blizejprzedszkola.pl

z

daniem

specjalistów

D

zięki niej dr Irena Majchrzak wypracowała nowator-

ską, innowacyjną metodę nauki czytania. Odmienną

od tej, do której przyzwyczajani jesteśmy w szkołach

od kilkudziesięciu lat. A jednocześnie po dokładnym jej zgłę-

bieniu pojawia się nagłe olśnienie i okrzyk: Eureka! A my czu-

jemy się jak przysłowiowy Archimedes wyskakujący z wanny

– to efekt zaskoczenia naturalnością Odimiennej Metody Nauki

Czytania, bo właśnie tak Irena Majchrzak nazwała swoją me-

todę.

Innowacyjność tej metody kryje się w całkowitym niemal

odejściu od obecnie obowiązującego systemu. Szkolne metody

uczenia przedmiotem swojego działania uczyniły litery i głoski i wo-

kół tych elementów organizują uwagę dziecka

2

. Niemal wszyscy

mamy w domach książeczki, w których na kolejnych obraz-

kach przedstawiana jest pojedyncza litera wraz z rysunkiem

przedmiotu, którego nazwa rozpoczyna się od niej właśnie.

Wprowadzić to może dziecko w pewną dezorientację – jakże

ono może identyfikować pojedynczą literę z konkretną rzeczą?

Rozwiązanie tego problemu daje metoda dr Ireny Majchrzak.
Tajemnica kryje się w odwołaniu do imienia. Imię – znak na-

szej osoby, akceptowany i przyjmowany przez przebywające

z nami osoby, bez względu na to, jakim językiem się posługu-

jemy, towarzyszy nam w całej życiowej wędrówce. Dla dzie-

¿Cómo

te llamas?

1

Podróż nie pierwsza

i nie druga, a mimo to

pełna znaków zapytania.

W świat teoretycznie

od podszewki znany,

ale niezmiennie pełen

nieodkrytych tajemnic.

Początek: europejska stolica.

Kierunek: Ameryka Południowa.

Meksyk.

Pośród dzikiej przyrody wioska.

Jej nazwa to Guaytalpa.

A w niej ośmioletnia dziewczynka.

Z czytanką na kolanach,

starająca się przygotować do

następnego dnia w szkole…

1) Jak masz na imię? – hiszp.

2) Irena Majchrzak, W obronie dziecięcego rozumu, Kraków, 2007, str. 9.

Renata Bryczek

blizejprzedszkola.pl

B

liżej

p

rzedszkola



3.0 marzec 00

cka imię jest czymś więcej niż tylko jednym ze słów. Traktowane

przez nie wyjątkowo, wzbudza zainteresowanie i skupia uwagę.

Prześledźmy teraz koncepcję i proces stosowania Odimiennej

Metody Nauki Czytania.

Etap I: inicjacja

I oto przygodę ze słowem pisanym czas zacząć. Dziecko otrzy-

muje, niczym prezent, kartkę na której piszemy Imię dziecka. Gdy

piszemy imię dziecka, litera za literą, powoli, serdecznie, niemal czule,

to dzieje się tak, jak byśmy się nim osobiście zajmowali

3

. Razem z nim

odczytujemy imię kilkakrotnie, za każdym razem z wielką uwa-

gą i całkowitym oddaniem. Dopisujemy jego możliwe odmiany

i zmiękczenia. Ważne jest, aby nie bać się słów trudnych w wy-

mowie, takich jak Małgorzata czy Krzysztof. Dla dziecka język jest

naturalną formą przekazu – skoro więc jest Polakiem, nie będzie

się bać typowo polskiego rz czy ż. I nie musi wiedzieć na tym eta-

pie, dlaczego jedno imię pisze się przez rz, a inne przez ż, mimo że

wypowiada się je tak samo.

Kartkę z zapisanym imieniem należy umieścić w najbardziej wi-

docznym miejscu tak, aby dziecko mogło w każdym momencie

do niej powrócić, przyjrzeć się raz kolejny i kolejny, obejrzeć,

dotknąć. Dzięki temu zaobserwuje, gdzie jest początek imienia,

jakie litery występują w środku, w jaki sposób zbudowane są

poszczególne litery, jaki mają kształt i formę. W przedszkolach

doskonałym rozwiązaniem jest przyczepienie imion nad szafka-

mi dzieci.
Podsumowując ten etap podkreślmy, że najważniejsze w nim jest,

aby dziecko odkryło dwie podstawowe rzeczy: pierwszą, że sło-

wo pisane i mówione są nośnikiem dokładnie tych samych tre-

ści, wyrażają ten sam przekaz. Druga natomiast to fakt, że kom-

pozycja literowa danego słowa jest bezpośrednią konsekwencją

jego kompozycji fonetycznej. A poznawanie powyższych prawd

przebiega najbardziej naturalnie, gdy dziecko obserwuje kom-

pozycję liter we własnym imieniu.

Etap II: Ściana Pełna Liter

Ściana Pełna Liter to wizualny system edukacyjny, zainstalowany

w sali przedszkolnej bądź w domu rodzinnym. Jego celem jest pomóc

dziecku, nawet małemu dziecku, w przyswojeniu sobie wiedzy o tym, do

czego służą te dziwne czarne znaczki, trudne do rozpoznania, abstrakcyj-

ne i do niczego niepodobne, małe, równo uszeregowane w rzędach, które

pojawiają się w niesłychanie kolorowym świecie i każą na siebie zwracać

uwagę

4

.

Prezentem otrzymanym przez dziecko w procesie inicjacji jest

wizytówka z własnym imieniem. Teraz nadchodzi pora, aby na

własne imię spojrzeć z szerszej perspektywy. Otóż na ścianie

umieszczamy taśmę z alfabetem – wszystkie litery alfabetu, jakie

występują w danym języku. Z nich bowiem tworzy się wyrazy.

Odzwierciedleniem tego pomostu pomiędzy literami i wyrazami

są umieszczane pod alfabetem imiona wszystkich dzieci, które

biorą udział w naszych zajęciach. W odróżnieniu od niezmienne-

go alfabetu jest to zbiór całkowicie zależny od tego, w jakiej grupie

dzieci przebywamy. Każde kolejne dziecko z nowym imieniem to

dodatkowe słowo do poznawania. Dzięki temu młody człowiek

obserwuje różnice i podobieństwa między zapisem imienia włas-

3) Irena Majchrzak, W obronie dziecięcego rozumu, Kraków, 2007, str. 31.

4) Irena Majchrzak, W obronie dziecięcego rozumu, Kraków, 2007, str. 68.

Kocie historie

– nowe przygody

Tomasz Trojanowski

– Mamo, ja chcę kotka! – nie ma

chyba na świecie przedszkolaka,

któremu nie zdarzyło się powie-

dzieć takiego zdania. Kotki są pu-

szyste, miłe, ale... są też sprytne,

zuchwałe, a nawet przemądrzałe.

Posłuchaj jak z trzema kotami

– Hermanem, Zofią i Gienkiem –

radzi sobie czteroletnia Julka i jej

rodzice. Tata, zwany Dużym, ma

do całej gromadki anielską cierpliwość, a mama po prostu wymyka

się do apteki po tabletki od bólu głowy. A co na to Julka? Julka jest

jak mały kociak! Cała czwórka dokazuje jak się patrzy, bo najgorszym

wrogiem kota jest nuda. I zamknięta lodówka, ma się rozumieć.
To już trzecia część przygód kocich przyjaciół. Tym razem będzie

o tym, jaki jest najlepszy sposób na wyjęcie kociej głowy spomię-

dzy prętów w wózku sklepowym oraz o tym, czy wypada pójść do

filharmonii w futrze. Posłuchaj też, jak to się stało, że dąb nie został

świątecznym drzewkiem, choć zmieściłoby się pod nim zdecydo-

wanie więcej prezentów. Ach, i oczywiście nie zabraknie marzeń

o pełnej lodówce!

Książka audio, czyta Jarosław Boberek

Wydawca: Biblioteka Akustyczna

Od 1 do 10

Ola Cieślak

Dzięki tej wesołej książeczce dzieci

bez trudu opanują liczby od 1 do

10. A pomoże im w tym gromada

rozbrajająco narysowanych zwie-

rzaków, które przybierają pociesz-

ne pozy, stroją miny i aż się proszą,

żeby je policzyć. Na każdej kolejnej

rozkładówce jest ich coraz więcej:

począwszy od jednego rozzłosz-

czonego jeża, poprzez całą wesołą

menażerię, z pumami, tukanami

i waleniami włącznie, aż po dziesięć rozkosznych myszek, z których

dwie w sobie tylko znany sposób dostały się na okładkę.
Każdej grupce zwierząt towarzyszy łatwo wpadający w ucho wier-

szyk i wyraźna, rzucająca się w oczy cyfra. Dzieci poznają zatem ko-

lejne liczby na trzy sposoby: w postaci zbioru sympatycznych zwie-

rzątek, zapisu słownego w wierszyku i cyfry. Ilustracje są urocze i so-

czyście kolorowe, teksty – dźwięczne, rytmiczne i nieco absurdalne.

Całość tętni humorem, świeżością i pozytywną energią, i zachęca

do zabawy w liczenie. Aż chciałoby się wrócić do nauki cyferek...
Od 1 do 10 tytułem i formatem nawiązuje do klasycznego abecadło-

wego Od A do Z wznowionego niedawno przez wydawnictwo Dwie

Siostry. Obie książeczki znakomicie się uzupełniają, tworząc świet-

ny edukacyjny zestaw, który będzie ozdobą biblioteczki każdego

malucha uczącego się liczb i liter.

Wydawnictwo Dwie Siostry

Format 18 x 19 cm, 22 strony

Kartonowa książeczka

dla najmłodszych

do nauki liczenia.

blizejprzedszkola.pl

0

nego i swoich kolegów i odkrywa reguły pomiędzy zapisem,

a brzmieniem imion. Kierowane ciekawością świata podejmu-

je rolę nie tylko ucznia, ale i swojego własnego nauczyciela.

Podstawową grą-ćwiczeniem na tym etapie jest tzw. rozsypan-

ka imion, wśród których znajdujemy zrazu tylko swoje własne

imię a następnie wizytówkę określonego kolegi.

Etap III: Nazywanie świata

Czas na zabawę w pełnej krasie. Teraz nie skupiamy się już tyl-

ko na imionach, ale na nieograniczonym zbiorze nazw przed-

miotów znajdujących się w otaczającej nas przestrzeni, którym

przypisujemy symboliczną pisemną reprezentację. Cały ten

proces jest kolejną grą. Jej najbardziej naturalną formą jest wy-

branie przez dziecko dowolnego (a zatem, co bardzo ważne:

przyciągającego jego uwagę) obrazka, a następnie odszukanie

w zbiorze kartek ze słowami tej z odpowiednim podpisem.

Przypomina to zabawę w chowanego, tylko tym razem skryli

się nie koledzy, a kartki z pasującymi napisami. Ważne, aby

na koniec żaden z rozpatrywanych obrazków nie pozostał bez

podpisu, a dziecko powinno w ostatecznej analizie poprawno-

ści wykonania zadania świadomie i czynnie uczestniczyć.

Nazywanie świata powinno odbywać się w ciszy. Tylko wte-

dy dziecko jest w stanie poświęcić całą swoją uwagę na da-

nym słowie, które dzięki takiemu podejściu stanowi cały jego

świat. Poproszone o głośne przeczytanie, momentalnie się

rozprasza, starając się jak najlepiej wypaść w oczach słucha-

czy. Często pojawiają się silne emocje. Bez względu na to, czy

są pozytywne, czy negatywne, odwracają uwagę dziecka od

sedna zadania i zmniejszają przyjemność z niego płynącą.

Ideę nazywania świata najlepiej obrazują następujące słowa:

Czy zamiast liczyć kwiatki w zeszytach nie lepiej byłoby je liczyć na

łące albo liczyć drzewa w lesie, albo siebie nawzajem? (…) Czy tylko

twarzą do szkolnej tablicy można zdobywać wiedzę?

5

Wystarczy rozejrzeć się wokół siebie, aby w ręce wpadły nam

dziesiątki przedmiotów edukacyjnych, namacalnych i zachę-

cających do poznawania.

I oto poznaliśmy strukturę Odimiennej Metody Nauki Czyta-

nia. Niezaprzeczalną jej zaletą jest oparcie się na założeniu,

że dziecko obdarzone jest zadziwiającym intelektem oraz

umiejętnością obserwacji otaczającego świata. Dzięki temu

jesteśmy w stanie szybko pojąć (choć wydaje się, ze dorosłym

przychodzi to wolniej, niż dzieciom…), że wrota świata pis-

ma, dzięki odpowiedniemu postępowaniu, od początku uchylają się

przed nim zachęcająco

6

.

Dodatkowy argument za skutecznością odimiennej metody

czytania pojawił się w mojej głowie całkiem niedawno. Ze

względu na swoją pracę, zapoznałam się z kilkoma podręcz-

nikami języków oprogramowania komputerowego. I oto skoja-

rzyłam następujący fakt: początkiem nauki każdego z języków

jest napisanie kodu komunikatu mniej więcej następującej tre-

ści: Cześć. Mam na imię Renata. To chyba najprostsze do sformu-

łowania zadanie na pewno nie ma na celu ukazania możliwości

danego oprogramowania. Ma ono mianowicie podtekst psy-

chologiczny. Pierwszy krok, którego efektem jest pojawienie się

na ekranie własnego imienia, z jednej strony jest na tyle prosty,

że niemal każdy jest w stanie go wykonać. Z drugiej natomiast,

w pewien sposób włączając naszą osobę w swój świat, jak nic

innego motywuje do dalszej pracy.

Pamiętajmy:

najważniejsze, to mieć zaufanie

do rozumu dziecka.

Ono naprawdę wie, w jaki sposób

wykorzystać swój intelekt.

Nie próbujmy za nie układać klocków wiedzy, nawet gdy-

byśmy byli pewni, że znamy jedyną prawidłową kolejność

i wydaje nam się, że narzucenie naszego toku myślenia jest

jedynym słusznym działaniem. Niejednokrotnie okazuje się

jednak, że samodzielne odkrycia małego dziecka zdumiewająco wy-

przedzają zaplanowane wcześniej harmonogramy

7

. I my możemy

uczyć się od dzieci skuteczności naturalności i spontaniczno-

ści – tak bardzo brakujących, a przecież niezbędnych w pro-

cesie edukacji.

REnata BRyczEk

■

z

daniem

specjalistów

5) Irena Majchrzak, Listy do Salomona, Kraków, 2007, str. 26.

6) Irena Majchrzak, Nazywanie świata – odimienna metoda nauki czytania, Kielce 2004, str. 91.

7) Irena Majchrzak, W obronie dziecięcego rozumu, Kraków, 2007, str. 19.