum faciat et manu sua eam super altare ponat.
21. Quam dum imposuerit, incipiat ipse novicius mox hunc versum: Suscipe me, Domine,
secundum eloquium tuum et vivam, et ne confundas me ab exspectatione mea.
22. Quem versum omnis congregatio tertio respondeat, adiungentes Gloria Patri.
82
23. Tunc ille frater novicius prosternatur singulorum pedibus ut orent pro eo, et iam ex illa die
in congregatione reputetur.
24. Res, si quas habet, aut eroget prius pauperibus aut facta sollemniter donatione conferat
monasterio, nihil sibi reservans ex omnibus,
25. quippe qui ex illo die nec proprii corporis potestatem se habiturum scit.
26. Mox ergo in oratorio exuatur rebus propriis quibus vestitus est et induatur rebus
monasterii.
27. Illa autem vestimenta quibus exutus est reponantur in vestiario conservanda,
28. ut si aliquando suadenti diabolo consenserit ut egrediatur de monasterio -- quod absit --
tunc exutus rebus monasterii proiciatur.
29. Illam tamen petitionem eius, quam desuper altare abbas tulit, non recipiat, sed in
monasterio reservetur.
LVIII - Norme per l'accettazione dei fratelli
1. Quando si presenta un aspirante alla vita monastica, non bisogna accettarlo con troppa
facilità,
2. ma, come dice l'Apostolo: "Provate gli spiriti per vedere se vengono da Dio".
3. Quindi, se insiste per entrare e per tre o quattro giorni dimostra di saper sopportare con
pazienza i rifiuti poco lusinghieri e tutte le altre difficoltà opposte al suo ingresso,
perseverando nella sua richiesta,
4. sia pure accolto e ospitato per qualche giorno nella foresteria.
5. Ma poi si trasferisca nel locale destinato ai novizi, perché vi ricevano la loro formazione,
vi mangino e vi dormano.
6. Ad essi venga inoltre preposto un monaco anziano, capace di conquistare le anime, con
l'incarico di osservarli molto attentamente.
7. In primo luogo bisogna accertarsi se il novizio cerca veramente Dio, se ama l'Ufficio
divino, l'obbedienza e persino le inevitabili contrarietà della vita comune.
8. Gli si prospetti tutta la durezza e l'asperità del cammino che conduce a Dio.
9. Se darà sicure prove di voler perseverare nella sua stabilità, dopo due mesi gli si legga
per intero questa Regola
10. e gli si dica: "Ecco la legge sotto la quale vuoi militare; se ti senti di poterla osservare,
entra; altrimenti, va' pure via liberamente".
11. Se persisterà ancora nel suo proposito, sia ricondotto nel suddetto locale dei novizi e si
metta la sua pazienza alla prova in tutti i modi possibili.
12. Passati sei mesi, gli si legga di nuovo la Regola, perché prenda coscienza dell'impegno
che sta per assumersi.
13. E se continua a perseverare, dopo altri quattro mesi, gli si legga ancora una volta la
stessa Regola.
14. Se allora, dopo aver seriamente riflettuto, prometterà di essere fedele in tutto e di
obbedire a ogni comando, sia pure accolto nella comunità,
15. ma sappia che anche l'autorità della Regola gli vieta da quel giorno di uscire dal
monastero
16. e di sottrarsi al giogo della disciplina monastica che, in una così prolungata deliberazione,
ha avuto la possibilità di accettare o rifiutare liberamente.
17. Al momento dell'ammissione faccia in coro, davanti a tutta la comunità, solenne
promessa di stabilità, conversione continua e obbedienza,
18. al cospetto di Dio e di tutti i suoi santi, in modo da essere pienamente consapevole che,
se un giorno dovesse comportarsi diversamente, sarà condannato da Colui del quale si fa
giuoco.
19. Di tale promessa stenda un documento sotto forma di domanda, rivolta ai Santi, le cui
reliquie sono conservate nella chiesa, e all'abate presente.
83
20. Scriva di suo pugno il suddetto documento o, se non è capace, lo faccia scrivere da un
altro, dietro sua esplicita richiesta, e lo firmi con un segno, deponendolo poi sull'altare con
le proprie mani.
21. Una volta depositato il documento sull'altare, il novizio intoni subito il versetto: "Accoglimi,
Signore, secondo la tua promessa e vivrò; e non deludermi nella mia speranza".
22. Tutta la comunità ripeta per tre volte lo stesso versetto, aggiungendovi alla fine il Gloria.
23. Poi il novizio si prostri ai piedi di ciascuno dei fratelli per chiedergli di pregare per lui e da
quel giorno sia considerato come un membro della comunità.
24. Se possiede dei beni materiali, li distribuisca in precedenza ai poveri o li doni al
monastero con un atto ufficiale senza riservare per sé la minima proprietà,
25. ben sapendo che da quel giorno in poi non sarà più padrone neanche del proprio corpo.
26. Quindi, subito dopo, sia spogliato in coro delle vesti che indossa e rivestito dell'abito
monastico.
27. Ma gli indumenti di cui si è spogliato devono essere conservati nel guardaroba,
28. in modo che, se in seguito dovesse - Dio non voglia!- cedere alla suggestione diabolica e
lasciare il monastero, sia mandato via senza l'abito monastico.
29. Non gli si restituisca invece la domanda che l'abate ha ritirato dall'altare, ma sia
conservata in monastero.
58. O zasadach przyjmowania braci
1
Gdy zgłasza si
ę
kto
ś
nowy do klasztoru* , nie nale
ż
y go łatwo przyjmowa
ć
,
2
lecz, jak mówi
Apostoł, badajcie duchy, czy s
ą
z Boga (
1
J 4,1).
3
Tak wi
ę
c gdy kto
ś
przyjdzie i b
ę
dzie kołata
ć
wytrwale, gdy oka
ż
e si
ę
po czterech czy pi
ę
ciu dniach,
ż
e potrafi znosi
ć
cierpliwie wyrz
ą
dzane
mu przykro
ś
ci i utrudnienie wst
ą
pienia a pro
ś
b
ę
swoj
ą
ci
ą
gle powtarza,
4
wówczas nale
ż
y mu
pozwoli
ć
na wst
ą
pienie. A niech przez kilka dni pozostanie jeszcze w celi go
ś
ci.
5
Pó
ź
niej za
ś
zamieszka w celi nowicjuszy, gdzie maj
ą
oni rozmy
ś
la
ć
, a tak
ż
e jada
ć
i sypia
ć
.
6
Przydzieli si
ę
im mnicha starszego, takiego, który umie pozyskiwa
ć
dusze, by ich bardzo
uwa
ż
nie obserwował.
7
Trzeba bada
ć
troskliwie, czy [nowicjusz] prawdziwie szuka Boga, czy jest
gorliwy w Słu
ż
bie Bo
ż
ej, w posłusze
ń
stwie, w znoszeniu upokorze
ń
.
8
Nale
ż
y mu z góry
przedstawi
ć
wszystko, co jest ci
ęż
kie i trudne na drodze do Boga.
9
Je
ś
li obieca wytrwa
ć
w stało
ś
ci, po upływie dwóch miesi
ę
cy zostanie mu odczytana ta Reguła
od pocz
ą
tku do ko
ń
ca.
10
I wówczas powiedz
ą
mu: Oto prawo, pod którym chcesz słu
ż
y
ć
. Je
ś
li
mo
ż
esz je zachowa
ć
, wst
ą
p; je
ś
li za
ś
nie mo
ż
esz, odejd
ź
wolny.
11
Je
ś
li nadal nie zmieni zdania,
nale
ż
y go zaprowadzi
ć
z powrotem do wspomnianej wy
ż
ej celi nowicjuszy i ponownie
do
ś
wiadcza
ć
na wszelkie sposoby jego cierpliwo
ść
.
12
I po upływie sze
ś
ciu miesi
ę
cy zostanie mu odczytana Reguła, aby wiedział, na co si
ę
decyduje.
13
Je
ś
li za
ś
nadal nie zmieni zdania, po czterech miesi
ą
cach ponownie zostanie mu
odczytana ta sama Reguła.
14
A je
ś
li po dojrzałej rozwadze obieca,
ż
e b
ę
dzie wszystkiego przestrzegał i spełniał wszelkie
polecenia, wtedy dopiero nale
ż
y go przyj
ąć
do wspólnoty.
15
Powinien jednak wiedzie
ć
,
ż
e na
mocy prawa, jakim jest Reguła, nie wolno mu od tego dnia opu
ś
ci
ć
klasztoru,
16
nie wolno mu te
ż
strz
ą
sn
ąć
z karku jarzma Reguły, które tak długo rozwa
ż
aj
ą
c mógł łatwo albo odrzuci
ć
, albo
przyj
ąć
.
17
Ten, który ma by
ć
przyj
ę
ty, w oratorium w obecno
ś
ci wszystkich zło
ż
y przyrzeczenie stało
ś
ci,
zachowania obyczajów monastycznych i posłusze
ń
stwa* . [A zło
ż
y je]
18
przed Bogiem i Jego
Ś
wi
ę
tymi,
ż
eby wiedział,
ż
e je
ś
li kiedykolwiek inaczej post
ą
pi, zostanie pot
ę
piony przez Tego, z
którego szydzi.
84
19
Temu swemu przyrzeczeniu nada form
ę
pro
ś
by zwróconej do
Ś
wi
ę
tych, których relikwie si
ę
tam znajduj
ą
, jak równie
ż
do aktualnego opata.
20
Dokument ten powinien napisa
ć
własnor
ę
cznie albo, je
ś
liby nie umiał pisa
ć
, niechaj na jego
ż
yczenie napisze kto
ś
inny, a ów
nowicjusz tylko znak swój postawi. I własnor
ę
cznie poło
ż
y dokument na ołtarzu.
21
Gdy tylko go poło
ż
y, zaraz sam zacznie werset: Przyjmij mnie, Panie, według Twej obietnicy,
a
ż
y
ć
b
ę
d
ę
. I nie zawied
ź
nadziei mojej (Ps 118,116 Wlg).
22
Werset ten powtórzy trzykrotnie
cała wspólnota dodaj
ą
c jeszcze Chwała Ojcu.
23
Wówczas ów nowy brat rzuci si
ę
do nóg ka
ż
demu z osobna prosz
ą
c, by si
ę
za niego modlili. I
od dnia tego nale
ż
y ju
ż
do wspólnoty.
24
Je
ś
li ma jaki
ś
maj
ą
tek, powinien albo rozda
ć
go poprzednio ubogim, albo prawnym aktem
darowizny zapisa
ć
klasztorowi, nie zachowuj
ą
c niczego z tych wszystkich rzeczy dla siebie.
25
Wiadomo mu przecie
ż
, i
ż
od dnia tego nie rozporz
ą
dza ju
ż
nawet własnym ciałem.
26
Zaraz w oratorium zostanie rozebrany z szat swoich i ubrany w klasztorne.
27
Zdj
ę
te z niego
ubranie ma by
ć
zło
ż
one w westiarni, gdzie te
ż
b
ę
dzie przechowywane.
28
A gdyby kiedy
ś
, co nie
daj Bo
ż
e, uległ podszeptom diabła i chciał z klasztoru wyst
ą
pi
ć
, wtedy nale
ż
y zdj
ąć
z niego strój
klasztorny, a jego wydali
ć
.
29
Dokumentu jednak owego, który opat wzi
ą
ł z ołtarza, nie odzyska. Zatrzymuje go klasztor.
LIX - De filiis nobilium aut pauperum qui offeruntur
1. Si quis forte de nobilibus offerit filium suum Deo in monasterio, si ipse puer minor aetate
est, parentes eius faciant petitionem quam supra diximus
2. et cum oblatione ipsam petitionem et manum pueri involvant in palla altaris, et sic eum
offerant.
3. De rebus autem suis, aut in praesenti petitione promittant sub iureiurando quia numquam
per se, numquam per suffectam personam nec quolibet modo ei aliquando aliquid dant
aut tribuunt occasionem habendi;
4. vel certe si hoc facere noluerint et aliquid offerre volunt in eleemosynam monasterio pro
mercede sua,
5. faciant ex rebus quas dare volunt monasterio donationem, reservato sibi, si ita voluerint,
usufructu.
6. Atque ita omnia obstruantur ut nulla suspicio remaneat puero per quam deceptus perire
possit -- quod absit -- quod experimento didicimus.
7. Similiter autem et pauperiores faciant.
8. Qui vero ex toto nihil habent, simpliciter petitionem faciant et cum oblatione offerant filium
suum coram testibus.
LIX - I piccoli oblati
1. Se qualche persona facoltosa volesse offrire il proprio figlio a Dio nel monastero e il
ragazzo è ancora piccino, i genitori stendano la domanda di cui abbiamo parlato nel
capitolo precedente
2. e l'avvolgano nella tovaglia dell'altare insieme con l'oblazione della Messa e la mano del
bimbo, offrendolo in questo modo.
3. Per quanto riguarda poi i loro beni, o nella domanda suddetta promettano di non dargli
mai nulla, né direttamente né per interposta persona, né in qualsiasi altro modo, e
neanche di dargli mai l'occasione di procurarsi qualche sostanza,
4. oppure, se non intendono regolarsi secondo questa prassi e desiderano offrire qualche
cosa al monastero per la salute dell'anima loro,
85
5. facciano donazione dei beni che vogliono regalare al monastero, riservandosene, se
credono, l'usufrutto.
6. Così si precludano tutte le vie, in modo da non lasciare al ragazzo alcun miraggio da cui
possa esser tratto in inganno e - Dio non voglia! - in perdizione, come ci ha insegnato
l'esperienza.
7. La stessa procedura seguano anche i meno abbienti.
8. Quanto a coloro che non possiedono proprio nulla, facciano semplicemente la domanda e
offrano il loro figlioletto con l'oblazione della Messa, alla presenza di testimoni.
59. O ofiarowywanych przez rodziców synach ludzi mo
ż
nych i ludzi ubogich
1
Je
ś
li kto
ś
z mo
ż
nych ofiaruje swego syna Bogu w klasztorze, a chłopiec jest małoletni, rodzice
sami napisz
ą
pro
ś
b
ę
, o której wy
ż
ej mówili
ś
my.
2
Nast
ę
pnie zawin
ą
ten dokument i r
ę
k
ę
chłopca
razem ze swoim darem* w obrus ołtarza i tak go ofiaruj
ą
.
3
Co za
ś
tyczy si
ę
maj
ą
tku, to powinni w składanym przez siebie dokumencie zobowi
ą
za
ć
si
ę
pod przysi
ę
g
ą
,
ż
e nigdy ani sami, ani przez po
ś
rednika, ani w jakikolwiek inny sposób niczego
mu nie podaruj
ą
ani nie umo
ż
liwi
ą
posiadania czegokolwiek.
4
Je
ś
liby za
ś
nie chcieli tego
uczyni
ć
, a pragn
ę
li ofiarowa
ć
jak
ąś
jałmu
ż
n
ę
klasztorowi jako wynagrodzenie,
5
niechaj
sporz
ą
dz
ą
na rzecz klasztoru akt prawny darowizny tych rzeczy, jakie zamierzaj
ą
ofiarowa
ć
,
zatrzymuj
ą
c sobie, je
ś
li zechc
ą
, prawo u
ż
ytkowania.
6
Trzeba tak to wszystko urz
ą
dzi
ć
, by
zapobiec powstaniu w sercu chłopca jakich
ś
zamysłów, które mogłyby go zwie
ść
i — co nie daj
Bo
ż
e — doprowadzi
ć
do zguby. A wiemy z do
ś
wiadczenia,
ż
e to si
ę
zdarza.
7
W podobny sposób niech post
ę
puj
ą
tak
ż
e ludzie ubo
ż
si.
8
Kto za
ś
w ogóle niczego nie posiada,
niech po prostu napisze pro
ś
b
ę
i wraz z darem ofiaruje syna w obecno
ś
ci
ś
wiadków.
LX - De sacerdotibus qui forte voluerint in monasterio habitare
1. Si quis de ordine sacerdotum in monasterio se suscipi rogaverit, non quidem citius ei
assentiatur.
2. Tamen, si omnino persteterit in hac supplicatione, sciat se omnem regulae disciplinam
servaturum,
3. nec aliquid ei relaxabitur, ut sit sicut scriptum est: Amice, ad quod venisti?
4. Concedatur ei tamen post abbatem stare et benedicere aut missas tenere, si tamen
iusserit ei abbas;
5. sin alias, ullatenus aliqua praesumat, sciens se disciplinae regulari subditum, et magis
humilitatis exempla omnibus det.
6. Et si forte ordinationis aut alicuius rei causa fuerit in monasterio,
7. illum locum attendat quando ingressus est in monasterio, non illum qui ei pro reverentia
sacerdotii concessus est.
8. Clericorum autem si quis eodem desiderio monasterio sociari voluerit, loco mediocri
collocentur;
9. et ipsi tamen si promittunt de observatione regulae vel propria stabilitate.
LX - I sacerdoti aspiranti alla vita monastica
1. Se qualche sacerdote chiede di essere ammesso nel monastero, non bisogna affrettarsi
troppo ad accogliere la sua richiesta.
2. Ma se continua a insistere in questa preghiera, sappia che dovrà osservare tutta la
disciplina della Regola,
3. senza la minima attenuazione, in modo che gli si possa dire con la Scrittura: "Amico, che
sei venuto a fare?".
86
4. Gli si conceda tuttavia di prender posto dopo l'abate, di dare la benedizione e di recitare
le preci finali, purché l'abate disponga così;
5. altrimenti non pretenda assolutamente nulla, anzi sia per tutti un esempio di umiltà, ben
sapendo di essere soggetto alla disciplina della Regola.
6. E se per caso nella comunità si dovesse trattare dell'assegnazione delle cariche o di
qualche altro affare,
7. occupi il posto che gli spetta corrispondentemente al suo ingresso in monastero e non
quello che gli è stato concesso in considerazione della sua dignità sacerdotale.
8. Se poi qualche chierico, spinto dallo stesso desiderio, volesse essere aggregato alla
comunità, sia assegnato a un posto di un certo riguardo,
9. ma sempre a condizione che prometta anche lui l'osservanza della Regola e la propria
stabilità.
60. O kapłanach, którzy chcieliby mieszka
ć
w klasztorze
1
Kiedy kto
ś
ze stanu kapła
ń
skiego* prosi o przyj
ę
cie do klasztoru, nie nale
ż
y zbyt szybko si
ę
zgadza
ć
.
2
Je
ś
liby jednak wci
ąż
wytrwale prosił, niechaj wie,
ż
e musi zachowywa
ć
Reguł
ę
w
całej surowo
ś
ci
3
i z niczego nie zostanie zwolniony, gdy
ż
b
ę
dzie tak, jak napisano: Przyjacielu,
po co
ś
przyszedł? (Mt 26,50).
4
Nale
ż
y mu jednak pozwoli
ć
zaj
ąć
miejsce tu
ż
przy opacie, udziela
ć
błogosławie
ń
stw* i
odprawia
ć
Msze
Ś
wi
ę
te, ale tylko wówczas, gdy opat mu to poleci.
5
W innym przypadku niech
nic takiego sam si
ę
nie o
ś
miela czyni
ć
, a pami
ę
taj
ą
c,
ż
e podlega karno
ś
ci zakonnej, niech raczej
daje wszystkim przykład pokory.
6
Kiedy za
ś
chodziłoby o obsadzenie urz
ę
dów lub o jakie
ś
inne klasztorne sprawy,
7
powinien
zaj
ąć
miejsce, które wynika z czasu jego wst
ą
pienia do klasztoru, a nie to, jakie mu przyznano
dla kapła
ń
skiej godno
ś
ci.
8
Gdyby za
ś
kto
ś
z kleryków*
ż
ywił to samo pragnienie wst
ą
pienia do klasztoru, nale
ż
y mu
przydzieli
ć
miejsce po
ś
rednie,
9
tylko pod tym warunkiem jednak,
ż
e zobowi
ąż
e si
ę
do
zachowania Reguły i stało
ś
ci.
LXI - De monachis peregrinis, qualiter suscipiantur
1. Si quis monachus peregrinus de longinquis provinciis supervenerit, si pro hospite voluerit
habitare in monasterio
2. et contentus est consuetudinem loci quam invenerit, et non forte superfluitate sua
perturbat monasterium,
3. sed simpliciter contentus est quod invenerit, suscipiatur quanto tempore cupit.
4. Si qua sane rationabiliter et cum humilitate caritatis reprehendit aut ostendit, tractet abbas
prudenter ne forte pro hoc ipsud eum Dominus direxerit.
5. Si vero postea voluerit stabilitatem suam firmare, non renuatur talis voluntas, et maxime
quia tempore hospitalitatis potuit eius vita dinosci.
6. Quod si superfluus aut vitiosus inventus fuerit tempore hospitalitatis, non solum non debet
sociari corpori monasterii,
7. verum etiam dicatur ei honeste ut discedat, ne eius miseria etiam alii vitientur.
8. Quod si non fuerit talis qui mereatur proici, non solum si petierit suscipiatur congregationi
sociandus,
9. verum etiam suadeatur ut stet, ut eius exemplo alii erudiantur,
10. et quia in omni loco uni Domino servitur, uni regi militatur.
11. Quem si etiam talem esse perspexerit abbas, liceat eum in superiori aliquantum
constituere loco.
87
12. Non solum autem monachum, sed etiam de suprascriptis gradibus sacerdotum vel
clericorum stabilire potest abbas in maiori quam ingrediuntur loco, si eorum talem
perspexerit esse vitam.
13. Caveat autem abbas ne aliquando de alio noto monasterio monachum ad habitandum
suscipiat sine consensu abbatis eius aut litteras commendaticias,
14. quia scriptum est: Quod tibi non vis fieri, alio ne feceris.
LXI - L'accoglienza dei monaci forestieri
1. Se un monaco forestiero, giunto di lontano, vuole abitare nel monastero in qualità di
ospite
2. e si dimostra soddisfatto delle consuetudini locali,
3. accontentandosi con semplicità di quello che trova, senza disturbare la comunità con le
sue pretese, sia accolto per tutto il tempo che desidera.
4. Nel caso poi che egli rilevi qualche inconveniente o dia qualche suggerimento, l'abate si
chieda se il Signore non lo abbia mandato proprio per questo.
5. E se in seguito vorrà fissare la sua stabilità nel monastero, non si opponga un rifiuto a
questa sua richiesta, tanto più che durante la sua permanenza si è avuto modo di
studiarne il comportamento.
6. Se però, quando era ospite si è dimostrato pieno di pretese e di difetti, non solo non
dev'essere aggregato alla comunità,
7. ma bisogna dirgli garbatamente di andarsene per evitare che le sue miserie contagino
anche gli altri.
8. Invece, se non merita di essere allontanato, non sia accolto e incorporato nella comunità
solo nel caso che ne faccia domanda,
9. ma sia addirittura invitato a rimanere, perché gli altri possano trarre profitto dal suo
esempio
10. e perché dappertutto si serve il medesimo Signore e si milita sotto lo stesso Re.
11. Anzi, se l'abate lo ritiene degno, può anche assegnargli un posto un po' elevato.
12. E non solamente un monaco, ma anche coloro che appartengono all'ordine sacerdotale o
al chiericato, l'abate può destinare a un posto superiore a quello corrispondente al loro
ingresso in monastero, se ha notato che la condotta lo merita.
13. Si guardi però sempre dall'ammettere stabilmente nella sua comunità un monaco
proveniente da un monastero conosciuto, senza il consenso e le lettere commendatizie
del suo abate,
14. perché sta scritto: "Non fare agli altri quello che non vuoi che sia fatto a te".
61. Jak nale
ż
y przyjmowa
ć
obcych mnichów
1
Je
ś
li przybywa obcy mnich z dalekich okolic i chce jako go
ść
mieszka
ć
w klasztorze,
2
a
spodobaj
ą
mu si
ę
miejscowe zwyczaje i nie b
ę
dzie wnosił do klasztoru niepokoju przez swoje
nadmierne wymagania,
3
ale zadowoli si
ę
po prostu tym, co zastanie, mo
ż
na go przyj
ąć
na tak
długo, jak tego pragnie.
4
Gdy rozumnie i z pokorn
ą
miło
ś
ci
ą
co
ś
zgani lub co
ś
zaproponuje, niechaj opat rozwa
ż
y
starannie jego słowa, bo mo
ż
e Pan przysłał go wła
ś
nie w tym celu.
5
Je
ś
li za
ś
zechce pó
ź
niej zobowi
ą
za
ć
si
ę
do stało
ś
ci, nie godzi si
ę
odrzuca
ć
takiej pro
ś
by, tym
bardziej,
ż
e w czasie gdy mieszkał jako go
ść
, mo
ż
na ju
ż
było pozna
ć
jego
ż
ycie.
6
Gdyby b
ę
d
ą
c jeszcze go
ś
ciem okazał si
ę
wymagaj
ą
cy i wyst
ę
pny, nie tylko nie trzeba
dopuszcza
ć
go do wspólnoty klasztornej,
7
lecz nawet uczciwie powiedzie
ć
, by sobie poszedł,
zanim inni zara
żą
si
ę
jego chorob
ą
.
8
Gdyby za
ś
swoim zachowaniem nie zasługiwał na
wyrzucenie, nie nale
ż
y czeka
ć
, a
ż
poprosi o przyj
ę
cie do wspólnoty,
9
lecz ju
ż
wcze
ś
niej
88
poradzi
ć
mu, aby został i innych pouczał swoim przykładem,
10
bo przecie
ż
w ka
ż
dym miejscu
jedynemu słu
ż
ymy Bogu, walczymy pod rozkazami jedynego Króla.
11
Je
ś
li opat stwierdzi,
ż
e jest on tego godny, mo
ż
e mu przyzna
ć
miejsce nieco wy
ż
sze. 12* Nie
tylko zreszt
ą
mnichowi, lecz równie
ż
komu
ś
z wy
ż
ej wspomnianych kapłanów czy kleryków ma
opat prawo przydzieli
ć
miejsce wy
ż
sze, ni
ż
wynikałoby to z czasu jego wst
ą
pienia, skoro uzna,
ż
e ich sposób
ż
ycia na takie wyró
ż
nienie zasługuje.
13
Niech jednak opat zwraca uwag
ę
, by nigdy nie przyjmowa
ć
na dłu
ż
ej mnicha z jakiego
ś
innego, a znanego mu klasztoru bez zgody lub listu polecaj
ą
cego tamtejszego opata. 14* Jest
bowiem napisane: Nie czy
ń
drugiemu, co tobie niemiłe.
LXII - De sacerdotibus monasterii
1. Si quis abbas sibi presbyterum vel diaconem ordinari petierit, de suis eligat qui dignus sit
sacerdotio fungi.
2. Ordinatus autem caveat elationem aut superbiam,
3. nec quicquam praesumat nisi quod ei ab abbate praecipitur, sciens se multo magis
disciplinae regulari subdendum.
4. Nec occasione sacerdotii obliviscatur regulae oboedientiam et disciplinam, sed magis ac
magis in Deum proficiat.
5. Locum vero illum semper attendat quod ingressus est in monasterio,
6. praeter officium altaris, et si forte electio congregationis et voluntas abbatis pro vitae
merito eum promovere voluerint.
7. Qui tamen regulam decanis vel praepositis constitutam sibi servare sciat.
8. Quod si aliter praesumpserit, non sacerdos sed rebellio iudicetur.
9. Et saepe admonitus si non correxerit, etiam episcopus adhibeatur in testimonio.
10. Quod si nec sic emendaverit, clarescentibus culpis, proiciatur de monasterio,
11. si tamen talis fuerit eius contumacia ut subdi aut oboedire regulae nolit.
LXII - I sacerdoti del monastero
1. Se un abate desidera che uno dei suoi monaci sia ordinato sacerdote o diacono per il
servizio della comunità scelga in essa un fratello degno di esercitare tali funzioni.
2. Ma il monaco ordinato si guardi dalla vanità e dalla superbia
3. e non creda di poter fare altro che quello che gli ordina l'abate, tenendo sempre presente
che d'ora in poi dovrà essere maggiormente sottomesso alla disciplina.
4. Né col pretesto del sacerdozio trascuri l'obbedienza alla Regola o la disciplina, ma anzi
progredisca sempre più nelle vie di Dio.
5. Conservi sempre il posto che gli spetta in corrispondenza del suo ingresso in monastero,
6. tranne che per il ministero dell'altare, oppure nel caso che la scelta della comunità o la
volontà dell'abate l'abbiano promosso in considerazione della sua vita esemplare.
7. Sappia però che deve osservare la disciplina prestabilita per i decani e i superiori.
8. Se avrà la presunzione di agire diversamente, non sia più trattato come un sacerdote, ma
come un ribelle.
9. E nell'eventualità che, dopo essere stato ammonito non si correggesse, si chiami a
testimonio anche il vescovo.
10. Ma se neanche allora si emendasse e le sue colpe diventassero sempre più evidenti, sia
espulso dal monastero,
11. purché però sia stato così ostinato da non volersi sottomettere e obbedire alla Regola.
89
62. O kapłanach klasztornych
1
Je
ś
li opat chce mie
ć
w klasztorze wy
ś
wi
ę
conego kapłana lub diakona, niechaj wybierze ze
swych mnichów takiego, który byłby godny sprawowa
ć
kapła
ń
sk
ą
posług
ę
.
2
Wy
ś
wi
ę
cony za
ś
niech si
ę
wystrzega wyniosło
ś
ci i pychy.
3
Niech si
ę
nie o
ś
miela robi
ć
czegokolwiek ponad to, co mu zleci opat. Powinien wiedzie
ć
, i
ż
[od tej chwili] musi si
ę
tym
bardziej podporz
ą
dkowywa
ć
karno
ś
ci zakonnej.
4
Niech z racji swojej godno
ś
ci kapła
ń
skiej nie
zapomina o posłusze
ń
stwie nale
ż
nym Regule i nakazanej przez ni
ą
karno
ś
ci, lecz coraz
gorliwiej d
ąż
y do Boga.
5
Poza słu
ż
b
ą
przy ołtarzu niech zajmuje zawsze to miejsce, które wynika z czasu jego
wst
ą
pienia do klasztoru,
6
chyba
ż
e wybór wspólnoty i wola opata zadecyduj
ą
, i
ż
swoim
ż
yciem
zasłu
ż
ył na miejsce wy
ż
sze.
7
Musi jednak wówczas przestrzega
ć
przepisów ustanowionych dla
dziekanów i przeorów* .
8
Gdyby bowiem o
ś
mielił si
ę
post
ę
powa
ć
inaczej, traktowany b
ę
dzie nie
jako kapłan, lecz jako buntownik.
9
A gdyby nie poprawił si
ę
mimo wielokrotnych upomnie
ń
,
trzeba odwoła
ć
si
ę
do samego biskupa, jako do
ś
wiadka.
10
A je
ś
liby si
ę
i wówczas nie poprawił,
a wina jego była oczywista, nale
ż
y go usun
ąć
z klasztoru,
11
ale tylko w takim przypadku, gdy
zaci
ę
ty w uporze nie zechce si
ę
podporz
ą
dkowa
ć
ani okaza
ć
posłusze
ń
stwa Regule.
LXIII - De ordine congregationis
1. Ordines suos in monasterio ita conservent ut conversationis tempus ut vitae meritum
discernit utque abbas constituerit.
2. Qui abbas non conturbet gregem sibi commissum nec, quasi libera utens potestate,
iniuste disponat aliquid,
3. sed cogitet semper quia de omnibus iudiciis et operibus suis redditurus est Deo rationem.
4. Ergo secundum ordines quos constituerit vel quos habuerint ipsi fratres sic accedant ad
pacem, ad communionem, ad psalmum imponendum, in choro standum;
5. et in omnibus omnino locis aetas non discernat ordines nec praeiudicet,
6. quia Samuel et Daniel pueri presbyteros iudicaverunt.
7. Ergo excepto hos quos, ut diximus, altiori consilio abbas praetulerit vel degradaverit certis
ex causis, reliqui omnes ut convertuntur ita sint,
8. ut verbi gratia qui secunda hora diei venerit in monasterio iuniorem se noverit illius esse
qui prima hora venit diei, cuiuslibet aetatis aut dignitatis sit,
9. pueris per omnia ab omnibus disciplina conservata.
10. Iuniores igitur priores suos honorent, priores minores suos diligant.
11. In ipsa appellatione nominum nulli liceat alium puro appellare nomine,
12. sed priores iuniores suos fratrum nomine, iuniores autem priores suos nonnos vocent,
quod intellegitur paterna reverentia.
13. Abbas autem, quia vices Christi creditur agere, dominus et abbas vocetur, non sua
assumptione sed honore et amore Christi;
14. ipse autem cogitet et sic se exhibeat ut dignus sit tali honore.
15. Ubicumque autem sibi obviant fratres, iunior priorem benedictionem petat.
16. Transeunte maiore minor surgat et det ei locum sedendi, nec praesumat iunior consedere
nisi ei praecipiat senior suus,
17. ut fiat quod scriptum est: Honore invicem praevenientes.
18. Pueri parvi vel adulescentes in oratorio vel ad mensas cum disciplina ordines suos
consequantur.
19. Foris autem vel ubiubi, et custodiam habeant et disciplinam, usque dum ad intellegibilem
aetatem perveniant.
90
LXIII - L'ordine della comunità
1. Nella comunità ognuno conservi il posto che gli spetta secondo la data del suo ingresso o
l'esemplarità della sua condotta o la volontà dell'abate.
2. Bisogna però che quest'ultimo non metta lo scompiglio nel gregge che gli è stato affidato,
prendendo delle disposizioni ingiuste come se esercitasse un potere assoluto,
3. ma pensi sempre che dovrà rendere conto a Dio di tutte le sue decisioni e azioni.
4. Dunque i monaci si succedano nel bacio di pace e nella comunione, nell'intonare i salmi e
nei posti in coro, secondo l'ordine stabilito dall'abate o a essi spettante.
5. E in nessuna occasione l'età costituisca un criterio distintivo o pregiudizievole per stabilire
i posti,
6. perché Samuele e Daniele, quando erano ancora fanciulli, giudicarono gli anziani.
7. Quindi, a eccezione di quelli che, come abbiamo già detto, l'abate avrà promosso per
ragioni superiori o degradato per motivi fondati, tutti gli altri occupino sempre i posti
determinati dalla data del rispettivo ingresso,
8. in modo che il monaco, arrivato - per esempio - in monastero alle 9, sappia di essere più
giovane di quello arrivato alle 8, quale che sia la sua età e dignità.
9. Per quanto riguarda i ragazzi, invece, si osservi in tutto e per tutto la relativa disciplina.
10. I più giovani, dunque, trattino con riguardo i più anziani, che a loro volta li ricambino con
amore.
11. Anche quando si chiamano tra loro, nessuno si permetta di rivolgersi all'altro con il solo
nome,
12. ma gli anziani diano ai giovani l'appellativo di "fratello" e i giovani usino per gli anziani
quello di "reverendo padre", come espressione del loro rispetto filiale.
13. L'abate poi sia chiamato "signore" e "abate", non perché si sia arrogato da sé un tale
titolo, ma in onore e per amore di Cristo del quale sappiamo per fede che egli fa le veci.
14. Da parte sua, però, rifletta sull'onore che gli viene tributato e se ne dimostri degno.
15. Dovunque i fratelli si incontrano, il più giovane chieda la benedizione al più anziano;
16. quando passa un monaco anziano, il più giovane si alzi e gli ceda il posto, guardandosi
bene dal rimettersi a sedere prima che l'anziano glielo permetta,
17. in modo che si realizzi quanto è scritto: "Prevenitevi a vicenda nel rendervi onore".
18. I ragazzi più piccoli e i giovanetti occupino in coro e in refettorio i posti loro spettanti
secondo la Regola:
19. ma fuori di lì siano sorvegliati e tenuti dappertutto sotto la disciplina, finché non avranno
raggiunto un età più matura.
63. O kolejno
ś
ci miejsc we wspólnocie
1
Bracia maj
ą
zachowa
ć
w klasztorze to miejsce, jakie wynika z czasu ich wst
ą
pienia, na jakie
zasłu
ż
yli swoim
ż
yciem i jakie przydzielił im opat.
2
Opat jednak nie powinien niepokoi
ć
powierzonej sobie trzody wydaj
ą
c niesprawiedliwe zarz
ą
dzenia, jakby miał nieograniczon
ą
władz
ę
.
3
Niechaj raczej zawsze pami
ę
ta,
ż
e ze wszystkich swoich decyzji i czynów b
ę
dzie
musiał zda
ć
spraw
ę
Bogu.
4
Tak wi
ę
c niech bracia przyst
ę
puj
ą
do znaku pokoju, do Komunii
ś
w., zaczynaj
ą
psalmy i
zajmuj
ą
miejsca w chórze zgodnie z kolejno
ś
ci
ą
ustalon
ą
przez opata lub przysługuj
ą
c
ą
im na
zasadzie dnia wst
ą
pienia.
5
A w
ż
adnym wypadku wiek nie mo
ż
e kolejno
ś
ci tej z góry
przes
ą
dza
ć
ani o niej decydowa
ć
.
6
Przecie
ż
Samuel i Daniel, cho
ć
młodzi, s
ą
dzili starszych od
siebie *.
7
A zatem oprócz mnichów, których by opat, jak ju
ż
mówili
ś
my, po gł
ę
bszym namy
ś
le
przesun
ą
ł na miejsce wy
ż
sze lub z okre
ś
lonych powodów na ni
ż
sze, wszyscy pozostali niechaj
zajmuj
ą
to, jakie im wyznaczył sam czas wst
ą
pienia.
8
I tak na przykład kto przyszedł do klasztoru o drugiej godzinie dnia, musi wiedzie
ć
,
ż
e bez
wzgl
ę
du na to, jakie by były jego wiek i godno
ść
, b
ę
dzie zawsze młodszy od tego, kto przyszedł
91
o godzinie pierwszej.
9
Co za
ś
dotyczy chłopców, to trzeba, aby wszyscy i wsz
ę
dzie utrzymywali
ich w karno
ś
ci.
10
Niech zatem młodsi starszych szanuj
ą
, a starsi niechaj kochaj
ą
młodszych.
11
Zwracaj
ą
c si
ę
do drugiego, nikomu nie wolno posłu
ż
y
ć
si
ę
samym tylko imieniem,
12
lecz starsi powinni mówi
ć
do młodszych „bracia”, młodsi za
ś
do starszych nonni, co oznacza „czcigodni ojcowie”.
13
Opata natomiast, poniewa
ż
wiara widzi w nim zast
ę
pc
ę
Chrystusa, nale
ż
y nazywa
ć
panem i
opatem [dominus i abbas], nie jakoby on tego dla siebie
żą
dał, lecz jako wyraz czci i miło
ś
ci dla
Chrystusa.
14
Opat te
ż
sam musi o tym pami
ę
ta
ć
i tak post
ę
powa
ć
, by okaza
ć
si
ę
godnym tej
czci.
15
Gdziekolwiek by si
ę
bracia spotkali, niechaj młodszy prosi starszego o błogosławie
ń
stwo.
16
Je
ś
li starszy przechodzi, młodszy powinien wsta
ć
i ust
ą
pi
ć
mu miejsca siedz
ą
cego. Nie godzi si
ę
te
ż
młodszemu usi
ąść
ponownie, zanim go starszy nie zaprosi.
17
W ten sposób wypełniamy
zalecenie Pisma
Ś
wi
ę
tego: W okazywaniu czci jedni drugich wyprzedzajcie (Rz 12,10).
18
Mali chłopcy i młodsi niech w oratorium i przy stole zajmuj
ą
swoje miejsca w porz
ą
dku.
19
Na
zewn
ą
trz za
ś
, gdziekolwiek by si
ę
znale
ź
li, nale
ż
y ich pilnowa
ć
i utrzymywa
ć
w karno
ś
ci, a
ż
dojd
ą
do wieku dojrzało
ś
ci umysłowej.
LXIV - De ordinando abbate
1. In abbatis ordinatione illa semper consideretur ratio ut hic constituatur quem sive omnis
concors congregatio secundum timorem Dei, sive etiam pars quamvis parva
congregationis saniore consilio elegerit.
2. Vitae autem merito et sapientiae doctrina eligatur qui ordinandus est, etiam si ultimus
fuerit in ordine congregationis.
3. Quod si etiam omnis congregatio vitiis suis -- quod quidem absit -- consentientem
personam pari consilio elegerit,
4. et vitia ipsa aliquatenus in notitia episcopi ad cuius dioecesim pertinet locus ipse vel ad
abbates aut christianos vicinos claruerint,
5. prohibeant pravorum praevalere consensum, sed domui Dei dignum constituant
dispensatorem,
6. scientes pro hoc se recepturos mercedem bonam, si illud caste et zelo Dei faciant, sicut e
diverso peccatum si neglegant.
7. Ordinatus autem abbas cogitet semper quale onus suscepit et cui redditurus est rationem
vilicationis suae,
8. sciatque sibi oportere prodesse magis quam praeesse.
9. Oportet ergo eum esse doctum lege divina, ut sciat et sit unde proferat nova et vetera,
castum, sobrium, misericordem,
10. et semper superexaltet misericordiam iudicio, ut idem ipse consequatur.
11. Oderit vitia, diligat fratres.
12. In ipsa autem correptione prudenter agat et ne quid nimis, ne dum nimis eradere cupit
aeruginem frangatur vas;
13. suamque fragilitatem semper suspectus sit, memineritque calamum quassatum non
conterendum.
14. In quibus non dicimus ut permittat nutriri vitia, sed prudenter et cum caritate ea amputet,
ut viderit cuique expedire sicut iam diximus,
15. et studeat plus amari quam timeri.
16. Non sit turbulentus et anxius, non sit nimius et obstinatus, non sit zelotypus et nimis
suspiciosus, quia numquam requiescit;
17. in ipsis imperiis suis providus et consideratus, et sive secundum Deum sive secundum
saeculum sit opera quam iniungit, discernat et temperet,
92
18. cogitans discretionem sancti Iacob dicentis: Si greges meos plus in ambulando fecero
laborare, morientur cuncti una die.
19. Haec ergo aliaque testimonia discretionis matris virtutum sumens, sic omnia temperet ut
sit et fortes quod cupiant et infirmi non refugiant.
20. Et praecipue ut praesentem regulam in omnibus conservet,
21. ut dum bene ministraverit audiat a Domino quod servus bonus qui erogavit triticum
conservis suis in tempore suo:
22. Amen dico vobis, ait, super omnia bona sua constituit eum.
LXIV - L'elezione dell'abate
1. Nell'elezione dell'abate bisogna seguire il principio di scegliere il monaco che tutta la
comunità ha designato concordemente nel timore di Dio, oppure quello prescelto con un
criterio più saggio da una parte sia pur piccola di essa.
2. Il futuro abate dev'essere scelto in base alla vita esemplare e alla scienza
soprannaturale, anche se fosse l'ultimo della comunità.
3. Se invece, - non sia mai! - la comunità eleggesse, sia pure di comune accordo, una
persona consenziente ai suoi abusi,
4. e il vescovo della diocesi o gli abati o i fedeli delle vicinanze ne venissero comunque a
conoscenza
5. devono impedire in tutti i modi che il complotto di quegli sciagurati abbia il sopravvento e
nominare un degno ministro della casa di Dio,
6. ben sapendo che ne riceveranno una grande ricompensa, mentre invece sarebbero
colpevoli, se non se ne curassero.
7. Il nuovo eletto, poi, pensi sempre al carico che si è addossato e a chi dovrà rendere conto
del suo governo
8. e sia consapevole che il suo dovere è di aiutare, piuttosto che di comandare.
9. Bisogna quindi che sia esperto nella legge di Dio per possedere la conoscenza e la
materia da cui trarre "cose nuove e antiche", intemerato, sobrio, comprensivo
10. e faccia "trionfare la misericordia sulla giustizia", in modo da meritare un giorno lo stesso
trattamento per sé.
11. Detesti i vizi, ma ami i suoi monaci.
12. Nelle stesse correzioni agisca con prudenza per evitare che, volendo raschiare troppo la
ruggine, si rompa il vaso:
13. diffidi sempre della propria fragilità e si ricordi che "non bisogna spezzare la canna già
incrinata".
14. Con questo non intendiamo che l'abate debba permettere ai difetti di allignare, ma che li
sradichi - come abbiamo già detto - con prudenza e carità, nel modo che gli sembrerà più
conveniente per ciascuno,
15. e cerchi di essere più amato che temuto.
16. Non sia turbolento e ansioso, né esagerato e ostinato, né invidioso e sospettoso, perché
così non avrebbe mai pace;
17. negli stessi ordini sia previdente e riflessivo e, tanto se il suo comando riguarda il campo
spirituale, quanto se si riferisce a un interesse temporale, proceda con discernimento e
moderazione,
18. tenendo presente la discrezione del santo patriarca Giacobbe, che diceva: "Se affaticherò
troppo i miei greggi, moriranno tutti in un giorno".
19. Seguendo questo e altri esempi di quella discrezione che è la madre di tutte le virtù,
disponga ogni cosa in modo da stimolare le generose aspirazioni dei forti, senza
scoraggiare i deboli.
20. E soprattutto osservi e faccia osservare integramente la presente Regola
21. per potersi sentir dire dal Signore, al termine della sua onesta gestione, le parole udite dal
servo fedele, che a tempo debito distribuì il frumento ai suoi compagni:
22. "In verità vi dico: - dichiara Gesù - gli diede potere su tutti i suoi beni".
93
64. O ustanowieniu opata
1
* Przy ustanawianiu opata trzeba zawsze przestrzega
ć
zasady, by ten nim został, kogo
wybierze jednomy
ś
lnie i w boja
ź
ni Bo
ż
ej cała wspólnota lub cho
ć
by tylko jej cz
ęść
niewielka,
lecz kierowana lepszym rozeznaniem.
2
O wyborze za
ś
rozstrzyga
ć
musi warto
ść
ż
ycia i
m
ą
dro
ść
nauki, i to nawet wówczas, gdyby we wspólnocie kandydat był ostatni w kolejno
ś
ci.
3
W przypadku, gdyby cała wspólnota wybrała zgodnie, co nie daj Bo
ż
e, człowieka
pobła
ż
aj
ą
cego jej [wszystkim] wyst
ę
pkom,
4
i gdyby wyst
ę
pki te doszły do uszu biskupa, do
którego diecezji nale
ż
y ów klasztor, lub do uszu innych opatów czy te
ż
mieszkaj
ą
cych w
s
ą
siedztwie chrze
ś
cijan,
5
nie wolno im dopu
ś
ci
ć
do zwyci
ę
stwa tej zmowy przewrotnych. Musz
ą
wówczas ustanowi
ć
godnego zarz
ą
dc
ę
domem Bo
ż
ym*.
6
A mog
ą
by
ć
pewni,
ż
e otrzymaj
ą
obfit
ą
nagrod
ę
, je
ś
li zrobi
ą
to z czystych pobudek i gorliwo
ś
ci o spraw
ę
Bo
żą
. Popełni
ą
natomiast grzech, je
ś
li tego zaniedbaj
ą
.
7
Ten, kto został opatem, niechaj zawsze pami
ę
ta, jakie brzemi
ę
podj
ą
ł i komu zda spraw
ę
ze
swego zarz
ą
du* .
8
Niech wie,
ż
e ma raczej pomaga
ć
ni
ż
przewodzi
ć
* .
9
Powinien by
ć
wi
ę
c
uczony w Prawie Bo
ż
ym, by potrafił i miał z czego wydobywa
ć
rzeczy nowe i stare (Mt 13,52),
powinien mie
ć
czyste serce, trze
ź
wy umysł i miłosierdzie* .
10
Niech zawsze miłosierdziu daje
pierwsze
ń
stwo nad s
ą
dem, aby sam go tak
ż
e dost
ą
pił* .
11
Niechaj nienawidzi wad, a miłuje
braci.
12
W karaniu niech post
ę
puje roztropnie i bez przesady, aby usuwaj
ą
c rdz
ę
nie zniszczył samego
naczynia.
13
Niech baczy zawsze na własn
ą
ułomno
ść
i niech pami
ę
ta, by nie łama
ć
zgniecionej
trzciny* .
14
Nie chcemy przez to powiedzie
ć
,
ż
e ma pozwala
ć
na rozrastanie si
ę
wad, lecz niech
je t
ę
pi roztropnie i z miło
ś
ci
ą
, w sposób, jaki uzna za po
ż
yteczny dla ka
ż
dego, jak to ju
ż
powiedzieli
ś
my.
15
Niech si
ę
stara, aby wi
ę
cej go kochano, ni
ż
miano si
ę
l
ę
ka
ć
.
16
Nie powinien by
ć
nieopanowany ani trwo
ż
liwy, ani kra
ń
cowy, ani uparty, ani zazdrosny i zbyt
podejrzliwy, bo nigdy nie zazna spokoju.
17
W swych zarz
ą
dzeniach przezorny i rozwa
ż
ny, [bez wzgl
ę
du na to] czy sprawa, w której
wydaje polecenie dotyczy Boga czy
ś
wiata, niech zawsze zachowuje wnikliwo
ść
i umiar,
18
pomn
ą
c na roztropno
ść
ś
wi
ę
tego Jakuba, gdy mówił: Je
ś
li zm
ę
cz
ę
moje stada nazbyt uci
ąż
liw
ą
drog
ą
, padn
ą
wszystkie jednego dnia (Rdz 33,13 Wlg).
19
Niech wi
ę
c opat przyswoi sobie i ten, i inne przykłady roztropno
ś
ci, * owej matki wszystkich
cnót, i niech wszystkim kieruje z takim umiarem, by i mocni mieli to, czego pragn
ą
i słabi nie
uciekali.
20
A zwłaszcza sam musi t
ę
Reguł
ę
we wszystkim zachowywa
ć
,
21
aby — gdy dobrze
b
ę
dzie zarz
ą
dzał — mógł usłysze
ć
od Pana to, co ów sługa dobry, który rozdawał na czas
pszenic
ę
swoim współtowarzyszom:
22
Zaprawd
ę
powiadam wam — rzekł Pan — postawi go
nad całym swoim mieniem (Mt 24,47).
LXV - De praeposito monasteri
1. Saepius quidem contigit ut per ordinationem praepositi scandala gravia in monasteriis
oriantur,
2. dum sint aliqui maligno spiritu superbiae inflati et aestimantes se secundos esse abbates,
assumentes sibi tyrannidem, scandala nutriunt et dissensiones in congregationes faciunt,
3. et maxime in illis locis ubi ab eodem sacerdote vel ab eis abbatibus qui abbatem ordinant,
ab ipsis etiam et praepositus ordinatur.
4. Quod quam sit absurdum facile advertitur, quia ab ipso initio ordinationis materia ei datur
superbiendi,
5. dum ei suggeritur a cogitationibus suis exutum eum esse a potestate abbatis sui:
94
6. quia ab ipsis es et tu ordinatus a quibus et abbas.
7. Hinc suscitantur invidiae, rixae, detractiones, aemulationes, dissensiones, exordinationes,
8. ut dum contraria sibi abbas praepositusque sentiunt, et ipsorum necesse est sub hanc
dissensionem animas periclitari,
9. et hi qui sub ipsis sunt, dum adulantur partibus, eunt in perditionem.
10. Cuius periculi malum illos respicit in capite qui talius inordinationis se fecerunt auctores.
11. Ideo nos vidimus expedire propter pacis caritatisque custodiam in abbatis pendere arbitrio
ordinationem monasterii sui;
12. et si potest fieri per decanos ordinetur, ut ante disposuimus, omnis utilitas monasterii,
prout abbas disposuerit,
13. ut, dum pluribus committitur, unus non superbiat.
14. Quod si aut locus expetit aut congregatio petierit rationabiliter cum humilitate et abbas
iudicaverit expedire,
15. quemcumque elegerit abbas cum consilio fratrum timentium Deum ordinet ipse sibi
praepositum.
16. Qui tamen praepositus illa agat cum reverentia quae ab abbate suo ei iniuncta fuerint,
nihil contra abbatis voluntatem aut ordinationem faciens,
17. quia quantum praelatus est ceteris, ita eum oportet sollicitius observare praecepta
regulae.
18. Qui praepositus si repertus fuerit vitiosus aut elatione deceptus superbire, aut contemptor
sanctae regulae fuerit comprobatus, admoneatur verbis usque quater;
19. si non emendaverit, adhibeatur ei correptio disciplinae regularis.
20. Quod si neque sic correxerit, tunc deiciatur de ordine praepositurae et alius qui dignus est
in loco eius surrogetur.
21. Quod si et postea in congregatione quietus et oboediens non fuerit, etiam de monasterio
pellatur.
22. Cogitet tamen abbas se de omnibus iudiciis suis Deo reddere rationem, ne forte invidiae
aut zeli flamma urat animam.
LXV - Il priore del monastero
1. Accade spesso che la nomina del priore dia origine a gravi scandali,
2. perché alcuni, gonfiati da un maligno spirito di superbia e convinti di essere altrettanti
abati, si attribuiscono indebitamente un potere assoluto, fomentando litigi, creando
divisioni nelle comunità,
3. specialmente in quei monasteri nei quali il priore viene nominato dallo stesso vescovo o
dagli stessi abati a cui spetta l'elezione dell'abate.
4. E' facile rendersi conto dell'assurdità di una simile procedura, con cui si dà motivo al
priore di insuperbirsi fin dal primo momento della sua nomina,
5. perché la considerazione di questo stato di cose può insinuare in lui l'idea di non essere
più soggetto all'autorità dell'abate.
6. "Tu pure - dirà a se stesso - sei stato nominato da quelli che hanno eletto l'abate".
7. Di qui nascono invidie, liti, maldicenze, rivalità, divisioni e disordini di ogni genere,
8. per cui, mentre l'abate e il priore sono in disaccordo, le loro anime vengono
necessariamente a trovarsi in pericolo a motivo di questo contrasto
9. e i loro sudditi, parteggiando per l'uno o per l'altro, vanno in perdizione.
10. La responsabilità di questa perniciosa situazione ricade principalmente sugli autori di
tanto disordine.
11. Quindi, per la tutela della pace e della carità ci è sembrato necessario far dipendere
l'ordinamento del monastero unicamente dalla volontà del suo abate.
12. E, se è possibile, tutte le attività del monastero siano regolate - come abbiamo già
stabilito in precedenza - per mezzo di decani, secondo quanto disporrà l'abate,
13. in modo che, ripartendo l'autorità fra varie persone, non si dia motivo a uno solo di
insuperbirsi.
95
14. Ma se le condizioni locali lo esigono o la comunità lo chiede umilmente e con ragioni
fondate e l'abate lo giudica opportuno,
15. nomini egli stesso priore quel monaco che avrà scelto con il consiglio di fratelli timorati di
Dio.
16. Il priore, da parte sua, esegua con reverenza gli ordini del suo abate e non faccia nulla
contro la volontà o le disposizioni di lui,
17. perché quanto più è stato elevato al di sopra degli altri, tanto maggior impegno deve
dimostrare nell'osservanza delle prescrizioni della Regola.
18. Se poi questo priore si rivelerà pieno di difetti o, lusingato dalla vanità, monterà in
superbia o darà prova manifesta di disprezzare la santa Regola, sia ammonito a voce per
quattro volte,
19. ma, nel caso che non si corregga, si prenda nei suoi confronti il provvedimento
disciplinare previsto dalla Regola.
20. Se neppure così si ravvederà, sia deposto dalla carica di priore e sostituito da un altro
che ne sia degno.
21. E se in seguito non intenderà starsene quieto e sottomesso in comunità, sia addirittura
espulso dal monastero.
22. Ma l'abate, da parte sua, si ricordi sempre che un giorno dovrà rendere conto a Dio di
tutte le sue decisioni, per evitare che la fiamma dell'invidia e della gelosia gli divori
l'anima.
65. O przeorze klasztoru
1
Nazbyt cz
ę
sto si
ę
zdarza,
ż
e przy ustanawianiu przeora dochodzi w klasztorze do powa
ż
nego
zgorszenia.
2
Niektórzy bowiem, nad
ę
ci złym duchem pychy, wyobra
ż
aj
ą
sobie,
ż
e s
ą
drugimi
opatami, a roszcz
ą
c sobie prawo do nieograniczonej władzy wywołuj
ą
zgorszenie i
doprowadzaj
ą
do rozłamu we wspólnocie,
3
zwłaszcza tam, gdzie przeora ustanawia ten sam
biskup lub ci sami opaci, którzy wyznaczaj
ą
równie
ż
opata.
4
Nietrudno zauwa
ż
y
ć
, jak dalece jest to bezsensowne. Od pocz
ą
tku bowiem urz
ę
dowania daje
si
ę
nowemu przeorowi powód do popadni
ę
cia w pych
ę
,
5
gdy
ż
łatwo mo
ż
e przyj
ść
mu na my
ś
l,
ż
e jest wyj
ę
ty spod władzy opata:
6
przeorem ustanowili go przecie
ż
ci sami, którzy ustanowili i
opata.
7
St
ą
d rodz
ą
si
ę
zawi
ś
ci, kłótnie, oszczerstwa, zazdro
ś
ci, niezgody, nieporz
ą
dki,
8
bo gdy
opat i przeor staj
ą
jeden przeciw drugiemu, to i własnym ich duszom musi przez t
ę
niezgod
ę
grozi
ć
niebezpiecze
ń
stwo
9
i podwładni ich, [obu] stronom schlebiaj
ą
c, id
ą
na zatracenie.
10
A za
całe zło tej niebezpiecznej sytuacji ponosz
ą
odpowiedzialno
ść
ci, którzy stali si
ę
przyczyn
ą
takiego nieporz
ą
dku.
11
Dlatego te
ż
uwa
ż
amy za wskazane, dla zachowania pokoju i miło
ś
ci, aby opat według
własnego uznania miał prawo obsadza
ć
stanowiska klasztorne.
12
A je
ś
li to mo
ż
liwe, niech
dziekani, jak to ustalili
ś
my, załatwiaj
ą
wszystkie sprawy klasztoru, oczywi
ś
cie zgodnie z
poleceniami opata.
13
A tak gdy władza zostanie powierzona kilku osobom, jedna nie b
ę
dzie
miała podstaw do pychy.
14
Je
ś
li wszak
ż
e warunki miejscowe tego wymagaj
ą
lub wspólnota wyst
ą
pi z rozs
ą
dn
ą
i pokorn
ą
pro
ś
b
ą
, a opat uzna za słuszne, wówczas sam opat zasi
ę
gn
ą
wszy rady braci boj
ą
cych si
ę
Boga,
15
wybierze kogo zechce i sam te
ż
ustanowi go przeorem.
16
Przeor ma z szacunkiem czyni
ć
to, co mu opat zleci, nie robi
ą
c nic wbrew woli i zarz
ą
dzeniom
opata,
17
bo im wy
ż
ej został postawiony nad innymi, tym troskliwiej powinien przestrzega
ć
przepisów Reguły.
18
Gdyby si
ę
okazało,
ż
e przeor ten ma zbyt wiele wad,
ż
e omamiony swoim
wyniesieniem stał si
ę
zarozumiały, gdyby stwierdzono,
ż
e lekcewa
ż
y sobie
ś
wi
ę
t
ą
Reguł
ę
,
nale
ż
y mu udzieli
ć
ustnego napomnienia a
ż
do czterech razy.
19
Je
ś
li nie zmieni swego
post
ę
powania, powinien ponie
ść
przewidzian
ą
w Regule kar
ę
.
20
Je
ś
li i wówczas si
ę
nie poprawi,
96
trzeba go pozbawi
ć
stanowiska, i wybra
ć
na jego miejsce innego, który byłby tego stanowiska
godny.
21
A gdyby i pó
ź
niej we wspólnocie nie
ż
ył spokojnie i posłusznie, nale
ż
y go nawet
wyp
ę
dzi
ć
z klasztoru.
22
Niechaj jednak opat pami
ę
ta o swej odpowiedzialno
ś
ci przed Bogiem za
wszystkie podejmowane decyzje, aby ogie
ń
zazdro
ś
ci lub zawi
ś
ci nie trawił mu duszy.
LXVI - De ostiariis monasterii
1. Ad portam monasterii ponatur senex sapiens, qui sciat accipere responsum et reddere, et
cuius maturitas eum non sinat vagari.
2. Qui portarius cellam debebit habere iuxta portam, ut venientes semper praesentem
inveniant a quo responsum accipiant.
3. Et mox ut aliquis pulsaverit aut pauper clamaverit, Deo gratias respondeat aut Benedic,
4. et cum omni mansuetudine timoris Dei reddat responsum festinanter cum fervore
caritatis.
5. Qui portarius si indiget solacio iuniorem fratrem accipiat.
6. Monasterium autem, si possit fieri, ita debet constitui ut omnia necessaria, id est aqua,
molendinum, hortum, vel artes diversas intra monasterium exerceantur,
7. ut non sit necessitas monachis vagandi foris, quia omnino non expedit animabus eorum.
8. Hanc autem regulam saepius volumus in congregatione legi, ne quis fratrum se de
ignorantia excuset.
LXVI - I portinai del monastero
1. Alla porta del monastero sia destinato un monaco anziano e assennato, che sappia
ricevere e riportare le commissioni e sia abbastanza maturo da non disperdersi, andando
in giro a destra e a sinistra.
2. Questo portinaio deve avere la sua residenza presso la porta, in modo che le persone
che arrivano trovino sempre un monaco pronto a rispondere.
3. Quindi, appena qualcuno bussa o un povero chiede la carità, risponda: "Deo gratias!"
Oppure: "Benedicite!"
4. e con tutta la delicatezza che ispira il timor di Dio venga incontro alle richieste del nuovo
arrivato, dimostrando una grande premura e un'ardente carità.
5. Lo stesso portinaio, se ha bisogno di aiuto, sia coadiuvato da un fratello più giovane.
6. Il monastero, poi, dev'essere possibilmente organizzato in modo che al suo interno si
trovi tutto l'occorrente, ossia l'acqua, il mulino, l'orto e i vari laboratori,
7. per togliere ai monaci ogni necessità di girellare fuori, il che non giova affatto alle loro
anime.
8. Infine vogliamo che questa Regola sia letta spesso in comunità, perché nessuno possa
giustificarsi con il pretesto dell'ignoranza.
66. O furtianach klasztornych
1
Przy furcie klasztornej trzeba postawi
ć
roztropnego starca, który by potrafił zarówno przyj
ąć
wiadomo
ść
, jak udzieli
ć
odpowiedzi i którego dojrzało
ść
powstrzyma go od włóczenia si
ę
na
zewn
ą
trz.
2
Niechaj furtian ma cel
ę
blisko furty, aby przybywaj
ą
cy mogli go zawsze znale
źć
na
miejscu i od razu dosta
ć
odpowied
ź
.
3
A gdy tylko kto
ś
zapuka lub ubogi zawoła, niech odpowie:
„Bogu niech b
ę
d
ą
dzi
ę
ki” albo „Pobłogosław mnie” i
4
zaraz udzieli wyja
ś
nienia z cał
ą
łagodno
ś
ci
ą
zrodzon
ą
z boja
ź
ni Bo
ż
ej, i z gorliw
ą
miło
ś
ci
ą
.
5
Je
ś
li furtianowi potrzeba pomocy,
trzeba mu doda
ć
młodszego brata.
6
Klasztor za
ś
, je
ś
li to mo
ż
liwe, tak powinien by
ć
zorganizowany,
ż
eby mo
ż
na było znale
źć
w
obr
ę
bie jego murów wszystko, co niezb
ę
dne, a wi
ę
c wod
ę
, młyn, ogród, jak równie
ż
ró
ż
ne
warsztaty rzemie
ś
lnicze,
7
tak aby mnisi nie musieli włóczy
ć
si
ę
na zewn
ą
trz, co nie przynosi
zgoła po
ż
ytku ich duszom.
97
8
Chcemy te
ż
, by ta Reguła cz
ę
sto była czytywana we wspólnocie, aby
ż
aden brat nie mógł si
ę
tłumaczy
ć
jej nieznajomo
ś
ci
ą
.
LXVII - De fratribus in viam directis
1. Dirigendi fratres in via omnium fratrum vel abbatis se orationi commendent,
2. et semper ad orationem ultimam Operis Dei commemoratio omnium absentum fiat.
3. Revertentes autem de via fratres ipso die quo redeunt per omnes canonicas horas, dum
expletur Opus Dei, prostrati solo oratorii
4. ab omnibus petant orationem propter excessos, ne qui forte surripuerint in via visus aut
auditus malae rei aut otiosi sermonis.
5. Nec praesumat quisquam referre alio quaecumque foris monasterium viderit aut audierit,
quia plurima destructio est.
6. Quod si quis praesumpserit, vindictae regulari subiaceat.
7. Similiter et qui praesumpserit claustra monasterii egredi vel quocumque ire vel quippiam
quamvis parvum sine iussione abbatis facere.
LXVII - I monaci mandati in viaggio
1. I monaci, che sono mandati in viaggio, si raccomandino alle preghiere di tutti i confratelli e
dell'abate;
2. e nell'orazione conclusiva dell'Ufficio divino si ricordino sempre tutti gli assenti.
3. Quelli, poi, che rientrano, nel giorno stesso del loro ritorno si prostrino in coro al termine
di tutte le Ore canoniche,
4. implorando dalla comunità una preghiera per riparare le mancanze eventualmente
commesse durante il viaggio, guardando o ascoltando qualcosa di male o perdendosi in
chiacchiere.
5. E nessuno si permetta di riferire ad altri quello che ha visto o udito fuori del monastero,
perché questo sarebbe veramente rovinoso.
6. Se poi qualcuno si provasse a farlo, sia sottoposto al castigo previsto dalla Regola.
7. Allo stesso modo sia punito chi osasse oltrepassare i confini del monastero o andare in
qualunque luogo o fare qualsiasi cosa, sia pur minima, senza il consenso dell'abate.
67. O braciach, którzy udaj
ą
si
ę
w drog
ę
1
Bracia, wysyłani w drog
ę
, niech polec
ą
si
ę
modlitwie wszystkich braci i opata.
2
I zawsze przy
modlitwie ko
ń
cz
ą
cej Słu
ż
b
ę
Bo
żą
nale
ż
y dodawa
ć
wspomnienie o wszystkich nieobecnych.
3
Kiedy za
ś
bracia wróc
ą
z podró
ż
y, w dniu swego powrotu, w czasie ka
ż
dej godziny
kanonicznej, pod koniec Słu
ż
by Bo
ż
ej, niechaj rzuc
ą
si
ę
na ziemi
ę
w oratorium
4
i prosz
ą
wszystkich o modlitw
ę
ze wzgl
ę
du na bł
ę
dy, które mogli popełni
ć
w drodze słysz
ą
c lub widz
ą
c
jakie
ś
złe rzeczy lub wdaj
ą
c si
ę
w pró
ż
ne rozmowy.
5
Niech nikt nie wa
ż
y si
ę
opowiada
ć
drugiemu, co widział lub słyszał poza klasztorem, poniewa
ż
jest to bardzo szkodliwe.
6
Je
ś
li kto
ś
o
ś
mieli si
ę
to zrobi
ć
, poniesie przewidzian
ą
w Regule kar
ę
,
7
podobnie jak i ten, kto by si
ę
odwa
ż
ył wyj
ść
poza obr
ę
b klasztoru lub pój
ść
dok
ą
dkolwiek lub zrobi
ć
cokolwiek, cho
ć
by
całkiem drobnego, bez pozwolenia opata.
LXVIII - Si fratri impossibilia iniungantur
1. Si cui fratri aliqua forte gravia aut impossibilia iniunguntur, suscipiat quidem iubentis
imperium cum omni mansuetudine et oboedientia.
2. Quod si omnino virium suarum mensuram viderit pondus oneris excedere, impossibilitatis
suae causas ei qui sibi praeest patienter et opportune suggerat,
3. non superbiendo aut resistendo vel contradicendo.
98
4. Quod si post suggestionem suam in sua sententia prioris imperium perduraverit, sciat
iunior ita sibi expedire,
5. et ex caritate, confidens de adiutorio Dei, oboediat.
LXVIII - Le obbedienze impossibili
1. Anche se a un monaco viene imposta un'obbedienza molto gravosa, o addirittura
impossibile a eseguirsi, il comando del superiore dev'essere accolto da lui con assoluta
sottomissione e soprannaturale obbedienza.
2. Ma se proprio si accorgesse che si tratta di un carico, il cui peso è decisamente superiore
alle sue forze, esponga al superiore i motivi della sua impossibilità con molta calma e
senso di opportunità,
3. senza assumere un atteggiamento arrogante, riluttante o contestatore.
4. Se poi, dopo questa schietta e umile dichiarazione, l'abate restasse fermo nella sua
convinzione, insistendo nel comando, il monaco sia pur certo che per lui è bene così
5. e obbedisca per amore di Dio, confidando nel Suo aiuto.
68. Je
ś
li brat dostanie polecenie niemo
ż
liwe do wykonania
1
Je
ś
li jaki
ś
brat otrzymałby polecenia trudne lub zgoła niemo
ż
liwe do wykonania, niechaj
przyjmie wówczas rozkaz z cał
ą
łagodno
ś
ci
ą
i posłusze
ń
stwem.
2
Gdyby za
ś
si
ę
przekonał,
ż
e
ci
ęż
ar tego zadania przekracza całkowicie jego siły, niech cierpliwie i w chwili stosownej
przedstawi przeło
ż
onemu przyczyny swojej niemo
ż
no
ś
ci,
3
jednak nie okazuj
ą
c pychy, nie
sprzeciwiaj
ą
c si
ę
jego woli ani nie odmawiaj
ą
c jej spełniania.
4
Je
ś
li po tym wyja
ś
nieniu
przeło
ż
ony rozkaz swój nadal utrzyma, podwładny musi wiedzie
ć
,
ż
e tak wła
ś
nie jest dla niego
dobrze.
5
Niechaj wi
ę
c b
ę
dzie posłuszny z miło
ś
ci, ufaj
ą
c w pomoc Bo
żą
.
LXIX - Ut in monasterio non praesumat alter alterum defendere
1. Praecavendum est ne quavis occasione praesumat alter alium defendere monachum in
monasterio aut quasi tueri,
2. etiam si qualivis consanguinitatis propinquitate iungantur.
3. Nec quolibet modo id a monachis praesumatur, quia exinde gravissima occasio
scandalorum oriri potest.
4. Quod si quis haec transgressus fuerit, acrius coerceatur.
LXIX - Divieto di arrogarsi le difese dei confratelli
1. Bisogna evitare in tutti i modi che per qualsiasi motivo un monaco si provi a difendere un
altro o ad assumerne in certo modo la protezione,
2. anche se ci fosse tra loro un qualsiasi vincolo di parentela.
3. I monaci si guardino assolutamente da un simile abuso, che può costituire una
pericolosissima occasione di disordini o di scandali.
4. Se qualcuno trasgredisse queste norme, sia punito con la massima severità.
69. Niechaj nikt w klasztorze nie pozwala sobie broni
ć
drugiego
1
Trzeba si
ę
bardzo wystrzega
ć
, aby w klasztorze z
ż
adnego powodu jeden mnich nie o
ś
mielał
si
ę
broni
ć
drugiego ani te
ż
wyst
ę
powa
ć
w roli jego opiekuna,
2
nawet wówczas gdyby ł
ą
czyło ich
jakie
ś
bliskie pokrewie
ń
stwo.
3
Niechaj nikt nie wa
ż
y si
ę
robi
ć
tego w jakikolwiek sposób, bo
takie post
ę
powanie łatwo mo
ż
e sta
ć
si
ę
przyczyn
ą
powa
ż
nego zgorszenia.
4
Gdyby wi
ę
c kto
ś
przekroczył ten zakaz, powinien by
ć
surowo ukarany.
99
LXX - Ut non praesumat passim aliquis caedere
1. Vitetur in monasterio omnis praesumptionis occasio;
2. atque constituimus ut nulli liceat quemquam fratrum suorum excommunicare aut caedere,
nisi cui potestas ab abbate data fuerit.
3. Peccantes autem coram omnibus arguantur ut ceteri metum habeant.
4. Infantum vero usque quindecim annorum aetates disciplinae diligentia ab omnibus et
custodia sit;
5. sed et hoc cum omni mensura et ratione.
6. Nam in fortiori aetate qui praesumit aliquatenus sine praecepto abbatis vel in ipsis
infantibus sine discretione exarserit, disciplinae regulari subiaceat,
7. quia scriptum est: Quod tibi non vis fieri, alio ne feceris.
LXX - Divieto di arrogarsi la riprensione dei confratelli
1. Nel monastero si deve sopprimere decisamente ogni occasione di arbitri e di soprusi;
2. perciò dichiariamo che non è permesso ad alcuno di infliggere la scomunica o un castigo
corporale a un confratello, senza l'autorizzazione dell'abate.
3. I colpevoli di tale trasgressione siano rimproverati alla presenza dell'intera comunità,
affinché anche gli altri ne abbiano timore.
4. I ragazzi, però, rimangano fino a quindici anni sotto la disciplina e l'oculata vigilanza di
tutti,
5. ma sempre con grande moderazione e buon senso.
6. Chi poi si arrogasse una qualsiasi autorità sugli adulti, senza il comando dell'abate, o si
inquietasse irragionevolmente con i ragazzi, sia sottoposto alla punizione prevista dalla
Regola,
7. perché sta scritto: "Non fare agli altri ciò che non vuoi sia fatto a te".
70. Niechaj nikt nie pozwala sobie bi
ć
drugiego samowolnie
1
Nie mo
ż
na dopu
ś
ci
ć
, by w klasztorze ktokolwiek o
ś
mielał si
ę
rz
ą
dzi
ć
na własn
ą
r
ę
k
ę
.
2
Dlatego
te
ż
postanawiamy,
ż
e nikomu nie wolno kara
ć
ekskomunik
ą
lub chłost
ą
któregokolwiek ze
współbraci, chyba
ż
e upowa
ż
ni go do tego opat.
3
Tego, kto w ten sposób zawini, nale
ż
y
upomina
ć
wobec wszystkich,
ż
eby tak
ż
e pozostali przejmowali si
ę
l
ę
kiem (1 Tm 5,20).
4
Dzieci do lat pi
ę
tnastu powinni wszyscy starannie utrzymywa
ć
w karno
ś
ci i pilnowa
ć
,
5
lecz i to
czyni
ć
nale
ż
y z wszelkim umiarem i roztropno
ś
ci
ą
.
6
Kto zatem pozwoliłby sobie ukara
ć
kogo
ś
starszego bez polecenia opata albo dałby si
ę
ponie
ść
zło
ś
ci* wobec dzieci, ten poniesie kar
ę
przewidzian
ą
w Regule.
7
Napisane jest bowiem: Nie czy
ń
drugiemu, co tobie niemiłe *.
LXXI - Ut oboedientes sibi sint invicem
1. Oboedientiae bonum non solum abbati exhibendum est ab omnibus, sed etiam sibi
invicem ita oboediant fratres,
2. scientes per hanc oboedientiae viam se ituros ad Deum.
3. Praemisso ergo abbatis aut praepositorum qui ab eo constituuntur imperio, cui non
permittimus privata imperia praeponi,
4. de cetero omnes iuniores prioribus suis omni caritate et sollicitudine oboediant.
5. Quod si quis contentiosus reperitur, corripiatur.
6. Si quis autem frater pro quavis minima causa ab abbate vel a quocumque priore suo
corripitur quolibet modo,
7. vel si leviter senserit animos prioris cuiuscumque contra se iratos vel commotos quamvis
modice,
100
8. mox sine mora tamdiu prostratus in terra ante pedes eius iaceat satisfaciens, usque dum
benedictione sanetur illa commotio.
9. Quod qui contempserit facere, aut corporali vindictae subiaceat aut, si contumax fuerit, de
monasterio expellatur.
LXXI - L'obbedienza fraterna
1. La virtù dell'obbedienza non dev'essere solo esercitata da tutti nei confronti dell'abate, ma
bisogna anche che i fratelli si obbediscano tra loro,
2. nella piena consapevolezza che è proprio per questa via dell'obbedienza che andranno a
Dio.
3. Dunque, dopo aver dato l'assoluta precedenza al comando dell'abate o dei superiori da
lui designati, a cui non permettiamo che si preferiscano ordini privati,
4. per il resto i più giovani obbediscano ai confratelli più anziani con la massima carità e
premura.
5. Se qualcuno dà prova di un carattere litigioso sia debitamente corretto.
6. Se poi un monaco viene comunque rimproverato dall'abate o da qualsiasi anziano per un
qualunque motivo
7. o si accorge semplicemente che un anziano è sdegnato o anche leggermente alterato nei
suoi riguardi,
8. si inginocchi subito dinanzi a lui, senza la minima esitazione, e rimanga così per riparare,
finché la benedizione dell'altro non sani quel lieve dissenso.
9. Se qualcuno si rifiutasse altezzosamente di farlo, sia sottoposto a un castigo corporale e,
se si ostina in questo atteggiamento di ribellione, sia scacciato dal monastero.
71. Niechaj bracia b
ę
d
ą
posłuszni sobie nawzajem
1
Wszyscy powinni okazywa
ć
posłusze
ń
stwo, które jest wielkim dobrem, nie tylko samemu
opatowi, lecz w tym
ż
e duchu bracia niechaj b
ę
d
ą
posłuszni tak
ż
e sobie nawzajem wiedz
ą
c,
2
ż
e
wła
ś
nie drog
ą
posłusze
ń
stwa maj
ą
i
ść
do Boga.
3
Wprawdzie rozkazy opata lub wyznaczonego przez niego przeora wypełnia
ć
trzeba przede
wszystkim i nie wolno dawa
ć
przed innymi pierwsze
ń
stwa prywatnym zleceniom,
4
poza tym
jednak młodsi powinni słucha
ć
starszych z cał
ą
gotowo
ś
ci
ą
miło
ś
ci.
5
Gdyby jaki
ś
brat okazał si
ę
krn
ą
brny, nale
ż
y go skarci
ć
.
6
Je
ś
li opat lub jakikolwiek inny przeło
ż
ony udziela w taki czy inny sposób nagany jednemu z
braci, cho
ć
by za najmniejsze uchybienie,
7
a brat ów domy
ś
li si
ę
lub spostrze
ż
e,
ż
e stał si
ę
przyczyn
ą
nawet niewielkiego gniewu przeło
ż
onego,
8
niech zaraz bez zwłoki padnie na ziemi
ę
i
aby zado
ść
uczyni
ć
za bł
ą
d swój, tak długo u stóp jego le
ż
y, a
ż
otrzyma błogosławie
ń
stwo, które
to wzburzenie uspokoi.
9
Je
ś
li kto
ś
zaniedba tego przez lekcewa
ż
enie, nale
ż
y mu wymierzy
ć
kar
ę
cielesn
ą
, gdyby za
ś
upierał si
ę
przy swoim, nawet usun
ąć
go z klasztoru.
LXXII - De zelo bono quod debent monachi habere
1. Sicut est zelus amaritudinis malus qui separat a Deo et ducit ad infernum,
2. ita est zelus bonus qui separat a vitia et ducit ad Deum et ad vitam aeternam.
3. Hunc ergo zelum ferventissimo amore exerceant monachi,
4. id est ut honore se invicem praeveniant,
5. infirmitates suas sive corporum sive morum patientissime tolerent,
6. oboedientiam sibi certatim impendant;
7. nullus quod sibi utile iudicat sequatur, sed quod magis alio;
101
8. caritatem fraternitatis caste impendant,
9. amore Deum timeant,
10. abbatem suum sincera et humili caritate diligant,
11. Christo omnino nihil praeponant,
12. qui nos pariter ad vitam aeternam perducat.
LXXII - Il buon zelo dei monaci
1. Come c'è un cattivo zelo, pieno di amarezza, che separa da Dio e porta all'inferno,
2. così ce n'è uno buono, che allontana dal peccato e conduce a Dio e alla vita eterna.
3. Ed è proprio in quest'ultimo che i monaci devono esercitarsi con la più ardente carità
4. e cioè: si prevengano l'un l'altro nel rendersi onore;
5. sopportino con grandissima pazienza le rispettive miserie fisiche e morali;
6. gareggino nell'obbedirsi scambievolmente;
7. nessuno cerchi il proprio vantaggio, ma piuttosto ciò che giudica utile per gli altri;
8. si portino a vicenda un amore fraterno e scevro da ogni egoismo;
9. temano filialmente Dio;
10. amino il loro abate con sincera e umile carità;
11. non antepongano assolutamente nulla a Cristo,
12. che ci conduca tutti insieme alla vita eterna.
72. O dobrej gorliwo
ś
ci, jak
ą
mnisi mie
ć
powinni
1
Podobnie jak istnieje zawzi
ę
to
ść
zła i gorzka, która oddala od Boga i prowadzi do piekła,
2
tak
jest i gorliwo
ść
dobra, która oddala od grzechów, a prowadzi do Boga i do
ż
ycia wiecznego.
3
Ta wi
ę
c wła
ś
nie gorliwo
ść
niechaj wyró
ż
nia mnichów w ich
ż
yciu
ż
arliwej miło
ś
ci
4
tak, aby w
okazywaniu czci jedni drugich wyprzedzali *.
5
Niech słabo
ś
ci swoje duchowe i cielesne znosz
ą
cierpliwie.
6
Niech prze
ś
cigaj
ą
si
ę
nawzajem w posłusze
ń
stwie.
7
Niechaj nikt nie szuka tego, co
uwa
ż
a za po
ż
yteczne dla siebie, lecz raczej tego, co dla drugiego*.
8
Niech darz
ą
si
ę
wzajemnie
czyst
ą
w intencji miło
ś
ci
ą
bratersk
ą
.
9
Niech Boga boj
ą
si
ę
dlatego,
ż
e Go miłuj
ą
* .
10
Opata
swego niech kochaj
ą
miło
ś
ci
ą
szczer
ą
i pokorn
ą
.
11
Niech nic nigdy nie b
ę
dzie dla nich
wa
ż
niejsze od Chrystusa,
12
który oby nas razem raczył doprowadzi
ć
do
ż
ycia wiecznego.
LXXIII - De hoc quod non omnis iustitiae observatio in hac sit Regula
constituta
1. Regulam autem hanc descripsimus, ut hanc observantes in monasteriis aliquatenus vel
honestatem morum aut initium conversationis nos demonstremus habere.
2. Ceterum ad perfectionem conversationis qui festinat, sunt doctrinae sanctorum patrum,
quarum observatio perducit hominem ad celsitudinem perfectionis.
3. Quae enim pagina aut qui sermo divinae auctoritatis veteris ac novi testamenti non est
rectissima norma vitae humanae?
4. Aut quis liber sanctorum catholicorum patrum hoc non resonat ut recto cursu
perveniamus ad creatorem nostrum?
5. Necnon et Collationes Patrum et Instituta et Vitas eorum, sed et Regula sancti patris
nostri Basilii,
6. quid aliud sunt nisi bene viventium et oboedientium monachorum instrumenta virtutum?
7. Nobis autem desidiosis et male viventibus atque neglegentibus rubor confusionis est.
8. Quisquis ergo ad patriam caelestem festinas, hanc minimam inchoationis regulam
descriptam, adiuvante Christo, perfice,
102
9. et tunc demum ad maiora quae supra commemoravimus doctrinae virtutumque culmina,
Deo protegente, pervenies.
Amen.
LXXIII - La modesta portata di questa regola
Abbiamo abbozzato questa Regola con l'intenzione che, mediante la sua osservanza nei nostri
monasteri, riusciamo almeno a dar prova di possedere una certa rettitudine di costumi e di
essere ai primordi della vita monastica.
1. Del resto, chi aspira alla pienezza di quella vita dispone degli insegnamenti dei santi
Padri, il cui adempimento conduce all'apice della perfezione.
2. C'è infatti una pagina, anzi una parola, dell'antico o del nuovo Testamento, che non
costituisca una norma esattissima per la vita umana?.
3. O esiste un'opera dei padri della Chiesa che non mostri chiaramente la via più rapida e
diretta per raggiungere l'unione con il nostro Creatore?
4. E le Conferenze, le Istituzioni e le Vite dei Padri, come anche la Regola del nostro santo
padre Basilio,
5. che altro sono per i monaci fervorosi e obbedienti se non mezzi per praticare la virtù?
6. Ma per noi, svogliati, inosservanti e negligenti, ciò è motivo di vergogna e di confusione.
7. Chiunque tu sia, dunque, che con sollecitudine e ardore ti dirigi verso la patria celeste,
metti in pratica con l'aiuto di Cristo questa modestissima Regola, abbozzata come una
semplice introduzione,
8. e con la grazia di Dio giungerai finalmente a quelle più alte cime di scienza e di virtù, di
cui abbiamo parlato sopra.
Amen.
73. O tym,
ż
e reguła ta nie daje wszystkich wskazówek potrzebnych, by
zachowa
ć
cał
ą
sprawiedliwo
ść
1
Reguła ta została napisana po to, aby
ś
my zachowuj
ą
c j
ą
w klasztorach mogli pokaza
ć
,
ż
e
post
ę
pujemy ju
ż
w pewnej mierze w sposób godny naszego stanu i wła
ś
nie zaczynamy
ż
y
ć
ż
yciem monastycznym.
2
A je
ś
li to komu
ś
nie wystarcza, kto
ś
pieszy do doskonało
ś
ci owego
ż
ycia, znajdzie on w nauce
ś
wi
ę
tych Ojców wszystko, co mo
ż
e doprowadzi
ć
człowieka do
doskonało
ś
ci najwy
ż
szej.
3
Czy
ż
jest bowiem taka strona albo takie zdanie natchnione przez
Boga, zarówno w Starym jak i w Nowym Testamencie, które by nie zawierało najsłuszniejszych
zasad
ż
ycia ludzkiego?
4
A która
ż
ksi
ę
ga
ś
wi
ę
tych katolickich Ojców nie przynosi wyra
ź
nych
poucze
ń
, w jaki sposób mamy prost
ą
drog
ą
d
ąż
y
ć
do naszego Stwórcy?
5
Czym
ż
e za
ś
s
ą
i
Konferencje Ojców, i Ustawy*, i ich
ż
ywoty, czym
ż
e Reguła
ś
wi
ę
tego ojca naszego, Bazylego,
6
je
ś
li nie narz
ę
dziami, z których pomoc
ą
mnisi, dobrzy i posłuszni, buduj
ą
swoje cnoty?
7
My
natomiast, leniwi,
ź
li i niedbali, musimy rumieni
ć
si
ę
ze wstydu.
8
Je
ś
li wi
ę
c
ś
pieszysz do ojczyzny niebieskiej, przestrzegaj najpierw z pomoc
ą
Chrystusa tej
male
ń
kiej Reguły, któr
ą
pisali
ś
my dla pocz
ą
tkuj
ą
cych.
9
A wówczas, otoczony opiek
ą
Bo
żą
, owe
wzniosłe szczyty cnoty i wiedzy, o których wła
ś
nie wspominali
ś
my, i ty tak
ż
e kiedy
ś
osi
ą
gniesz!
Amen. Koniec Reguły