12_13. Ozon O3
Stratosfera:
O2 ®ð hgð ®ð 2O lð <ð 242nm
O +ð O2 +ð M ®ð O3 +ð M *
Troposfera:
NO2 ®ð NO +ð O lð <ð 435nm
O +ð O2 +ð M ®ð O3 +ð M *
2O3 +ð hgð ®ð O2 +ð O
O3 +ð O ®ð 2O2
Dziura ozonowa:
X +ð O3 ®ð XO +ð O2
XO +ð O ®ð X +ð O2
O +ð O3 ®ð 2O2
HOX -ð H°ð,OH°ð, HOO°ð
NOX -ð NO, NO2
ClOX -ð Cl°ð,ClO°ð
- gaz o ostrym niemiłym zapachu
- silny utleniacz
- naturalny, śladowy i zmienny składnik atmosfery
Å›rednie stężenie 2-3 û0 10-5 % obj.
max. stężenie w czystym powietrzu 120 źg/m3
stężenie w troposferze znacznie mniejsze niż w stratosferze
y
rodła w atmosferze (troposferze):
a) Naturalne
- przenikanie ze stratosfery
- przebieg procesow inicjowanych promieniowaniem
UV-B
- powstaje w temperaturze Å‚uku elektrycznego
podczas uderzeń piorunow
Antropogeniczne
- transport
Negatywny wpływ O3
- składnik smogu fotochemicznego
- działa drażniąco na błony śluzowe oczu, gardła i nosa
- większe stężenia  uczucie zmęczenia, uszkodzenia płuc
- plamki i przebarwienia na gornych powierzchniach liści
najbardziej narażone dobrze rozwinięte liście
- niszczące działanie na materiały
np. guma, tekstylia
Ozon występuje głównie w dwóch obszarach:
- przy powierzchni Ziemi,
- w stratosferze.
Około 90% ozonu występuje w stratosferze.
Tworzy tam warstwę ozonową- ozonosferę o grubości około 40 km, na
wysokości 15-50 km ponad Ziemią. Absorbuje ona promieniowanie o
długości fal: 2200- 3000 A, 5700A oraz w podczerwieni.
Ozon troposferyczny
Ozon jest obecny również w troposferze. Ilość naturalnie występującego
ozonu troposferycznego jest niewielka. Powstaje on jednak podczas
reakcji zanieczyszczeń wywołanych  światłem dziennym . Wysoka
zawartość ozonu w tej części atmosfery jest zjawiskiem negatywnym. Jest
on zaliczany do wtórnych zanieczyszczeń powietrza, ponieważ przed jego
powstaniem istnieją inne zanieczyszczenia, z których on czerpie swój
początek. Trzeba dodać, że zanieczyszczenia wtórne są bardziej
szkodliwe od pierwotnych. Ozon ten tworzy się pod wpływem światła
słonecznego, np. z dwutlenku azotu (przemysł, transport itp.):
Dziura ozonowa  zjawisko spadku stężenia ozonu (O3) w stratosferze atmosfery ziemskiej
na wysokości 15-20 km . Występuje głównie w obszarach podbiegunowych. Tworzenie się i
rozpad O3 zachodzi pod wpływem światła, którego natężenie różni się dla danego obszaru w
poszczególnych porach roku. Naturalna zawartość ozonu zmienia się z szerokością
geograficzną[1], dlatego trudno jest podać uniwersalną wartość stężenia granicznego, które
określa pojawienie się dziury ozonowej. Największe znaczenie mają w tym procesie związki
chlorofluorowęglowe (freony), z których uwolniony chlor (pod wpływem promieniowania
ultrafioletowego) atakuje czÄ…steczki ozonu, prowadzÄ…c do wyzwolenia tlenu (O2) oraz tlenku
chloru (ClO).