WETERYNARIA
WETERYNARIA
C HIRURGIA/ORTOPEDIA
W PRAKTYCE
W PRAKTYCE
Janusz Bieżyński
Katedra i Klinika Chirurgii AR we Wrocławiu
Deformacje dotyczące kończyn przednich psów występują przede wszystkim u ras
dużych, szybko rosnących. Przyczyną ich powstawania są przede wszystkim zaburzenia
procesów kostnienia, będące wynikiem złamań przynasadowych lub mechanicznych
urazów płytki wzrostu. Mogą się one również pojawiać w wyniku zaburzeń procesów
metabolicznych wzrastającej tkanki kostnej. Spotykane są także zaburzenia wzrostu
kości o podłożu genetycznym.
Osteotomia korekcyjna
kości przedramienia psów
w zaburzeniach wzrostu
kości kończyn przednich
W rozwoju kości długich istotną rolę Za strefą proliferacji
odgrywa poprzecznie umiejscowiona występuje strefa wzrostu
 między trzonem a nasadą chrzęstną komórek chrząstki, którą
 płytka wzrostu. W części przynasadowej uważa się za bardziej
wyodrębnia się tzw. strefę proliferacyjną, efektywną dla symetrycz-
w obrębie której komórki podlegają licz- nego procesu wzrostu na
nym podziałom mitotycznym. Płaszczyzna długość.
tych podziałów jest stała, a mianowicie Najczęstszą przyczyną
prostopadła do długiej osi kości, co deformacji kończyny są
powoduje, że nowo powstające komórki zaburzenia procesu wzro-
chrzęstne układają się szeregowo, jedna stu w obrębie dystalnego
za drugą, zgodnie z osią kości. Produ- stożka wzrostu kości łok-
kowana przez nie macierz zewnÄ…trzko- ciowej prowadzÄ…ce do jego
mórkowa tworzy charakterystyczne po- zamknięcia. Wskutek stoż-
przeczne przegrody zewnątrzkomórkowe. kowej konfiguracji krążka
Dzięki intensywnym podziałom komórek wzrostu poprzeczna siła
chrzęstnych, uwarunkowany jest wzrost działająca na dystalny
chrząstki na długość, dzięki czemu nasa- koniec kości łokciowej po-
Fot. 1. Deformacja kości promieniowej w wyniku przedwczesnego połączenia trzonowo-
dy oddalają się od trzonu (2, 6, 7). woduje kompresję jednej nasadowego dalszego kości łokciowej prawej u 6-miesięcznego amstaffa.
WRZESIEC
-PAy
DZIERNIK " 5/2004
6
fot. J. Bieżyński
WETERYNARIA
CHIRURGIA/ORTOPEDIA
W PRAKTYCE
Deformacje wzrostowe wynikające rzenia nie jest znana. Mimo obecności
z zamknięcia dystalnego stożka wzrostu chrząstki wzrostowej znajdującej się
kości łokciowej należą do szczególnie w dalszej przynasadzie kości łokciowej
ciężkich, ponieważ stożek ten decyduje rdzeń chrzęstny może hamować wzrost
o 75-85% wzrostu na długość kości kości na długość.
łokciowej. Powodem zaburzeń wzrostu kości
W momencie zahamowania stożka łokciowej mogą być również przebyte
wzrostu kość łokciowa praktycznie prze- we wczesnym okresie życia (2-4 mie-
staje rosnąć. Przy zachowaniu wzrostu ko- sięcy) złamania kości przedramienia
ści promieniowej dochodzi do jej wygięcia
wskutek działania siły ciągnącej krótszej
kości łokciowej (3, 5, 6, 7), (fot.1.).
Innym procesem powodujÄ…cym za-
hamowanie wzrostu kości jest tzw.
przetrwały rdzeń chrzęstny w dalszej
przynasadzie kości łokciowej. Zabu-
rzenie to również występuje u dużych,
szybko rosnących psów (zwłaszcza
dogów), (fot. 2, 3). Etiologia tego scho-
Fot. 2. Przetrwały rdzeń chrzęstny nasady dalszej kości łokciowej
powodujący zahamowanie jej wzrostu i deformację kości promie-
niowej u 5-miesięcznego doga niemieckiego.
strony stożka, w wyniku czego docho-
dzi do zniszczenia warstwy wzrostu
chondroblastów w strefie proliferacyj-
nej, a co za tym idzie, zahamowania
produkcji chrzÄ…stki i przedwczesnego
procesu zamknięcia strefy wzrostu.
Określa się to jako przedwczesne połą-
czenia trzonowo-nasadowe dalsze kości
Fot. 3. Przetrwały rdzeń chrzęstny nasady dalszej kości łokciowej Fot. 4. Obraz kończyny tuż po wykonanej osteotomii korekcyjnej
łokciowej (2, 3).  obraz RTG. kości promieniowej. Porównanie z kończyną zdrową.
WRZESIEC
-PAy
DZIERNIK " 5/2004
7
fot. J. Bieżyński
WETERYNARIA
C HIRURGIA/ORTOPEDIA
W PRAKTYCE
Przy wczesnym rozpoznaniu zaha-
mowania wzrostu kości łokciowej bez
znacznej deformacji kości promieniowej
wystarczającą i najczęściej stosowaną
techniką jest osteotomia fragmentu kości
łokciowej, polegająca na usunięciu około
2 cm części przynasadowej dalszej kości
łokciowej za pomocą piły oscylacyjnej,
piłki Gigli lub osteotomu.
Aby zapobiec ewentualnemu mosto-
waniu się dwóch końców kości łokcio-
wej, należy usunąć leżącą w szczelinie
okostną lub też umieścić wycinek tkanki
tłuszczowej, co będzie stanowiło barierę
do waskularyzacji i w konsekwencji
proliferacji osteoblastów. Tkankę tłusz-
czową pobiera się z okolicy pośladkowej,
z zachowaniem ostrożności, aby wycinek
nie uległ uszkodzeniu, co mogłoby dopro-
wadzić do jego martwicy. Wycinek tkanki
tłuszczowej umieszcza się w szczelinie
w kości łokciowej, w celu zapewnienia
Fot. 5. Opatrunek ustalajÄ…cy po wykonanej operacji.
jego nieruchomości należy zamknąć na
zarówno w obrębie trzonów, jak i na- i nadgarstkowym, a w szczególnych nim powięz
przedramiennÄ… (1, 4, 6, 7).
sad (fot. 7, 8, 9). przypadkach złamanie wyrostka łok- Zabieg operacyjny przebiegać powinien
W ww. przypadkach dochodzi do ciowego. z zachowaniem zasad antyseptyki i asep-
przednio-przyśrodkowego wygięcia Rokowanie jest uwarunkowane wie- tyki, jak również wskazane jest założenie
kości promieniowej i koślawości stawu kiem pacjenta i stopniem występującej na kończynę stazy w okolicy stawu łok-
nadgarstkowego, określanego mianem deformacji. Najbardziej intensywny ciowego w celu ograniczenia krwawienia
carpus vulgus. wzrost na długość przypada pomię- śródoperacyjnego, zwłaszcza w obrębie
Wyróżnia się dwie zasadnicze defor- dzy czwartym a piątym miesiącem tkanek miękkich, pamiętając jednak,
macje: życia, w siódmym miesiącu większość iż prawidłowo założona staza powinna
1. deformacja boczna (tzw. odchylenie), psów osiąga właściwą długość kości, zamknąć przepływ krwi  zarówno tętni-
2. przednie wygięcie łukowate. a między dziesiątym i jedenastym czej, jak i żylnej, a czas jej stosowania nie
Przy zaburzeniach wzrostu często odnotowuje się koniec wzrostu kości powinien przekraczać 60 minut.
zdarza się, że głowa kości promieniowej promieniowej i łokciowej. W związku Skuteczność leczenia uwarunkowana
może wypychać kłykieć kości ramienio- z tym deformacje kończyn rozwijające jest stopniem deformacji oraz potencja-
wej z bloczka kości łokciowej. Częstym się w momencie intensywnego wzrostu łem wzrostu kości promieniowej.
powikłaniem w tej sytuacji jest zwyrod- są znacznie bardziej nasilone niż te, Przeprowadzone badania sugerują,
nienie kostno-stawowe w stawie przed- które powstają po okresie zakończenia że u psów młodych, do 5. miesiąca ży-
ramienno-nadgarstkowym, a czasami wzrostu. cia, u których stwierdzono deformację
nawet w stawie łokciowym (6). W momencie wystąpienia deformacji powyżej 25 stopni, oraz u psów star-
Diagnoza zmian patologicznych w ob- części kostnych leczenie zachowawcze szych, około 6,5 m. życia z deformacją
rębie kości długich oparta jest na jest niewystarczające i wymagane jest powyżej 13 stopni, tego typu zabiegi
badaniu klinicznym i radiologicznym. zastosowanie leczenia operacyjnego. chirurgiczne nie przynoszÄ… zadowalajÄ…-
Klinicznie stwierdza się nierówną dłu- U zwierząt charakteryzujących się cych wyników i wymagają dodatkowych
gość kości promieniowej i łokciowej, dużym i szybkim wzrostem metodą ingerencji chirurgicznych (1, 4, 5, 6).
zniekształcenie kości promieniowej, z wyboru jest użycie techniki operacyj- W tych przypadkach inną stosowaną
skręt kończyny. Zmiany mogą wyrażać nej mającej na celu uwolnienie kości metodą leczenia jest tzw. zdecydowana
się jako koślawość kończyn  ma to promieniowej z efektu ciągnięcia, wywo- korekcja osi kości promieniowej z rów-
miejsce przy skróceniu kości łokciowej łanego przez kość łokciową, co umożli- noczesną osteotomią kości łokciowej.
 lub jako szpotawość kończyny, przy wiłoby kości promieniowej dalszy wzrost Stosuje się ją z reguły w momencie
skróceniu kości promieniowej. na długość. W momencie uwolnienia zdiagnozowania całkowitego zakończe-
W badaniu klinicznym stawów kości łokciowej dochodzi do znacznego nia wzrostu kości.
stwierdza się nadmierny wyprost, wzrostu strony przeciwnej, czyli kości Stosowane metody mają na celu ko-
podwichnięcie w stawie łokciowym promieniowej (1). rekcję ukątowania i rotacji deformacji
WRZESIEC
-PAy
DZIERNIK " 5/2004
8
fot. J. Bieżyński
fot. Janusz Bieżyński
fot. Janusz Bieżyński
fot. Janusz Bieżyński
ski
Å„
y
ż
fot. Janusz Bie
WETERYNARIA
CHIRURGIA/ORTOPEDIA
W PRAKTYCE
Ryc. 1. A. wprowadzenie gwoz
dzi w osteotomii klinowej do kości promieniowej, B. wycięcie klina, C. korekta
osi kości promieniowej i uzyskanie kontaktu między odłamami
(za  Textbook of Small Animal Surgery , Douglas Slatter).
i dążą do uzyskania maksymalnego poprzez sprawdzenie zgodności zgięcia
wyprostowania kończyny w miejscu jej łokcia i nadgarstka. Następnym etapem
największego zgięcia. W celu umożli- zabiegu jest stabilizacja kości, tu zasto-
wienia odzyskania prawidłowej długości sowanie znajduje szew kostny z drutu,
kończyny stosowane są osteotomia sko- klamra lub osteosynteza zewnętrzna (6,
śna oraz stabilizacja zewnętrzna (5, 7). 7). Z wyjątkiem stabilizacji zewnętrznej
Osteotomia korekcyjna w pierwszej pozostałe techniki wymagają zastoso-
fazie polega na bocznym dojściu do kości wania opatrunku unieruchamiającego
łokciowej poprzez małe, podłużne cięcie (gipsowego, syntetycznego) (fot. 5).
i dokonanie wycięcia fragmentu tejże ko- Osteotomia klinowa zapewnia szero-
ści według techniki opisanej uprzednio, ką, płaską powierzchnię kontaktową
a następnie z dostępu przedniego dojście dla fragmentów kości, co przyspiesza
do kości promieniowej. procesy naprawcze tkanki kostnej, jak
Właściwy zabieg osteotomii korek- również zapewnia stabilność operowanej
cyjnej kości promieniowej zakłada dwa kończyny. Osteotomia klinowa, choć nie
warianty postępowania. Pierwszy z nich zwiększa długości anatomicznej kończy-
to zastosowanie dwóch gwoz
dzi wprowa- ny, to jednak jej efektem jest zwiększenie
dzonych równolegle jeden do stawu nad- funkcjonalności kończyny.
garstkowego, drugi do stawu łokciowego, W większości operowanych przypad-
co ułatwia przeprowadzenie osteotomii ków obserwuje się powrót do prawidłowej
i repozycję kości (ryc. 1). funkcji kończyny, jedynie przy daleko
Drugi z nich zakłada za stosowanie posuniętych zmianach zwyrodnienio-
dwóch gwoz
dzi, wprowadzonych w spo- wych w obrębie stawu nadgarstkowego
sób opisany powyżej, oraz dodatkowo rokowanie jest ostrożne. qð
stabilizacji zewnętrznej mającej na celu
utrzymanie osi kończyny, po wycięciu Piśmiennictwo
klina w kości promieniowej (6). 1. Dieterich H.F., Repair of radius curvus in
Tak wprowadzone gwoz
dzie pomoc- a two-stage surgical procedure, J. Am. Anim.
ne są w ocenie właściwej korekcji osi Hosp. Assoc. 1974.
długiej kości. Osteotomia powinna być 2. Fox S.M., Premature closure of the distal, radial
wykonywana w miejscu największej and ulnar physes in the dog. Part I. Pathogene-
deformacji kości promieniowej i rów- sis and Diagnosis. Part II. Treatment, Comp.
nolegle do stawu nadgarstkowego. Cont. Ed. 1984.
Wycięcie tak wyznaczonego klina po- 3. Olson N.C., Brinker W.O., Carrig C.B., Prema-
zwala na skorygowanie wygięcia przy- ture closure of the distal radial physis in two
środkowego. A
ukowatość przednią oraz dogs., J. Am. Anim. Hosp. Assoc. 1980.
Fot. 7, 8. Przedwczesne zamknięcie dalszej płytki wzrostu kości
rotację zewnętrzną koryguje się ręcznie 4. Rudy R.L., Corrective osteotomy for angular
łokciowej z deformacją kości promieniowej u 7-miesięcznego
boksera powstałej w wyniku wcześniejszego (operowanego w wieku
deformities, Vet Clin Narth Am,1971.
3,5 miesiąca) złamania kk. przedramienia.
5. Shields Henney L.H., Gambardella P.C., Pre-
mature closure of the ulnar physis in the dog:
A retrospective clinical study, J. Am. Anim.
Hosp. Assoc. 1989.
6. Slatter D., Texbook of small animal surgery 2,
3 ed., vol.II.
7. Vandewater A., Olmstead M.L., Premature
closure of the distal radial physis in the dog:
A review of eleven cases., Vet. Surg. 1983.
dr n. wet. Janusz Bieżyński
Katedra i Klinika Chirurgii AR
Fot. 6. Pacjent 4 tygodnie po zabiegu, po zdjęciu opatrunku
50-366 Wrocław
ustalającego pozostał tylko opatrunek miękki. Widoczna prawidłowa
oś kończyny. pl. Grunwaldzki 51 Fot. 9. Obraz RTG pacjenta z fot. 7. i 8.
WRZESIEC
-PAy
DZIERNIK " 5/2004
9
fot. J. Bieżyński
fot. J. Bieżyński